ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ -ΙΙ
ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
1.-Ed :Regis «Ποιος πήρε την καρέκλα τού Αινστάιν» Τροχαλία 1995
2.-Dr.Jean-Pierrre Garnier Malet( συνέντευξη στον David Dennery)
3.-Κορνήλιος Καστοριάδης «Ο θρυμματισμένος Κόσμος¨»υψιλον/βοβλία 1992.ιδίως σελ.215 επ.
4.Διαδίκτυο
Ο ΧΡΟΝΟΣ
ΕΝΝΟΙΑ
-Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Ο Σπύρος Μανουσέλης γράφει :
Αν ανατρέξει κανείς στην ιστορία των ανθρώπινων ιδεών σχετικά με τον χρόνο θα διαπιστώσει ότι μέσα σε τρεις χιλιετίες υπήρξε μια σαφής μετάβαση από τον κυκλικό χρόνο των αρχαίων Ελλήνων στον γραμμικό και τελεολογικό χρόνο των Εβραίων και των χριστιανών, και από αυτόν στον σύγχρονο μαθηματικοποιημένο και τελικά άχρονο χρόνο της κλασικής φυσικής.
Τι σχέση όμως μπορεί να έχει η εύπλαστη υποκειμενική εμπειρία του χρόνου, που οι άνθρωποι ανέκαθεν βίωναν στην καθημερινή ζωή τους, με τον «απανθρωποποιημένο», δηλαδή τον μαθηματι κοποιημένο και μετρήσιμο χρόνο της σύγχρονης επιστήμης;
Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα δεν είναι διόλου αυτονόητη, αφού κάθε αντικειμενική περιγραφή της επιστήμης στηρίζεται, εξ ορισμού, πάνω στη μελέτη επαναλαμβανόμενων, δηλαδή α-χρονικών φαινομένων. Πώς λοιπόν θα μπορούσε να νομιμοποιηθεί επιστημονικά η μελέτη φαινομένων «μοναδικών» και ανεπανάληπτων στον χρόνο;
Επιστημονικά αδιέξοδα στη σύλληψη του χρόνου
Σε αυτήν την ατελέσφορη προσπάθεια διαλόγου ανάμεσα σε έναν μεγάλο φυσικό επιστήμονα και έναν εξίσου μεγάλο φιλόσοφο αποτυπώνεται η θεμελιώδης διαφωνία σχετικά με τη φύση του χρόνου και την επίδρασή του στο Σύμπαν: ο χρόνος όπως περιγράφεται από τους βασικούς νόμους της δυναμικής του Νεύτωνα, αλλά και από τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, είναι γραμμικός, ομοιότροπος και συμμετρικός ως προς το παρελθόν και το μέλλον, είναι δηλαδή αντιστρεπτός.
Ο φυσικός χρόνος, σε αντίθεση με τον υποκειμενικό ανθρώπινο χρόνο, δεν κυλάει προς κάποια κατεύθυνση και δεν παράγει ποτέ τίποτα νέο. Οπως το έθεσε ο Νεύτων στην εισαγωγή του περίφημου βιβλίου του «Philosophiae Naturalis Principia Mathematica» (Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας): «Ο απόλυτος, αληθινός και μαθηματικός χρόνος, αφ’ εαυτού και από την ίδια του τη φύση, ρέει ομοιόμορφα χωρίς να εξαρτάται από τίποτα το εξωτερικό…».
Με άλλα λόγια, η υποκειμενική εμπειρία του χρόνου που βιώνουν οι άνθρωποι, για τον Νεύτωνα (αλλά και την κλασική επιστήμη συνολικά) είναι απλώς μια ψευδαίσθηση που δεν έχει την παραμικρή σχέση με τον απόλυτο κοσμικό χώρο και χρόνο. Αποψη που, παραδόξως, αιώνες μετά συμμερίζεται και ο Αϊνστάιν, ο βασικός υπαίτιος της «δολοφονίας» της έννοιας του απόλυτου χρόνου στη σύγχρονη φυσική!
Πράγματι, όπως θα εκμυστηρευθεί ο ίδιος ο Αϊνστάιν σε ένα περίφημο γράμμα του:(που παραθέτουμε πιό κάτω ) «Η διάκριση ανάμεσα σε παρελθόν και σε μέλλον αποτελεί μόνο μια ψευδαίσθηση, μολονότι πρόκειται για μια επίμονη ψευδαίσθηση»!
Για τον πατέρα της θεωρίας της σχετικότητας ο χρόνος δεν είναι τίποτα άλλο από μία επιπλέον μαθηματική παράμετρο στην περιγραφή του φυσικού κόσμου, μία διάσταση στο ενοποιημένο τετραδιάστατο συνεχές που σήμερα ονομάζεται «χωρόχρονος». Προσβλέποντας στην αντικειμενική περιγραφή του χρόνου η φυσική οδηγήθηκε στην εξάλειψή του.
Πώς εξηγείται αυτό το παράδοξο; Τόσο για τη νευτώνεια δυναμική όσο και για τη σχετικιστική φυσική, ο χρόνος δεν είναι δημιουργική δύναμη αλλά μόνο μία διάσταση στη μαθηματική περιγραφή της κίνησης των υλικών σωμάτων, η οποία μπορεί να παίρνει είτε θετικές είτε αρνητικές τιμές (η χρονική αντιστροφή από το t στο -t), μπορεί δηλαδή να ρέει ελεύθερα από το παρελθόν προς το μέλλον και αντίστροφα(και για το το θέμα αυτό παραθέτουμε απόψεις πιόκξλατω), χωρίς αυτό να επηρεάζει ουσιαστικά τις βασικές εξισώσεις της δυναμικής που περιγράφουν τη συμπεριφορά και τις μεταβολές των υλικών αντικειμένων.
Με άλλα λόγια, το παράδοξο προκύπτει από τη θεμελιώδη φυσική και, κατά βάθος, μετα-φυσική παραδοχή περί συμμετρότητας ή αντιστρεπτότητας του χρόνου.
Αν όμως «ο χρόνος είναι μόνο ό,τι μετράνε τα ρολόγια», όπως κατ’ επανάληψη υποστήριξε ο Αϊνστάιν, τότε γιατί μας φαίνεται ατελείωτος όταν πλήττουμε και αδυσώπητος όταν γερνάμε; Ποιοι νευροψυχολογικοί μηχανισμοί επιτρέπουν στους περισσότερους ανθρώπους να έχουν μια «ακριβή» αίσθηση του χρόνου; Χάρη στις πρωτοποριακές έρευνες των νευροεπιστημών, αρχίζουμε να κατανοούμε τόσο τους ψυχολογικούς όσο και τους εγκεφαλικούς μηχανισμούς που ρυθμίζουν ή απορρυθμίζουν το εγκεφαλικό μας χρονόμετρο( γράφουμε για το θέμα αυτό πιό κάτω).
Ολοι έχουμε διαπιστώσει ότι η αίσθησή μας του χρόνου εξαρτάται και επηρεάζεται από την ψυχολογική μας διάθεση ή από τη νοητική μας κατάσταση. Για παράδειγμα, ενώ ο χρόνος διάρκειας ενός ονείρου είναι μόλις λίγα λεπτά, έχουμε την εντύπωση ότι διήρκεσε πολλές ώρες. Επίσης, το αλκοόλ, το όπιο και ο έρωτας μπορούν να μας δημιουργούν μια ανάλογη ψευδαίσθηση διαστολής ή συστολής του βιωμένου χρόνου.
Ταξίδια στον χρόνο με την εγκεφαλική χρονομηχανή
Η εντύπωσή μας ότι ο ανθρώπινος χρόνος «ρέει», «κυλά» και «φεύγει» με διαφορετικούς ρυθμούς είναι στην πραγματικότητα μια «μεταφορά» ή, ενδεχομένως, μια αληθοφανής ψευδαίσθηση. Και το γεγονός ότι αυτή η μεταφορά μάς φαίνεται τόσο ρεαλιστική οφείλεται στο ότι η «πραγματικότητά» της διαμορφώνεται και εξαρτάται από ενδογενείς νευρολογικούς μηχανισμούς, οι οποίοι παραμένουν αδιαφανείς στην καθημερινή μας εμπειρία. Εξάλλου, γενικότερα, τόσο οι λεγόμενες «μεταφορές» όσο και οι «ψευδαισθήσεις» μας δεν είναι σχεδόν ποτέ αυθαίρετες, αφού, κατά κανόνα, προκύπτουν από κάποια δομικά χαρακτηριστικά της λειτουργίας του ανθρώπινου νου.
Εκτός από τα αφηρημένα μαθηματικά μοντέλα σχετικά με τη φύση του κοσμικού χρόνου, τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται, στη βάση συγκεκριμένων πειραμάτων, επιστημονικές θεωρίες που επιχειρούν να κατανοήσουν τον υποκειμενικό ή νοητικό χρόνο, όπως αυτός βιώνεται από τους ανθρώπους στην καθημερινή τους ζωή.
Κοινός παρονομαστής αλλά και αφετηρία των σύγχρονων νευροψυχολογικών μοντέλων του νοητικού χρόνου είναι η παραδοχή ότι, υπάρχει ένας κεντρικός εγκεφαλικός μηχανισμός για τη μέτρηση του χρόνου, ένα είδος εγκεφαλικής κλεψύδρας που συσσωρεύει και «καταμετρά» στιγμές του νοητικού χρόνου.
Ενας «συσσωρευτής δευτερολέπτων», όπως αφελώς τον περιέγραψε ο Μαρκ Γουίτμαν (Marc Wittmann), επιφανής καθηγητής στην Ψυχιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας ο οποίος επί σειρά ετών μελέτησε τις εγκεφαλικές προϋποθέσεις της αίσθησης του χρόνου. Η αφέλεια του Γουίτμαν συνίσταται στο ότι, παρομοιάζει το εγκεφαλικό μας χρονόμετρο με ένα «νευρωνικό εκκρεμές» που η κάθε του αιώρηση αντιστοιχεί στο τικ-τακ ενός μηχανικού ρολογιού.
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για περισσότερα από ένα νευρωνικά κυκλώματα, η λειτουργία των οποίων συνίσταται στο ότι, απλώς καταγράφουν νευρικές ώσεις, ενώ ο συνολικός αριθμός των καταγεγραμμένων νευρικών ώσεων αντιστοιχεί στη χρονική διάρκεια στην οποία έλαβε χώρα μια πράξη. Το ζήτημα βέβαια είναι αν αυτά τα νευρωνικά χρονόμετρα «καταγράφουν» παθητικά χρονικές στιγμές ή αν, αντίθετα, τις δημιουργούν. Εξάλλου, τα δευτερόλεπτα, τα λεπτά και οι ώρες είναι μόνο μια εντελώς αυθαίρετη ανθρώπινη διαίρεση του χρόνου.
Πάντως, από τις μέχρι σήμερα έρευνες προκύπτουν μερικά εξαιρετικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα. «Σύμφωνα με το καθιερωμένο γνωστικό μοντέλο, όσο περισσότερη προσοχή δίνουμε στον χρόνο τόσο αυξάνεται η υποκειμενική αίσθηση της διάρκειάς του», υποστηρίζει ο Γουίτμαν. Αυτό συμβαίνει επειδή τα «τικ-τακ» του νευρωνικού χρονόμετρου συσσωρεύονται μονάχα όποτε εστιάζουμε την προσοχή μας στον χρόνο ή όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση επιφυλακής. Πράγματι, όπως διαπίστωσαν πειραματικά, όποτε εστιάζουμε την προσοχή μας, η συχνότητα των νευρικών ώσεων αυξάνει, συνεπώς αυξάνει και η συχνότητα των ώσεων που καταγράφονται από την εγκεφαλική κλεψύδρα.
Αρχίζουμε λοιπόν να υποψιαζόμαστε το γιατί και κυρίως το πώς η ψυχολογική μας διάθεση μπορεί να επηρεάζει την υποκειμενική μας αντίληψη του χρόνου. Αυξάνοντας ή, εναλλακτικά, μειώνοντας τα νευρωνικά σήματα, θέτουμε σε κίνηση ή αδρανοποιούμε τους χρονοδείκτες του εγκεφαλικού μας ωρολογιακού μηχανισμού, δηλαδή, σαν να λέμε, θέτουμε σε κίνηση τους «κόκκους άμμου» στην εγκεφαλική μας κλεψύδρα. Ισως γι’ αυτό όταν βαριόμαστε ή όταν βιώνουμε κάτι παθητικά, έχουμε την εντύπωση ότι ο χρόνος δεν περνά: η προσοχή μας παγιδεύεται σε ένα αενάως επεκτεινόμενο παρόν.
Πού όμως εντοπίζονται αυτά τα εγκεφαλικά χρονόμετρα; Και από ποια εγκεφαλικά υποστρώματα αναδύεται η ανθρώπινη αίσθηση του χρόνου; Σε αυτά τα αποφασιστικά ερωτήματα δεν υπάρχουν ακόμη οριστικές απαντήσεις.
Για την ώρα, οι απόψεις των ειδικών διίστανται: ορισμένοι υποστηρίζουν ότι, η εγκεφαλική κλεψύδρα βρίσκεται κάπου μεταξύ της παρεγκεφαλίδας και των βασικών γαγγλίων. Αλλοι υποστηρίζουν ότι τέτοιες «κλεψύδρες» είναι διάσπαρτες σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου μας: εντοπίζονται δηλαδή σε ειδικά νευρωνικά κυκλώματα κατανεμημένα στο σύνολο του εγκεφάλου.
Πάντως, ο ανθρώπινος νους -αυτή η πολύπλοκη βιολογική χρονομηχανή- φαίνεται πως διαθέτει την αξιοπερίεργη ικανότητα να παραβιάζει καταφανώς και συστηματικά κάθε χρονικό περιορισμό.
Μόνο ο ανθρώπινος νους μπορεί να υπερβαίνει το φράγμα του χρόνου, επιτρέποντάς μας να πραγματοποιούμε απαγορευμένα ταξίδια στον χρόνο: όχι μόνο να ανασυγκροτούμε το πιο μακρινό παρελθόν μας, αλλά και να σχεδιάζουμε το απώτερο μέλλον μας.
Ο Μαθηματικός Αντώνης Καλαμπόκας
Στο τεύχος 8 του 2008 του περιοδικού Ευδικία,γράφει για την έννοια του χρόνου και την εξέλιξή της μέχρι σήμερα.Αφού σημειώνει ότι σύμφωνα με τα όσα προέβλεψε ο Einstein και επαληθεύθηκε πειραματικώς το 1925,από τον Αμερικανό φυσικό Ives κανένα αντικείμενο στο Σύμπαν δεν μπορεί να κινηθεί ταχύτερα απ'ό,τι το φως ,αντιμετωπίζει την άποψη ορισμένων φυσικών, που πιστεύουν στην ύπαρξη σωματιδίων κινούμενων με ταχύτητα μεγαλύτερη από την του φωτός,πράγμα που κατά τον ίδιο δεν έχει επαληθευθεί πειραματικώς.Λέγει λοιπόν ότι αν κάτι τέτοιο αληθεύει,θα πρέπει τα σωματίδια αυτά,να ταξειδεύουν προς την κατεύθυνση του αρνητικού χρόνου,δηλαδή προς το παρελθόν!!! Και παραθέτοντας μιά άλλη εξήγηση, λέγει ότι αυτές οι ταχύτητες δυνατόν να συμβαίνουν σε άλλους χώρους.,.
Ως προς την έννοια του χωροχρόνου,τον περιγράφει ως ένα βαρυτικό πεδίο γεμάτο καμπύλες δηλαδή δυναμικές γραμμές,δημιουργούμενο γύρω από κάθε υλικό σώμα λόγω της βαρυτικής έλξης,που είναι ιδιότητα όλων των βαρέων αντικειμένων του Σύμπαντος.
----------------------------------------------------------------------------
Αριστοτέλης και Πριγκοζίν
Ο Ιλυα Πριγκοζίν, στο βιβλίο του “Τάξη μέσα από το Χάος”(Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ) στο ερώτημα «Ποια είναι η φύση του χρόνου;» ο Ιλια Πριγκοζίν με το πρωτοποριακό του έργο στα θερμοδυναμικά συστήματα μακράν της ισορροπίας έφερε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τον εξαιρετικά σημαντικό ρόλο που παίζει το βέλος του χρόνου, η διάκριση δηλαδή μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος μέσα στον φυσικό κόσμο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόβλημα του χρόνου το συνέδεσε ο Πριγκοζίν με το δίλημμα του ντετερμινισμού όχι μόνο στη νεότερη και σύγχρονη επιστήμη αλλά και στην αρχαιότητα. Αναφέρεται έτσι στο εγχείρημα του Επίκουρου να σπάσει τον ντετερμινισμό της δημοκρίτειας θεωρίας με την «παρέγκλισιν» των ατόμων και τονίζει ιδιαίτερα το γεγονός ότι ο Ηράκλειτος υπήρξε ο πρώτος φιλόσοφος που υποστήριξε την ιδέα του γίγνεσθαι της φύσης, κάτι το οποίο, κατά τον Πριγκοζίν, κλείνει μέσα του τον σπόρο της ιδέας του βέλους του χρόνου.
Η σύνδεση αυτή του γίγνεσθαι με τον χρόνο αποτελεί μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα επισήμανση, που μας φέρνει στην καρδιά του προβλήματος. Εκείνο όμως που λείπει από το ταξίδι του Πριγκοζίν, αναφορικά με το θέμα του χρόνου, πίσω στην αρχαία ελληνική σκέψη είναι η αναφορά στον Αριστοτέλη, ο οποίος ήταν ο πρώτος φιλόσοφος στην αρχαιότητα που ασχολήθηκε με έναν τρόπο συστηματικό και ουσιαστικό με το πρόβλημα του χρόνου. Για τον λόγο αυτόν στόχος μου στο παρόν πόνημα είναι να επιχειρήσω μια σύνδεση του έργου του Πριγκοζίν με τον σταγειρίτη φιλόσοφο.
Το γίγνεσθαι της φύσης
Σε αντίθεση προς τις θεωρίες των προκατόχων του, του Παρμενίδη, του Ζήνωνα και του Δημόκριτου, οι οποίοι απέρριπταν την ιδέα της μεταβολής, της ανάπτυξης και του γίγνεσθαι μέσα στη φύση, ο Αριστοτέλης υποστήριξε ότι στον φυσικό κόσμο συντελείται μέσα στον χρόνο πραγματική μεταβολή ποιοτήτων, γένεσις και φθορά, ένα διαρκές γίγνεσθαι. Για τον Σταγειρίτη, δηλαδή, ο κόσμος έχει μια θεμελιώδη χρονική δομή, κάθε διαδικασία έχει εγγενή χρονικά μέρη και σχέσεις που αποτελούν ουσιαστικό στοιχείο της πραγματικότητάς της. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να γίνει πλήρως κατανοητή, αν δεν λάβουμε υπόψη μας τη χρονική της δομή. Ας δούμε όμως τα πράγματα με συντομία από την αρχή.
Θα πρέπει κατ' αρχήν να τονίσουμε το γεγονός ότι η ιδέα της κίνησης βρίσκεται στην καρδιά της αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας, εφόσον ο Σταγειρίτης ταυτίζει τα «φύσει» με τα «κινούμενα». Με άλλα λόγια, η κίνηση, με την έννοια της μεταβολής και του γίγνεσθαι, είναι αυτό το οποίο προσπαθεί να κατανοήσει με όρους της φύσης. Τι είδους όμως κίνηση είναι αυτή; Για να δώσουμε απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ανάγκη να κατανοήσουμε πρώτα τον τρόπο που αντιλαμβάνεται την ύλη ο σταγειρίτης φιλόσοφος, και πιο συγκεκριμένα αυτό που αποκαλεί πρώτην ύλην
Σε άλλο σημείο ο Αριστοτέλης διερωτάται αν θα υπήρχε χρόνος χωρίς ψυχή(«πότερον δε μη ούσης ψυχής είη αν ο χρόνος ού……………..αδύνατον είναι χρόνον ψυχής μη ούσης),δεχόμενος ότι χωρίς υποκείμενο που να αριθμεί δεν μπορεί να υπάρξει αριθμός(αδυνάτου γαρ όντος είναι του αριθμήσαντος αδύνατον και αριθμητόν τι είναι ,ώστε δήλον ότι ουδ αριθμός), δέχεται ότι σ΄
Η αριστοτελική «πρώτη ύλη»
Ο Αριστοτέλης, ο οποίος, δεν πρέπει να ξεχνούμε, είναι ο πρώτος φιλόσοφος στην αρχαιότητα που μετέφερε τη συζήτηση για την ύλη σε ένα καθαρά φιλοσοφικό επίπεδο, δεν μπορούσε να μείνει ικανοποιημένος με μια ανάλυση της ύλης που θα περιοριζόταν στον χώρο της εμπειρίας. Προσπάθησε λοιπόν να βρει την πιο θεμελιώδη και βασική διάστασή της σε ένα βαθύτερο επίπεδο φυσικής πραγματικότητας, το οποίο θα προσέφερε το σταθερό υπόστρωμα όλων των μεταβολών που συντελούνται στον φυσικό κόσμο.
Η πρώτη ύλη, λοιπόν, για τον Σταγειρίτη είναι το έσχατο υποκείμενον κάθε πράγματος και το σταθερό υπόστρωμα κάθε μεταβολής, ακόμη και της γενέσεως και της φθοράς. Η ίδια δεν γεννιέται ούτε πεθαίνει. Είναι ωστόσο το θεμελιώδες υλικό των ατομικών, καθέκαστον ουσιών, χωρίς η ίδια να έχει χωριστή ύπαρξη. Τέλος, η ύλη καθεαυτή δεν είναι αντιληπτή με τις αισθήσεις και δεν έχει χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Είναι απολύτως «άμορφη» και στερείται κάθε προσδιορισμού. Είναι αυτό που απομένει όταν «απογυμνωθεί» από όλους τους προσδιορισμούς της.
Επιπλέον, όπως παρατηρεί ο Αριστοτέλης, «η ύλη υπάρχει δυνάμει, διότι μπορεί ν' αποκτήσει τη μορφή. Αλλά όταν υπάρχει εν ενεργεία, τότε βρίσκεται στη μορφή». Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία εδώ είναι το γεγονός ότι ο Σταγειρίτης ταυτίζει την ύλην με την δύναμιν. Οπως φαίνεται να δηλώνει, η πρώτη ύλη είναι ταυτόσημη με το δυνάμει ον αποτελεί, δηλαδή, θα μπορούσαμε να πούμε, μια δυνάμει πραγματικότητα (Μετ. 1045b 18-20). Με την έννοια αυτή η ύλη γίνεται η οντολογική βάση του δυναμικού μοντέλου της αριστοτελικής φιλοσοφίας της φύσης, εφόσον θεωρημένη ως δύναμις προσφέρει το σταθερό υπόστρωμα για όλες τις δυνατότητες που μπορούν να πραγματωθούν στο μέλλον.
Στο σημείο αυτό αποκαλύπτεται η κρίσιμη σχέση που συνδέει την αριστοτελική ύλη με τη μορφή, τη δύναμη με την ενέργεια. H μετάβαση κάθε φορά από την εν δυνάμει στην εν ενεργεία κατάσταση αποτελεί μια πραγματική διαδικασία που συντελείται μέσα στη φύση και χαρακτηρίζεται από τον Σταγειρίτη ως κίνηση, με την έννοια της ποιοτικής μεταβολής, της γένεσης και της φθοράς.
Στον ορισμό ακριβώς αυτόν είναι σαφής η εξαιρετικά πρωτότυπη αντιμετώπιση από τον Αριστοτέλη της κίνησης. H μετάβαση από τη δύναμη στην ενέργεια εκφράζει για τον Σταγειρίτη μια εσωτερική μορφή κίνησης, η οποία αποτελεί το ουσιώδες συστατικό του πραγματικού ρόλου που παίζει η ύλη στο αριστοτελικό μοντέλο του φυσικού κόσμου. H ύλη όχι μόνο δεν είναι μια έννοια κενή περιεχομένου, αλλά είναι η πηγή και η κινητήρια δύναμη του γίγνεσθαι της φύσης.
* H σύνδεση χρόνου και κίνησης
Η σύνδεση αυτή της εσωτερικής κίνησης και μεταβολής με την ύλη και τη φύση αποτελεί το κρίσιμο σημείο στο οποίο εισάγεται ο χρόνος για να συμπληρώσει το σκηνικό. Ο χρόνος, δηλαδή, συνδέεται από τον Αριστοτέλη με έναν τρόπο άμεσο και ουσιαστικό με την κίνηση. Ετσι, στα Φυσικά ο Σταγειρίτης παρατηρεί: «... φανερόν ότι ουκ έστιν άνευ κινήσεως και μεταβολής χρόνος» («είναι φανερό ότι δεν υπάρχει χρόνος χωρίς κίνηση και μεταβολή»).
Αν όμως έχουν έτσι τα πράγματα, τότε τι μπορούμε να πούμε ότι είναι ο χρόνος; Η απάντηση του Σταγειρίτη, η οποία έχει συζητηθεί ιδιαίτερα από τους μελετητές του, είναι η εξής: «Τούτο γάρ εστι ο χρόνος, αριθμός κινήσεως κατά το πρότερον και ύστερον» («Διότι αυτό είναι ο χρόνος, η αρίθμηση της κίνησης σύμφωνα με το πριν και το μετά»).
Πρόκειται για ένα εξαιρετικής σημασίας χωρίο, όπου εμφανίζεται ανάγλυφη η εσωτερική σχέση χρόνου και κίνησης. Ο χρόνος είναι αυτός ο εγγενής χαρακτήρας της κίνησης που επιτρέπει την αρίθμηση των διαδοχικών καταστάσεων, οι οποίες σημαδεύονται από μια σαφή διάκριση μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος. Μπορούμε έτσι να υποστηρίξουμε ότι ο Σταγειρίτης εγκαινιάζει εδώ τη θεωρητική θεμελίωση της ιδέας του βέλους του χρόνου και της ασυμμετρίας μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος, που συνδέονται με το νυν.
«Το δε νύν εστι συνέχεια χρόνου, ώσπερ ελέχθη - συνέχει γαρ τον χρόνον τον παρελθόντα και εσόμενον...»).
Ετσι, το αριστοτελικό μοντέλο της φύσης, το οποίο οικοδομείται με βάση τα στοιχεία που παρακολουθήσαμε ως εδώ, έχει ένα σαφή δυναμικό χαρακτήρα, που εκφράζεται με το διαρκές πέρασμα από την εν δυνάμει στην εν ενεργεία κατάσταση. Στο πλαίσιο αυτό και η ύλη, το υποκείμενον της μεταβολής, έχει έναν δυναμικό χαρακτήρα, διότι κλείνει μέσα της την κίνηση. Τέλος, η κίνηση είναι αλληλένδετη με τον χρόνο, ο οποίος πάντα κυλάει προς τα μπρος, από το παρελθόν προς το μέλλον, και είναι απόλυτα συνυφασμένος με το γίγνεσθαι του φυσικού κόσμου.
Αυτό λοιπόν το βέλος του χρόνου, που πρώτος διατύπωσε με έναν τρόπο συστηματικό ο Αριστοτέλης, στηριγμένος στην απλή παρατήρηση της εμπειρίας, αλλά κυρίως στον φιλοσοφικό στοχασμό, έχει αποκτήσει ιδιαίτερη βαρύτητα μέσα από την πειραματική έρευνα του Ιλια Πριγκοζίν στον χώρο της θερμοδυναμικής, όπου υψηλά ασταθή δυναμικά συστήματα φαίνεται να εδραιώνουν την κίνηση του χρόνου προς μία κατεύθυνση και τη διάκριση μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος.
Ο Πλάτων
O Πλάτων δέχεται ότι .γιά τα αιώνια όντα δεν υπάρχει χρόνος(Τίμαιος Χ, ιδίως 38 επ.) «Λέγομεν γάρ γαρ δη ως ην έστι τε και έσται τη δε το έστι μόνον κατά τον αληθή λόγον προσήκει το δε ην το τ’έσται περί την εν χρόνω γένεσιν ιούσαν πρέπει λέγεσθαι κινήσεις γαρ εστον ( :λέγομεν βέβαια ότι αυτή είναι και θα είναι.αλλ εις αυτήν ,καθώς είναι η αλήθεια αρμόζει μόνον το «είναι» το δε ήτο και θα είναι πρέπει να λέγεται για κείνο που γεννάται και προχωρεί μέσα εις τον χρόνον. Διότι είναι κινήσεις. )
Ο Μάνος Δανέζης
(Απόσπασμα από ομιλία του)
Ερώτηση: Ο ορισμός του χρόνου
Η ερώτηση είναι αν μπορεί να δοθεί ένα ορισμός του χρόνου. Βεβαίως. Εδώ υπάρχει το μεγάλο πρόβλημα. Όταν πηγαίναμε στο πρώτο έτος και διδασκόμασταν μαθηματικά, μας είπαν ότι όλες οι διαστάσεις είναι ίδιες, καμιά διάσταση δεν διαφέρει από την άλλη, δηλαδή το μήκος, το πλάτος και το ύψος εδώ πέρα, μέσα και τους έχουμε δώσει διαφορετικές ονομασίες, αν πάρουμε αυτό το δωμάτιο και το τουμπάρουμε, το ύψος θα γίνει πλάτος και το πλάτος θα γίνει μήκος, άρα λοιπόν στο μαθηματικό τμήμα αντιμετωπίζουμε οσεσδήποτε διαστάσεις με τον ίδιο τρόπο, έτσι ο χρόνος έχει όλες τις ιδιότητες που τα μαθηματικά δίνουν σε μια διάσταση και τίποτα παρά πάνω. Ο φυσικός όμως, ο οποίος δεν ξέρει πολύ καλά μαθηματικά, τι κάνει; Επειδή βλέπει...και τώρα θα με κάνετε να το πω. Οι ανθρώπινες αισθήσεις, το DNA, και νομίζω ότι θα υπάρχουν άνθρωποι εδώ που θα ξέρουν καλύτερα βιολογία, έχουν τη δυνατότητα να αντιλαμβάνονται μόνο τρεις διαστάσεις αμέσως.
Άρα λοιπόν, αυτό το πηγάδι του χωροχρόνου, που είναι το βάθος του ο χρόνος και γύρω-γύρω οι τρεις διαστάσεις, οι αισθήσεις μας έχουν την δυνατότητα να αντιλαμβάνονται αμέσως πλάτος, μήκος, ύψος, τις τρεις διαστάσεις, δεν ενδιαφέρει πως λέγονται. Σύμφωνοι; Ενώ την τέταρτη διάσταση δεν έχουν την δυνατότητα να την αντιληφθούν αμέσως, παρά μόνο εμμέσως. Μέσω της προβολής της επάνω στο χώρο που αντιλαμβανόμαστε των τριών διαστάσεων. Είπα προηγουμένως, δηλαδή μέσω της φθοράς.
Άρα ο φυσικός έχει την ψευδαίσθηση – ο άνθρωπος δηλαδή που αντιμετωπίζει τη φύση με τις αισθήσεις του - ότι ο χρόνος, επειδή αντιλαμβάνεται την προβολή του, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τις τρεις άλλες διαστάσεις που τις αντιλαμβάνεται αμέσως. Για το λόγο αυτό τις τρεις διαστάσεις τις μετράει σε μήκος, ενώ την τρίτη (;)έχει την ψευδαίσθηση ότι είναι κάτι διαφορετικό, γιατί αντιλαμβάνεται μόνο την προβολή της, τη μετράει με μια άλλη μεζούρα που τη λέει second.
Αν είχαμε, τώρα ένα μικρό πίνακα εδώ πέρα θα κάναμε πολύ ωραία πράγματα. Έκοψα ένα κομμάτι από την ομιλία μου για να μη γίνω βαρετός.......
Υπάρχει ένας άλλος τρόπος να καταλάβουμε την αύξηση της πυκνότητας της ενέργειας ή την ελάττωση της. Όταν αυξάνεται η πυκνότητα της ενέργειας της ύλης αυτομάτως αυξάνεται και η ταχύτητα της. Η ταχύτητα, δηλαδή – θα σας φέρω δύο παραδείγματα πολύ απλά – Προσέξτε, όσο αυξάνεται η πυκνότητα της ενέργειας ή η καμπυλότητα, τότε αυξάνεται η ταχύτητα.
Κοιτάξτε το παράδειγμα. Όταν έχω σ’ ένα γαλαξία στο κέντρο μια Μελανή Οπή. Η μεγάλη καμπυλότητα του χώρου εκεί στο κέντρο του γαλαξία, το υλικό που πάει να πέσει προς τη μελανή οπή, δηλαδή που συνεχώς αυξάνει την καμπυλότητα του και την πυκνότητα της ενέργειας του, συνεχώς επιταχύνεται. Άρα η επιτάχυνση αυτή που βλέπετε σε συσχετιστικές ταχύτητες, που λέει η θεωρία της σχετικότητας, δεν είναι τίποτε άλλο από ένα μέτρο της καμπυλότητας ή του χρόνου. Σας έμπλεξα λιγάκι....
Άρα λοιπόν, η ταχύτητα δεν είναι αυτό το οποίο αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας. Θα σας πω κάτι που θα σας φανεί εντελώς μεταφυσικό, αλλά το είπε ο Χάϊζεμπερκ.
Εδώ μέσα υπάρχει ένα υλικό. Ξέρουμε πολύ καλά από το γυμνάσιο, ότι αν πάρω τον τοίχο απέναντι και δέσω ένα σχοινί και το κρατώ από εδώ και κάνω μια κίνηση έτσι πάνω κάτω, θα δημιουργηθεί μια καμπυλότητα. Αυτή η καμπυλότητα θα αρχίσει να τρέχει προς τον τοίχο. Ο αδαής θα νομίσει ότι κινείται αυτό το καμπύλωμα, σαν ενιαίο υλικό. Αυτό είναι ψέμα. Το υλικό δεν μετακινείται. Μεταφέρει την ενέργεια του από σημείο σε σημείο και καμπυλώνει διαφορετικά σημεία γύρο του, ενώ ο αδαής έχει την ψευδαίσθηση ότι μετακινήθηκε το υλικό αυτό, το αρχικό και πάει στο τέλος.
Το ίδιο συμβαίνει σε μια λίμνη, ήρεμη. Εάν κάνω μια διακύμανση σε ένα σημείο, δημιουργούνται κύκλοι γύρω-γύρω , σαν βουναλάκια, και βλέπω τον κύκλο συνεχώς να μεγαλώνει. Ο αδαής θα νομίζει ότι το νερό μετατοπίζεται προς τα έξω. Το νερό δεν μετατοπίζεται, είναι το ίδιο με το σχοινί, μεταφέρει την ενέργεια της δίπλα και δίπλα μέχρι η ενέργεια να χαθεί κλπ.
Λοιπόν, λέει ο Χάιζεμπερκ: Δεν έχουμε ένα ενιαίο χώρο, το χωροχρονικό συνεχές, πέστε το όπως θέλετε. Εγώ τι είμαι; Μία
καμπυλότητα αυτού του χώρου. Αυτού του χώρου που καταλαμβάνω αυτή τη στιγμή. Ο Δανέζης που είναι εδώ και σας μιλάει, το υλικό του, δεν είναι καθόλου το ίδιο με το υλικό του Δανέζη όταν πάει σπίτι του.
Απλώς όπως μετακινούμαι στο χώρο δεν μετακινείται το υλικό, μετακινείται η κύμανση, η ενέργεια. Αλλά γίνεται τόσο γρήγορα, με τέτοιες διαδικασίες, που το μάτι και οι αισθήσεις δεν αντιλαμβάνονται την.......................
Καταλάβαμε τι είναι... λίγο, ο χρόνος; Είναι κάτι πολύ γνωστό. Ο Αυγουστίνος μαζί με τον Μέγα Βασίλειο – αυτό που σας είπα ότι ο χρόνος δεν είναι τίποτε άλλο από το μέτρο της φθοράς – αυτοί το είπαν πρώτοι. Το ότι επιβεβαιώθηκε από την επιστήμη, αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Φιλοσοφικά το είπαν πρώτοι.
Ο Κ.Καστοριάδης
-Απόψεις για τον Χρόνο και τη Δημιουργία διατυπώνει και ο Κ.Καστοριάδης.Ο αναγνώστης παραπέμπεται στα κείμενά του, από φόβο τού συντάκτη των γραμμών αυτών ότι,θα προδώσει και θα παρερμηνεύσει τον συγγραφέα και φιλόσοφο.αν προσπαθήσει να δώσει μια περίληψη.Περιορίζομαι εδώ να σημειώσω ότι ο Κ.Καστοριάδης γράφει(ό.π.) ότι,δεν υπάρχει κενός χρόνος,ότι,υπάρχει η δυνατότητα μιάς ουσιαστικής διαφοράς μεταξύ χώρου και χρόνου,,ότι, ο χρόνος είναι αξεχώριστος από το είναι….ότι,αν λάβουμε υπόψη τις μορφές, η ιδέα μιάς αντιστροφής του χρόνου δεν έχει νόημα ότι, δεν υπάρχει χρόνος άνευ τής ποικιλίας των κινήσεων.ότι η προοπτική τού χρόνου είναι πραγματικά πλήρης,.ότι χωρίς την ανάδυση τής ετερότητας ,χωρίς την δημιουργία/καταστροφή των μορφών δεν θα υπήρχε χρόνος(ειμή με καθαρά συνολοταυτιστικό και αδύνατο νόημα),ότι το πρότερο και το ύστερο δίνονται από τον σφυγμό ΄τής δημιουργίας και τής καταστροφής…για να καταλήξει ότι το υπερκείμενο ερώτημα τού υπερκείμενου χρόνου και τού υπερκείμενου είναι θα παραμείνει ως ερώτημα για τον συγκεκριμένο χρόνο και πιθανώς για κάθε χρόνο.
Η διττότητα του χρόνου
Ο Jean-Pierrre Garnier Malet,υποστηρίζει την διττότητα τού Χρόνου.Ότι δηλαδή έχουμε την εντύπωση ότι αντιλαμβανόμαστε τον Χρόνο διαρκώς,ενώ στην πραγματικότητα,τον αντιλαμβανόμαστε μόνον κατά διαστήματα,.Ο εγκέφαλος μας εντυπωσιάζεται μόνον από συνεχείς εικόνες,.Ανάμεσα σε δύο αντιληπτές στιγμές,υπάρχει πάντοτε ,μια μη αντιληπτή στιγμή.Δεν βλέπουμε όλοι τον ίδιο χρόνο.Βλέπουμε τα ίδια πράγματα όλοι αλλά όχι την ίδια στιγμή.Είναι δυνατόν.κάποιος να αντιληφθεί έναν χρόνο,που δεν υπάρχει για μας και αντιστρόφως.Ως παράδειγμα το ηλεκτρικό φώς πού σβήνει και ανάβει πενήντα φορές το δευτερόλεπτο,και που μείς το βλέπουμε σαν συνεχόμενο.,και ας φανταστούμε κάποιον που βλέπει στις φάσεις που αυτό είναι σβηστό και που θα έβλεπε τα πάντα στο σκοτάδι ενώ εμείς θα βλέπαμε τα πάντα στο φώς.Επομένως μπορούμε να φανταστούμε δύο πραγματικότητητες,μια που βλέπουμε στο φώς και μια που βλέπουμε στο σκοτάδι.Στους χρόνους που δεν αντιλαμβανόμαστε,υπάρχει η δυνατότητα να αντιληφθούμε τον χρόνο αυτό,με διαφορετικό τρόπο,ώστε ένα δευτερόλεπτο γίνεται δισεκατομμύρια δευτερόλεπτα.Μπορούμε να απουσιάσουμε από τους μη αντιληπτούς χρόνους,για να κάνουμε θαυμάσια πράγματα,και έπειτα να επιστρεψουμε,χωρίς να ξέρουμε ότι έχουμε φύγει,έτσι ώστε να έχουμε λάβει γνώσει ενός βιωμένου μέλλοντος.Στις μη αντιληπτές στιγμές,κατασκευάζω για τον εαυτό μου,μελλοντικές δυνατότητες..Το παρόν είναι η υλοποίηση ενός μέλλοντος,που σχεδιάζω ενστικτωδώς ή διαισθητικώς,πριν το ζήσω.Επομένως μπορώ να ελέγξω το μέλλον .Η ζωή μου εμφανίζεται ως η δημιουργία ενός δυυναμικού,που θα ανακτήσω μετά τον θάναντό μου..Πολλοι είμαστε ικανοί να προβλέψουμε το μέλλον μας.Το νερό είναι ικανό να αποθηκεύσει πληροφορία.που την μεταδίδει στο νερό τού σώματός μας.Υπάρχουν ταχύτητες τού φωτός, που δίνουν 857 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα ανά δετυτερόλπεπτο.Καθένας μας κατασκευάζει το μέλλον του.Κατά την διάρκεια της νύχτας διαθέτουμε τον μηχανισμό τής διττότητας του χρόνου.(Περισσότερα στο ανάτυπο που έχω )
Η αμφισβήτηση του χρόνου όπως τον αντιλαμβανόμαστε
(Περιπτώσεις στις οποίες ο παράγοντας Χρόνος δεν φαίνεται να παίζει κανένα ρόλο.)
Φαίνεται πώς ο παράγοντας χρόνος, δεν παίζει κανένα ρόλο. Στην παρατήρηση αυτή, εντάσσεται και η άποψη, ότι σε πολλές περιπτώσεις, το αποτέλεσμα προηγείται του αιτίου.
.1.Ετσι, στα πειράματα μεταβίβασης μηνυμάτων, που έγιναν κατά την εκτόξευση τού διαστημοπλοίου Απολλων 14, οι λήψεις (που γίνονταν από το διαστημόπλοιο) λαμβάνονταν στη Γή, πριν από την εκπομπή τους.
..2. Παρόμοιο φαινόμενο παρατηρήθηκε από πειράματα υπό τον Dr Soal, όπου ο πομπός,προσπαθούσε να μεταβιβάσει στον δέκτη,ορισμένες εικόνες ζώων. Παρατηρήθηκε, ότι ο δέκτης,δέχονταν όχι την εικόνα που ο πομπός είχε μπροστά του, αλλά την επόμενη , που ο «δέκτης» δε είχε ακόμη δεί. Ο παράγοντας χρόνος, όπως ήδη τονίστηκε, κυριολεκτικά εξαφανίζεται, τουλάχιστον με την έννοια που τον γνωρίζουμε. Παρελθόν, παρόν, μέλλον, συμπλέκονται και αναμειγνύονται. Η παρατήρηση αυτή καθιστά χωρίς αντικείμενο,τη διερεύνηση διαφοράς μεταξύ πρόγνωσης ενός γεγονότος και πρόκλησης του γεγονότος αυτού (λ.χ.αν το μελλοντικό γεγονός που "είδε" το υποκείμενο, συνιστά πρόγνωση, ή αν το όνειρο προκάλεσε το μελλοντικό γεγονός (PK).
Θρησκευτικά κείμενα που έχουν σχέση με το Χρόνο
(κείμενο που μού απέστειλε ο π.Απόστολος Ανανιάδης)
«Προφήτες στην εκκλησιαστική γλώσσα δεν είναι εκείνοι που αναγγέλλουν μόνο τα μέλλοντα (κατά την λαϊκή αντίληψη), αλλά επιλεγμένα από τον Θεό πρόσωπα, που αναγγέλλουν στον λαό τις βουλές του Θεού, τα οποία γίνονται κατά κάποιον τρόπο"στόμα" του Θεού και μιλούν με την εντολή Του στη Θέση Του (πρό-φημί). ΄Ετσι λοιπόν:
1/ ΄Ολοι οι προφήτες, όταν καλούνται ή αποστέλλονται, βιώνουν μία ακατάληπτη υπερφυσική συνάντηση με τον άχρονο Θεό, έχουν "οράσεις" του Θεού (φυσικά, όχι της απρόσιτης Θεϊκής Ουσίας, αλλά της "δόξης" ή -κατά τον αγ. Γρηγόριο Παλαμά- των ακτίστων θείων ενεργειών Του). Γι' αυτό μερικοί ονομάσθηκαν στην εκκλησιαστική παράδοση "θεόπτης", όπως ο Μωυσής. Βιώνουν έτσι για κάποιο γήϊνο χρονικό διάστημα την αιωνιότητα "εκτός χρόνου". Τοποθετούν δε γραπτώς τις "οράσεις" τους στον γήινο χρόνο με χρονολογίες, ονόματα βασιλέων και ηγεμόνων, τοποθεσίες, γνωστά στους συγχρόνους τους ιστορικά περιστατικά κλπ., σε αντιδιαστολή με τις άχρονες εμπειρίες τους.
Π.χ. Ωσηέ 1:1, Αμώς 1:1, Ιεζεκιήλ 1:1 ("...και ηνοίχθησαν οι ουρανοί, και είδον οράσεις Θεού), Δανιήλ 7:1, & 8:1.
2/ Στο κεφάλαιο Γενεσ. 32:24-33 διαβάζομε την ανεξήγητη πάλη του Ιακώβ με τον Θεό
("...επάλαιεν άνθρωπος μετ' αυτού έως πρωί"). Πέρασε ολόκληρη νύχτα στην υπερφυσική αυτή επικοινωνία. Το πρωί ο "άνθρωπος" τον άφησε ευχαριστημένος, τον ευλόγησε κατόπιν επιμονής του Ιακώβ και του έδωκε το όνομα "Ισραήλ" (εβρ.= "ίσχυσας μετά Θεού"). Ο Ιακώβ εκάλεσε τον τόπον εκείνον "Είδος Θεού. Είδον γαρ Θεόν πρόσωπον προς πρόσωπον...". Εβίωσε μία άχρονη εμπειρία.
3/ Γεν. 20:21, Οι Εβραίοι μετά την ΄Εξοδο, στο όρος Σινά. Ο Θεός καλεί τον Μωυσή στο όρος για να λάβει τις 10 Εντολές , "Μωυσής δε εισήλθεν εις τον γνόφον ού (όπου) ήν ο Θεός". Στο δε Γεν. 24:16 μαθαίνουμε τον "άχρονο" χρόνο που έμεινε στο όρος ο Μωυσής: "...και κατέβη η δόξα του Θεού επί το όρος το Σινά, και εκάλυψεν αυτό η νεφέλη εξ (6) ημέρας"…………………..
4/ Ιεζεκιήλ 37:1-14 προφητεία (μέλλοντος) "επί τα οστά τα ξηρά": "...εγένετο επ' εμέ χείρ Κυρίου, και εξήγαγέ με εν πνεύματι Κύριος...". Βιώνει μελλοντικό "χρόνο" -ούτως ειπείν- σε "άχρονο" περιστατικό της αιωνιότητος: την ανάσταση των νεκρών μετά τη δεύτερη έλευση του Χριστού, οπότε θα έχει ήδη μεταβληθεί ο φυσικός αυτός κόσμος σε "καινούς ουρανούς και καινήν γήν κατά το επάγγελμα (υπόσχεση) αυτού.." (Β΄ Πέτρου 3:13)…………………………………………………………………………………………….
5/ Ησαϊας 6:1-13 "΄Ορασις" του Ησαϊα ενώ ευρίσκετο στον Ναό: "...είδον τον Κύριον καθήμενον επί θρόνου υψηλού και επηρμένου... Σεραφείμ ειστήκεσαν κύκλω Αυτού...και εκέκραγεν έτερον προς το έτερον και έλεγον, άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης ο ουρανός...". (Σημ. Κύριος σαβαώθ: Κύριος των δυνάμεων. Κυριολεκτικά στην εβραϊκή
"σαβαώθ" = ετοιμοπόλεμος στρατός). Η συνομιλία με τον Θεό και το έργο ενός σεραφείμ
κατ' εντολήν Θεού ("...εν τη χειρί είχεν άνθρακα, όν έλαβεν από του θυσιαστηρίου -δηλαδή από τον υπάρχοντα εντός του Ναού βωμό του θυμιάματος- και ήψατο του στόματός μου...) υποδηλώνει ασφαλώς διάρκεια "αχρόνου" χρόνου που βιώνει ο προφήτης.
6/ Β΄ Κορινθ. 12:2-4 Ο Παύλος αναγκάζεται να αποκαλύψει στους Κορινθίους μια πνευματική του εμπειρία "προ ετών δεκατεσσάρων", δηλ. γύρω στο 40 μ.Χ.: " Οίδα άνθρωπον εν Χριστώ (δηλ. τον εαυτόν του, πιστόν στον Χριστό)... αρπαγέντα τον τοιούτον έως τρίτου ουρανού (τρίτος, κατά την τότε Ιουδαϊκή αντίληψη, δηλ. πνευματικός, ο παράδεισος)...είτε εν σώματι είτε εκτός του σώματος ουκ οίδα, ο Θεός οίδεν...και ήκουσεν άρρητα ρήματα, ά ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι". Βιώνει την αιωνιότητα για λίγο.
7/ Στο περιστατικό της Μεταμορφώσεως που διηγούνται ο Ματθαίος και ο Μάρκος. Ο Χριστός περιλούζεται από θεϊκή λάμψη ενώπιον των Πέτρου, Ιακώβου και Ιωάννου. Το πρόσωπό του αντανακλά σαν ήλιος. Εμφανίζονται ο Μωυσής και ο Ηλίας συνομιλούντες μαζί Του. Νεφέλη (παρουσία του Θεού, όπως πολλάκις και στην Π.Διαθήκη), περιβάλλει όλους και η φωνή του Θεού ακούγεται. Οι μαθητές βιώνουν μία καταπληκτική εμπειρία, άλλου κόσμου, σε "άχρονο" χρόνο. Τέτοιο θάμβος τους καταλαμβάνει, ώστε ζητούν από τον Χριστό να μείνουν εκεί, στήνοντας μάλιστα -κατά την απλοϊκή ανθρώπινη αντίληψη- τρείς σκηνές.
8/ Τέλος: Τέτοιες εμπειρίες, εκστάσεις (εντός ή εκτός του σώματος, άγνωστον!) και "οράσεις" έχομε ακούσει ή διαβάσει, ότι έχουν βιώσει (μετά Χριστόν) και πνευματικοί άνθρωποι, ακόμη και στις μέρες μας.
Υ.Γ. Ο Μωάμεθ, φυσικά, δεν συγκαταλέγεται στους προφήτες που έχουν αποκάλυψη του Ενός και Αληθινού Θεού. Και τούτο, διότι στο Ισλάμ δεν υπάρχει πίστη στην θεανθρώπινη φύση του Χριστού. Είναι ποτέ δυνατόν ο Θεός Πατήρ να αποκαλύψει τέτοια άρνηση για τη φύση του Θεού Λόγου και Μονογενούς Υιού, "του ενανθρωπήσαντος δι' ημάς"; Πρόκειται μάλλον για ψευδή προφήτη, σύμφωνα με την πρόρρηση του Χριστού ("...ελεύσονται ψευδόχριστοι και ψευδοπροφήται..."). Ο Μωάμεθ έκανε ένα έργο εθνικό για τον φοβερά διεσπασμένο σε εχθρικές μεταξύ τους Αραβικές φυλές λαό του. ΄Εντυσε δε την κοινωνική του διδασκαλία με ένα ένδυμα θρησκευτικό, επηρεασμένος από τον Ιουδαϊκό και Χριστιανικό κόσμο γύρω του. Κατά τα άλλα... ο Θεός γνωρίζει και κρίνει κατά τα έργα εκάστου.
ΤΟ ΒΕΛΟΣ ΤΟΥ ΧΡΌΝΟΥ
Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς: Γιατί είναι τόσο σημαντική η ιδέα του βέλους του χρόνου; Δεν έχουμε όλοι συνείδηση της μη αναστρέψιμης ροής του χρόνου, όπου το παρελθόν είναι δεδομένο και το μέλλον ανοιχτό; H απάντηση είναι η εξής: Παρά το γεγονός ότι όλοι γνωρίζουμε από την εμπειρία μας πως στις φυσικές διαδικασίες ο χρόνος ακολουθεί μία μόνο κατεύθυνση, από το παρελθόν προς το μέλλον, εν τούτοις κατά τους τελευταίους τρεις αιώνες η ιδέα της μη αναστρεψιμότητας του χρόνου αποκλείστηκε από τους νόμους της φυσικής. Με την κυριαρχία της νευτώνειας μηχανικής το σύνολο του φυσικού κόσμου αντιμετωπίστηκε σαν μια τεράστια μηχανή, όπου κυριαρχεί ο ντετερμινισμός και όπου ο κόσμος είναι συμμετρικός ως προς τον χρόνο. Σε ένα τέτοιο μοντέλο η περιγραφή του κόσμου καταλήγει σε μια ταυτολογία, εφόσον τόσο το μέλλον όσο και το παρελθόν εμπεριέχονται στο παρόν. Με άλλα λόγια, το βιβλίο της ιστορίας του Σύμπαντος έχει ήδη γραφεί και δεν υπάρχει περιθώριο για το καινοφανές, το απρόβλεπτο και το γίγνεσθαι μέσα στη φύση.
Σε συνέντευξη εκτίθενται απόψεις θεωρητικών φυσικών σε σχέση με το βέλος του Χρόνου.
Παραθέτουμε μικρή περίληψη.
Ως προς το ταξείδι στο μέλλον
Σχεδόν ομόφωνα γίνεται δεκτό ότι, το ταξείδι στο μέλλον είναι εφικτό.
Επισημαίνεται ότι, η θεωρία της σχετικότητας του Αινστάιν δίνει σαφές έρεισμα στην παραδοχή αυτή.
Επισημαίνεται επίσης ότι αυτό έχει ήδη επιτευχθεί όπως σημειώνει και ο Davies(,παρόλο που ο κόσμος φαίνεται να το αγνοεί.)
Η δυνατότητα αυτή, οφείλεται στην διαστολή του Χρόνου.Ο Χρόνος κυλά, βραδύτερα όσο πλησιάζουμε την ταχύτητα του φωτός.Υπολογίζεται ότι, σε ταχύτητα που θα έφθανε τα 99.999% τής ταχύτητας του φωτός,1 έτος για κάποιον που θα εκινείτο με την ταχύτητα αυτή, θα ισοδυναμούσε με 223 χρόνια για κάποιον που θα ήταν ακίνητος!
Ο θεωρητικός φυσικός ,Michio Kaku σημειώνει σχετικώς ότι ,η ταχύτητα δεν είναι ο μόνος παράγοντας που επηρεάζει τον χρόνο.Σε μικρότερη κλίμακα,αυτό συμβαίνει και με την μάζα.Ο Χρόνος επιβραδύνεται όσο πλησιάζουμε στο κέντρο ενός αντικειμένου με μάζα.Ετσι ο Χρόνος τρέχει λίγο ταχύτερα στο διάστημα απ’ό,τι στην Γή.Τρέχει γρηγορότερα στην οροφή παρά στην βάση ενός σπιτιού και αυτό είναι μετρήσιμο λέγει ο Davies.Ενα ρολόγι σ΄ένα δορυφόρο σε τροχιά,αποδεικνύει την διαστολή του χρόνου και αυτό οφείλεται τόσο στην ταχύτητα όσο και στην απόσταση από το κέντρο τής Γής..Και προσθέτει:Τόσο η βαρύτητα όσο και η ταχύτητα,μπορεί να δώσουν σε κάποιον το μέσο να κάνει ένα άλμα προς τα εμπρός …Αν κάποιος έχει αρκετά χρήματα μπορεί να ..μεταβεί στο έτος 3.000 σε βραχύ χρόνο.Είναι θέμα χρήματος και μηχανικής.!
Ως προς το ταξείδι στο παρελθόν.
Εδώ οι απόψεις διίσταντα
Κατά τον Πώλ Ντέιβις,η θεωρία τηε σχετικότητας δεν αποκλείει κάτι τέτοιο αλλά λογικώς η παραδοχή αυτή οδηγεί σε παράδοξα
:Ας φαντασθεί κανείς το ακόλουθο σενάριο.:,Πηγαίνει κανείς πίσω στο χρόνο ,σκοτώνει τη μητέρα του(ασφαώς που τον γεννησε).Ετσι αυτή δεν θα μπορούσε να τον γεννήσει και επομένως δεν θα είσασταν σε θέση να ταξειδέψτε πίσω στο χρόνο και διαπράξετε μητροκτονία!
Κατά τον ίδιο φυσικό με βάση τα σημερινά δεδομένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν είναι δυνατό.
Ο διάσημος θεωρητικός φυσικός Stephen Hawking προτείνει την ιδέα ότι, σκουληκότρυπες που συμβαίνουν σε κβαντικό επίπεδο θεωρητιώς θα μπορούσαν να παράσχουν έρεισμα για μια τέτοια περίπτωση, πράγμα όμως που όπως ο φυσικός Andrew Cleland παρατηρεί κανένα πείραμα δεν έχει επιβεβαίωσει ..
Αιτία και Αποτέλεσμα
Ο Cleland σημειώνει ότι, η βασική αρχή τής αιτιότητας έχει σχέση με το ταξείδι στο παρελθόν. Κάθε συμβάν είναι το αποτέλεσμα προγενέστερου.
Παραθέτουμε ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης.
“To answer this question, I tracked down theoretical physicist and cosmologist Paul Davies, author of "How to Build a Time Machine."
: What are the favored time travel methods as used in science fiction?
We are all time travelers
"The short answer is that time travel into the future is not only possible, it's been done, and we've known about it for over a century," says Davies. "The reason that the public doesn’t seem to know about it is because the amount of time travel involved is so pitifully small that it doesn't make for a 'Doctor Who' style adventure."
A phenomenon called time dilation is the key here. Time passes more slowly the closer you approach the speed of light -- an unbreakable cosmic speed limit. As such, the hands of a clock in a speeding train would move more slowly than those in a stationary clock. The difference would not be humanly noticeable, but when the train pulled back into the station, the two clocks would be off by billionths of a second. If such a train could attain 99.999 percent light speed, only 1 year would pass onboard for every 223 years back at the train station.
But speed isn't the only factor that affects time. On a much smaller scale, mass also influences time. Time slows down the closer you are to the center of a massive object.
"Time runs a little bit faster in space than it does down on Earth," Davies says. "It runs a little faster on the roof than it does in the basement, and that's a measurable effect."
A clock aboard an orbiting satellite experiences time dilation due to both the speed of its orbit and its greater distance from the center of Earth's gravity.
"Both gravity and speed can give you a means of jumping ahead," Davies says. "So in principle, if you had enough money, you could get to the year 3000 in as short a time as you like -- one year, one month, whatever it takes. It is only a question of money and engineering."
Which time traveling movies are the most feasible? We ask physics author Ron Mallett for his top 5 sci-fi films.
Forward, not back?
Time travel into the future is an established and fundamental aspect of Albert Einstein's theory of relativity. Scientists have tested and retested this in both experimental and practical settings.
But what about time travel in the opposite direction?
"Going back in to the past is a whole different kettle of fish." Davies says. "There's nothing in Einstein's theory, which is the best theory that we have about the nature of time, which precludes it. There's nothing in even his general theory of relativity, published in 1915, which precludes travel back into the past, but many scientists are deeply uneasy about it because of all the well-known paradoxes that it unleashes."
For instance, imagine going back in time and killing your own mother. Then she'd never give birth to you, and just how would you have been able to travel back in time to commit matricide in the first place?
: Is sci-fi time travel possible?
Wormholes as spacetime shortcuts
IS TIME TRAVEL POSSIBLE?
But when you boil down the physics involved, is it possible to travel through time?
To answer this question, I tracked down theoretical physicist and cosmologist Paul Davies, author of "How to Build a Time Machine."
What are the favored time travel methods as used in science fiction?
Forward, not back?
Time travel into the future is an established and fundamental aspect of Albert Einstein's theory of relativity. Scientists have tested and retested this in both experimental and practical settings. But what about time travel in the opposite direction?
: Is sci-fi time travel possible?
Wormholes as spacetime shortcuts
Davies surmises that, given our current understanding of the nature of time and physics, time travel into the past simply isn't possible. But the universe is full of mysteries, and one of them -- the hypothetical wormhole -- might just permit such a journey.
"This is a little bit like a tunnel or shortcut between two distant points," Davies says, "So for example, if I had a wormhole here in my hotel room and I jumped through it I wouldn't come out on Pennsylvania Avenue, I'd maybe come out near the other side of the galaxy."
Scientists have theorized that such a shortcut through time and space could be turned into a time machine.
"If a worm hole could exist and could be traversable, then it would provide a means of going back in time," Davies says. "So it all hinges on whether stable wormholes are a reality or if there's some aspect of physics -- not relativity, because there's nothing wrong from that point of view -- but some other aspect of physics might intercede and prevent the wormhole from forming. That's an open question."
Cause and effect
Cleland also points out that the fundamental principle of causality stands in the way of travel into the past. The entire universe, as we understand it, is beholden to this rule.
"Something occurs first and the outcome of that occurrence happens afterward," Cleland says, "and there has never to my knowledge been an experiment that came out different from that. I am not aware of any experimental tests of quantum mechanics that have shown any violation of causality, in spite of the fact that many experiments could reveal such a violation."
Still, in the same way that time dilation isn't flashy enough to seem like time travel into the future, the public often overlooks a very common means of "traveling" into the past.
"In a sense, astronomers are always traveling backward in time, but it is in a way that most people are not so excited about," Cleland says. "When we measure the cosmic microwave background, we're looking back more than 10 billion years in time. That's how long it took for the light to reach us."
A number of questions about time travel remain unanswered. Will time tourists from the future ever show up to help us out? We'll just have to wait and see. But if they come here using a wormhole time machine, we'll have to build one first. After all, you couldn't cross a bridge if only one side had been completed, right?
"Theoretically, it would take more than 100 years to create a 100-years' time difference between the two ends of a wormhole," Davies says, "so there's no way that our descendants could come back and tell us we're wrong about this."
Davies surmises that, given our current understanding of the nature of time and physics, time travel into the past simply isn't possible. But the universe is full of mysteries, and one of them -- the hypothetical wormhole -- might just permit such a journey.
"This is a little bit like a tunnel or shortcut between two distant points," Davies says, "So for example, if I had a wormhole here in my hotel room and I jumped through it I wouldn't come out on Pennsylvania Avenue, I'd maybe come out near the other side of the galaxy."
Scientists have theorized that such a shortcut through time and space could be turned into a time machine.
"If a worm hole could exist and could be traversable, then it would provide a means of going back in time," Davies says. "So it all hinges on whether stable wormholes are a reality or if there's some aspect of physics -- not relativity, because there's nothing wrong from that point of view -- but some other aspect of physics might intercede and prevent the wormhole from forming. That's an open question."
World-famous theoretical physicist Stephen Hawking has proposed that wormholes occurring at a quantum level could theoretically provide a foothold for time travel, but University of California at Santa Barbara physicist Andrew Cleland urges caution on that front.
"I'm an experimentalist, and physics is ultimately an experimental science," Cleland says. "Any predictions that are made based on mathematics or on philosophical or intellectual speculation have to pass the test of experiment, and I am certainly not aware of any experiment that demonstrated the possibility of traveling backward in time."
---------------------------------------------------------------
Ο Πριγκοζίν και το βέλος το χρόνου
Ο Ιλυα Πριγκοζίν, στο βιβλίο του “Τάξη μέσα από το Χάος”(Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ) αναφερόμενος στη σχέση χρόνου και εντροπίας,γράφει (σελ.380)” Για να αντιστρέψουμε την κατεύθυνση του χρόνου, θα χρειαζόμασταν άπειρη πληροφορία:δεν μπορούμε να παράγουμε καταστάσεις που θα εκτυλίσσονταν στο παρεθόν! Αυτό είναι το εντροπικό φράγμα που έχουμε εισάγει
Παραθέτουμε σε περίληψη απόσπασμα από τις απόψεις τού John P. Millis,φυσικού στο Πανεπιστήμιο- Anderson στην- Indianapolis.Στο τέλος της μερικής αυτής περιλήψεως ακολουθεί ολόκληρη η σχετική συνέντευξή του.
Λέγει λοιπόν ότι κατά την θεωρία της σχετικόητας του Einstein ο χρόνος ρέει προς μια μόνον κατεύθυνση ,προς τα εμπρός.Αν η κατεύθυνση του χρόνου ήταν διαφορετική θα θυμόμασταν το μέλλον αντί για το παρελθόν.Επομένως το ταξείδι στο παρελθόν φαίνεται ως μια παραβίαση των φυσικών νόμων....Εάν κάποιος θέλει να κατασκευάσει μιά μηχανή του χρόνου που θα πηγαίνει πίσω στο χρόνο πρέπει να λάβει υπόψη του ορισμένους θωρητικούς παράγοντες...... Κατά τη θεωρία της γενικής σχετικότητας μιά περιστρεφόμενη μαύρη τρύπα θα μπρούσε να δημιουργήσει μια σκουληκότρυπα,-ενας θεωρητικός σύνδεσμος ανάμεσα σε δύο σημεία του χωροχρόνου ή ίσως δύο σημείων σε διαφορετικά σύμπαντα.Πάντως υπάρχει ένα πρόβλημα με τις μαύρες τρύπες.......Πρόσφατες απόψεις στη θεωρητική φυσική δείχνουν ότι τέτοιες κατασκευές θα μπορούσαν πράγματι να αποτελέσουν το μέσο ενός ταξειδιού μέσα στο χρόνο,αλλά δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τι να αναμένουμε κάνοντας κάτι τέτοιο......Η ιδεα του να ταξειδεύεις στο παρελθόν εγείρει παντός είδους παράδοξα.Λ.χ.τι θα συβεί αν πάτε πίσω στο χρόνο και σκοτώσετε τοούς γονείς σας πριν γεννηθείτε;,...... Η συνηθισμένη λύση είναι η δημιουργία μιας εναλλακτικής πραγματικό τητας ή ενός παράλληλου σύμπαντος.
Ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης
According to Einstein's theory of relativity, time only flows in one direction: forward. If time flowed the other way, we would remember the future instead of the past. So, on the face of it, traveling into the past seems to be a violation of the laws of physics. But not so fast. There are theoretical considerations to take into account if you want to build a time machine that goes back to the p,.
According to general relativity, a rotating black hole could create a wormhole — a theoretical link between two points of space-time, or perhaps even two points in different universes. However, there's a problem with black holes.
They've long been thought to be unstable and therefore un-traversable. However, recent advances in physics theory have shown that these constructs could, in fact, provide a means of traveling through time. Unfortunately, we have almost no idea what to expect by doing so.
Theoretical physics is still trying to predict what would happen inside the wormhole, assuming one could even approach such a place. More to the point, there's no current engineering solution that would allow us to build a craft that would let make that trip safely. Right now, as it stands, once you enter the black hole, you're crushed by incredible gravity and are made one with the singularity at its heart.
But, if it were possible to pass through a wormh στο χ ρόνο και σκοτώσετε τουε γονείς σας πριν να γεννηθείτεole, it would probably be a lot like Alice falling through the rabbit hole. Who knows what we would find on the other side? Or in what time frame?
CAUSALITY AND ALTERNATE REALITIES
The idea of traveling into the past raises all sorts of paradoxical issues. For instance, what happens if you go back in time and kill your parents before you are born?
The common solution to this problem is that you effectively create an alternate reality, or parallel universe. If you did travel back and prevent your birth, a younger version of yourself would never come to be in that reality.
But, the reality that you left would carry on as if nothing changed.
By going back in time, you would create a new reality and would, therefore, never be able to return to the reality you once knew. (If you then tried to travel into the future, you would see the future of the new reality, not the one you knew before.)
WARNING: THIS NEXT SECTION MAY MAKE YOUR HEAD SPIN
This brings us to another issue that is rarely discussed. The nature of wormholes is to take you to a different point in time and space. So if a traveler left Earth and traveled through a wormhole, they could be transported to the other side of the universe (assuming they are even still in the same universe we currently occupy). If they wanted to travel back to Earth they would either have to travel back through the wormhole they just left (bringing them back, presumably, to the same time and place), or journey by more conventional means.
Assuming the travelers would even be close enough to make it back to Earth in their lifetimes from wherever the wormhole spat them out, would it still be the "past" when they returned? Since traveling at speeds approaching that of light makes time slow down for the voyager, time would proceed very, very quickly back on Earth. So, the past would fall behind, and the future would become the past... that's the way time works flowing forward!
So, while they exited the wormhole in the past (relative to time on Earth), by being so far away it's possible that they wouldn't make it back to Earth until after they left! This would negate the whole purpose of time travel altogether.
SO, IS TIME TRAVEL TO THE PAST REALLY POSSIBLE?
Possible? Yes, theoretically. Probable? No, at least not with our current technology and understanding of physics. But perhaps some day, thousands of years into the future, man could harness enough energy to make time travel a reality. But until that time, it will just have to stay relegated to the pages of science-fiction or, if you like, catching up on repeated showings of Back to the Future in your home theater.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Υπάρχει πραγματικός χρόνος;
ΝΑΙ:
Ο Lee Smolin δεν δέχεται ένα άχρονο Σύμπαν. Δέχεται την ύπαρξη πραγματικού χρόνου.( «Χρόνος η αναγέννηση»Τραυλός 2016)
ΟΧΙ:
Ο Μαθηματικός Αντ.Καλαμπόκας, γράφει:
“Ο Αριστοτέλης ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει χρόνος,γιατί κανένα τμήμα του δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό,Λέγει ότι μετρούμε ένα εικονικό είδωλο του χρόνου και όχι τον ίδιο τον χρόνο.Το αντίθετο δέχονταν ο Ζήνων ο Ελεάτης,όπως φαίνεται από το "νοητικό πείραμα που επικαλείται με τον Αχιλλέα και την χελώνα.
- Ο Godel
Κατά τον Γκέντελ χρόνος δεν υπάρχει υπό οιανδήποτε αντικειμενική έννοια.Δεν υπάρχει στον κόσμο που ζούμε,είναι ακριβώς ο ιδιαίτερος τρόπος, ο δικός μας ξεχωριστός ανθρώπινος τρόπος, με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο(Ρέτζις ό.π.63)
- Ο Einstein
Ο Einstein πίστευε σ’ένα άχρονο σύμπαν
-Στις 6 Απριλίου του 1922, στο Παρίσι, στην περίφημη Φιλοσοφική Εταιρεία, συναντήθηκαν δύο μεγάλοι στοχαστές, ο φυσικός Αλμπερτ Αϊνστάιν και ο φιλόσοφος Ανρί Μπερξόν, για να ανταλλάξουν απόψεις γύρω από το αίνιγμα του χρόνου.
Στο επίμονο ερώτημά του, αν ο χρόνος όπως περιγράφεται από τη θεωρία της σχετικότητας, και συνεπώς από τη σύγχρονη φυσική, έχει να κάνει με τον χρόνο όπως τον βιώνουν καθημερινά οι άνθρωποι, ο Μπερξόν έλαβε από τον Αϊνστάιν την ακόλουθη απάντηση: «Το ερώτημα τίθεται ως εξής: ο χρόνος του φιλοσόφου είναι ίδιος με τον χρόνο του φυσικού;». Και προς μεγάλη απογοήτευση του Μπερξόν, ο δημιουργός της θεωρίας της σχετικότητας θα απαντήσει απερίφραστα: «Μόνο η επιστήμη λέει την αλήθεια και κανένα υποκειμενικό βίωμα δεν μπορεί να διασώσει ό,τι αρνείται η επιστήμη»!
Σ’ένα γράμμα που έστειλε στη χήρα ενός αγαπητού του φίλου έγραφε:: -
“Now Besso” has departed from this strange world a little ahead of me. That means nothing. People like us know that the distinction between past, present, and future is only a stubbornly persistent illusion.
(Τώρα ο Μπέσσο έφυγε απ΄αυτόν τον παράξενο κόσμο,λίγο πριν από μένα.Αυτό δεν σημαίνει τίποτε.Ανθρωποι σαν εμάς, γνωρίζουν πώς η διάκριση ανάμεσα σε παρελθόν,παρόν και μέλλον είναι μιά επίμονη πεισματική ψευδαίσθηση)
-ΑΛΛΑ όπως γράφει ο Βιεννέζος φιλόσοφος Ρούντολφ Κάνατι στη « Διανοητική Αυτοβιογραφία » :« Κάποτε ο Αινσταίν είπε ότι τον απασχολούσε σοβαρά το πρόβλημα τού “Τώρα¨ Ανέφερε πώς η εμπειρία τού “Τώρα” σημαίνει κάτι ιδιαίτερο για τον Ανθρωπο,κάτι ουσιαστικά διαφορετικό από το παρελθόν και το μέλλον ,αλλά ότι αυτή η σημαντική διαφορά δεν εμφανίζεται ,ούτε μπορεί να εμφανισθεί μέσα στη φυσική.Το ότι, αυτή η εμπειρία δεν μπορεί να συλληφθεί από την επιστήμη τού φαινόταν ζήτημα οδυνηρής αλλά αναπόφευκτης παραίτησης»
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΑΠΛΟΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ-ΑΠΟΡΙΕΣ-ΥΠΑΙΝΙΓΜΟΙ- ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ-ΕΝΟΣ ΑΜΑΘΟΥΣ
1.Ο Ανθρωπος έχει προικισθεί με νοημοσύνη.Στην φύση του είναι να ερευνά.Το ένστικτο της περιέργειας.Ο Αριστοτέλης είχε πεί ότι,ο άνθρωπος “ φύσει ορέγεται του ειδέναι”
.α. Οταν μιλάμε για γνώση,διακρίνουμε γνώσεις που είναι απαραίτητες για την επιβίωση του ανθρώπου και για ΓΝΩΣΗ που έχει σχέση με το ρόλο και τη αποστολή του ανθρώπου στη Γή -στο Σύμπαν. (Για κείνους βεβαίως που”αυθαίρετα” δέχονται ότι, η παρουσία του ανθρώπου,η παρουσία τής συνειδήσεως έχουν ένα ρόλο που δεν αφορά μόνον την επιβίωση και τη “διαιώνιση τού είδους”-που είναι απλώς απαραίτητα για κάτι πολυ διαφορετικό.
.β Η πορεία αυτή του ερευνητή προς την ΓΝΩΣΗ αυτή είναι πολλές φορές πηγή αγωνίας, συνιστά μιά πορεία βασανιστική. Μήπως αυτό όμως είναι η μοίρα του,μήπως αυτό είναι το χρέος,μήπως αυτού βρίσκεται η ελπίδα;
Η μήπως είναι κάτι περιττό;
2.Η ενασχόληση με θέματα θεωρητικής φυσικής, δικαιολογείται;
.α.Μιά πρόχειρη απάντηση είναι ,αυτό που σημειώνεται στην αρχή υπό 1.Είναι στη φύση τού ανθρώπου να ερευνά και να αναζητεί εξηγήσεις.Και αν είναι στη φύση του, δεν πρέπει κανείς να αναζητεί άλλη εξήγηση.
,β,Μια άλλη είναι,ότι χωρίς να είναι πάντοτε οφθαλομο φανές,η ενασχόληση με θέματα φυσικής και το αποτέλεσμα των συναφών ερευνών και παραδοχών,πολλές φορές βοηθά τον άνθρωπο στη επιβίωσή του,διευκολύνει τη ζωή του, εξυπηρετεί καθαρώς πρακτικές ανάγκες (όπως στην ιατρική,πλοήγηση επικοινωνία κλπ.).
.γ.Μιά άλλη θα μπορούσε να είναι,ότι, θέτει τον άνθρωπο αντιμέτωπο μ΄ένα μυστήριο, που με διεργασίες εξίσου μυστηριώδεις,δημιουργεί «περίεργες»καταστάσεις στο νού(του σκεπτόμενου ανθρώπου που ενδεχομένως υποδεικνύουν ατραπό…. O Einstein έγε σχετικώς ότι το ωραιότερο πράγμα του οποίου μπορεί να έχουμε την εμπειρία είναι το μυστηριώδες Είν.:The most beautiful thing we can experience is the mysterious. It is the source of all true art and science. He to whom the emotion is a stranger, who can no longer pause to wonder and stand wrapped in awe, is as good as dead —his eyes are closed. (Ελεύθερη απόδοση:Το ωραιότερο πράγμα που μπορεί κανείς να νοιώσει,είναι το μυστηριώδες.Είναι η πηγή κάθε αληθινής τέχνης και επιστήμης.Εκείνος στον οποίο η συγκίνηση είναι άγνωστη,εκείνος που δεν στέκεται πλέον για να θαυμάσει και να τυλιχθεί στο δέος,είναι σαν πεθαμένος.Τα μάτια του είναι κλειστά).
Και σε κάποια άλλη περίσταση χαρακτήριζε τον αδιάφορο μπρός στο μυστηριώδες,ως σβησμένο κερί.
3.Ασχέτως καί πέρα από το άν ο χρόνος είναι πραγματικός ή όχι ο άνθρωπος πρέπει να να μην αφήνει καμιά στιγμή ανεκμετάλλευτη.
Ο Καζαντζάκης είπ娔Μια αστραπή είναι η ζωή αλλά προλαβαίνουμε”
Βόλος/Αγία Τριάδα….έως 8-7-2017
Γ.Α.ΚΟΥΚΟΥΒΙΝΟΣ
ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
1.-Ed :Regis «Ποιος πήρε την καρέκλα τού Αινστάιν» Τροχαλία 1995
2.-Dr.Jean-Pierrre Garnier Malet( συνέντευξη στον David Dennery)
3.-Κορνήλιος Καστοριάδης «Ο θρυμματισμένος Κόσμος¨»υψιλον/βοβλία 1992.ιδίως σελ.215 επ.
4.Διαδίκτυο
Ο ΧΡΟΝΟΣ
ΕΝΝΟΙΑ
-Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Ο Σπύρος Μανουσέλης γράφει :
Αν ανατρέξει κανείς στην ιστορία των ανθρώπινων ιδεών σχετικά με τον χρόνο θα διαπιστώσει ότι μέσα σε τρεις χιλιετίες υπήρξε μια σαφής μετάβαση από τον κυκλικό χρόνο των αρχαίων Ελλήνων στον γραμμικό και τελεολογικό χρόνο των Εβραίων και των χριστιανών, και από αυτόν στον σύγχρονο μαθηματικοποιημένο και τελικά άχρονο χρόνο της κλασικής φυσικής.
Τι σχέση όμως μπορεί να έχει η εύπλαστη υποκειμενική εμπειρία του χρόνου, που οι άνθρωποι ανέκαθεν βίωναν στην καθημερινή ζωή τους, με τον «απανθρωποποιημένο», δηλαδή τον μαθηματι κοποιημένο και μετρήσιμο χρόνο της σύγχρονης επιστήμης;
Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα δεν είναι διόλου αυτονόητη, αφού κάθε αντικειμενική περιγραφή της επιστήμης στηρίζεται, εξ ορισμού, πάνω στη μελέτη επαναλαμβανόμενων, δηλαδή α-χρονικών φαινομένων. Πώς λοιπόν θα μπορούσε να νομιμοποιηθεί επιστημονικά η μελέτη φαινομένων «μοναδικών» και ανεπανάληπτων στον χρόνο;
Επιστημονικά αδιέξοδα στη σύλληψη του χρόνου
Σε αυτήν την ατελέσφορη προσπάθεια διαλόγου ανάμεσα σε έναν μεγάλο φυσικό επιστήμονα και έναν εξίσου μεγάλο φιλόσοφο αποτυπώνεται η θεμελιώδης διαφωνία σχετικά με τη φύση του χρόνου και την επίδρασή του στο Σύμπαν: ο χρόνος όπως περιγράφεται από τους βασικούς νόμους της δυναμικής του Νεύτωνα, αλλά και από τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, είναι γραμμικός, ομοιότροπος και συμμετρικός ως προς το παρελθόν και το μέλλον, είναι δηλαδή αντιστρεπτός.
Ο φυσικός χρόνος, σε αντίθεση με τον υποκειμενικό ανθρώπινο χρόνο, δεν κυλάει προς κάποια κατεύθυνση και δεν παράγει ποτέ τίποτα νέο. Οπως το έθεσε ο Νεύτων στην εισαγωγή του περίφημου βιβλίου του «Philosophiae Naturalis Principia Mathematica» (Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας): «Ο απόλυτος, αληθινός και μαθηματικός χρόνος, αφ’ εαυτού και από την ίδια του τη φύση, ρέει ομοιόμορφα χωρίς να εξαρτάται από τίποτα το εξωτερικό…».
Με άλλα λόγια, η υποκειμενική εμπειρία του χρόνου που βιώνουν οι άνθρωποι, για τον Νεύτωνα (αλλά και την κλασική επιστήμη συνολικά) είναι απλώς μια ψευδαίσθηση που δεν έχει την παραμικρή σχέση με τον απόλυτο κοσμικό χώρο και χρόνο. Αποψη που, παραδόξως, αιώνες μετά συμμερίζεται και ο Αϊνστάιν, ο βασικός υπαίτιος της «δολοφονίας» της έννοιας του απόλυτου χρόνου στη σύγχρονη φυσική!
Πράγματι, όπως θα εκμυστηρευθεί ο ίδιος ο Αϊνστάιν σε ένα περίφημο γράμμα του:(που παραθέτουμε πιό κάτω ) «Η διάκριση ανάμεσα σε παρελθόν και σε μέλλον αποτελεί μόνο μια ψευδαίσθηση, μολονότι πρόκειται για μια επίμονη ψευδαίσθηση»!
Για τον πατέρα της θεωρίας της σχετικότητας ο χρόνος δεν είναι τίποτα άλλο από μία επιπλέον μαθηματική παράμετρο στην περιγραφή του φυσικού κόσμου, μία διάσταση στο ενοποιημένο τετραδιάστατο συνεχές που σήμερα ονομάζεται «χωρόχρονος». Προσβλέποντας στην αντικειμενική περιγραφή του χρόνου η φυσική οδηγήθηκε στην εξάλειψή του.
Πώς εξηγείται αυτό το παράδοξο; Τόσο για τη νευτώνεια δυναμική όσο και για τη σχετικιστική φυσική, ο χρόνος δεν είναι δημιουργική δύναμη αλλά μόνο μία διάσταση στη μαθηματική περιγραφή της κίνησης των υλικών σωμάτων, η οποία μπορεί να παίρνει είτε θετικές είτε αρνητικές τιμές (η χρονική αντιστροφή από το t στο -t), μπορεί δηλαδή να ρέει ελεύθερα από το παρελθόν προς το μέλλον και αντίστροφα(και για το το θέμα αυτό παραθέτουμε απόψεις πιόκξλατω), χωρίς αυτό να επηρεάζει ουσιαστικά τις βασικές εξισώσεις της δυναμικής που περιγράφουν τη συμπεριφορά και τις μεταβολές των υλικών αντικειμένων.
Με άλλα λόγια, το παράδοξο προκύπτει από τη θεμελιώδη φυσική και, κατά βάθος, μετα-φυσική παραδοχή περί συμμετρότητας ή αντιστρεπτότητας του χρόνου.
Αν όμως «ο χρόνος είναι μόνο ό,τι μετράνε τα ρολόγια», όπως κατ’ επανάληψη υποστήριξε ο Αϊνστάιν, τότε γιατί μας φαίνεται ατελείωτος όταν πλήττουμε και αδυσώπητος όταν γερνάμε; Ποιοι νευροψυχολογικοί μηχανισμοί επιτρέπουν στους περισσότερους ανθρώπους να έχουν μια «ακριβή» αίσθηση του χρόνου; Χάρη στις πρωτοποριακές έρευνες των νευροεπιστημών, αρχίζουμε να κατανοούμε τόσο τους ψυχολογικούς όσο και τους εγκεφαλικούς μηχανισμούς που ρυθμίζουν ή απορρυθμίζουν το εγκεφαλικό μας χρονόμετρο( γράφουμε για το θέμα αυτό πιό κάτω).
Ολοι έχουμε διαπιστώσει ότι η αίσθησή μας του χρόνου εξαρτάται και επηρεάζεται από την ψυχολογική μας διάθεση ή από τη νοητική μας κατάσταση. Για παράδειγμα, ενώ ο χρόνος διάρκειας ενός ονείρου είναι μόλις λίγα λεπτά, έχουμε την εντύπωση ότι διήρκεσε πολλές ώρες. Επίσης, το αλκοόλ, το όπιο και ο έρωτας μπορούν να μας δημιουργούν μια ανάλογη ψευδαίσθηση διαστολής ή συστολής του βιωμένου χρόνου.
Ταξίδια στον χρόνο με την εγκεφαλική χρονομηχανή
Η εντύπωσή μας ότι ο ανθρώπινος χρόνος «ρέει», «κυλά» και «φεύγει» με διαφορετικούς ρυθμούς είναι στην πραγματικότητα μια «μεταφορά» ή, ενδεχομένως, μια αληθοφανής ψευδαίσθηση. Και το γεγονός ότι αυτή η μεταφορά μάς φαίνεται τόσο ρεαλιστική οφείλεται στο ότι η «πραγματικότητά» της διαμορφώνεται και εξαρτάται από ενδογενείς νευρολογικούς μηχανισμούς, οι οποίοι παραμένουν αδιαφανείς στην καθημερινή μας εμπειρία. Εξάλλου, γενικότερα, τόσο οι λεγόμενες «μεταφορές» όσο και οι «ψευδαισθήσεις» μας δεν είναι σχεδόν ποτέ αυθαίρετες, αφού, κατά κανόνα, προκύπτουν από κάποια δομικά χαρακτηριστικά της λειτουργίας του ανθρώπινου νου.
Εκτός από τα αφηρημένα μαθηματικά μοντέλα σχετικά με τη φύση του κοσμικού χρόνου, τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται, στη βάση συγκεκριμένων πειραμάτων, επιστημονικές θεωρίες που επιχειρούν να κατανοήσουν τον υποκειμενικό ή νοητικό χρόνο, όπως αυτός βιώνεται από τους ανθρώπους στην καθημερινή τους ζωή.
Κοινός παρονομαστής αλλά και αφετηρία των σύγχρονων νευροψυχολογικών μοντέλων του νοητικού χρόνου είναι η παραδοχή ότι, υπάρχει ένας κεντρικός εγκεφαλικός μηχανισμός για τη μέτρηση του χρόνου, ένα είδος εγκεφαλικής κλεψύδρας που συσσωρεύει και «καταμετρά» στιγμές του νοητικού χρόνου.
Ενας «συσσωρευτής δευτερολέπτων», όπως αφελώς τον περιέγραψε ο Μαρκ Γουίτμαν (Marc Wittmann), επιφανής καθηγητής στην Ψυχιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας ο οποίος επί σειρά ετών μελέτησε τις εγκεφαλικές προϋποθέσεις της αίσθησης του χρόνου. Η αφέλεια του Γουίτμαν συνίσταται στο ότι, παρομοιάζει το εγκεφαλικό μας χρονόμετρο με ένα «νευρωνικό εκκρεμές» που η κάθε του αιώρηση αντιστοιχεί στο τικ-τακ ενός μηχανικού ρολογιού.
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για περισσότερα από ένα νευρωνικά κυκλώματα, η λειτουργία των οποίων συνίσταται στο ότι, απλώς καταγράφουν νευρικές ώσεις, ενώ ο συνολικός αριθμός των καταγεγραμμένων νευρικών ώσεων αντιστοιχεί στη χρονική διάρκεια στην οποία έλαβε χώρα μια πράξη. Το ζήτημα βέβαια είναι αν αυτά τα νευρωνικά χρονόμετρα «καταγράφουν» παθητικά χρονικές στιγμές ή αν, αντίθετα, τις δημιουργούν. Εξάλλου, τα δευτερόλεπτα, τα λεπτά και οι ώρες είναι μόνο μια εντελώς αυθαίρετη ανθρώπινη διαίρεση του χρόνου.
Πάντως, από τις μέχρι σήμερα έρευνες προκύπτουν μερικά εξαιρετικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα. «Σύμφωνα με το καθιερωμένο γνωστικό μοντέλο, όσο περισσότερη προσοχή δίνουμε στον χρόνο τόσο αυξάνεται η υποκειμενική αίσθηση της διάρκειάς του», υποστηρίζει ο Γουίτμαν. Αυτό συμβαίνει επειδή τα «τικ-τακ» του νευρωνικού χρονόμετρου συσσωρεύονται μονάχα όποτε εστιάζουμε την προσοχή μας στον χρόνο ή όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση επιφυλακής. Πράγματι, όπως διαπίστωσαν πειραματικά, όποτε εστιάζουμε την προσοχή μας, η συχνότητα των νευρικών ώσεων αυξάνει, συνεπώς αυξάνει και η συχνότητα των ώσεων που καταγράφονται από την εγκεφαλική κλεψύδρα.
Αρχίζουμε λοιπόν να υποψιαζόμαστε το γιατί και κυρίως το πώς η ψυχολογική μας διάθεση μπορεί να επηρεάζει την υποκειμενική μας αντίληψη του χρόνου. Αυξάνοντας ή, εναλλακτικά, μειώνοντας τα νευρωνικά σήματα, θέτουμε σε κίνηση ή αδρανοποιούμε τους χρονοδείκτες του εγκεφαλικού μας ωρολογιακού μηχανισμού, δηλαδή, σαν να λέμε, θέτουμε σε κίνηση τους «κόκκους άμμου» στην εγκεφαλική μας κλεψύδρα. Ισως γι’ αυτό όταν βαριόμαστε ή όταν βιώνουμε κάτι παθητικά, έχουμε την εντύπωση ότι ο χρόνος δεν περνά: η προσοχή μας παγιδεύεται σε ένα αενάως επεκτεινόμενο παρόν.
Πού όμως εντοπίζονται αυτά τα εγκεφαλικά χρονόμετρα; Και από ποια εγκεφαλικά υποστρώματα αναδύεται η ανθρώπινη αίσθηση του χρόνου; Σε αυτά τα αποφασιστικά ερωτήματα δεν υπάρχουν ακόμη οριστικές απαντήσεις.
Για την ώρα, οι απόψεις των ειδικών διίστανται: ορισμένοι υποστηρίζουν ότι, η εγκεφαλική κλεψύδρα βρίσκεται κάπου μεταξύ της παρεγκεφαλίδας και των βασικών γαγγλίων. Αλλοι υποστηρίζουν ότι τέτοιες «κλεψύδρες» είναι διάσπαρτες σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου μας: εντοπίζονται δηλαδή σε ειδικά νευρωνικά κυκλώματα κατανεμημένα στο σύνολο του εγκεφάλου.
Πάντως, ο ανθρώπινος νους -αυτή η πολύπλοκη βιολογική χρονομηχανή- φαίνεται πως διαθέτει την αξιοπερίεργη ικανότητα να παραβιάζει καταφανώς και συστηματικά κάθε χρονικό περιορισμό.
Μόνο ο ανθρώπινος νους μπορεί να υπερβαίνει το φράγμα του χρόνου, επιτρέποντάς μας να πραγματοποιούμε απαγορευμένα ταξίδια στον χρόνο: όχι μόνο να ανασυγκροτούμε το πιο μακρινό παρελθόν μας, αλλά και να σχεδιάζουμε το απώτερο μέλλον μας.
Ο Μαθηματικός Αντώνης Καλαμπόκας
Στο τεύχος 8 του 2008 του περιοδικού Ευδικία,γράφει για την έννοια του χρόνου και την εξέλιξή της μέχρι σήμερα.Αφού σημειώνει ότι σύμφωνα με τα όσα προέβλεψε ο Einstein και επαληθεύθηκε πειραματικώς το 1925,από τον Αμερικανό φυσικό Ives κανένα αντικείμενο στο Σύμπαν δεν μπορεί να κινηθεί ταχύτερα απ'ό,τι το φως ,αντιμετωπίζει την άποψη ορισμένων φυσικών, που πιστεύουν στην ύπαρξη σωματιδίων κινούμενων με ταχύτητα μεγαλύτερη από την του φωτός,πράγμα που κατά τον ίδιο δεν έχει επαληθευθεί πειραματικώς.Λέγει λοιπόν ότι αν κάτι τέτοιο αληθεύει,θα πρέπει τα σωματίδια αυτά,να ταξειδεύουν προς την κατεύθυνση του αρνητικού χρόνου,δηλαδή προς το παρελθόν!!! Και παραθέτοντας μιά άλλη εξήγηση, λέγει ότι αυτές οι ταχύτητες δυνατόν να συμβαίνουν σε άλλους χώρους.,.
Ως προς την έννοια του χωροχρόνου,τον περιγράφει ως ένα βαρυτικό πεδίο γεμάτο καμπύλες δηλαδή δυναμικές γραμμές,δημιουργούμενο γύρω από κάθε υλικό σώμα λόγω της βαρυτικής έλξης,που είναι ιδιότητα όλων των βαρέων αντικειμένων του Σύμπαντος.
----------------------------------------------------------------------------
Αριστοτέλης και Πριγκοζίν
Ο Ιλυα Πριγκοζίν, στο βιβλίο του “Τάξη μέσα από το Χάος”(Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ) στο ερώτημα «Ποια είναι η φύση του χρόνου;» ο Ιλια Πριγκοζίν με το πρωτοποριακό του έργο στα θερμοδυναμικά συστήματα μακράν της ισορροπίας έφερε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τον εξαιρετικά σημαντικό ρόλο που παίζει το βέλος του χρόνου, η διάκριση δηλαδή μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος μέσα στον φυσικό κόσμο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόβλημα του χρόνου το συνέδεσε ο Πριγκοζίν με το δίλημμα του ντετερμινισμού όχι μόνο στη νεότερη και σύγχρονη επιστήμη αλλά και στην αρχαιότητα. Αναφέρεται έτσι στο εγχείρημα του Επίκουρου να σπάσει τον ντετερμινισμό της δημοκρίτειας θεωρίας με την «παρέγκλισιν» των ατόμων και τονίζει ιδιαίτερα το γεγονός ότι ο Ηράκλειτος υπήρξε ο πρώτος φιλόσοφος που υποστήριξε την ιδέα του γίγνεσθαι της φύσης, κάτι το οποίο, κατά τον Πριγκοζίν, κλείνει μέσα του τον σπόρο της ιδέας του βέλους του χρόνου.
Η σύνδεση αυτή του γίγνεσθαι με τον χρόνο αποτελεί μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα επισήμανση, που μας φέρνει στην καρδιά του προβλήματος. Εκείνο όμως που λείπει από το ταξίδι του Πριγκοζίν, αναφορικά με το θέμα του χρόνου, πίσω στην αρχαία ελληνική σκέψη είναι η αναφορά στον Αριστοτέλη, ο οποίος ήταν ο πρώτος φιλόσοφος στην αρχαιότητα που ασχολήθηκε με έναν τρόπο συστηματικό και ουσιαστικό με το πρόβλημα του χρόνου. Για τον λόγο αυτόν στόχος μου στο παρόν πόνημα είναι να επιχειρήσω μια σύνδεση του έργου του Πριγκοζίν με τον σταγειρίτη φιλόσοφο.
Το γίγνεσθαι της φύσης
Σε αντίθεση προς τις θεωρίες των προκατόχων του, του Παρμενίδη, του Ζήνωνα και του Δημόκριτου, οι οποίοι απέρριπταν την ιδέα της μεταβολής, της ανάπτυξης και του γίγνεσθαι μέσα στη φύση, ο Αριστοτέλης υποστήριξε ότι στον φυσικό κόσμο συντελείται μέσα στον χρόνο πραγματική μεταβολή ποιοτήτων, γένεσις και φθορά, ένα διαρκές γίγνεσθαι. Για τον Σταγειρίτη, δηλαδή, ο κόσμος έχει μια θεμελιώδη χρονική δομή, κάθε διαδικασία έχει εγγενή χρονικά μέρη και σχέσεις που αποτελούν ουσιαστικό στοιχείο της πραγματικότητάς της. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να γίνει πλήρως κατανοητή, αν δεν λάβουμε υπόψη μας τη χρονική της δομή. Ας δούμε όμως τα πράγματα με συντομία από την αρχή.
Θα πρέπει κατ' αρχήν να τονίσουμε το γεγονός ότι η ιδέα της κίνησης βρίσκεται στην καρδιά της αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας, εφόσον ο Σταγειρίτης ταυτίζει τα «φύσει» με τα «κινούμενα». Με άλλα λόγια, η κίνηση, με την έννοια της μεταβολής και του γίγνεσθαι, είναι αυτό το οποίο προσπαθεί να κατανοήσει με όρους της φύσης. Τι είδους όμως κίνηση είναι αυτή; Για να δώσουμε απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ανάγκη να κατανοήσουμε πρώτα τον τρόπο που αντιλαμβάνεται την ύλη ο σταγειρίτης φιλόσοφος, και πιο συγκεκριμένα αυτό που αποκαλεί πρώτην ύλην
Σε άλλο σημείο ο Αριστοτέλης διερωτάται αν θα υπήρχε χρόνος χωρίς ψυχή(«πότερον δε μη ούσης ψυχής είη αν ο χρόνος ού……………..αδύνατον είναι χρόνον ψυχής μη ούσης),δεχόμενος ότι χωρίς υποκείμενο που να αριθμεί δεν μπορεί να υπάρξει αριθμός(αδυνάτου γαρ όντος είναι του αριθμήσαντος αδύνατον και αριθμητόν τι είναι ,ώστε δήλον ότι ουδ αριθμός), δέχεται ότι σ΄
Η αριστοτελική «πρώτη ύλη»
Ο Αριστοτέλης, ο οποίος, δεν πρέπει να ξεχνούμε, είναι ο πρώτος φιλόσοφος στην αρχαιότητα που μετέφερε τη συζήτηση για την ύλη σε ένα καθαρά φιλοσοφικό επίπεδο, δεν μπορούσε να μείνει ικανοποιημένος με μια ανάλυση της ύλης που θα περιοριζόταν στον χώρο της εμπειρίας. Προσπάθησε λοιπόν να βρει την πιο θεμελιώδη και βασική διάστασή της σε ένα βαθύτερο επίπεδο φυσικής πραγματικότητας, το οποίο θα προσέφερε το σταθερό υπόστρωμα όλων των μεταβολών που συντελούνται στον φυσικό κόσμο.
Η πρώτη ύλη, λοιπόν, για τον Σταγειρίτη είναι το έσχατο υποκείμενον κάθε πράγματος και το σταθερό υπόστρωμα κάθε μεταβολής, ακόμη και της γενέσεως και της φθοράς. Η ίδια δεν γεννιέται ούτε πεθαίνει. Είναι ωστόσο το θεμελιώδες υλικό των ατομικών, καθέκαστον ουσιών, χωρίς η ίδια να έχει χωριστή ύπαρξη. Τέλος, η ύλη καθεαυτή δεν είναι αντιληπτή με τις αισθήσεις και δεν έχει χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Είναι απολύτως «άμορφη» και στερείται κάθε προσδιορισμού. Είναι αυτό που απομένει όταν «απογυμνωθεί» από όλους τους προσδιορισμούς της.
Επιπλέον, όπως παρατηρεί ο Αριστοτέλης, «η ύλη υπάρχει δυνάμει, διότι μπορεί ν' αποκτήσει τη μορφή. Αλλά όταν υπάρχει εν ενεργεία, τότε βρίσκεται στη μορφή». Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία εδώ είναι το γεγονός ότι ο Σταγειρίτης ταυτίζει την ύλην με την δύναμιν. Οπως φαίνεται να δηλώνει, η πρώτη ύλη είναι ταυτόσημη με το δυνάμει ον αποτελεί, δηλαδή, θα μπορούσαμε να πούμε, μια δυνάμει πραγματικότητα (Μετ. 1045b 18-20). Με την έννοια αυτή η ύλη γίνεται η οντολογική βάση του δυναμικού μοντέλου της αριστοτελικής φιλοσοφίας της φύσης, εφόσον θεωρημένη ως δύναμις προσφέρει το σταθερό υπόστρωμα για όλες τις δυνατότητες που μπορούν να πραγματωθούν στο μέλλον.
Στο σημείο αυτό αποκαλύπτεται η κρίσιμη σχέση που συνδέει την αριστοτελική ύλη με τη μορφή, τη δύναμη με την ενέργεια. H μετάβαση κάθε φορά από την εν δυνάμει στην εν ενεργεία κατάσταση αποτελεί μια πραγματική διαδικασία που συντελείται μέσα στη φύση και χαρακτηρίζεται από τον Σταγειρίτη ως κίνηση, με την έννοια της ποιοτικής μεταβολής, της γένεσης και της φθοράς.
Στον ορισμό ακριβώς αυτόν είναι σαφής η εξαιρετικά πρωτότυπη αντιμετώπιση από τον Αριστοτέλη της κίνησης. H μετάβαση από τη δύναμη στην ενέργεια εκφράζει για τον Σταγειρίτη μια εσωτερική μορφή κίνησης, η οποία αποτελεί το ουσιώδες συστατικό του πραγματικού ρόλου που παίζει η ύλη στο αριστοτελικό μοντέλο του φυσικού κόσμου. H ύλη όχι μόνο δεν είναι μια έννοια κενή περιεχομένου, αλλά είναι η πηγή και η κινητήρια δύναμη του γίγνεσθαι της φύσης.
* H σύνδεση χρόνου και κίνησης
Η σύνδεση αυτή της εσωτερικής κίνησης και μεταβολής με την ύλη και τη φύση αποτελεί το κρίσιμο σημείο στο οποίο εισάγεται ο χρόνος για να συμπληρώσει το σκηνικό. Ο χρόνος, δηλαδή, συνδέεται από τον Αριστοτέλη με έναν τρόπο άμεσο και ουσιαστικό με την κίνηση. Ετσι, στα Φυσικά ο Σταγειρίτης παρατηρεί: «... φανερόν ότι ουκ έστιν άνευ κινήσεως και μεταβολής χρόνος» («είναι φανερό ότι δεν υπάρχει χρόνος χωρίς κίνηση και μεταβολή»).
Αν όμως έχουν έτσι τα πράγματα, τότε τι μπορούμε να πούμε ότι είναι ο χρόνος; Η απάντηση του Σταγειρίτη, η οποία έχει συζητηθεί ιδιαίτερα από τους μελετητές του, είναι η εξής: «Τούτο γάρ εστι ο χρόνος, αριθμός κινήσεως κατά το πρότερον και ύστερον» («Διότι αυτό είναι ο χρόνος, η αρίθμηση της κίνησης σύμφωνα με το πριν και το μετά»).
Πρόκειται για ένα εξαιρετικής σημασίας χωρίο, όπου εμφανίζεται ανάγλυφη η εσωτερική σχέση χρόνου και κίνησης. Ο χρόνος είναι αυτός ο εγγενής χαρακτήρας της κίνησης που επιτρέπει την αρίθμηση των διαδοχικών καταστάσεων, οι οποίες σημαδεύονται από μια σαφή διάκριση μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος. Μπορούμε έτσι να υποστηρίξουμε ότι ο Σταγειρίτης εγκαινιάζει εδώ τη θεωρητική θεμελίωση της ιδέας του βέλους του χρόνου και της ασυμμετρίας μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος, που συνδέονται με το νυν.
«Το δε νύν εστι συνέχεια χρόνου, ώσπερ ελέχθη - συνέχει γαρ τον χρόνον τον παρελθόντα και εσόμενον...»).
Ετσι, το αριστοτελικό μοντέλο της φύσης, το οποίο οικοδομείται με βάση τα στοιχεία που παρακολουθήσαμε ως εδώ, έχει ένα σαφή δυναμικό χαρακτήρα, που εκφράζεται με το διαρκές πέρασμα από την εν δυνάμει στην εν ενεργεία κατάσταση. Στο πλαίσιο αυτό και η ύλη, το υποκείμενον της μεταβολής, έχει έναν δυναμικό χαρακτήρα, διότι κλείνει μέσα της την κίνηση. Τέλος, η κίνηση είναι αλληλένδετη με τον χρόνο, ο οποίος πάντα κυλάει προς τα μπρος, από το παρελθόν προς το μέλλον, και είναι απόλυτα συνυφασμένος με το γίγνεσθαι του φυσικού κόσμου.
Αυτό λοιπόν το βέλος του χρόνου, που πρώτος διατύπωσε με έναν τρόπο συστηματικό ο Αριστοτέλης, στηριγμένος στην απλή παρατήρηση της εμπειρίας, αλλά κυρίως στον φιλοσοφικό στοχασμό, έχει αποκτήσει ιδιαίτερη βαρύτητα μέσα από την πειραματική έρευνα του Ιλια Πριγκοζίν στον χώρο της θερμοδυναμικής, όπου υψηλά ασταθή δυναμικά συστήματα φαίνεται να εδραιώνουν την κίνηση του χρόνου προς μία κατεύθυνση και τη διάκριση μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος.
Ο Πλάτων
O Πλάτων δέχεται ότι .γιά τα αιώνια όντα δεν υπάρχει χρόνος(Τίμαιος Χ, ιδίως 38 επ.) «Λέγομεν γάρ γαρ δη ως ην έστι τε και έσται τη δε το έστι μόνον κατά τον αληθή λόγον προσήκει το δε ην το τ’έσται περί την εν χρόνω γένεσιν ιούσαν πρέπει λέγεσθαι κινήσεις γαρ εστον ( :λέγομεν βέβαια ότι αυτή είναι και θα είναι.αλλ εις αυτήν ,καθώς είναι η αλήθεια αρμόζει μόνον το «είναι» το δε ήτο και θα είναι πρέπει να λέγεται για κείνο που γεννάται και προχωρεί μέσα εις τον χρόνον. Διότι είναι κινήσεις. )
Ο Μάνος Δανέζης
(Απόσπασμα από ομιλία του)
Ερώτηση: Ο ορισμός του χρόνου
Η ερώτηση είναι αν μπορεί να δοθεί ένα ορισμός του χρόνου. Βεβαίως. Εδώ υπάρχει το μεγάλο πρόβλημα. Όταν πηγαίναμε στο πρώτο έτος και διδασκόμασταν μαθηματικά, μας είπαν ότι όλες οι διαστάσεις είναι ίδιες, καμιά διάσταση δεν διαφέρει από την άλλη, δηλαδή το μήκος, το πλάτος και το ύψος εδώ πέρα, μέσα και τους έχουμε δώσει διαφορετικές ονομασίες, αν πάρουμε αυτό το δωμάτιο και το τουμπάρουμε, το ύψος θα γίνει πλάτος και το πλάτος θα γίνει μήκος, άρα λοιπόν στο μαθηματικό τμήμα αντιμετωπίζουμε οσεσδήποτε διαστάσεις με τον ίδιο τρόπο, έτσι ο χρόνος έχει όλες τις ιδιότητες που τα μαθηματικά δίνουν σε μια διάσταση και τίποτα παρά πάνω. Ο φυσικός όμως, ο οποίος δεν ξέρει πολύ καλά μαθηματικά, τι κάνει; Επειδή βλέπει...και τώρα θα με κάνετε να το πω. Οι ανθρώπινες αισθήσεις, το DNA, και νομίζω ότι θα υπάρχουν άνθρωποι εδώ που θα ξέρουν καλύτερα βιολογία, έχουν τη δυνατότητα να αντιλαμβάνονται μόνο τρεις διαστάσεις αμέσως.
Άρα λοιπόν, αυτό το πηγάδι του χωροχρόνου, που είναι το βάθος του ο χρόνος και γύρω-γύρω οι τρεις διαστάσεις, οι αισθήσεις μας έχουν την δυνατότητα να αντιλαμβάνονται αμέσως πλάτος, μήκος, ύψος, τις τρεις διαστάσεις, δεν ενδιαφέρει πως λέγονται. Σύμφωνοι; Ενώ την τέταρτη διάσταση δεν έχουν την δυνατότητα να την αντιληφθούν αμέσως, παρά μόνο εμμέσως. Μέσω της προβολής της επάνω στο χώρο που αντιλαμβανόμαστε των τριών διαστάσεων. Είπα προηγουμένως, δηλαδή μέσω της φθοράς.
Άρα ο φυσικός έχει την ψευδαίσθηση – ο άνθρωπος δηλαδή που αντιμετωπίζει τη φύση με τις αισθήσεις του - ότι ο χρόνος, επειδή αντιλαμβάνεται την προβολή του, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τις τρεις άλλες διαστάσεις που τις αντιλαμβάνεται αμέσως. Για το λόγο αυτό τις τρεις διαστάσεις τις μετράει σε μήκος, ενώ την τρίτη (;)έχει την ψευδαίσθηση ότι είναι κάτι διαφορετικό, γιατί αντιλαμβάνεται μόνο την προβολή της, τη μετράει με μια άλλη μεζούρα που τη λέει second.
Αν είχαμε, τώρα ένα μικρό πίνακα εδώ πέρα θα κάναμε πολύ ωραία πράγματα. Έκοψα ένα κομμάτι από την ομιλία μου για να μη γίνω βαρετός.......
Υπάρχει ένας άλλος τρόπος να καταλάβουμε την αύξηση της πυκνότητας της ενέργειας ή την ελάττωση της. Όταν αυξάνεται η πυκνότητα της ενέργειας της ύλης αυτομάτως αυξάνεται και η ταχύτητα της. Η ταχύτητα, δηλαδή – θα σας φέρω δύο παραδείγματα πολύ απλά – Προσέξτε, όσο αυξάνεται η πυκνότητα της ενέργειας ή η καμπυλότητα, τότε αυξάνεται η ταχύτητα.
Κοιτάξτε το παράδειγμα. Όταν έχω σ’ ένα γαλαξία στο κέντρο μια Μελανή Οπή. Η μεγάλη καμπυλότητα του χώρου εκεί στο κέντρο του γαλαξία, το υλικό που πάει να πέσει προς τη μελανή οπή, δηλαδή που συνεχώς αυξάνει την καμπυλότητα του και την πυκνότητα της ενέργειας του, συνεχώς επιταχύνεται. Άρα η επιτάχυνση αυτή που βλέπετε σε συσχετιστικές ταχύτητες, που λέει η θεωρία της σχετικότητας, δεν είναι τίποτε άλλο από ένα μέτρο της καμπυλότητας ή του χρόνου. Σας έμπλεξα λιγάκι....
Άρα λοιπόν, η ταχύτητα δεν είναι αυτό το οποίο αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας. Θα σας πω κάτι που θα σας φανεί εντελώς μεταφυσικό, αλλά το είπε ο Χάϊζεμπερκ.
Εδώ μέσα υπάρχει ένα υλικό. Ξέρουμε πολύ καλά από το γυμνάσιο, ότι αν πάρω τον τοίχο απέναντι και δέσω ένα σχοινί και το κρατώ από εδώ και κάνω μια κίνηση έτσι πάνω κάτω, θα δημιουργηθεί μια καμπυλότητα. Αυτή η καμπυλότητα θα αρχίσει να τρέχει προς τον τοίχο. Ο αδαής θα νομίσει ότι κινείται αυτό το καμπύλωμα, σαν ενιαίο υλικό. Αυτό είναι ψέμα. Το υλικό δεν μετακινείται. Μεταφέρει την ενέργεια του από σημείο σε σημείο και καμπυλώνει διαφορετικά σημεία γύρο του, ενώ ο αδαής έχει την ψευδαίσθηση ότι μετακινήθηκε το υλικό αυτό, το αρχικό και πάει στο τέλος.
Το ίδιο συμβαίνει σε μια λίμνη, ήρεμη. Εάν κάνω μια διακύμανση σε ένα σημείο, δημιουργούνται κύκλοι γύρω-γύρω , σαν βουναλάκια, και βλέπω τον κύκλο συνεχώς να μεγαλώνει. Ο αδαής θα νομίζει ότι το νερό μετατοπίζεται προς τα έξω. Το νερό δεν μετατοπίζεται, είναι το ίδιο με το σχοινί, μεταφέρει την ενέργεια της δίπλα και δίπλα μέχρι η ενέργεια να χαθεί κλπ.
Λοιπόν, λέει ο Χάιζεμπερκ: Δεν έχουμε ένα ενιαίο χώρο, το χωροχρονικό συνεχές, πέστε το όπως θέλετε. Εγώ τι είμαι; Μία
καμπυλότητα αυτού του χώρου. Αυτού του χώρου που καταλαμβάνω αυτή τη στιγμή. Ο Δανέζης που είναι εδώ και σας μιλάει, το υλικό του, δεν είναι καθόλου το ίδιο με το υλικό του Δανέζη όταν πάει σπίτι του.
Απλώς όπως μετακινούμαι στο χώρο δεν μετακινείται το υλικό, μετακινείται η κύμανση, η ενέργεια. Αλλά γίνεται τόσο γρήγορα, με τέτοιες διαδικασίες, που το μάτι και οι αισθήσεις δεν αντιλαμβάνονται την.......................
Καταλάβαμε τι είναι... λίγο, ο χρόνος; Είναι κάτι πολύ γνωστό. Ο Αυγουστίνος μαζί με τον Μέγα Βασίλειο – αυτό που σας είπα ότι ο χρόνος δεν είναι τίποτε άλλο από το μέτρο της φθοράς – αυτοί το είπαν πρώτοι. Το ότι επιβεβαιώθηκε από την επιστήμη, αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Φιλοσοφικά το είπαν πρώτοι.
Ο Κ.Καστοριάδης
-Απόψεις για τον Χρόνο και τη Δημιουργία διατυπώνει και ο Κ.Καστοριάδης.Ο αναγνώστης παραπέμπεται στα κείμενά του, από φόβο τού συντάκτη των γραμμών αυτών ότι,θα προδώσει και θα παρερμηνεύσει τον συγγραφέα και φιλόσοφο.αν προσπαθήσει να δώσει μια περίληψη.Περιορίζομαι εδώ να σημειώσω ότι ο Κ.Καστοριάδης γράφει(ό.π.) ότι,δεν υπάρχει κενός χρόνος,ότι,υπάρχει η δυνατότητα μιάς ουσιαστικής διαφοράς μεταξύ χώρου και χρόνου,,ότι, ο χρόνος είναι αξεχώριστος από το είναι….ότι,αν λάβουμε υπόψη τις μορφές, η ιδέα μιάς αντιστροφής του χρόνου δεν έχει νόημα ότι, δεν υπάρχει χρόνος άνευ τής ποικιλίας των κινήσεων.ότι η προοπτική τού χρόνου είναι πραγματικά πλήρης,.ότι χωρίς την ανάδυση τής ετερότητας ,χωρίς την δημιουργία/καταστροφή των μορφών δεν θα υπήρχε χρόνος(ειμή με καθαρά συνολοταυτιστικό και αδύνατο νόημα),ότι το πρότερο και το ύστερο δίνονται από τον σφυγμό ΄τής δημιουργίας και τής καταστροφής…για να καταλήξει ότι το υπερκείμενο ερώτημα τού υπερκείμενου χρόνου και τού υπερκείμενου είναι θα παραμείνει ως ερώτημα για τον συγκεκριμένο χρόνο και πιθανώς για κάθε χρόνο.
Η διττότητα του χρόνου
Ο Jean-Pierrre Garnier Malet,υποστηρίζει την διττότητα τού Χρόνου.Ότι δηλαδή έχουμε την εντύπωση ότι αντιλαμβανόμαστε τον Χρόνο διαρκώς,ενώ στην πραγματικότητα,τον αντιλαμβανόμαστε μόνον κατά διαστήματα,.Ο εγκέφαλος μας εντυπωσιάζεται μόνον από συνεχείς εικόνες,.Ανάμεσα σε δύο αντιληπτές στιγμές,υπάρχει πάντοτε ,μια μη αντιληπτή στιγμή.Δεν βλέπουμε όλοι τον ίδιο χρόνο.Βλέπουμε τα ίδια πράγματα όλοι αλλά όχι την ίδια στιγμή.Είναι δυνατόν.κάποιος να αντιληφθεί έναν χρόνο,που δεν υπάρχει για μας και αντιστρόφως.Ως παράδειγμα το ηλεκτρικό φώς πού σβήνει και ανάβει πενήντα φορές το δευτερόλεπτο,και που μείς το βλέπουμε σαν συνεχόμενο.,και ας φανταστούμε κάποιον που βλέπει στις φάσεις που αυτό είναι σβηστό και που θα έβλεπε τα πάντα στο σκοτάδι ενώ εμείς θα βλέπαμε τα πάντα στο φώς.Επομένως μπορούμε να φανταστούμε δύο πραγματικότητητες,μια που βλέπουμε στο φώς και μια που βλέπουμε στο σκοτάδι.Στους χρόνους που δεν αντιλαμβανόμαστε,υπάρχει η δυνατότητα να αντιληφθούμε τον χρόνο αυτό,με διαφορετικό τρόπο,ώστε ένα δευτερόλεπτο γίνεται δισεκατομμύρια δευτερόλεπτα.Μπορούμε να απουσιάσουμε από τους μη αντιληπτούς χρόνους,για να κάνουμε θαυμάσια πράγματα,και έπειτα να επιστρεψουμε,χωρίς να ξέρουμε ότι έχουμε φύγει,έτσι ώστε να έχουμε λάβει γνώσει ενός βιωμένου μέλλοντος.Στις μη αντιληπτές στιγμές,κατασκευάζω για τον εαυτό μου,μελλοντικές δυνατότητες..Το παρόν είναι η υλοποίηση ενός μέλλοντος,που σχεδιάζω ενστικτωδώς ή διαισθητικώς,πριν το ζήσω.Επομένως μπορώ να ελέγξω το μέλλον .Η ζωή μου εμφανίζεται ως η δημιουργία ενός δυυναμικού,που θα ανακτήσω μετά τον θάναντό μου..Πολλοι είμαστε ικανοί να προβλέψουμε το μέλλον μας.Το νερό είναι ικανό να αποθηκεύσει πληροφορία.που την μεταδίδει στο νερό τού σώματός μας.Υπάρχουν ταχύτητες τού φωτός, που δίνουν 857 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα ανά δετυτερόλπεπτο.Καθένας μας κατασκευάζει το μέλλον του.Κατά την διάρκεια της νύχτας διαθέτουμε τον μηχανισμό τής διττότητας του χρόνου.(Περισσότερα στο ανάτυπο που έχω )
Η αμφισβήτηση του χρόνου όπως τον αντιλαμβανόμαστε
(Περιπτώσεις στις οποίες ο παράγοντας Χρόνος δεν φαίνεται να παίζει κανένα ρόλο.)
Φαίνεται πώς ο παράγοντας χρόνος, δεν παίζει κανένα ρόλο. Στην παρατήρηση αυτή, εντάσσεται και η άποψη, ότι σε πολλές περιπτώσεις, το αποτέλεσμα προηγείται του αιτίου.
.1.Ετσι, στα πειράματα μεταβίβασης μηνυμάτων, που έγιναν κατά την εκτόξευση τού διαστημοπλοίου Απολλων 14, οι λήψεις (που γίνονταν από το διαστημόπλοιο) λαμβάνονταν στη Γή, πριν από την εκπομπή τους.
..2. Παρόμοιο φαινόμενο παρατηρήθηκε από πειράματα υπό τον Dr Soal, όπου ο πομπός,προσπαθούσε να μεταβιβάσει στον δέκτη,ορισμένες εικόνες ζώων. Παρατηρήθηκε, ότι ο δέκτης,δέχονταν όχι την εικόνα που ο πομπός είχε μπροστά του, αλλά την επόμενη , που ο «δέκτης» δε είχε ακόμη δεί. Ο παράγοντας χρόνος, όπως ήδη τονίστηκε, κυριολεκτικά εξαφανίζεται, τουλάχιστον με την έννοια που τον γνωρίζουμε. Παρελθόν, παρόν, μέλλον, συμπλέκονται και αναμειγνύονται. Η παρατήρηση αυτή καθιστά χωρίς αντικείμενο,τη διερεύνηση διαφοράς μεταξύ πρόγνωσης ενός γεγονότος και πρόκλησης του γεγονότος αυτού (λ.χ.αν το μελλοντικό γεγονός που "είδε" το υποκείμενο, συνιστά πρόγνωση, ή αν το όνειρο προκάλεσε το μελλοντικό γεγονός (PK).
Θρησκευτικά κείμενα που έχουν σχέση με το Χρόνο
(κείμενο που μού απέστειλε ο π.Απόστολος Ανανιάδης)
«Προφήτες στην εκκλησιαστική γλώσσα δεν είναι εκείνοι που αναγγέλλουν μόνο τα μέλλοντα (κατά την λαϊκή αντίληψη), αλλά επιλεγμένα από τον Θεό πρόσωπα, που αναγγέλλουν στον λαό τις βουλές του Θεού, τα οποία γίνονται κατά κάποιον τρόπο"στόμα" του Θεού και μιλούν με την εντολή Του στη Θέση Του (πρό-φημί). ΄Ετσι λοιπόν:
1/ ΄Ολοι οι προφήτες, όταν καλούνται ή αποστέλλονται, βιώνουν μία ακατάληπτη υπερφυσική συνάντηση με τον άχρονο Θεό, έχουν "οράσεις" του Θεού (φυσικά, όχι της απρόσιτης Θεϊκής Ουσίας, αλλά της "δόξης" ή -κατά τον αγ. Γρηγόριο Παλαμά- των ακτίστων θείων ενεργειών Του). Γι' αυτό μερικοί ονομάσθηκαν στην εκκλησιαστική παράδοση "θεόπτης", όπως ο Μωυσής. Βιώνουν έτσι για κάποιο γήϊνο χρονικό διάστημα την αιωνιότητα "εκτός χρόνου". Τοποθετούν δε γραπτώς τις "οράσεις" τους στον γήινο χρόνο με χρονολογίες, ονόματα βασιλέων και ηγεμόνων, τοποθεσίες, γνωστά στους συγχρόνους τους ιστορικά περιστατικά κλπ., σε αντιδιαστολή με τις άχρονες εμπειρίες τους.
Π.χ. Ωσηέ 1:1, Αμώς 1:1, Ιεζεκιήλ 1:1 ("...και ηνοίχθησαν οι ουρανοί, και είδον οράσεις Θεού), Δανιήλ 7:1, & 8:1.
2/ Στο κεφάλαιο Γενεσ. 32:24-33 διαβάζομε την ανεξήγητη πάλη του Ιακώβ με τον Θεό
("...επάλαιεν άνθρωπος μετ' αυτού έως πρωί"). Πέρασε ολόκληρη νύχτα στην υπερφυσική αυτή επικοινωνία. Το πρωί ο "άνθρωπος" τον άφησε ευχαριστημένος, τον ευλόγησε κατόπιν επιμονής του Ιακώβ και του έδωκε το όνομα "Ισραήλ" (εβρ.= "ίσχυσας μετά Θεού"). Ο Ιακώβ εκάλεσε τον τόπον εκείνον "Είδος Θεού. Είδον γαρ Θεόν πρόσωπον προς πρόσωπον...". Εβίωσε μία άχρονη εμπειρία.
3/ Γεν. 20:21, Οι Εβραίοι μετά την ΄Εξοδο, στο όρος Σινά. Ο Θεός καλεί τον Μωυσή στο όρος για να λάβει τις 10 Εντολές , "Μωυσής δε εισήλθεν εις τον γνόφον ού (όπου) ήν ο Θεός". Στο δε Γεν. 24:16 μαθαίνουμε τον "άχρονο" χρόνο που έμεινε στο όρος ο Μωυσής: "...και κατέβη η δόξα του Θεού επί το όρος το Σινά, και εκάλυψεν αυτό η νεφέλη εξ (6) ημέρας"…………………..
4/ Ιεζεκιήλ 37:1-14 προφητεία (μέλλοντος) "επί τα οστά τα ξηρά": "...εγένετο επ' εμέ χείρ Κυρίου, και εξήγαγέ με εν πνεύματι Κύριος...". Βιώνει μελλοντικό "χρόνο" -ούτως ειπείν- σε "άχρονο" περιστατικό της αιωνιότητος: την ανάσταση των νεκρών μετά τη δεύτερη έλευση του Χριστού, οπότε θα έχει ήδη μεταβληθεί ο φυσικός αυτός κόσμος σε "καινούς ουρανούς και καινήν γήν κατά το επάγγελμα (υπόσχεση) αυτού.." (Β΄ Πέτρου 3:13)…………………………………………………………………………………………….
5/ Ησαϊας 6:1-13 "΄Ορασις" του Ησαϊα ενώ ευρίσκετο στον Ναό: "...είδον τον Κύριον καθήμενον επί θρόνου υψηλού και επηρμένου... Σεραφείμ ειστήκεσαν κύκλω Αυτού...και εκέκραγεν έτερον προς το έτερον και έλεγον, άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης ο ουρανός...". (Σημ. Κύριος σαβαώθ: Κύριος των δυνάμεων. Κυριολεκτικά στην εβραϊκή
"σαβαώθ" = ετοιμοπόλεμος στρατός). Η συνομιλία με τον Θεό και το έργο ενός σεραφείμ
κατ' εντολήν Θεού ("...εν τη χειρί είχεν άνθρακα, όν έλαβεν από του θυσιαστηρίου -δηλαδή από τον υπάρχοντα εντός του Ναού βωμό του θυμιάματος- και ήψατο του στόματός μου...) υποδηλώνει ασφαλώς διάρκεια "αχρόνου" χρόνου που βιώνει ο προφήτης.
6/ Β΄ Κορινθ. 12:2-4 Ο Παύλος αναγκάζεται να αποκαλύψει στους Κορινθίους μια πνευματική του εμπειρία "προ ετών δεκατεσσάρων", δηλ. γύρω στο 40 μ.Χ.: " Οίδα άνθρωπον εν Χριστώ (δηλ. τον εαυτόν του, πιστόν στον Χριστό)... αρπαγέντα τον τοιούτον έως τρίτου ουρανού (τρίτος, κατά την τότε Ιουδαϊκή αντίληψη, δηλ. πνευματικός, ο παράδεισος)...είτε εν σώματι είτε εκτός του σώματος ουκ οίδα, ο Θεός οίδεν...και ήκουσεν άρρητα ρήματα, ά ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι". Βιώνει την αιωνιότητα για λίγο.
7/ Στο περιστατικό της Μεταμορφώσεως που διηγούνται ο Ματθαίος και ο Μάρκος. Ο Χριστός περιλούζεται από θεϊκή λάμψη ενώπιον των Πέτρου, Ιακώβου και Ιωάννου. Το πρόσωπό του αντανακλά σαν ήλιος. Εμφανίζονται ο Μωυσής και ο Ηλίας συνομιλούντες μαζί Του. Νεφέλη (παρουσία του Θεού, όπως πολλάκις και στην Π.Διαθήκη), περιβάλλει όλους και η φωνή του Θεού ακούγεται. Οι μαθητές βιώνουν μία καταπληκτική εμπειρία, άλλου κόσμου, σε "άχρονο" χρόνο. Τέτοιο θάμβος τους καταλαμβάνει, ώστε ζητούν από τον Χριστό να μείνουν εκεί, στήνοντας μάλιστα -κατά την απλοϊκή ανθρώπινη αντίληψη- τρείς σκηνές.
8/ Τέλος: Τέτοιες εμπειρίες, εκστάσεις (εντός ή εκτός του σώματος, άγνωστον!) και "οράσεις" έχομε ακούσει ή διαβάσει, ότι έχουν βιώσει (μετά Χριστόν) και πνευματικοί άνθρωποι, ακόμη και στις μέρες μας.
Υ.Γ. Ο Μωάμεθ, φυσικά, δεν συγκαταλέγεται στους προφήτες που έχουν αποκάλυψη του Ενός και Αληθινού Θεού. Και τούτο, διότι στο Ισλάμ δεν υπάρχει πίστη στην θεανθρώπινη φύση του Χριστού. Είναι ποτέ δυνατόν ο Θεός Πατήρ να αποκαλύψει τέτοια άρνηση για τη φύση του Θεού Λόγου και Μονογενούς Υιού, "του ενανθρωπήσαντος δι' ημάς"; Πρόκειται μάλλον για ψευδή προφήτη, σύμφωνα με την πρόρρηση του Χριστού ("...ελεύσονται ψευδόχριστοι και ψευδοπροφήται..."). Ο Μωάμεθ έκανε ένα έργο εθνικό για τον φοβερά διεσπασμένο σε εχθρικές μεταξύ τους Αραβικές φυλές λαό του. ΄Εντυσε δε την κοινωνική του διδασκαλία με ένα ένδυμα θρησκευτικό, επηρεασμένος από τον Ιουδαϊκό και Χριστιανικό κόσμο γύρω του. Κατά τα άλλα... ο Θεός γνωρίζει και κρίνει κατά τα έργα εκάστου.
ΤΟ ΒΕΛΟΣ ΤΟΥ ΧΡΌΝΟΥ
Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς: Γιατί είναι τόσο σημαντική η ιδέα του βέλους του χρόνου; Δεν έχουμε όλοι συνείδηση της μη αναστρέψιμης ροής του χρόνου, όπου το παρελθόν είναι δεδομένο και το μέλλον ανοιχτό; H απάντηση είναι η εξής: Παρά το γεγονός ότι όλοι γνωρίζουμε από την εμπειρία μας πως στις φυσικές διαδικασίες ο χρόνος ακολουθεί μία μόνο κατεύθυνση, από το παρελθόν προς το μέλλον, εν τούτοις κατά τους τελευταίους τρεις αιώνες η ιδέα της μη αναστρεψιμότητας του χρόνου αποκλείστηκε από τους νόμους της φυσικής. Με την κυριαρχία της νευτώνειας μηχανικής το σύνολο του φυσικού κόσμου αντιμετωπίστηκε σαν μια τεράστια μηχανή, όπου κυριαρχεί ο ντετερμινισμός και όπου ο κόσμος είναι συμμετρικός ως προς τον χρόνο. Σε ένα τέτοιο μοντέλο η περιγραφή του κόσμου καταλήγει σε μια ταυτολογία, εφόσον τόσο το μέλλον όσο και το παρελθόν εμπεριέχονται στο παρόν. Με άλλα λόγια, το βιβλίο της ιστορίας του Σύμπαντος έχει ήδη γραφεί και δεν υπάρχει περιθώριο για το καινοφανές, το απρόβλεπτο και το γίγνεσθαι μέσα στη φύση.
Σε συνέντευξη εκτίθενται απόψεις θεωρητικών φυσικών σε σχέση με το βέλος του Χρόνου.
Παραθέτουμε μικρή περίληψη.
Ως προς το ταξείδι στο μέλλον
Σχεδόν ομόφωνα γίνεται δεκτό ότι, το ταξείδι στο μέλλον είναι εφικτό.
Επισημαίνεται ότι, η θεωρία της σχετικότητας του Αινστάιν δίνει σαφές έρεισμα στην παραδοχή αυτή.
Επισημαίνεται επίσης ότι αυτό έχει ήδη επιτευχθεί όπως σημειώνει και ο Davies(,παρόλο που ο κόσμος φαίνεται να το αγνοεί.)
Η δυνατότητα αυτή, οφείλεται στην διαστολή του Χρόνου.Ο Χρόνος κυλά, βραδύτερα όσο πλησιάζουμε την ταχύτητα του φωτός.Υπολογίζεται ότι, σε ταχύτητα που θα έφθανε τα 99.999% τής ταχύτητας του φωτός,1 έτος για κάποιον που θα εκινείτο με την ταχύτητα αυτή, θα ισοδυναμούσε με 223 χρόνια για κάποιον που θα ήταν ακίνητος!
Ο θεωρητικός φυσικός ,Michio Kaku σημειώνει σχετικώς ότι ,η ταχύτητα δεν είναι ο μόνος παράγοντας που επηρεάζει τον χρόνο.Σε μικρότερη κλίμακα,αυτό συμβαίνει και με την μάζα.Ο Χρόνος επιβραδύνεται όσο πλησιάζουμε στο κέντρο ενός αντικειμένου με μάζα.Ετσι ο Χρόνος τρέχει λίγο ταχύτερα στο διάστημα απ’ό,τι στην Γή.Τρέχει γρηγορότερα στην οροφή παρά στην βάση ενός σπιτιού και αυτό είναι μετρήσιμο λέγει ο Davies.Ενα ρολόγι σ΄ένα δορυφόρο σε τροχιά,αποδεικνύει την διαστολή του χρόνου και αυτό οφείλεται τόσο στην ταχύτητα όσο και στην απόσταση από το κέντρο τής Γής..Και προσθέτει:Τόσο η βαρύτητα όσο και η ταχύτητα,μπορεί να δώσουν σε κάποιον το μέσο να κάνει ένα άλμα προς τα εμπρός …Αν κάποιος έχει αρκετά χρήματα μπορεί να ..μεταβεί στο έτος 3.000 σε βραχύ χρόνο.Είναι θέμα χρήματος και μηχανικής.!
Ως προς το ταξείδι στο παρελθόν.
Εδώ οι απόψεις διίσταντα
Κατά τον Πώλ Ντέιβις,η θεωρία τηε σχετικότητας δεν αποκλείει κάτι τέτοιο αλλά λογικώς η παραδοχή αυτή οδηγεί σε παράδοξα
:Ας φαντασθεί κανείς το ακόλουθο σενάριο.:,Πηγαίνει κανείς πίσω στο χρόνο ,σκοτώνει τη μητέρα του(ασφαώς που τον γεννησε).Ετσι αυτή δεν θα μπορούσε να τον γεννήσει και επομένως δεν θα είσασταν σε θέση να ταξειδέψτε πίσω στο χρόνο και διαπράξετε μητροκτονία!
Κατά τον ίδιο φυσικό με βάση τα σημερινά δεδομένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν είναι δυνατό.
Ο διάσημος θεωρητικός φυσικός Stephen Hawking προτείνει την ιδέα ότι, σκουληκότρυπες που συμβαίνουν σε κβαντικό επίπεδο θεωρητιώς θα μπορούσαν να παράσχουν έρεισμα για μια τέτοια περίπτωση, πράγμα όμως που όπως ο φυσικός Andrew Cleland παρατηρεί κανένα πείραμα δεν έχει επιβεβαίωσει ..
Αιτία και Αποτέλεσμα
Ο Cleland σημειώνει ότι, η βασική αρχή τής αιτιότητας έχει σχέση με το ταξείδι στο παρελθόν. Κάθε συμβάν είναι το αποτέλεσμα προγενέστερου.
Παραθέτουμε ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης.
“To answer this question, I tracked down theoretical physicist and cosmologist Paul Davies, author of "How to Build a Time Machine."
: What are the favored time travel methods as used in science fiction?
We are all time travelers
"The short answer is that time travel into the future is not only possible, it's been done, and we've known about it for over a century," says Davies. "The reason that the public doesn’t seem to know about it is because the amount of time travel involved is so pitifully small that it doesn't make for a 'Doctor Who' style adventure."
A phenomenon called time dilation is the key here. Time passes more slowly the closer you approach the speed of light -- an unbreakable cosmic speed limit. As such, the hands of a clock in a speeding train would move more slowly than those in a stationary clock. The difference would not be humanly noticeable, but when the train pulled back into the station, the two clocks would be off by billionths of a second. If such a train could attain 99.999 percent light speed, only 1 year would pass onboard for every 223 years back at the train station.
But speed isn't the only factor that affects time. On a much smaller scale, mass also influences time. Time slows down the closer you are to the center of a massive object.
"Time runs a little bit faster in space than it does down on Earth," Davies says. "It runs a little faster on the roof than it does in the basement, and that's a measurable effect."
A clock aboard an orbiting satellite experiences time dilation due to both the speed of its orbit and its greater distance from the center of Earth's gravity.
"Both gravity and speed can give you a means of jumping ahead," Davies says. "So in principle, if you had enough money, you could get to the year 3000 in as short a time as you like -- one year, one month, whatever it takes. It is only a question of money and engineering."
Which time traveling movies are the most feasible? We ask physics author Ron Mallett for his top 5 sci-fi films.
Forward, not back?
Time travel into the future is an established and fundamental aspect of Albert Einstein's theory of relativity. Scientists have tested and retested this in both experimental and practical settings.
But what about time travel in the opposite direction?
"Going back in to the past is a whole different kettle of fish." Davies says. "There's nothing in Einstein's theory, which is the best theory that we have about the nature of time, which precludes it. There's nothing in even his general theory of relativity, published in 1915, which precludes travel back into the past, but many scientists are deeply uneasy about it because of all the well-known paradoxes that it unleashes."
For instance, imagine going back in time and killing your own mother. Then she'd never give birth to you, and just how would you have been able to travel back in time to commit matricide in the first place?
: Is sci-fi time travel possible?
Wormholes as spacetime shortcuts
IS TIME TRAVEL POSSIBLE?
But when you boil down the physics involved, is it possible to travel through time?
To answer this question, I tracked down theoretical physicist and cosmologist Paul Davies, author of "How to Build a Time Machine."
What are the favored time travel methods as used in science fiction?
Forward, not back?
Time travel into the future is an established and fundamental aspect of Albert Einstein's theory of relativity. Scientists have tested and retested this in both experimental and practical settings. But what about time travel in the opposite direction?
: Is sci-fi time travel possible?
Wormholes as spacetime shortcuts
Davies surmises that, given our current understanding of the nature of time and physics, time travel into the past simply isn't possible. But the universe is full of mysteries, and one of them -- the hypothetical wormhole -- might just permit such a journey.
"This is a little bit like a tunnel or shortcut between two distant points," Davies says, "So for example, if I had a wormhole here in my hotel room and I jumped through it I wouldn't come out on Pennsylvania Avenue, I'd maybe come out near the other side of the galaxy."
Scientists have theorized that such a shortcut through time and space could be turned into a time machine.
"If a worm hole could exist and could be traversable, then it would provide a means of going back in time," Davies says. "So it all hinges on whether stable wormholes are a reality or if there's some aspect of physics -- not relativity, because there's nothing wrong from that point of view -- but some other aspect of physics might intercede and prevent the wormhole from forming. That's an open question."
Cause and effect
Cleland also points out that the fundamental principle of causality stands in the way of travel into the past. The entire universe, as we understand it, is beholden to this rule.
"Something occurs first and the outcome of that occurrence happens afterward," Cleland says, "and there has never to my knowledge been an experiment that came out different from that. I am not aware of any experimental tests of quantum mechanics that have shown any violation of causality, in spite of the fact that many experiments could reveal such a violation."
Still, in the same way that time dilation isn't flashy enough to seem like time travel into the future, the public often overlooks a very common means of "traveling" into the past.
"In a sense, astronomers are always traveling backward in time, but it is in a way that most people are not so excited about," Cleland says. "When we measure the cosmic microwave background, we're looking back more than 10 billion years in time. That's how long it took for the light to reach us."
A number of questions about time travel remain unanswered. Will time tourists from the future ever show up to help us out? We'll just have to wait and see. But if they come here using a wormhole time machine, we'll have to build one first. After all, you couldn't cross a bridge if only one side had been completed, right?
"Theoretically, it would take more than 100 years to create a 100-years' time difference between the two ends of a wormhole," Davies says, "so there's no way that our descendants could come back and tell us we're wrong about this."
Davies surmises that, given our current understanding of the nature of time and physics, time travel into the past simply isn't possible. But the universe is full of mysteries, and one of them -- the hypothetical wormhole -- might just permit such a journey.
"This is a little bit like a tunnel or shortcut between two distant points," Davies says, "So for example, if I had a wormhole here in my hotel room and I jumped through it I wouldn't come out on Pennsylvania Avenue, I'd maybe come out near the other side of the galaxy."
Scientists have theorized that such a shortcut through time and space could be turned into a time machine.
"If a worm hole could exist and could be traversable, then it would provide a means of going back in time," Davies says. "So it all hinges on whether stable wormholes are a reality or if there's some aspect of physics -- not relativity, because there's nothing wrong from that point of view -- but some other aspect of physics might intercede and prevent the wormhole from forming. That's an open question."
World-famous theoretical physicist Stephen Hawking has proposed that wormholes occurring at a quantum level could theoretically provide a foothold for time travel, but University of California at Santa Barbara physicist Andrew Cleland urges caution on that front.
"I'm an experimentalist, and physics is ultimately an experimental science," Cleland says. "Any predictions that are made based on mathematics or on philosophical or intellectual speculation have to pass the test of experiment, and I am certainly not aware of any experiment that demonstrated the possibility of traveling backward in time."
---------------------------------------------------------------
Ο Πριγκοζίν και το βέλος το χρόνου
Ο Ιλυα Πριγκοζίν, στο βιβλίο του “Τάξη μέσα από το Χάος”(Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ) αναφερόμενος στη σχέση χρόνου και εντροπίας,γράφει (σελ.380)” Για να αντιστρέψουμε την κατεύθυνση του χρόνου, θα χρειαζόμασταν άπειρη πληροφορία:δεν μπορούμε να παράγουμε καταστάσεις που θα εκτυλίσσονταν στο παρεθόν! Αυτό είναι το εντροπικό φράγμα που έχουμε εισάγει
Παραθέτουμε σε περίληψη απόσπασμα από τις απόψεις τού John P. Millis,φυσικού στο Πανεπιστήμιο- Anderson στην- Indianapolis.Στο τέλος της μερικής αυτής περιλήψεως ακολουθεί ολόκληρη η σχετική συνέντευξή του.
Λέγει λοιπόν ότι κατά την θεωρία της σχετικόητας του Einstein ο χρόνος ρέει προς μια μόνον κατεύθυνση ,προς τα εμπρός.Αν η κατεύθυνση του χρόνου ήταν διαφορετική θα θυμόμασταν το μέλλον αντί για το παρελθόν.Επομένως το ταξείδι στο παρελθόν φαίνεται ως μια παραβίαση των φυσικών νόμων....Εάν κάποιος θέλει να κατασκευάσει μιά μηχανή του χρόνου που θα πηγαίνει πίσω στο χρόνο πρέπει να λάβει υπόψη του ορισμένους θωρητικούς παράγοντες...... Κατά τη θεωρία της γενικής σχετικότητας μιά περιστρεφόμενη μαύρη τρύπα θα μπρούσε να δημιουργήσει μια σκουληκότρυπα,-ενας θεωρητικός σύνδεσμος ανάμεσα σε δύο σημεία του χωροχρόνου ή ίσως δύο σημείων σε διαφορετικά σύμπαντα.Πάντως υπάρχει ένα πρόβλημα με τις μαύρες τρύπες.......Πρόσφατες απόψεις στη θεωρητική φυσική δείχνουν ότι τέτοιες κατασκευές θα μπορούσαν πράγματι να αποτελέσουν το μέσο ενός ταξειδιού μέσα στο χρόνο,αλλά δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τι να αναμένουμε κάνοντας κάτι τέτοιο......Η ιδεα του να ταξειδεύεις στο παρελθόν εγείρει παντός είδους παράδοξα.Λ.χ.τι θα συβεί αν πάτε πίσω στο χρόνο και σκοτώσετε τοούς γονείς σας πριν γεννηθείτε;,...... Η συνηθισμένη λύση είναι η δημιουργία μιας εναλλακτικής πραγματικό τητας ή ενός παράλληλου σύμπαντος.
Ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης
According to Einstein's theory of relativity, time only flows in one direction: forward. If time flowed the other way, we would remember the future instead of the past. So, on the face of it, traveling into the past seems to be a violation of the laws of physics. But not so fast. There are theoretical considerations to take into account if you want to build a time machine that goes back to the p,.
According to general relativity, a rotating black hole could create a wormhole — a theoretical link between two points of space-time, or perhaps even two points in different universes. However, there's a problem with black holes.
They've long been thought to be unstable and therefore un-traversable. However, recent advances in physics theory have shown that these constructs could, in fact, provide a means of traveling through time. Unfortunately, we have almost no idea what to expect by doing so.
Theoretical physics is still trying to predict what would happen inside the wormhole, assuming one could even approach such a place. More to the point, there's no current engineering solution that would allow us to build a craft that would let make that trip safely. Right now, as it stands, once you enter the black hole, you're crushed by incredible gravity and are made one with the singularity at its heart.
But, if it were possible to pass through a wormh στο χ ρόνο και σκοτώσετε τουε γονείς σας πριν να γεννηθείτεole, it would probably be a lot like Alice falling through the rabbit hole. Who knows what we would find on the other side? Or in what time frame?
CAUSALITY AND ALTERNATE REALITIES
The idea of traveling into the past raises all sorts of paradoxical issues. For instance, what happens if you go back in time and kill your parents before you are born?
The common solution to this problem is that you effectively create an alternate reality, or parallel universe. If you did travel back and prevent your birth, a younger version of yourself would never come to be in that reality.
But, the reality that you left would carry on as if nothing changed.
By going back in time, you would create a new reality and would, therefore, never be able to return to the reality you once knew. (If you then tried to travel into the future, you would see the future of the new reality, not the one you knew before.)
WARNING: THIS NEXT SECTION MAY MAKE YOUR HEAD SPIN
This brings us to another issue that is rarely discussed. The nature of wormholes is to take you to a different point in time and space. So if a traveler left Earth and traveled through a wormhole, they could be transported to the other side of the universe (assuming they are even still in the same universe we currently occupy). If they wanted to travel back to Earth they would either have to travel back through the wormhole they just left (bringing them back, presumably, to the same time and place), or journey by more conventional means.
Assuming the travelers would even be close enough to make it back to Earth in their lifetimes from wherever the wormhole spat them out, would it still be the "past" when they returned? Since traveling at speeds approaching that of light makes time slow down for the voyager, time would proceed very, very quickly back on Earth. So, the past would fall behind, and the future would become the past... that's the way time works flowing forward!
So, while they exited the wormhole in the past (relative to time on Earth), by being so far away it's possible that they wouldn't make it back to Earth until after they left! This would negate the whole purpose of time travel altogether.
SO, IS TIME TRAVEL TO THE PAST REALLY POSSIBLE?
Possible? Yes, theoretically. Probable? No, at least not with our current technology and understanding of physics. But perhaps some day, thousands of years into the future, man could harness enough energy to make time travel a reality. But until that time, it will just have to stay relegated to the pages of science-fiction or, if you like, catching up on repeated showings of Back to the Future in your home theater.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Υπάρχει πραγματικός χρόνος;
ΝΑΙ:
Ο Lee Smolin δεν δέχεται ένα άχρονο Σύμπαν. Δέχεται την ύπαρξη πραγματικού χρόνου.( «Χρόνος η αναγέννηση»Τραυλός 2016)
ΟΧΙ:
Ο Μαθηματικός Αντ.Καλαμπόκας, γράφει:
“Ο Αριστοτέλης ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει χρόνος,γιατί κανένα τμήμα του δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό,Λέγει ότι μετρούμε ένα εικονικό είδωλο του χρόνου και όχι τον ίδιο τον χρόνο.Το αντίθετο δέχονταν ο Ζήνων ο Ελεάτης,όπως φαίνεται από το "νοητικό πείραμα που επικαλείται με τον Αχιλλέα και την χελώνα.
- Ο Godel
Κατά τον Γκέντελ χρόνος δεν υπάρχει υπό οιανδήποτε αντικειμενική έννοια.Δεν υπάρχει στον κόσμο που ζούμε,είναι ακριβώς ο ιδιαίτερος τρόπος, ο δικός μας ξεχωριστός ανθρώπινος τρόπος, με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο(Ρέτζις ό.π.63)
- Ο Einstein
Ο Einstein πίστευε σ’ένα άχρονο σύμπαν
-Στις 6 Απριλίου του 1922, στο Παρίσι, στην περίφημη Φιλοσοφική Εταιρεία, συναντήθηκαν δύο μεγάλοι στοχαστές, ο φυσικός Αλμπερτ Αϊνστάιν και ο φιλόσοφος Ανρί Μπερξόν, για να ανταλλάξουν απόψεις γύρω από το αίνιγμα του χρόνου.
Στο επίμονο ερώτημά του, αν ο χρόνος όπως περιγράφεται από τη θεωρία της σχετικότητας, και συνεπώς από τη σύγχρονη φυσική, έχει να κάνει με τον χρόνο όπως τον βιώνουν καθημερινά οι άνθρωποι, ο Μπερξόν έλαβε από τον Αϊνστάιν την ακόλουθη απάντηση: «Το ερώτημα τίθεται ως εξής: ο χρόνος του φιλοσόφου είναι ίδιος με τον χρόνο του φυσικού;». Και προς μεγάλη απογοήτευση του Μπερξόν, ο δημιουργός της θεωρίας της σχετικότητας θα απαντήσει απερίφραστα: «Μόνο η επιστήμη λέει την αλήθεια και κανένα υποκειμενικό βίωμα δεν μπορεί να διασώσει ό,τι αρνείται η επιστήμη»!
Σ’ένα γράμμα που έστειλε στη χήρα ενός αγαπητού του φίλου έγραφε:: -
“Now Besso” has departed from this strange world a little ahead of me. That means nothing. People like us know that the distinction between past, present, and future is only a stubbornly persistent illusion.
(Τώρα ο Μπέσσο έφυγε απ΄αυτόν τον παράξενο κόσμο,λίγο πριν από μένα.Αυτό δεν σημαίνει τίποτε.Ανθρωποι σαν εμάς, γνωρίζουν πώς η διάκριση ανάμεσα σε παρελθόν,παρόν και μέλλον είναι μιά επίμονη πεισματική ψευδαίσθηση)
-ΑΛΛΑ όπως γράφει ο Βιεννέζος φιλόσοφος Ρούντολφ Κάνατι στη « Διανοητική Αυτοβιογραφία » :« Κάποτε ο Αινσταίν είπε ότι τον απασχολούσε σοβαρά το πρόβλημα τού “Τώρα¨ Ανέφερε πώς η εμπειρία τού “Τώρα” σημαίνει κάτι ιδιαίτερο για τον Ανθρωπο,κάτι ουσιαστικά διαφορετικό από το παρελθόν και το μέλλον ,αλλά ότι αυτή η σημαντική διαφορά δεν εμφανίζεται ,ούτε μπορεί να εμφανισθεί μέσα στη φυσική.Το ότι, αυτή η εμπειρία δεν μπορεί να συλληφθεί από την επιστήμη τού φαινόταν ζήτημα οδυνηρής αλλά αναπόφευκτης παραίτησης»
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΑΠΛΟΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ-ΑΠΟΡΙΕΣ-ΥΠΑΙΝΙΓΜΟΙ- ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ-ΕΝΟΣ ΑΜΑΘΟΥΣ
1.Ο Ανθρωπος έχει προικισθεί με νοημοσύνη.Στην φύση του είναι να ερευνά.Το ένστικτο της περιέργειας.Ο Αριστοτέλης είχε πεί ότι,ο άνθρωπος “ φύσει ορέγεται του ειδέναι”
.α. Οταν μιλάμε για γνώση,διακρίνουμε γνώσεις που είναι απαραίτητες για την επιβίωση του ανθρώπου και για ΓΝΩΣΗ που έχει σχέση με το ρόλο και τη αποστολή του ανθρώπου στη Γή -στο Σύμπαν. (Για κείνους βεβαίως που”αυθαίρετα” δέχονται ότι, η παρουσία του ανθρώπου,η παρουσία τής συνειδήσεως έχουν ένα ρόλο που δεν αφορά μόνον την επιβίωση και τη “διαιώνιση τού είδους”-που είναι απλώς απαραίτητα για κάτι πολυ διαφορετικό.
.β Η πορεία αυτή του ερευνητή προς την ΓΝΩΣΗ αυτή είναι πολλές φορές πηγή αγωνίας, συνιστά μιά πορεία βασανιστική. Μήπως αυτό όμως είναι η μοίρα του,μήπως αυτό είναι το χρέος,μήπως αυτού βρίσκεται η ελπίδα;
Η μήπως είναι κάτι περιττό;
2.Η ενασχόληση με θέματα θεωρητικής φυσικής, δικαιολογείται;
.α.Μιά πρόχειρη απάντηση είναι ,αυτό που σημειώνεται στην αρχή υπό 1.Είναι στη φύση τού ανθρώπου να ερευνά και να αναζητεί εξηγήσεις.Και αν είναι στη φύση του, δεν πρέπει κανείς να αναζητεί άλλη εξήγηση.
,β,Μια άλλη είναι,ότι χωρίς να είναι πάντοτε οφθαλομο φανές,η ενασχόληση με θέματα φυσικής και το αποτέλεσμα των συναφών ερευνών και παραδοχών,πολλές φορές βοηθά τον άνθρωπο στη επιβίωσή του,διευκολύνει τη ζωή του, εξυπηρετεί καθαρώς πρακτικές ανάγκες (όπως στην ιατρική,πλοήγηση επικοινωνία κλπ.).
.γ.Μιά άλλη θα μπορούσε να είναι,ότι, θέτει τον άνθρωπο αντιμέτωπο μ΄ένα μυστήριο, που με διεργασίες εξίσου μυστηριώδεις,δημιουργεί «περίεργες»καταστάσεις στο νού(του σκεπτόμενου ανθρώπου που ενδεχομένως υποδεικνύουν ατραπό…. O Einstein έγε σχετικώς ότι το ωραιότερο πράγμα του οποίου μπορεί να έχουμε την εμπειρία είναι το μυστηριώδες Είν.:The most beautiful thing we can experience is the mysterious. It is the source of all true art and science. He to whom the emotion is a stranger, who can no longer pause to wonder and stand wrapped in awe, is as good as dead —his eyes are closed. (Ελεύθερη απόδοση:Το ωραιότερο πράγμα που μπορεί κανείς να νοιώσει,είναι το μυστηριώδες.Είναι η πηγή κάθε αληθινής τέχνης και επιστήμης.Εκείνος στον οποίο η συγκίνηση είναι άγνωστη,εκείνος που δεν στέκεται πλέον για να θαυμάσει και να τυλιχθεί στο δέος,είναι σαν πεθαμένος.Τα μάτια του είναι κλειστά).
Και σε κάποια άλλη περίσταση χαρακτήριζε τον αδιάφορο μπρός στο μυστηριώδες,ως σβησμένο κερί.
3.Ασχέτως καί πέρα από το άν ο χρόνος είναι πραγματικός ή όχι ο άνθρωπος πρέπει να να μην αφήνει καμιά στιγμή ανεκμετάλλευτη.
Ο Καζαντζάκης είπ娔Μια αστραπή είναι η ζωή αλλά προλαβαίνουμε”
Βόλος/Αγία Τριάδα….έως 8-7-2017
Γ.Α.ΚΟΥΚΟΥΒΙΝΟΣ
Σχόλια