ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΟΟΙΑ ΤΗς ΑΛΗΘΕΙΑΣς

ΑΚΑΤΕΡΓΑΣΤΟ











ΑΤΑΛΑΙΠΩΡΟΣ ΤΟΙΣ ΠΟΛΛΟΙΣ Η ΖΗΤΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ,ΚΑΙ ΕΠΙ ΤΑ ΕΤΟΙΜΑ ΜΑΛΛΟΝ ΤΡΕΠΟΝΤΑΙ
(Δεν θέλουν να ταλαιπωρηθούν οι πολλοί για να βρούν την αλήθεια και  εκτρέπονται στα έτοιμα)
Θουκυδίδης....



Ο δρόμος προς την Αλήθεια

-Το βραχύτατο και ατελέστατο, αυτό σημείωμα, που δεν προβάλλει ούτε πρωτοτυπία ούτε αυθεντία, έχει σαν κύριο στόχο  να προκαλέσει ερεθίσματα και προβληματισμούς. Ο στόχος αυτός, θα μάς αναγκάσει  σε αρκετά σημεία, να θέσουμε υπό αμφισβήτηση ή τουλάχιστον να παραμερίσουμε ορισμένες παραδοχές, ενώ ταυτόχρονα θα μάς εμφανίσει να δεχόμαστε αφετηρίες, που για πολλούς δεν έχουν την επαλήθευση που αξιώνει η Επιστήμη και ο «ορθός; Λόγος».Ας μας συγχωρηθούν και τα δύο.
  -Το σημείωμα απευθύνεται σ΄όσους έχουν το θάρρος  και την ικανότητα,  να αντιμετωπίζουν  με ανοικτή καρδιά και ανοικτό μυαλό,απόψεις αντίθετες ενδεχομένως με τις παραδοχές και την συγκρότησή τους,αντίθετες με το καθιερωμένο, με ανεκτικότητα,και χωρίς προκατάληψη, και προσκολλήσεις, και  που ταυτόχρονα, έχουν τη γνώμη, ότι, το θέμα τής Αλήθειας ,με την έννοια με την οποία θα ασχοληθούμε, εείναι για να θυμηθούμε και  τον Αριστοτέλη,σύμφωνο με τη φύση τού Ανθρώπου, σύμφωνο   με την έμφυτη ροπή για γνώση τής πραγματικότητας, και σχετίζεται  άμεσα με την πρέπουσα ανθρώπινη συμπεριφορά, και την θέση και την αποστολή τού Ανθρώπου.

Α.-Μετά τα όσα προεισαγωγικώς τέθηκαν.

1-Διακρίνουμε την έννοια τής Αλήθειας,που μάς ενδιαφέρει, από τη γνώση,που είναι απαραίτητη  για να αντιμετωπίσουμε τις καθημερινές μας ανάγκες.Το πώς θα χειριστούμε ένα μηχάνημα,το πώς θα κτίσουμε ένα σπίτι το πώς θα προστατεύσουμε την υγεία μας,απαιτεί  αναμφίβολα γνώσεις και βεβαιότητες,απαραίτητες για την επιβίωσή μας.Αλλά η  Αλήθεια που μάς απασχολεί στο σημείωμα αυτό,έχει εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο,εντελώς διαφορετική έννοια,είναι η γνώση τού πραγματικού ,τού όντως όντος,με τη γνώση  αυτή,να αποκτά ένα ιδιαίτερο περιεχόμενο ,μια ιδιαίτερη έννοια.  Εχει σωστά σημειωθεί,πώς η αλήθεια με την μεταφυσική της έννοια δεν  πιστοποιεί την ύπαρξη ενός γεγονότος,ούτε είναι το αποτέλεσμα ενός συλλογισμού,το συμπέρασμα και  η κατάληξη ενός πειράματος,ή η  «φωτογράφιση»,ενός φαινομένου .Δεν είναι η απάντηση σε ερώτημα.    Γι αυτό και  ορισμένοι ορισμοί,θα ξενίστουν.Ετσι Ο John Keats λέγει «…Η ομορφιά είναι αλήθεια και η αλήθεια ομορφιά.» Ο  Edward Emerson  λέγει « Αλήθεια είναι ο γραφικός χαρακτήρας τού Θεού.Ένα ιερό μυστήριο στην άκρη τού δρόμου.»Και ο Ιησούς είπε  « Εγώ ειμί η αλήθεια και η ζωή»
Είναι κάτι έξω  από κάθε περιγραφή και απεικόνιση,είναι μια κατάσταση,όπως και  πιο κάτω γράφεται, μια κατάσταση βιωματική.
`
2-Διακρίνουμε  επίσης ,την έννοια τής Αλήθειας ,από τα δόγματα, που  επιχειρείται να μάς επιβάλλουν .

3.-Δεν δεχόμαστε ότι, η φυσική επιστήμη μπορεί να βοηθήσει και ακόμη ειδικότερα ,να οδηγήσει στην γνώση τού πραγματικού.Καταρχάς χαρακτηριστικό τής επιστημονικής γνώσης είναι το βιοφθαρτό,πράγμα που αναιρεί κάθε έννοια σιγουριάς.(Αξίζει επομένως να σκεφθούμε  ποια αναζήτηση μπορεί να οδηγήσει στη « σιγουριά» αυτή) Οι επιστημονικές θεωρίες δεν μπορούν εξ ορισμού  να προσφέρουν μια πλήρη και οριστική εικόνα τής πραγματικότητας,ακόμη και τής λεγόμενης υλικής πραγματικότητας.  Ο Michael Talbot λέγει« Σύμφωνα με τη νέα Φυσική μόνο να ονειρευτούμε μπορούμε το πραγματικό Σύμπαν.Το ονειρευόμαστε  να υπάρχει μυστηριωδώς ορατό, πανταχού παρόν στο χώρο και σταθερό στο χρόνο.Παρόλα αυτά συγκατατεθήκαμε  ενσυνείδητα στην πλαστή δημιουργία   λογικών,αραιών και αιώνιων διαλειμμάτων(τομών)τής αρχιτεκτονικής του,έτσι ώστε να μπορέσουμε ίσως να δούμε κάποτε ,πόσο ψεύτικο είναι το αρχικό μας πλαίσιο» Ο J.B.S. Haldane είπε ότι « Το Σύμπαν δεν είναι μόνο πιο  παράξενο απ΄όσο υποθέτουμε,αλλά και πιο παράξενο απ ‘όσο μπορούμε να υποθέσουμε».Οι  καθηγητές αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μ.Δανέζης και Στρ.Θεοδοσίου γράφουν «Μέσω των αισθήσεών μας και των διαφόρων οργάνων που τις ενισχύουν,δεν αντιλαμβανόμαστε το Σύμπαν όπως αυτό είναι στην πραγματικότητα,αλλά όπως έχει την δυνατότητα,να το αντιληφθεί ο εγκέφαλός μας μέσω των ατελέστατων ανθρώπινων αισθήσεων….»  Ο Kant     εντοπίζει το πρόβλημα λέγοντας, ότι, η Επιστήμη ερευνά τα φαινόμενα,δεν μπορεί να  μάς μιλήσει για το όντως όν. Ο καθηγητής φυσικός τού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μ.Τσαμπαρλής  υπογραμμίζει  πως σήμερα γίνεται δεκτό,ότι η φυσική δεν έχει ως στόχο την ερμηνεία τού φυσικού κόσμου και των φυσικών φαινομένων   αλλά απλώς να δώσει εικόνες  των  φαινομένων. Ο James Stein  γράφει(αυτό που σχεδόν όλοι δέχονται δηλαδή) πώς η κοινότητα των φυσικών, δεν  έχει καταλήξει ακόμη στο τι είναι πραγματικότητα,ενώ ο Dominique Lecourt, αναφερόμενος στην προσπάθεια για τη γνώση, αυτού που θα λέγαμε πραγματικότητα, τουλάχιστο σε ό,τι αφορά το ατομικό επίπεδο, τονίζει ,ότι,  καμία αναπαράσταση δεν χρησιμεύει πιά, εφόσον οι αναπαραστάσεις είναι δανεισμένες από τον κόσμο μας αυτόν, που διέπεται από τους νόμους τής κλασσικής μηχανικής και από  τον οποίο πρέπει να αποσπασθούμε.
Δεν μπορεί λοιπόν η φυσική επιστήμη,να οδηγήσει στη γνώση τού πραγματικού.

4-Δεν δεχόμαστε,επίσης, ότι ο «ορθός λόγος»,μπορεί  να  μάς αποκαλύψει το πραγματικό.Βασίζεται σε αναλυτικές κρίσεις,σε αξιωματικές αφετηρίες, για την εγκυρότητα των οποίων, δεν έχουμε καμία απόδειξη,  απόδειξη ασφαλώς που δεν συνιστά,το ότι, εξυπηρετούν την πράξη,-παρατήρηση που ισχύει για όλες ίσως τις γνώσεις.Μια απόπειρα επαλήθευσης ενός συλλογισμού,που θα στηρίζεται στον ορθό λόγο,θα οδηγούσε ουσιαστικώς στο λογικό σφάλμα τής λήψεως τού ζητούμενου.(Ο Λόγος δεν μπορεί να μιλήσει για το Λόγο) Το ίδιο ισχύει και για τα καθαρά, μαθηματικά. Και από κεί δεν μπορεί να προσδοκά κανείς ούτε  βεβαιότητα, και ασφαλώς πολύ περισσότερο την απόλυτη Αλήθεια, τη γνώση τού  πραγματικού. Ο Einstein έλεγε, ως προς τους νόμους των μαθηματικών ότι  «όταν αναφέρονται στη πραγματικότητα,δεν είναι βέβαιοι,και όταν είναι βέβαιοι,δεν αναφέρονται στη πραγματικότητα».Ο μαθηματικός και φιλόσοφος Μπέρτραν Ράσσελ., αναφερόμενος; στα καθαρά μαθηματικά έλεγε ότι, « αυτά είναι κάτι για τα οποία δεν ξέρουμε γιατί μιλάμε και ότι αυτό για το οποίο μιλάμε,δεν είναι αλήθεια» καί ο Kurt Godel,ο μεγαλύτερος όπως έχει γραφεί λογικολόγος μετά τον Αριστοτέλη,και μεγάλος μαθηματικός, απέδειξε το αδύνατο να αποδειχθούν  σημαντικές προτάσεις τής αριθμητικής,ότι,  είναι αδύνατο να δοθεί μια μεταθηματική απόδειξη τής συνέπειας ενός συστήματος,ότι, οποιοδήποτε σύστημα με το οποίο μπορεί ν΄αναπτυχθεί η αριθμητική  είναι ουσιαστικώς μη πλήρες,και  ότι, υπάρχουν αριθμητικές αλήθειες που δεν μπορούν ν΄αποδειχθούν .

` -Χαρακτηριστικό τής αδυναμίας τής επιστημονικής σκέψης και μεθόδου και τού « ορθού λόγου» είναι , ότι, η  λογική και διαίσθηση, θεωρούνται από πολλούς  επιστήμονες και φιλοσόφους,  ως  δύο συμπληρωματικοί  τρόποι λειτουργίας τού νού Εχει σημειωθεί πώς ενώ η λογική είναι αποσπασματική, αναλυτική,χωρίζει και διακρίνει η διαίσθηση, είναι ολιστική .(.- Προσοχή όμως από παθολογικές καταστάσεις ,που οδηγούν σε αυθαιρεσίες και στρεβλώσεις,προσοχή στις παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις).

-Αξίζει να παρατεθούν απόψεις για τη θέση και τις δυνατότητες που δίνουν στη Λογική και στη Διαίσθηση,διάσημοι διανοητές.
Μπερξόν: Η διαίσθηση ψάχνει και ενώνει τη ζωή, σ΄ένα μοναδικό σύνολο,χωρίς διαμεσολάβηση……………προέρχεται από τα βαθειά στρώματα,ενώ η διάνοια ,αποκόπτει,επιλέγει,διαγράφει,τεμαχίζει τον κόσμο σε ξεχωριστά αντικείμενα,…………  ξαανακαλύπτει ένα σύμπαν αφομοιώσιμο-Ονομάζουμε διαίσθηση,το είδος αυτό τής διανοητικής συμπάθειας με την οποία μεταφερόμαστε στο εσωτερικό ενός αντικειμένου,για να συμπέσουμε με ό,τι αυτό έχει το μοναδικό και επομένως ανέκφραστο.

  Πουανκαρέ.: Με την λογική αποδεικνύουμε,με τη διαίσθηση ανακα- λύπτουμε.Να μαντεύομε πριν ν΄αποδείξουμε.

 Λουί ντε Μπρολί :Ερωτηθείς αν  οι ανακαλύψεις γίνονται με συλλογισμούς, απάντησε:Ποτέ.

  Αινστάιν : Δεν υπάρχει λογική οδός στην ανακάλυψη των στοιχειωδών νόμων,υπάρχει μόνον η οδός τής διαίσθησης

Πασκάλ :Δύο υπερβολές,να αποκλείουμε τη λογική,να μην δεχόμαστε παρά τη λογική.

Βίκτορ Βάισσκοπφ : ……….εκφράζω την πεποίθηση,ότι είναι ανοικτός ο δρόμος  για να αναγνωρίσουμε ταυτόχρονα  την αξία των μη επιστημονικών  τρόπων σκέψης, και την εσωτερική αξία τής επιστήμης,που σήμερα τόσο συχνά αποδοκιμάζεται.
Ούτε λοιπόν ο « Ορθός Λόγος» ούτε τα μαθηματικά μπορούν να οδηγήσουν στην γνώση τής Αλήθειας,στη γνώση τού πραγματικού.

Β.-Η   λύση βρίσκεται στην « αυθαίρετη» εν πολλοίς θέση που  αποδεχόμαστε.
Δηλαδή.
 1.-Ότι  απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση που θα περιλαμβάνει τα πάντα.Σε ατομικό επίπεδο  κατάργηση τής χωριστικότητας τού εγώ και τού σύ ,και  σε γενικώτερο,τού εμείς και σείς-Όπως έχει γραφεί, το  Σύμπαν  δεν είναι μια τεράστια μηχανή,κατασκευασμένη από το πλήθος χωριστών αντικειμένων αλλά ένα πλέγμα  δυναμικών σχέσεων που περιλαμβάνουν τον ανθρώπινο παρατηρητή,,για την ακρίβεια τού ανθρώπου, ως συμμετόχου.-Οι καθηγητές αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών,Μ.Δανέζης και Στρ.Θεοδοσίου γράφουν « Το Σύμπαν δεν είναι μια μηχανή.Είναι σκέψη και νόηση.Είναι μια ατέρμονη μετουσίωση τού ορατού σε αόρατο,τού κενού σε πλήρες,τού αδύνατου σε δυνατό,και τανάπαλιν. Είναι ένα νοητικό παιχνίδισμα  συνεχών μεταμορφώσεων του χώρου και του χρόνου,σε ύλη και κίνηση»,

2.- Η γνώση τού πραγματικού,απαιτεί και σημαίνει  ένωση με το πραγματικό.Είναι η οδός τού μυστικού.Είναι η οδός τής Αλήθειας (Εχει γραφεί από τον .Jaspers πώς αληθινό είναι αυτό που μας ενώνει και ότι ,αυτό που μας ενώνει είναι η αλήθεια.) Είναι σημαδιακό ,ότι, η μοντέρνα φυσική έρχεται σήμερα σε επαφή με τον μυστικισμό, την ουσία τής θρησκείας, και την εκδήλωση τής ακραίας εξειδίκευσης τού διαισθητικού νού.     

Γ.- 1.-Το σημείωμα αυτό δεν κηρύσσει τον πόλεμο κατά τής Λογικής και τής Επιστήμης.Υποδεικνύει απλώς τις(μη) δυνατότητές της  στην αποκάλυψη τής Υπέρτατης, τής Απόλυτης ,Αλήθειας  στην αποκάλυψη ,τού πραγματικού, τού όντως όντος,υποδεικνύει  μια άλλη πορεία, ή τουλάχιστον και μια άλλη πορεία.

  2.- Η πορεία αυτή, είναι η οδός τού μυστικού,η οδός που απαιτεί   από τον Ανθρωπο,μιά μετουσίωσή του , μια κατάδυση στο εσωτερικό του  είναι, στην έννοια τής ενότητας,τής ολότητας,  μια  ένωση μ΄αυτή,έτσι που να καταργείται,ή καλύτερα να μην έχει νόημα, η διάκριση υποκειμένου και αντικειμένου, μια ένωση,που θα  είναι,μια κατάσταση, βιωματική.

Και  ασφαλώς,σαν βιωματική κατάσταση δεν μπορεί να περιγραφεί, και να εδραιωθεί στην « Λογική». Ο Καζαντζάκης, στην Ασκητική του γράφει..  « Ο,τι ζείς στην έκσταση δεν θα μπορέσεις να στερεώσεις σε Λόγο»



Γ.Α.ΚΟΥΚΟΥΒΙΝΟΣ.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------


ΑΛΗΘΕΙΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.-Ματουράνα –Βαρέλα «    Το  δέντρο τής Γνώσης» Kάτοπτρο 1992,πρωτότυπου 1984
2.-Παπανούτσος « Γνωσιολογία» Ικαρος 1962
3.-Π Κανελλόπουλος « Μεταφυσικής Προλεγόμενα» ιδίως σελ.287 επ.
4.- Stephen Hawking & Leonard Mlodinov” Το Μεγάλο Σχέδιο’- Νέες απαντήσεις στα έσχατα ερωτήματα της ζωής,ιδίως σελ.45σ επ.-’ Κάτοπτρο  2010( “ The Grand Design –New answers to the Ultimate Questions for Life 2010)
5.-Δ.Φιλάρετου « Τα θεμέλια τής Κοσμοθεωρίας»Δαμασκός 1953
6.-Fritjof Capra «H κρίσιμη καμπή» Ωρόρα 1984(The Turning Point  1982)
7.-Φοίβος Καρακίτσος» Μεταφυσική Κατοχή» Καστανιώτης 2011.
8.-Francisco I.Ayala  « Το δώρο του Δαρβίνου στην Επιστήμη και τη         Θρησκεία»Ενάλιος 2009(    Darwin;s Gift to Science and Religion 2007)

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ

-Κατά Πλάτωνα : ΑΛΗ + ΘΕΙΟΝ (: περιπλάνηση γύρω από το Θείο) πρβλ.κατά την μυθολογία  θυγατέρα τού Δία-(Ιλισός 37,228)
-από το στερητικό α και το λήθη

ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΙ
Αντικειμενική αλήθεια:  (υποτίθεται) ότι αναφέρεται σε αντικειμενικά φαινόμενα.
Ψυχική αλήθεια:Αναφέρεται σε ψυχικά φαινόμενα

ΕΙΔΗ ΑΛΗΘΕΙΑΣ .

1.-Αλήθειες εξ ορισμού.ή εκ ταυτότητας  αλήθειες κατά τον Καντ, a priori (π.χ.κάθε σώμα έχει έκταση) .Είναι αναλυτικές κρίσεις.,γιατί με την ανάλυση τού υποκειμένου,ευρίσκουμε το κατηγορούμενο.(στο  παράδειγμά μας,κατηγoρούμενο τού υποκειμένου,-σώματος-είναι η έκταση,)Κατά τον Leibniz έχουν λογική  αναγκαιότητα και αποδεικτικό κύρος,που περιέχεται στους ίδιους τους νόμους.Η αλήθεια δηλαδή αυτή,δεν λέγει τίποτε άλλο παρά ένα ορισμό(στο παράδειγμά μας,-ορισμό του σώματος) Δεν προσφέρουν τίποτε το καινούργιο

2.- Εμπειρικές αλήθειες ( Vérités  de fait)Συνθετικές κρίσεις-αλήθειες κατά τον Κάντ, α posteriori.( π.χ.κάθε σώμα έχει βάρος-συνδέει το σώμα με την ιδιότητα τού βάρους) Δεν έχουν λογική αναγκαιότητα,απλώς ανταποκρίνονται στην εμπειρία.Ετσι ο Leibniz παρατηρεί,ότι,  η μεταβολή των φυσικών νόμων είναι λογικώς δυνατή,(Γακ : δεν είναι παράλογη)  η δε έννοια τού θαύματος δεν περιέχει λογική αντίφαση,γιατί οι φυσικοί νόμοι,είναι κατά συμβεβηκός αλήθειες.(Γακ Αν δεχθεί κανείς ότι ο φυσικός νόμος είναι μια  περιγραφή φυσικών φαινομένων και τού Σύμπαντος,και ότι το Σύμπαν,ενδεχομένως μεταβάλλεται, και ότι,δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι,ότι αυτίο που παρατηρούμε,είναι το πραγματικό, τότε έχει μια πρόσθετη απόδειξη για την έλλειψη λογικής αναγκαιότητας,ή ακριβέστερα,για την εγκυρότητα και το αμετάβλητο, των εμπειρικών αληθειών)
Οι αλήθειες αυτές προάγουν την γνώση,διδάσκοντας μια αλήθεια που δεν θα ήταν δυνατόν να μάθουμε από τα όσα γνωρίζουμε για το υποκείμενο τής κρίσεως.

3. Συνθετικές κρίσεις  εκ των υστέρων(όπως οι μεταφυσικές αλήθειες κλπ.) Ο Leibniz, τις συνθετικές μεταφυσικές κρίσεις   τις έβαζε στην  ίδια κατηγορία με τις αναλυτικές,τις ονόμαζε λογικές αλήθειες, ή αιώνιες αλήθειες( vérités  de raison)

ΟΙ ΚΥΡΙΩΤΕΡΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙ ΑΛΗΘΕΙΑΣ.


Θεωρία τής αντιστοιχίας Κατά Αριστοτέλη,η συμφωνία τού νοείν προς το είναι.(:  adeaquatio intellectus et rei)
Θεωρία τής συνοχής :    Η αλήθεια μιάς απόφανσης κρίνεται από την συνοχή της  με όλες τις υπόλοιπες αποφάνσεις.(βάλλει κατά τής προηγούμενης,γιατί ο ισχυρισμός,το γεγονός,και η μεταξύ τους σχέση΄,δεν μπορούν να  απομονωθούν,όπως δέχεται η θεωρία τής αντιστοιχίας,η οποία ακρωτηριάζει την πραγματικότητα,που δεν είναι αποσπασματική.)
‘ -Θεωρία τής συγκατάθεσης : Αληθινό είναι αυτό που αναγνωρίζεται(προυποτίθεται  συγκατάθεση)
Μαρξιστική θεωρία.  Ξεκινά από το κριτήριο  τής αντιστοιχίας  η συμφωνίας τής γνώσης, με την αντικειμενική πραγματικότητα,
Κοινωνιολογική Θεωρία :Αλήθεια   είναι μια  ποιότητα του όλου συστήματος γνώσεων,καθοριζόμενη ανάλογα με το κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο από το οποίο το σύστημα είναι κατανοητό
Πραγματιστική Θωρία.Αληθινή είναι η πεποίθηση που αποβαίνει χρήσιμη στην κοινωνία.



Χαρακτηριστικό τής επιστημονικής  γνώσης, είναι το βιοφθαρτό, Κατά Karl Popper η επιστήμη νοείται περισσότερο στο όχημα μιάς ατέλειωτης αναζήτησης προς την αντικειμενική γνώση,παρά το όχημα ενός συστήματος γνώσης. Βιοφθαρτό και διαψευσιμότητα είναι άγνωστα στα δόγματα.
Ο Theillard de Chardin,δεν  παραδέχεται ένα σύστημα αλήθειας, υποστηρίζει όμως ότι δεν μπορούμε να φθάσουμε στην αλήθεια παρά μόνον συστηματοποιώντας.
Ο Παπανούτσος(ό.π.279) γράφει. « Την καθολικότητα και την αιωνιότητα ,την απολυτότητα τής γνώσης δεν έφτασε ωστώρα ο άνθρωπος,.ούτε είναι πιθανόν ότι, θα την φτάσει ποτέ…….(τα αποσιωπητικά δικά του) -Αλήθεια όχι  η τυπική  λογική αλλά η  γνωσιολογική εγκυρότητα.Το ειδέναι όμως δεν είναι ανεξάρτητο από το αντικείμενό του(σελ.279).Παρατηρείται ότι, η  τυπικώς έγκυρη λογική εγκυρότητα  μιάς πρότασης, δεν συνιστά εγγύηση  για την αλήθεια τού περιεχομένου της,έτσι ώστε μπορούμε να διαστέλλουμε τις δύο έννοιες,από την μια πλευρά ορθότητα και νομιμότητα ενός συλλογισμού ,από την άλλη το αληθές τού ισχυρισμού αυτού.
 -«Δεν υπάρχει αντικειμενική αλήθεια.φτιάχνουμε ο καθένας  την δική του αλήθεια.δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα.φτιάχνουμε ο καθένας την δική του πραγματικότητα.Υπάρχουν πνευματικοί,μυστικιστικοί ή εσωτερικοί τρόποι γνώσεις που είναι ανώτεροι από τους συνηθισμένους μας τρόπους γνώσης.Αν μια εμπειρία φαίνεται αληθινή τότε είναι αληθινή.αν μια ιδέα σας φαίνεται σωστή τότε είναι σωστή.Είμαστε ανίκανοι να αποκτήσουμε γνώση τής αληθινής φύσης της πραγματικότητας..η ίδια επιστήμη είναι παράλογη ή μυστικιστική..Είναι άλλη μια πεποίθηση ή κάποιο σύστημα πίστης ή μύθου,χωρίς μεγαλύτερη αιτιολόγηση από μια άλλη.Δεν έχει σημασία αν οι πεποιθήσεις είναι αληθινές ή όχι,από την στιγμή,που για σας έχουν κάποιο νόημα
.Ως προς την δυνατότητα προσπέλασης προς την Αλήθεια,  υπενθυμίζουμε τη  λέξη «Νετί Νετί»που απαντάται στην ινδική φιλοσοφία.Η λέξη  αποτελείται από δύο σανσκριτικές λέξεις «να –ιτί»  που σημαίνουν « δεν είναι έτσι». Όπως γράφει ο C.Jinaradasa,οτιδήποτε θελήσει κάποιος να   διαβεβαιώσει  στο φιλοσοφικό και μεταφυσικό πεδίο,ο σοφός Βραχμάνος,θα προβάλει  το«Νετί Νετί»  με την έννοια ότι, η  γνώση, των μεταφυσικων προβλημάτων δεν είναι σαφήςΚαι συνεχίζει ο ίδιος διερωτώμενος μήπως η,διδασκαλία  του Νετί σημαίνει  ότι δεν είναι δυνατόν να ανακαλυφθεί η αλήθεια.
(Μια περίληψη για τις πεποιθήσεις τής Νέας Εποχής από τούς Θήοντορ Σίκ Τζ.και Λιούις Βών,όπως όλα αυτά τα διάβασα στο βιβλίο τού Καρλ Σαγκάν « Ο στοιχειωμένος κόσμος» σελ.270)

ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΙΣΘΗΣΗ


-Σχετικά με τη διαίσθηση αξίζει να σημειωθεί,ότι συνιστά,μαζύ με την λογική,  συμπληρωματικούς τρόπους λειτουργίας τού ανθρώπινου νού.Η λογική σκέψη είναι γραμμική,εστιασμένη,αναλυτική.Είναι η διανόηση που έργο της είναι να κάνεις διακρίσεις,να χωρίζει κατά κατηγορίες.Είναι επομένως από τη φύση της αποσπασματική.Η διαισθητική σκέψη, βασίζεται στην άμεση,αντι-διανοητική εμπειρία τής πραγματικότητας,είναι α-γραμμική,ολιστική..
-Μια άλλη σκέψη(που  βασικώς αναφέρεται και πιο κάτω).Η διαίσθηση τείνει να καταργήσει τη διαφορά μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου.Ο άνθρωπος γίνεται ένα με την πραγματικότητα,υφίσταται μια μετουσίωση, γίνεται σαν κι΄αυτή,ενώνεται μ΄αυτή,Δεν την σκέπτεται,την βιώνει.
  -Μια προσοχή χρειάζεται στο να ξεχωρίσει κανείς τη διαίσθηση,από παθολογικές καταστάσεις,όπως παραισθήσεις ψευδαισθήσεις κλπ.
-H ανατολική  φιλοσοφία,σε αντίθεση με τους ¨Ελληνες,όπως τουλάχιστον δέχεται ο Capra,(Τhe Tao 179)---στην οποία όμως ανατολική σκέψη θάπρεπε κατά την γνώμη μου να συμπεριληφθούν και Ελληνες αρχαίοι σοφοί,όπως ο Ηράκλειτος και άλλοι-  που πάντοτε υποστήριζε πώς  ο χώρος,και ο χρόνος  είναι δημιουργήματα τού νού και ότι,η γνώση αποκτάται, με προσωπική εμπειρία,με την έννοια που δίνεται πιο κάτω ---δεν φαίνεται να ασχολείται με τέτοιου είδους προβλήματα.. . Ο Κάπρα(« Η κρίσιμη κλπ.46) γράφει ότι, η λογική γνώση,αυτοπροσδιορίζεται να παράγει εγώ-κεντρική ή γιάγκ δραστηριότητα,ενώ η διαισθητική, αποτελεί τη βάση τής οικολογικής ή γίν δραστηριότητα Ετσι οι Κινέζοι και οι  βουδιστές, παρόλο που εγνώριζαν την γεωμετρία και την χρησιμοποιούσαν, δεν αισθάνθηκαν την ανάγκη, νά την προσαρμόσουν για να εκφράσουν την φύση  σε ένα σχήμα  ευθειών και  τέλειων κύκλων.Και ασφαλώς απορρίπτουν την δυτική λογική(Καλό είναι εδώ να θυμηθούμε ότι,αναφορικώς με την σύγχρονη φυσική έχει παρατηρηθεί από δυτικούς επιστήμονες,πώς δεν έχει καμία σχέση με την λογική,ή τουλάχιστον με την κοινή λογική.)
-                    -Όπως γράφει ο  Arthur Koesler στο « Ο Λωτός και το Ρομπότ» για την σχολή τού Ζεν,η μόνη ασυγχώρητη αμαρτία είναι να είσαι πολύ λογικός και ότι, ο άνθρωπος δεν πρέπει να συλλογίζεται αλλά να διαλογίζεται.Ο  κύριος σκοπός τού μόντο,-αυτού τού κοφτού λακωνικού διαλόγου μεταξύ δάσκαλου και μαθητή,-και τού κοάν-τού λογικώς άλυτου γρίφου που ο μαθητής προσπαθεί να λύσει, είναι ο παραμερισμός τής λογικής.Όλα αυτά βεβαίως ας μην οδηγήσουν σε παρανοήσεις ως προς την πρέπουσα ανθρώπινη συμπεριφορά στην αντιμετώπιση τής καθημερινότητας.Είναι οδηγίες για την προσπέλαση σε μείζονα θέματα.

Όλα τα αμέσως παραπάνω γράφονται.σαν « πρόταση» ότι, ο δρόμος που ακολουθεί ο δυτικός άνθρωπος,και ασφαλώς ο όρος δυτικός δεν δηλώνει γεωγραφική τοποθέτηση αλλά τρόπο τού σκέπτεσθαι,ίσως να μην είναι ο ενδεδειγμένος στην λύση θεμελιακών προβλημάτων που τον απασχολούν,

-Στον μικρόκοσμο σημειώνεται ότι δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε την κατάσταση οποιουδήποτε αντικειμένου,χωρίς να την μεταβάλλουμε.Καί τούτο γιατί η ενέργεια που χρησιμοποιείται για την παρατήρηση είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την ενέργεια του συστήματος. Εκείνο λοιπόν που προκύπτει αβίαστα από τα παραπάνω  είναι ότι μιά που ο διαφορισμός αυτός, μιά που η επίδραση του περιβάλλοντος είναι τροχοπέδη για την ανεύρεση της αλήθειας, και του πραγματικού, θάπρεπε να βρούμε τρόπο να τον παρακάμψουμε, ώστε να διεξάγουμε την έρευνά μας, καταργώντας τη διάκριση υποκειμένου - αντικειμένου, νου κι είναι, παρατηρητή και περιβάλλοντος.
Αυτό λοιπόν πράττει ο μυστικισμός. Καταργεί τον διαφορισμό αυτόν  καταργεί την γέφυρα από το Νου στο Είναι. Ανεβάζει τον άνθρωπο ως την Απόλυτη Αλήθεια και τον κάνει ένα μ’ αυτήν. Και όταν γνωρίζει την απόλυτη αλήθεια, όταν ο κυβικός λίθος μετατραπεί σε μυστικό ρόδο, τότε θα γνωρίσει τα πάντα, θα γνωρίσει όλες τις επί μέρους αλήθειες.
-Στις Ουπανισάδ (το φιλοσοφικό μέρος των Βεδών) αναφέρεται, ότι ένας μαθητής επιθυμώντας να φθάσει στη Γνώση, έρχεται σ’ ένα Διδάσκαλο και τον ρωτά τί είναι γνώση. Ο Διδάσκαλος απαντώτας στο ερώτημα, διαιρεί όλες τις γνώσεις σε δυό κατηγορίες. Στη μιά τοποθετεί τη γνώση που μπορεί να διδαχθεί σε κάθε άνθρωπο. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει όλες τις επιστήμες, τις Φιλοσοφίες και τις Ιερές Γραφές, κάθε γνώση προσιτή στη συνείδηση με τις αισθήσεις, τα αισθήματα και τη σκέψη. Αυτή τη γνώση, την ονομάζει κατώτερη γνώση. Στην άλλη κατηγορία, που την ονομάζει ανώτερη γνώση, ύψιστη γνώση, τοποθετεί τη γνώση Εκείνου, από τον οποίο πηγάζουν τα πάντα. Όταν κανείς γνωρίζει Εκείνο, κάθε άλλη γνώση του είναι προσιτή, γιατί τα πάντα απορρέουν από Εκείνο.
-Ας θυμηθούμε επίσης, πως από τον αρχαίο εσωτερισμό, πολύτιμο μας έρχεται το μεγάλο δίδαγμα: «Ο Ύπνος, το όνειρο, η έκσταση είναι τρεις δρόμοι που οδηγούν στο «υπερπέραν». Και ο Καζαντζάκης («Ασκη τική»),αναφερόμενος στην έσταση λέγει.  « Ο,τι ζείς στην έκσταση δεν θα μπορέσεις να στερεώσεις σε Λόγο»
-Τέλος, η ετυμολογική ερμηνεία τής λέξεως μύστης (μύω, δηλ. σφαλλώ τα μάτια, παρατώ τα αισθητήρια, αποφεύγω τις εξωτερικές επιδράσεις για αδιατάραχτη κατάδυση στο εσωτερικό «είναι» τού ανθρώπου, δηλαδή στο Θεό), μας παρέχουν μιά πρόσθετη απόδειξη –καλύτερα μια νύξη- για την αξία και τη μέθοδο τού μυστικισμού.

Ο φόβος, ότι δεν είναι διόλου απίθανη μιά παρεξήγηση, επιβάλλει μιά τελευταία διευκρίνηση.
Δεν κηρύσσεται ο πόλεμος κατά τού ορθού λόγου, κατά τής λογικής, κατά των φυσικών επιστημών. Ο άνθρωπος πρέπει απαραίτητα να γνωρίσει τον κόσμο των φαινομένων,-που εκτός των άλλων στέλνει κωδικοποιημένα μηνύματα έντονου συμβολισμού- αν θέλει ν’ ανεβεί.Πρέπει να ξεκινήσει με την Λογική,
Εκείνο που πρέπει να τονίσθεί, εκείνο που προσπαθήσαμε να πράξουμε, είναι να κλονίσουμε τις αντιλήψεις μερικών που πιστεύουν, ότι μόνο με τον ορθό λόγο,μόνο με την επιστήμη, μπορούν να φθάσουν στην Αλήθεια, που πιστεύουν στην παντοδυναμία τού «ορθού λόγου», στο ασφαλές και στην αυτάρκεια τής «επιστημονικής» σκέψεως, παρατηρήσεως και στην ικανότητά της να μας φέρει, μόνη αυτή, στην Αλήθεια. Δεν είναι ανάξιο αξιολόγησης η παρατήρηση που κλονίζει την παντοδυναμία της Λογικής, ότι και στο τομέα των επιστημών υπάρχουν τουλάχιστο δυό όψεις σε πολλά πράγματα,χωρίς κανείς να έχει ίσως το δικαίωμα να υποστηρίξει ότι μια από τις δύο είναι η σωστή και μιά η λαθεμένη,χωρίς να μπορεί να υποστηρίξει ότι μιά από τις δυό πρέπει οπωσδήποτε να είναι η σωστή και μιά η εσφαλμένη.Η άποψη αυτή γίνεται δεκτή σε πολλούς τομείς των επιστημών. Σαν παράδειγμα εισφέρουμε την  αρχή της συμπληρωματικότητας που διετύπωσε ο Niels Bohr,  την οποία αναφέραμε ήδη πιό πάνω (ζήτημα τής διπλής φύσεως  του φωτός ,δηλαδή σωματιδιακής και κυματικής,(την διπλή φύση ανακάλυψε ως γνωστόν ο Louis de Broglie)ο οπoίος ειδικώτερα υποστήριξε ότι δεν υπάρχει αντίφαση άν θεωρήσουμε την πραγματικότητα εκφρασμένη εξ ολοκλήρου  με την εικόνα ενός κύματος ή ενός σωματιδίου.

Στο ξεκίνημα υπάρχουν πολλοί δρόμοι,που δρούν ή ενεργούν συμπληρωματικά και  ο αποκλεισμος με ελαφρά τη καρδιά ενός από  τους δύο δεν θα είναι ορθός.
Ιδίως για ένα  Τέκτονα. Που  δικαιούται να « αυθαιρετήσει» και η λέξη γράφεται σε εισαγωγικά,για να υποστηρίξει ότι στο τελευταίο στάδιο της πορείας  του προς την Αλήθεια,θα πρέπει να  την βιώσει,εγκαταλείποντας την Λογική,-όπως την νοούμε σήμερα- που στο τελευταίο αυτό στάδιο είναι από την φύση της ανίκανη  να βοηθήσει για το τελικό άλμα.Αν δεν είναι εμπόδιο.



Απόψεις φιλοσόφων-επιστημόνων  κλπ.για τη διαίσθηση

L’ intuition fouille et réunit la vie en un seul bloc et sans intermédiaire,…….elle provient des couches profondes ,tandis que l ;,intelligence découpe ,trie, élimine ,morcelle le monde en objets distincts et recouvre un univers assimilable……….
On appelle intuition, cette espèce de sympathie intellectuelle par laquelle on se transporte a l intérieur  d ; un objet pour coïncider avec ce qu ; elle a d ; unique et par conséquent  inexprimable(ελεύθερη απόδοση Η διαίσθηση ψάχνει και ενώνει τη ζωή, σ΄ένα μοναδικό σύνολο,χωρίς διαμεσολάβηση……………προέρχεται από τα βαθεία στρώματαμ,ενώ η διάνοια ,αποκόπτει,επιλέγει,διαγράφει,τεμαχίζει τον κόσμο σε ξεχωριστά αντικείμενα,και  ξανακαλύπτει ένα σύμπαν αφομοιώσιμο-Ονομάζουμε διαίσθηση,το είδος αυτό της διανοητικής συμπάθειας με την οποία μεταφερόμαστε στο εσωτερικό ενός αντικειμένου,για να συμπέσουμε με ό,τι αυτό έχει το μοναδικό και επομένως ανέκφραστο)
Bergson

« C ; est par la logique qu ;on démontre ; c est par l intuition qu ;on invente »
« Deviner avant de démontrer »
« Il y a deux autres remarques a faire au sujet du travail inconscient,c ; est qu ; il n ; est pas possible ,et en tout cas qu ;il n ; est pas fécond, que s ; il est d une part précèdé et d ; autre part suivi d ; une période de travail conscient; Les efforts conscients ne sont pas aussi stériles qu’on le pense »(Ελεύθερη απόδοση : Με την λογική αποδεοικνύουμε,με τη διάσθηση ανακαλύπτουμε.Να μαντεύομε πριν ν΄αποδείξουμε.Υπάρχουν δύο παρατηρήσεις ως προς την ασυνείδητη εργασία.Είναι ότι δεν είναι δυνατόκαι σε κάθε περίπτωση δεν είναι γόνιμο παρά μόνον αν προηγείται αυτου.,και αν ακολουθείται απόμιά περίοδο συνειδητής εργασίας.Οι συνειδητές προσπάθειες δεν είναι τόσο άγονες όπως νομίζεται)
Poincaré
.
Demandé si les découvertes se  faisaient par syllogismes il répondit
«  Jamais » ελεύθερη απόδοση ερωτηθείς αν οι ανακαλύψεις γίνονται με συλλογισμούς,απάντησε.Ποτέ)
Louis de Broglie


« There is no logical way to the discovery of the elementary laws,there
is only the way of intuition”( ελεύθερη απόδοση δεν υπάρχει λογική οδός στην ανακάλυψη των στοιχειωδών νόμων,υπάρχει μόνον η οδός της διαίσθησης)
Einstein


-« Deux excès, exclure la raison, n; admettre que la raison »( ελεύθερη απόδοση δύο υπερβολές,να αποκλείουμε τη λογική,να μην δεχόμαστε παρά τη λογική)
Pascal

-« Les hommes dans leur sommeil travaillent et collaborent aux
évènements de l ;univers »(οι άνθρωποι στον ύπνο τους εργάζονται και συμμετέχουν στα γεγονότα τού σύμπαντος). -
Ηράκλειτος,όπως τον αναφέρει ο R.Bertrand.(“Les telepathies etc)
(Ο Μάρκος  Αυρήλιος,στο βιβλίο  του «εις εαυτόν) κεφ.  ΣΤ,αρ
42,όντως, αναφερόμενος στον Ηράκλειτο γράφει « Πάντες  εις εν  αποτέλεσμα συνεργούμεν,οι  μέν ειδότως και παρακολουθητικώς,οι δε ανεπιστάτως, ώσπερ  και τους καθεύδοντας οίμαι ,ο Ηράκλειτος εργάτες είναι λέγει και συνεργούς των εν των κόσμω γινομένων.»(Γακ.Τώρα κατά πόσον είναι ακριβής  η μεταφορά  αυτή,είναι ένα ερώτημα,δεδομένου ότι ο Ηράκλειτος εκήρυττε ότι «..τον κόσμον  τόνδε,ούτε τις των θεών ούτε ανθρώπων εποίησεν,αλλ΄,ην αεί, και έστιν και έσται  πυρ αείζωον απτόμετον  μέτρα και αποσβέννυμενον μέτρα».



ΝΟΜΟΙ ΝΟΗΣΕΩΣ
1.-Ταυτότητας «  Το Α είναι Α.-« ( το δεδομένο που παίρνω πρέπει να το θεωρήσω αμετάβλητο-να είμαστε συνεπείς στις παραδοχές μας-)
2.-Αντιφάσεως Όταν μια πρόταση είναι αληθής,,τότε η αντιφατική της θα είναι ψευδής
3.-Της του τρίτου αποκλίσεως Όταν μια πρόταση είναι ψευδής ,τότε η αντιφατική της θα είναι αληθής.;;;;
(Ας σημειωθεί εδώ ότι οι (θεμελιώδεις αυτοί) νόμοι τής νοήσεως είναι αναλυτικές κρίσεις:)
Δεν μπορεί να υποστηριχθεί,η καθολικότητα και αναγκαιότητα των νόμων της νοήσεως, όπως τουλάχιστον οι νόμοι  αυτοί γίνονται δεκτοί, από τους περισσότερους,(ιδίως τους μη φυσικούς και τους μη μαθηματικούς)
:
 1.-Δεν μπορεί να προσαχθεί καμία απόδειξη ότι, οι νόμοι αυτοί είναι αληθινοί-πέρα ασφαλώς από μια  σχετική κλίση προς τη κατεύθυνση αυτή,--που αξίζει να διερευνηθεί πώς δημιουργήθηκε.(το ότι εξυπηρετούν την πράξη δεν είναι σοβαρή απόδειξη-ο οικοδόμος,μπορεί άνετα να δεχθεί το έδαφος στο οποίο κτίζει ως επίπεδο,χωρίς καμία επίπτωση στο έργο του)Αν θελήσει κανείς να υποστηρίξει την ορθότητα των νόμων αυτών,θα αναγκασθεί, να χρησιμοποιήσει πάλι τους νόμους αυτούς,και θα υποπέσει έτσι στο λογικό σφάλμα τής λήψεως τού ζητουμένου(petitio principii).

2.-Ειδικότερα,η  λογική αναγκαιότητα δεν  ταυτίζεται πάντοτε με το αληθινό και πραγματικό,εκτός βεβαίως από την άποψη τού  Χέγκελ,ότι ό.,τι είναι πραγματικό είναι και ,λογικό. Σήμερα ιδίως στον τομέα τής σύγχρονης φυσικής,αλλά και στα μαθηματικά η ταύτιση με το παραδεδεγμένο λογικό δεν υπάρχει  πάντοτε.
Αλλά και στα μαθηματικά ακόμη δεν υπάρχει βεβαιότητα,παρόλο που στηρίζονται σε αξιωματικές αφετηρίες. Ετσι ο μαθηματικός και φιλόσοφος Μπέρτραν Ράσσελ., αναφερόμενος; στα καθαρά μαθηματικά έλεγε ότι « αυτά είναι κάτι για τα οποία δεν ξέρουμε γιατί μιλάμε και ότι αυτό για το οποίο μιλάμε,δεν είναι αλήθεια» καί ο Kurt Godel,ο μεγαλύτερος όπως έχει γραφεί λογικολόγος μετά τον Αριστοτέλη,και μεγάλος μαθηματικός,απέδειξε το αδύνατο να αποδειχθούν  σημαντικές προτάσεις τής αριθμητικής,ότι  είναι αδύνατο να δοθεί μια μεταθηματική απόδειξη τής συνέπειας ενός συστήματος,ότι οποιοδήποτε σύστημα με το οποίο μπορεί ν΄αναπτυχθεί η αριθμητική  είναι ουσιαστικώς μη πλήρες,και  ότι υπάρχουν αριθμητικές αλήθειες που δεν μπορούν ν΄αποδειχθούν (Ε.Nagel-J.Newman :«Το θεώρημα τού Godel» Τροχαλία 1991 αρχική έκδοση 1958)
Συμπέρασμα.
Πολύτιμο εργαλείο οι νόμοι της νοήσεως, αλλά δεν μιάς εγγυώνται(ιδίως από μόνοι τους) την γνώση τής πραγματικότητας..
Ας σημειωθεί ότι εκτός από τους παραπάνω(θεμελιώδεις νόμους της νοήσεως) υπάρχουν και άλλοι ,που είναι επίσξς ναλυτικούχαρακτήρα.(Λ.χ. δύο πλήθη που είναι ίσα προς τρίτο είναι και μεταξύ των ίσα)

. «………....δεν μπορούμε να επιζητούμε την επιβεβαίωση τής δικής μας (Γάκ : αντίθετης)οπτικής γωνίας, σαν να ήταν κάποια απόλυτη αλήθεια,γιατί αυτό θα ισοδυναμούσε με άρνηση τού άλλου προσώπου.Εφόσον επιθυμούμε  την συμβίωση  με το άλλο πρόσωπο,πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, ότι η βεβαιότητά του παρά το γεγονός ότι μας φαίνεται ανεπιθύμητη,,είναι το ίδιο νόμιμη με την δική μας, επειδή όπως και η δική μας,εκφράζει την διατήρηση,τής δομικής του σύζευξης,μέσα σ’ ένα ιδιαίτερο πεδίο ύπαρξης,όσο και αν αυτό δεν μάς αρέσει.Επομένως  δεν απομένει παρά να αναζητήσουμε μια ευρύτερη προοπτική,ένα πεδίο ύπαρξης,που μέσα του να βρίσκει θέση και άλλο πρόσωπο και στο πλαίσιο τού οποίου να μπορούμε να κτίσουμε από κοινού,έναν κόσμο.Κάθε διένεξη αποτελεί πάντοτε μιά αμοιβαία άρνηση,…..Η διένεξη λήγει μόνον  εάν μετατοπιστούμε σε άλλο πεδίο…συνύπαρξης.Η γνώση  αυτής τής γνώσης  συνιστά το κοινωνικό πρόσταγμα  για μια ανθρωποκεντρική ηθική…..»
(Ματουράνα –Βαρέλα «    Το  δέντρο τής Γνώσης» Kάτοπτρο 1992,πρωτότυπου 1984 κλπ. 251 επ..,.)



Ο ΟΡΘΟΣ ΛΟΓΟΣ

Ας ονομάσουμε τέτοιο το σύνολο των νόμων που έχουν αναλυτικό χαρακτήρα.

ΑΛΗΘΕΙΑ-ΓΝΩΣΗ-ΕΠΙΣΤΗΜΗ-ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Ο Fr.Dyson  είπε «…..έχουμε πολλούς τρόπους κατανόησης,εκ των οποίων η επίστημη είναι μόνον ένας»

Ο Camus υποστήριζε ότι μαθαίνουμε περισσότερα  για τους εαυτούς μας και τον κόσμο,όταν παρατηρούμε χαλαροί ένα απόγευμα τον έναστρο ουρανό,και τη μυρωδιά του γρασιδιού ,παρά  με τους επαγωγικούς τρόπους τής επιστήμης

Ο  εξελικτικός βιολόγος  γενετιστής,Francisco I.Ayala.( ό.π.201
επ.)  γράφει « Η επιστήμη είναι /ένας τρόπος να μάθουμε αλλά δεν είναι ο μοναδικός…μια επιστημονική αντίληψη τού κόσμου,είναι απελπιστικά ατελής.Τα ζητήματα που έχουν νόημα είναι εκτός του επιστημονικού πεδίου»

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Βόλος/Αγία Τριάδα ..έως 22-10-2017