2023
Calibri 11
Η παράθεση των
αποσπασμάτων δεν έχει σε καμία περίπτωση στόχο να υποκατασταθεί στα
βιβλία στα οποία αναφέρεται..Είναι ελλιπής.( για λόγους αντικειμενικούς και
υποκειμενικούς) Έχει ως κύριο στόχο να προκαλέσει σκέψεις, και ερεθίσματα
για έρευνα και να παρακινήσει τον αναγνώστη που ενδιαφέρεται για το
θέμα που πραγματεύεται το βιβλίο να το αποκτήσει και να το
μελετήσει κυρίως γιατί ο τίτλος ενός βιβλίου δεν είναι αρκετός για να
αντιληφθούμε πληρέστερα με πια ειδικότερα θέματα ασχολείται ο
συγγραφέας. . Για κείνους που έχουν ήδη διαβάσει τα βιβλία
των οποίων αποσπάσματα παρατίθενται, ΙΣΩΣ τους βοηθήσει να επαναφέρουν
στην μνήμη τους σημεία που έχουν αναγνώσει κι έχουν λησμονήσει.
-Η παράθεση των
σχετικών πηγών από τις οποίες αντλήθηκαν, παρέχει την ευκαιρία για πλήρη
κατανόηση των ιδεών που περιέχουν.
-Η παράθεση δεν
υποδεικνύει σε καμιά περίπτωση εισήγηση-υπόδειξη για απόρριψη ή αποδοχή.ούτε
υποκαθιστά το βιβλίο Αποτυπώνει απλώς την ελπίδα μας ,ότι θα δημιουργήσει
σχετικά νοητικά ερεθίσματα.
-Η παράθεση
ουσιαστικά είναι(κυρίως -ελπίζω όχι αποκλειστικώς) ένας πίνακας
περιεχομένων.
-Οι υπογραμμίσεις
είναι δικές μου.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1
-John Moffat Reinveting gravity……………………..5
2- gottfried schatz. « Βιολογία ένας κήπος γεμάτος θαύματα» …………………………………………………………….12
3.-Η Γνώση……………………………………15
4.-Jim Al-Kahili Η Ζωή στην κόψη »… 16
-5.Lee Smolin …«Ο Χρόνος »……33
-6 Pierre Teihlard de Chardin, «
Le Phénomène Humain » 34
7.- Carlo Rovelli «7 σύντομα μαθήματα
φυσικής»........83
8.-Y.Harari Homo ‘
Deus’…………………………87
9.--We live in two
Bodies……………90
10.-F.Capra The
Tao or Physics 93
11.--Στ.Τραχανάς
«Το φάντασμα της Οπeρας»…97………
12.--Dean Radin“TheConscius Universe 99
13.Jim --Al-Kahlili «Οι δαίμονες της φυσικής»… 100
14 -Elie Gourin”Pourqoi la Vie
»……………. 106
15 Michιo
Kaku «Το μέλλον της Ανθρωπότητας» 109
16-Martin Rees»
Περί του Μέλλοντος τής Ανθρωπότητας»
116
17.-- Ian Stewart Είναι ο Θεός Γεωμέτρης;
124.
-18.-Max Tegmak’ Life 3.0”129………………………..
18α
.-Το Μαθηματικό Σύμπαν 163
`19-Lαwrence M.Krauss «Η πιό μεγάλη ιστορία που
ειπώθηκε ποτέ»……………………………
20.- -Καραποστολάκης «Μούσες εναντίον σειρήνων»192
21.--(από την ιστοσελίδα μου)ΤΟ ΤΥΧΑΙΟ-ΣΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
ΤΗΣ ΖΩΗΣ……197
22.-10
Mind-Blowing Mysteries That Science Has Not Been Able To Explain………219………………
23.-ΤΟ ΘΕΩΡΗΜΑ ΤΟΥ GODEL(Τροχαλία
1991-Godel’s proof 1958 New York University Press) 223
24.-Steven Weinberg « Πώς να εξηγήσουμε τον
Κόσμο» 228
25.-James Stein Πως τα μαθηματικά εξη γούν τον κόσμο»ΑΒ ΓΟ 2009(How
math explains the World 2008)3 New York, NY: Smithsonian Books/Collins
(ISBN 978-0-06-117088-1). xiv, 272 p. (2008).
-26.-Frank Wilczek Ένα όμορφο ερώτημα» 238
27.- Lydie Krestovsky “Le
problème spirituel de la Beauté et de la laideur’
402
-28.-Πλάτων -Taikan Jyoji «
Au coeur du Zen »
-29.-Neil Shubin
« Το Ψάρι μέσα μας (Your
Inner Fish)
-30.-Ivar
Ekeland «Το σπασμένο ζάρι» Δίαυλος 1995(«Au
Hasard»1991 Seuil)
31.-Lawrence
Krauss « Ένα Σύμπαν από το τίποτε» -Lawrence
Krauss « Ένα Σύμπαν από το τίποτ廨Τραυλός (A Universe
from nothing 2012) 283
32 .-Dr.Peter
Attia( with Bill Gifford) “OUTLIVE The Science
and Art of Longevity “( Vermilion- London 2023)292
33.-Αισθητική-Τέχνη
κλπ.346
34.-
Κ.Αξελός Το Παιχνίδι του Κόσμου 468
35.-Bruce A.Schuman « Μαγεία της σωματιδιακής φυσικής»
162
36.-Mario Livio “
The Golden Ratio”………471
37.-Harari Sapiens 487
38 .-World beyond Physics
39.-Taikon jyozi 494
40.-Einstein Tagor
502
41 .-Science and
Indian Tradition 521
42.-Ο νους του Θεου
1052 ΄ 310
-42.-E.A.Bennet “ Ce que Jung a
vraiment dit” marabout université « Traduction française-Stock Paris 1968(
Macdonalt and Co -Londres 1966) 858
43.- ΑΝΘΡΩΠΟΣ 527
44.- Νικολαΐδης
45.- Ηλιοβασιλεμα
46.- Αδωνις
47.- What universe eats 674
48 .-A la recherche du réel 676
49.- ETB 685
50.- Antifragile
699
51.- Το μέλλον της ζωής 706
52.-Παραψυχολογία 724
53.- Κρισναμούρτι The Book of life 746
54 .-Journal
55.- Chardin Science
760
56.-Συμβατή με τον ¨ανθρωπο η Τ.Ν.;
57.- Ο Βασιληάς του Απειρου χώρου 778
58.-L apogee 785
59 .-Το τέλος των πάντων 788
60 .-Ce que T a dit
61.- Οι μυστικοί
αριθμοί,838
62 .-Ο νούς Του Θεού 1052
63 .-Human kind
64 .-Άγνοια 926
65 .-Biocentrism 936
66 .-Einstein
67 .-Η γοητεία της εμμονής 1011
68.- Quantum
P to
70.- Θεός και Μοντέρνα Φυσική» Κάτοπτρο (God and the New Physics .1983) 980
71.-Μωυσής 990
72 .- MANUSCRITS DE LA MER
MORTE
LES ESSENIENS ET LE CHRISTIANISME
73.-David Deutsch « Η αρχή του Απείρου»
74.-Peter Tompkins and
Christopher Bird” Η Μυστική Ζωή των Φυτ
75.-Παραμανχάσα
Γιοκανάντα « Η Αυτοβιογραφία ενός Γιόγκι»1956.( Α Έκδ.1946-Βιβλιοπωλείο της
«ΕΣΤΙΑΣ»1112
76.-Francisco J.Ayala «Είμαστε όλοι πίθηκοι ;»
1.-John Moffat
Reinveting gravity………
Theorized gravity
for the first time. His theory was revolutionized by Einstein about 250 years
later. This is well known as general relativity. Now it is the author's turn.
Since 1979 the author has pursued a new theory of gravitation by reinterpreting
Einstein's nonsymmetric unified field theory as a generalization of his purely
gravitational theory [Phys. Rev. D (3) 19, No. 12, 3554-3558 (1979; Zbl
1222.83146); Can. J. Phys. 58, No. 11, 1595-1598 (1980; Zbl 1043.83513); Can.
J. Phys. 58, No. 6, 729-736 (1980; Zbl 1013.83554); Can. J. Phys. 59, No. 2,
283-288; erratum ibid. 59, No. 9, 1289 (1981; Zbl 1043.83506); J. Math. Phys.
24, 886-889 (1983; Zbl 0508.53037); J. Math. Phys. 29, No. 7, 1655-1660 (1988;
Zbl 0648.53045); General relativity and relativistic astrophysics, Proc. 2nd
Can. Conf., Toronto/Can. 1987, 209-216 (1988: Zbl 0727.53071); Gen. Relativ.
Gravitation 27, No. 9, 933-946 (1995; Zbl 0830.53070); J. Math. Phys. 36, No.
7, 3722-3732 (1995; Zbl 0841.53071); J. Math. Phys. 36, No. 10, 5897-5915
(1995; Zbl 0842.53073); Phys. Lett., B 355, No. 3-4, 447-452 (1995; Zbl
0997.83518)].
Towards the end of
his life, Einstein attempted to construct a nonsymmetric unified field
theory of gravitation and classical electromagnetism. It is well known that the
theory does not correctly describe Maxwell's theory. The author argues
that, though the theory is a blunder as a unified theory, it could be
reinterpreted as a generalization of general relativity. In the nonsymmetric
extension of general relativity, the symmetric metric tensor is replaced by the
sum of symmetric and antisymmetric tensors. The antisymmetric part of the
metric tensor gives rise to a torsion, twisting the geometry of spacetime. The
theory is subject to general covariance and the weak principle of equivalence,
in which the field equations are derivable from a Lagrangian action principle.
The field equations for the nonsymmetric Hermitian gum lead to a rigorous
static spherically symmetric solution for the gravitational field in empty
space excluding the essential singularity at r = 0. The predictions of the
theory differ significantly from Einstein's general relativity for compact
sources or supermassive stars, while the theory is concordant with all the
classical tests of general relativity concerning weak gravitational fields. The
theory is called the nonsymmetric gravity (NSG).
In 2003, the
author ["Gravitational theory, galaxy rotation curves and cosmology
without dark matter", J. Cosmol. Astropart. Phys. 2005, No. 5, Paper No.
003, 28 p. (2005; Zbl 1236.83045)] found out a simpler alternative to the above
nonsymmetric extension of Einstein's general relativity, where the purely
symmetric spacetime is used while the antisymmetric part occurs as an
additional field (a new fifth force) in the equations of the theory. It is
called Metric-Skew-Tensor Gravity (MSTG). Einstein's general relativity coupled
to a massive skew symmetric field F„^ leads to an acceleration law, modifying
the Newtonian law of attraction between particles. The author uses a framework
of nonperturbative renormalization group equations to characterize special
renormalization group trajectories allowing for the running of the effective
gravitational coupling G and the coupling of the skew field to matter. The
equations of motion for test particles yield predictions for the solar system
and the binary pulsar PSR 1913+16 that are concordant with the observations.
The gravitational lensing of clusters of galaxies can be explained without
exotic dark matter. A Friedmann-Lemaitre-Robertson-Walker cosmological model
with an effective G = G(t) running with time leads to consistent fits to cosmological
data without any assumption of exotic cold dark matter.
In 2004, the
author ["Scalar-tensor-vector gravity theory", J. Cosmol. Astropart.
Phys. 2006, No. 3, Paper No. 004, 18 p. (2006; Zbl 1236.83047)] found out a yet
simpler alternative, which is basecf upon Einstein's symmetric metric, a vector
field called the phion field, and three scalar fields. The phion particle is
the carrier of the fifth force, while the scalar fields describe the variation
of the gravitational constant, the coupling of the phion field to the matter,
and the effective mass of the phion field. The author has established that the
theory, called Scalar-Tensor-Vector Gravity (STVG), is stable, has no negative
energy modes and is free of any pathological singularities.
An important
feature of the NSG, MSTG and STVG theories is that the modified acceleration
law for weak gravitational fields has a repulsive Yukawa force added to the
Newtonian acceleration law. This corresponds to the exchange of a massive spin
1 boson, whose effective mass and coupling to matter can vary with distance
scale. A scalar component added to the Newtonian force law would correspond to
an attractive Yukawa force and the exchange of a spin 0 particle. All the
current applications of the author's three gravity theories that can be
directly confronted with experiment are based upon weak gravitational fields.
To really distinguish the three theories, it is necessary to obtain
experimental data for strong gravitational fields, by way of example, black
holes.
The book is
intended to explain the author's modified gravity theories to the general
audience. is well written and highly readable.
Edited by FIZ
Karlsruhe, the European Mathematical Society and the Heidelberg Academy of
Sciences and Humanities
Όπως διαβάζουμε στον John Moffat( Re-inventing gravity-Smithsonian
books-Collins 2008)The expansion and contraction creates waves that
travel at the speed of sound through the hot fluid, producing a kind of
music in the early universe. We cannot heard the music anymore, but we see
evidence for it in the CMB data as acoustical wave oscillations (114) In the
standard model we are missing about 96 percent of the matter and energy in the
universe (231)..The expansion of the universe is accelerating (232).If one
adopts the standard model the geometry of space time is spatially
flat(115) The universe turns to be flat...The three –dimensional universe that
we perceive today has the structure of a three-dimensional Euclidean geometry.
the…data tell us that we must either include significant amount of dark matter
and dark energy when keeping Einstein’s theory or we must modify Einstein;s
theory to exclude dark matter and dark energy and provide an explanation for
dark energy(116)As it turns out,the standard concordance model,…….concludes
that the universe is composed of about 4 percent baryons,(quarks in the form of
protons and neutrons)24 percent dark matter and 72 percent dark energy(121)In
quantum theory the vacuum has energy,and in gravity this energy is identified
with the repulsive dark energy of Einstein;s cosmological constant.The recent
observation that the expansion of the universe is accelerating suggests that
there must be some kind of dark,antigravity energy in the void of space that is
fueling the accelaration So far, the consensus in the physics
community is that all attempts to use string theory to solve the problem
(dark mater accelaration universe) has failed 132..The anthropic
principle states that our existence as intelligent creatures, constrains
the universe to be what we observe 134…. String theory,….,infinite
numbers of universes.. the debate is left to the philosophers 135..One of
the aims of quantum gravity is to reduce the gravitontial waves
predicted by Einstein ‘s gravity theory to quantum parcels of energy
called gravitons…in general relativity gravity is the geometry of space time
137..The huge energy required to make the quarks free cannot be achieved on
Earthg – based accelarators ..the strong forces become
weaker as the energy increases,, 139 the dual nature of electromagnetic
wave and particle 142…the NASA scientists were surprised to
discover in the data an expected deceleration of the
spacecraft or appeared to be a constant anomalous acceleration toward the Earth
and the sun 174 If the galaxies and voids within their relative
motions were removed then the observer would see-according to Celerie
,myself…and others that the universe was actually decelerating The
cosmology community generally assumes that the density of matter
is homogeneous throughout space time ..Einstein put forth this
idea…..However we know from observations and large scale surveys of
galaxies that the universe has not been uniform and homogeneous, in our
last time during the last nine billion years,….we see large distributions
of galaxies and large voids. …during the last nine billion years… 207 In
ideas like mine, Celerier's, and many other cosmologists the unexpected dimming
of distant supernovae is explained by the idea that internenting galaxies,
clusters of galaxies, and voids form a medium like air or water
through which light travels. In other words, in these models the universe
is not accelerating at all; the light from distant supernovae just has a
hard time getting to us, so it appears that the supernovae are farther away
than they actually are. The idea of using the late-time inhomogeneity
of the universe to avoid the problem of the accelerating universe and
dark is elegant. But it leaves many imponderables. It is still a controversial
issue whether these models can continue to fit the supernovae data as
more accurate become available; and there exists the competing standard
Lamda CDM model, and as we shall see, an explanation following from MOG 208
…there is no consensus about what causes the acceleration or even whether the
acceleration is a real effect 211 The MOG universe has a
beginning but not an end …there is neither major energy at t=0.Gravity –the
curvature of space time is also zero because there is no matter….At
t=0,the universe does not explode or inflate,but stands still 231 The MOG
scenario can be described as an “order-disorder” universe215….No
singularity at the beginning of the universe,,,This way the second
law of thermodynamics is maintained…217..The successful detection of
gravity waves could decide among models 219.Can we develop a new theory
of gravity that can explain successfully the extensive observational data
through gravity alone?...unacceptable to many in the community to give
up easily the existence of dark matter 221..In probing the mysteries of nature
,physicists need to have faith that we can through mathematical
equations reach a true understanding of nature such that the predictions
of our equations can be verified by experiment or observation..223.
- Ο J Maffat.π. 101 επ.) υποστηρίζει ότι, η ταχύτητα ,τού φωτός στο πρώιμο Σύμπαν ήταν πολύ μεγάλη,περίπου 1029 φορές η σημερινή( :the speed of light was very large in the
early universe,milliseconds after the big bang I do mean very large
–about 1029 times the currently measured speed of light)
-------------------------------------------------------------------
-
2 ΕΞΕΛΙΞΗ
GOTTFRIED SCHATZ. ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ. Εκδόσεις:
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ.
« Βιολογία ένας κήπος γεμάτος θαύματα»
Οι
βιολόγοι επιστήμονες διεπίστωσαν μελετώντας την τεράστια
ποικιλία της ζωής ότι ,δεν είχε δημιουργηθεί άπαξ διά
παντός,αλλά ότι, διάφορες μορφές ζωής, μετατρέπονταν συνεχώς σε νέες 15….….σε
θαλάσσιο νερό με όγκο όσο ένα κουταλάκι του νερού,προσδιόρισαν
εκατομμύρια βακτήρια και 10πλάσιους έως 20πλάσιους ιούς βακτηρίων20….το
οξυγόνο είναι τοξική ουσία καθώς με την οξείδωση καταστρέφει πολλά από τα
δομικά συστατικά των κυττάρων.Η ανεξάντλητη ευρηματικότητα της φύσεως,
κατάφερε να φέρει στο προσκήνιο νέους οργανισμούς. Αυτοί μπορούσαν όχι
μόνον να προστατευθούν από το θανατηφόρο αέριο,..αλλά και να το χρησιμοποιούν
προς όφελός τους, καίγοντας με την βοήθεια του τα υπολείμματα άλλων
οργανισμών προκειμένου να εξασφαλί ζουν την απαραίτητη ενέργεια για να
ζήσουν 22… μονοκύτταροι οργανισμοί αιχμαλώτισαν μικρό μέρος της
φωτεινής ενέργειας του Ήλιου για να επιβιώσουν ……αρχέγονοι όμως οργανισμοί που
ζούν σε μεγάλα βάθη χρησιμοποίησαν, όχι την ηλιακή
ενέργεια αλλά , γεωχημικές αντιδράσεις ως πηγή ενέργειας 30…..Μόνον
τα φυτά και οι μονοκύτταροι οργανισμοί έχουν την δυνατότητα να
μετατρέπουν με την βοήθεια της ηλιακής ενέργειας το διοξείδιο του άνθρακα
και το νερό …σε οργανική βιομάζα 32…. Για να παραγάγουμε μια χιλιοθερμίδα
τροφής συχνά πρέπει να κάψουμε μια χιλιοθερμίδα πετρελαί
ου33…Όταν τα κύτταρά μας προσλαμβάνουν από το περιβάλλον τροφές ή άλλες
ουσίες μαζύ, ταξιδεύουν ως λαθρεπιβάτες διάφοροι ιοί….που δεν εισβάλλουν στον
οργανισμό μας ενεργά αλλά αφήνουν τα κύτταρα μας να τους «καταπιούν» ..ο
οργανισμός μας έμαθε κατά την διάρκειά της εξέλιξης πώς να προστατεύεται από
τους παθογόνους οργανισμούς 82 …Η προστασία αυτή γίνεται με τα λευκά
αιμοσφαίρια και άλλα κύτταρα, που εντοπίζουν στην επιφάνεια των εισβολέων
μόρια ξένα προς τον οργανισμό μας προσκολλώνται επάνω στους εισβολείς, με
σκοπό ή να τους καταπιούν ή να τους πέψουν, είτε να τους καταστρέψουν με
χημικές ουσίες. Τα θύματα των ‘αστυνομικών’ είναι το πύον. Παράλληλα οι
‘αστυνομικοί’ ειδοποιούν όλο τον οργανισμό που κινητοποιεί
αμέσως πρωτεΐνες ή κατασκευάζει νέες. Μερικές φορές το σύστημα άμυνα,
στρέφεται εναντίον μας, λόγω υπερβάλλοντος ζήλου του ανοσοποιητικού
συστήματος μας …Οι παθογόνοι οργανισμοί μεταλλάσσουν συνεχώς στο γενετικό τους
υλικό δημιουργώντας νέους τύπους βακτηρίων που το ανοσοποι
ητικό μας σύστημα….Παρόλα αυτά το σύστημα άμυνας…που προστατεύει τον
οργανισμό μας,μπορεί μερικές φορές να στραφεί εναντίον μας : για
παράδειγμα πολλά από τα συμπτώματα λοιμωδών νόσων,-όπως η παρωτίτιδα και
η φυματίωση, δεν είναι τίποτε περισσότερο, από παράπλευρες απώλειες,
οφειλόμενες στον υπερβάλλοντα ζήλο του ανοσοποιητικού μας
συστήματος, 83 είναι αναπο τελεσματικό…τα βακτήρια ενσωματώνουν στο γενετικό
τους υλικό τμήματα του δικού μας,…και εμείς μεταλλάσσομε τα γονιδιά μας υπό την
πίεση της φυσικής επιλογής, για να αμυνθούμε στους παθογόνους
μικροοργανισμούς…παρόλα αυτά στο παιχνίδι αυτό ανάμεσα στο ποντίκι και
στη γάτα, δηλαδή ανάμεσα σε μας και τους πιό γρήγορους παθο γόνους
οργανισμούς πάντα χαμένοι είμαστε εμείς 84….Ο αγώνας κατά των παθογόνων
οργανισμών περιλαμβάνει την δύναμη που αντλούμε από τα γονίδια ,από την γνώση
που μεταδίδεται από γενεά σε γενεά μαζύ με τα γονίδιά μας (καλύτερες
συνθήκες υγιεινής κλπ.) και τα αντιβιοτικά που όμως η αλόγιστη χρήση τους
συντέλεσε στην εξασθένηση τους.,…τα περισσότερα εδαφικά βακτήρια που
έχουν μελετηθεί μέχρι σήμερα,είναι ανθεκτικά σε 7 από τις 8 οικογένειες
αντιβιοτικών. 86….Μόνο ο ανθρώπινος εγκέφαλος με την ευστροφία του, μπορεί
να κρατήσει υπό έλεγχο τους βιολογικούς εχθρούς μας 87…., Η
παντοκρατορία του γονιδίου,έχει στις μέρες μας κλονισθεί. Κατά
την αμφιγονική εγγενή παραγωγή το γενετικό υλικό των δύο γονέων
συνδυάζεται τυχαίως για την δημιουργία του ζυγωτού, δηλαδή του
κυττάρου που είναι προιόν της συνενώσεως των δύο γεννητικών κυττάρων,(
λ.χ.του ωαρίου και του σπερματοζωρίου στον άνθρωπο.) Ετσι χάρη στην τύχη,
εξασφαλίζεται η μοναδικότητα κάθε παιδιού,που γεννιέται,ενώ συγχρόνως
ανανεώνεται η ποικιλομορφία του ανθρώπινου είδους και ενισχύεται η
βιολογική του ευρωστί α.Και όλα αυτά ο συγγραφέας τα στηρίζει σε παρατη ρήσεις,
που αναδεικνύουν τον ρόλο της τύχης και εξαφανίζουν την έννοια του
«πεπρωμένου». Η ύπαρξη του τυχαίου, επιτρέπει στα γονίδια των δύο
γονέων να έχουν στην διάθεσή τους, ένα ανεξάντλητο αριθμό πιθανών
συνδυασμών κατά την διαδικασία της συνένωσης ωαρίου και
σπερματοζωαρί ου.Επομένως, δεν είμαστε σκλάβοι των γονιδίων μας.
Γιατί, δεν
ταυτίζονται μεταξύ τους τα μονοζυγωτικά δίδυμα; Αφού πρόκειται
για αδέλφια που έχουν το ίδιο γενετικό υλικό θα ανέμενε κάποιος μια πλήρη
ταύτιση και ομοιότητα μεταξύ τους. Πώς λοιπόν δικαιολογείται ότι, το ένα
εκδηλώνει μια ασθένεια και το άλλο όχι;. Και γιατί στην συνέχεια, με την
ανάπτυξή τους, εμφανίζουν μεταξύ τους, όλο και περισσότερες διαφορές; Επομένως
τα γονίδιά μας δεν είναι απαράβατοι και αναλλοίωτοι νόμοι, αλλά ενδέχεται να
μεταβληθούν ως αντίδραση στο περιβάλλον, ή στον τρόπο ζωής μας.
Εδώ
και αρκετά χρόνια, γίνεται δεκτό, ότι ,περιβαλλοντικές τοξίνες,
ραδιενέργεια,ιοί, λάθη κατά την κυτταρική διαίρεση, είναι πιθανόν
να οδηγήσουν στην μεταβολή και αλληλουχία των νουκλεοτιδίων σε ένα
γονίδιο, με αποτέλεσμα την εμφάνιση μεταλλάξεων ή να αναστείλουν την
λειτουργία τους η να απενεργοποιηθούν μέσω χημικών τροποποιήσεων,μερικές από
τις οποίες μερικές φορές, κληροδοτούνται στους απογόνους μας. Η χημική
ουσία που προκαλεί την τροποποίηση είναι ένα μεθύλιο (μια μεθυλομάδα), δηλαδή
ένα μικρό μόριο. Αυτός ο μηχανισμός χημικής τροποποίησης ονομάζεται
μεθυλί ωση. Οταν ένα μεθύλιο προσδεθεί πάνω σε ένα νουκλεοτίδιο, ασκεί
χημική έλξη στις πρωτείνες οι οποίες περιβάλλουν το μεθυλιωμένο τμήμα του
γονιδίου και εμποδίζουν έτσι τη λειτουργία του ή το απενεργοποιούν. Σε
αντίθεση με τις κλασικές γονιδιακές μεταλλάξεις, αυτές οι επιγενετικές
τροποποιήσεις δεν μεταβάλλουν την αλληλουχία των νουκλεοτιδίων σε
ένα γονίδιο, παρά μόνο τον χαρακτήρα μεμονωμένων νουκλεοτιδίων. Κατά την
κυτταρική διαίρεση τα μεθυλιωμένα νουκλεοτίδια αντιγράφονται πιστά
και μεταφέρονται στα νέα κύτταρα που προκύπτουν απ΄αυτήν. (θυγατρικά
κύτταρα)………
Τα γονίδια ενός γονιμοποιημένου ωαρίου-δεν είναι
μεθυλιωμένα' σε μεγάλο βαθμό και, κατά συνέπεια είναι ανά πάσα στιγμή
έτοιμα να αναπτύξουν πλήρη δράση αντα ποκρινόμενα σε σχετικές εντολές. Όταν
όμως από το γονιμοποιημένο ωάριο αρχίζουν να αναπτύσσονται διάφοροι τύποι
κυττάρων, αυτά μεθυλιώνουν τα γονίδιά τους, ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο
ενδοκυτταρικό πρόγραμμα. Αυτό γίνεται προκειμένου να αποφευχθεί η έκφραση
γονιδίων σε λανθασμένη χρονική στιγμή ή θέση που θα έβλαπτε την ανάπτυξη
του εμβρύου. Μεθυλιώσεις, παρουσιάζονται ακόμα και στους ενήλικες, με την
διαφορά, ότι, στην περίπτωση αυτή, δεν καθορίζονται μόνο από ενδο κυτταρικά
προγράμματα, αλλά και από την επίδραση του τρόπου ζωής, καθώς και από το
περιβάλλον.
Συνοψίζοντας, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι,οι
επιγενετικες αλλαγές προκαλούνται από τη μεθυλίωση που οφείλονται τόσο σε
ενδοκυτταρικούς όσο και σε εξωκυτταρικούς παράγοντες. Οι έξωθεν επιδράσεις,
παρουσιάζουν μεγάλο φάσμα: μπορεί να αφορούν τις δια τροφικές μας
συνήθειες, χρήση ναρκωτικών, την αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους. Όλοι αυτοί
οι παράγοντες μπορεί να αφήσουν τα δικά τους «σημάδια» μεθυλίωσης πάνω
στα δικά μας γονίδια. Στα φυσιολογικά σωματικά κύτταρα τούτα τα σημάδια σβήνουν
με τον θάνατο του οργανισμού, ενώ στα ωάρια και τα σπερματοζωάρια
εξαφανίζονται κατά την ωρίμανση ή την γονιμοποίηση τους μερικά όμως
παραμένουν. Ετσι το γονιμοποιημένο ωάριο διατηρεί «αναμνήσεις από εκείνο που
είχε υπάρξει πριν γονιμοποιηθεί και καθιστά δυνατή την μεταφορά
ιδιοτήτων που απέκτησαν οι γονείς, κατά την διάρκεια της ζωής τους
στον νέο οργανισμό, και κατόπιν στους απογόγους
του.
====================================
3 Η Γνώση είναι παιδί
του παρελθόντος και δεν μπορεί να εξασφαλίσει ούτε το παρόν ούτε το
μέλλον
Η
Γνώση είναι παιδί του παρελθόντος και δεν μπορεί να εξασφαλίσει
ούτε το παρόν ούτε το μέλλον μέσα σ’ένα κόσμο που μεταβάλλεται συνεχώς……η
διαφύλαξη και η μεταφορά της γνώσεως τις επόμενες γενεές απειλούνται όλο
και πιο σοβαρά καθώς τα συστήματα αποθήκευσης δεδομένων
αλλοιώνονται με την πάροδο του χρόνου,καταλανώνουν ποσότητες ενέργειας που
αυξάνονται ραγδαία και είναι ευάλωτα σε τυχαίες ή σκόπιμες παραποιήσεις,…Και
μολονότι την εποχή μας οι ηλεκτρονικοί εγκέφαλοι και τα ηλεκτρονικά αποθετήρια
πληροφοριών αγγίζουν σιγα σιγά τα όρια τους σύμφωνα με τους
νόμους της φυσικής, σίγουρα θα καταφέρουν να τα ξεπεράσουν με τη βοήθεια
νέων ανακαλύψεων…Δυστυχώς η αποθήκευση πληροφοριών δεν διασφαλίζει την
μακροημέρευση, για τον απλό λόγο ότι τα ψηφιακά συστήματα που
χρησιμοποιούμε για την αποθήκευση αλλοιώνονται με την πάροδο του χρόνου,…..Το
αποτέλεσμα είναι ότι, τα συστήματα αυτά,σπάνια μπορούν να διαφυλάξουν τις
πληροφορίες που τους έχουμε εμπιστευτεί για χρονικό διάστημα περισσότερο
από μερικές δεκαετίες…….Ειδη χαρτιού,που δεν έχουν υποστεί
κατεργασία με οξέα ή κοινά μικροφίλμ μπορούν μεν να εξασφαλίσουν την
καταγραφή και διάσωση κειμένων για αιώνες,αλλά δεν είναι κατάλληλα για την
αποθή κευση,μεταφορά και ανάλυση πληροφοριών…..οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές του
μέλλοντος δεν θα μπορούν να τις διαβάσουν τις πληροφορίες .Αυτό ήδη
συμβαίνει :οι σημερινοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές αδυνατούν να διαβάσουν πληροφορίες
αποθηκευμένες σε συστήματα ηλικίας δέκα και είκοσι ετών….να μεταφέρουμε
συνεχώς τις ήδη αποθηκευμένες πληροφορίες…στο κατάλληλο σύστημα
λειτουργίας; Ή μήπως να τις κρατάμε σε αρχεία παλαιών
..υπολογιστών;…..ανησυχία .. προκαλεί η ευκολία με την οποία μπορεί να
αλλοιωθεί τυχαία ή σκόπιμα η ψηφιακά αποθηκευμένη γνώση. »
-------------------------------------------------------------------
4 Jim Al.Kahili-Jhonjoe Mc Fadden
Η Ζωή στην Κόψη(Life on the edge-The coming of age of Quantum Biology)
2015/2017 Τραυλός
Την κβαντική μηχανική κατανοεί μόνον μια
μειονότητα πανέξυπνων ανθρώπων…η κβαντική μηχανική εξηγεί ολόκληρη τη
χημεία,την επιστήμη των υλικών,ακόμη και την ηλεκτρονική,.23… Για
να πλησιάσουν τόσο κοντά τα σωματίδια,(πυρήνες) ώστε να συντηχθούν,πρέπει
να διαπεράσουν ένα φαινομενικώς αδιαπέραστο ενεργειακό φραγμό 26…Το
πετυχαίνουν χάρη στο κυματοσωματιδιακο δυισμό τους. Είναι το φαινόμενο
της σήραγγας.(Αν και θα ήταν λάθος να δεχθούμε λέγουν οι συγγραφείς,ότι, το κβαντικό
φαινόμενο,σήραγγας, συνεπάγεται τη διάδοση υλικών μέσα από
φραγμούς. Απεναντίας τα αφηρημένα μαθηματικά κύματα,είναι αυτά , που
μας δίνουν την πιθα νότητα, να βρούμε στιγμιαία το σωματίδιο στην
άλλη πλευρά του φραγμού.) Αν ένας πυρήνας αποτελείται από πάρα πολλά πρωτόνια ή
νετρόνια,τότε κατά την κβαντομηχανική,πρέπει να βρεθεί μια νέα κατάσταση
ισορροπίας και τα πλεονάζοντα σωματίδια πρέπει να αλλάξουν μορφή: κάποια
πρωτόνια γίνονται νετρόνια (διάσπαση β).Αυτό ακριβώς συμβαίνει όταν συνενώνονται
δύο πρωτόνια,οπότε ένα απ΄αυτά υφίσταται διάσπαση β και μετατρέπεται σε
νετρόνιο 29….Η κβαντική διεμπλοκή επιτρέπει σε σωματίδια που σε κάποια
στιγμή είχαν αλληλοεπιδράσει,να παραμένουν συσχετισμένα ακόμη και αν απέχουν
μεταξύ τους τεράστιες αποστάσεις.33…Η μέτρηση μετατρέπει την κβαντική
συμπεριφορά σε κλασσική 35….… Το φαινόμενο της υπέρθεσης(που όπως και το
φαινόμενο της σήραγγας έχουν ανιχνευθεί σε πολλά βιολογικά φαινόμενα),
δέχεται ότι, τα σωματίδια, μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα συγχρόνως
,μόνον όμως όταν δεν τα κοιτάζει κάποιος.Αν συμβεί κάτι τέτοιο,ή μια
μέτρηση,η κβαντική συμπεριφορά μετατρέπεται σε κλασσική συμπεριφορά.36…………….Η
κβαντική μηχανική ασκεί μικρή ή μηδενική επίδραση σε διαδικασίες μεγαλύτερης
κλίμακος που είναι σημαντικές για την ζωή 39….Εκείνο που
καταστρέφει την κβαντική συμπεριφορά,έξω από εργαστήρια της φυσικής είναι
ο τρόπος με τον οποίο διατάσσονται τα σωματίδια μέσα στα μεγάλα
(μακροσκοπικά αντικείμενα,στα οποία τα άτομα και τα μόρια συνήθως (όχι
πάντοτε) σκεδάζονται και ταλαντώνονται τυχαία και ακανόνιστα….έτσι
διασκορπίζοναι γρήγορα οι κβαντικές ιδιότητες των σωματιδίων..41…Ο
άνθρωπος δεν κατάφερε ακόμη να κατασκευάσει ζωή, χρησιμοποιώντας άβια υλικά 49…Το
πρόβλημα της ζωής είναι γιατί η ύλη συμπεριφέρεται τόσο διαφορετικά,όταν
συγκροτεί έναν ζωντανό οργανισμό ,απ΄ότι όταν συγκροτεί μια χημική
αντίδραση για παράδειγμα όταν τα ορυκτά καύσιμα καίγονται στον αέρα,…,τα
αντιδρώντα είναι ο άνθρακας και το οξυγόνο και το μοναδικό προϊόν το αέριο
θερμοκηπίου διοξείδιο του άνθρακα.Κανονικά αυτή είναι μια αντιστρέψιμη
αντίδραση.66-67 όμως κάποιες μορφές της τεχνολογίας πρόσληψης του άνθρακα
αλλάζουν την διαδικασία, χρησιμοποιώντας μια μορφή ενέργειας, ώστε να
συντελεστεί η αντίδραση προς τα πίσω.Ο Ριτς Μέιτζελ του Πανεπιστημίου του
Ιλιννόι, ίδρυσε μια εταιρεία που αποσκοπεί, την χρήση ηλεκτρισμού για
μετατροπή του ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακος σε καύσιμα….,Η
ζωή είναι διαφορετική….,Κανείς ποτέ δεν ανεκάλυψε μια συνθήκη που να
ευνοεί την κατεύθυνση από το νεκρό κύτταρο στο ζωντανό κύτταρο…τι είναι αυτό
που χάνεται αμετάκλητα όταν πεθαίνει ένα κύτταρο ή ένας άνθρωπος; …Ο
Κρέιγκ Βέγκνερ δεν εδημιούργησε τεχνητή ζωή…απλώς ετροποποίησε μια υπάρχουσα
μορφή ζωντανών κύτταρων ζωής…66-67..Το μυστήριο της ζωής εξακολουθεί να μας
χαμογελάει αινιγματικώς….ο μόνος τρόπος να δημιουρ γήσουμε ζωή είναι να
εισαγάγουμε βιοχημικές ενώσεις σε ήδη,ζωντανά κύτταρα. 68 ………..Ο Χαιζεμπεργκ
αναγκάστηκε να συμπεράνει πώς ο ατομικός κόσμος, είνα ένα τοπίο φάντασμα,ένα
αύλο μέρος,που παίρνει σάρκα και οστά μόνον όταν ενεργούμε μια μέτρηση, κατά
την οποία αλληλοεπιδρούμε μαζύ του …διαφορετική η άποψη του Σρέντιγκερ
,74-75……σήμερα θεωρούμε και τους δύο τρόπους ερμηνείας ορθούς.75… η ζωή
διαφέρει από τα άψυχα αντικείμενα επειδή σχετικώς μικρά πλήθη εξαιρετικά
εύτακτων σωματιδίων,…μπορούν να επηρεάσουν καθορι στικά ολόκληρο τον οργανισμό
89.…Κανένα άλλο άψυχο αντικείμενο στο γνωστό Σύμπαν, δεν παρουσιάζει τόση
ευαισθησία, στην λεπτομερειακή δομή τής ύλης, στο θεμελιωδέστερο επίπεδο,σε ένα
επίπεδο όπου οι κβαντο μηχανικοί νόμοι έχουν εκτοπίσει τους
κλασσικούς….90…. Κβαντική συνοχή έχουμε όταν άτομα βρίσκονται σε δυό
θέσεις ταυτοχρόνως,όταν συμπεριφέρονται ως εκτεινόμενα κύματα και όταν
βρίσκονται σε μια κατάσταση υπέρθεσης δύο ή περισσοτέρων διαφορετικών
καταστάσεων. Αποσυνοχή έχουμε (ή κατάρρευση ή άρση)της,έχουμε όταν
χάνεται η συνοχή και το κβαντικό φαινόμενο γίνεται κλας σικό 168…Ο
Σρεντιγκερ είπε ότι, η ζωή διαφέρει από τον ανόργανο κόσμο επειδή είναι
δομημένη και εύτακτη ακόμη και στο μοριακό επίπεδο 396. Η ζωή
πλοηγείται στη μεθόριο κβαντικού και κλασσικού κόσμου 417… διατυπώνω
μια εικα σία…Μπορεί η νέα μας αντίληψη για τη ζωή να αντικα ταστήσει την ψυχή
με μια κβαντική ζωτική σπίθα; 418…αξιοσημείωτη ιδιότητα της ζωής,να τιθασεύει
θερμο δυναμικές θύελλες, ώστε να διατηρεί τη σύνδεση της,με τη βαθύτερη κβαντική
επικράτεια 419…ο θάνατος ίσως αντιπροσωπεύει την καταστροφή της σύνδεσης
των ζωντανών οργανισμών με την εύτακτο κβαντική επικρά τεια…και ίσως όταν ένας
ζωντανός οργανισμός αιχμαλωτιστεί από τον θυελλώδη ωκεανό της μοριακής
κίνησης,,καμία τρικυμία να μην μπορεί να αποκαταστήσει την κβαντική
σύνδεση 420,….ίσως οι νέες ανακαλύψεις να μας εφο διάσουν με μια νέα
επαναστατική μορφή έμβιας τεχνολογίας 421…. Αυτό πού κάνει η γενετική
μηχανική είναι να μετα φέρει ένα γονίδιο από το ένα είδος στο άλλο 423…Το
Κέντρο Ιστγκειτ,…μιμείται το σύστημα κλιματισμού που χρησι μοποιούν οι
τερμίτες… ένα τολμηρό όραμα…να κατασκευάσει κτίρια χρησιμοποιώντας τεχνητά
ζωντανά κύτταρα που θα έχουν την ικανότητα να αυτό διορθώνονται και να
αντιγράφονται…σε περίπτωση καταστροφών 426… …επειδή σχετικώς μικρά πλήθη
εξαιρετικά εύτακτων σωματι δίων,…μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά ολόκληρο τον
οργανισμό ….Σε αντίθεση με τη ζωή τα τεχνητά πρωτο κύτταρα δεν μπορούν να
κουρδίζονται μόνα τους 430….Ένα άλλο χαρακτηριστικό που θα θέλαμε να εισαγάγουμε
στο κβαντικό υποστηριζόμενο πρωτοκύτταρο, είναι η ικανότητα αξιοποίησης του
καταιγιστικού μοριακού θορύβου χάρη στην οποία διατηρείται η κβαντική
συνοχή.Προς το παρόν ελά χιστα γνωρίζουμε για το πώς πετυχαίνει η
ζωή το τέχνασμα, άρα δεν είμαστε καθόλου βέβαιοι πώς θα μπορούσαμε να το
πετύχουμε 434.Ας επιστρέψουμε στο πρόβλημα που αφορά την προέλευση της ζωής. Μολονότι
ολόκληρο το ζωντανό κύτταρο είναι μια οντότητα που αυτο-αντιγράφεται, τα
μεμονωμένα συστατικά του δεν είναι. Όπως ακριβώς και μια γυναίκα
είναι αυτο-αντιγραφέας ( με λίγη «βοήθεια», βέβαια), χωρίς όμως να
συμβαίνει το ίδιο με τη καρδιά ή το συκώτι της. Αυτό δημιουργεί
πρόβλημα όταν επιχειρούμε επιστροφή στο παρελθόν — από τη σημερινή πολύπλοκη
κυτταρική ζωή προς τον πολύ απλούστερο, μη κυτταρικό πρόγονό της. Αν το θέσουμε
αλλιώς, το ερώτημα διατυ πώνεται ποιό ήρθε πρώτο: το γονιδίωμα στο DNA, το RNA,
ή το ένζυμο ;Αν εμφανίστηκε πρώτο το DNA ή RNA, τότε τι τα δημιούργησε;
Αν εμφανίστηκε πρώτο το ένζυμο, τότε πώς κωδικεύτηκε;Μια πιθανή λύση
έδωσε ο Αμερικανός βιοχη μικός Τόμας Τσεχ, ο οποίος το 1982 ανεκάλυψε ότι,πέρα
από την κωδικοποίηση γενετικής πληροφορίας, ορισμένα μόρια RNA λειτουργούσαν
σαν ένζυμα και κατέλυαν αντιδράσεις (έργο για το οποίο μοιράστηκε - με τον
Σίντνεϊ Άλτμαν το βραβείο Νόμπελ για τη χημεία το 1989). Τα πρώτα παραδείγματα
αυτών των ριβοζύμων όπως είναι γνωστά, βρέθηκαν στα γονίδια των μικροσκοπικών
μονοκύτταρων οργανισμών Terralymena, ένα είδος πρωτόζωων που συναντάμε σε
λίμνες γλυκού νερού. Έκτοτε, διαπιστώθηκε ότι, παίζουν ρόλο σε κάθε
ζωντανό κύτταρο. Σύντομα θεω ρήθηκε πως η ανακάλυψή τους πρόσφερε μια
διέξοδο στο πρόβλημα της κότας και του αυγού, σχετικά με το αίνιγμα της ζωής. Η
υπόθεση του κόσμου RNA όπως έγινε τελικά γνωστή, υποστηρίζει ότι, η αρχέγονη
χημειoσύνθεση οδήγησε στην παραγωγή ενός μορίου RNA το οποίο μπο ρούσε να
λειτουργήσει ταυτοχρόνως ως γονίδιο και ως ένζυμο συνεπώς μπορούσε να
κωδικεύσει την ίδια του τη δομή (όπως το DNA) και να δημιουργήσει αντίγραφα του
εαυτού του (όπως τα ένζυμα) από βιοχημικές ενώσεις διαθέσιμες στην
αρχέγονη σούπα. Αυτή η διαδικασία αντιγραφής πρέπει να ήταν αρχικά εξαιρετικά
απρόβλεπτη και να δημιούργησε πολλές μεταλλαγμένες εκδοχές, οι οποίες θα
ανταγωνίζονταν μεταξύ τους συμμετέχοντας σε έναν μοριακό δαρβινικό ανταγωνισμό.
Με την πάροδο του χρόνου, οι αντιγραφείς RΝΑ πρέπει να στρατολόγησαν πρωτεΐνες
για να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα της αντιγραφής, οδηγώντας έτσι στο DΝΑ
και τελικά στο πρώτο ζωντανό κύτταρο.Η ιδέα ότι, ένας κόσμος
αυτο-αντιγραφόμενων μορίων RΝΑ προηγήθηκε της εμφάνισης του DΝΑ και των
κυττάρων, αποτελεί σχεδόν δόγμα στη σύγχρονη έρευνα για την προέλευση της
ζωής. Τα ριβόζυμα (ριβοένζυμα) αποδείχτηκαν ικανά να εκτελούν όλες τiς βασικές
αντιδράσεις που αναμένονται από ένα αυτο-αναπαραγόμενο μόριο. Για παράδειγμα,
μία τάξη ριβοζύμων συνενώνει δύο μόρια RΝΑ, ενώ μια άλλη μπορεί να τα
διασπάσει. Μια άλλη μορφή ριβοζύμου δημιουργεί αντίγραφα μικρών αλυσίδων (με
μήκος λίγων μόνο βάσεων) βάσεων RΝΑ. Από αυτές τις απλές δραστηριότητες
μπορούμε να φανταστούμε ένα πιο πολύπλοκο ριβόζυμο, ικανό να κατά λύει
όλες τις αντιδράσεις που απαιτούνται για την αυτό αναπαραγωγή. Από τη στιγμή
που εμφανίστηκε η αυτο-αναπαραγωγή, εμφανίζεται και η φυσική επιλογή. Άρα, ο
κόσμος του RNA θα πήρε ένα ανταγωνιστικό μονοπάτι που οδήγησε τελικά, ή έτσι
τουλάχιστον πιστεύεται, στο πρώτο ζωντανό κύτταρο. Ωστόσο, το σενάριο αυτό
παρουσιάζει αρκετά προβλήματα. Μολονότι απλές βιοχημικές αντιδράσεις
καταλύονται από ριβόζυμα, η αυτο-αντιγραφή ενός ριβοζύ μου είναι μια εξαιρετικά
πιο πολύπλοκη διαδικασία η οποία απαιτεί από το ριβόζυμο να αναγνωρίσει την
αλληλουχία των δικών του βάσεων, να ταυτοποιήσει πανομοιότυπα χημικά στο
περιβάλλον του και να συναρμολογήσει αυτά τα χημικά με τη σωστή σειρά ώστε να
δημιουργήσει ένα αντίγραφο του εαυτού του. Είναι μια υπερβολική εργασία ακόμη
και για πρωτεΐνες οι οποίες έχουν την πολυτέλεια να ζούν μέσα σε κύτταρα
γεμάτα με τις σωστές βιοχημικές ενώσεις, άρα είναι ακόμη πιο δύσκολο να
αντιληφθούμε πώς θα μπορούσαν να πετύχουν τέτοιο κατόρθωμα μέσα στη
χαοτική αρχέγονη σούπα. Μέχρι σήμερα, κανείς δεν έχει ανακαλύψει ούτε κατάφερε
να φκιάξει ένα ριβόζυμο ικανό να αναλάβει ένα τόσο πολύπλοκο έργο, ακόμη και
στο εργαστήριο. Ακόμη πιο θεμελιώδες είναι το πρόβλημα της σύνθεσης των μορίων
RNA στην αρχέγονη σούπα. Το μόριο αποτελείται από-τρία μέρη: τη βάση στην οποία
είναι κωδικευμένη η γενετική πληροφορία (όπως συμβαίνει και στις βάσεις του
DNA) μια φωσφορική ομάδα και το σάκχαρο της ριβόζης. Μολονότι ως ένα
βαθμό κατανοούμε πώς μπορεί να προέκυψαν οι βάσεις και το φωσφορικό οξύ τού RΝΑ
στην αρχέγονη σούπα, η πιο αξιόπιστη αντίδραση παραγωγής ριβόζης παράγει,
επίσης, πληθώρα άλλων. Δεν υπάρχει κανένας γνωστός μη βιολογι κός μηχανισμός
μέσω του οποίου μπορεί να παραχθεί αποκλειστικά το σάκχαρο της ριβόζης. Ακόμη,
όμως, κι αν γνωρίζαμε πώς δημιουργείται η ριβόζη, η συνάρμοση των τριών
συστατικών με την σωστή σειρά θα έθετε ένα ακόμη πιο ανυπέρβλητο εμπόδιο:
Όταν τα τρία συστατικά του RΝΑ βρεθούν στην ίδια περιοχή με
τυχαίους τρόπους, σχηματίζοντας εκείνη την αρχέγονη γλίτσα . Οι χημικοί
αποφεύγουν το πρόβλημα χρησιμοποιώντας ειδικές μορφές βάσεων που οι
χημικές ομάδες τους έχουν τροποποιηθεί ώστε να αποφεύγονται οι
ανεπιθύμητες παράπλευρες αντι δράσεις- όμως, έτσι κλέβουν: και, σε κάθε περίπτωση,
είναι ακόμη πιο απίθανο να έχουν σχηματιστεί οι «ενεργοποι ημένες» βάσεις
σε αρχέγονες συνθήκες απ' ό,τι οι βάσεις RΝΑ.Ωστόσο, οι χημικοί μπορούν
να συνθέσουν τις βάσεις του RNA από απλά χημικά, μέσα από μια εξαιρετικά
πολύπλοκη σειρά ελεγχόμενων αντιδράσεων στις οποίες κάθε επιθυμητό
προϊόν μιας αντίδρασης απομονώνεται πριν περάσει στην επόμενη αντίδραση.
Ο Σκοτσέζος χημικός Γκράχαμ Κερν Σμίθ εκτίμησε ότι, απαιτούνται περίπου 140
βήματα για τη σύνθεση μιας βάσης RNA από απλούστερες οργανικές ενώσεις, οι
οποίες μπορεί να υπήρχαν στην αρχέ γονη σούπα. Για κάθε βήμα υπάρχουν
τουλάχιστον έξι εναλλακτικές αντιδράσεις, οι οποίες πρέπει να αποφευχθούν.
Μπορούμε, λοιπόν, να οπτικοποιήσουμε τη χημική σύνθεση, αν εκλάβουμε κάθε μόριο
ως ένα είδος μοριακού ζαριού και κάθε βήμα σαν μια ρίψη, με τον αριθμό έξι να
αντιστοιχεί στην παραγωγή του σωστού προϊόντος και οποιονδήποτε άλλον στην
παραγωγή λάθος προϊόντος. Συνεπώς, η πιθανότητα να μετατραπεί τελικά κάποιο
αρχικό μόριο σε RNA είναι τόση, όση η πιθανότητα να εμφανιστεί ο αριθμός 6 σε
140 διαδοχικές ρίψεις ενός ζαριού.Φυσικά, οι χημικοί αυξάνουν αυτή την
εξαιρετικά μικρή πιθανότητα ελέγχοντας προσεκτικά κάθε βήμα, ωστόσο, ο
προβιοτικός κόσμος θα έπρεπε να στηριχτεί αποκλειστικά στην τύχη. Είχε βγει
ο Ήλιος την κατάλληλη στιγμή, ώστε να εξατμίσει μια μικρή λιμνούλα χημικών γύρω
από ένα ηφαίστειο λάσπης; Ή μήπως το ηφαίστειο λάσπης εξερράγη εκλύοντας νερό
και μικρές ποσότητες θείου, δημιουργώντας έτσι ένα άλλο σύνολο χημικών ενώσεων;
Μπορεί, άραγε, οι κεραυνοί να ενεργοποίησαν το μείγμα επιταχύνοντας κάποιες
χημικές αλλαγές με την ηλεκτρική ενέργεια τους; Τα ερωτήματα δεν έχουν
τελειωμό. Παρ' όλα αυτά, μπορούμε να υπολογίσουμε πως η πιθανότητα να δώσει,
καθένα από τα 140 απαραίτητα βήματα, στηριζόμενο αποκλειστικά στην τύχη, το
σωστό από τα έξι δυνατά προϊόντα, ισούται με 1 στα 6140 (αριθμός
περίπου ίσος με 10109). Για να υπάρχουν πιθανότητες
δημιουργίας RNA αποκλειστικά μέσω τυχαίων διαδικασιών, η αρχέγονη σούπα μας θα
έπρεπε να περιλαμβάνει τουλά χιστον αυτόν τον αριθμό μορίων. Όμως, ο αριθμός 10109
είναι πολύ μεγαλύτερος ακόμη και από τον συνολικό αριθμό στοιχειωδών
σωματιδίων σε ολόκληρο το ορατό Σύμπαν (περίπου1080). Η Γη απλώς δεν
είχε αρκετά μόρια, ούτε αρκετό χρόνο, για να φτιάξει επαρκείς ποσότητες RNA όλα
αυτά τα εκατομμύρια χρόνια από τον σχηματισμό της μέχρι την εμφάνιση της ζωής
την εποχή που υποδεικνύουν τα πετρώματα της Ισουα. Ωστοσο, ας θεωρήσουμε ότι,
με μια άγνωστη χημική διαδικασία δημιουργήθηκαν τελικά σημαντικές ποσότητες RNA
,ερχόμαστε τώρα αντιμέτωποι με το εξίσου δυσεπίλυτο πρόβλημα της συνένωσης των
τεσσάρων διαφορετικών βάσεων του RNA (αδενίνη, ουρακίλη κυτοσίνη, γουανίνη) με
τη σωστή σειρά,ώστε να σχηματισθεί ένα ριβόζυμο ικανό για αυτο-αντιγραφή. Τα
περισσότερα, ριβόζυμα είναι αλυσίδες RΝΑ τουλάχιστο εκατό βάσεων.Κάθε
βάση της αλυσίδας συμπληρώνεται με μια από τις τέσσερες βάσεις άρα υπάρχουν 4100
(η 1060) διαφορετικοί τρόποι αλυσίδας RNA μήκους 100 βάσεων. Πόσο
πιθανό είναι το τυχαίο ανακάτεμα βάσεων RNA να παραγάγει τη σωστή
αλληλουχία βάσεων κατά μήκος της αλυσίδες, ώστε να φτιαχτεί ένα
αυτοναντιγραφόμενο ριβοενζυμο;Αφού φαίνεται να περνάμε μια χαρά με τους
μεγάλους αριθμούς ας καθίσουμε να υπολογίσουμε και αυτή την
πιθανότηται.Αποδεικνύεται ότι, 4100 μεμονωμένος αλυσίδες βάσεων, θα
είχαν συνολική μάζα 1050 χιλιογραμμα/μια τέτοια μάζα θα
χρειαζόμασταν προκειμένου να πάρουμε ένα μόνο αντίτυπο των περισσότερων
αλυσίδων, και συνεπώς μια καλή πιθανότητα ένα από αυτά να έχει όλες τις βάσεις του στην σωστή σειρά, ώστε να
λειτουργήσει ως αυτο-αντιγραφέας. ωστόσο,ολόκληρη η μάζα του γαλαξία μας
εκτιμάται στα 1042 χιλιόγραμμα.
Ολοφάνερα, λοιπόν, δεν μπορούμε να στηριχθούμε αποκλειστικώς στην
τύχη.Φυσικά, υπάρχει το ενδεχόμενο να μην είναι μόνο μια η διάταξη
ανάμεσα στις 4100 δυνατές αλυσίδες RNA βάσεων που λειτουργεί
ως αυτο-αντιγραφέας…. μπορεί να είναι περισσότερες. Θα μπορούσαν να
υπάρξουν ακόμα και τρισεκατομμύρια πιθανοί, αντιγραφείς σχηματιζόμενοι από
αλυσίδες RNA μήκους 100 βάσεων. Iσως το αυτο-αντιγραφόμενο RNA να είναι
αρκετά συνηθισμένο ώστε να χρειαζόμαστε τελικά μόλις ένα εκατομμύριο μόρια,για
να έχουμε καλές πιθανό τητες σχηματισμού ενός αυτο-αντιγραφέα. Το πρόβλημα με
αυτό το επιχείρημα είναι ότι, παραμένει απλώς... επιχείρημα, παρά τις
πολυάριθμες απόπειρες, κανείς δεν έφτιαξε ποτέ έστω ένα αυτο-αντιγραφομενο RNA
,DNA,ή πρωτεϊνη), ούτε έχει παρατηρηθεί ποτέ στη φύση. Διόλου παράξενο, αν
σκεφτείτε ποσό δύσκολη είναι η διαδικασία της αυτο-αντιγραφής. Στον σημερινό
κόσμο απαιτείται ένα ολόκληρο ζωντανό κύτταρο για να επιτευχτεί. Θα μπορούσε να
είχε επιτευχτεί με ένα πολύ απλούστερο σύστημα πριν από δισεκατομμύρια χρόνια;
Σίγουρα έτσι πρέπει να έγινε, αλλιώς δεν θα βρισκόμασταν εδώ τώρα να
στοχαζόμαστε το πρόβλημα. Το πως, όμως, επετεύχθηκε πριν από την εμφανίση των
κυττάρων, δεν είναι σε καμία περίπτωση σα φές.Με δεδομένες τις δυσκολίες για
την ταυτοποίηση των βιολογικών αυτο-αντιγραφέων, ας επιχειρήσουμε να βαθύ νουμε
τις γνώσεις μας θέτοντας ένα πιο γενικό ερώτημα: πόσο εύκολη είναι η
αυτο-αντιγραφή σε οποιοδήποτε σύστημα; Η σύγχρονη τεχνολογία προσφέρει πληθώρα
συσκευών αντιγραφής, από τα φωτοτυπικά μηχανήματα μέχρι τους ηλεκτρονικούς
υπολογιστές και τους τρισδι άστατους εκτυπωτές. Μπορεί κάποια από αυτές τις
συσκευές να δημιουργήσει ένα αντίγραφο του εαυτού της; κάτι τέτοιο μπορούμε να
ισχυριστούμε μόνο για τους τρισδιάστατους εκτυπωτές, όπως εκείνου της RepRap
(replicating rapid prototyper), πνευματικό δημιούργημα του Αντριαν Μποιερ του
Πανεπιστημίου του Μπαθ, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι μηχανές αυτές μπορούν να
εκτυπώσουν τα ιδία τα συστατικά τους, τα οποία στη συνέχεια συναρμολογούνται
για να φτιαχτεί ένας νέος τρισδιάστατος εκτυπωτής RepRap. Για να είμαστε
ακριβείς, όχι ένας άλλος τρισδιάστατος εκτυπωτής. Το μηχάνημα εκτυπώνει μόνο σε
πλαστικό, αλλά το δικό του πλαίσιο είναι μεταλλικό, όπως και τα περισσότερα
ηλεκτρικά εξαρτήματα του. Συνεπώς, αντιγράφονται μόνο τα πλαστικά μέρη. Και
αυτά πρέπει να συναρμολογηθούν με τα χέρια και να συμπληρωθούν με άλλα μέρη,
για να κατασκευαστεί ο νέος εκτυπωτής. Οι σχεδιαστές οραματίζονται να προσφέ
ρουν κάποια στιγμή τους αυτο-αντιγραφόμενους RepRap εκτυπωτές (υπάρχουν αρκετές
διαφορετικές σχεδιάσεις) δωρεάν, προς όφελος όλων .Ομως τη στιγμή που γράφονται
αυτές οι αράδες απέχουμε πολύ από την κατασκευή μιας πραγματικά
αυτο-αντιγραφόμενης μηχανής.Αφού, λοιπόν, η εξέταση των αυτο-αντιγραφόμενων
μηχανών δεν μας βοηθά ουσιαστικά να καταλάβουμε αν η αυτοαντιγραφή είναι
εύκολη ή δύσκολη, μήπως μπορούμε τελικά ν΄αποφύγουμε τον υλικό κόσμο
συνολικά και να εξετάσουμε το ερώτημα καταφεύγοντας σε έναν ηλεκτρονικό
υπολογιστή, όπου οι περίπλοκες εκείνες χημικές ενώσεις, που τόσο δύσκολα
δημιουργούνται μπορούν να αντικατασταθούν από τους απλούς δομικούς λίθους
του ψηφιακού κόσμου: Συγκεκριμένα, από τα μπιτ που συλλαμβάνουν τις
τιμές 1 και 0; Ένα «μπάιτ» δεδομένων αποτελούμενο από οχτώ μπιτ, αναπαριστά
έναν απλό χαρακτήρα κειμένου σε έναν κώδικα υπολογιστή και μπορεί
χοντρικά να εξισωθεί με την μονάδα του γενετικού κώδικα: τη βάση του DNA ή
RNA.Μπορούμε τώρα να διατυπώσουμε διαφορετικά το ερώτημα :ανάμεσα σε όλες
τις δυνατές σειρές από μπάιτ, πόσο
συχνές είναι εκείνες που μπορούν να αυτο-αντιγραφούν σε έναν υπολογιστή;
Εδώ
έχουμε ένα τεράστιο πλεονέκτημα, επειδή οι αυτό-αναγραφόμενες σειρές από
μπάιτ είναι στην πρα γματικότητα πολύ συχνές: τις γνωρίζουμε ως ιούς υπολο
γιστών – σχετικά μικρά προγράμματα υπολογιστή τα οποία τους μολύνουν ,
πείθοντας την κεντρική μονάδα επεξεργασίας τους (CPU) να φκιάξει πάμπολλα
αντίγραφα τους. Στη συνέχεια, οι ιοί αυτοί μεταπηδούν στα ηλεκτρονικά
μηνύματα μας για να μολύνουν τους υπολο γιστές των φίλων και των
συνεργατών μας. Αν, λοιπόν εκλάβουμε την μνήμη του υπολογιστή σαν ένα
είδος ψηφιακής αρχέγονης σούπας,τότε οι ιοί των υπολογιστών μπορούν να
θεωρηθούν ως το ψηφιακό ισοδύναμο των αρχέγονων αυτο-αντιγραφέων.Ένας
από τους απλούστερους ιούς υπολογιστων ο Tinba έχει μήκος 20 κιλομπάιτ:
πολύ μικρός σε σύγκριση με τα περισσότερα προγράμματα υπολο γιστών.Ωστόσο
ο Tinba επιτέθηκε, επιτυχώς στους υπολογιστές μεγάλων τραπεζών το 2012,
μπαίνοντας στους περιηγητές τους και κλέβοντας δεδομένα σύνδεσης. Άρα ήταν
oπωσδήποτε ένας σημαντικός αυτο-αντιγραφέας. Μπορεί τα 20 κιλο-μπάιτ να
θεωρούνται πολύ λίγα για ένα πρόγραμμα υπολογιστή, ωστόσο αποτελούνται από μια
σχετικά μακριά σειρά ψηφιακής πληροφορίας καθώς, με 8 μπιτ ανά μπάιτ,
αντιστοιχεί σε 160.000 μπιτ πληροφορίας. Με δεδομένο ότι, κάθε μπιτ μπορεί να
πάρει δύο τιμές (0 ή 1), ας υπολογίσουμε την πιθανότητα να παραχθούν τυχαία
συγκεκριμένες σειρές δυαδικών ψηφίων. Για παράδειγμα, η πιθανότητα να παραχθεί
μια συγκεκριμένη σειρά 3 μπιτ, ας πούμε, η 111, είναι 1/2 Χ 1/2 χ 1/2 ή αλλιώς
1 στα 23. Ακολουθώντας την ίδια μαθηματική λογική, έπεται ότι, η πιθανότητα να
φτάσουμε τυχαία σε μια συγκεκριμένη σειρά με μήκος 160.000 μπιτ, όσο, δηλαδή,
το μήκος του Tinba, ισούται με 1 στις 2160.000. Αυτός ο απίστευτα μεγάλος
αριθμός, μας λέει ότι, ο Timba δεν θα μπορούσε να έχει προκύψει μόνο από τύχη.
Ίσως, όπως εικάσαμε για τα μόρια του RNA, υπάρχουν εκεί έξω πάρα πολλοί
αυτο-αντι γραφόμενοι κώδικες οι οποίοι είναι πολύ απλούστεροι από τον Τimba και
έχουν προκύψει τυχαία. Αν όμως ήταν έτσι τα πράγματα, τότε σίγουρα θα είχε
μέχρι σήμερα εμφανιστεί αυθορμήτως ένας ιός υπολογιστή από όλα τα δισεκα
τομμύρια γκιγκαμπάιτ που ανταλλάσσονται στο διαδίκτυο κάθε δευτερόλεπτο. Σε τελική
ανάλυση, οι περισσότεροι απ’ αυτούς τους κώδικες είναι απλές ακολουθίες μονάδων
και μηδενικών (σκεφτείτε όλες τις εικόνες και όλες τις ταινίες που κατεβάζουν
οι χρήστες κάθε δευτερόλεπτο). Αυτοί οι κώδικες είναι όλοι δυνητικά
λειτουργικοί, από την άποψη ότι, δίνουν εντολές στις CPU μας να εκτελέσουν
βασικές λειτουργίες, όπως να αντιγράψουν ή να διαγράψουν. Ωστό σο, όλοι οι ιοί
που έχουν μέχρι σήμερα μολύνει υπολογιστές φέρουν την αδιαμφισβήτητη υπογραφή
της ανθρώπινης σχεδιάσης. Από όσα γνωρίζουμε, το τεράστιο ρεύμα ψηφιακής
πληροφορίας που κατακλύζει τον κόσμο μας κάθε μέρα δεν έχει ποτέ παραγάγει έναν
ιό υπολογιστή. Ας επιστρέψουμε στο πρόβλημα που αφορά την προέλευση της
ζωής.------Μολονότι ολόκληρο το ζωντανό κύτταρο είναι μια οντότητα που αυτο-αντιγράφεται,
τα μεμονωμένα συστατικά του δεν είναι.
.
Η
ιδέα ότι, ένας κόσμος αυτο-αντιγραφόμενων μορίων RΝΑ προηγήθηκε της
εμφάνισης του DΝΑ και των κυττάρων, αποτελεί σχεδόν δόγμα στη σύγχρονη
έρευνα για την προέλευση της ζωής. Τα ριβόζυμα (ριβοένζυμα) αποδείχτηκαν ικανά
να εκτελούν όλες τiς βασικές αντιδράσεις που αναμένονται από ένα
αυτο-αναπαραγόμενο μόριο. Για παράδειγμα, μία τάξη ριβοζύμων συνενώνει δύο
μόρια RΝΑ, ενώ μια άλλη μπορεί να τα διασπάσει. Μια άλλη μορφή ριβοζύμου
δημιουργεί αντίγραφα μικρών αλυσίδων (με μήκος λίγων μόνο βάσεων) βάσεων RΝΑ.
Από αυτές τις απλές δραστηριότητες μπορούμε να φανταστούμε ένα πιο πολύπλοκο
ριβόζυμο, ικανό να καταλύει όλες τις αντιδράσεις που απαιτούνται για την
αυτο-αναπαραγωγή. Από τη στιγμή που εμφανίστηκε η αυτο-αναπαραγωγή, εμφανίζεται
και η φυσική επιλογή. Άρα, ο κόσμος του RNA θα πήρε ένα ανταγωνιστικό μονοπάτι
που οδήγησε τελικά, ή έτσι τουλάχιστον πιστεύεται, στο πρώτο ζωντανό κύτταρο.
Ωστόσο,
το σενάριο αυτό παρουσιάζει αρκετά προβλήματα. Μολονότι απλές βιοχημικές
αντιδράσεις καταλύονται από ριβόζυμα, η αυτο-αντιγραφή ενός ριβοζύμου είναι μια
εξαιρετικά πιο πολύπλοκη διαδικασία η οποία απαιτεί από το ριβόζυμο να αναγνωρίσει
την αλληλουχία των δικών του βάσεων, να ταυτοποιήσει πανομοιότυπα χημικά στο
περιβάλλον του και να συναρμολογήσει αυτά τα χημικά με τη σωστή σειρά ώστε να
δημιουργήσει ένα αντίγραφο του εαυτού του. Είναι μια υπερβολική εργασία ακόμη
και για πρωτεΐνες οι οποίες έχουν την πολυτέλεια να ζούν μέσα σε κύτταρα
γεμάτα με τις σωστές βιοχημικές ενώσεις, άρα είναι ακόμη πιο δύσκολο να
αντιληφθούμε πώς θα μπορούσαν να πετύχουν τέτοιο κατόρθωμα μέσα στη
χαοτική αρχέγονη σούπα. Μέχρι σήμερα, κανείς δεν έχει ανακαλύψει ούτε κατάφερε
να φκιάξει ένα ριβόζυμο ικανό να αναλάβει ένα τόσο πολύπλοκο έργο, ακόμη και
στο εργαστήριο.
Ακόμη
πιο θεμελιώδες είναι το πρόβλημα της σύνθεσης των μορίων RNA στην αρχέγονη
σούπα. Το μόριο αποτελείται από-τρία μέρη: τη βάση στην οποία είναι κωδικευμένη
η γενετική πληροφορία (όπως συμβαίνει και στις βάσεις του DNA) μια φωσφορική
ομάδα και το σάκχαρο της ριβόζης. Μολονότι ως ένα βαθμό κατανοούμε πώς
μπορεί να προέκυψαν οι βάσεις και το φωσφορικό οξύ τού RΝΑ στην αρχέγονη σούπα,
η πιο αξιόπιστη αντίδραση παραγωγής ριβόζης παράγει, επίσης, πληθώρα
άλλων. Δεν υπάρχει κανένας γνωστός μη βιολογικός μηχανισμός μέσω του οποίου
μπορεί να παραχθεί αποκλειστικά το σάκχαρο της ριβόζης. Ακόμη, όμως, κι αν
γνωρίζαμε πώς δημιουργείται η ριβόζη, η συνάρμοση των τριών συστατικών με τη
σωστή σειρά θα έθετε ένα ακόμη πιο ανυπέρβλητο εμπόδιο: Όταν τα
τρία συστατικά του RΝΑ βρεθούν στην ίδια περιοχή με τυχαίους τρόπους,
σχηματίζοντας εκείνη την αρχέγονη γλίτσα . Οι χημικοί αποφεύγουν το πρόβλημα
χρησιμοποιώντας ειδικές μορφές βάσεων που οι χημικές ομάδες τους έχουν
τροποποιηθεί ώστε να αποφεύγονται οι ανεπιθύμητες παράπλευρες αντιδρά
σεις- όμως, έτσι κλέβουν: και, σε κάθε περίπτωση, είναι ακόμη πιο απίθανο
να έχουν σχηματιστεί οι «ενεργοποιημένες» βάσεις σε αρχέγονες συνθήκες
απ' ό,τι οι βάσεις RΝΑ.
Ωστοσο,
ας θεωρήσουμε ότι με μια άγνωστη χημική διαδικασια δημιουργήθηκαν τελικά
σημαντικές ποσότητες RNA ,ερχόμαστε τώρα αντιμέτωποι με το εξίσου δυσεπίλυτο
πρόβλημα της συνένωσης των τεσσάρων διαφορετικών βάσεων του RNA (αδενίνη,
ουρακίλη κυτοσίνη, γουανίνη) με τη σωστή σειρά,ώστε να σχηματισθεί ένα ριβόζυμο
ικανό για αυτο-αντιγραφή. Τα περισσότερα, ριβόζυμα είναι αλυσίδες RΝΑ
τουλάχιστο εκατό βάσεων.Κάθε βάση της αλυσίδας συμπληρώνεται με μια από τις
τέσσερες βάσεις άρα υπάρχουν 4, (η 1060) διαφορετικοί τρόποι αλυσίδας RNA
μήκους 100 βάσεων Πόσο πιθανό είναι το τυχαίο ανακάτεμα βάσεων RNA να
παραγάγει τη σωστή αλληλουχία βάσεων κατά μήκος της αλυσίδες, ώστε
να φτιαχτεί ένα αυτοναντιγραφόμενο ριβοενζυμο;
Ολοφάνερα, λοιπόν, δεν μπορούμε να στηριχθούμε
αποκλειστικώς στην τύχη.
Φυσικά, υπάρχει το ενδεχόμενο να μην είναι μόνο μια η
διάταξη ανάμεσαστις4100 δυνατές αλυσίδες RNA βάσεων που
λειτουργεί ως αυτο-αντιγραφέας. μπορεί να είναι περισσότερες. Θα
μπορούσαν να υπάρξουν ακόμα και τρισεκατομμύρια πιθανοί, αντιγραφείς
σχηματιζόμενοι από αλυσίδες RNA μήκους 100 βάσεων. Iσως το αυτο-αντιγραφόμενο
RNA να είναι αρκετά συνηθισμένο ώστε να χρειαζόμαστε τελικά μόλις ένα
εκατομμύριο μόρια,για να έχουμε καλές πιθανότητες σχηματισμού ενός
αυτο-αντιγραφέα. το πρόβλημα με αυτό το επιχείρημα είναι ότι παραμένει απλώς...
επιχείρημα. παρά τις πολυάριθμες απόπειρες, κανείς δεν έφτιαξε ποτέ έστω ένα
αυτο-αντιγραφομενο RNA ,DNA,ή πρωτεϊνη), ούτε έχει παρατηρηθεί ποτέ στη φύση.
Διόλου παράξενο, αν σκεφτείτε ποσό δύσκολη είναι η διαδικασία της
αυτο-αντιγραφής. Στον σημερινό κόσμο απαιτείται ένα ολόκληρο ζωντανό κύτταρο
για να επιτευχτεί. Θα μπορούσε να είχε επιτευχτεί με ένα πολύ απλούστερο
σύστημα πριν απο δισεκατομμύρια χρόνια; Σίγουρα έτσι πρέπει να έγινε, αλλιώς
δεν θα βρισκόμασταν εδώ τώρα να στοχαζόμαστε το πρόβλημα. Το πως, ομως,
επετεύχθητε πριν από την εμφανίση των κυττάρων, δεν είναι σε καμία περίπτωση
σαφές.
Με δεδομένες τις δυσκολίες για την
ταυτοποίηση των βιολογικών αυτο-αντιγραφεων, ας επιχειρήσουμε να βαθύνουμε τις
γνώσεις μας θέτοντας ένα πιο γενικό ερώτημα: πόσο εύκολη είναι η αυτο-αντιγραφή
σε οποιοδήποτε σύστημα; Ας εικάσαμε για τα μόρια του RNA, υπάρχουν εκεί έξω
πάρα πολλοί αυτο-αντιγραφόμενοι κώδικες οι οποίοι είναι πολύ απλούστεροι από
τον Τimba και έχουν προκύψει τυχαία. Αν όμως ήταν έτσι τα πράγματα, τότε
σίγουρα θα είχε μέχρι σήμερα εμφανιστεί αυθορμήτως ένας ιός υπολογιστή από όλα
τα δισεκατομμύρια γκιγκαμπάιτ που ανταλλάσσονται στο διαδίκτυο κάθε
δευτερόλεπτο. Σε τελική ανάλυση, οι περισσότεροι απ αυτούς τους κώδικες είναι
απλές ακολουθίες μονάδων και μηδενικών (σκεφτείτε όλες τις εικόνες και όλες τις
ταινίες που κατεβάζουν οι χρήστες κάθε δευτερόλεπτο). Αυτοί οι κώδικες είναι
όλοι δυνητικά λειτουργικοί, από την άποψη ότι δίνουν εντολές στις CPU μας να
εκτελέσουν βασικές λειτουργίες, όπως να αντιγράψουν ή να διαγράψουν. Ωστόσο,
όλοι οι ιοί που έχουν μέχρι σήμερα μολύνει υπολογιστές φέρουν την αδιαμφισβήτητη
υπογραφή της ανθρώπινης σχεδιάσης.Από όσαγνωρίζουμε, το τεράστιο ρεύμα ψηφιακής
πληροφορίας που κατακλύζει τον κόσμο μας κάθε μέρα δεν έχει ποτέ παραγάγει έναν
ιό υπολογιστή.,Η αυτοαντιγραφή είναι δύσκολη και απ’ ό,τι ξέρουμε δεν
έχει ποτέ συμβεί αυθορμήτως. Και διερωτώνται στη συνέχεια οι επιστήμονες
συγγραφείς,αν απάντηση στην προέλευση της ζωής είναι σε θέση να δώσει η
κβαντομηχανική.Δεν είναι εφικτό να παραθέσουμε έστω και περιληπτικώς τις
σχετικές απόψεις.Απλώς για να κεντρίσουμε το ενδιαφέρουν του αναγνώστη,
σταχολογούμε ορισμένα αποσπάσματα.«αρκετοί ..έχουμε διερευνήσει την
ιδέα ότι η προέλευση της ζωής θα μπορούσε επίσης να σχετίζεται με κάποιο
σενάριο κβαντικής αναζήτησης 386….Αν θεωρήσουμε ότι το πρωτοένζυμο
βρίσκεται σε μια τέτοια κβαντική υπέρθεση τότε το πρόβλημα αναζήτησης της
μιάς από τις 264 δυνατές δομές που συνιστά τον αυτοαντιγραφέα,γίνεται
επιλύσιμο 389…Ο Απόρβα υποστηρίζει ότι πτυχές του γενετικού κώδικα
….δείχνουν ότι ήταν αρχικά 392…κβαντικός 391….το σενάριο που εμπλέκει την
κβαντική μηχανική στη προέλευση της ζωής, παραμένει άκρως υποθετικό… Μπορούμε
να θεωρήσουμε ότι η φυσική πραγματικότητα αποτελείται από τρία επίπεδα..το
μακροσκοπικό ( : καθημερινά αντικείμενα,),το θερμοδυναμικό( συμπερφορά υγρών
και αερίων),ο κβαντικός κόσμος (: το υπόστρωμα της πραγματικότητας)…Οι
περισσότεροι έμβιοι οργανισμοί, έχουν κίνηση που συνολικώς υπακούει αρκετά καλά
στους νευτώνειους νόμους 394..το πως διατηρείται η συνοχή στη βιολογία είναι
μυστήριο 397…τα έμβια συστήματα δεν προσπαθούν να αποφύγουν τις μοριακές
ταλαντώσεις ,απλώς χορεύουν στον ρυθμός τους 398..η κβαντική μηχανική θα
μπορούσε να δώσει τη σπίθα για να ζωντανέψει η τεχνητή ζωή..430. Ένα άλλο
χαρακτηριστικό..είναι η ικανότητα αξιοποίησης του καταιγιστικού μοριακού θορύβου,χάρις
στην οποία διατηρείται η κβαντική συνοχή,,αλλά προς το παρόν ελάχιστα
γνωρίζουμε για το πώς πετυχαίνει η ζωή,το τέχνασμα 434… … Ξεχάσαμε ..τις
τεράστιες προκλήσεις που θα παρουσίαζε ένα πραγματικό πρόβλημα συνθετικής
βιολογίας,με μια προσέγγιση του τύπου από κάτω προς τα επάνω….Αν ένα τέτοιο
κατόρθωμα αποδεικνύονταν εφικτό,τα επόμενα βήματα,θα εισήγαν επι πλέον
συνιστώσεις,ώστε να αυξηθεί η πολυπλοκότητα,,οι οποίες τελικώς θα
οδηγούσαν μάλλον σε ένα τεχνητό έμβιο κύτταρο.Αλλά αυτό,θα γίνει εφικτό σύμφωνα
με τις προβλέψεις μας,μόνον αν ακολουθήσουμε την κβαντική οδό προς την ζωή:
πιστεύουμε ότι, η ζωή απλώς δεν θα λειτουρ γεί,αν δεν συνδεθεί με την κβαντική
επικράτεια435.Αν πράγματι επιχειρούσαμε ένα τέτοιο εγχείρημα τότε ίσως
κατορθώναμε να φκιάξουμε ζωή.…
-------------------------------------------------------------------
5,Lee Smolin :
« Χρόνος-η αναγέννηση»-Τραυλός 2016( Time
Reborn Fro the crisis in Physics to the Future of the Universe -Spin network
Ltd.2013)
Δεχεται την πραγματικότητα του Χρόνου.
6 Pierre Teilhard
de Chardin (Le Phénomène Humain)
Une Introduction à une
explication du monde.. Etre plus ,c’est s’unir davantage…mais l ‘unité ne
grandit que supportée par un accroissement de conscience..,c'est-à-dire de la
vision …Voir ou périr 25……Objet et sujet s’épousent et se transforment
mutuellement dans l’ acte de connaissance……L’homme est en même temps
centre de construction de l’univers. Par avantage ,autant que par
nécessité… .c’est donc à lui qu’il faut finalement ramener toute science…
regardons l’homme et nous vivrons plus.Et pour cela accommodons correctement
nos yeux.. 27…l’homme….sommet momentané d’une Anthropogenèse couronnant
elle-même une Cosmogénèse…28….(ne saurait se voir) complètement en dehors….ni
la Vie en dehors de l’univers..29…La vraie Physique est celle qui parviendra …à
intégrer L’Homme total dans une représentation cohérente du monde…(l’être
pensant) découvre qu’ il n’est pas un élément perdu dans les
solitudes cosmiques ,mais est une volonté de vivre, universelle qui
converge et s’hominise en lui. L’ Homme non pas centre statique du
Monde….mais axe et flèche de l’Evolution …30 plus nous pulvérisons…la
matière ,plus se laisse voir à nous
sa fondamentale unité 35…l’ Energie représente …pour la science la forme la
plus primitive de l’ Etoffe universelle… 37…le « système » est
perceptible à n’ importe quel observateur de la Nature 38…L’ordre, le dessin
…apparaissent dans l’ensem ble..39…La matière obéit..à la grande loi
biologique…de « complexification »…43…Rien ne se construit qu’au prix
d’une destruction équivalente… deux principes..la Conservation et la
Dégradation de l’ Energie…l’évolution de la Matière . quantativement …cette
transformation nous apparaît …comme une opération définie mais couteuse ou
s’épuise lentement un élan originel… 47…Perfection spirituelle (ou «
centreité » consciente)et synthèse matérielle (ou complexité) sont les
deux faces ou parties liées d’un même phénomène).. 57….Pour penser il faut
manger…60..l’ énergie cosmique est constamment croissante …63.. il y a
une orientation précise et un axe privilégié de l’évolution 154… à
chaque..combinaison quelque chose d’irréductible aux éléments isolés émerge
dans un ordre nouveau et de ce chef, conscience, vie, pensée sont près
d’acquérir droit d’existence scientifique 298...déchiffrer l’homme c’est
essentiellement chercher à savoir comment le Monde s’est fait, et
comment il doit continuer à se faire….314…la relation structurelle entre
….complexité et conscience est ..incontestable..334……nous sommes
logiquement amenés à a conjecturer à chaque corpuscule l’existence
rudimentaire de quelque psyché ….l’Univers est en tension…de reploiement
organique sur lui-même et donc d’intériorisation… la Vie est depuis toujours
en pression partout..335. ….l’Univers …progresse à coup de milliards d’essais…la Vie… une
fonction universelle d’ordre cosmique…336…Evolutivement depuis longtemps
l’homme ne bouge plus s’il a jamais bougé…339…quelle est la place laissée
à la liberté, ?( ..il ne suit aucunement, je prétends de la position ici
adoptée que la réussite finale de l’homnisation soit nécessaire.).Quelle est la
valeur accordée à l’esprit ?(Matière et Esprit ….simples variables
conjuguées)…343 quelle distinction ..entre Dieu et le Monde ?(le
centre Universel d’unification …doit être conçu comme préexistent et
transcendant.).344..Mal de désordre et d’insuccès( Le Monde procède
a coup de chances… que de ratés pour une réussite. Ainsi
l’exige…le jeu des grands nombres au sein d’une multitude en voie
d’organisation.) Mal de décomposition ( ..forme du précèdent …la mort rouage
essentiel du mécanisme et de montée de la Vie)..Mal de solitude et
d’angoisse(..un Univers que nous n’arrivons encore à bien comprendre, ni à
savoir ce qu’l nous veut)Mal de croissance(..la loi mystérieuse ..qui fait
se traduire en terme de travail et d’effort tout progrès en direction de
plus d’unite……on s’aperçoit vie…un type particulier du Cosmos un type
particulier du monde se découvre où le Mal non pas par accident ..mais
par structure même du système apparait nécessairement …dans le
sillage de l’Evolution…pour de raisons ..que si nous pouvions les connaître
nous aurions pénétré le secret du monde autour de
nous…Est-ce sûr que la malice du mal…ne trahisse un certain excès
,inexplicable pour notre raison si a l’effet normal de l ‘
Evolution ne se surajoute pas l’effet extraordinaire de
quelque catastrophe ou déviation primordial ? 347 Une chose me parait clair
…toute liberté est non seulement laissée mais offerte par le Phénomène à
la Théologie de préciser et de compléter en profondeur les données
ou suggestions offertes par l’expérience..….rien ne ressemble autant à l’épopée
humaine à un chemin de la Croix) 348 ot ff 1-10-2023 + persl
===================================n
La dynamique de Teilhard de
Chardin sur l'Univers
Édouard Boné
Revue Théologique de
Louvain Année 1982 13-2 pp. 163-185
C'était en 1941, en pleine
guerre, j'étais étudiant ecclésiastique en philosophie. Un professeur ami me
communiqua quelques pages dactylographiées, copie d'un manuscrit du Milieu
divin qu'on se passait à l'époque sous le manteau dans les scolasticats de la
Compagnie de Jésus et dans les séminaires. C'est qu'en effet, l'ouvrage n'avait
pas franchi les fourches caudines de la censure. Il était pourtant riche de
sève chrétienne, on y respirait à plein poumon:
«Lève la tête, Jérusalem, regarde
la foule immense de ceux qui construisent et de ceux qui cherchent dans les
laboratoires, dans les déserts, dans les usines, dans l'énorme creuset social.
Les vois-tu ces hommes qui peinent? Tout ce qui fermente par eux d'art, de
science, de pensée, tout cela est pour toi. Allons, ouvre tes bras, ton cœur et
accueille ton Seigneur Jésus, le flot, l'inondation de la sève humaine .»
L'auteur était un jésuite
paléontologiste, plus ou moins exilé en Chine depuis une vingtaine d'années:
Pierre Teilhard de Chardin. J'appris bientôt son histoire et découvris d'autres
essais jaillis de sa plume. (Œuvres, V, p. 201-202. - Nous renvoyons à
l'édition des Œuvres, 13 vol., Paris, Seuil, 1955-1976)
Au point qu'en 1954, il
m'autorisait à préparer la publication d'un premier recueil de ses écrits en
traduction allemande. Si le projet ne vit jamais le jour, refusé par notre
Supérieur général, il fut du moins pour moi l'occasion d'un contact plus
intime, d'un intérêt plus chaleureux, aussi pour toute sa Weltanschauung et
peut-être - car on ne comprend bien que ce qu'on aime - un cœur plus disponible
aussi pour le mieux pénétrer. Mais l'association fut de courte durée: le 10
avril 1955, Teilhard mourait à New York et la nouvelle me rejoignait 48 heures
plus tard à Johannesburg, au laboratoire du Professeur Dart auprès de qui il
m'avait lui-même personnellement introduit.
Au lendemain de la guerre,
orienté moi-même dans les sciences biologiques et paléontologiques, je pus
rencontrer personnellement cet aîné dont la pensée m'avait séduit. Je revois
encore ce premier entretien, en 1946, rue Monsieur à Paris: l'occasion d'une
initiation plus concrète et plus chaleureuse à sa pensée. Puis ce furent les
conseils et la guidance scientifique prodigués au début de ma carrière et, à
travers eux, la familiarité croissante avec la vision que Teilhard partageait
volontiers avec ses amis.
Mon propos est ici de présenter
sobrement la vision de Teilhard: et j'utilise à dessein ce mot «vision», parce
qu'il revient constamment sous sa plume: Comment je vois, Pour y voir clair, Trois
choses que je vois ... Il se fait qu'un quart de siècle après sa mort, Teilhard
rencontre encore une audience exceptionnelle : il y a peu, à l'occasion du
centenaire de sa naissance, l' UNESCO réunissait un colloque international de
savants, de philosophes, de théologiens de tous les continents, de toutes les
cultures, pour évoquer les mutations de la pensée contemporaine auxquelles
Teilhard a participé de manière parfois décisive. Qu'est-ce qui mérite pareil
intérêt? Quel est le message de Teilhard? Peut-on lui reconnaître valeur
opératoire? A-t-il résisté à l'épreuve du temps? Dans l'article suivant, le
Père Martelet montrera la cohérence chrétienne de Teilhard; je puis ainsi me
dispenser d'aborder le volet proprement théologique de son œuvre, encore que la
pensée de Teilhard est à ce point synthétique qu'il ne me sera pas possible,
sans la mutiler, de faire totale abstraction de ce qu'il a appelé le Phénomène
chrétien. C'est même cette intégration organique du spirituel dans sa vision
scientifique du monde qui lui a valu tant d'avatars et de difficultés...
1. Signe de contradiction
Car il faut bien le reconnaître,
les critiques, les contra dictions et les condamnations ne lui ont pas été
épargnées. Au point que Teilhard porté au pinacle par les uns, mis au pilon par
les autres, déchiré entre les exigences méthodologiques des diverses
disciplines et jamais totalement accepté ni par les scientifiques, ni par les
philosophes, ni par les théologiens, demeure un vaste signe de contradiction
qui ne laisse pas de dérouter. «Une pensée bouillonnante qui jamais ne s'est
vraiment affrontée au réel, un visionnaire fourvoyé dans la politique»
affirmait le président Mitterrand lors de la clôture du colloque de l'Unesco,
mais l'orateur s'empressait d'ajouter «que l'appel de Teilhard à une
mobilisation pour l'avenir de l'homme a marqué toute une génération et joué un
rôle historique capital, qui a contribué à défataliser l'histoire; (...) il est
un de ceux dont la vie et la pensée sont parmi les plus toniques et contagieuses
de tous les temps»
Signe de contradiction : des
générations d'étudiants, laïcs et clercs, disent avoir été nourris d'une
pensée, dont l'expression était pourtant déclarée suspecte et dès lors
interdite par les responsables. A l'intérieur de son Ordre, Teilhard est
surveillé, contenu, contré: à peine nommé professeur à Paris, il doit
abandonner sa chaire et prendre la route de l'exil. On lui impose le silence,
mais à trente ans de distance, le 30 mai 1981, le Général des Jésuites adresse
un document officiel à la Province de France «pour dire ce que signifie pour
lui la personne et l'œuvre de ce grand religieux issu de chez vous» et pour
inviter à «poursuivre et reprendre sans cesse l'exploration de sa pensée». On
l'accuse de cryptocommunisme, de marxisme, de panthéisme; le Saint-Office
publie en 1962 des avertissements sévères contre les «erreurs dangereuses de sa
doctrine», mais au printemps 1981, à l'occasion du centenaire de sa naissance,
le Cardinal Secrétaire d'État s'associe aux célébrations et adresse au Recteur
de son ancienne université, l'Institut catholique de Paris, une lettre
admirative d'appréciation non équivoque! On prétend que Teilhard n'est pas
scientifique, qu'il est un poète, un rêveur, mais il est élu président de la
Société de géologie de Paris, invité à siéger à l'Académie des sciences, convié
à occuper une chaire au Collège de France; on l'appelle à participer aux
grandes explorations géologiques et paléontologiques asiatiques des années '30;
on lui confie un poste de dire cteur de recherches à la Wenner-Gren Foundation
et ses écrits techniques représentent 3000 pages de l'édition anastatique
Schmitz- Moorman. Il n'est pas philosophe ou théologien de métier: en un sens,
c'est parfaitement exact, ou si l'on veut, ainsi que l'écrivait un de ses amis
les plus critiques, le Père Gaston Fessard : «c'est un théologien à qui on a
empêché de faire de la théologie», - mais je constate que plus de 50 thèses ont
été consacrées à ces autres 20 volumes des Œuvres, du Journal, de la cor
respondance actuellement disponibles ; que ses ouvrages ont été traduits en 15
langues et les livres et articles commentant sa pensée ont dépassé aujourd'hui
les 3000 titres !
Il est clair que ni le succès, ni
la vogue, ni la mode ne constituent de soi un critère de vérité. Il est même
certain que dans cette littérature innombrable germée autour de Teilhard, les
livres et les études de valeur sont minorité, tandis qu'il y a beaucoup de
verbiage inutile. Mais on ne saurait nier que des scientifiques, des
philosophes, des théologiens, des sociologues, en un mot des penseurs de format
n'ont pas cru pouvoir ignorer l'effort d'un Teilhard: Barthélemy-Madaule,
Congar, Daecke, Daniélou, de Lubac, Dubarle et Fessard, Garaudy, Guitton,
Julian Huxley, Kahane, Polanyi, Portmann, Rostand, Shengor, G. G. Simpson,
Toynbee ou Urs von Baltazar - pour n'en citer que quelques-uns, dans les divers
secteurs et les horizons culturels les plus variés.
2. Vision dynamique de l'Univers
Je ne m'attacherai pas ici à la
production proprement scientifique de Teilhard - son œuvre paléontologique et
géologique. Elle est imposante, originale et demeure substantiellement intacte.
Mais sa technicité la réserve à un public restreint de spécialistes et, bien
qu'elle constitue un préalable à la réflexion de philosophie de la nature
développée à son propos, ce n'est pas le lieu d'en traiter explicitement ici.
J'en viendrai donc directement à cet autre pan de la pensée de Teilhard, celui
qui a retenu l'attention du grand public non spécialisé: cette vaste fresque de
la dérive de l'étoffe du monde, détachée sur le fond des espaces et du temps et
perçue par Teilhard selon le fil de croissance d'un Univers en développement.
Vision dynamique de l'Univers!
Car il s'agit bien d'une «vision», d'une «perception» particulière. Teilhard
est un homme qui voit plus qu'il ne démontre, et qui fonde la vérité de ses
vues plus sur leur cohérence que sur la rigueur d'une théorie construite
logiquement et sur des concepts techniquement travaillés. La cohérence est pour
lui, dans l'ordre naturel, le suprême critère de vérité. «Ce qui donne au point
de vue que je vais tâcher de définir sa puissance de séduction et sa valeur de
paix, c'est la manière souple et aisée dont, à partir de lui, les innombrables
éléments du monde physique, moral, social et religieux, s'enchaînent,
s'ordonnent, s'éclairent mutuellement, à perte de vue et dans leur fond le plus
intime. Montrer cette cohérence, solide, naturelle, totale, sera toute mon
«apologétique»
2.1. Loi de
complexité
A travers le monde, à l'œuvre au
sein de l'Univers qui nous enserre, Teilhard discerne un processus
d'enroulement organique, de complexité croissante, d'arrangement, de
structuration. L'étoffe de l'Univers est en mouvement - chacun le reconnaît -
mais pas en mouvement banal, pas une simple agitation, un écoulement dans
l'homogène. La matière - étoffe de l'Univers - se présente à nous
physico-chimiquement comme en voie d'arrangement, de coa daptation, soumise à
un processus directionnel qui l'achemine à partir d'états très simples vers des
structures progressivement compliquées. Arrangement des particules élémentaires
en atomes, des atomes en molécules, des molécules de faible poids en ensembles
de plus en plus complexes, en ultra-molécules, en cellules vivantes : bref,
concentration, arrangement, complexité semble être une loi essentielle du monde
en dérive. Observation modeste si l'on veut, mais absolument fondamentale et
essentielle. Toute la vision de Teilhard est si profondément une et synthétique
que cette loi de complexité découverte au niveau élé mentaire, va commander de
fait jusqu'au sommet.
Car toute synthèse coûte, et
ne peut se faire qu'au prix d'une dépense parallèle d'énergie; en même
temps qu'elle s'arrange, la matière organisée se défait, ramenée constamment
qu'elle est à des formes plus probables et donc à des structures plus simples,
par augmentation de la quantité d'énergie définitivement inutilisable:
l'Entropie. Et voilà donc que le monde matériel se présente comme une réalité
en genèse - une réalité qui naît, s'organise et grandit; comme une réalité
aussi qui se défait, qui s'épuise et qui meurt.
Mais Teilhard ne
peut se contenter de cette observation banale et courte: il veut déterminer le
sens de l'aventure qui emporte l'Univers, le sens de l'Évolution. Pourquoi
brûler cette énergie à produire des arrangements de plus en plus complexes? Ce
qui finalement l'inflexible entropie qui détruit et
nivelle, ou la graduelle complexification de l'étoffe des choses qui se concentre?
Et l'explication dernière, Teilhard la trouve toujours dans une même vision
totalisante qui refuse de s'arrêter au détail, mais découvre la loi de
structure dans le mouvement d'ensemble, et le secret du mouvement dans sa
direction; il interprète et déchiffre les étapes dans la lumière du terme
ultime qu'elles préparent.
Or, puisqu'aux niveaux supérieurs
de lui-même, chez le vivant et chez l'homme, l'univers matériel possède «un
dedans», une conscience, Teilhard suppose que ce dedans, cette âme des
choses, cette «conscience» doit s'étendre vers le bas à la totalité de l'étoffe
cosmique: «réfractée en arrière dans l'évolution, cette conscience 'analogique'
s'étale qualitativement en un spectre de nuances variables, dont les termes
inférieurs à peine saisissables se perdent dans la nuit». Ainsi la
concentration d'une conscience varie en raison inverse de la simplicité du
composé matériel qu'elle double : perfection spirituelle et complexité
matérielle n'étant que les deux faces d'un même phénomène. Et Teilhard ne
va plus rien lire d'autre dans l'univers que cette histoire de la lutte engagée
irrémédiablement entre la multitude organisée et le multiple unifié : une
permanente application - tout au long de la durée - de sa grande loi de
complexité, qui définit la structure même du monde.
2.2. Le pas de la Vie
Le paramètre de complexité
croissante proposé par Teilhard nous libère d'emblée de la vieille opposition
entre physique et biologie. Teilhard bien sûr ne prouve rien: son ambition, on
l'a dit, n'est pas de démontrer, mais bien de «montrer», de découvrir un centre
de perspective d'où l'ensemble des phénomènes s'explique et se justifie.
Au-delà des grosses molécules de synthèse, la biochimie nous propose les ultra
molécules hautement complexes, les virus protéines étrangement situés sur la
frontière du vivant et du non-vivant, tout connexes aux vivants élémentaires :
bactéries, unicellulaires. . . C'est une trop belle série pour n'y point
imaginer quelque génération spontanée au-delà d'un point critique de complexité
et de concentration: parenté physico-chimique étroite sans doute entre
l'inorganique et le vivant, et pourtant originalité profonde de la vie, par le
degré d'inté riorité qu'atteint son activité. L'évolution a franchi un palier:
le pas de la Vie.
Et ne dites pas que cette Vie est
une moisissure, un acci dent à la surface de la planète, une aberration
inexplicable provenant, comme on l'a suggéré cyniquement, d'un défaut
d'asepsie! Elle a beau n'occuper qu'une place restreinte dans l'immensité
sidérale: elle est située précisément sur l'axe d'arrangement, de
«complexification», de structu ration à partir de la multitude hétérogène des
quelque 380 types de noyaux atomiques reconnus par la physique moderne. Et
parce qu'elle se situe sur cet axe essentiel, elle est la grande chose au sein
du chaotique brassage des étoiles. Teilhard y voit l'effet spécifique, nouveau
dans sa manifestation, mais rigoureusement attendu, de la matière en voie
d'enroulement; comme une propriété coextensive en soi à l'étoffe cosmique tout
entière, mais saisissable pour notre regard là seulement où la complexité
dépasse une certaine valeur critique, un «seuil», au- dessous duquel nous ne
voyons rien.
«La matière est lestée de
vie». Selon Teilhard il y a là, pour tout l'Univers, une dérive cosmique comparable
en importance à la gravitation. «Non plus l'attraction universelle, écrit-il,
rapprochant graduellement sur soi la masse cosmique - mais la puissance, encore
inaperçue et innommée, qui force la Matière (à mesure qu'elle se ramasse sous
pression) à se disposer en corpuscules de plus en plus gros, différenciés,
organisés. Par-delà et par-dessus la Courbure-qui-rapproche, la
Courbure-qui-arrange... Non point la dérive paisible vers l'équilibre et le
repos; - mais irrésistible 'Vortex' tordant sur soi, en sens unique, du plus
simple au plus complexe, l'Étoffe des choses ; la tordant en noyaux toujours
plus volumineux et plus astronomiquement compliqués ; - cette torsion
d'arrangement ayant pour résultat de faire monter, par jeu d'intériorisation,
la conscience (la température psychique) au cœur des corpuscules successivement
engendrés.»
Sur la planète à peine refroidie,
quelques organismes, ultrasimples encore, et déjà fabuleusement compliqués -
des unicellulaires (songez à de grosses bactéries) - ont dû s'organiser et
s'imposer, il y a quelque 3 à 4 milliards d'années. A partir de ces formes, ce
fut, au cours des péri odes géologiques, la graduelle et infinie
diversification en l'éblouissant cortège de tous les invertébrés : anémones
multicolores, anthozoaires, le chatoiement des coraux et l'ingéniosité des
mollusques, poulpes géants, étranges crinoïdes, et le peuple infini des
vermidiens, et le monde des insectes... Toute la conquête progressive de la Vie
qui essaie de se soustraire au milieu ambiant, de libérer l'individu, de lui
donner sa chance... L'animal acquiert un squelette interne, un axe dorsal: le
système nerveux se concentre... Il a fallu près de 3 milliards d'années sans
doute pour produire les premiers poissons primitifs à partir des premières
formes vivantes; mais le branle est donné... Et les voilà, ces premiers
vertébrés, qui partent à la conquête des terres émergées : les immenses stégo
céphales du Dévonien, croassant dans leurs mares asséchées, amphibiens
monstrueux, bientôt reptiles innombrables aux œufs mieux protégés. Le sang de
composition stable les rend plus indépendants des condi tions ambiantes... Les
mammifères se font prier encore: les voici pourtant, il y a quelque 130
millions d'années, avec leur température fixe, leur fécondation interne et le
jeune éclos et nourri dans l'ombre protectrice de l'utérus et du placenta. Le
système nerveux, hautement diversifié, puissamment concentré, cérébralité au
maximum, culminant dans le groupe des primates. L'organisme physique est là,
tout prêt maintenant, aboutissement de 4000 millions d'années de tâtonnement et
de montée évolutive : prêt pour l'homme qui va naître..
2.3. La Vie monte vers l'Esprit
Car - on vient de le suggérer - à
partir d'un certain moment la pure complexité n'a plus suffi: ou plutôt elle
piétine devant un nouveau seuil critique qu'il lui faut dépasser. Le fait est
là. Dans l'histoire du monde biologique, «quel que soit le groupe animal dont
on étudie l'évolution, il est remarquable que, dans tous les cas, le système
nerveux s'accroît avec le temps en volume et en arrangement, et simultanément
se concentre dans la région antérieure, céphalique, du corps. La Vie, plus
ou moins vite, mais essentiellement, dérive, comme un seul flot montant, dans
la direction des plus grands cerveaux». Ce qui mesure le degré de
structuration, d'arrangement de la matière, c'est bien toujours son degré
d'intériorisation. Mais l'effet spécifique de cette intériorisation, ce
«dedans» des choses, n'est plus seulement «Vie», il devient progressivement
température psychique et niveau de conscience. « De nappe en nappe, par
sautes massives, le système nerveux va constamment se développant et se
concentrant». Éparses dans la substance fondamentale d'une éponge ou d'une
méduse, les cellules nerveuses se concentrent en ganglions; les ganglions
s'attachent les uns aux autres le long d'une chaîne neurale chez les vermidiens
ou les annélides; la concentration s'opère en avant de l'animal ; un cerveau
élémentaire se construit qui coordonne et dirige de mieux en mieux, et finit
par monopoliser de plus en plus le contrôle des activités de tout l'animal .
Les animaux qui ont obéi le plus
fidèlement à cette loi, à cette nouvelle expression de la complexité - le
paramètre de céphalisation - sont aussi ceux qui se situent le plus en flèche
sur la montée évolutive de leur groupe : ce sont les insectes, parmi les
invertébrés et les arthropodes ; les mammifères, parmi les vertébrés. Et comme
la céphali sation, chez ces derniers, est d'une tout autre qualité, c'est bien
par la branche des mammifères que passe actuellement, sur la terre, l'axe
principal d'enroulement et d'arrangement cosmique. Et dans la foule des
mammifères, la céphalisation - la température psychique - n'est jamais montée
si haut que dans l'ordre des primates et dans la famille des anthropoïdes. Tel
est le fait, scientifiquement inéluctable. Tel est le fil directeur aussi qui
permet à Teilhard, depuis l'atome et la molécule, à travers la jungle des
formes vivantes, et jusqu'au sommet de l'arbre de la vie, d'«y voir clair», de
suivre la variation absolue, utile, foncière de l'étoffe cosmique.
2.4. La Noosphère
«Car l'homme prend
conscience du courant qui l'entraîne et prend en main les leviers de commande». L'invention de la
Vie va maintenant - et de plus en plus - devenir identique à l'invention de
l'homme. Science, technique, la pensée sous toutes ses formes... : l'homme met
la main sur les ressorts du monde, sur les ressorts de son propre corps aussi
et de toute son espèce. Jusqu'à lui l'évolution était docile entre les mains du
Seigneur, docilement fidèle aux lois qu'il avait inscrites en la nature. Et
voilà que l'homme désormais a pouvoir et mission de prolonger, de continuer
l'œuvre créatrice. Jusqu'à l'homme, les lois de sélection naturelle
aveugle, de pression mutative jouaient le grand rôle en matière d'histoire de
la Vie. La liberté, l'autonomie, la réfle xion nouvellement apparues font
désormais à l'évolution des conditions nouvelles d'existence: un maître, à
bord, est capable déjuger et devient chaque jour plus à même de contrôler le
processus qui le porte et dans lequel il se trouve embarqué. Autour de la
biosphère, cette zone de la vie grouillant à la surface de la planète, Teilhard
voit s'épanouir maintenant, bien plus essentielle, la fleur la plus vraie
sur la tige évolutive : la Noosphère - ce réseau de pensée qui se tisse
autour du globe. Un âge nouveau a commencé, la Terre a trouvé son âme, elle
change. Le vieil ordre qui avait retenti au jour de la création : vous
féconderez la terre et vous vous la soumettrez, nous sommes en train de
l'accomplir...
L'évolution vient donc d'émerger
dans la conscience, elle se contrôle et se dirige ; elle devient
automatiquement prévoyante de son avenir. Mais pour que l'humanité consente
à coopérer à l'œuvre de l'évolution, il faut qu'elle reconnaisse un sens, une
permanence, un terme au mouvement qui l'emporte. Car ce n'est plus la
pression externe, mais l'attrait interne, le choix libre, la volonté consciente
qui fait désormais bouger le monde : s'il ne veut se perdre dans l'absurde et
se défaire ou se saborder, s'il ne veut demain faire la grève et bouder son
métier d'homme, il faut au citoyen de la Noosphère un goût violent et profond
de la dérive qu'il contrôle, un goût qui croisse au rythme des accroissements
de ses pouvoirs de vision et d'action, un sens aigu du terme désirable et du
«paroxysme final qu'il est chargé de préparer». Optimiste inconfessable,
le Père Teilhard de Chardin fait confiance à l'homme: conscient du mouvement
dans lequel il s'inscrit et dont il est la flèche avancée, comment l'homme
pourrait-il s'apercevoir compossible avec une destruction qui annihilerait en
lui le sommet irremplaçable de l'effort cosmique? «Il y aurait là un vice
essentiel de construction dans l'Univers, et pour avoir produit un esprit
capable de le juger, le Monde mourrait d'une contradiction interne». - «Mais, objectera-t-on, si le monde est absurde. . . ?» - Que le
monde soit absurde, qu'il soit un être-pour-la-mort, qu'il n'ait pas de sens,
Teilhard se refuse à l'accepter. Par tempérament sans doute, mais par
méthode aussi, il est aux antipodes des philosophies existentialistes de
l'absurde, de la nausée et de la déréliction. Observateur, naturaliste,
familier des choses et des faits, il fonde en postulat que le réel est cohérent,
et que le monde marche et tourne ; qu'en dépit des échecs partiels et des
bavures inévitables du système, statistiquement la grande boule ronde est une
machine bien construite, et que nous sommes vivants au sein d'un Univers
réussi...
2.5 Le point Omega
Ceci dit, Teilhard pose la
question : quel est le sens, quel est le terme de l'évolution au niveau
actuel de la Noosphère? Et la réponse est toujours la même: complexité,
concentration, arrangement, convergence... Mais dans quelle mesure, et éventuellement
sous quelle forme, la nappe humaine obéit-elle encore aux forces d'enroulement
cosmique qui lui ont donné naissance? Car biologiquement, l'homme paraît ne
plus bouger. Et pourtant, loin d'être devenue immobile, en se réfléchissant sur
soi, la Vie rebondit. L'homme ne bouge plus physiquement? - peut-être. Mais
l'humanité qui continue à se multiplier avance maintenant vers de l
'ultrahumain. Elle cherche pour ses membres des arrangements de plus en
plus complexes. Elle agence techniquement sa multitude, et pari passu montent
en elle la tension psychique, la conscience du temps et de l'espace, le goût et
le pouvoir de la découverte. Avec des proportions et à une profondeur encore
jamais atteintes, toujours la même grande force d'enroulement au travail, qui,
à l'échelle sociale et planétaire maintenant, nous resserre «tous ensemble dans
une étreinte qui tend à nous parfaire chacun, en nous liant à tous les autres à
la fois». Socialement, racialement, économiquement, politiquement, mentalement,
l'humanité est en train de se nouer sur soi avec une vitesse et sous une
pression constamment accélérées. Irrésistiblement, le monde humain est en train
de faire bloc. Il «converge». Avec l'apparition de la pensée, depuis quelque
30.000 ans surtout, la Noosphère tend à constituer une unité biologique
réelle. Dans cette convergence de l'humanité sur elle-même, dans cette
prise en masse, les individualités n'ont pas à craindre pourtant de sombrer:
«la vraie union, vers le haut, l'union dans l'esprit, achève de constituer dans
leur perfection propre les éléments qu'elle domine. L'union différencie».
Contre tous les totalitarismes et les socialisations par le bas, Teilhard de
Chardin propose une évolution cosmique qui poursuit une œuvre de nature
personnelle, et ne saurait défaire ce qu'elle a labo rieusement créé. C'est en
convergeant, en arrangeant complémentairement leurs différences, que les hommes
accentuent au maximum la profondeur et l'incom municabilité de leur propre
personne.
Cosmogenèse, Biogenèse,
Anthropogenèse: étapes successives d'une même étoffe universelle en voie
d'enrou lement, selon un paramètre de complexité, où le «dedans» c'est-à-dire
la vie, la conscience, la réflexion et la personne sont de plus en plus
explicitées. «Au terme de ce processus, une humanité associée sur elle-même,
dans une unité non seulement respectueuse des diversités des personnes
intégrées librement, mais personnalisante, par l'apport infiniment multiplié
pour chaque monade, de l'autre».
Convergence vers de l
'ultra-humain: car dans l'avenir, l'extrapolation de la série définit un
sommet: toute l'humanité convergente doit se reployer, quelque part en avant,
dans un foyer transcendant, qui fusionne et consomme intégralement en soi, sans
les détruire, toutes les consciences individuelles. Le Père Teilhard appelle ce
pôle ou ce foyer: le point Oméga. Pour être à même de justifier notre effort de
monades pensantes, ce terme absolu, «ce sommet dont la Vie ne redescendra
plus», doit être subsistant et transcendant: loin de résulter de leur
convergence, il en est la cause et le principe. Forme trans cendante de
personnalité, capable de «suranimer» sans le détruire un Univers formé
d'éléments personnels, ce centre en avant de nous, vers qui toute la création
converge, en qui elle trouve toute sa consistance, ce sommet définitif du monde
achevé, ce «quelqu'un auquel nous désirons passionnément et par structure nous
unir», ce point Oméga : on sent que Teilhard a nommé - sans le dire - Dieu
lui-même.
Teilhard n'a pas dit le nom, il
n'a pas cité le mot «Dieu»: il l'a désigné seulement par une lettre algébrique:
Oméga. Cette discrétion, on se le rappellera, est commandée par le point de vue
même auquel il s'est mis: celui de l'analyse du phénomène. Mais il a beau s'en
défendre, sa vision cosmologique est déjà lourde de philosophie et de
théologie. Et d'une certaine manière, il le sait, et il le veut, encore qu'il
proteste du contraire. C'est tout ensemble la richesse et la fragilité de sa
conception, et on n'a pas manqué de le lui reprocher. Il est même clair que
c'est le problème de l'Œuvre de Teilhard. Il l'a senti: «J'aurai à la fois
contre moi, écrit-il dix ans avant la publication du Phénomène humain, les purs
savants et les purs adeptes de la métaphysique, mais je ne vois pas ce qu'on
pourrait dire d'autre dès lors qu'on essaie de faire jusqu'au bout une place
cohérente pour l'homme dans l'Univers...». Reconnaissons-le: par-delà la
bienveillance et la sympathie qu'elle rencontre, la vision de Teilhard ne
laisse pas de provoquer un malaise chez beaucoup de savants, philoso phes ou
théologiens, qui par vocation se trouvent confron tés aux exigences
méthodologiques d'une science particulière. Mais il faut avouer aussi que nos
sciences cloisonnent affreusement le réel, et au nom de la rigueur de
leur méthode et de la distinction des objets formels, philosophes et savants,
théologiens et anthropologues ont beau parler de l'homme : ils ne le cernent
jamais tout entier, et ne se rencontrent guère.
Or, sans confondre les diverses
sources de connaissance, Teilhard veut nous parler de l'homme, de l'homme tout
entier, du phénomène biosphérique et cosmologique qu'il constitue et de tout ce
phénomène : ce faisant il a déjà fatalement débordé le cadre de sa
phénoménologie. Et peut-on le lui reprocher? Je sais bien qu'il brouille les
perspectives et les plans artificiellement découpés des spécialistes : mais
peut-on nier qu'il rejoigne un centre de vision profondément réel et organique,
quand on prend conscience de l'intérêt qu'il suscite dans tous les milieux non spécialisés,
je dirais volontiers : non «déformés» par la spécialisation? Il veut laisser en
lui se rejoindre toutes les sources du savoir; il refuse les cloisons étanches
et pense tout l'homme à toute la lumière de tout son esprit: foi, science et
raison. Son effort ne s'apparente pas à la tentative concordiste, mais à un
besoin de cohérence intime et de compatibilité foncière.
S'il l'avoue moins dans son
Phénomène humain, cette préoccupation dominante saute aux yeux pour qui
s'adresse à telles autres parties de son œuvre: Le Milieu divin par exemple.
Teilhard a soif d'unité: «enfant du ciel, enfant de la terre», il veut
prendre également au sérieux le message qui sourd du monde créé, et celui de la
Parole. L'Univers que sa science dévoile et creuse, c'est aussi la création
magnifique du début de la Genèse. L'Évolution qui l'entraîne, qu'est-ce sinon
la manifestation visible de la puissance créatrice toujours à l'œuvre par le
truchement des causes secondes: la munificence créatrice du Seigneur déployant
la prodigieuse complexité des lois naturelles et les faisant toutes converger
vers l'homme? Et cet Univers matériel, progressivement débrouillé, asservi par
l'homme, et grandi, n'est-ce pas un peu cette créature matérielle en attente
dont parle saint Paul, et qui aspire à la révélation des fils de Dieu :
assujettie à la vanité sans doute, mais qui vit dans l'espérance d'être elle
aussi libérée de la servitude de la corruption, pour entrer - comme le dit
Epitre aux Romains - dans la liberté de la gloire des enfants de Dieu? Et Dieu
lui-même, venant se poser charnellement au cœur de son œuvre, n'est-ce pas en
clair maintenant, par la Révélation, la réponse à ce besoin profond d'un
sommet, d'un centre, d'un foyer personnel d'amour transcendant à notre humanité
: le mystérieux Oméga balbutié par l'analyse phénoménale de tout à l'heure?
«Car l'Univers ne peut avoir deux têtes»...
On a dit que la grandeur du Père
Teilhard de Chardin avait été de vivre de toute son âme l'aventure de ce
commerce entre sa foi de chrétien - et elle fut entière et brûlante - et sa
connaissance de savant; d'essayer en permanence de penser sa foi dans cette
compréhension de l'Univers que sa culture très étendue de biologiste et
d'historien de la Vie lui permettait d'ébaucher. L'effort de l'homme, sa
fonction de recherche, fatalement, par besoin vital et par tempérament, il les
voit coordonnés si adéquatement à son adoration, à sa vocation de chrétien,
qu'il trouve spontanément le rôle d'éternité sous les tâches temporelles.
Construire la Terre ! Mobiliser
toutes les ressources de l'intelligence, de la science, de la technique, de
l'art et de la culture, dans cette marche en avant, soutenue par une foi dans
l'homme et son progrès... Teilhard a senti pourtant (et c'est un pressentiment
extraordinaire, il y a 30 et 40 ans d'ici ou davantage, dans la naïve mystique
de science et de progrès qui nous portait, avant toutes les crises que nous
connaissons aujourd'hui !), Teilhard a senti qu'une possibilité existait pour
l'homme de se dérober: «à partir d'un degré suffisant d'hominisation, la
«chaîne planétaire» génératrice de l'humain ne saurait continuer à fonctionner
que dans une certaine atmosphère de consentement, c'est-à-dire finalement sous
l'action de quelque désir». Doublant, et peu à peu relayant la poussée venant
d'en bas, voici qu'un attrait, descendant d'en haut, se découvre organi quement
indispensable pour la suite de l'opération: indis pensable pour entretenir
l'élan évolutif; indispensable aussi pour créer, autour de l'humanité en cours
de totalisation, la chaleur psychique, l'atmosphère cordiale, hors de laquelle
l'emprise économico-technique du monde ne saurait qu'écraser les âmes les unes
contre les autres, sans parve nir à les souder entre elles et à les unifier. De
quel foyer imaginer que puisse rayonner sur pourtant, sans cette force
réelle d'amour surgie au cœur de l'évolution - un amour plus fort que tout
égoïsme privé et toute sa passion particulière - sans un noyau ultra-consistant
au sein de la mouvance cosmique, comment l'humanité acceptera-t-elle de
s'engager plus avant, en direction de ce qui serait alors une mort totale? Dans
les contestations de la technologie, de l'anonymat des mégapoles, des
aberrations du surarmement, dans la nausée et la démission, ou l'inqui étude et
le questionnement actuel, n'y a-t-il pas la vérification de cette intuition
teilhardienne? «Le plus grand événement aujourd'hui en cours dans l'histoire de
la Terre (écrit-il en 1950) serait peut-être bien la découverte graduelle - par
ceux qui savent voir - non pas seulement de Quelque chose, mais de
Quelqu'un, au sommet engendré par la convergence sur lui-même de l'Univers
en évolution»
Patience du Seigneur qui ne violente pas la
nature et sa création mais respecte notre liberté d'homme, et ne provoquera
l'épanouissement définitif que lorsque nous en aurons pour notre part assuré
les raisonnables maturations. A la fin des temps, lorsque par notre effort
et dans sa grâce, l'esprit se sera suffisamment manifesté dans notre monde, lorsque
la puissance spirituelle de la matière aura été révélée à mesure, lorsqu' une
chaleureuse intelligence aura suffisamment vivifié nos structures, pénétré nos
institutions, informé nos environne ments, lorsque l'enroulement de l'Humanité
sur elle-même dans ce grand mouvement qui l'entraîne vers l'Ultra-humain aura
atteint son comble et que l'amour informant tout aura porté la planète à ce
degré d'incandescence requis pour la grande transformation, l'avènement - le
second avènement du Seigneur en notre monde préparé - opérera brusqu ement,
dans des circonstances mystérieuses sans doute, mais pleines de grâce, le
passage de ce monde dans l'autre: passage tant attendu et si ardemment
préparé qu'il apparaîtra plutôt comme une mue toute naturelle; et pourtant transfiguration
si totale et si inaccessible à nos seules forces qu'elle nous laissera dans
l'éblouissement de la reconnaissance. Perte, destruction, anéantissement? Non
pas, mais bien plutôt dépassement, épanouissement, explo sion, et comble. ( Sur
l'existence probable en avant de nous d'un Ultra-humain, dans Œuvres, V, p.
363).
Point critique de maturation de
l'humanité - et moment de la parousie triomphante; point précis de rencontre
jaillissant entre l'Univers en marche et le point Oméga - et Église, axe
central de convergence universelle; concentration de l'humanité en ce foyer
personnel et transcendant - et Corps mystique rassemblé autour de son Chef:
Teilhard de Chardin ne peut échapper à la force attirante de sa vision, une
vision qui se veut scientifique du monde, mais qui dans sa soif d'unité rejoint
le vieux terreau de son christianisme robuste, et se fait du même coup - par
structure - profondément eschatologique, tout entière orientée qu'elle est vers
le Terme et l'Achèvement, vers la venue du Christ qui sera tout en tous .
3. «L'essence de ma foi»
De décembre 1947 à août 1948, au
sommet de son itinéraire spirituel, par trois fois et dans des textes
relativement succincts et délibérément charpentés jusqu'à la sécheresse,
Teilhard propose «un résumé authentique et complet de sa position
intellectuelle en face du monde et de Dieu - l'essence de sa foi». Ces essais
ont pour titre: Trois choses que je vois, Agitation ou Genèse et Comment je
vois. J'en extrais la substantifique moelle, qui reprend schématiquement la
présentation plus élaborée proposée il y a un instant.
Du point de vue expérimental ou
phénoménal de l'obser vation, l'Univers représente un vaste système
temporospatial de nature corpusculaire, dont il nous est impossible de nous
évader sensoriellement (même en pensée), ni en arrière, ni autour, ni en avant.
Dans cette perspective, tout, au sein du monde, apparaît et subsiste en
fonction de tout. Tel est le sens le plus général, le plus profond et le plus
inattaquable de l'idée d'évolution. Dans un pareil système, à la fois organique
et atomique par ature, sous quelle forme particulière pouvons-nous juger que
s'opèrent, en fait, les mouvements ? Agitation désor donnée ou agitation
dirigée ? Le monde est-il amorphe dans sa structure? Ou bien au contraire,
laisse-t-il apercevoir en lui la trace de quelque axe privilégié de devenir?
Guidé par le principe qu'une plus grande cohérence est le signe infaillible
de plus de vérité, Teilhard prétend montrer qu'un tel axe existe réellement,
bien définissable, et il le fait par les quatre propositions suivantes, dont
chacune précise et renforce la précédente sur une même ligne d'expérience et de
pensée:(5 Dans Œuvres, XI, p. 161-175 ; V, p. 273-289 ; XI, p. 177-223)
1) dans l'univers matériel, la
vie n'est pas un accident, mais l'essence du phénomène ;
2) dans le monde biologique, la
réflexion (c'est-à-dire l'homme) n'est pas un incident, mais une forme
supérieure de la vie;
3) dans le monde humain, le
phénomène social n'est pas un arrangement superficiel, mais il marque un
progrès essenti el de la réflexion;
4) dans l'organisme social
humain, le phylum chrétien ne représente pas une tige accessoire, ou
divergente, mais il forme l'axe même du rassemblement de la socialisation.
Les deux premières étapes sont
aujourd'hui largement reconnues et admises, presque banales. «L'unanimité est
presque faite en ce qui concerne la position centrale de la vie dans l'Univers
et même de l'homme dans la vie. Mais au-delà de l'homme considéré dans son
individualité anatomique et psychique, le chemin se perd et les disputes
commencent». Pour Teilhard, le phénomène humain social et les forces de
socialisation sont sous-estimées, tant qu'ils ne sont pas perçus à leur tour
comme expression de la loi de complexité et d'arrangement cosmique, réduits
seulement alors à la condition d'épiphénomène juridique, sans valeur ni
consistance propre, et par conséquent sans lendemain... C'est bien plutôt,
pense-t-il, par effet prolongé d'enroulement cosmique, que la nappe humaine se
tisse et se reploie sur elle-même. Le mouvement évolutif fondamen tal de
l'Univers ne s'arrête pas au niveau du cerveau humain et de la réflexion
humaine élémentaire. Le méca nisme de complexité-conscience repart au contraire
de plus belle: désormais ce ne sont plus seulement des cellules qui s'agencent
au hasard de la sélection naturelle; ce sont des individualités zoologiques
complètes qui se montent inventi vement en organismes de dimensions
planétaires. La structure du monde terrestre devient intelligible: pression
technico-sociale, progressive acculturation, graduelle interdépendance des
nations : c'est le processus tout entier qui prend un aspect convergent et qui
suggère une dérive du phénomène humain dans sa globalité vers quelque point
critique de maturation, dans une reflexion collective, centrée sur un même
foyer, de toutes les réflexions élémentaires de la Terre, voire d'autres
planètes habitées . . . Telle est, sobrement ébauchée, la signification
profonde des forces de socialisation à l'œuvre. Au-delà pourtant, notre
dialectique s'arrête, reconnaît Teilhard, sauf dans le cas du ( Agitation ou
Genèse, dans Œuvres, V, p. 273-289.7 Agitation ou Genèse, p. 282-283)chrétien
qui, utilisant une source complémentaire de connaissance, peut encore faire un
pas de plus, le quatrième, en avant.
Essentielle et fondamentale pour
le dogme chrétien, cette idée que l'individu humain ne s'achève et n'existe
pleinement que dans une unification organique de tous les hommes en Dieu: par
«évaporation» lente à l'occasion des morts individuelles, par incorporation
ultérieure aussi au corps mystique dont la maturation s'achèvera avec la
Parousie. Or voici qu'à ce super-organisme mystique, noué dans la grâce et la
charité (et seulement connu par la foi), un mystérieux correspondant, une
ébauche du moins se découvre du côté de la biologie et de la sociologie : cette
unité humaine de la Noosphère, progressivement rassem blée sous l'effet
totalisant et centrant de la réflexion. Deux super-entités donc, l'une
naturelle, l'autre surnaturelle, qui ont tendance à s'harmoniser dans la pensée
chrétienne, le point critique de maturation entrevu par notre analyse
phénoménale n'étant que la condition physique et la face expérimentale du point
critique de Parousie attendu au nom de la révélation.
4. Audience et actualité de
Teilhard
On peut s'interroger maintenant
sur l'audience et l'actualité de Teilhard. Un quart de siècle après sa mort (en
1955), et retombée la vague folle soulevée fin des années '50 par la
publication du Phénomène humain, où en est-on?
4.1 . Je viens d'évoquer
sobrement, en quatre propositions coulées par Teilhard lui-même, les quatre
étapes de sa dialectique: dans l'Univers matériel, la vie comme essence du
phénomène; dans le monde biologique, la réflexion comme forme suprême de la
vie; dans le monde humain, la socialisation comme progrès essentiel de la
réflexion; dans l'organisme social enfin, le phylum chrétien comme axe du
rassemblement de la socialisation.
Il est clair, annoncé aussi bien
par Teilhard et conforme à la spécificité des inductions, que le dernier pas,
concernant l'Église comme axe du rassemblement de socialisation humaine ne
saurait être franchi que dans la foi ou ses préalables immédiats, c'est-à-dire
par des croyants auxquels il a déjà été «révélé» par ailleurs. Le Phénomène
chrétien n'est guère perceptible que par les chrétiens, bien entendu. Ceci
ne lui donne pas moins de valeur ou de vérité, si pour eux il bénéficie d'une
cohérence plus plénière.
Quant aux trois étapes
antérieures, qui ne supposent pas la foi chrétienne, il faut bien reconnaître
que leur puissance de séduction s'exerce diversement, profonde, nuancée ou
négligeable selon les personnes et sans doute aussi les genres d'esprit. Ce qu'il faut dire pourtant, c'est
que Teilhard aujourd'hui n'appartient plus à personne. Et c'est fort bien
ainsi. Si initialement, du fait du caractère clandestin, l'œuvre fut de fait
réservée à des cercles d'initiés, presque nécessairement chrétiens et franco
phones, si elle courut même le risque d'être confisquée par des «chapelles»,
mieux intentionnées que bien inspirées, Teilhard aujourd'hui est lu, étudié,
discuté très au-delà des milieux d'Église. Garaudy préface la traduction du
Phénomène humain en langue russe, publiée à Moscou. En septembre dernier à
Paris, c'est l'UNESCO qui prend l'initiative du Colloque, son directeur M.
Amadou- Mahtar M'Bow et le Président de la République, le socialiste François
Mitterrand, qui dégagent les grands mérites de l'œuvre. Les grands rapports
sont confiés à des professeurs musulmans du Koweit, indiens ou japonais, au
Président de l'Académie des sciences de la République populaire de Chine,
autant qu'à des spécialistes occidentaux et africains, chrétiens ou non. C'est
dire la capacité œcuménique de sa pensée et le fait mérite d'être
souligné, car il est exception nel en matière de Weltanschauung. Si une
communauté internationale se construit aisément au travers et en dépit des
cultures autour d'une approche scientifique ou techni que, l'audience est rare
et infiniment laborieuse dès lors qu'il s'agit de conceptions philosophiques et
de sensibilité religieuse.
Or, c'est bien au-delà de
l'institution Église que Teilhard a noué le dialogue avec le réalisme
scientifique et le monde moderne. On a remarqué que les analyses très
personnelles et profondément originales qu'il avait tentées du phénomène social
et de la convergence humaine, l'approche anthropologique qu'il a esquissée
d'une socialisation personnalisante avaient apporté une contribution
essentielle au dialogue des religions et des États, plus spécialement des
États socialistes. Sa foi en l'homme, son insistance sur la prise en main de
l'humanité par elle-même, la portée de la planétarisation sont en un sens plus
essentielles pour la convergence et la paix du monde que tels développements
plus explicitement théologiques ou chrétiens, parce qu'elles sont plus fondamentales en ce qu'elles constituent
d'indispensables préalables. Teilhard avait quelque part mis en exergue d'un de
ses essais cette déclaration, parfai tement légitime mais mal comprise par
beaucoup et qu'on lui a bien reprochée :
Je crois que l'Univers est une
Évolution
Je crois que l'Évolution va vers
l'Esprit
je crois que l'Esprit s'achève en
du Personnel
je crois que le Personnel suprême
est le Christ universel( Comment je crois, dans Œuvres, X, p. 117.)
Et il commentait: «Si par suite
de quelque renversement intérieur, je venais à perdre successivement ma foi au
Christ, ma foi en un Dieu personnel, ma foi en l'Esprit, il me semble que je
continuerais invinciblement à croire au monde»( Ibidem, p. 120). Et c'est
cette foi au monde et en l'homme, cette foi dans le travail et le projet de
l'homme, qui de fait constitue aujourd'hui la plate-forme commune d'où sa
vision devient contagieuse.
4.2. La loi fondamentale de la
montée conjointe au cours de l'évolution de la complexité et de la conscience,
si explici tement formulée par Teilhard, est aujourd'hui unanimement reconnue
par la biologie et l'anthropologie moderne: le récent colloque de l'UNESCO
auquel il a déjà été fait allu sion, a souligné cette unanimité. Qu'ils
s'appellent Jacob, Monod ou Prigogine, Arthur Koestler ou Edgar Morin, qu'il
s'agisse de l'académicien soviétique Zubov ou du français Jean Piveteau, tous
sont d'accord sur ce point et la loi exprimée par Teilhard leur paraît
constituer une authen tique révolution de notre vision du monde. Elle introduit
la bonne «centration» de l'homme dans l'Univers, remplaçant la centration
géométrique du monde aristotélico-scola stique, ruinée par Copernic et Galilée,
avec l'abandon du géocentrisme ptoléméen.
4.3. Autre contribution
essentielle et apport décisif de Teilhard: avoir saisi toute la spécificité
et la portée de l'apparition de l'homme et le sens de l'hominisation. Le
concept même, si classique aujourd'hui et ayant défini tivement conquis droit
de cité, au point qu'il nous paraît banal, est teilhardien: mais il fait
désormais partie de l'architecture de l'anthropologie scientifique la plus
orthodoxe, et les savants, à quelque horizon qu'ils appar tiennent, s'y réfèrent
comme à un essentiel. Il est clair que, quelles que soient les nuances, voire
les divergences dans les conceptions, le sens, les cheminements et les
mécanismes, la problématique teilhardienne est devenue constante de la
réflexion anthropologique en la matière. «L'hominisation qui est d'abord, si
l'on veut, la saute individuelle, instantanée, de l'instinct à la pensée; mais
l'hominisation, qui est aussi, en un sens plus large, la spiritualisation
phylétique, progressive, en la civilisation humaine, de toutes les forces
contenues dans l'animalité» (10 Phénomène humain, p. 199). L'apparition de
l'homme constitue aujourd'hui, pour l'unanimité des anthropologues, un
événement de première amplitude. Les savants soviétiques eux-mêmes y
reconnaissent un tournant décisif dans l'histoire de la planète Terre, au point
de proposer, pour caractériser le temps de l'homme, les vocables sugge stifs
d'Anthropogène (fabriqué sur le modèle de Paléogène et de Néogène),
d'Anthropozoïque ou de Psychozoïque (sur le modèle de Paléozoïque et de
Cénozoïque). Lorsque les paléontologistes français ou anglo-saxons parlent
d'une «nouvelle forme de vie», et d'un «règne nouveau» inauguré avec l'homme,
c'est toujours la même perspective, et Teilhard s'y reconnaîtrait d'emblée.
Ainsi le point de vue particulier phylétique, qui domine son étude et lui
manifeste la signification de la conscience comme phénomène biologique et fil
d'Ariane de la dérive évolutive, fixe-t-il la place de l'Homme dans la nature,
une place à part, la Sonderstellung des auteurs allemands, Altner, Heberer ou
Hofer.
4.4. Et cette nouvelle espèce de
vie constitue bien un point de fracture de l'évolution, puisqu'avec l'homme
l'évolution rebondit sur elle-même - elle devient consciente et peut dès
lors influer sur son propre rythme et son orientation, maniant les ressorts de
ses propres mécanismes ; point de fracture et discontinuité émergentielle
au sein d'un processus évolutif pourtant homogène, puisqu'avec l'homme,
l'évolution ne se fait plus divergente et ramifiée: contrairement à tout le
reste du monde biologique, l'homme ne constitue plus qu'une seule espèce, en
dépit de la diversité des climats et des latitudes ; il évolue sans doute, mais
jamais, depuis qu'il y a des hommes sur la terre, plus d'une seule espèce humaine
n'a occupé la planète: «les branches divergentes n'arrivent plus à se séparer;
l'humanité, dans le sang parfois et les tensions sans doute, ne cesse de
converger». Et ce fait, essentiellement d'abord biologique, est lourd de
conséquences sur l'unité fonda mentale de l'humanité, incompatible avec aucune
théorie raciste...
4.5. Biogenèse et biosphère,
avait-on suggéré dès la fin du XIXe s., avec Verdnaski. C'est Teilhard encore
qui, sensible au phénomène de conscience, lui a donné sa place organi que dans la
dérive de l'étoffe cosmique, créant pour le cerner le vocabulaire de Noogenèse
et de Noosphère. Il inverse ainsi la conception matérialiste, jusque là domi
nante, de l'évolution. Pour lui, non seulement il n'y a pas opposition,
comme le voulait Bergson, entre matière et esprit, mais, selon une de
ses formules célèbres, l'évolution manifeste «la puissance spirituelle de la
matière»: «l'évolution va vers l'esprit, et en l'homme, elle s'achève dans la
personne».
5. Teilhard, un scientifique ?
Il faut conclure. Je voudrais le
faire en rencontrant la quest ion si souvent formulée: Teilhard est-il
scientifique? L'interrogation est ambiguë. Si l'on veut parler de son effort de
biologiste, de paléontologue ou de géologue, la réponse ne fait pas de doute:
Teilhard a à son actif 40 ans de contribution scientifique rigoureuse, que les
spécialistes ont su reconnaître. Si l'on veut parler de la vision de l'Univers
esquissée ici et qui finalement a davantage retenu l'atten tion du grand public
non spécialisé, la question appelle une réponse plus nuancée. Teilhard
s'inspire manifestement de la méthode expérimentale d'observation du
«phénomène». C'est en biologiste, en historien de la vie, avec la conna
turalité spéciale de l'homme de terrain qu'il s'efforce de comprendre
l'évolution et d'en expliciter le sens ultime. Il est certain que les
mécanismes et le détail des structures le retiennent beaucoup moins que les
lois, les significations profondes et l'intelligence des grands mouvements de
dérive de l'étoffe du monde. C'est bien une «vision» qu'il présente, et
à ce point de vue l'œuvre n'est plus scientifique au sens banal et courant du
terme. Elle n'est pas pour autant spéculation pure, moins encore poésie,
allégorie ou mythe. Les développements de Teilhard ne se situent pas à côté de
la science positive: ils s'y enracinent au contraire profondément, fondés sur
un processus constant d'analogie et d'extrapolation. Il peut être intéressant
et parfaitement vala ble de s'interroger sur le caractère particulier, la
méthode et la nature de l'épistémologie teilhardienne. Pourtant la vraie
question pour moi n'est pas tant de savoir si la vision de Teilhard est
scientifique, mais si elle mérite quelque adhésion. Car la science n'épuise
pas les chemins de la raison; elle n'a donc pas le monopole exclusif de la
vérité.
Loi de l'accroissement conjoint
de la complexité et de la conscience: autrement dit l'adjonction à la «déesse
énergie des physiciens» d'une énergie d'arrangement, et affirmation que les
choses n'ont pas seulement un dehors mais un «dedans»: «la matière est
lestée de vie, la vie monte vers l'esprit», toutes propositions de Teilhard
qui ne sont évidemment pas strictement scientifiques, au sens de la
connaissance scientifique moderne, telle qu'on l'entend couramment. Ces vues ne
sont pas vraiment positives, opérationnelles: elles impliquent la
reconnaissance d'une finalité, on l'admet volontiers. Mais s'agissant de
l'intelligence de la vie et de l'évolution, on peut se demander, avec
François Russo (Le Colloque de V UNESCO : Teilhard de Chardin, dans Études,
Nov. 1981, p. 437- 447 : Teilhard de Chardin, un scientifique ? dans Le Monde,
15 mai 198) , si les exigences de la scientificité sont aussi impératives. Le
besoin incoercible rencontré aussi bien chez tant de biologistes modernes, et
non seulement chez Teilhard, de passer outre aux interdits pour oser parler de
sens et de finalité, est-il tellement condamnable? Pour différentes, voire
opposées qu'elles soient à celle de Teilhard, les «lectures» de Jacob, Monod,
Prigogine se situent du moins sur le même registre de dépassement de la pure
scientificité, inspirées par le besoin d'en dire plus sur la vie, sur
l'évolution et sur l'homme, que ne l'autorise la stricte science positive.
En parlant comme Prigogine de «nouvelle alliance», en se donnant comme lui un
«déso rdre», ou un «chaos primitif» comme Edgar Morin, en en appelant à la
«téléonomie» ou au «projet», ainsi que le font Monod ou Jacob, en confessant
que tout se passe «comme si»..., on reconnaît avec Teilhard, fût-ce selon des
avenues très différentes, la nécessité et la validité tout ensemble d'une
interrogation sur le sens, qui dépasse la neutralité légitime de la méthode
scientifique au plan strictement spéculatif. S'il est impérieux de respecter
cette neutralité en son domaine, et de poursuivre cette froide objectivité, il
est insupportable aussi de s'y laisser enfermer ou corseter, et d'étouffer
«sous un ciel trop bas». Sans cesser d'être elle-même, la science doit et peut
s'ouvrir: or parmi les ouvertures actuellement suggérées, celle de Teilhard
demeure à beaucoup celle qui paraît la plus digne d'adhésion . (Signalons la
plus récente bibliographie des œuvres de T. et des travaux sur T. : J.M.
McCarthy, Pierre Teilhard de Chardin. A Comprehensive Bibliography, New York,
Garland Publ., 1981).
B-1348
Louvain-la-Neuve, É. Boné,
rue
de la Houe 1. Professeur à la Faculté de théologie de VU .CL
Persée
© 2005-2019
Pierre Teilhard de Chardin
« Comment je crois »
AVANT-PROPOS
Pour comprendre..un auteur il
faut..se rendre compte du problème auquel cette doctrine est supposée apporter
une solution….le problème central de Teilhard est la sécula risation…c.-à-d. le
processus historique et sociologique qui conduit à cette reconnaissance
et qui se caractérise par un affranchissement progressif dans l’activité
scientifique et politique de l’homme de toute ingérence de la
théologie et de la métaphysique. Par sécularité …la reconnaissance de la valeur
propre de la terre et de
l’activité terrestre de l’homme . Par sécularisme enfin il faut attendre
toute attitude pour toute doctrine exaltant exclusivement les valeurs de la vie
terrestre au détriment de toute préoccu pation religieuse ou métaphysique…..Pour
le Chrétien tout sécularisme est inacceptable..T,entrevit à quel point l’homme moderne s’est éveillé
à la claire conscience de sa vocation et de ses responsabilités
terrestres …il prévoyait que ce courant aller conduire .. à a un élargissement
du fossé entre l’église et la culture humaine mais également à une crise au plus vif du monde
croyant…. « la monté irrésistible dans le ciel humain
l’Eglise ne résoudra …le Conflit entre Le Dieu traditionnel de le
Révélation et le Dieu nouveau de l Evolution ‘un Dieu évolutif
de En -Avant .. …. Dans un monde statique, la
dignité du travail humain ne se pèse pas dans les mêmes termes que dans un
monde en évolution. C'est précisément parce que nous vivons dans un monde en
voie de construction que notre travail reçoit une valeur nouvelle et une
importance capitale. La tâche humaine s'identifie ni plus ni moins à
l'obligation de conti nuer la grande- œuvre
de l'évolution et de la conduire à son achèvement. Ainsi Teilhard a-t-il le
droit d'exalter la grandeur et la dignité de la tâche humaine et de parler d'un « saint amour de la terre » bien avant que Dietri ch Bonhoeffer nous parlât d'une « sainte sécularité » (heilige Weltlichieit) Et, de même que le
problème de la sécularité prend chez Teilhard une firme neuve et extrêmement
riche, de même aussi la
solution qu'il nous propose diffère-t-elle radicalement de celle proposée par
la plupart des théologiens de la sécularité tels qu'un Harvey Cox, un William
Hamilton un Thomas Altizer, un
Paul Van Buren et autres. Loin de pencher vers une théologie sans Dieu ou de
sombrer dans un sécularisme comme il est de mode dans certains milieux, c'est au contraire dans une
christologie renouvelée, dans
le centre même de la foi chrétienne, qu'il entrevoyait la solution du problème
qui nous occupe. Cet univers dont nous célébrons la grandeur et la
richesse n'existe pas en endehors du Christ; il est relié organiquement au
Christ en ce sens que tout été créé pour Lui et qu'en Lui tout trouve son
achèvement.
Cette christologie, d'inspiration nettement paulinienne, est assez proche de celle qu'on
nomme communément scotiste, bien
qu'elle s'en sépare sur plusieurs points importants. Le théologien du Moyen Age
prend son point de départ en Dieu et se demande quelle fut l'intention divine
en décrétant l'incarnation du Verbe; Teilhard médite sur la valeur de
la terre et se demande comment elle peut être reliée au Verbe incarné. Dans
la spéculation médiévale l'accent est plutôt sur la préexistence du Christ en
vue de qui tout sera créé; Teilhard mettra l’ accent sur l'eschatologie, sur le terme de l'histoire terrestre
dont le Christ constituera la définitive consécration. Pour le théologien du
Moyen Age, le
Christ est surtout le premier conçu dans la pensée divine de la création; pour
Teilhard Il est avant tout le terme et le couronnement de l'histoire. Une
telle christologie contient selon lui la vraie solution au problème de la
sécularité. Si la vocation humai ne consiste à construire la terre et si cette
construction de la terre constitue la préparation, insuffisante certes, mais
nécessaire, à l’avènement du Christ, n'en suit-il pas que le travail
humain, en ce qu'il contient
de plus précieux et de plus élevé, possède
une orientation intrinsèque au Christ, fin
et couronnement de ce monde en formation? Cette liaison entre le travail humain
et le Christ de la Parousie constituait le thème central traité par Teilhard
dans le Milieu divin, publié
antérieurement. C'est dans les pages qui suivent qu'on trouvera une élucidation
plus poussée de certains points de doctrine qui en constituent le fondement.
Ainsi donc Teilhard a-t-il posé le problème théologique de la sécularité dans
une forme extrêmement originale et éclairante, tout en lui donnant une solution
réellement chrétienne en plein accord avec les données traditionnelles de la
foi.Loin d'approuver le courant de sécularisme qui nous opprime, c'est bien à dépasser toute forme de
sécularisme que Teilhard nous invite en intégrant les valeurs de la terre dans
une vision christocentrique du monde.
A part les questions
christologiques, c'est
surtout au problè me du péché originel que sont consacrés le plus grand
nombre d'essais contenus dans ce volume. Tout lecteur averti se rendra compte
qu'il s'agit ici d'essais, qui, selon l'intention et le désir de
l'auteur, devaient être
étudiés de plus près par des théologiens de métier. Si certaines formules
proposées par Teilhard peuvent paraître encore assez hésitantes, c'est pourtant bien dans le sens
indiqué par lui que s'oriente aujourd'hui la recherche théologique sur ce point.
N. . Wildiers Docteur
en Théologie
……………………………………………………………………………………………
..Une causalité dominante
parmi les autres causalités( c.-à-d. ,somme toute une puissance intercalée dans
la série des causes expérimentales) telle serait l’influence divine.35….les
seules façons rationnelles de concevoir l’ action du Créateur sur son
œuvre sont ceux qui nous obligent de regarder comme
insensible ( de vue strictement expérimental) l’insertion de
l’énergie divine au sein des Choses-propriété qui ne laisse pas que
d’ avoir des conséquences importantes relativement aux questions
suivantes.
-Comment Dieu nous est-il
connaissable ?
-Quelle est l’ extension vraie se
sa Toute-puissance ? 36 Nous ne serons amenés scientifiquement à voir Dieu ,parce que
jamais l’opération divine ne sera en discontinuité avec les lois physiques
et physiologiques.. …une observation analytique des phénomènes est
incapable de nous faire atteindre Dieu même comme premier moteur .Nous ne
sortirons jamais du cercle des explications naturelles. La cause
première ne se mêle pas aux effets. Elle agit sur les natures individuelles et
sur le mouvement de l’ensemble Dieu à
proprement parler ne fait pas,Il fait se faire les choses.38
Il n’y a pas dans l’histoire de l’Eglise de miracles absolument hors de
portée des forces vitales….Et cependant ,Dieu est connaissable
par la raison humaine !Et cependant le miracle est absolument nécessaire
..pour les besoins de l’apologétique …et pour la joie de notre cœur
..qui se repose pleinement en un Dieu plus fort de tout ce qui existe…Pour
saisir la présence du courant divin ..doive intervenir les théories
bienfaisantes …qui reconnaissent aux facultés de l’âme le pouvoir d’achever la
vérité des choses.39 ……..Les faits matériels, pris objectivement, contiennent du Divin. Mais ce Divin n’est
en eux, relativement à notre connaissance, qu’une simple puissance. Il restera
donc en puissance aussi
longtemps que nous n’aurons pas, pour réaliser dans notre esprit le Monde
suprasensible, des facultés suffisamment préparées, non pas seulement par
l’exercice de l’analyse et de la critique, mais bien plus encore par
raffinement moral, et une fidélité entière à suivre l’étoile toujours montante
de la vérité. — Seule la pureté du cœur (aidée
ou non de la grâce, suivant le cas) et non
pas la pure science est capable, en présence du Monde en
mouvement, ou en face d’un fait miraculeux, de surmonter l’indétermination
essentielle des apparences, et de découvrir avec certitude derrière
les forces de la Nature un Créateur, — et, au fond de l’anormal, le Divin.
Voici donc, déjà, que grâce à l’étude des conditions imposées par la nature du
Monde à l’opération divine, nous sommes conduits à adopter une théorie
particulière de la connaissance du Divin (connaissance de raison et
connaissance de foi x).
Selon la N.D.A.i. On observera que les
considérations développées ci-dessus touchant Invisibilité scientifique de la
causalité divine (même dans le miracle) sont la contre partie
de toute Théorie qui exige, pour
l’aperception du Divin, une sensibilisation particulière des facultés de l'âme.
Sans quelque ambiguïté inhérente, par nature, à la face objective des faits miraculeux, on ne
s’expliquerait pas que nous ayons besoin, subjectivement,
pour reconnaître la main divine, des « Yeux de la Foi. » 40…. la Puissance
divine n’a pas devant elle le champ aussi libre que nous le supposons : mais
tout au contraire, de par la constitution même de l’être participé qu’elle
travaille à faire apparaître (c’est-à-dire en définitive de par sa propre
perfection à elle-même), elle demeure assujettie, au cours de son effort
créateur, à passer «par toute une série d’intermédiaires, et à surmonter Toute une suite dé' risqués
inévitables, — quoi quoi q’en disent les théologiens toujours prêts à faire
jouer la « potentia absoluta divina ».
Nous avons déjà reconnu une première loi très générale
à laquelle est soumise l’opération divine « ad extra » : celle de
ne pouvoir agir (en vertu même de sa perfection) en rupture des natures individuelles ou en
dysharmonie avec la marche de l’ensemble, — c’est-à-dire sur un même plan que
les causes secondes. Cette première restriction à une manifestation «
arbitraire » de l’action divine nous introduit à en considérer deux autres.— i)
Tout d’abord, il semble contradictoire (à la nature de l’être participé)
d’imaginer Dieu créant une chose isolée.
Un seul Être peut exister isolément : l’Ens a se . Tout ce qui n’est pas
Dieu est essentiellement multitude, — multitude organisée en soi, et
multitude s’organisant autour de soi. Pour arriver à faire une âme, Dieu n’a donc qu’une seule
voie ouverte à sa puissance Créer un Monde. Des
lors parmi ses conditions de possibilité pleinement explicitées, « Homme
» ne contient 42…plus seulement « animalité et rationalité sa
notion implique encore Humanité Terre Univers….. Voila qui nous change de
la facile possibilité imaginée par les logicistes pour les choses. Mais
voila aussi qui nous grandit, — et voilà
surtout qui applique -à Notre
Seigneur, suggère l’idée d’une étonnante unité dans la Création.
Car enfin nous voyons maintenant que c’était tout juste assez pour Dieu, s’il
voulait avoir le Crist: de lancer tout un Univers et de répandre la vie à
profusion- — Y a-t-il donc strictement autre chose en acte, aujourd’hui dans tout ce qui se
meut en dehors de Dieu, que la réalisation de Jésus- à laquelle chaque
parcelle du Monde est, de près ou. de loin , nécessaire (ex necessitate medii1))
? — On peut avoir
confiance que non.
-2) Si les lois générales du Devenir (réglant
l’apparition progressive de l’être (créé) à
partir d’un multiple inorganisé ) doive être regardées comme des
modalités s’imposant strictement à
l'action divine, on entrevoit que l’existence
du Mal pourrait bien être, elle aussi, un
accompagnemént rigoureusement inévitable de la Création Nous nous
« Necesse est üt adveniant scandala2. » Nous nous
représentons souvent Dieu comme pouvant tirer un Monde sans douleurs, sans
fautes, sans risques, . c’est là une fantaisie conceptuelle, et qui rend
insoluble le problème du Mal. Non
faut-il dire, Dieu malgré sa puissance ne peut pas obtenir une créature
unie à
Lui sans entrer nécessairement en lutte avec du Mal. Car le Mal apparait
inévitablement avec le premier atome d’être que la création «
déchaîne » dans l’existance. Creatures et impeccabilité (absolue et
générale) sont des termes dont l’association répugne autant (physiquement
ou méta physiquement ,peu importe ici) à la
Puissance et à la Sagesse divine que l’accouplement de « Créature » et «
unicité ».-Par conséquent si le mal sévit autour de nous sur Terre,ne 43 nous
scandalisons, levons plutôt la tète .Ces larmes ….mesurent ..la valeur de ce
que nous sommes .Il faut que notre être soit bien précieux
pour que Dieu le poursuive à travers tant d’obstacles.-Et c’est un
grand honneur qu’il nous fait de
pouvoir lutter avec Lui « pour que sa parole s’accomplissent »
c.-à-d. « pour que la créature soit »….Par quel miracle le
Créateur gouvernera-t-il les choses ? « Par le miracle
suprême de l’action divine qui consiste à pouvoir Grace à une influence de profon
deur et d’ ensemble ,intégrer sans cesse sur un plan
supérieur tout bien et tout Mal, dans le moyen qu’il construit par les
moyen des Causes secondes. »…44….. Tous, en ce monde nous nous trouvons
pris dans un enchevêtrement de maux
ou de déterminismes, sur
lesquels Dieu Lui-même (en vertu de son acte créateur librement posé) ne peut plus agir que sous
certaines_conditions très précises (parce qu’il y a des « inconvénients », qui
font essentiellement partie des
Choses). Mais si les fils sont incassables ou modérément élastiques, le réseau,
lui, est infiniment souple entre les mains du Créateur, — pourvu que, de notre
côté, nous nous montrions créatures fidèles. Quel’homme vive loin de Dieu.L
‘Univers reste pour lui neutre ou hostile. Mais que I’ Homme croie en Dieu, et aussitôt,
autour de lui, les éléments de l’inévitable, même fâcheux,
s’organisent en un Tout : bienveillant, ordonné au succès final de la vie. Pour
le croyant, chaque chose reste, extérieurement et individuellement, ce :
d’elle est pour tout le Monde : et cependant, à son usage, la : lapuissance
divine adapte le Tout avec sollicitude. Elle recrée, en quelque façon, à
chaque instant, l’Univers, exprès pour celui qui la prie. « Credenti omnia
convetuntur in bonum» ~ Une
infaillible synthèse de l’ensemble, conduite par influence
intérieure et extérieure combinées, telle paraît donc être, en Définitive (en dehors des dilatations
exceptionnelles du miracle) la forme
la plus générale et la plus parfaite de l’action divine sur tout le Monde : respectant tout, « obligée
» à beaucoup de détours et de tolérances qui nous scandalisent à première vue,
mais finalement intégrant et transformant tout.
LE PECHE ORIGINEL
Le Péché originel. Jusqu’ici (en
exceptant l’école d’Alexandrie) la représentation du péché originel
a été emprunté presque littéralement aux premières chapitres de la
Genèse….le mal a fait irruption dans notre monde 61.. Le Paradis
terrestre ne saurait être 62…. plus compris, aujourd’hui, comme une
réserve privilégiée de quelques hectares. Tout se tient trop, on le voit
maintenant, physiquement, chimiquement, zoologiquement..., dans l’Univers, pour
que l’absence stable de mort, de douleur, de mal même pour une
petite fraction des choses) puisse être conçue en dehors d’un état
général du Monde différent du nôtre. Le Paradis terrestre n’est
compréhensible que comme une manière d’être différente de
l’Univers (ce qui est conforme au sens traditionnel du dogme, qui voit dans
l’Éden un « autre Monde »). Or, si loin que nous regardions dans le passé, nous
ne voyons rien de semblable à cet état merveilleux. Pas le moindre vestige à
l’horizon, pas la moindre cicatrice, indiquant les ruines d’un âge d’or ou notre
amputation d’un monde meilleur. A perte de vue, en arrière, dominé par le Mal
physique, imprégné de Mal moral (le péché est manifestement « en ; puissance »
prochaine dès l’apparition de la plus faible spontanéité...), le Monde se
découvre à nous en état de péché.
En vérité, l’impossibilité de
faire rentrer Adam et le Paradis terrestre (imaginés littéralement) dans nos
perspectives scientifiques est telle que je me demande si un seul homme,
aujourd’hui, est capable d’accommoder simul tanément son
regard sur le Monde géologique évoqué par la Science, et sur le Monde
communément raconté par l’Histoire Sainte. On ne peut conserver les deux
représentations qu’en passant alternativement de l’une à l’autre. Leur
association jure, elle sonne faux. En les unissant sur un même plan nous sommes
sûrement victimes d’une erreur de perspective.63…..la chute en tant
qu’événement est quelque chose d’invérifiable …cela peut tenir a deux
raisons opposées.
1. Le PO est un
événement trop petit et lointain qui nous échappe.
2.il est trop grand et trop
présent……………………64
Une explication veut que le PO
exprime.. dans un acte de localisation en instantané le loi pérenne et
universelle de faute qui est en L’Humanité en vertu de
sa situation d’ être en devenir.67 Selon la N.D.E.(page 69) pour T.de
Chardin et saint Paul…le grande péché du monde est en avant et c’ est un
péché d’ apostasie.69
LA MORT
Pourquoi les vivants meurent- ils, sinon en
vertu de la « des intégrabilité essentielle á toute structure
corpusculaire ?...La mort c.-à-d. la désagrégation commence
véritablement á se manifester des l’atome .Inscrite dans la physicochimie même
de la matière (toute mort ,puisque par raison implacable
d’homogénéité physique de l’ homme n’eut échappé seul á la
décomposition organique au sein d’un système d’animaux essentiellement
mortels N.D.A.)221…..la mort ,le Péché Originel n’est pas..localisable en
un lieu ni á un moment particulier. Mais il affecte et infecte …la
totalité du temps et de l’espace..le Péché originel ..est partout et
depuis toujours .(Saint-Paul ..désigne Adam comme essentiellement relatif au
Christ-Romains IX,5 N.D.E.)222 …..la Chute pas un cas isolé mais une
condition générale affectant la totalité de l’histoire.223 …. Dans
l’explication « alexandrine »…le multiple d’où émerge l’Evolution
est a Vous pouvez partager un
article en cliquant sur les icônes de partage en haut à droite de celui-ci.
La reproduction totale ou partielle d’un article, sans l’autorisation écrite et
préalable du Monde, est strictement interdite.
Pour plus d’informations, consultez nos conditions générales de vente.
Pour toute demande d’autorisation, contactez syndication@lemonde.fr.
En tant qu’abonné, vous pouvez offrir jusqu’à cinq articles par mois à l’un de
vos proches grâce à la fonctionnalité « Offrir un article ».
https://www.lemonde.fr/sciences/article/2023/10/02/neurosciences-une-joute-mondiale-sur-les-theories-de-la-conscience_6192035_1650684.html
Neurosciences : une joute
mondiale sur les théories de la conscience
EnquêteQuel est le
substrat neuronal de nos expériences subjectives ? Plusieurs hypothèses
s’affrontent, dans une série d’expériences censées les départager. Le premier
round de cette collaboration « adversariale » illustre toute la
difficulté de cette entreprise inédite.
Une
curieuse manifestation scientifique a eu lieu le 23 juin dans une salle de
spectacle new-yorkaise. Sous l’égide de l’Association pour l’étude scientifique
de la conscience, des experts du domaine s’étaient donné rendez-vous pour
prendre connaissance des résultats d’une initiative inédite : la
confrontation méthodique de deux théories de la conscience. L’objet de
celles-ci est d’expliquer comment les expériences subjectives – pour le dire
simplement, ce qu’un sujet ressent face aux mondes extérieur et intérieur –
émanent de l’activité cérébrale. Une question qui met au défi philosophes et
scientifiques depuis des siècles.
Les
tenants de la théorie de l’espace de travail global (GNWT), dont le Français Stanislas Dehaene (Collège de France) est le chef de file, et ceux
de la théorie de l’information intégrée (IIT), proposée par Giulio Tononi
(université du Wisconsin), avaient accepté de s’accorder sur une série
d’expériences susceptibles de les départager, menée par des laboratoires tiers,
réunis au sein d’un consortium baptisé Cogitate, et financée par la Templeton
World Charity Foundation.
L’heure
était venue de dévoiler les résultats de cette collaboration
« adversariale », ce qui fut fait comme s’il s’était agi d’une
confrontation sportive – « tous mes doctorants
avaient les yeux écarquillés à voir sur scène de grandes figures du domaine
associées à une forme de spectacle », témoigne Axel Cleeremans, professeur à l’Université libre de Bruxelles. La
soirée visait aussi à solder un pari pris en 1998 par Christof Koch
(Institut Allen pour les sciences du cerveau, Seattle) auprès du philosophe de
l’esprit David Chalmers (New York University) : Christof Koch avait alors
estimé que les neurosciences auraient trouvé le substrat neuronal, biologique,
de la conscience d’ici à vingt-cinq ans.
Banc d’essai
Difficile
de résumer les deux théories en balance en quelques mots – ou même paragraphes.
Disons que, pour l’IIT, la
conscience est la capacité intrinsèque d’un réseau de neurones à s’influencer
lui-même, déterminée par le niveau d’information intégrée maximal admis par ce
réseau, exprimée par un paramètre mathématique dénommé phi. D’un point de vue
anatomique, la partie postérieure du cortex serait la plus susceptible
d’abriter ces réseaux de neurones, sans que cela dérive de manière directe et
univoque de la théorie.
Pour la
GNWT, le contenu de la conscience correspond à la représentation mentale codée
dans un réseau neuronal global reliant les régions les plus évoluées du cortex
(notamment préfrontale et pariétale). La perception d’un stimulus commence par
une étape non consciente focalisée dans une région corticale sensorielle
spécialisée. Lors d’une seconde étape (vers 250-300 millisecondes), cette
représentation accède à l’espace de travail neuronal global (GNW) et devient
disponible pour chacune des régions qui composent cet espace unifié. C’est
cette « ignition » qui correspond à la prise de conscience du
stimulus en question.
la fois
secondaire et peccamineux des son origine….l’acte créateur n’est
intelligible que comme un processus graduel d’arrangement et d’unification ( ce
qui revient a admettre que créer c’est unir.-N.D.A.) 226….. ,
Statistiquement ..dans le cas d’ un vaste système en voie d’organisation
il est « fatal » que 1.des désordres locaux apparaissent
et 2. Des états collectifs désordonnés. Au dessus de la vie il entraine
la douleur .A partir de l’ l’homme il devient Péché. (…. le mal pourrait
apparaitre ..comme résultat statistique d’un processus d’ évolution
N.D.E.)227…. On continue a entendre dire que le fait pour
l’univers de se présenter ….non …comme un Cosmos mais comme une
cosmogénèse ne change Vous
pouvez partager un article en cliquant sur les icônes de partage en haut à
droite de celui-ci.
La reproduction totale ou partielle d’un article, sans l’autorisation écrite et
préalable du Monde, est strictement interdite.
Pour plus d’informations, consultez nos conditions générales de vente.
Pour toute demande d’autorisation, contactez syndication@lemonde.fr.
En tant qu’abonné, vous pouvez offrir jusqu’à cinq articles par mois à l’un de
vos proches grâce à la fonctionnalité « Offrir un article ».
https://www.lemonde.fr/sciences/article/2023/10/02/neurosciences-une-joute-mondiale-sur-les-theories-de-la-conscience_6192035_1650684.html
Neurosciences : une joute
mondiale sur les théories de la conscience
EnquêteQuel est le
substrat neuronal de nos expériences subjectives ? Plusieurs hypothèses
s’affrontent, dans une série d’expériences censées les départager. Le premier
round de cette collaboration « adversariale » illustre toute la
difficulté de cette entreprise inédite.
Une
curieuse manifestation scientifique a eu lieu le 23 juin dans une salle de
spectacle new-yorkaise. Sous l’égide de l’Association pour l’étude scientifique
de la conscience, des experts du domaine s’étaient donné rendez-vous pour
prendre connaissance des résultats d’une initiative inédite : la
confrontation méthodique de deux théories de la conscience. L’objet de
celles-ci est d’expliquer comment les expériences subjectives – pour le dire
simplement, ce qu’un sujet ressent face aux mondes extérieur et intérieur –
émanent de l’activité cérébrale. Une question qui met au défi philosophes et
scientifiques depuis des siècles.
Les
tenants de la théorie de l’espace de travail global (GNWT), dont le Français Stanislas Dehaene (Collège de France) est le chef de file, et ceux
de la théorie de l’information intégrée (IIT), proposée par Giulio Tononi
(université du Wisconsin), avaient accepté de s’accorder sur une série
d’expériences susceptibles de les départager, menée par des laboratoires tiers,
réunis au sein d’un consortium baptisé Cogitate, et financée par la Templeton
World Charity Foundation.
L’heure
était venue de dévoiler les résultats de cette collaboration
« adversariale », ce qui fut fait comme s’il s’était agi d’une
confrontation sportive – « tous mes doctorants
avaient les yeux écarquillés à voir sur scène de grandes figures du domaine associées
à une forme de spectacle », témoigne Axel
Cleeremans, professeur à
l’Université libre de Bruxelles. La soirée visait aussi à solder un pari pris
en 1998 par Christof Koch (Institut Allen pour les sciences du
cerveau, Seattle) auprès du philosophe de l’esprit David Chalmers (New York
University) : Christof Koch avait alors estimé que les neurosciences
auraient trouvé le substrat neuronal, biologique, de la conscience d’ici à
vingt-cinq ans.
Banc d’essai
Difficile
de résumer les deux théories en balance en quelques mots – ou même paragraphes.
Disons que, pour l’IIT, la
conscience est la capacité intrinsèque d’un réseau de neurones à s’influencer
lui-même, déterminée par le niveau d’information intégrée maximal admis par ce
réseau, exprimée par un paramètre mathématique dénommé phi. D’un point de vue
anatomique, la partie postérieure du cortex serait la plus susceptible
d’abriter ces réseaux de neurones, sans que cela dérive de manière directe et
univoque de la théorie.
Pour la
GNWT, le contenu de la conscience correspond à la représentation mentale codée
dans un réseau neuronal global reliant les régions les plus évoluées du cortex
(notamment préfrontale et pariétale). La perception d’un stimulus commence par
une étape non consciente focalisée dans une région corticale sensorielle
spécialisée. Lors d’une seconde étape (vers 250-300 millisecondes), cette
représentation accède à l’espace de travail neuronal global (GNW) et devient
disponible pour chacune des régions qui composent cet espace unifié. C’est
cette « ignition » qui correspond à la prise de conscience du
stimulus en question.
a rien a l ‘idée que nous pouvions nous faire
antérieurement de l’auteur de toutes choses . « Comme de
si pour Dieu ….cela pouvait faire une différence créer
instantanément ou évolutivement »…….il me faut insister sur le point
capital que voici.287… Alors que, dans le cas d’un Monde statique, le Créateur
(cause efficiente) demeure, quoi qu’on en ait ,structurellemet détaché de son œuvre et, partant,
sans fondement définissable à son
immanence, — dans le cas d’un Monde de nature évolutive, au contraire, Dieu n’est plus concevable (ni structurellement, ni dynamiquement) que dans la
mesure où, comme une sorte de
cause « formelle », il coïncide (sans se confondre )avec le Centre de
convergence de la Cosmogénèse. Ni structurellement; ni dynamiquement, je dis
bien : parce que si Dieu ne nous apparaissait pas maintenant en ce point
suprême et précis où se noue désormais à nos yeux la Nature, ce n'en plus vers
lui (situation absurde!) mais vers un autre « Dieu » que graviterait inévitablement notre pouvoir
d’aimer.
Depuis Aristote, on n’avait guère
cessé de construire les « modèles » de Dieu sur le type d’un Premier Moteur
extrinsèque, agissant a rétro (
a partir
des origines).
Depuis l’émergence, en notre conscience, du « sens évolutif », il ne nous est
plus physiquement possible de concevoir, ni d’adorer, autre chose qu’un Dieu
Premier Moteur organique ab ante .(
qui nous attire en avant)
Seul un Dieu fonctionnellement et
totalement « Omega . peut désormais nous satisfaire.
Mais un tel Dieu, où le trouver?
Qui donc donnera enfin son Dieu à l’Évolution?288….
L’AVENEMENT ET L’EVENEMENT
CHRISTIQUES
Ainsi consécutivement a la traversée toute
récente d’un nouveau point critique par la Via au cours de son
développement (a
partir de ses origines N.D.E)
aucune forme ou formule religieuses ne saurait plus (ni en fait, ni en
droit) combler, dans ce qu’ils ont désormais de plus spécifiquement humain,
notre besoin et notre capacité d’adorer. Si bien qu’une « religion de l’avenir
» (définissable comme une « religion de l’Évolution ») ne peut manquer
d’apparaître bientôt : mystique nouvelle, dont le germe (comme il arrive dans
le cas de toute naissance) doit pouvoir dès
maintenant se reconnaître quelque part autour de nous. plus on
réfléchit à cette situation psychobiologique, plus la signification et
l’importance universelles se
dégagent de ce qu’on est en droit d’appeler « l’avènement christique ».
L’Évangile nous dit qu’un jour
Jésus demanda à ses disciples : « Quem dicunt esse Filium hominis? » A quoi
Pierre de répondre, impétueusement : « Tu es Christus, Filius Dei vivi. » Ce
qui était à la fois une réponse et une non-réponse : puisque toute la question
restait posée de savoir ce qu’est exactement « le Dieu vivant et vrai ».
Or, depuis les origines de
l’Église, toute l’histoire de la pensée chrétienne n’est-elle pas une seule
lente et persistante explication du témoignage porté par Pierre à
l’Homme-Jésus?
Phénomène absolument
unique et étrange ! Alors que, invariablement, sous le passage des siècles,
toutes les grandes figures de prophètes s’estompent ou se « mythifient » dans
la conscience des hommes, — Jésus, lui et lui seul, devient avec le Temps un
être de plus en plus réel pour une fraction particulièrement vivace de
l’Humanité; ceci du reste par un double mouvement qui, paradoxalement, le
personnalise et l’universalise toujours plus à la fois, au fil des ans qui
s’écoulent. Pour des millions et des millions de croyants (pris parmi les plus
éveillés des humains), le Christ, depuis qu’il est apparu, n’a jamais cessé,
après chaque crise de l’Histoire, de reémerger plus présent, plus urgent, plus
envahissant que jamais.Que lui manque-t-il donc, alors, pour pouvoir se
présenter,une fois de plus, à notre Monde nouveau, comme le « nouveau Dieu »
que nous attendons?
Deux choses, à mon avis; et deux choses
seulement
première, c’est que, dans un Univers où nous ne
pouvons
plus considérer sérieusement que la Pensée
soit un phénomène exclusivement terrestre, il ne soit plus
limité constitutionnellement dans
son opération à une simple « rédemption » de notre planète.
Et la seconde, c’est que, dans un Univers où
maintenant,
pour nos yeux, tout
se co-réfléchit suivant un seul
axe, il ne soit plus offert à
notre adoration (par suite d’une
subtile et pernicieuse confusion entre « sur-naturel » et « extra-naturel
»)comme une cime distincte et rivale du sommet où conduit la pente
biologiquement prolongée de l’anthropogénèse.
Au regard de tout homme éveillé à la réalité du
Mouvement
cosmique de
Complexité-Conscience qui nous engendre, le Christ, tel que la théologie
classique continue à le proposer au Monde, est à la fois trop limité (trop
localisé) astrono miquement, et trop excentrique évolutivement, pour pouvoir «
céphaliser » l’Univers tel
que celui-ci nous apparaît maintenant.
Mais, à part cela, la correspondance
n’est-elle pas révéla-
trice entre la figure (le « pattern ») des deux Omégas
en présence : celui postulé par la Science moderne, et celui
éprouvé par la mystique chrétienne ?... La correspondance, —
ou même la parité ! Puisque le Christ ne resterait pas le Consommateur si
passionnément décrit par saint Paul s’il ne revêtait
les attributs, tout justement, de l’étonnant pôle cosmique
virtuellement déjà (sinon explicitement encore) requis par notre nouvelle
connais sance du Monde pour nouer à son sommet la marche de l’Évolution.
Il est toujours dangereux, bien sûr, de prédire et
d’extrapo ler Tout de même, dans les circonstances présentes, comment ne
pas estimer que la montée graduelle du Christ dans la conscience humaine
ne saurait plus continuer bien longtemps sans que se produise, dans notre ciel
intérieur, l’événement révolutionnaire de sa conjonction avec le Centre,
désormais prévisible, d’une co-réflexion terrestre (et, plus généralement, avec
le foyer présumé de toute Réflexion au sein de l’Univers)
Forcés toujours plus étroitement
l’un sur l’autre par les pro grès de l’Hominisation, et plus encore attirés
l’un vers l’autre par une identité de fond, les deux Omégas, je répète (celui
de l’Expérience et celui de la Foi),s’apprétent certainement à réagir l’un sur
l’autre dans la conscience humaine, et finalement à se synthétiser : le Cosmique étant sur
le point d’agrandir fantastiquement le Christique; et le Christique sur le
point (chose invraisemblable!) d’amoriser (c’est-à-dire d’énergifier au maximum
*) le Cosmique tout entier.
Rencontre inévitable et «
implosive », en vérité, ayant pour effet probable de souder entre eux demain,
au milieu d’un flot de puissance évolutive libérée, Science et Mystique, —
autour d’un Christ identifié enfin par le travail des siècles, deux mille ans
après la Confession de Pierre, comme le sommet ultime (c’est-à-dire comme le
seul Dieu possible) d’une Évolution reconnue décidément comme un mouvement de
type convergent.
Voilà ce que je prévois.
Et voilà ce que j’attends, *
*( Sous l’Équateur, 25 octobre
(Christ-Roi) 1953.
Publié dans le Cahier VI de la
Fondation Teilhard de Chardin )
……………………………………………………………………………………………….
7.- Carlo Rovelli
«Επτά Σύντομα
Μαθήματα Φυσικής» Πατάκη 2016
…Μπίγκ Μπάνγκ….Η θεωρία υποστηρίζει ότι,το διάστημα
πτυχώνεται όπως η επιφάνεια της θάλασσας..ότι, χώρος και πεδίο είναι το ίδιο
πράγμα…Η κβαντομηχανική ,γνώρισε τεράστια πειραματική επιτυχία…..και
ώστόσο,…παραμένει τυλιγμένη σ΄΄ένα παράξενο άρωμα ακατανοησίας και
μυστηρίου …….Παίρνοντας της έμπνευση του Πλανκ ο Αινστάιν έδειξε(«Μου φαίνεται
ότι…κινούνται χωρίς να διαιρούνται περαιτέρω) ότι, το φώς
αποτελείται από πακέτα φωτός,…τα σημερινά φωτόνια. 26….ο,Μπόρ έδειξε ότι,
τα ηλεκτρόνια στα άτομα κινούνται μόνον σε ορισμένες τροχιές καθορισμένης
ενέργειας… ..μεταπηδούν από μια τροχιά σε άλλη εκπέμποντας ή απορροφώντας
ενέργεια,28…..κάθε στοιχείο στον περιοδικό πίνακα του Μεντελέγιεφ
αντιστοιχεί με μια λύση βασικής εξίσωσης της κβαντικής
μηχανικής….όλη η χημεία προκύπτει από αυτή την μοναδική εξίσωση………..Ο
Χάιζενμπεργκ φαντάστηκε ότι ,τα ηλεκτρόνια υπάρχουν ..όταν
αλληλεπιδρούν με κάτι άλλο…όταν κανείς δεν τα ενοχλεί δεν υπάρχουν που θε
νά΄…στην κβαντική μηχανική κανένα αντικείμενο δεν έχει σαφή θέση εκτός αν
συγκρουσθεί με κάτι άλλο 29……ως προς τα άλματα…δεν είναι δυνατόν να
προβλέψουμε που θα επανεμφανισθεί ένα ηλεκτρόνιο….τούτο φάνηκε παράλογο
στον Αινστάιν30 που δεν μπορούσε να παραδεχθεί ότι, δεν
υπάρχει μια αντικειμενική πραγματικότητα ανεξάρτητη από οποιονδήποτε
αλληλεπιδρά με αυτή,…. δεν πίστευε ότι, τα πράγματα είναι τόσο αλλόκοτα
και έλεγε ότι, έπρεπε να υπάρχει μια βαθύτερη λογική ΄εξήγηση 31…..Και
σήμερα ακόμη τα πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα.Η κβαντομηχανική είναι
εξαιρετικά χρήσιμη στην τεχνολογία, παραμένει όμως μυστηριώδης, επειδή δεν
περιγράφει τι συμβαίνει σ’ένα φυσικό σύστημα,,αλλά πώς αυτό επηρεάζει ένα άλλο
…Μήπως αυτό σημαίνει πώς η πραγματικότητα είναι μόνον αλληλοπεπίδραση;32…….Η
κβαντομηχανική μας δίδαξε ότι, ο κόσμος είναι ένα συνεχές αεικίνητο
σμήνος πραγμάτων,μια συνεχής εμφάνιση και εξαφάνιση εφήμερων οντοτήτων…Ένας
κόσμος συμβάντων όχι πραγμάτων47…..Υπάρχει σήμερα μια θεωρία …που
επιβεβαίωσε τα πειράματα, ως προς τις προβλέψεις της,………… το
«Καθιερωμένο πρότυπο Στοιχειωδών Σωματιδίων»…όμως οι φυσικοί δεν την
αποδέχονται 48.. παραμένει όμως κατά τον συγγραφέα η καλύτερη περιγραφή
που διαθέτουμε για τον κόσμο των πραγμά των5….Το παράξενο με την θεωρία της
σχετικότητας και την κβαντομηχανική,…είναι ότι, αντικρούουν η μία την
άλλη…Λ.χ. κατά την πρώτη ο χώρος είναι καμπύλος κατά την άλλη
επίπεδος όπου κβάντα ενεργείας πηδούν πέρα δωθε -.. …και παρόλο που
και οι δυό λειτουργούν καλά.,.παρόλο που φαινομενικώς αντιφάσκουν 55…Η
ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΒΡΟΧΩΝ προσπαθεί να συνδυάσει τις δύο θεωρίες 56……….δέχεται
ότι, ο χρόνος δεν είναι συνε χής,δεν είναι απείρως διαιρετώς,αλλά
απαρτίζεται από κόκκους ή «άτομα χώρου» πού δεν βρίσκονται πουθενά γιατί είναι
ό ίδιος ο χώρος…. Η θεωρία αυτή, δεν δέχεται την ιδέα ενός
στοιχειώδους και αρχέγονου χρόνου 67 ……………..η αλλαγή είναι πανταχού
παρούσα…κάθε διαδικασία χορεύει ανεξάρτητα από τις γειτονικές στον
δικό της ρυθμό 58…δεν υπάρχει πειραματική επαλήθευση της θεωρίας των
βρόχων59 Σχετικώς με τις μαύρες τρύπες….Στον ουρανό,βρίσκουμε
μαύρες τρύπες που σχηματίστηκαν από άστρα που κατέρρευσαν….Η ύλη-τους
βυθίζεται προς τα μέσα…Αλλά που πάει;…Κατά την θεωρία της κβαντικής βαρύτητας
βρόχων….η ύλη γίνεται όλο και πυκνώτερη,ώσπου η κβαντική
μηχανική να ασκήσει μια αντίθετη αντισταθμιστική πίεση….Αυτό το τελικό
στάδιο είναι γνωστό ως άστρο Πλάνκ….Αν ο Ηλίος σχημάτιζε μια μαύρη
τρύπα,ολόκληρη η ύλη του, θα ήταν συμπυκνωμένη στον χώρο ενός ατόμου,θα
αποτελούσε ,ένα άστρο Πλάνκ,που δεν θα ήταν σταθερό,γιατί μόλις
συμπιεστεί στο μέγιστο,αναπηδά και αρχίζει να επεκτείνεται και
πάλι.60 Η μαύρη τρύπα είναι ένα άστρο που αναπηδά σε εξαιρετική αργή
ταχύτητα.61…..κατά την θεωρία των βρόχων πριν από το Big Bang
υπήρχε το Big Bounce (αναπήδηση) δηλαδή ο κόσμος μπορεί να
γεννήθηκε από ένα προηγούμενο Σύμ παν, που συρρικνώθηκε από το ίδιο το
βάρος του, συμπιέστηκε και αναπήδησε από μια προηγούμενη φάση χωρίς χρόνο
η χώρο.62-63……ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ Η διαφορά μεταξύ παρελθόντος και
μέλλοντος,υπάρχει μόνον όταν μεσολαβεί η θερμότητα…Η θερμότητα
μεταδίδεται από τα θερμότερα πράγματα και όχι αντιστρόφως,από καθαρή τύχη
(Μπόλτσμαν)και τούτο γιατί το θερμό έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να
κινηθεί με τον τρόπο αυτό. 67…………..γιατί ένα γρήγορα κινούμενο
άτομο της ζεστής ουσίας, κινείται πιο γρήγορα από ένα ψυχρό και έχει
περισσότερες πιθανότητες να συγκρουσθεί με αυτό. 68…και να αφήσει την ενέργειά
του και όχι το αντίστρο φο.69……..Στη φυσική δεν υπάρχει τώρα73….Ισως
η εντύπωση για το πέρασμα του χρόνου, να βρίσκεται στην στενή σχέση
χρόνου και θερμότητας..ανιχνεύσιμη διαφορά ανάμεσα’ στο παρελθόν
και το μέλλον,υπάρχει μόνον όταν υπάρχει ροή θερμότητας…η ροή του
χρόνου…..δεν περιγράφει ακριβώς τα πράγματα 76.Ο Χώκιγκ απέδειξε πώς οι
μαύρες τρύπες είναι πάντα θερμές77….Η θερμότητα των μαύρων τρυπών
είναι σαν μια στήλη της Ροζέτας, γραμμένη με συνδυασμό τριών γλωσσών,των
Κβάντων,της Βαρύτητας και της Θερμοδυναμικής,που περιμένει να
αποκρυπτογραφηθεί για να μας πεί τι είναι πραγματικά η ροή του
χρόνου.78….Αποτελούμαστε από κβάντα και σωματίδια;Αν ναι από
πού έρχεται αυτή η αίσθηση της ατομικής ύπαρξης του μοναδικού εαυτού μας,που
έχει ο καθένας από μας;Είμαστε οι συλλογικοί δημιουργοί αυτής της
«φωτογραφίας» της πραγματικότητας που προσπάθησα να συνθέσω,.Δεν είμαστε
εξωτερικοί παρατηρητές …η ματιά μας είναι εκ των έσω 80……. Ποιά η σημασία του
ότι, είμαστε ελεύθεροι να παίρνουμε αποφάσεις,αν η συμπεριφορά μας, απλώς
ακολουθεί τους προκαθορισμένους νόμους της φύσεως;.86….πιστεύω ότι, το
είδος μας δεν θα διαρκέσει πολύ.92
-------------------------------------------------------------------
8.- Ηomo Deus: A Brief
History of Tomorrow by Yuval Noah Harari review – chilling
The epic, widely
celebrated Sapiens gets the sequel it demanded: a breathless, compulsive
inquiry into humanity’s apocalyptic, tech-driven future.
Tim Adams
16 Mar 2018 10.19
GMT
‘An ethicist’s
sense of rough justice’: Yuval Noah Harari.
(Yuval Noah Harari
began his academic career as a researcher of medieval warfare. His early
publications had titles like “Inter-frontal Cooperation in the Fourteenth
Century and Edward III’s 1346 Campaign” or “The Military Role of the Frankish
Turcopoles”. Then, the story goes, having won tenure at the Hebrew University
of Jerusalem, he embarked on a crusade of his own. He was invited to teach a
course that no one else in the faculty fancied – a broad-brush introduction to
the whole of human activity on the planet. That course became a widely
celebrated book, Sapiens, championed by Mark Zuckerberg, Bill Gates and Barack
Obama, and translated into 40 languages. It satisfied perfectly an urgent
desire for grand narrative in our fragmenting Buzz-fed world. The rest is
macro-history.)
Yuval Noah Harari:
The age of the cyborg has begun – and the consequences cannot be known
On almost every
page of Sapiens, a bible of mankind’s cultu ral and economic and philosophical
evolution, our millennial battles with plague and war and famine, Harari
announced himself a Zen-like student of historical paradox: “We did not
domesticate wheat,” he wrote, “wheat domesticated us”; or “How do you cause
people to believe in an imagined order such as Christianity, democracy or
capitalism? First, you never admit that the order is imagined.” The most
intriguing section of a wildly intriguing book was the last. Harari’s history
of our 75,000 years wound up, as all bibles are apt to do, with apocalyptic
prophesy, a sense of an ending.
Humanity, Harari
predicted, would engineer one more epochal event to rival the agricultural and
scientific revolutions. Having evolved to exercise a measure of mastery over
our environment, having begun to shape not only our planet, for better and
worse, but also our biology, we stand, he argued, at the point of creating
networked intelligences with a far greater capacity for reason than our own.
The result was likely to be a lose-lose scenario for the species. Sapiens would
disappear in the foreseeable future either because they had appropriated such
mind-making powers as to become unrecognisable or because they had destroyed
themselves through environmental catastrophe. Either way, judgment day was
approaching.
Individuals will
become a just a collection of 'biochemical subsystems' monitored by global
networks
Like all great
epics, Sapiens demanded a sequel. Homo Deus, in which that likely apocalyptic
future is imagined in spooling detail, is that book. It is a highly seductive
scenario planner for the numerous ways in which we might overreach ourselves.
“Modernity is a deal,” Harari writes. “The entire contract can be summarised in
a single phrase: humans agree to give up meaning in exchange for power.” That
power, he suggests, may in the near term give us godlike attributes: the
ability to extend lifespans and even cheat death, the agency to create new life
forms, to become intelligent designers of our own Galapagos, the means to end
war and famine and plague. There will be a price to pay for this power,
however.
For a start,
Harari suggests, it is destined, if current trends continue, to be vastly
unequally distributed. The new longevity and super-human qualities are likely
to be the preserve of the techno super-rich, the masters of the data universe.
Meanwhile, the redundancy of labour, supplanted by efficient machines, will
create an enormous “useless class”, without economic or military purpose. In
the absence of religion, overarching fictions will be required to make sense of
the world. Again, if nothing in our approach changes, Harari envisages that
“Dataism”, a universal faith in the power of algorithms, will become sacrosanct.
To utopians this will look a lot like the “singularity”: an all-knowing,
omnipresent data-processing system, which is really indistinguishable from
ideas of God, to which humans will be constantly connected. To dystopians it
will look like that too
Harari is mostly,
thrillingly or chillingly, sanguine about this
+ person
9.- Science Confirms
Ancient Spiritual Teaching — We Live in Two Bodies
July 9, 2018
Have you ever seen
a glow of light around someone? It can happen when the ambient light is not too
bright and especially when you are in a calm and mellow mood. Have you ever
felt a shared electric thrill pass through you at a concert when everyone rises
to their feet? It often happens when a crowd-pleasing piece is played. Have you
ever been moved by sound that seems to come from nowhere and everywhere? It can
happen when we are alone and in a quiet space.
If you have,
you’re not crazy. The light you see is real. It’s not some afterimage like one
caused by a camera flash. And what you feel is real. You really are sharing the
feelings of other people, they aren’t just your own. Those sublime sounds you
hear are real as well — unless it’s Elvis thanking you for writing all his
best songs, in which case, yes, you need help.
For those of us
not hearing from Elvis, the mystics explain these experiences as evidence of
our subtle energy body. According to them we live in two bodies. One is our
physical body, which our senses reveal to us, and the other is a subtle energy
body, or astral body, that our intuitive perception reveals to us.
The mystics go
further and say that the physical body is created, sustained, and controlled by
the subtle energy body; that the physical body is the sock of a sock puppet and
the subtle energy body is the hand inside the sock. Without the hand, the sock
puppet is just a lifeless, well, sock.
You might think
that science can give no support to the reality of such woo-woo concepts, but
string theory, especially the branch of string theory known as M-theory, gives
us a scientific framework to help us understand how such subtle energy can
exist. M-theory suggests that we continuously and simultaneously exist in two
realms — in our three-dimensional
physical universe, and in a vast, hidden-to-the-senses, two-dimensional,
pure-energy realm they call the “bulk” (as in, “the bulk of the cosmos”).
According to
M-theory, the bulk, or energy-verse as I like to call it, is inconceivably vast — dwarfing the physical
universe. In fact M-theory suggests that an almost unlimited number of other
physical universes could also exist in the energy-verse. The energy-verse is
filled with super-high frequency vibrating rings and strings from which string
theory gets its name. These rings and strings vibrate at frequencies too high
for either our senses or scientific instruments to detect. Further, M-theory
suggests that this ocean of high-frequency energies invisibly interpenetrates
the physical universe at every point, like water saturating a sponge. Thus the
rings and strings are invisible to our senses and yet surround and
interpenetrate our physical body and world at all times.
This is pretty
much exactly the way astral or subtle energy is described by the mystics: we
are surrounded by and interpenetrated with subtle energy. They tell us that our
subtle energy body is the source of the light seen as our aura, our feelings,
and much more.
More significantly
yet, M-theory also suggests that our entire physical universe is a holographic
projection — and that the hologram from
which it is projected exists completely, and only, in the vast ocean of the
energy-verse.
In our physical
world, a hologram is a flat, two-dimensional film with which light can be made
to interact to project a three-dimensional image. According to M-theory, our
universe’s hologram is a two-dimensional, light-template with which the
high-frequency energy of the energy-verse interacts to project our entire
three-dimensional physical universe into being.
Got that? I
wouldn’t be surprised if you didn’t. It takes getting used to. Try this: The
hologram from which the physical universe is created exists as coordinated
images of high-frequency light in the energy-verse. The high-frequency energies
of the energy-verse then continuously interact with those coordinated light
images to holographically project the physical universe into being.
Again, this is
pretty much what the saints and sages have been telling us for millennia: the
physical universe is created and sustained by subtle energy.
Everything was
created of spirit matter [Intelligently guided high-frequency energy] before it
was created physically — solar systems, suns, moons, stars, planets, life upon
the planets, mountains, rivers, seas, etc. I saw this process, and then, to
further understand it, I was told . . . that the spirit creation could be
compared to one of our photographic prints; the spirit creation would be like a
sharp, brilliant print, and the Earth would be like its dark negative. This
Earth is only a shadow of the beauty and glory of its spirit creation
10.-Fritjof Capra…The Tao of Physics
Fritjof Capra
(born February 1, 1939) is an Austrian-born American physicist. He is a
founding director of the Center for Ecoliteracy in Berkeley, California, and is
on the faculty of Schumacher College. Capra is the author of several books,
including The Tao of Physics (1975), The Turning Point (1982), Uncommon Wisdom
(1988), The Web of Life (1996) and The Hidden Connections (2002)The sales of
figures,concerning «The Tao of Physics,add up to o over one
million,worldwide.
………………………………………
I was sitting by
the ocean…Ι suddenly
became aware of my whole environment as being engaged in a gigantic cosmic
dance….I saw the atoms of the elements and those of my body participating in
this cosmic dance of….I felt its rhythm and I heard its sound and
at that moment I knew that this was the dance of Siva ,the Lord of
Dancers ,worshipped by the Hindus…..I began to see the parallels to
modern physics….helped me to realize that a consistent view of the
world is beginning to emerge from modern physics which is
harmonious with ancient Eastern wisdom (Ρreface to 1st edition)…I had
the strong feeling that I was merely uncovering something that was
quite obvious and would be common knowledge in the future…mysticism is being
taken seriously even within the scientific communi ty…………we are
witnessing …the beginning of a…movement that seems to illustrate the ancient
Chinese saying that the yang ( bright-positive) having reached its climax
,retreats in favor of the yin (dark –negative).. ..Scientists observers
in nature are intimately connected with the patterns of their
minds_( Ρreface to 2nd
edition)…the influence of modern physics …extends to the realm of thought and
culture where it has led to a…revision in our concept of the
universe and of our relation to it..21… …. The Milesians…think that all matter
is alive…saw no distinction between animate and inanimate spirit..24…Aristotle
…believed that question concerning the human soul and the contemplation of
God’s protection were much more valuable than investigation of the
material world..26..The Eastern image of the divine is not of a ruler who
directs the world from above but a principle that controls everything
from within ….the two basic themes of this conception are the
unity and interrelations of all phenomena and the
intrinsically dynamic nature of the world…30… They tend to see science
and physics in particular as an unimaginative narrow-minded discipline
which is responsible for all evils of modern technology..31 …This book
aims …attempts to suggest that modern physics goes far beyond technology
that the way of Tao..can be a path with a heart ..to a spiritual
knowledge and self-realization ..31. The Chinese thought…Human happiness
according to the Taoists is achieved when one follows the natural
order,acting spontaneously and trusting one’s intuitive knowledge ….they called
the reality Tao….114… they understood it as the right way of life in a moral
sense .The Chinese like the Indians believe that there is an ultimate
reality which underlies and unifies the multiple things and events we
observe.116.. the patterns of the cosmic Way ..is the cyclic nature if its
ceaseless motion and change..117…..the two poles which set the limits for the
cycles of change are…the yang( bright, strong,male,creative power
,male,associated with Heaven,movement) and yin (dark,female, receptive, female,
intuitive mind, represented by the Earth)..119 …. The two dots…,mean that each
of the two forces contain in itself the seed of its opposite..120…
Taoism…is interested in intuitive wisdom rather than in rational
knowledge ..is basically a way of liberation from this world.. Taoism believes
that human intellect can never comprehend the Tao..125..pair of opposites where
each of the two poles is dynamically linked to the other…126.. recognizes
the relativity of good and bad …the Taoist sage does not strive for the
good but rather strives to maintain a dynamic balance between
good and bad..127.. The essential feature of Taoism were taught in Greece ..by
Heraclitus…He believed in continuous change as Lao Tzu and that all
changes are cyclic.…128… acting with one’s intuitive intelligence 129…. The
unity of all things…although the spiritual traditions of the East differ in
details their view of the world is the same ….they are the same to
the fundamental features of the world emerging from the modern
physics…..e.g.the unity and mutual interre lation of all things
and events… 141… the constituents of matter and the basic phenomena are interconnected
…and cannot be understood as isolated entities but as only integrated
parts of a whole.. 142…… Τhe central meaning
of Eastern Mysticism is to experience all phenomena in the world as
manifestations of the same ultimate reality.. 209….the Boudha said that
all change….. compound things are impermanent…211…. The world is
conceived in terms of movement ,flow and..according to quantum
theory ..if a subatomic is particle is confined to a small region of
space it reacts by moving around..213… particles and
atoms …are probability patterns .225…Bouddists have a dynamic
conception of things as ever changing processes and deny the existence of any
material substance...226… I have six critiria….The first..concerns … a
polar relationship the… whole.. the relationship is more symmetrical…the
properties of the parts can only be fully understood through
the dynamics of the whole..The second ..concerns a shift from
thinking in terms of structure to thinking in terms of process(..in the old
paradigm…fundamental structures) 362…the Third criterion ….process is primary
,that every structure we observe is a manifestation of an underlying
process….in the new paradigm we believe that epistemology…has to believe
that epistemology has to be included explicitly in the description of natural
phenomena…363….the fourth criterion ..the most profound….. concerns the
age-old metaphor of knowledge as a building…there has been a
feeling that the foundation of knowledge were shifting 364…we may replace the
metaphor of the building by the metaphor of the network……there won’t
be anything primary or secondary…no foundation…things exist by virtue of
their mutually consistent relationships. The idea is common in Eastern
thought.365..The four criteria for new paradigm thinking ..are all independent
,nature is seen as an dynamic network of relationships that include the
human observer as an integral component….there is an approximate knowledge …
without having to understand everything at .… we cannot understand
everything… we can understand different aspects of nature in an
approximate way.366… The fifth criterion concerns the shift from truth to
approximate knowledge..limited and … approximate knowledge.. Mystics insist
that no single phenomenon can be fully explained……they are
interested in the non intellectual experience of the unity of things ..The
sixth criterion advocates the shift from an altitude of domination and control
of the nature ,including human beings ,to one of cooperation and nonviolence..367..)
on…the “Turning point..my point is that the major problems (threat
of nuclear war,starvation etc) are a
crisis of perception..357…the new paradigm… …is grounded …in spiritual
awareness.. is called holistic, ecological worldview…the fundamental
interde pendence of all phenomena 358…Heisenberg and Chew….inspired me
360…I no longer believe that we can adopt Eastern traditions in the West
without changing them in many important ways to adapt them in our culture
374
O pers.31-10-2023
11.-Στέφανος Τραχανάς Το Φάντασμα της Όπερας. ΠΕΚ ….2016
Το 2008 ο βρετανός φυσικός και μυθιστοριογράφος Τσάρλς
Σνόου.,,επεσήμανε το δευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στις θετικές και
τεχνολογικές επιστήμες αφενός και τις ανθρωπιστικές επιστήμες και την
τέχνη αφετέρου2… χωρίς την αρχή της απροσδιοριστίας, που είναι ένας νόμος
κρυμμένος στον μικρόκοσμο,καμιά από τις θεμελιώδεις προυποθέσεις που
κάνουν δυνατή την ανάδυση της ζωής στο σύμπαν δεν θα υπήρχε.Το Σύμπαν θα ήταν
νεκρό.23..Για να υπάρχουν πιθανότητες ζωής στο Σύμπαν, πρέπει να υπάρχουν
οι προυποθέσεις α.σταθερότητα ατόμων και μορίων…β. κατάλληλη
θερμοκοιτίδα…..γ….κατάλληλο Σύμπαν στο οποίο να επήλθε η ρήξη της
αρχέγονης κοσμικής ομοιομορφίας27 Η μακροβιότητα των άστρων είναι τέκνο της
αρχής της αβεβαιότητας.29…….. Παρότι τα σωματίδια έχουν τερά στιο κενό
χώρο,φαίνονται συμπαγή, λόγω της αρχής της αβεβαιότητας, που αποτρέπει τα
σωματίδια να στριμω χθούν το ένα δίπλα στο άλλο , αλλά τα κρατάει σε
απόσταση,30….Εξαιτίας της αρχής της αβεβαιότητας έχει εισαχθεί ένα
στοιχείο θεμελιώδους τυχαιότητας,μη αιτιοκρατικό στο μυαλό μας….το
φάντασμα μέσα μας εγγυάται την υπαρξιακή ελευθερία μας ,αντίθετα από ό,τι
θα έλεγε η παλαιά φυσική.37 Ουδείς φυσικός νόμος θα μας απαλλάξει από το
ευλογημένο βάρος της ελευθερίας μας39…Ο Βίγνερ μίλησε για την παράλογη
αποτελεσματικότητα των μαθηματικών στην φυσική επιστήμη,ο Γαλιλαίος είχε
πεί ότι, το βιβλίο της φύσης είναι γραμμένο στην γλώσσα των
μαθηματικών47… αυτό το δεχόμαστε και σήμερα,…Με τον Γαλιλαίο οι ουρανοί
και ο φθαρτός κόσμος ενοποιούνται..Η τελει ότητα των μαθηματικών
μεταφέρεται στην ενιαία φύση 50….γνωρίζουμε σήμερα ότι, απόλυτοι νόμοι στην
φυσική δεν υπάρχουν.52….η μαθηματική φύση ενίσχυσε όσο ποτέ άλλοτε την ελληνική
ιδέα της νομοκρατούμενης φύσης53….η έννοια του πειράματος δεν υπήρχε στους
Ελληνες….είναι απορίας άξιο πώς έφθασαν έξω από κάθε μακροσκοπική ή πειραματική
εμπειρία να διατυπώσουν την ατομική θεωρία --και την έννοια του κενού--- και το
ότι. φύση νομοκρατείται.που συνιστούν τους άξονες γύρω από τους οποίους στρέ
φεται και σήμερα η φυσική.54…δεν υπάρχει κανένα μεγάλο επίτευγμα του 20ου αιώνα
πού να μην κρίθηκε ιδεολογικώς επικίνδυνο…..αυτό εξαιτίας του αντιδογματισμού
της επιστήμης59….ο οποίος είναι ενοχλητικός σε όλα τα εξουσιαστικά
συστήματα, γιατί καλλιεργεί, έναν τρόπο σκέψης που δεν είναι δεκτικό
χειραγώγησης….ο Γαλιλαίος έθεσε τις βάσεις του πιο ανατρεπτικού πνευματικού
κινήματος στην ιστορί α60….Ο Γαλιλαίος έθεσε ως βάση της φυσικής την
πειραματική μέθοδο.-που σε ορισμένα σημεία(ελεύθερη πτώση
σωμάτων)προϋποθέτει μια διανοητική επανάστα ση (στην Αριστοτελική άποψη), που
κουβαλάει μέσα της το στοιχείο της ανατροπής…….γη,νερό και αέρας αποτελούν
αρχετυπικές μορφές τής υλης ,και η φωτιά, είναι το στοιχείο που έχει την
ικανότητα να μετασχηματίζει ένα μείγμα76…..πίσω από την ατομική υπόθεση
αλλά και όλη την αρχαία ελληνική επιστήμη είναι μια βαθύτερη πίστη
στην απλότητα και γνωρισι μότητα του κόσμου79…Ο κόσμος είναι τελικώς απλός,αλλά
η απλότητα πρέπει να αναζητηθεί όχι στις κατηγορίες που μας επιβάλλουν οι
αισθήσεις,αλλά σε οντότητες πέρα από την άμεση εμπειρία που υπερβαίνει η
ατομική υπόθεση..….Παραμένει αναπάντητο μέχρι σήμερα το ερώτημα ποιά είναι
τελικά τα ά-τομα της φύσης83…….Η ελληνική κληρονομία είναι βάρος δεν είναι
προνόμιο100….Ελεγε ο Φάινμαν ότι, η καλή διδασκαλία αποδίδει εκεί που..είναι
περιττή δηλαδή . στους καλούς μαθητές που είναι ικανοί να μάθουν
μόνοι τους102…
-------------------------------------------------------------------
12.-Dean Radin “The
Conscious Universe”
Meta-analysis-the
analysis of analysis…it allows us to ask even higher-level …..
questions ..to develop higher confidence about performance in
general without getting bogged down n the specifics of individuals..The
more data,the more confidence 49…. While the idea that the mind can
affect the physical body is becoming more acceptable it is also true that
the mechanisms underlying this link are still a complete mystery
161……………direct mensal healing162…experiments provide ..strong support for the
idea that people can unconsciously respond to distant mental
influences166…The implications for distant healing are clear169…The experiments
suggest that groups of people from a dozen to a small
workshop to billions watching a television broadcast may affect the
physical world in unexpected ways171….The idea of field
consciousness suggests a continuum of non local intelligence
,permuting space and time…Stressed individuals create an atmosphere of
stress in collective consciousness that reciprocally
affects the thinking and actions of every individual in that system
173….Inanimate objects like rocks will respond to order induced
by consciousness as well as animate ones (like people or tossed
dice) 175…. Nelson’s analysis revealed that on average ,over thirty years
there was indeed less rain before and after graduation days than a few
days before and after graduation188….The common link between mind and matter
as observed in these experiments is order ( in mind to
focused attention in matter to decreases in randomness)188…..The
idea of the world as an organism---the Gaia hypothesis ..perhaps the
individuals of earth are participating in the dance of Gaia…Experiments psi and
the moon199…. Daily fluctuations in casino and lottery payouts are not due to
pure chance,,,,field…. consciousness 208….Today thousands of nurses
use a form of mental healing called therapeutic touch…intuitive
diagnosis211…Military and intelligence applications213..
--------------------------------------------------------------------
13.-Jim Al-Khalili Οι δαίμονες της φυσικής Τραυλός 2014 The Nine Greatest Enigma in Science.2012
Σε ό,τι φορά τα παιχνίδια ,τις σπαζοκεφαλιές και
προβλήματα λογικής ή γενικότερα τη βαθειά σκέψη οι αρχαίοι Έλληνες υπήρξαν
ασυναγώνιστοι48……… ……Η πρόσθεση μιάς άπειρης ακολουθίας αριθμών δεν οδηγεί
απαραιτήτως σε άπειρο αποτέλεσμα 52—Διογένης : «Δεν ξέρω τίποτε εκτός από
το γεγονός της άγνοιας μου55…..Η θεωρία της σχετικότητας του Αινστάιν μας
διδάσκει πώς δεν πρέπει να απορρίπτουμε με τόση βεβαιότητα το παράδοξο
της Διχοτο μίας…Δηλαδή η ροή του χρόνου μπορεί να είναι ψευδαίσθηση και αν
τούτο ισχύει και η κίνηση είναι ψευδαίσθηση..ωστόσο η παραπάνω
άποψη μας απομακρύνει από την φυσική ,μας οδηγεί στην
μεταφυσική και σε ιδέες που δεν συμφωνούν με την εμπειρική επιστήμη57…οι
ιδέες του Αϊνστάιν ισχύουν όταν τα πράγματα κινούνται σχεδόν με
την ταχύτητα του φωτός…αν ωθήσουμε το πείραμα του Ζήνωνα στο λογικό του
άκρο τότε σφάλλουμε ισχυριζόμενοι ότι, ο χρόνος και ο χώρος
μπορούν να διαιρεθούν απείρως σε ολοένα μικρότερα αλλά πάντα
διακριτά χρονικά διαστήματα και αποστάσεις,,Όταν τα πράγματα γίνονται
πολύ μικρά, επεμβαίνει η κβαντομηχανική, κατά την οποία ο χρόνος κι ο
χώρος γίνονται ασαφείς και αόριστοι ,και ο τεμαχισμός σε μικρότερα κομμάτια
παύει να έχει νόημα54…….Η συμπεριφορά ενός απομωνομένου ατόμου, διαφέρει από
την συμπεριφορά ενός ατόμου που παρατηρείται….πράγμα που δεν έχει κατανοηθεί
πλήρως μέχρι σήμερα…..ο κβαντικός κόσμος διέπεται από την τύχη και την
πιθανοκρατία64….το ίδιο το άτομο δεν «ξέρει» πότε θα εκδηλωθεί το επόμενο
τυχαίο περιστατικό..η εργασία των Μίσρα και Σουνταραχάν,περιγράφει την
εκπληκτική κατάσταση ενός ραδιενεργού ατόμου,που όταν παρατηρείται διαρκώς και
προσεκτικώς,δεν διασπάται ποτέ…υποστηρίζουν πώς τα άτομα επηρεάζουν την
συμπεριφορά μας65…..η ουσία της κβαντικής περιγραφής του μικρόκοσμου,
ως μίας ασαφούς και απόκοσμης πραγματικότητας,που όταν δεν είναι
αντικείμενο παρατήρησης, βρίθει αλλόκοτων φαινομένων ,που δεν μπορούν ν
ανιχνευθούν την ώρα που εκδηλώνονται… Δεν μπορούμε να συλλάβουμε το άτομο «εν
δράσει»…Μοιάζει σαν το άτομο να έχει προικισθεί με ένα είδος επίγνωσης,μια
παράλογη ιδέα… Ο Μπόρ είπε: «Αν δεν εκπλήσσεσαι με τα πορίσματα της
κβαντικής μηχανικής, τότε δεν την έχεις κατανοήσει»66….Με πείραμα εντοπίστηκαν
ενδείξεις ότι, κάτω από διαρκή παρατήρηση τα άτομα συμπεριφέρονται πολύ
διαφορετικά απ’,ό,τι περίμεναν μέχρι τότε οι επιστήμονες68……κατά την
γενική θεωρία της σχετικότητας, η βαρύτητα δεν είναι ακριβώς μια δύναμη,
..αλλά είναι μάλλον ένα μέτρο τού ίδιου του χώρου γύρω από μια
μάζα84…αυτό που συμβαίνει είναι ότι, μεγαλώνει ο κενός χώρος μεταξύ των
γαλαξιών..ο γειτονικός μας γαλαξίας της Ανδρομέδας, κινείται στην
πραγματικότητα προς το μέρος μας,..με ταχύτητα 300 χιλιόμετρων το
δευτερόλεπτο,(αυτό συμβαίνει επειδή οι γαλαξίες,όπως και τα άστρα, δεν
κατανέμονται ομοιόμορφα στο Σύμπαν) …θα χρειασθούν αρκετά δισεκατομμύρια χρόνια
για να συγχωνευθούν.,,,,,.οι παρατηρήσεις του Χάμπλ αφορούσαν τους
μακρινούς γαλαξίες που όντως απομακρύνονται από μας,.87…Η θεωρία της Μεγάλης
Έκρηξης υποστηρίζεται σήμερα από τρία πολύ σημαντικά αποδεικτικά
στοιχεία 1.Την σχετική αναλογία των διάφορων χημικών στοιχείων στο
Σύμπαν,η λεγόμενη « στοιχειακή αφθονία»(πληθώρα στοιχείων υδρογόνου και
ήλίου,)89………….2.Η διαστολή του Σύμπαντος…………..3, το Σύμπαν είναι σήμερα
πλημμυρισμένο από ένα είδος αρχαίου φωτός,…η κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου,,,που
ανιχνεύεται με τα ραδιοτηλεσκόπια, υπό την μορφή ενός ασθενούς σήματος,…..και
επίσης μπορούμε να την ακούσουμε ως συριγμό αμυδρών κυμάτων που
συλλαμβάνουν τα ραδιόφωνα και οι τηλεοράσεις μας. 90…Ο ουρανός φαίνεται
σκοτεινός την νύκτα, επειδή το Σύμπαν έχει μια σαφώς καθορισμένη αρχή…Βλέπουμε
μόνον τους γαλαξίες που είναι κοντά μας,..πέρα από το όριο του ορατού Σύμπαντός
μας το φώς δεν ξεπερνά ποτέ την κοσμική διαστολή μας,…είναι σαν να
κατεβαίνουμε πού αργά μια κυλιόμενη σκάλα που ανεβαίνει.Το γεγονός αυτό
μπορεί να θεωρηθεί σαν πρόσθετη απόδειξη της Μεγάλης Εκρήξεως96 Η θερμότητα
διαδίδεται πάντα από τα θερμά πράγματα προς τα ψυχρά και ποτέ
αντιστρόφως98……..Σύμφωνα με την θερμοδυναμική τα πάντα φθείρονται ξεκουρδί
ζονται..Γιατί όμως;..οι νόμοι της Φυσικής επιτρέπουν να πραγματοποιούνται
οι διαδικασίες και προς τις δύο κατευθύνσεις στον χρόνο;.104….Η επιβράδυνση
του χρόνου,επιτυγχάνεται με δύο τρόπους,με την ταχύτητα και την
βρύτητα,169….μπορούμε να ταξιδέψουμε στο παρελθόν ή με υπερφωτεινή
ταχύτητα.ή αν κινηθούμε κατά μήκος μιάς καμπύλης διαδρομής στον χωροχρόνο
η οποία μας βγάζει στο παρελθόν μας,(«κλειστές χρονοειδείς καμπύλες»)..οι
θεωρίες του Αινστάιν επιτρέπουν την δυνατότητα επιστροφής προς το
παρελθόν191…..την επιστροφή στο παρελθόν δέχεται και ο Γκέντελ192… Ο
Αινστάιν έδειξε ότι,αν δύο παρατηρητές βρίσκονται σε σχετική κίνηση
μεταξύ τους, και μετρούν την μεταξύ τους απόσταση και χρόνο δεν θα
καταλήξουν στις ίδιες τιμές, Αν όμως τις συνδυάσουμε στον
χωρόχρονο διαπιστώνουμε ότι, στο συμπαγές σύμπαν ----(όπου βλέπουμε
όλο τον χρόνο απλωμένο μπροστά μας-σαν ένα χρονικό τοπίο- με όλα τα
γεγονότα, είτε παρελθόντα είτε μελλοντικά να συνυπάρχουν σε αυτό
το άχρονο στατικό συμπαγές Σύμπαν,που κανένα όμως πείραμα μέχρι στιγμής δεν
απέδειξε, και όπου το μέλλον όχι μόνο είναι προκαθορισμένο αλλά βρίσκεται
ήδη εκεί έξω τόσο αναλλοίωτο και σταθερό ,όσο και στο παρελθόν)----
όλοι οι παρατηρητές θα συμφωνήσουν σε μια συγκεκριμένη « απόσταση»
ανάμεσα στα δύο γεγονότα η οποία αποτελεί συνδυασμό μιάς χρονικής και μιάς
χωρικής συνιστώσας,.Μόνο στο πλαίσιο του χωροχρόνου υπάρχει απόλυτη
τιμή.198………… Η Γενική Σχετικότητα επιτρέπει θεωρητικώς την σύνδεση του
Σύμπαντός μας με ένα παράλληλο με μια χωροχρο νική σκουληκότρυπα
,Όταν παγιωθεί η σύνδεση αυτή, θα επιτρέπεται η κίνηση του
χρόνου και προς τις δύο κατευθύνσεις 206…Η μοίρα μας μπορεί να είναι
προδιαγεγραμμένη… σε ένα ντετερμινιστικιό Σύμπαν, είναι όμως τελείως
απρόβλεπτη221……Στην επιστήμη ο όρος Χάος,συνδυάζει με διόλου προφανή τρόπο, τον
ντετερμινισμό με την πιθανότητα..είναι ένα φαινομενο που παρατητηρείται σχεδόν
παντού στη φύση.Η ιδέα πως ένα απλό αίτιο μπορούσε να οδηγήσει σ’ένα πολύπλοκο
αποτέλεσμα ηχούσε παράξενα( : μη γραμμική δυναμική) Σύμφωνα με την θεωρία
του Χάους,η τάξη και ο ντετερμινισμός μπορούν να προκαλέσουν μια φαινομενικώς
τυχαία συμπεριφορά223….Σήμερα συναντούμε το χάος σε όλες σχεδόν τις
περιοχές της επιστήμης…Το Σύμπαν μας είναι μάλλον ντετερμινιστικό αλλά όχι
προβλέψιμο…δεν υπάρχει πιθανότητα να γνωρίσουμε με ακρίβεια τις αρχικές
συνθήκες 224…..Από το χάος μπορεί να προκύψει τάξη και πολυπλοκότητα εκεί που
δεν υπήρχε…..Το ζήτημα της ελεύθερης βούλησης δεν έχει λυθεί,225….Η
αβεβαιότητα μοιάζει να αποτελεί θεμελιώδες χαρακηριστικό της φύσης,…..Δεν
μπορούμε να μάθουμε ποτέ το μέλλον όχι επειδή είναι τυχαίο, αλλά επειδή
είναι μη προβλέψιμο παρόλο που ακολουθεί ομαλούς καθορισμένους κανόνες…το
άτομο δεν «ξέρει» ποτέ θα διασπασθεί 232…… Η γάτα του Σρέντιγκερ,
πρέπει να υπάρχει συγχρόνως και στις δύο καταστάσεις και ζωντανή
και νεκρή,…θα βρίσκεται σε μια φυσική « ενδιάμεση κατάσταση,που θα
εξελιχθεί με τον ένα ή άλλο τρόπο,όταν ανοίξουμε το κουτί.226…Σήμερα έχουμε
μάθει να βλέπουμε τον κβαντικό κόσμο, και με τον αφηρημένο τρόπο του
Χάιζεμπεργκ ( το ηλεκτρόνιο απλώνεται στον χώρο με ασαφή τρόπο),και με τον
κυματικό του Σρέντιγκερ( το ηλεκτρόνιο είναι κύμα ενεργείας
που περιβάλλει τον πυρήνα(Αν δεχθούμε την θεωρία του πολυσύμπαντος
η γάτα είναι νεκρή στο ένα Σύμπαν και ζωντανή στο άλλο255)241… Αν στείλουμε
ένα μεμονωμένο ηλεκτρόνιο σε μια ανοικτή συσκευή ώστε να αναγκασθεί να
επιλέξει ανάμεσα σε δύο διαδρο μές,(παρεκκλίνοντας προς την μία ή άλλη
κατεύ θυνση,μέσω ενός μαγνήτη ή ενός ηλεκτροφόρου καλωδίου) θα συμπεριφερθεί
όπως και το κύμα φωτός θα χωρισθεί ώστε να ακολουθήσει ταυτοχρόνως και
τις δύο διαδρομές.224…..Δηλαδή πρέπει να περιγράψουμε τις κβαντικές
οντότητες σαν κύματα όταν δεν τις παρατηρούμε,.Μόλις όμως τις κοιτάξουμε
είτε θα παρατηρήσουμε το ηλεκτρόνιο ή δεν θα το παρατηρή σουμε διόλου(και
θα συμπεράνουμε ότι, ακολούθησε την άλλη διαδρομή.)…..Αρα στον κβαντικό κόσμο,η
συμπεριφορά των πραγμάτων διαφοροποιείται αναλό γως του αν τα παρατηρούμε
ή όχι…Μόλις τα κοιτάξουμε αναγκάζονται άμεσα να επιλέξουν
ανάμεσα στα διαφορετικά ενδεχόμενα και να επιδείξουν λογική
συμπεριφορά΄245… Πρόκειται γιά μυστήριο.246.. Το πρόβλημα του
Σρέντιγκερ ήταν που βρίσκεται η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον
μικρόκοσμο και τον μακρόκοσμο. Στον κόσμο των μεγάλων αντικειμένων θεωρούμε
δεδομένο ότι, κάθε πράγμα μας εμφανίζεται όπως πράγματι είναι
247….Η παρατήρηση οποιουδήποτε αντικειμένου σημαίνει ότι πρέπει να φθάσει στα
μάτια μας φώς απ’ αυτό…Ετσι το διαταράσσουμε έστω και ελάχιστα248……Το
1899 ο Νικολας Τέσλα, ανίχνευσε εξασθενημένα σήματα που έφθαναν σε ομάδες
κάτι σαν κώδικας που αποτελούν ταν από ένα, δύο τρία και τέσσερα μπιτ…Το
μυστήριο των σημάτων αυτών παραμένει άλυτο266-----( την 9-9-2019
δημοσιεύθηκε το διαδίκτυο είδηση:Το τεράστιο ραδιοτηλεσκόπιο της Κίνας
(FAST) εντόπισε μία αστραπιαία ισχυρή εκπομπή ραδιοκυμάτων (FRB) (σ.σ.
ανεξήγητα ραδιοφωνικά σήματα που προέρχονται από το διάστημα) για πρώτη φορά
την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με το δημοσίευμα του RT.Τα FRB
πρωτοεντοπίστηκαν το 2007 και θεωρούνται εξαιρετικά σπάνια, ενώ μέχρι σήμερα έχουν
καταγραφεί λιγότερα από 100. Συνήθως, εμφανίζονται μόνο μία φορά, γεγονός που
καθιστά ιδιαίτερα δύσκολο τον εντοπισμό τους.Όλως περιέργως όμως, το
συγκεκριμένο FRB που εντοπίστηκε τώρα, έχει ανιχνευτεί άλλες δύο φορές στο
παρελθόν.Γνωστό ως FRB121102, ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 2012 και ακόμη μία
το 2015. Το σήμα προήλθε από έναν νάνο γαλαξία που απέχει τρία δισεκατομμύρια
έτη φωτός από τη Γη.Παρόλο που είναι αδιαμφισβήτητα κάτι συναρπαστικό, δεν
υπάρχουν αρκετά γνωστά στοιχεία για το αινιγματικό αυτό σήμα, ώστε να
διεξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με την προέλευσή του, όπως εξηγεί ο Zhang
Xinxin, βοηθός μηχανικός του Εθνικού Αστρονομικού Παρατηρητηρίου της
Κίνας.Μερικές θεωρίες, ωστόσο, έχουν ήδη αποκλειστεί. Οι αστρονόμοι δηλώνουν
ότι είναι σίγου ροι πως το σήμα δεν είναι αποτέλεσμα παρεμβολών από αεροσκάφη ή
δορυφόρους.Βέβαια, η επιστημονική κοινότητα παραμένει… αμήχανη σχετικά με τα
FRB και τους πραγματικούς «αποστολείς».)-------…Ως προς το αν η ταχύτητα του
φωτός είναι οριακή στο Σύμπαν ή όχι αναφέρονται στο παραπάνω βιβλίο δύο
πειράματα. Στο CERN μέτρησαν την ταχύτητα με την οποία κινούνταν
μια δέσμη νετρίνων και κατέληξαν στο ότι, κινήθηκαν με
ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός.Σε άλλο πείραμα αντιθέτως με την ονομασία ΙΚΑΡΟΣ
μέτρησαν όχι την ταχύτητα των νετρίνων,αλλά την ενέργειά τους.Ευρήκαν ότι
τα νετρίνα δεν είχαν απωλέσει ενέργεια ,άρα δεν είχαν υπερβεί την ταχύτητα του
φωτός289.
--------------------------------------------------------------------
14.- ELIE GOURIN POURQUOI LA VIE Sorlot 1986
BERGSON
Bergson pose le problème de l’
insertion de l’esprit dans la matière .Il soutient que
l’intégralité du passé se conserve dans la mémoire49…./ nos concepts ont
été formés a l image des solides.Comment dès lors l’intelligence qui doit
son existence à la vie, « dans des circonstances déterminées pour agir sur des
choses déterminées » pourrait-elle concevoir ou comprendre le phénomène
« dont elle une émanation ou un aspect » ?
(J.Monod dit quelque chose de
semblable . « Le logicien pourrait avertir le biologiste que ses
efforts pour comprendre le fonctionnement entier du cerveau humain
sont voués a l échec puisque aucun système logique ne
saurait décrire intégralement sa propre structure »)
Bergson refuse deux
conceptions de l évolution 1. La thèse du mécanisme qui avance que
l évolution est due pour l essentiel à l adaptation au milieu…….L
influence du milieu ne peut rendre compte ni du mouvement vital
lui-même ,ni de son orientation générale 2:L évolution n est pas la
réalisation d un plan…. Elan vital initial ….l harmonie n est pas
en avant mais en arrière .L élan se divise de plus en plus en se
consommant….quelque chose du tout doit subsister dans les
parties…(.J,Monod plus tard expliquera le phénomène par les contraintes
de la reproduction invariable, confirmant ainsi l intuition de Bergson)51…(
T.De Chardin veut que la notion religieuse du vouloir divin ne s oppose a
l évolution….la primauté de l homme a travers la conscience ,voulue par Dieu
….finaliste ..néglige les lignes de l évolution autres que la ligne
humaine..la finalité est a travers l homme apparition de la conscience….
La complexité toujours plus grande du vivant a un but l ; apparition de la
conscience…aucune explication sur l arrêt de l évolution,disparition de
certaines espèces,societés construites sue l instinct) la vie est
avant tout une tendance a agir sur la matière brute …..(Pour E.Gourin peut être
il existe quelque chose comme finalisme, prédéterminé qui aura
les caractères d un plan préétabli)….l instinct est la connaissance
innée…l intelligence est l aptitude pour la meilleur
utilisation d une chose..un être intelligent porte en lui de quoi se dépasser
lui-même.. l intuition est une forme de connaissance immédiate, qui ne fait
appel a aucune logique..une sorte de sympathie avec la chose a connaitre….la
création pour la création…Bergson prend également la défense de l idée d un
Dieu d amour
J.MONOD
Il limite de facto le
champ de ses hypothèses et rejette dans le connaissable (provisoire
ou définitif) tout qui ne peut encore être expliqué….Tous les êtres vivants,se
distinguent de toutes les autres structures de l’Univers,1. sont
doués d un projet qu a la fois ils représentent dans leurs structures et
accomplissent par leurs performances(Téléonomie- Caractère . de la
matière vivante en tant que résultat d une finalité-) 2.Morphogénèse
Les êtres vivants sont des machines qui se construisent elles
memes.Cette structure témoigne d un déterminisme autonome
….impliquant une libertel, quasi-totale l égard d agents ou de
conditions extérieures .capables certes d ; entraver ce
développement mais non de la diriger,non d imposer a l objet vivant son
organisation 3. Le pouvoir de reproduire et transmettre ne varietur(qui precede
la… téléonomie) l information correspondant a leur propre structure.(selon
Monod cela est compatible avec le dixième principe de la
thermodynhamique,…apporte sa contributon a l entropie). l évolution
existe…..elle est une suite d accidents dans lesquelles intervient une
part importante du hasard qui se perpétuent grâce a la reproductin
invariante..le processus est orienté dans une direction exclusive
la multiplication des cellules, et complexité qui semble contredire
les principes qu il respecte……………… fait qui trouble Monod,….. une
théorie universelle ne pourrait contenir la biosphère….la
biosphère(dont il prétend qu elle est explicable mais a ses yeux
imprévisible) ….essentiellement imprévisible.. l action de la vie ne s inscrit
pas dans un déterminisme classique,(applicable a la matière inanimée).89
dans l évolution biologiste quelque chose se produit qui s apparente aux
lois statistiques. Mais l évolution se fait dans un sens cohérent
et homogène.Il y a dans le processus quelque chose de troublant
comme une sorte de loi universelle qui ne retiendrait pour les
particules, comme pour les individus que leés destins collectifs,90…..
Monod ne définit la vie mais tout ce qu il écrit conduit a penser
qui il la voit comme un mécanisme unitaire inscrit dans les
composantes élémentaires universelles,94… Monod affirme « Hasard
capté ,conservé reproduit par le mécanisme de l invariance et ainsi
converti en ordre ,règle impossibilité de comprendre le cerveau »98 L évolution
pour Monod n est que la conséquence d une succession due au hasard ,
banni …. Si une mutation a l échelle universelle est rare ,la mutation
n est nullement un phénomène d exception ,c est la règle,,,»102
impossibilité de comprendre le cerveau pace que aucun système
biologique ne peut intégralement décrire sa propre structure
114….Pour Bergson il dit pour ce qui le concerne « Enfermé dans la
logique et pauvre en intuitions globales ,je me sens incapable de
discuter cette philosophie »117
-------------------------------------------------------------------
15.-Michio Kaku
« Το μέλλον της Ανθρωπότητας» Τραυλός 2019 (The Future of Humanity
2018)
Ιχνη αυτής της καταστροφής( πριν από
75.000 χρόνια ,με την τιτάνια έκρηξη στην Ινδονησία(Τόμπα) πού θεωρείται
το ισχυρότερο ηφαιστειακό γεγονός των τελευταίων 75.000.000 ετών)
κρύβονται ίσως στο αίμα μας.Οι γενετιστές έχουν παρατηρήσει ένα παράξενο
γεγονός :το DNA δύο τυχαίων ανθρώπων είναι σχεδόν πανομοιότυπο,ενώ
αντιθέτως δύο χιμπατζήδων παρουσιάζουν μεταξύ τους, μεγαλύτερη γενετική
ποικιλομορφία, από όση εντοπίζεται στους ανθρώ πους.Κατά μια θεωρία τούτο
οφείλεται στο ότι, κατά την στιγμή της έκρηξης οι
περισσότεροι άνθρωποι είχαν αφανισθεί, αφήνοντας πίσω μόνον 2.000 ανθρώπους,
που αυτοί είναι οι πρόγονοί μας.Ολοι είμαστε σχεδόν κλώνοι ο ένας
του άλλου 12……Είναι αναπόφευκτο όπως και οι νόμοι της φυσικής, ότι, η
ανθρωπότητα θα αντιμετωπίσει μια μέρα μια μαζική εξαφάνιση 13…Η θα
εγκαταλείψουμε την Γή ή θα χαθούμε 14..Η ζωή είναι αρκετά πολύτιμη για να
παραμείνει σε ένα μεμονωμένο πλανήτη στο έλεος των πλανητικών απειλών,
17…Ο Sagan είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, πρέπει να εξελιχθούμε σε ένα
είδος δύο πλανητών 18…Η σχέση ανάμεσα στην ταχύτητα και τα καύσιμα του πυραύλου
είναι εκθετική 34……Οι κινέζοι εφεύραν πυρίτιδα,τυπογραφία ,πυξίδα
54……..Δεχόμαστε ένα κιλό ατμοσφαιρικής πίεσης, ανά τετραγωνικό εκατοστό του
δέρματός μας, που αντιμετωπίζεται από ένα κιλό πίεσης από μέσα προς τα
έξω.79……Ο Alan Turing είπε «Θα πρέπει επομένως να αναμένουμε ότι, οι
μηχανές θα αναλάβουν σε κάποια φάση τον έλεγχο».159…Στο σκάκι
υπάρχουν κατά μέσο όρο 20-30 κινήσεις που μπορεί ένας παίκτης να κάνει
ανά πάσα στιγμή,στο Go 250..To AphaGo που κατάφερε να νικήσει
τον Lee Sedol παγκόσμιο πρωταθλητή του Go ήξερε μόνον να κερδίζει
το Go δεν ήξερε να παίξει σκάκι ..το μηχάνημα δεν γνωρίζει ότι,
είναι μηχάνημα…αποτυγχάνει στους στόχους που απαιτούν γενικές γνώσεις….τα
σημερινά ρομπότ δεν έχουν λογική ,αισθήματα ,επίγνωση του εαυτού τους,δημιουργικότητα,
162…..Η ισχύς των υπολογιστών διπλασιάζεται κάθε 18 μήνες 163….Κρί σιμο
λάθος…ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένας ψηφιακός υπολογιστής 166….Τα
νευρωνικά κύτταρα βελτιώνονται με την συνεχή επανάληψη. 170…..Το 2017 μια
διαμάχη.Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ (Facebook) έβλεπε την ΤΝ άριστο παραγωγό που
θα εμπλούτιζε την κοινωνία, o Elon Mask ότι, αποτελεί υπαρξιακό κίνδυνο για την
ανθρωπότητα,και ότι ,μια μέρα οι δημιουργίες της θα στραφούν εναντίον μας
178…..Ο επιστήμονας της Google Geoffry Hinton αμφιβάλλει αν τα
υπερνοήμονα ρομπότ θα εξακολουθήσουν να μας ακούν να..Ο καθηγητής της Οξφόρδης
Nick Bostrom δηλώνει : « ενώπιον της προοπτικής μιάς έκρηξης
νοημοσύνης,εμείς οι άνθρωποι είμαστε σαν τα μικρά παιδιά που παίζουν με μια
βόμβα..» 179….Υποστηρίζω πώς οι άνθρωποι διαφέρουν από τα ζώα επειδή κατανοούν
τον χρόνο 185……Σίγουρα είναι δυνατόν τα ρομπότ να αποκτήσουν
αυτεπίγνωση ,…τούτο όμως είναι απίθανο στο ορατό μέλλον,….η εισαγωγή των
απαραίτητων εξισώσεων που θα χρειάζονταν μια μηχα νή για να καταστρέψει το
ανθρώπινο είδος είναι ένα υπέρμετρα δύσκολο εγχείρημα….τα ρομπότ
δεν θα αποκτήσουν αυτεπίγνωση(οπότε ίσως αντιμετωπίσουμε κίνδυνο) πριν από το
τέλος του αιώνα αυτού, ή τις αρχές του επόμενου. 188…..Προς το παρόν κανένας
άνθρωπος δεν έχει κλωνοποιηθεί,ούτε επιτυχώς κάποιο πρωτεύον θηλαστικό
….η επαναφορά ανθρώπινων κλώνων θα δημιουργήσει πλάσματα
πανομοιότυπα με μας, χωρίς όμως τις αναμνήσεις και την προσωπικότητα
μας 269….ο θερμιδικός περιορισμός.…μία και μοναδική μεθοδος παρατείνει
αποδεδειγμένα το προσδόκιμο επιβίωσης σε ζώα ,το μόνο σημαντικό ζώο
που δεν έχει δοκιμασθεί είναι ο άνθρωπος 270…. Κάθε φορά
που ένα κύτταρο διαιρείται οι άκρες των χρωμοσωμάτων του που
ονομάζονται τελεμερή κονταίνουν λίγο….έπειτα από περίπου 50 διαχωρισμούς
τα τελομερή, γίνονται τόσο μικροσκοπικά και το χρωμόσωμα αρχίζει να
καταρρέει με το κύτταρο να εισέρχεται σε μια κατάσταση γήρατος, και να μην
λειτουργεί σωστά…..υπάρχει ένα όριο στον αριθμό των διαιρέσεων που μπορεί
να υποστεί ένα κύττα ρο,(Hayflick limit)..η συρρίκνωση των
τηλεμερών φαίνεται να συνδέεται με τις ασθένειες που σκοτώ
νουν…..προσφάτως οι επιστήμονες πειραματίστηκαν με την τηλεμεράση,το
ένζυμο που εμποδίζει την συρρί κνωση των τελομερών ..Η τελομέραση πρέπει
να παρακολουθείται πολύ προσεκτικά γιατί και τα καρκινικά
κύτταρα είναι επίσης αθάνατα,έτσι που ο καρκίνος μπορεί να είναι ένα υποπροιόν
τής χρήσης τελομέρασης. 273……Αν η γήρανση καθορίζεται έστω και μερικώς
από τα γονίδια, πρέπει να απομονώσουμε τα γονίδια που την ελέγχουν και αυτό
μπορούμε να το πετύχουμε με πολλούς τρόπους,…την απομόνωση των
περιοχών όπου συγκεντρώνονται οι περισσότε ρες,γενετικές βλάβες λόγω
γήρανσης,(τα περισσότερα λάθη συγκεντρώνονται εντός του μιτοχονδρίου,…η
γήρανση φαίνεται ότι,οφείλεται στην συσσώρευση λαθώv στο DNA
275…… Οι επιστήμονες σήμερα μπο ρούν να παρατείνουν το προσδόκιμο
ορισμένων ζώων ,αλλά παραμένει άγνωστο αν θα πετύχουν κάποτε το ίδιο και για
τον άνθρωπο 277…. Μόνον η ενυδατική κρέμα επιβραδύνει την γήρανση του
δέρματος. 278…. Το 2100 ο πληθυσμός θα έχει φθάσει τα 11,2 δις…. Ο ρυθ
μός αυξήσεως επιβραδύνεται 279…δραματική μείωση των γεννήσεων όταν
ένα έθνος εκβιομηχανίζε ται,αστικοποιείται και εκπαιδεύει τα νεαρά κορίτς
ια.280…Ο Lester Brown κορυφαίος περιβαντολό γος,ανησυχεί, ότι, ίσως δεν
έχουμε αρκετούς πόρους για να θρέψουμε τον πληθυσμό στο σύνολό του.,,και
ειδικώς εκείνους που ακολουθούν την δυτική διατροφή. 281… θα
μπορούσαμε πιθανότατα να στείλουμε στα άστρα την συνείδησή μας 282…
Μόνον με την σκέψη ένας παράλυτος άνθρωπος κατάφερε να περπατήσει, με εμφύτευση
στον εγκέφαλό του ένα τσίπ ,συνδεόμενο με έναν φορητό υπολογιστή που ήλεγχε τον
φορητό εξωσκελετό του 290 ….Επιστήμονες κατώρθωσαν να καταγράψουν μιάν
ανάμνηση.. σε ποντικούς 296….Η ενίσχυση της μνήμης είναι πιθανή 299…. Ο
Ρυθμός τών εξελίξεων στην γενετική μηχανική είναι τόσο συγκλο νιστικά
υψηλός,ώστε οι επιστήμονες συγκάλεσαν συνέδρια για να
συζητήσουν πώς θα μπορούσαν να επιβραδύνουν τις εξελίξεις αυτές 301….οι
ειδικοί της βιοηθικής βλέπουν ότι, είναι άγνωστες οι επιπτώσεις και οι
επιπλοκές της …Η ανεξέλεγκτη γενετική θεραπεία βλαστικής σειράς θα μπορούσε να
μεταβάλλει την γενετική κληρονομία της ανθρώπινης φυλής 303……Ο διανθρωπισμός
υποστηρίζει τον ενστερνισμό τεχνολογιών που θα βελτιώσουν τις ικανότητες
και δεξιότητες του ανθρώπου…υποστηρίζεται ότι, τα σώματά μας είναι αποτέλεσμα
τυχαίων και ασυνάρ τητων-μεταλλάξεων….σκοπό τους είναι να δημιουρ
γήσουν τον « μετά-άνθρωπο που θα ξεπερνά την ανθρωπότητα 305……..Ο Paul
Daνies « το θεωρει πολύ, πιθανόν,στην πραγματικότητα αναπόφευκτο, η βιολο γική
νοημοσύνη να είναι μεταβατικό φαινόμενο,μια μεταβαλλόμενη φάση στη
εξέλιξη της νοημοσύνης στο Σύμπαν.Αν συναντήσουμε ποτέ εξωγήινη νοημο
σύνη,θεωρώ εξαιρετικά πιθανό να είναι μεταβιολογική στη φύση της…» ΑΛΛΑ οι
σκεπτικιστές, βλέπουν στον διανθρωπισμό πιθανότητα στην αλλαγή της
ανθρώπινης συμπεριφοράς…ότι, κινδυνεύει ή ίδια η ουσία της
ανθρωπότητας,.308….Προς το παρόν δεν είναι δυνατόν να αλλάξουμε ούτε ένα
μεμονωμένο γνώρισμα συμπεριφοράς μη την χρήση τής βιοτεχνολογίας 309…
Ποτέ κανείς δεν κλωνοποίησε επιτυχώς πρωτεύον θηλαστικό 313 ….ακόμη και οι
εξωγήινοι πολιτισμοί θα πρέπει να υπακούουν στους νόμους της φυσικής 315…
Ένα μεγάλο μέρος του εγκεφάλου μας αφοσιώνεται στην όραση και την
γλώσσα ,οι εγκέφαλοι άλλων ζώων σε ερεθίσματα όπως οσμές και ήχοι.324…Ο
Homo sapiens ανέπτυξε νοημοσύνη, κυρίως διότι 1.- είχε .κάποιο είδος
στερεοσκοπικής όρασης 2.- είχε κάποιο είδος αντιτακτού αντίχειρα ή συλληπτήριου
άκρου.3.-. είχε Γλώσσα.328….Γίναμε νοήμονα όντα για να αντισταθμίσουμε
τις φυσικές μας αδυναμίες 335… ..Η.Π.Α και Ρωσία έχουν η καθεμία από
7.000 πυρηνικά όπλα 355….Ολα τα γνωστά φυσικά φαινόμενα από την
Μεγάλη ¨έκρηξη μέχρι την κίνηση των υποατομικών σωματιδίων μπορούν μέχρι
σήμερα να εξηγηθούν με την γενική σχετικότητα και την κβαντομηχανική….το
πρόβλημα είναι ότι, οι δυό αυτές θεωρίες δεν ενοποιού νται εύκολα σε μιά
πλήρη θεωρία 379…… Μειο νεκτήματα του Καθιερωμένου Μοντέλου.:
1.-.Δεν περιλαμβάνει αναφορά στην βαρύτητα. 2.-περιγράφει μια περίεργη
συλλογή σωματιδίων που φαίνεται σκηνοθετημένη.3.-.περιλαμβάνει 19 περίπου
ελεύθερες παραμέτρους, που πρέπει κάποιος να εισαγάγει με το χέρι… δεν
καθορίζονται από την θεωρία, και κανείς δεν γνωρίζει γιατί έχουν συγκεκριμένες
αριθμητικές τιμές 381………Κατά την θεωρία των χορδών όλη η ύλη και η
ενέργεια συντίθεται από μικροσκοπικές χορδές .Κάθε δόνηση χορδής
αντιστοιχεί σε ένα υποατομικό σωματίδιο ( Το ηλεκτρόνιο φαίνεται σαν σημειακό
σωματίδιο επειδή η χορδή είναι πάρα πολύ μικρή).…. . .Αυτός είναι ο λόγος
που οι φυσικοί έχουν ανακαλύψει έναν εξωφρενικό μεγάλο αριθμό
υποατομικών σωμα τιδίων..Υπάρχουν στην κυριολεξία εκατοντάδες, ακριβώς
επειδή αποτελούν διαφορετικές συχνότητες μιάς μικροσκοπικής δονούμενης χορδής…η
δονούμενη χορδή καμπυλώνει τον χώρο.390….. Η συμμετρία είναι ένας
πανίσχυρος τρόπος να εξαλειφθούν οι ατέλειες στις εξισώσεις
μας…391….Το ύστατο ερώτη μα του Ισαάκ Ασήμωφ: «Μπορεί να
αντιστραφεί η εντροπία; (Τα δεδομένα είναι ανεπαρκή.)Την ώρα που το
Σύμπαν πεθαίνει ,ο κεντρικός υπολογιστής δηλώνει : Γεννηθήτω φώς.427…. «
Ο μόνος τρόπος να επιβιώ σουμε μακροπρόθεσμα είναι να μην καθήσουμε με
σταυρωμένα τα χέρια στον πλανήτη Γή,αλλά να στραφούμε στο διάστημα…Είμαι
όμως αισιόδοξος, Αν μπορέσουμε να αποφύγουμε την καταστροφή τους δύο επόμενους
δύο αιώνες,το είδος μας θα είναι ασφαλές καθώς θα εξαπλώνεται στο
διάστημα.Από την στιγμή που θα εδραιώσουμε ανεξάρτητες αποικίες,ολόκληρο το
μέλλον μας θα φαντάζει ασφαλές.Στήβεν Χόκινγκ 428…….Οι νόμοι του Νεύτωνα
λειτουργούν άψογα όταν εκτοξεύουμε διαστημικά σκάφη στο Ηλιακό σύστημα..πάυουν
όμως να ισχύουν όταν: 1.-εξαιρετικώς μεγάλες ταχύτητες,πλησίον της του
φωτός. 2.-.εξαιρετικά βαρυτικά πεδία (λ.χ.μαύρες τρύπες) 3.-εξαιρετικά
μικρές αποστάσεις,όπως μέσα σ’ένα άτομο. Χρειαζόμαστε εδώ γεν.σχετικότητα
και κβαντομηχανι κή.430…. ένα μικρό παιδί διαθέτει περισσότερη κοινή λογική από
έναν υπολογιστή. 436……… Η ταχύτητα του είναι φωτός είναι
σταθερή σε οποιοδήποτε αδρανειακό πλαίσιο που κινείται ομοιόμορφα.Οσο
ταχύτερα κινούμαστε σ’ένα πύραυλοτό σο πιο αργά κυλάει ο χρόνος μέσα στον
πύραυλο…ο χώρος συμπιέζεται μέσα στον πύραυλο όσο ταχύτερα κινού
μαστε…γινόμαστε βαρύτεροι όσο ταχύτερα κινούμαστε. 43…….Κάθε φορά που
εμφανίζεται μια ακόμη κατοικήσιμη ζώνη μειώνεται δραματικώς η πιθανότητα ζωής ..με
τόσες πολλές κατοικήσιμες ζώνες η συλλογική πιθανότητα ευφυούς ζωής
είναι σχεδόν μηδενική,444……….Αν προσπαθήσουμε να ενώσουμε την γενική
σχετικότητα με την κβαντομηχανική πέφτου με σε μαθηματικές ασυνέπειες….το
θεμελιώδες πρόβλη μα : η ενοποίηση βαρύτητας με την κβαντική θεωρία,με τρόπο
που θα δίνει περισσότερες απαντήσεις., …μέχρι σήμερα ο μόνος τρόπος να
εξαλείψουμε τα ενοχλητικά άπειρα είναι η θεωρία των υπερχορδών 446…
16.-Μartin Rees Περί του Μέλλοντος της Ανθρωπότητας»,Κάτοπτρο 2020 (On the Future-Prospects for Humanity
2018)
…Κατά τους τελευταίους εκατό αιώνες…..τα
μοτίβα βλάστησης μεταβλήθηκαν πολύ ταχύτερα απ’ό,τι πριν.Αυτό σηματοδότησε την
ανάπτυξη της γεωργίας και εν συνεχεία της αστικοποίησης Με την
αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού οι αλλαγές δισεκατομμυρίων ετών που
χαρακτηρίζουν την βιολογία επιταχύνθηκαν ….…..Σε διάστημα ..50 ετών ,η ποσότητα
διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα,άρχισε να αυξάνεται αλματωδώς
15…..Για πρώτη φορά ένα βιολογικό είδος, το δικό μας,ισχυροποείται
και κυριαρχεί σε τέτοιο βαθμό,ώστε να κρατά το μέλλον του πλανήτη στα
χέρια του, 16.. …Παρατηρείται,μια εκρηκτική αναντιστοι χία,ανάμεσα στις
βραχυνόμενες χρονικές κλίμακες των κοινωνικών και τεχνικών αλλαγών
και του χρονικού εύρους των δισεκατομμυρίων ετών που χαρακτηρίζουν την
βιολογία ,την γεωλογία και την κοσμολογία 17….. Οι παραπάνω πρόοδοι
συνδέουν τον ολοένα και πιο συνδεδεμένο κόσμο μας σε νέες τρωτότητες…ιδιαίτερα
ανησυχητικό είναι το ενδεχόμενο οι πρόοδοι στην γενετική, …πρέπει
και Στην ιατρική,….να είναι διαθέσιμες σε λίγους…υποθάλποντας … πιο
θεμελιώ δεις μορφές ανισότητας 18…..πρέπει να έχουμε κατά νούν…. την
δυνατότητα μετάπλασης των ιδίων των ανθρώπινων όντων – της νοητικής και
πνευματικής των υπόστασης-διά μέσου της γενετικής τροποποίησης και των
κυβερνοοργανικών τεχνολογιών …
Ο 21ος αιώνας …:ενδέχεται να είναι ο
πρώτος,στον οποίο οι άνθρωποι θα δημιουργήσουν ενδιαιτήματα πέρα από τη
Γή 19….Τα διαστρικά ταξείδια δεν θα είναι δύσκολα για οιονεί
αθάνατες ηλεκτρονικές οντότητες ,. 20… ίσως να απαιτηθεί η σύσταση
υπερεθνικών θεσμών….Ο Πλανήτης μας ..αποτελεί ίσως μοναδικό τόπο στο
Σύμπαν,21…η νέα επιστήμη ..μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την επιβίωση
μας…25 ..Ανά 10 εκατομμύρια χρόνια ένα σώμα διαμέτρου λίγων χιλιομέτρων,θα
κτυπήσει την Γή προκαλώντας παγκόσμια καταστροφή…Ίσως νομίσετε ότι, ως
αστρονόμος, κατατρύχομαι τις νύχτες από αγχώδεις σκέ ψεις για συγκρούσεις με
αστεροειδείς. Σίγουρα όχι. Πρόκειται για μία από τις ελάχιστες απειλές που
μπορούμε να ποσοτικοποιήσουμε —και να διαβεβαιώσουμε ότι, είναι απίθανη, άρα
υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες να συμβεί μια τέτοια πρόσκρουση στη
διάρκεια της ανθρώπινης ζωής. Περισσότεροι είναι οι μικροί αστεροειδείς που θα
μπορούσαν να προκαλέσουν περιφερειακό ή τοπικό ολέθρο. Το«συμβάν της
Τουνγκούσκα», το 1908, κατά το οποίο ισοπεδώθηκαν εκατοντάδες τετραγωνικά
χιλιόμετρα δασικών (και ευτυχώς ακατοίκητων) εκτάσεων στη Σιβηρία,
απελευθέρωσε ενέργεια πολλές εκατοντάδες φορές μεγαλύτερη της ατομικής
βόμβας της Χιροσίμα.Υπάρχει τρόπος πρότερης γνώσης και ειδοποίησης για τέτοιες
προσκρούσεις; Η απάντηση είναι καταφατική. Ήδη έχει ξεκινήσει η δημιουργία ενός
συνόλου δεδομένων για 1 εκατομμύριο «ύποπτους» αστεροειδείς διαμέτρου
μεγαλύτερης των 50 μέτρων και η καταγραφή της τροχιάς τους με επαρκή ακρίβεια,
ώστε να ταυτοποιηθούν όσοι θα μπορούσαν να μας πλησιάσουν επικίνδυνα. Με την
προειδοποίηση για πρόσκρουση, θα μπορούσαν να εκκενωθούν οι πιο ευάλωτες
περιοχές. Μία ακόμη καλύτερη λύση είναι η ανάπτυξη ενός διαστημοπλοίου για την
προστασία μας αυτό απλώς θα έπρεπε να ασκήσει στον αστεροειδή μια ελαφριά
ώθηση, κάποια χρόνια πριν από την επαπειλούμενη πρόσκρουση, ώστε εκείνος να
αλλάξει την ταχύτητα του κατά λίγα εκατοστόμετρα ανά δευτερόλεπτο και να
εκτραπεί από την πορεία σύγκρουσης του με τη Γη.
Πολλαπλασιάζοντας την πιθανότητα επί τις
συνέπειες, κατά τον συνήθη υπολογισμό κάποιου ασφαλίστρου, βρίσκουμε ότι,
αξίζει τον κόπο η ετήσια δαπάνη μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων για
τη μείωση του κινδύνου από πτώση αστεροειδούς. 26 ...Oι μεγαλύτεροι κίνδυνοι
προέρχονται από τον ίδιο τον άνθρωπο(πυρηνικός πόλεμος από λάθος
εκτιμήσεις κλπ.)27..Η Ρωσία και οι ΗΠΑ έχουν από7.000 πυρηνικές
κεφαλές,…οι πυρηνικές δυνάμεις είναι σήμερα 7..ακόμη και οι τρομοκράτες
πιθανώς 29.. Το ενδεχόμενο κατάχρησης τους προβάλλει ολοένα και
περισσότερο..Οι τεχνικές και η ειδημοσύνη που απαι τούνται για την εξαπόλυση
βιοεπιθέσεων κυβερνο επιθέσεων θα είναι προσβάσιμες σε εκατομμύρια άτομα—και,
σε αντίθεση με τα πυρηνικά όπλα, αυτές δεν απαιτούν μεγάλες εγκαταστάσεις
ειδικού σκοπού. Απόπειρες κυβερνοσαμποτάζ, όπως το κακόβουλο «λογι σμικό
σκουλήκι» Stuxnet το οποίο κατέστρεψε τις διατάξεις φυγοκέντρησης που
χρησιμοποιούνταν στο πρόγραμμα ανάπτυξης πυρηνικών όπλων του Ιράν και τα συχνά
περιστατικά κυβερνοπειρατείας (χάκινγκ) σε χρηματοοικονομικούς θεσμούς,
ανεβάζουν ήδη τέτοιους προβληματισμούς υψηλότερα στην πολιτική ατζέντα. Σύμφωνα
με αναφορά της Επιστημονικής Επιτροπής του Πενταγώνου, ο αντίκτυπος μιας
κυβερνοεπίθεσης (φέρ' ειπείν, η εξουδετέρωση του δικτύου ηλεκτροδότησης των
ΗΠΑ) θα μπορούσε να είναι τόσο καταστροφικός, ώστε να δικαιολογήσει μια
πυρηνική απάντηση.
Ωστόσο, ας
επικεντρωθούμε πρώτα στον δυνητικό όλεθρο που θα μπορούσε να επέλθει από την
ανθρω πογενή υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή. Πρόκειται
για απειλές αλληλένδετες, μακροχρόνιες και όχι άμεσα αντιληπτές, οι οποίες
συνιστούν απότοκο του ολοένα βαρύτερου συλλογικού «αποτυπώματος» της
ανθρωπότητας. Αν οι μελλοντικές γενιές δεν προσέξουν περισσότερο τον
βηματισμό τους (ή αν δεν μειωθούν τα επίπεδα του πληθυσμού), η οικολογία
του πλανήτη μας θα μπορούσε να δεχθεί καταπονήσεις πέρα από
τα όρια της βιωσιμότητας.30..Οι δημογράφοι προβλέπουν την συνέχιση της
αστικοποί ησης, με το 70% του πληθυσμού να ζούν σε πόλεις μέχρι το
2050….τροφική παραγωγή ..σιτοδείες εξακολουθούν να ενσκήπτουν..εξαιτίας
πολεμικών συγκρούσεων ή κακής κατανομής και όχι λόγω γενικευ μένης έλλειψης.
31…Ο τρέχων πληθυσμός δεν θα ήταν βιώσιμος αν όλοι ευημερούσαμε
όσοι οι ευπορώτεροι των σημερινών αμερικανών καταναλώνοντας την αντί
στοιχη ποσότητα βοδινού κρέατος., …20 δισε κατομμύρια άνθρωποι θα μπορούσαν να
έχουν μια βιώσιμη ποιότητα ζωής, αν είχαν μια ολική χορτοφαγική διατροφή.,ταξίδευαν
λιγώτερο,ζούσαν σε πυκνοδο μημένα κτίρια 70) μια περισσότερο
ποικίλη οικονομία …….Ενα χιλιόγραμμο σταριού, απαιτεί 1.500 λίτρα
νερού,ένα βοδινού κρέατος δεκαπλάσιο νερό και ενέργεια. Η παραγωγή
τροφίμων χρησιμοποιεί το 30% της παγκοσμίας παραγωγής ενέργειας και το
70% των υδάτινων αποθεμάτων32…οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί
μπορεί να αποδειχθούν ευεργετικοί,(οι γενετικώς τροποιημένες καλλιέργειες
καταναλώνονται εδώ και 10 χρόνια από 300 εκατομμύρια Αμερικα νούς,χωρίς εμφανή
βλάβη… βλάπτουν όμως την ποικιλότητα 64—ο οικολόγος ChrisThomaς λέγει ότι, η
εξάπλωση των βιολογικών ειδών έχει συνεπώς θετικό αντίκτυπο
εξασφαλίζοντας μια περισσότερο ποικίλη και στιβαρή οικονομία 70)32….δύο
δυνητικές διατροφικές καινοτομίες, είναι δυνατές,: η μετατροπή εντόμων πλούσιων
σε πρωτείνες σε εύγεστη τροφή, και η παρα σκευή τεχνητού κρέατος από φυτική
πρωτείνη….είναι δυνατόν να «καλλιεργήσουμε» κρέας παίρνοντας μερικά κύτταρα
από κάποιο ζώο και διεγείροντας κατόπιν την ανάπτυξή τους, με κατάλληλες
θρεπτικές ύλες.33…οι περισσότεροι ουρανοξύστες έχουν διάρκεια ζωής μέχρι 50
ετών…πέραν του χρονικού αυτού ορίου,δυνητικά οφέλη και μειονεκτήματα
παραβλέπονται….η εκπαί δευση των γυναικών θα μπορούσε να μειώσει τους
δείκτες γονιμότητας, 36…Το όζον στην ατμόσφαιρα εξαντλείται λόγω τής
δράσεως των χλωροφθορανθράκων,…οι πιέσεις από την αύξηση του πληθυσμού και την
κλιματική αλλαγή προξενούν απώλεια βιοποικιλότητας ………….. το σώμα και ο νούς
μας εξελίχθησαν προκειμένου να ζήσουμε σε συγκεκριμένο περιβάλλον,και όχι
σε άλλο πλανητικό περιβάλλον(Wilson)…...οι ρυθμοί εξαφάνισης των ειδών
καταγράφουν άνοδο…εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας 64).38… Οι
συγκεντρώσεις διοξειδίου άνθρακος στην ατμόσφαιρα, οφείλονται στην καύση
ορυκτών καυσίμων..αποτέλεσμα το φαινόμενο θερμοκη πίου…..παγιδεύεται η
θερμότητα στο εσωτερικό της γήινης ατμόσφαιρας.42…3 μέτρα για να μειώσουν
την κλιματική αλλαγή :..α.-βελτίωση ενεργειακής αποδοτικότητας(κυκλική
οικονομία-επιδιόρθωση όχι αντικατάσταση)…β.-περικοπή εκπομπών μεθανίου ,αιθάλης
χλωροφθορανράκων(κακή η πετρελαιοκίνηση οδηγεί σε εκπομπή επικίνδυνων
σωματιδίων για την υγεία και παρασκευή τεχνητού κρέατος από φυτική πρωτείνη.
…..γ.- ανάπτυξη μορφών παραγω γής,ενέργειας, με χαμηλές εκπομπές
διοξειδίου άνθρακα 49… η παραγωγή ανανεώσιμων πηγών έχει
μειονεκτήματα,κόστος, λύση η ηλιακή ενέργεια (θέμα αποθήκευσής της.)ο
άνεμος,,πλημμυρίς άμπωτις…μείωση διοξειδίου του άνθρακα με
αγροτοκακαλλιέργειες που το απορροφούν…πυρηνική ενέργεια 53..έγχυση
ανακλαστικών αερολυμάτων θείου στην ατμόσφαιρα. ..57..Οι εν λόγω
τεχνολογίες(βιοτεχνολογία,κυβερνοτεχνολογία τεχνητή νοημοσύνη,)μπορεί να
προσφέρουν διεξόδους από τις κρίσεις που απειλούν τον πλανήτη μας,,αλλά
μπορεί να δημιουργήσουν τρωτότητες που θα μας δυσκολέψουν
62…Μελέτες σε ιούς ενέχουν πολλούς κινδύνους,υπάρχει κίνδυνος ακούσιας
απελευθέρωσης θανάσιμων ιών και ευρύτερης διάδοσης τεχνητών αρεστών στους
βιομοτρομοκράτες 69……. Η τεχνική ειδημοσύνη δεν εγγυάται ισορροπημένη
ορθολογικότητα..η εξάπλωση ενός παθογόνου που τεχνηέντως αφέθηκε ελεύθερος, δεν
μπορεί να προβλεφτεί ή να ελεγχθεί…Ο μεγαλύτερος εφιάλτης μου είναι ένας
ανισόρροπος περιθωριακός με βιοτεχνολογική ειδημοσύη 70..Τα
βιοτεχνολογικά σφάλματα και η βιοτρομοκρατία είναι δυνατά μεσοπροπρόθεσμα
εντός χρονικού ορίζοντα 10-15 ετών…καθίσταται δυνατός ο σχεδιασμός και η
σύνθεση ιών-το υπέρτατο όπλο θα συνδύαζε την υψηλή φονικότητα με την
μεταδοτικότητα του κοινού κρυολογήματος 73.. μεταγγίσεις «νεανικού»
αίματος,προσφέρει η Ambrosia στα διευθυντικά. στελέχη της Silllicon
Valley 74…Ποσπάθειες κατά της γήρανσης,για παράταση της ζωής και αθανασία με
την Κρυονική 76…….Τον Deep Blue είχαν προγραμματί σει
σκακιστές,αντιθέτως η ειδημοσύνη του Alpha GO προήρθε από την εκ μέρους
του αφομοίωση μεγάλου αριθμού παρτίδων και τρόπων παιξίματος…Σε
διάστημα λίγων ημερών ο Alpha GO ανεκάλυψε εκ νέου μεγάλο μέρος αυτής της
γνώσης αλλά και πρωτότυπες στρατηγικές με νέες ιδέες για το
αρχαιότερο των παιχνιδιών 79..Λείπει η συναίνεση μεταξύ των ειδημόνων ως προς
την ταχύτητα της προόδου στην μηχανική νοημοσύνη –και μάλιστα ως
προς το ποιά μπορεί να είναι να όρια της τεχνητής νοημοσύνης 90……... Αλλά δεν
επαρκεί ούτε αυτό. Οι υπολογιστές μαθαίνουν βάσει ενός «συνόλου εκπαίδευσης»
παρόμοιων δραστηριοτήτων, όπου η επιτυχία ανταμείβεται και ενισχύεται αυτομάτως.
Έτσι, οι υπολογιστές που παίζουν παιχνίδια μαθαίνουν μελετώντας εκατομμύρια
παρτίδες όσοι επεξεργάζονται φωτογραφίες αποκτούν ειδημοσύνη μελετώντας
εκατομμύρια εικόνες τα αυτο-οδηγούμενα οχήματα αποκτούν αντίστοιχη ειδημοσύνη
επικοινωνώντας μεταξύ τους, ανταλλάσσοντας και επικαιροποιώντας τις γνώσεις
τους. Η μάθηση της ανθρώπινης συμπεριφο ράς,όμως, περιλαμβάνει παρατήρηση
ανθρώπων επί το έργον σε πραγματικά σπίτια ή εργασιακούς χώρους. Η μηχανή θα
ένιωθε αισθητήρια αποστέρηση από τη βραδύτητα της πραγματικής ζωής και θα
βρισκόταν σε σύγχυση. Όπως λέει ο θεωρητικός τής τεχνητής νοημοσύνης Stuart
Russell, «θα δοκίμαζε κάθε λογής δράσεις: θα έσπαγε αυγά, θα στοίβαζε ξύλινα
τουβλά κια, θα μασούσε καλώδια, θα έβαζε το δάχτυλο της στην πρίζα αλλά τίποτε
δεν θα παρήγε έναν επαρκώς ισχυρό βρόχο ανάδρασης που θα έπειθε τον υπολογιστή
ότι βρίσκεται στον σωστό δρόμο,οδηγώντας τον στην επόμενη απαραίτητη δράση».
Μόνον όταν υπερπηδηθεί το εμπόδιο αυτό θα εκληφθεί η τεχνητή νοημοσύνη,
ως γνησίως νοήμον ον με το οποίο μπορούμε να επικοινω νούμε, έστω από ορισμένες
απόψεις, όπως κάνουμε και με τους άλλους ανθρώπους. Μάλιστα, οι ταχύτατες
«σκέψεις» και αντιδράσεις της ενδέχεται να της προς δώσουν πλεονεκτήματα
απέναντι μας. Ορισμένοι επιστήμονες φοβούνται ότι, οι υπολογιστές ενδέχεται να
αναπτύξουν «δικό τους νου» και να επιδιώξουν στόχους εχθρικούς προς την
ανθρωπότητα 91…………Το φιλοσοφικό πρόβλημα τής προσωπικής ταυτότητας. Αν ο
εγκέφαλός μου καταφορτωνόνταν σε μια μηχα νή,υπό ποιά έννοια θα εξακολουθούσε
να είμαι εγώ;οι κλώνοι μου;….92 Έχει νόημα αν τα συστήματα τεχνητής νοημο
σύνης,μπορούν να κάνουν συνειδητές σκέψεις όπως ο άνθρωπος;..( Edsfe
Dijstra:Είναι σαν να ρωτάμε αν μπορούν να κολυμπήσουν τα υποβρύχια…Ελάχιστοι
αμφιβάλλουν ότι, κάποτε οι ανθρώπινες μηχανές θα υπερβούν ανθρώπινες
ικανότητες.Η διαφωνία αφορά την ταχύτητα του «ταξειδιού» όχι τήν
κατεύθυνσή του.94 ση για τον πολιτισμό.94,.. Η οπισθοδρόμηση θα μπορούσε να
είναι προσωρινή- αλλά θα μπορούσε να αποβεί τόσο ολέθρια (και να συνεπιφέρει
τέτοια περιβαλλοντική ή γενετική υποβάθμιση ώστε οι επιζήσαντες να μην
αναστηλώσουν ποτέ τον πολιτισμό μας στο σημερινό του επίπεδο.
Έτσι αναφύεται το εξής ερώτημα: Υφίσταται
μια ξεχωριστή τάξη ακραίων συμβάντων που θα σήμαιναν «αυλαία» για εμάς-
—καταστροφές οι οποίες θα έσβηναν από προσώπου Γης το σύνολο της ανθρωπότη τας
ή ακόμη και την ίδια τη ζωή; Τέτοιου-, είδους προμηθεϊκοί προβληματισμοί
απασχόλησαν τους φυσικούς που εργάστηκαν στο Πρόγραμμα Μanhattan κατά τον B
Παγκόσμιο Πόλεμο. Πόσο σίγουροι ήμα σταν τότε ότι μια πυρηνική έκρηξη δεν θα
κατέκαιγε το σύνολο της γήινης ατμοσφαίρας ή των ωκεανών; Πριν από το «Trinity
test», την πρώτη — δοκιμή ατομικής βόμβας, το 1945 στο Νιου
Μέξικο, ο Erward Teller και δύο συνάδελφοι του αντιμετώπισαν το εν λόγω ζήτημα
με έναν υπολογισμό, ο οποίος (πολύ αργότερα) δόθηκε στη -δημοσιότητα από το
Εργαστήριο του Λος Άλαμος, είχαν πειστεί ότι, ο συντελεστής ασφαλείας ήταν
μεγάλος. Και ευτυχώς είχαν δίκιο. Γνωρίζουμε πλέον με βεβαιότητα ότι, ένα μόνο
πυρηνικό όπλο, όσο ολέθριο και αν είναι, δεν αρκεί για να πυροδοτήσει πυρηνική
αλυσιδωτή αντίδραση που θα καταστρέψει ολοκληρωτικά τη Γη ή την ατμόσφαιρα της.
Τί ισχύει, όμως, για περισσότερο ακραία
πειράματα; Σκοπός των φυσικών είναι να κατανοήσουν τα σωμα τίδια που συγκροτούν
τον κόσμο και τις δυνάμεις που διέπουν τα εν λόγω σωματίδια. Αδημονούν να
εξερευνήσουν τις πλέον ακραίες ενέργειες πιέσεις και θερμοκρασίες προς τούτο,
κατασκευάζουν τεράστια, πολυσύνθετα μηχανήματα —τους επιταχυντές σωματιδίων. Ο
βέλτιστος τρόπος να παραγάγουμε μεγάλη συγκέντρωση ενέργειας είναι νά
επιταχύνουμε άτομα κοντά στην ταχύτητα του φωτός και να τα οδηγήσουμε να
συγκρουστούν μεταξύ τους. Όταν συμβαίνει αυτό, επακολουθεί ενδόρρηξη των
συστα-τικών πρωτονίων και νετρονίων τους σε πυκνότητες και πιέσεις πολύ μεγαλύτερες
εκείνων υπό τις οποίες συνω στίζονταν στον κανονικό πυρήνα, γεγονός που οδηγεί
σε απελευθέρωση των συστατικών κουάρκς τους. Ετσι αναπαράγουν τα πρώτα
δευτερόλεπτα από την Μεγάλη Εκρηξη. Ορισμένοι φυσικοί φοβούνται
ότι, τα πειράματα αυτά, ενδέχεται να καταστρέψουν την Γή ή και ολόκληρο το
Σύμπαν,98…Δεν είναι απίθανο να συμβεί αυτό, μάλλον απίθανον 99…..θα
πρέπει να αποφύγουμε τα σενάρια στα οποία οι μηχανές θα αναλάβουν τα ηνία.100
δεν δικαιολογείται εκ μέρους μας καμία βεβαιότητα ότι, θα καταφέρουμε να
επιβιώ σουμε από τα χειρότερα που θα φέρει η μελλοντική τεχνολογία.Και ας μην
λησμονούμε ότι, «ανοίκειο» δεν σημαίνει απίθανο…το Διάστημα παραμένει εχθρικό
περιβάλλον στο οποίο ο άνθρωπος παραμένει δυσα προσαρμοστικός 102.Ο Ηλιος και
τα άστρα είναι πυρηνικοί αντιδραστήρες που αντλούν την ισχύ τους,από την
σύντηξη του υδρογόνου σε ήλιο105….Ο Ηλιος και όλα τα άστρα περιφέρονται
γύρω από ένα κεντρικό σημείο, στο οποίο εδρεύει μια μαύρη τρύπα μεγάλης
μάζας……. Στη Γή άτομα συναρμολογήθηκαν για να αποτελέσουν τους πρώτους
ζωντανούς οργανι σμούς, … δίνοντας το έναυσμα στη δαρβινική εξέλιξη .106….η
Curiosity ίσως να εντόπισε υγρό νερό στον Αρη. Καθώς και μεθάνιο
ενδεχομένως από σηπόμενους οργανισμούς που έζησαν εκεί παλαιότερα 108….
οι νουνεχείς θα ποντάρουν τα λεφτά τους,στην Ευρώπη …και στον Εγκέλαδο
που οι εοιφάνει’εςτους,καλύπτονται από πάγο .. 109….η ανάδυση της ζωής στη Γή
παραμένει ένα μυστήριο 115… η άποψη ότι, το Διάστημα προσφέρει διέξοδο από τα
προβλήματα της Γής,συνιστά επικίνδυνη αυταπάτη.Αυτά τα προβλήματα πρέπει να τα
επιλύσουμε εδώ.125….ίσως να σημειωθεί μετάβαση στην πλήρως ανόργανη νοημοσύνη
126….Η ανάδυση νοημοσύνης ίσως προϋποθέτει μια αλυσίδα τόσο σπάνιων
συμβάντων ..ώστε να μην έχει συμβεί πουθενά αλλού 130…. Ο άνθρωπος
δεν είναι η κατακλείδα της εξέλιξης..η περίοδος του μετανθρώπου της
οποίας τα κυρίαρχα πλάσματα δεν θα είναι από σάρκα και οστά,ίσως εκτείνεται
δισεκατομμύρια χρόνια στο μέλλον…. αν υπερισχύσει η ανόργανη νοημοσύνη, η
εξωγήινη ζωή που ανιχνεύουμε θα ήταν πιθανότατα ηλεκτρονική 131…Από τη Γή
η νοημοσύνη θα μπορούσε να εξαπλωθεί σε όλο τον Γαλαξία ,εξελισσόμενη σε μια
σφύζουσα πολυπλοκότητα 135.. Μένουμε κατάπληκτοι από το ότι, ο υλικός μας
κόσμος,δεν είναι «αναρχικός»τα άτομα υπακούουν στους ίδιους νόμους τόσο στους
απώτερους Γαλαξίες όσο και στο εργαστήριό μας 139 Κάθε δομή στο
Σύμπαν συντίθεται από βασικούς δομικούς λίθους,που διέπονται από μαθηματικούς
κανόνες.Αλλά ο υπολο γισμός των δομών αυτών είναι κατά γενικό κανόνα πολύ
δύσκολος….Η μεγαλύτερη απλότητα του όλου,έναντι εκείνης των μερών,δεν αποτελεί
παραδοξότη τα…140…Κατά
τον Weinberg,
σχεδόν όλοι οι επιστή μονες πρεσβεύουν με βεβαιότητα ότι, τα πάντα όσο
πολύπλοκα και αν είναι αποτελούν λύσεις τής εξίσωσης Shrodinger.144… Το κενό
μπορεί να διαθέτει πλούσια υφή,αλλά σε κλίμακες τρισεκατομμύρια
τρισεκατομμυ ρίων φορές,μικρότερες εκείνης του ατόμου,…Αν τα άτομα είχαν άναρχη
συμπεριφορά,δεν θα είχαμε σημειώσει καμία πρόοδο στην κατανόηση του
παρατηρήσιμου Σύμπαντος. 148.. Είναι γνωστή η ιδέα ότι, αν
δίναμε αρκετό χρόνο σε πιθήκους να πληκτρο λογούν τυχαίως,θα
μπορούσαν κάποτε να έχουν παραγάγει όλα τα έργα του Σαίξπηρ…η πρόταση αυτή
είναι μαθηματικώς ορθή,.Αλλά οι « αποτυχίες» που θα έχουν προηγηθεί,της
αναπότρεπτης επιτυχίας,συμπο σούνται σε ένα αριθμό 10 εκατομμυρίων ψηφίων
περίπου!Ακόμη και ο αριθμός όλων των ατόμων στο ορατό Σύμπαν,έχει μόλις
80 ψηφία.149
--------------------------------------------------------------------
Max Tegmark «Το Μαθηματικό Σύμπαν»Τραυλός 2015 (Our Mathematical Universe :My Quest
for the Ultimate Nature of Reality 2015)
17 « Ian Stewart- Martin Golubitsky Είναι ο Θεός Γεωμέτρης, Η τρομερή συμμετρία.Ιs God a Geometer?(Fearfull
Symmetry) Τραυλός 2005
Το θέμα της συμμετρίας αποτελεί ένα από τα κλασικά μοτίβα των
μαθηματικών. Ανέκαθεν οι μεγάλοι μαθηματικοί προσπαθούσαν να το διαδώσουν στο
ευρύ κοινό με έναν γενικό και εκλαϊκευτικό τρόπο. Οταν το 1952 ο Herman Weyl που υπήρξε μαθητής του David Hilbert, ετοιμαζόταν να αποχωρήσει λόγω ηλικίας από το Institute for Advanced
studies του Princeton ,έδωσε μια σειρά από δημόσιες
διαλέξεις με θέμα τη συμμετρία. Ετσι, Συμμετρία (Symmetry) ήταν και ο τίτλος ενός βιβλίου τού \Λ/eyl που προέκυψε από τις διαλέξεις αυτές. Στην
πραγματικότητα, το βιβλίο αυτό παραμένει μέχρι σήμερα μια αξεπέραστη γενική
μελέτη της συμμετρίας. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι, το βιβλίο του Weyl, πέρα από την κατανόηση των μαθηματικών
εννοιών, στοχεύει και σε μια αναζήτηση του θέματος της συμμετρίας μέσα από
τους ορίζοντες της φιλοσοφίας, του πολιτισμού και της τέχνης.
Πράγματι, η έμφαση στην συμμετρία και
η προνομιούχος μεταχείριση της έννοιας αυτής από τους ανθρώπους των γραμμάτων
και των τεχνών φαίνεται να λειτουργεί μονίμως σαν μια σταθερή κατευθυντήρια
αξία του πολιτισμού μας. Και πώς να γινόταν διαφορετικά, όταν το σύνολο των
έμβιων όντων του κόσμου μας, από τα απλούστερα μέχρι 11 τους πολυπλοκότερα, παρουσιάζεται μπροστά
μας σε μια ποικιλία συμμετρικών μορφών.
Ο στόχος
των Stewart και Golubitsky στο βιβλίο "Είναι ο Θεός
Γεωμέτρης; βρίσκεται στην κατανόηση και στην αποκρυπτογράφηση των μυστικών της
τρομερής συμμετρίας και των γεωμετρικών δομών που παρουσιάζονται στον κόσμο.
Αποτελεί πλέον μια βαθιά ριζωμένη πεποίθηση στους επιστήμονες της φύσης ότι, η
γνώσή της πολυπλοκότητας των φυσικών φαινομένων παράγεται μέσα από μια μαθηματική
δομή (κι όχι μόνο διατύπωση) και φανερώνει τον κλοσμο σε τε λευταία
ανάλυση, ως δημιούργημα ενός Θεού Μαθηματικού. Ετσι, όταν ο Θεός της Τύχης (ο
Θεός που ρίχνε ζάρια κατά την έκφραση
του Albert Einstein ) δημιουργεί το Χάος, άραγε, είναι ο Γεωμέτρης Θεός
—αναρωτιούνται οι Stewart και Golubitsky —Εκείνος που δημιουργεί την ομορφιά
και την δύναμη των μορφών της φύσης;
Η μεγάλη σημασία της συμμετρίας δεν
έγκειται μόνο στην ταξινόμηση των μορφών μέσα από την γεωμετρία, αλλά και στον
προσδιορισμό πολλών από τις ιδιότητες των φαινομένων μέσα από την φυσική και
την δυναμική των μορφών. Το καταπληκτικό αυτό γεγονός πιστοποιεί μια εξαιρετική
συνταύτιση που γίνεται στο εσωτερικό της έννοιας της συμμετρίας, όπου η ουσία
(η δυναμική) έρχεται να συναντήσει τα μορφικά χαρακτηριστικά του φυσικού
φαινομένου.Επομένως, το βασικό ερώτημα είναι να κατανοηθεί πώς συσχετίζεται
η δυναμική των φυσικών φαινομένων με την διαδοχή των μορφών, που παίρνουν τα
φαινόμενα αυτά μέσα στην αέναη μεταβολή του κόσμου.
Μια πρώτη απάντηση στο πρόβλημα της
σχέσης μορφής και δυναμικής δόθηκε από τον μεγάλο φυσικό Pierre . Εκτός των άλλων (φυσικά ο Pierre Curie έμεινε στην Ιστορία από τις έρευνες που έκανε μαζί με την γυναίκα
του, την Marie
για
την ραδιενέργεια), ο Curie μελέτησε
τις αρχές συμμετρίας που διέπουν πολλά φυσικά φαινόμενα. Έτσι, κατέληξε σε
κάποια συμπεράσματα —οι μεταγενέστεροί του συνόψισαν κάτω από την ονομασία Αρχή
του Curie— τα οποία εστιάζονται στον
προσδιορισμό της σχέσης που υπάρχει μεταξύ της συμμετρίας από τη μία πλευρά,
και των αιτίων και αποτελεσμάτων ενός φαινομένου από την άλλη. Σύμφωνα λοιπόν
με την διατύπωση του ίδιου τουCurie
(που δημοσίευσε τα συμπεράσματά του το 1894
στο Journal de Physique TheoriqueUe
et Appliquée), “αν
ορισμένες αιτίες παράγουν ορισμένα αποτελέσματα, τότε οι συμμετρίες των αιτιών
επανεμφανίζονται στα παραγόμενα αποτελέσματα". Κάτι που αντίστροφα ισο-
12 δυναμεί με το εξής: “αν ορισμένα
αποτελέσματα αποκαλύπτουν κάποια ασυμμετρία, αυτή η ασυμμετρία θα αντανακλάται
και στα αίτια που προκαλούν τα αποτελέσματα αυτά”. Με άλλα λόγια, η Αρχή του Curie είναι η αρχή της διατήρησης της
συμμετρίας στις μεταβολές που υφίστανται τα φυσικά φαινόμενα. Παρότι η
Αρχή του Curie φαίνεται
εντελώς “φυσική” σε πρώτη ανάγνωση, κρύβει πολλές παγίδες και η αποδοχή ή
απόρριψή της μπορεί να εξαρτάται από την ερμηνεία των όρων, όπως “συμμετρία”,
“αιτίες” και “αποτελέσματα”.
Εν πάσει
περιπτώσει, υπάρχουν πολλά φαινόμενα, στα οποία εφαρμόζεται αδιαφιλονίκητα η
Αρχή του Curie. Για
παράδειγμα, αν όλη η επιφάνεια κάποιου σφαιρικού πλανήτη καλύπτεται από έναν
ωκεανό, τότε ο ωκεανός αυτός θα πρέπει να έχει ομοιόμορφο βάθος, να είναι,
δηλαδή, κι αυτός σφαιρικός. Έτσι, η σφαιρική συμμετρία του πλανήτη αντανακλάται
στη σφαιρική συμμετρία του ωκεανού. Θα ήταν πολύ περίεργο, εφόσον εξέλειπαν
πλήρως όλοι οι παράγοντες ασυμμετρίας, να “αποφάσιζε” ο ωκεανός να “φορέσει”
οποιαδήποτε άλλη από τη σφαιρική μορφή. Αν, επιπλέον, άρχιζε ο πλανήτης να
περιστρέφεται (οπότε θα χανόταν η σφαιρική συμμετρία και θα την διαδεχόταν η
κυκλική συμμετρία γύρω από τον άξονα περιστροφής), τότε θα διογκωνόταν ο
ωκεανός στον ισημερινό, διατηρώντας κι αυτός την κυκλική συμμετρία.
Παρατηρούνται λοιπόν ομαλές διαδοχές συμμετρίας στο παράδειγμα αυτό.
Πόσο όμως
τυπική είναι μια τέτοια δυναμική της συμμετρίας;
Το θέμα είναι ότι, απαντιόνται
περιπτώσεις, στις οποίες το αποτέλεσμα της συμπεριφοράς ενός συμμετρικού
συστήματος παύει να είναι τόσο συμμετρικό. Είναι οι περιπτώσεις όπου η
συμμετρία ενός φαινομένου σπάζει και επομένως, δεν ισχύει η Αρχή του Curie
.Στην
πραγματικότητα, το σπάσιμο της συμμετρίας (symmetry breaking) είναι ο
βασικός μηχανισμός που μπορεί να εξηγήσει πολλές περιπτώσεις σχηματισμού
μορφωμάτων (pattern
formaion) από τη μηχανική έως και τη ζωολογία!
Ενα πρώτο μηχανικό παράδειγμα
σπασίματος της συμμετρίας είναι το φαινόμενο της στρέβλωσης (buckling) μιας κυλινδρικής μεταλλικής δοκού, η οποία
συμπιέζεται από δυνάμεις ακριβώς παράλληλες προς τον άξονα του κυλίνδρου. Ενώ
αρχικά το σύστημα αυτό έχει περιστροφική συμμετρία, μόλις οι δυνάμεις
συμπίεσης ξεπεράσουν μια κρίσιμη τιμή, θα προκύψει ένα στρεβλωμένο δοκίμιο, στο
οποίο έχει χαθεί η προηγούμενη περιστροφική συμμετρία. Το ίδιο θα συμβεί και με
τηn 13 στρέβλωση σφαιρικών κελυφών κάτω από τη
συμπίεση ενός σφαιρικά συμμετρικού πεδίου δυνάμεων.
Η δυναμική
της συμμετρίας υπαγορεύεται από την ευστάθεια των διαδοχικών συμμετρικών
καταστάσεων —ιδιότητα που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στο ενεργειακό περιεχόμενο
του συστήματος. Συνοπτικά, το σενάριο της διαδοχής των συμμετριών μπορεί να
περιγράφει ως εξής: Μια ευσταθής συμμετρική κατάσταση δύναται να
διαφοροποιηθεί ενεργειακά κάτω από την δράση εξωτερικών παραγόντων (να απομακρυνθεί,
δηλαδή, από την κατάσταση ισορροπίας) και να γίνει ασταθής. Τότε το σπάσιμο
της συμμετρίας θα οδηγήσει το σύστημα σε μια σειρά από άλλες ευσταθείς
καταστάσεις, μια από τις οποίες θα επιλεχθεί από το σύστημα σύμφωνα με κάποιες
τάσεις που οφείλονται στις ατέλειες ή σε άλλους τοπικούς παράγοντες.
Υπάρχει
πλήθος φυσικών συστημάτων, στα οποία η επιλογή των καταστάσεων γίνεται με το
παραπάνω σενάριο του σπασίματος της συμμετρίας. Μεταξύ των συστημάτων αυτών, ας
αναφέρουμε τις περιπτώσεις των περιστροφικών ροών Couette-Taylor καθώς και
των ροών μεταφοράς Bénard. Είναι ενδιαφέρον ότι στις περιπτώσεις αυτών
των ροών το σπάσιμο της συμμετρίας φαίνεται να συμβαδίζει με το σενάριο της
μετάβασης προς το χάος. Η τελική χαοτική κατάσταση, στην οποία έχει χαθεί κάθε
ίχνος συμμετρίας, δεν είναι άλλη από την κατάσταση της τυρβώδους ροής
—απουσιάζει οποιαδήποτε κανονική προβλεψιμότητα στο σύστημα.
Ας δούμε και ένα παράδειγμα σπασίματος
συμμετρίας από την βιολογία.
Όταν αναπτύσσεται ένα σφαιρικά συμμετρικό ωάριο βατράχου,
διασπάται σε δύο κύτταρα και έτσι σπάζει η αρχική σφαιρική συμμετρία. Σε ένα
επόμενο στάδιο της ανάπτυξης αναδημιουργείται η σφαιρική συμμετρία με την
εμφάνιση ενός σφαιρικά συμμετρικού σχηματισμού κυττάρων, που ονομάζεται
βλαστίδιο ή βλαστόσφαιρα (Blastula). Ακολουθεί
το στάδιο του γαστρικού σχηματισμού (gastulation), κατά το
οποίον η βλαστόσφαιρα φαίνεται να αναρροφάται στο εσωτερικό της και αρχίζει να
μοιάζει με ένα κοντόχοντρο σωλήνα. Αυτή είναι η μορφή του γαστριδίου (gastrula). Μετά έρχεται το στάδιο του νευρικού σχηματισμού
( nerulation), που είναι μια πρώτη εμφάνιση αυτού
που τελικά θα διαμορφωθεί σε σπονδυλική στήλη με νωτιαίο μυελό, στην κεντρική
γραμμή του νευρικού συστήματος. Στο στάδιο αυτό η κυκλική συμμετρία του
γαστριδίού χάνεται, για να σχηματισθεί μια αμφίπλευρα 14 συμμετρική νευρική
πλάκα, η οποία αναδιπλούμενη θα οδηγήσει στην τελική μορφή του γυρίνου.
Ενα από τα πλέον ενδιαφέροντα θέματα
του βιβλίου είναι ο σχηματισμός των ραβδώσεων του τίγρη που πραγματοποιείται μέσα
από το σπάσιμο της συμμετρίας.
Η θεωρία
του θέματος αυτού άρχισε από παλιά με τις πρωτότυπες μελέτες του Alan Turing. Γνωστός κυρίως για την έρευνά του στην περιοχή της μαθηματικής
λογικής και των υπολογιστών (επεκτάσεις του Θεωρήματος του Gödel
Mηχανές Turing), ο Alan
Turingς πρωτοστάτησε και στην περιοχή της
Μορφογένεσης. Ο Turing γνώριζε
πως οι χημικές αλλαγές παράγουν τις μεταβολές των χρωματισμών. Επιπλέον,
υποστήριξε ότι, δεν μπορεί να εξηγηθεί ο χρωματισμός σε συγκεκριμένους
κανονικούς σχηματισμούς μόνο με την παρουσία της ιδιαίτερης χρωστικής χημικής
ουσίας, στην οποία οφείλεται το χρώμα των ραβδώσεων. Είναι πιθανόν η χρωστική
ουσία να έχει σχηματισθεί σε κάποια πρώτα στάδια της ανάπτυξης της τίγρης και
αργότερα να προξενούνται μια σειρά από χημικές αλλαγές που δημιουργούν τις ραβδώσεις.
Πάντως, οι βιολογικές λεπτομέρειες ενός τέτοιου μηχανισμού δεν έχουν μεγάλη
σημασία σύμφωνα με τον Turing. Η μεγάλη
αξία της συνεισφοράς του ήταν ότι ,κατόρθωσε να απομονώσει κάποιους γενικούς
μαθηματικούς μηχανισμούς, με τους οποίους μπορεί να εξηγηθεί ο σχηματισμός των
μορφωμάτων.
Έτσι, ο Turing έγραψε
κάποιες εξισώσεις για αυτό το είδος χημικών αλλαγών. Τις έλυσε αριθμητικά και
στη συνέχεια σχεδίασε τα αποτελέσματά του. Σε ορισμένα από τα σχήματα που προέκυψαν
φάνηκαν κάποιες ραβδώσεις, ενώ σε κάποια άλλα εμφανίσθηκαν οι ακανόνιστοι
σχηματισμοί. Στο σημείο αυτό, ας πούμε ότι, η μορφογένεση μέσω χημικών
αντιδράσεων μπορεί να αναλυθεί εργαστηριακά και αναλυτικά σε κάποια απλούστερα
πλαίσια, όπως είναι η περίπτωση της πολυσυζητημένης αντίδρασης Belousov ;Zhabotinsky
Ας δούμε όμως, πώς ο σχηματισμός των
μορφωμάτων στο δέρμα κάποιων ζώων, όπως οι τίγρεις με τους κανονικούς
σχηματισμούς ραβδώσεων ή κηλίδων, μπορεί να εξηγηθεί από έναν μηχανισμό
αστάθειας.
Για να γίνει κατανοητή η ιδέα αυτή, ας
φαντασθούμε μια επίπεδη επιφάνεια (μαθηματική εξιδανίκευση του δέρματος του
τίγρη), πάνω στην οποία κατανέμεται ομοιόμορφα η χρωστική χημική ουσία. Αν η
κατανομή αυτής της ουσίας παρέμενε ομοιόμορφη, φυσικά θα προέ- 15 κύπτε ένας
ομοιόμορφος χρωματισμός του δέρματος (κάτι που συμβαίνει σε μερικά είδη
τίγρεων). Αλλά η κατανομή της χημικής αυτής ουσίας δεν είναι ανάγκη να
παραμείνει ομοιόμορφη, μπορεί να αλλάξει: υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες
αλλαγών που μπορούν να συμβούν. Αφενός η χρωστική χημική ουσία μπορεί να
αντιδράσει με άλλες χημικές ουσίες και αφετέρου μπορεί να διαχυθεί στον χώρο.
Το γεγονός είναι ότι, οι δύο αυτοί τύποι αλλαγών συναγωνίζονται μεταξύ τους. Η
αντίδραση προσπαθεί να αλλάξει τη σύσταση της χρωστικής χημικής ουσίας και η
διάχυση προσπαθεί να δημιουργήσει μια ομοιόμορφη χωρική κατανομή. Κι όπως
συνήθως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις συναγωνισμών, το τελικό αποτέλεσμα
είναι κάποιο είδος συμβιβασμού. Στην περίπτωσή μας, ο απλούστερος συμβιβασμός
είναι να σχηματισθούν κάποιες παράλληλες ζώνες, σε ανά δύο από τις οποίες
περιορίζεται η κατανομή της χρωστικής ουσίας, ενώ εξαφανίζεται στις ενδιάμεσες
λόγω της χημικής αντίδρασης, και έτσι αναδύεται ένα μόρφωμα με παράλληλες
ρίγες. Αν ακολουθήσει ένας δεύτερος σχηματισμός παραλλήλων ζωνών, που να
επικαλύψει τον πρώτο σε εγκάρσια προς αυτόν διεύθυνση, τότε το μόρφωμα που
προκύπτει από την διάλυση των ριγών είναι οι κηλίδες. Όσο παχύτερες είναι οι
ρίγες (ανεξάρτητα από το μήκος τους) τόσο πιο δύσκολα αλλοιώνονται, και όσο
λεπτότερες τόσοπιο έυκολα διασπώνται σε κηλίδες. Όλα αυτά, που μπορούν να
μελετηθούν και με απλά πειράματα στον υπολογιστή, εκτός των άλλων, μας βοηθούν
να καταλάβουμε γιατί ένα ζώο με κηλίδες στο σώμα του, μπορεί να έχει ουρά με
ρίγες, ενώ αντι- θέτως ένα ζώο με ρίγες στο σώμα του δεν μπορεί να έχει ουρά με
κηλίδες.
Βλέπουμε
λοιπόν, με αφορμή την μελέτη της μορφογένεσης στο τρίχωμα των ζώων, πώς ο
μηχανισμός του σπασίματος της συμμετρίας μπορεί να εξηγήσει τον σχηματισμό
μορφωμάτων σε συνθήκες συναγωνισμού μεταξύ αντίδρασης και διάχυσης. Η αρχική
ομοιόμορφη χωρική κατανομή της χρωστικής χημικής ουσίας έχει μεγαλύτερη
συμμετρία από όσο οι ραβδώσεις, οι κηλίδες ή τα άλλα κανονικά μορφώματα που
μπορούν να σχηματισθούν.
Με τα
παραπάνω, η μελέτη της δυναμικής των συμμετριών παρουσιάζεται σαν μια
ενδιαφέρουσα προσέγγιση στην κατανόηση των φαινομένων της φύσης. Ο Γεωμέτρης
Θεός (γένους θηλυκού! —κατά τους Stewart -Golubitsky), ενδεχομένως δίνει μια απλή απάντηση
στο μεγάλο ερώτημα του Wiegner για την
“παράλογη” αποτελεσματι- 16 τητα των μαθηματικών στην φύση : τα
μαθηματικά είναι αποτελεσματικά για την
περιγραφή του κόσμου ,ίσως γιατί ο κόσμος προήλθε από τα μαθηματικά ως δημιούργημα ενός Θεού Γεωμέτρη.,
(Μωυσής Α.Μπουτουρίδης του Δημοκρίτειου
Πανεπιστημίου Θράκης) 17
…το Χάος κινείται σ’ ένα φιλοσοφικό
παράδοξο,πώς είναι δυνατόν τα ντερτερμινιστικά μοντέλα να παράγουν τυχαία
συμπεριφορά..το Χάος αποδεικνύει πώς οι ντετερμινιστικές αιτίες, μπορούν έχουν
τυχαία αποτελέσματα, …συμμετρικές αιτίες μπορεί να έχουν μη συμμετρικά
αποτελέσματα )(o Paul Dirac είπε « Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε
την κατάσταση λέγοντας, ότι, ο Θεός είναι υψηλού επιπέδου μαθηματικός που
χρησιμοποίησε πάρα πολύ προχωρημένα μαθηματικά για την κατασκευή τού σύμπαντος—Ενας
φυσικός νόμος πρέπει να έχει μαθηματικό κάλλος,)Τα πρότυπα της φύσης είναι
μαθηματικά. Ο Πλάτων έθεσε την μαθηματική κανονικότητα ως θεμελιώδη λίθο της
φιλοσοφίας του και θεώρησε την πραγματικότητα ως μιαν ατελή εικόνα
ενός ιδανικού κόσμου αποτελούμενου από τέλειες μορφές,..μόνον σπάνια χάνεται
όλη η συμμετρία,..το στέμμα της σταγόνας…ο Τομσον διετύπωσε την ιδέα ότι
υπάρχουν μαθηματικά χαρακτηριστικά στις βιολογικές μορφές…
29…….διαφορετικά πιθανά αποτελέσματα μπορεί να προκύψουν από ένα μοναδικό
αίτιο37..Αν μια συμμετρική κατάσταση γίνει ασταθής το αποτέλεσμα θα είναι κάτι
άλλο—κι αυτό το κάτι άλλο δεν είναι απαραίτητα εξίσου συμμετρικό….Η φύση δεν
είναι ποτέ τέλεια συμμετρική…Από μαθηματική άποψη, …. ….μια
συμμετρική κατάσταση είναι ασταθής 41…η μητέρα φύση φορτίζει την
τυχαιότητα,…φύση και μαθηματικά δεν είναι το ίδιο πράγμα……οι νόμοι που
εφαρμόζονται στα συμμετρικά συστήματα ,μπορούν μερικές φορές να
προβλέψουν όχι απλά ένα μοναδικό φαινόμενο αλλά ολόκληρο σύνολο από συμμετρικά
σχετιζόμενα φαινόμενα 41…. Η πλήρως συμμετρική κατάσταση είναι ασταθής….όταν
σπάει η συμμετρία ένα πολύ μικρό μέρος της τείνει να συγκρατηθεί 48…η
απλούστερη γεωμετρική μορφή με περιστροφική συμμετρία είναι ο κύκλος..η λίμνη
έχει τη συμμετρία ενός επιπέδου άπειρης έκτασης.Η πέτρα που πέφτει σε μια
λίμνη,καταστρέφει τη συμμετρία σ’ ένα σημείο 53…οι αρχές διατήρησης όπως της
ενέργειας ή της ορμής εκφράζουν μια συμμετρία την οποία (πιστεύουμε ) κατέχει
ολόκληρο το συνεχές του χωρόχρονου:οι νόμοι της φυσικής είναι οι ίδιοι
παντού,55…ο Hilbert υπεστήριζε πάντοτε ότι, : έχουμε καταλάβει κάτι
πραγματικά…μόνο αν μπορούμε να το εξηγήσουμε στον πρώτο άνθρωπο που θα
συναντήσουμε στο δρόμο.Αυτό είναι ίσως λίγο υπερβολικό 56..0ι Ελληνες έκαναν
τις πρώτες σοβαρές ανακαλύψεις σχετικά με τη συμμετρία,(Χαρακτηριστικό ήταν η
απόδειξη της ύπαρξης ακριβώς πέντε κανονικών γεωμετρικών στερεών.57…Για
τους μαθηματικούς η συμμετρία δεν είναι κάτι τα αόριστο. Είναι ένας
μικρός μετασχηματι σμός: η συμμετρία ενός αντικειμένου,είναι ένας μετασχηματισμός
,που αφήνει το αντικείμενο φαινομενι κώς αμετάβλητο 57….τα αντικείμενα δεν
έχουν απλώς συμμετρία αλλά συμμετρίες 61…Σ’ένα οποιοδήποτε αντικείμενο ο
μετασχηματισμός αντιστοιχεί σ’ ένα δεύτερο αντικείμενο 63….οι συμμετρίες μάλλον
δεν χάνονται αλλά διαμοιράζονται 98….Η πιο ενδιαφέρου σα ιδέα του
Αριστοτέλη ήταν ότι, η συνοχή των μετάλλων ελέγχεται από κάποια εσωτερική
δύναμη 121….στο σύμπαν συναντάμε πολλά παραδείγματα μορφωμάτων που προκαλούνται
από το σπάσιμο της συμμετρίας.Αυτή η ενοποιητική αρχή λειτουργεί σε παγκόσμια
κλίμακα.184…Η πιο θεαματική από όλες τις σπασμένες συμμετρίες είναι το
ίδιο μας το Σύμπαν .Σ΄ένα συμμετρικό σύμπαν θα έπρεπε να υπάρχει η ίδια
πυκνότητα γαλαξιών σε κάθε περιοχή του….πλήθος τεράστιων κενών μέσα στο σύμπαν
207..Μέχρι σήμερα δεν έχουν κατανοηθεί τα αίτια της ανομοιομορφίας. Εξομοιώσεις
μέσω υπολογιστών υποδεικνύουν ότι, υπεύθυνες είναι οι βαρυτικές
αστάθειες..που προκαλούν το σπάσιμο της συμμετρίας..Η βασική ιδέα είναι ότι,
μετά αυτό διαταράχτηκε από τυχαίες διακυμάνσεις πιθανώς κβαντομηχανικής
προέλευσης και στη συνέχεια η βαρύτητα ενίσχυσε αυτές τις διαταραχές….το
αδύνα το σημείο της θεωρίας αυτής είναι ότι η παρατηρούμενη κατανομή της ύλης
στο σύμπαν είναι υπερβολικώς μικρή για να παράγει αρκετά ισχυρές αστάθειες…Η
θεωρία όμως διασώζεται με τη βοήθεια της ψυχρής σκοτεινής ύλης, που υποστηρίζει
ότι, η επί πλέον μάζα της σκοτεινής ψυχρής ύλης ενδυναμώνει τις βαρυτικές
αστάθειες 209…οι συμμετρικές αστάθειες αφθονούν στον κόσμο των εμβίων όντων
211…….δεν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί πρέπει να εμφανίζεται συμμετρία
στα ζωντανά πλάσματα 221… Το μεγαλύτερο μυστήριο της
βιολογίας,είναι πώς τρέχει το πρόγραμμα του DΝΑ…οι εντoλές του DΝΑ… δεν
καθορίζουν την διαδικασία με απόλυτη λεπτομέρεια…η ανάπτυξη δεν είναι μόνο
υπόθεση αποστολής μηνυμάτων από το DΝΑ… από τον γονέα στον απόγονο,…το
ευρύτερο πλαίσιο της ανάπτυξης που καθορίζει την ανάπτυξη είναι οι
νόμοι της φυσικής και της χημείας,223…Δεν είναι ξεκάθαρο αν η φύση
εκμεταλλεύεται την συμμετρία…τα αθρόποδα είναι ενσάρκωση της
συμμετρίας και θεωρείται ότι για μια πολύ μακρά περίοδο της
εξέλιξης ήταν τα πιο επιτυχημένα πλάσματα. 227…Πολλά μορφώματα
έχουν σχηματιστεί μετά από σπάσιμο συμμετρίας …303 …η δομή αποκτάται
καθώς χάνεται η συμμετρία..όσο ένα σύστημα καταπονείται τόσο οι παρατηρούμενες
καταστάσεις χάνουν συμμετρία και αποκτούν πολύ πλοκότητα χωρική και χρονική
αυτό υποστηρίζονταν μέχρι σήμερα,…αλλά το πείραμα Couette-Taylor,
δεν έχει τελειώσει!Καθώς το σύστημα καταπονείται ακόμη περισσότερο εμφανίζεται
μια κατάσταση με περισσό τερη συμμετρία και περισσότερη δομη.304…οι συμμετρίες
ή τα μορφώματα μπορούν να συνυπάρξουν με το χάος ή την αταξία 305….Φαίνεται ότι
στην φύση αρέσουν τα επαναλαμβανόμενα σχέδια…319…..η παρέμβαση του χάους και
της συμμετρίας,κατά μέσο όρο οδηγεί στη δημιουργία συμμετρίας ως φυσικό
φαινόμενο και όχι στο στήσιμό της 327…. Πώς προκύπτει αυτή η συμμετρία;Η
συνηθισμένη υποκείμενη αιτία,φαίνεται να είναι(το ίδιο το γεγονός αποτελεί ένα
ακόμη βαθύτερο μυστήριο)΄ότι το σύμπαν είναι «μαζικά»παρσκευασμένο,-αποτελείται
από μια κοσμική γραμμή παραγωγής,… Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι η
πραγματική συμμετρία που παρατηρούμε στη φύση, είναι μιά «διασπασμένη» εκδοχή
αυτής της «δυναμι κής» συμμετρίας που υπάρχει στα μαθηματικά.
Πλήθη πανομοιότυπων μερών που βγαίνουν … 339…Η συμμετρία διαποτίζει το σύμπαν
σε αξιοθαύμαστη έκταση ….Αν οι σημερινές θεωρίες της πιο προωθημένης φυσικής
είναι σωστές το σπάσιμο της συμμετρίας κρύβεται πίσω από τα θεμελιώδη φαινόμενα
μικρής κλίμακας 341….. μέχρι σήμερα δεν βρέθηκε πειστική θεωρία κβαντικής
βαρύτητας 342… η τεράστια ανομοιότητα που υπάρχει σήμερα ανάμεσα στις τέσσερες
δυνάμεις και κατά συνέπεια ανάμεσα στα χαρακτηριστικά του σωματίδια,είναι
σημαντικό εμπόδιο για κάθε θεωρία που βασίζεται στη συμμετρία διότι η συμμετρία
συνεπάγεται δυνατότητα εναλλαγής Μόνη διέξοδος φαίνεται το ότι, αν οι
αλληλοεπιδράσεις πραγματοποιηθούν σε ακόμη υψηλότερες ενέργειες,τότε οι
εντάσεις και τα πεδία των δυνάμεων αλλάζουν. τέτοιες ενέργειες όμως μέχρι
σήμερα δεν έχουν επιτευχθεί.345…όλες οι μεταβαλλόμενες θεωρίες έχουν κοινό
μήνυμα πως η δομή των θεμελιωδών σωματιδίων και η βάση ολόκληρου του κόσμου μας
ελέγχεται από το σπάσιμο της συμμετρίας.346….Η συμμετρία είναι λειτουργικά
απαραίτητη στους ανθρώπους. 31….το νοητικό μας κύκλωμα έχει
ενσωματωμένες παραμορφώσεις της αντίληψης ..Ο κόσμος που βλέπουμε δεν
είναι απαραίτητα ο κόσμος με την πραγματική του μορφή.350… Δεν υπάρχει καθολική
απάντηση εάν οι συμμετρίες αποτελούν εσωτερικά μορφώματα της φύσης ή
επινοήματα της ανθρώπινης αντίληψης..ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι
σκέφτονται σχετικά με το σύμπαν ,αποτελεί επινόηση ή επιλογή μορφωμάτων .. Δεν
μπορούμε να πούμε ποιοι νόμοι είναι πραγματικοί και ποιοί όχι 352….Ειτε
οι συμμετρίες είναι ανθρώπινες επινοήσεις ή όχι,έχουν μαθηματικά
χαρακτηριστικά,που το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να εκμεταλλευθεί αποτελεσματικώς
354…..Ο Γεωμέτρης Θεός είναι πανθειστικός και υιοθετεί οποιοδήποτε κλάδο
γεωμετρίας αρμόζει στις περιστάσεις.Χρησιμοποιεί ..Ευκλείδεια γεωμετρία (για
την συμμετρία στη σωματική μας μορφή),συμβατική( για να απεικονίσει τα
οπτικά ερεθίσματα στον εγκέφαλό μας)διαφορική(για να τεντώσει τις μυικές ίνες
μέσω της καρδιάς μας),του Reimann(για μα καμπυλώσει το Σύμπαν και να
δημιουργήσει τη βαρύτητα) την συμπλεκτική (για να υπάρξει το φώς)…Η μπορεί να
μην είναι έτσι.Ολα αυτά είναι ανθρώπινες επινοήσεις,πράγματα που εμείς έχουμε
εφεύρει,… ΙΣΩΣ τα μαθηματικά είναι αποτελεσματικά στο να
περιγράφουν το σύμπαν επειδή ακριβώς τα πήραμε απ αυτό. Αλλά αυτό δεν εξηγεί
τον περίεργο τρόπο με το οποίο τα μαθηματικά φαίνεται να ενισχύουν τις
αντιλήψεις μας.362-363.
- 18.- Max
Tegmark Life 3.0 Being Human in the age of Artificial Intelligence Τραυλός 2018
To
1965 οι βρετανός μαθηματικός Ιρβιν Γκούντ έλεγε «…μια υπερνοήμων μηχανή, θα
μπορούσε να σχεδιάσει ακόμη καλύτερες μηχανές.Θα συντελούνταν τότε….μιά «έκρηξη
νοημοσύνης και η νοημοσύνη του άνθρώπου
θα έμενε πολύ πίσω….»16……Εμείς οι
φυσικοί δεν γνωρίζουμε ακόμη σίγουρα τι
προκάλεσε την Μεγάλη Εκρηξή μας,ή εάν ήταν…αυτή η αρχή των πάντων ή ..συνέχεια
ενός προηγουμένου σταδίου….Στην αρχή υπήρχε φώς…….ομοιόμορφη σούπα στοιχειωδών σωματιδίων…..οι περισσότεροι
φυσικοί δέχονται ότι, αμυδρά τυχαία ηχητικά κύματα προέκυψαν από τις λεγόμενες
κβαντικές διακυμάνσεις,επειδή σύμφωνα με
την γενική αρχή της αβεβαιότητας του
Χάιζενμπεργκ,τίποτε δεν μπορεί να
είναι εντελώς βαρετό και ομοιόμορφο….οι απόψεις ..κορυφαίων επιστημόνων
διίστανται,άλλοι υποστηρίζουν ότι, πράγματι συμβαίνει αυτό,και η πραγματικότητα
χωρίζεται σε δύο παράλληλα σύμπαντα με διαφορετικές ιστορίες,ενώ άλλοι θεωρούν
ότι, η εξίσωση του Σρέντιγκερ
–ο
υπέρτατος νόμος της κβαντικής κίνησης πρέπει να διορθωθεί .17…..21Εμείς οι
φυσικοί δεν γνωρίζουμε τι προκάλεσε τη Μεγάλη έκρηξη…….όπου κι αν στρέψεις το
βλέμμα τα πράγματα έδειχναν ουσιαστικά τα ίδια με μοναδική ενδιαφέρουσα δομή τα
αμυδρά κύματα….οι περισσότεροι συμφωνούν με την
αρχή αβεβαιότητας του Χάιζεμπεργκ
ότι , τίποτε δεν μπορεί να είναι εντελώς ομοιόμορφο 45…μπορούμε να σκεφθούμε την ζωή,
ως ένα αναπαραγόμενο σύστημα επεξεργασίας πληροφοριών που η πληροφορία (το
λογισμικό του) καθορίζει τόσο την συμπεριφορά του όσο και τα σχέδια του
υλισμικού….Η ζωή ανταμείβει την ζωή που είναι αρκετά πολύπλοκη ’ώστε να
προβλέπει και να εκμεταλλεύεται τις
κανονικότητες στο περιβάλλον,άρα σε ένα ..πιό πολύπλοκο περιβάλλον η ζωή θα
γίνει πιο πολύπλοκη και νοήμων,47….κανένας νόμος τής φυσικής δεν μας απαγορεύει
να κατασκευάσουμε πιό ευφυείς μάζες από
κουάρκ70…τα έσχατα όρια της ζωής στον κόσμο μας
δεν ορίζονται από την νοημοσύνη
αλλά από τους νόμους τής φυσικής 78…Το κίνημα της ωφέλιμης ΤΝ …το θετικό αποτέλεσμα δεν είναι εγγυημένο αλλά κάτι που πρέπει να
διασφαλισθεί με σκληρή δουλειά πάνω
στην έρευνα για την ασφάλεια της ΤΝ
81…45.Οσο το Σύμπαν συνέχιζε να διαστέλλεται
τα άτομα ψύχονταν δημιουργώντας
ένα ψυχρό σκοτεινό αέριο,,,,για 100 περίπου
εκατομμύρια χρόνια…όταν η βαρυτική
δύναμη κατάφερε να ενισχύσει τις τυχαίες διακυμάνσεις στο αέριο, σχηματίστηκαν
άστρα και γαλαξίες που δημιούργησαν θερμότητα και φώς. 46…η ζωή είναι μια
διαδικασία πού χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα(ώστε να μπορεί να προβλέπει και να εκμεταλλεύεται κανονικότητες
στο περιβάλλον) και την ικανότητα να αντιγράφεται(αναπαράγεται) και να
επεξεργάζεται πληροφορίες ..47..στάδια
ζωής 1.0(βιολογικό στάδιο) το
υλισμικό
και λογισμικό εξελίσσονται, δεν σχεδιάζονται 2.0(πολιτισμικό
στάδιο)…εξελίσσεται το υλισμικό… το λογισμικό έχει σε μεγάλο βαθμό
σχεδιασθεί…3.0 λλέτσι που η ζωή να διαφεντεύει την μοίρα της
,απελευθερωμένη πλήρως από τα εξελικτικά
δεσμά της 53… μια υπερ-ευφυής,ζάμπλουτη ΤΝ θα μπορούσε εύκολα να πληρώσει ή να χειραγωγήσει μυριάδες ανθρώπους, προκειμένου να εκτελέσουν
τις προσταγές της…… η παρανόηση για τα ρομπότ σχετίζεται με τον μύθο
ότι, οι μηχανές δεν μπορούν να ελέγξουν τους ανθρώπους..αν πάψουμε να είμαστε
τα εξυπνότερα πλάσματα στον πλανήτη,ίσως πάψουμε να έχουμε και τον έλεγχο.75
νοημοσύνη είναι η ικανότητα επίτευξης πολύπλοκων στόχων κατά τον Τέγκμαρκ,για
άλλους η ικανότητα για
λογική,σχεδιασμό,συναισθηματική γνώση κλπ.Κατά το λεξικό της Οξφόρδης, η ικανότητα να αποκτάς και να εφαρμόζεις, γνώσεις και
ικανότητες 84.. Το παράδοξο του Μόραβιτς κατά το οποίο μοιάζουν εύκολες οι
αισθητοκινητικές εργασίες,χαμηλού επιπέδου, παρότι απαιτούν τεράστιους υπολογιστικούς πόρους, εξηγείται
από το γεγονός ότι, ο εγκέφαλός μας
κάνει τέτοιες εργασίες να δείχνουν
εύκολες,επειδή τους αφιερώνει εντυπωσιακές ποσότητες προσαρμοσμένου υλικού,,για
την ακρίβεια περισσότερο από το έν τέταρτο του εγκεφάλου. 88………….. Η πληροφορία μπορεί ν’αποκτήσει την
δική της ζωή,να γίνει ανεξάρτητη από
φυσικό της υπόστρωμα 95…Η μνήμη στον εγκέφαλο μας λειτουργεί πολύ
διαφορετικά από τη «μνήμή»του υπολογιστή, όχι μόνο ως προς τη δόμηση, αλλά και
ως προς τη χρήση. Ενώ σε έναν υπολογιστή ή σκληρό δίσκο ανακαλούμε μια μνήμη
προσδιορίζοντας τη θέση στην οποία είναι αποθηκευμένη, στον εγκέφαλο μας
ανακαλούμε μνήμες προσδιορίζοντας κάτι που σχετίζεται με το τι είναι
αποθηκευμένο. Κάθε ομάδα μπιτ στη μνήμη του υπολογιστή διαθέτει μια αριθμητική
διεύθυνση — και προκειμένου να ανακαλέσει μια πληροφορία, ο υπολογιστής
προσδιορίζει τη διεύθυνση στην οποία πρέπει να κοιτάξει, σαν, λόγου χάρη, να
σας έλεγα, «Πηγαίνετε στη βιβλιοθήκη -μου, πάρτε το πέμπτο βιβλίο από τα δεξιά
στο επάνω ράφι και πείτε μου τι λέει στη σελίδα 314»98…. Αντιθέτως, η ανάκληση
από τον εγκέφαλο θυμίζει μηχανή αναζήτησης ..:Προσδιορίζουμε μια πληροφορία ή κάτι σχετικό και την
βλέπουμε να εμφανίζεται.Αν σας πω «να ζει κανείς ή να μην ζεί ,ή αν
γκουγκλάρω την ίδια φράση, πιθανότατα θα εμφανισθεί φράση, «Να ζει
κανείς ή να μη ζει, ιδού η απορία». Το ίδιο θα συμβεί ακόμη και αν χρησιμοποιήσω ένα άλλο τμήμα του
παραθέματος,ή ακόμη και αν -αν αλλάξω τη
σειρά των λέξεων. Αυτά τα μνημονικά συστήματα, ονομάζονται αυτοσυνειρμικά,
επειδή λειτουργούν συνειρμικά και
όχι προσδιορίζοντας κάποια διεύθυνση.
Σ’ένα διάσημο άρθρο που έγραψε το 1982, ο φυσικός Τζον Χόπφιλντ
έδειξε πως θα μπορούσε ένα δίκτυο αλληλοσυνδεδεμένων νευρώνων να λειτουργήσει
ως αυτοσυνειρμική μνήμη. Θεωρώ πως η βασική ιδέα είναι πολύ όμορφη, και ισχύει για
οποιοδήποτε φυσικό σύστημα με πολλές
διαφορετικές ευσταθείς καταστάσεις. Για παράδειγμα σκεφθείτε, μια μπάλα σε μια
επιφάνεια με δύο πεδιάδες……. Ο Χόπφιλντ συνειδητοποίησε ότι ,ένα πολύπλοκο δίκτυο νευρώνων προσφέρει ένα ανάλογο τοπίο
με πάμπολλα ενεργειακά ελάχιστα στα οποία μπορεί να ηρεμήσει το σύστημα και
αργότερα, αποδείχτηκε ότι, για κάθε χίλιους νευρώνες μπορούμε να συμπιέσουμε
138 διαφορετικές μνήμες χωρίς να προκαλέσουμε μεγάλη σύγχυση…..Ενα φυσικό
αντικείμενο μπορεί να θυμάται τις πληροφορίες.
Η μνήμη στον εγκέφαλό μας λειτουργεί
πολύ διαφορετικά από την μνήμη
του υπολογιστή όχι μόνον ως προς την
δόμηση αλλά και ως προς την
χρήση…..σ’ένα υπολογιστή ανακαλούμε μια
μνήμη προσδιορίζοντας τη θέση στην οποία είναι αποθηκευμένη….. ,στον εγκέφαλό
μας ….,προσδιορίζοντας κάτι που
σχετίζεται με το τι είναι αποθηκευμένο,…Η ανάκληση από τον εγκέφαλο θυμίζει μηχανή αναζήτησης:προσδιορίζουμε μια
πληροφορία ή κάτι σχετικό με αυτήν
και την βλέπουμε να εμφανίζεται
…99… Ο υπολογισμός είναι ανεξάρτητος υποστρώματος 106… Μ’άλλα λόγια αυτό που λέμε υλισμικό
(hardware) είναι η ύλη και λογισμικό το μοτίβο..Αυτή η ανεξαρτησία από
το υπόστρωμα του υπολογιστή,συνεπάγεται ότι, η ΤΝ είναι εφικτή,δεν χρειάζεται
σάρκα,αίμα ή άνθρακα. 108 Υπολογισμός είναι- ο μετασχηματισμός μιάς μνημονικής
κατάστασης σε μια άλλη( η συνάρτηση των μαθηματικών)100… Ο υπολογισμός είναι
ανεξάρτητος υποστρώματος
106…υλισμικό(hardware)
λογισμικό το μοτίβο΄..Αυτή η ανεξαρτησία
από το υπόστρωμα του υπολογιστή,συνεπάγεται ότι η ΤΝ είναι εφικτή,δεν
χρειάζεταισάρκα,αίμα ή άνθρακα. 108…Η ταχύτητα της τεχνολογίας διπλασιάζεται
κατά τακτά χρονικά διστήματα,,..έχουμε μια εκθετική αύξηση…το βρεφικό μας
Σύμπαν αυξήθηκε κάποτε εκθετικά,…έως ότου ένας
κόκκος πιό μικρός από ένα άτομο, έγινε μεγαλύτερος από όλους του
γαλαξίες που έχουμε δεί …Έτσι προχωράει και η τεχνολο γία;110….Διατυπώνεται ο
ισχυρισμός ότι, ο διπλασιασμός πλησιάζει
προς το τέλος του..Κανείς δεν μπορεί να
το πεί με βεβαιότητα ….γνωρίζουμε όμως
ότι, δεν βρισκόμαστε καθόλου κοντά, στα όρια που επιβάλλει η φυσική…Αρα
ακόμη και αν θα συνεχίσουμε να διπλασιάζουμε την ισχύ των
υπολογιστών κάθε δύο χρόνια θα χρειαστούν πάνω από δύο αιώνες για να φθάσουμε στο τελικό όριο. 111. Αρα
ακόμη και αν θα συνεχίσουμε να διπλασιάζουμε την ισχύ των
υπολογιστών κάθε δύο χρόνια θα χρειαστούν πάνω από δύο αιώνες για να φθάσουμε στο τελικό όριο. 111..η ΤΝ
είναι εφικτή: ο εγκέφαλός μας περιέχει περίπου εκατόδισεκατομμύρια νευρώνες με εκατό τρισεκατομμύρια συνάψεις
γιατί κάθε νευρώνας αλληλεπιδρά με χίλιους άλλους Το πρώτο πρόγραμμα
υπολογιστή που με νίκησε στο σκάκι δεν έμαθε τίποτε από τα λάθη του αλλά απλώς
εφήρμοσε μια συνάρτηση που σχεδίασε ο
προγραμματιστής του 114… Ο εγκέφαλός μας περιέχει τόσους περίπου νευρώνες,όσα
και τα αστέρια στον Γαλαξία μας σχεδόν 100.000.00.΄000.κατά μέσο όρο καθένας
από αυτούς τους νευρώνες, αλληλοεπιδρά
περίπου με χίλιους άλλους,μέσω των συνάψεων και η ισχύς αυτών των περίπου εκατό τρισεκατομμυρίων συνάψεων
κωδικοποιεί τις περισσότερες πληροφορίες στον εγκέφαλό μας.115…Η εξέλιξη δεν
ευνοεί τις απλές σχεδιάσεις που κατανοούνται εύκολα 118… .Διατυπώνεται ο
ισχυρισμός ότι ο διπλασιασμός πλησιάζει
προς το τέλος του..Κανείς δεν μπορεί να πεί με βεβαιότητα ….γνωρίζουμε
όμως ότι, δεν βρισκόμαστε καθόλου κοντά,
στα όρια που επιβάλλει η φυσική… ….η εξέλιξη σε αντίθεση με τους μηχανικούς δεν
ανταμείβει τις απλές σχεδιάσεις που κατανοούνται εύκολα,118….δεν έχουμε
κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει ο εγκέφαλος μας…δεν έχουμε ένδειξη
ότι, παραβιάζονται οι νόμοι της φυσικής 122Το πρώτο πρόγραμμα υπολογιστή που με
νίκησε στο σκάκι δεν έμαθε τίποτε από τα λάθη του αλλά απλώς εφήρμοσε μια
συνάρτηση που σχεδίασε ο προγραμματιστής
του 114….δεν έχουμε κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει ο εγκέφαλος
μας…δεν έχουμε ένδειξη ότι, παραβιάζονται οι νόμοι της φυσικής 122…….Είναι πιθανόν ποτέ οι μηχανές να μην κατορθώσουν να μας
ανταγωνίζονται σε όλες τις γνωσιακές
λειτουργίες…..Η ύλη μπορεί να διαταχθεί έτσι ώστε υπακούοντας στους νόμους
της φυσικής,να θυμάται,να υπολογίζει
και να μαθαίνει. δεν χρειάζεται να είναι
βιολογική127….Είναι πιθανόν ποτέ οι μηχανές να μην κατορθώσουν να μας ανταγωνίζονται σε όλες τις γνωσιακές λειτουργίες…. Εδώ και ένα αιώνα το κόστος της τεχνολογίας της
πληροφορίας υποδιπλασιάζεται σχεδόν
κάθε δύο χρόνια..129..Υπάρχουν πολύ περισσότερες δυνατές θέσεις GO,από όσα τα άτομα στο Σύμπαν που σημαίνει
ότι, αν προσπαθήσει κάποιος να αναλύσει όλες τις αλληλουχίες των μελλοντικών κινήσεων θα οδηγηθεί σε
απόγνωση. …τι είναι αυτό που μας διαφοροποιεί από τις άλλες μορφές ζωής και τις
μηχανές;…Οποιες απαντήσεις και αν δώσουμε ….είναι σαφές πώς η άνοδος της
τεχνολογίας θα τις αλλάξει 131…όμως με την εξάσκηση (το σύστημα)συνέχισε
να βελτιώνεται και σύντομα η μηχανή
έγινε καλύτερη ….το σύστημα επινόησε μια εκπληκτική στρατηγική για μεγι στοποίηση της βαθμολογίας …Το
σύστημα χαρακτηριζόνταν από ένα ανθρώπινο χαρακτηριστι κό…είχε ένα στόχο και
μάθαινε να βελτιώνεται 134.. Σε πείραμα που παραθέτει ο συγγραφέας η αναφερόμενη σ΄αυτό μηχανή, επινόησε μόνη
της κάτι που δεν είχε διδαχθεί…..Η μηχανή είχε ένα ανθρώπινο
χαρακτηριστικό…είχε ένα στόχο και
μάθαινε να βελτιώνεται…ώστε τελικώς κατώρθωσε να ξεπεράσει τους
δημιουργούς της………….. αυτό φαίνεται να
το έκανε η μηχανή επειδή έτσι αυξάνονταν
η πιθανότητα να κερδίσει περισσότερους πόντους.135 δεν υπάρχει κανένας
λόγος που ένα ρομπότ δεν μπορεί να
αξιοποιήσει κάποια εκδοχή της ενισχυτικής μάθησης σε βάθος ώστε να διδαχθεί να περπατάει χωρίς την βοήθεια προγραμματιστών: το μόνο που χρειάζεται είναι
ένα σύστημα που θα το πριμοδοτεί με βαθμούς,…Στον πραγματικό κόσμο τα ρομπότ
έχουν επίσης την δυνατότητα να μάθουν να
κολυμπούν χωρίς την βοήθεια του άνθρώπου…Για να επιταχύνουν…θα εκτελούν
πιθανότατα τα πρώτα στάδια της μάθησης σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας…137…….η διαίσθηση και η
δημιουργικότητα…βασικά ανθρώπινα
χαρακτηριστικά …η μηχανή AlphaGo απέδειξε ότι, έχει και τα δύο..138…Σε
πείραμα που παραθέτει ο συγγραφέας η
αναφερόμενη σ΄αυτό μηχανή, επινόησε μόνη της κάτι που δεν είχε διδαχθεί…..Η
μηχανή είχε ένα ανθρώπινο χαρακτηριστικό…είχε ένα στόχο και μάθαινε να βελτιώνεται…ώστε τελικώς κατώρθωσε
να ξεπεράσει τους δημιουργούς της…………..
αυτό
φαίνεται να το έκανε η μηχανή επειδή
έτσι αυξάνονταν η πιθανότητα να κερδίσει περισσότερους πόντους …Μετά την καινοτομία του DeepMind δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον
οποίο ένα ρομπότ δεν μπορεί να αξιοποιήσει κάποια εκδοχή της ενισχυτικής
μάθησης σε βάθος ώστε να δέχεται να διδατεί να περπατάει χωρίς την βοήθεια
προγραμματιστών: το μόνο που χρειάζεται είναι ένα σύστημα που θα το πριμοδοτεί με βαθμούς, οπότε θα σημειώνει
πρόοδο…..τα ρομπότ …θα εκτελούν πιθανότατα
τα πρώτα στάδια τής μάθησης σε περιβάλλον εικονικής
πραγματικότητας.137….η μηχανή AlphaGο της DeepMind (πού κέρδισε ένα παιχνίδι
πέντε παρτίδων με αντίπαλο τον κορυφαίο παίκτη Λι Σεντόλ) έχει και διαίσθηση
και δημιουργικότητα 138… Υπάρχουν πολύ περισσότερες θέσεις Go από όσο τα άτομα
στο Σύμπαν.139…δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την ιδέα μιάς ΤΝ που δημιουργεί καλύτερη ΤΝ 141 139… το AlphaGo απέδειξε ότι, είχε διαίσθηση …. Δεν
μπορούμε να αποκλείσουμε την ιδέα μιάς
ΤΝ που δημιουργεί καλύτερη ΤΝ 141..
καθώς αναπτύσσουμε διαρκώς πιο ισχυρές τεχνολογίες θα φθάσουμε αναπόφευκτα σ’ένα σημείο όπου ακόμα και ένα ατύχημα θα μπορούσε να είναι τόσο
ολέθριο ώστε να διαγράψει όλα τα ωφελήματα….όσο ισχυρότερη γίνεται η τεχνολογία
τόσο λιγότερο θα πρέπει να στηριζόμαστε στην μέθοδο της δοκιμής και
λάθους148…..Η ΤΝ μπορεί να βοηθήσει στην αυτοματοποίηση και βελτίωση της
διαδικασίας επαλήθευσης151….. … …….. κατά το τέστ Τιούριγκ μια μηχανή πρέπει να συνομιλήσει με έναν άνθρωπο τόσο καλά,ώστε να τον εξαπατήσει ότι
–πρόκειται για άνθρωπο ….η ΤΝ επεξεργασίας γλώσσας έχει να διανύσει ακόμη πολύ
δρόμο143…Η μερική τήξη ενός πυρηνικού αντιδραστήρα στην Θρή Μάιλ οφείλεται
στο ότι, η λυχνία προειδοποίησης που οι χειριστές πίστευαν ότι,
έδειχνε αν μια βαλβίδα κρίσιμη για την
ασφάλεια ήταν ανοικτή ή κλειστή, στην πραγματικότητα έδειχνε αν είχε σταλεί ένα σήμα για το κλείσιμο τής
βαλβίδας,…..άρα υπάρχει θέμα βελτίωσης 158 ..Τι θα συμβεί εάν οι ρομποτικοί
δικαστές, μολυνθούν ή χακαριστούν;Και τα δύο προβλήματα έχουν ήδη πλήξει τις
,μηχανές αυτόματης ψηφοφορίας .166 … Εκείνη την εποχή είχα γράψει κάποια δικά
μου παιχνίδια για υπολογιστή,έτσι ήξερα καλά πως δεν ήταν δύσκολο να φτιάξεις
ένα πρόγραμμα που θα μπορούσε να παίξει Breakout — ωστόσο, η ομάδα του
DeppMind δεν είχε κάνει κάτι τέτοιο. Για
την ακρίβεια, είχαν δημιουργήσει ένα σύστημα ΤΝ που δεν γνώριζε απολύτως τίποτε
για το συγκεκριμένο παιχνίδι - ούτε και για κανένα άλλο, ούτε για εννοιες όπως παιχνίδι, ρακέτες, τούβλα ή τοίχος. Το
μόνο που γνώριζε η ΤΝ τους ήταν πως μια μεγάλη λίστα με αριθμούς εισάγονταν στο σύστημα σε τακτά χρονικά
διαστήματα: η τρέχουσα βαθμολογία -και μια μεγάλη λίστα με αριθμούς που εμείς
(όχι όμως η ΤΝ) καταλαβαίναμε ότι, όριζε
την απόχρωση κάθε διαφορετικού- τμήματος της οθόνης. Το σύστημα πήρε μόνο την
εντολή να μεγιστοποιήσει τη βαθμολογία εξάγοντας, σε τακτά χρονικά διαστήματα, αριθμούς που εμείς (όχι όμως η ΤΝ) θα
αντιλαμβανόμαστταν ως κώδικες για τα πλήκτρα που έπρεπε να πατηθούν. Αρχικά, το
σύστημα έπαιζε πραγματικά χάλια: πήγαινε
την ρακέτα πέρα-δώθε με φαινομενικώς τυχαίο τρόπο και σχεδόν πάντα έχανε
το μπαλάκι. Πριν περάσει πολλή ώρα, φάνηκε να καταλαβαίνει πως ήταν καλή ιδέα
να μετακινεί τη ρακέτα προς το μπαλάκι, αν και πάλι δεν κατάφερνε να το
χτυπήσει πάντα. Όμως με την . εξάσκηση συνέχισε να βελτιώνεται και σύντομα η
μηχανή έγινε καλύτερη απ' όσο ήμουν ποτέ
εγώ, επιστρέφοντας πάντα το μπαλάκι ανεξαρτήτως της ταχύτητας του. Και
τότε έμεινα πραγματικά με το στόμα ορθάνοιχτο: το σύστημα επινόησε μια
εκπληκτική στρατηγική για μεγιστοποίηση της βαθμολογίας. Στόχευε πάντα τον
τοίχο στην αριστερή άκρη του με σκοπό ν' ανοίξει εκεί μια τρύπα, να περάσει από αυτήν το μπαλάκι και να
εγκλωβιστεί, πηδώντας πλέον συνεχώς μεταξύ του πίσω μέρους του τοίχου και του συνόρου πίσω από αυτόν. Πραγματικά
έξυπνο. Μάλιστα, αργότερα, ο Ντέμης Χασάμπης μού είπε πως οι προγραμματιστές του
Deep Mind δεν γνώριζαν καν τό κόλπο,
πριν τους το δείξει το σύστημα ΤΝ που
οι ίδιοι είχαν κατασκευάσει. Σας συνιστώ να παρακολου θήσετε μόνοι σας το
βίντεο στη διεύθυνση που παραθέτω.Το επίτευγμα χαρακτηριζόταν από ένα ανθρώπινο
χαρακτηριστικό που πραγματικά με έβαλε σε σκέψεις: παρακολουθούσα το σύστημα ΤΝ που είχε έναν στόχο και μάθαινε να
βελτιώνεται στην προσπάθεια να τον
πετύχει, ώσπου τελικά κατάφερε να ξεπεράσει τους δημιουργούς του. Στο
προηγούμενο κεφάλαιο ορίσαμε τη νοημοσύνη .απλώς ως την ικανότητα επίτευξης
πολύπλοκων στόχων, άρα από αυτή την άποψη
το σύστημα DeepMind ανέπτυσσε υψηλότερη νοημοσύνη εκεί μπροστά στα μάτια
μου (αν και μόνο αποκλειστικά στο συγκεκριμένο παιχνίδι,)
.
Στο πρώτο κεφάλαιο συναντήσαμε αυτό που οι επιστήμονες των υπολογιστών
ονομάζουν νοήμονες φορείς δράσεις: οντότητες που συλλέγουν πληροφορίες από το
περιβάλλον τους μέσω αισθητήρων και έπειτα
τις επεξεργάζονται για να
αποφασίσουν πώς θα αντιδράσουν στο περιβάλλον τους. Μολονότι η ΤΝ του Deep Mind
ζούσε σε εξαιρετικά απλό εικονικό κόσμο
που τον αποτελούσαν τουβλάκια,ρακέτες και
μπαλάκια, δεν μπορούσα ν' αρνηθώ ότι ,αποτελούσε νοήμονα φορέα δράσης.Οι
άνθρωποι του DeepMind δημοσίευσαν λίγο αργότερα την μέθοδο και μοιράστηκαν τον
κώδικα τους, εξηγώντας πως είχαν χρησιμοποιήσει μια πολύ απλή, ωστόσο πανίσχυρη
ιδέα: την ενισχυντική μάθηση σε βάθος(deep reinforcement learning). Η βασική
ενσχυτική μάθηση είναι μια κλασική τεχνική μηχανικής μάθησης εμπνευσμένη από
την - συμπεριφοριστική ψυχολογία: η θετική ανταμοιβή ενισχύει την - τάση μας να επαναλάβουμε κάτι — και το
αντίστροφο –Όπως ακριβώς τα σκυλιά μαθαίνουν να κάνουν κόλπα επειδή αυτά
αυξάνουν την πιθανότητα να πάρουν στο τέλος μια
λιχουδιά από το αφεντικό τους, έτσι και η ΤΝ του DeepMind έμαθε να κινεί
την ρακέτα για να χτυπάει το μπαλάκι, επειδή έτσι αυξάνονταν η πιθανότητα να
κερδίσει γρήγορα περισσότερους πόντους.Η ομάδα
συνδύασε αυτή την ιδέα με τη μάθηση σε βάθος :εκπαίδευσαν ένα βαθύ
νευρωνικό δίκτυο, από αυτά που είδαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, να προβλέπει
πόσοι βαθμοί θα κερδίζονταν κατά μέσο
όρο όταν πατιούνταν συγκεκριμένα πλήκτρα στο πληκτρολόγιο, και στη συνέχεια το
σύστημα ΤΝ επέλεγε το πλήκτρο που το
νευρωνικό δίκτυο υποδείκνυε ως το καλύτερο στη δεδομένη στιγμή.Στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα τα οποία συμβάλλουν στην αίσθηση
της αξίας που αισθάνομαι να έχω ως άνθρωπος, συμπεριέλαβα την ικανότητα για αντιμετώπιση ενός ευρέος φάσματος άλυτων προβλημάτων- Αντιθέτως, η ικανότητα να
παίζεις Breakout χωρίς να μπορεί να κάνεις
οτιδήποτε άλλο συνιστά μια εξαιρετικά περιορισμένη νοημοσύνη.. Για μένα,
η πραγματική σημασία της καινοτομίας του
DeepMind είναι πως η ενισχυτική μάθηση
σε βάθος αποτελεί μια -εντελώς γενική τεχνική.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,Μετά
την καινοτομία του DeepMind δεν υπάρχει κανείς λόγος για τον οποίο ένα
ρομπότ δεν μπορεί τελικώς να αξιοποιήσει
κάποια εκδοχή της ενισχυτικής μάθησης σε βάθος ώστε να διδαχθεί να περπατάει
χωρίς την βοήθεια των προγραμματιστών : το μόνο που χρειάζεται είναι ένα σύστημα που θα το πριμοδοτεί με
βαθμούς οπότε θα σημειώνει πρόοδο.
Το
επίτευγμα χαρακτηριζόταν από ένα ανθρώπινο χαρακτηριστικό που πραγματικά με
έβαλε σε σκέψεις: παρακολουθούσα σύστημα ΤΝ που είχε έναν στόχο και μάθαινε να
βελτιώνεται στην προσπάθεια να τον πετύχει, ώσπου τελικά κατάφερε ξεπεράσει
τους δημιουργούς του. Στο προηγούμενο κεφάλαιο ορίσαμε τη νοημοσύνη απλώς
ως την ικανότητα επίτευξης πολύπλοκων στόχων, άρα από αυτή την άποψη.Το σύστημα
DeepMind ανέπτυσσε υψηλότερη νοημοσύνη εκεί, μπροστά στα μάτια μου (αν και μόνο αποκλειστικά στο συγκεκριμένο
παιχνίδι). Στο κεφάλαιο συναντήσαμε αυτό που οι επιστήμονες των υπολογιστών
ονομάζουν νοήμονες φορείς δράσεις: Οντότητες που συλλέγουν πληροφορίες για το
περιβάλλον,κι έπειτα τις επεξεργάζονται για να καθορίσουν την συμπεριφορά
τους.) 135…Μετά την καινοτομία του
DeepMind δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο ένα ρομπότ δεν μπορεί
να αξιοποιήσει κάποια εκδοχή της ενισχυτικής μάθησης σε βάθος ώστε να δέχεται
να διδαχτεί να περπατάει χωρίς την βοήθεια προγραμματιστών: το μόνο που
χρειάζεται είναι ένα σύστημα που θα
το πριμοδοτεί με βαθμούς,οπότε θα
σημειώνει πρόοδο…..τα ρομπότ …θα εκτελούν πιθανότατα τα πρώτα στάδια τής μάθησης σε περιβάλλον
εικονικής πραγματι κότητας.137….η μηχανή AlphaGο της DeepMind (πού κέρδισε ένα
παιχνίδι πέντε παρτίδων με αντίπαλο τον κορυφαίο παίκτη Λι Σεντόλ) έχει και
διαίσθηση και δημιουργικότητα 138…Υπάρχουν πολύ περισσότερες θέσειςGo από όσο
τα άτομα στο Σύμπαν.139…δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την ιδέα μιάς ΤΝ που δημιουργεί καλύτερη ΤΝ 141….. κατά το
τέστ Τιούριγκ μια μηχανή πρέπει να
συνομιλήσει με έναν άνθρωπο τόσο καλά,ώστε να τον εξαπατήσει ότι
–πρόκειται για άνθρωπο ….η ΤΝ επεξεργασίας γλώσσας έχει να διανύσει ακόμη πολύ
δρόμο143… Τι θα συμβεί εάν οι ρομποτικοί δικαστές,μολυνθούν ή χακαριστούν;Και
τα δύο προβλήματα έχουν ήδη πλήξει τις ,μηχανές αυτόματης ψηφοφορίας .166 (Μερικοί) θεωρούν πώς η ψηφιακή τεχνολογία ενισχύει τη ανισότητα με τρείς
τρόπους,187…. Υπάρχει πρόβλημα με τις
θέσεις εργασίας;191…Ο Βολταίρος είπε ότι, η εργασία κρατά μακριά τρία μεγάλα
κακά,την ανία,την ανηθικότητα και την ανάγκη..199.Δεν μπορούμε να
αποκλείσουμε πως η ΤΝ θα ξεπεράσει το ανθρώπινο επίπεδο 204…Δεν ξέρουμε τι μπορεί να συμβεί αν η
ανθρωπότητα κατασκευάσει ΤΝ ανθρώπινου επιπέδου 239…θα συναντήσουμε διανοητές με διαφορετικές απόψεις 241…ως
είδος βρισκόμαστε ήδη σε πορεία που
οδηγεί στην κατασκευή των υποδομών που απαιτούνται για την απόλυτη δικτατορία
..291..αν η τεχνολογία δεν προχωρήσει πολύν πέρα από το σημερινό επίπεδο η
Μητέρα Φύση θα μας οδηγήσει στον αφανισμό
πολύ πριν κυλήσουν ακόμα δισεκατομμύρια χρόνια…όπως είπε ο Τζών Μέιναρντ
295.. «Μακροπρόθεσμα είμαστε όλοι νεκροί..295…Οικονομολόγοι και Μαθηματικοί,
έχουν διατυπώσει ωραίες εξηγήσεις βασισμένες στην θεωρία των παιγνίων για πως
οι άνθρωποι βρίσκουν κίνητρα να διαπράξουν πράξεις που τελικώς προκαλούν καταστροφικά
αποτελέσματα για όλους..296 ..Το πλήθος
των αποικήσιμων γαλαξιών είναι περίπου
10 δισεκατομμύρια η ιδέα κατασκευής πυραύλου
που δεν χρειάζεται να έχει καύσιμα…κινητήρας που θα σαρώνει τα
ιόντα και θα τα χρησιμοποιεί ως
καύσιμα του πυραύλου στον αντιδραστήρα σύντηξης που θα φέρει το σκάφος…338…η
διαδικασία διάσπασης επιβραδύνεται όταν κάνουμε
τακτικές παρατηρήσεις…348…το μέλλον του Σύμπαντος εξαρτάται από την πυκνότητα της σκοτεινής ενέργειας 350…οι φυσικές
οντότητες αυτό-οργανώνονται με φυσικό τρόπο σε ιεραρχίες. εξουσίας που βρίσκονται σε ισορροπία Νας ,όπου η θέση
κάθε οντότητας επιδεινώνεται αν αλλάξει
η στρατηγική της 355… οι μελλοντικές μορφές ζωής θα έχουν ισχυρό κίνητρο να
συνεργασθούν σε κοσμικές αποστάσεις 360…ζούμε σ’ένα Σύμπαν όμορφο που μέσα από μας αποκτά νόημα .οι
φυσικοί νόμοι μπορούν να
αναδιατυπωθούν μαθηματικά ..κάθε φυσικός νόμος μπορεί να
διατυπωθεί με δύο μαθηματικά ισοδύναμους
τρόπους, είτε ως το παρελθόν που προκαλεί
το μέλλον είτε ως φύση που βελτιστοποιεί
μια ποσότητα, 377.. η φύση προσπαθεί να
μεγιστοποιεί την εντροπία…..όταν ένας
ζωντανός οργανισμός πεθάνει η εντροπία
του αρχίζει να αυξάνεται 375… ο προφανής στόχος της φύσης είναι να αυξάνει την εντροπία, και ότι ο
μακροπρόθεσμος στόχος η μεγιστοποίηση του θανάτου και της
καταστροφής, με το ότι, « πιο πρόσφατες ανακαλύψεις, δίνουν αισιόδοξες
προοπτικές. Καταρχήν η βαρύτητα
συμπεριφέρεται διαφορετικώς από τις
άλλες δυνάμεις και όπως φαίνεται, δεν θέλει να καταστήσει το Σύμπαν …..
ομοιόμορφο,αλλά να δημιουργεί περισσότερες
και ενδιαφέρουσες συσσωματώσεις
μάζας.Συνεπώς η βαρύτητα μεταμόρφωσε
το πληκτικό και ομοιόμορφο πρώιμο Σύμπαν στον σημερινό κόσμο,που
βρίθει από γαλαξίες άστρα και
πλανήτες.Χάρις στην βαρύτητα βιώνουμε
σήμερα μεγάλο εύρος θερμοκρασιών που
επιτρέπουν στην ζωή να ευδοκι μήσει,…κατοικούμε σ’ένα πλανήτη που απορροφά
6.000 βαθμούς Κελσίου.,ηλιακής θερμότητας..αποβάλλοντας μόλις
.Δεύτερον…..πρόσφατες έρευνες ..δείχνουν
ότι, η θερμοδυναμική προσδίδει …..στη φύση ένα στόχο πιό εμπνευσμένο από
τον θερμικό θάνατο…τυχαίες ομάδες
σωματιδίων προσπαθούν να αυτοοργανωθούν
έτσι ώστε να απορροφήσουν ενέργεια από
το περιβάλλον,…πολλλές φορές με την παραγωγή ωφέλιμου έργου…..η φύση φαίνεται
να έχει ενσωματωμένο μέσα της, τον στόχο παραγωγής συστημάτων που αυτοοργώνονται,γίνονται διαρκώς πιο
πολύπλοκα και θυμίζουν ζωή και αυτός ακριβώς ο στόχος είναι ενσωματωμένος στους…νόμους της
φυσικής….Ο Σρέντιγκερ,επισήμανε ότι, χαρακτηριστικό ενός ζωντανού συστήματος,
είναι ότι διατηρεί ή μειώνει την
εντροπία του αυξάνοντας την εντροπία του περιβάλ λοντος….έτσι η ζωή διατηρεί ή αυξάνει την πολυπλοκότητά της,επιφέροντας
μεγαλύτερη αταξία στο περιβάλλον.» οι νόμοι της φυσικής φαίνεται να δίδουν
στα σωματίδια τον στόχο της
αυτοοργάγνωσης τους έτσι ώστε να
απορροφούν ενέργεια από το περιβάλλον με
όσο το δυνατόν μεγαλύ τερη αποδοτικότητα 380,Ζωή ονομάζουμε το ότι από κάποιο σημείο και μετά μια συγκεκριμένη διάταξη σωματιδίων άρχισε να
αντιγράφει τον εαυτό της τόσο καλά επ
‘αόριστον απορροφώντας ενέργεια και πρώτες ύλες από το περοβάλλον….381….κατά
τον Δαρβίνο οι πιό αποτελεσματικοί αντιγραφείς επικρατούν…..η αντιγραφή βοηθά
τον διασκορπισμό ,ένας πλανήτης που βρίθει από ζωή, διασκορπίζει πιο
αποτελεσματικά την ενέργεια,άρα υπό μία έννοια ο κόσμος επινόησε τη ζωή για
να φθάσει ταχύτερα στον θερμικό θάνατο….μολονότι η ζωή βελτιστοποίησε τους
κατοίκους της με μοναδικό στόχο την αντιγραφή , πολλοί δαπανούν μεγάλο
μέρος του χρόνου τους όχι για παραγωγή
απογόνων αλλά για άλλες δραστηριότητες….»περιορισμένη ορθολογικό ητα, ..383…..ένας
ζωντανός οργανισμός είναι ένας φορέας
περιορισμένης ορθολογικότητας ..δεν επιδιώκει έναν μοναδικό στόχο,αντιθέτως
ακολουθεί εμπειρικούς κανόνες για το τι
πρέπει να πράττει και ν’ αποφεύγει..πολλές φορές επαναστατούμε κατά των γονιδίων και στόχου της αντιγραφής των…επειδή είμαστε
σχεδιασμένοι ως φορείς δράσης γονιδίων..
περιορισμένης ορθολογικότητας,πιστοί στα αισθήματά μας,παρόλο που ο εγκέφαλός
μας εξελίχθηκε αποκλειστικά για να συμβάλει στην αντιγραφή των..δεν
έχουμε αισθήματα που να σχετίζονται με
γονίδιά μας 385…το Σύμπαν μας γίνεται
διαρκώς πιο τελολογικό 387…η ευθυγράμμιση των στόχων της υπερνοήμονος ΤΝ με
τους δικούς μας είναι σημαντική αλλά
…παραμένει άλυτο πρόβλημα 391… δεν μπορούμε να προβλέψουμε ακριβώς τι θα συμβεί μετά από μια έκρηξη
νοημοσύνης…σύμφωνα με την βασική ιδέα ,όποιοι και αν είναι οι απώτεροι στόχοι
της,θα οδηγήσουν σε προβλέψιμους υποδεέστερους στόχους 396…οι αναδυόμενοι
συνακόλουθοι στόχοι επιτάσσουν να μην δημιουργήσουμε συστήματα με υπερνοημοσύνη
πριν λύσουμε το πρόβλημα της ευθυγράμμισης των στόχων ..που να τους διατηρούν
401…η κατανόηση της έσχατης φύσης της
πραγματικότητας βοηθά στην επίτευξη των
άλλων ηθικών στόχων ……είναι ανεύθυνο και
δυνητικά επικίνδυνο να αναβάλλουμε την εξέταση
των ηθικών ζητημάτων ..αφού
δημιουργηθούν οι μηχανές υπερνοη μοσύνης με ευθυγραμμισμένους στόχους 405 Η
κατανόηση της έσχατης φύσης της πραγματικότητας βοηθεί στην επίτευξη των άλλων ηθικών στόχων 406…. Η
ανθρωπότητα σήμερα δεν ομοφωνεί στο
πεδίο της ηθικής παρόλα αυτά συμφωνεί σε ορισμένες βασικές αρχές 407….Ο Στίβεν
Πίνκερ υποστηρίζει πως η ανθρωπότητα γίνεται εδώ και χιλιάδες χρόνια λιγότερο
βίαιη και πιο συνεργάσιμη.414…. οι
ανθρώπινες αξίες είναι πρωτόκολλο συνεργασίας 415…τις ερισσότερες φορές μπορούμε
να αντιδράσουμε στα πράγματα πριν
τα αντιληφθούμε συνειδητά, πράγμα που δείχνει ότι, η επεξεργασία των
πληροφοριών δείχνει που ευθύνεται για τις ταχύτερες αντιδράσεις συντελείται ασυνείδητα( πρβλ..αντικείμενο
κινούμενο προς το μάτι μας) ….δεν έχουμε ακόμη προσδιορίσει για το Σύμπαν μας
κάποιο τελικό στόχο που να φαντάζει
προσδιορίσιμος και ταυτοχρόνως επιθυμητός…δεν έχουμε κανένα λόγο να πιστεύουμε
ότι, κάποιοι απ αυτούς τους προσδιορίσιμους στόχους, θα είναι επιθυμητοί
επειδή θα εγγυώνται την επιβίωση της ανθρωπότητας,419….φαίνεται ότι, οι άνθρωποι αποτελούν ένα ιστορικό ατύχημα και
όχι τη βέλτιστη λύση για κάποιο καλά ορισμένο πρόγραμμα της φυσικής.Αυτό
δείχνει να συνεπάγεται ότι, μια ΤΝ με
υπερνοημοσύνη και ένα καλά ορισμένο στόχο θα μπορεί να βελτιώσει την επίτευξη
του στόχου της εξαλείφοντάς μας 420 ..εγκεφαλικές μετρήσεις προβλέπουν
μερικές φορές την απόφασή
μας πριν συνειδητοποιήσουμε ότι, την
έχουμε λάβει( αφορά την ελεύθερη βούληση) 448…τυπικά είναι αδύνατο να αντιληφθούμε τι θα αποφασίσουμε να κάνουμε σε ένα δευτερόλεπτο , σε λιγότερο
από ένα δευτερόλεπτο πράγμα που ενισχύει την αίσθηση ότι, διαθέτουμε ελεύθερη βούληση 468…δεν
είναι το Σύμπαν που δίνει νόημα στα συνειδητά όντα ,αλλά αυτά είναι που δίνουν
νόημα στο Σύμπαν 470..Ο Ντάυσον παρόλο που δέχεται ότι ,το Σύμπαν μας ήταν μάταιο, πιστεύει πως η ζωή του προσδίδει τώρα ολοένα και περισσότερο νόημα 471..η ΤΝ
θα γεννήσει πιθανότατα σπουδαίες ευκαιρίες αλλά θα φέρει και δύσκολες προκλήσεις.Μιά στρατηγική
που μάλλον θα βοηθήσει ..είναι η συνεργασία ,η κοινή δράση…ΠΡΙΝ προλάβει η ΤΝ
να απογειωθεί για τα καλά. 502….αποτελούμαστε από σωματίδια τα οποία είναι
αμιγώς μαθηματικές δομές,υπό την έννοια ότι, οι μοναδικές, τους, ιδιότητες είναι μαθηματικές,551…..τα
πάντα είναι μαθηματικά, 561… δεν γνωρίζουμε βασικά πράγματα .Την φύση του χώρου
για παράδειγμα 564…..ο χώρος δεν διαστέλλεται ομοιόμορφα,ο δικός μας γαλαξίας δεν διαστέλλεται καθόλου,
568…… To
1965 οι βρετανός μαθηματικός Ιρβιν Γκούντ έλεγε «…μια υπερνοήμων μηχανή, θα
μπορούσε να σχεδιάσει ακόμη καλύτερες μηχανές.Θα συντελούνταν τότε….μιά «έκρηξη
νοημοσύνης και η νοημοσύνη του άνθρώπου θα έμενε πολύ πίσω….»
16……Εμείς οι φυσικοί δεν γνωρίζουμε ακόμη σίγουρα τι προκάλεσε την Μεγάλη
Εκρηξή μας,ή εάν ήταν…αυτή η αρχή των πάντων ή ..συνέχεια ενός προηγουμένου
σταδίου….Στην αρχή υπήρχε φώς…….ομοιόμορφη σούπα στοιχειωδών
σωματιδίων…..οι περισσότεροι φυσικοί δέχονται ότι, αμυδρά τυχαία ηχητικά κύματα
προέκυψαν από τις λεγόμενες κβαντικές διακυμάνσεις,επειδή σύμφωνα με την
γενική αρχή της αβεβαιότητας του Χάιζενμπεργκ,τίποτε δεν μπορεί να
είναι εντελώς βαρετό και ομοιόμορφο….οι απόψεις ..κορυφαίων επιστημόνων
διίστανται,άλλοι υποστηρίζουν ότι, πράγματι συμβαίνει αυτό,και η πραγματικότητα
χωρί ζεται σε δύο παράλληλα σύμπαντα με διαφορετικές ιστορίες,ενώ άλλοι θεωρούν
ότι, η εξίσωση του Σρέντιγκερ –ο υπέρτατος νόμος της κβαντικής κίνησης πρέπει
να διορθωθεί .17…..21Εμείς οι φυσικοί δεν γνωρίζουμε τι προκάλεσε τη Μεγάλη
έκρηξη…….όπου κι αν στρέψεις το βλέμμα τα πράγματα έδειχναν ουσια στικά τα ίδια
με μοναδική ενδιαφέρουσα δομή τα αμυδρά κύματα….οι περισσότεροι συμφωνούν με
την αρχή αβεβαιότητας του Χάιζεμπεργκ ότι , τίποτε δεν μπορεί να
είναι εντελώς ομοιόμορφο 45…μπορούμε να σκεφθούμε την ζωή, ως ένα
αναπαραγόμενο σύστημα επεξεργασίας πληροφοριών που η πληροφορία (το λογισμικό
του) καθορίζει τόσο την συμπεριφορά του όσο και τα σχέδια του υλισμικού….Η ζωή
ανταμείβει την ζωή που είναι αρκετά πολύπλοκη ’ώστε να προβλέπει και να
εκμεταλλεύεται τις κανονικότητες στο περιβάλλον,άρα σε ένα ..πιό πολύπλοκο
περιβάλλον η ζωή θα γίνει πιο πολύπλοκη και νοήμων,47….κανένας νόμος τής
φυσικής δεν μας απαγορεύει να κατασκευάσουμε πιό ευφυείς μάζες από
κουάρκ70…τα έσχατα όρια της ζωής στον κόσμο μας δεν ορίζονται από την
νοημοσύνη αλλά από τους νόμους τής φυσικής 78…Το κίνημα της ωφέλιμης
ΤΝ …το θετικό αποτέλεσμα δεν είναι εγγυημένο αλλά κάτι που πρέπει να
διασφαλισθεί με σκληρή δουλειά πάνω στην έρευνα για την ασφάλεια
της ΤΝ 81…45.Οσο το Σύμπαν συνέχιζε να διαστέλλεται τα άτομα ψύχονταν
δημιουργώντας ένα ψυχρό σκοτεινό αέριο,,,,για 100 περίπου εκατομμύρια
χρόνια…όταν η βαρυτική δύναμη κατάφερε να ενισχύσει τις τυχαίες διακυμάνσεις
στο αέριο, σχηματίστηκαν άστρα και γαλαξίες που δημιούργησαν θερμότητα και φώς.
46…η ζωή είναι μια διαδικασία πού χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότη τα(ώστε να
μπορεί να προβλέπει και να εκμεταλλεύεται κανονικότητες στο περιβάλλον)
και την ικανότητα να αντιγράφεται(αναπαράγεται) , και να επεξεργάζεται
πληροφορίες ..47..στάδια ζωής 1.0(βιολογικό στάδιο) το υλισμικό και
λογισμικό εξελίσσονται,δεν σχεδιάζονται 2.0(πολιτισμικό στάδιο)…εξελίσσεται το
υλισμικό,, το λογισμικό έχει σε μεγάλο βαθμό σχεδιασθεί…3.0(τεχνολογικό) η ζωή
υφίσταται μια τελική αναβάθμιση ώστε να μπορεί να σχεδιάζει όχι μόνον το
λογισμικό αλλά και το υλισμικό,έτσι που η ζωή να διαφεντεύει την μοίρα
της ,απελευθερωμένη πλήρως από τα εξελικτικά δεσμά της 53… μια
υπερ-ευφυής,ζάμπλουτη ΤΝ θα μπορούσε εύκολα να πληρώσει ή να
χειραγωγήσει μυριάδες ανθρώπους, προκειμένου να εκτελέσουν
τις προσταγές της…… η παρανόηση για τα ρομπότ σχετίζεται με τον μύθο ότι, οι
μηχανές δεν μπορούν να ελέγξουν τους ανθρώπους..αν πάψουμε να είμαστε τα
εξυπνότερα πλάσματα στον πλανήτη,ίσως πάψουμε να έχουμε και τον έλεγχο.75
νοημοσύνη είναι η ικανότητα επίτευξης πολύπλοκων στόχων κατά τον Τέγκμαρκ,για
άλλους η ικανότητα για λογική,σχεδιασμό,συναισθηματική γνώση κλπ.Κατά το
λεξικό της Οξφόρδης, η ικανότητα να αποκτάς και να εφαρμόζεις,
γνώσεις και ικανότητες 84.. Το παράδοξο του Μόραβιτς κατά το οποίο μοιάζουν
εύκολες οι αισθητοκινητικές εργασίες,χαμηλού επιπέδου, παρότι απαιτούν
τεράστιους υπολογιστικούς πόρους, εξηγείται από το γεγονός ότι, ο
εγκέφαλός μας κάνει τέτοιες εργασίες να δείχνουν εύκολες,επειδή τους
αφιερώνει εντυπωσιακές ποσότητες προσαρμοσμένου υλικού,,για την ακρίβεια
περισσότερο από το έν τέταρτο του εγκεφάλου. 88………….. Η πληροφορία μπορεί
ν’αποκτήσει την δική της ζωή,να γίνει ανεξάρτητη από φυσικό της υπόστρωμα
95…Η μνήμη στον εγκέφαλο μας λειτουργεί πολύ διαφορετικά από τη «μνήμή»του
υπολογιστή, όχι μόνο ως προς τη δόμηση, αλλά και ως προς τη χρήση. Ενώ σε έναν
υπολογιστή ή σκληρό δίσκο ανακαλούμε μια μνήμη προσδιορίζοντας τη θέση στην
οποία είναι αποθηκευμένη, στον εγκέφαλο μας ανακαλούμε μνήμες προσδιορίζοντας
κάτι που σχετίζε ται με το τι είναι αποθηκευμένο. Κάθε ομάδα μπιτ στη μνήμη του
υπολογιστή διαθέτει μια αριθμητική διεύθυνση — και προκειμένου να ανακαλέσει
μια πληροφορία, ο υπολογιστής προσδιορίζει τη διεύθυνση στην οποία πρέπει να
κοιτάξει, σαν, λόγου χάρη, να σας έλεγα, «Πηγαίνετε στη βιβλιοθήκη -μου, πάρτε
το πέμπτο βιβλίο από τα δεξιά στο επάνω ράφι και πείτε μου τι λέει στη σελίδα
314»98…. Αντιθέτως, η ανάκληση από τον εγκέφαλο θυμίζει μηχανή
αναζήτησης..:Προσδιορίζουμε μια πληροφορία ή κάτι σχετικό και την
βλέπουμε να εμφανίζεται. Αν σας πω «να ζει κανείς ή να μην ζεί ,ή αν
γκουγκλάρω την ίδια φράση, πιθανότατα θα εμφανισθεί φράση, «Να ζει
κανείς ή να μη ζει, ιδού η απορία». Το ίδιο θα συμβεί ακόμη και αν
χρησιμοποιήσω ένα άλλο τμήμα του παραθέματος,ή ακόμη και αν -αν αλλάξω τη
σειρά των λέξεων. Αυτά τα μνημονικά συστήματα, ονομάζονται αυτοσυνειρμικά,
επειδή λειτουργούν συνειρμικά και όχι προσδιορίζοντας κάποια
διεύθυνση.
Σ’ένα διάσημο άρθρο που έγραψε το
1982, ο φυσικός Τζον Χόπφιλντ έδειξε πως θα μπορούσε ένα δίκτυο
αλληλοσυνδεδεμένων νευρώνων να λειτουργήσει ως αυτοσυνειρμική μνήμη. Θεωρώ πως
η βασική ιδέα είναι πολύ όμορφη, και ισχύει για οποιοδήποτε φυσικό
σύστημα με πολλές διαφορετικές ευσταθείς καταστά σεις. Για παράδειγμα
σκεφθείτε, μια μπάλα σε μια επιφάνεια με δύο πεδιάδες……. Ο Χόπφιλντ
συνειδητοποίησε ότι ,ένα πολύπλοκο δίκτυο νευρώνων προσφέρει ένα ανάλογο
τοπίο με πάμπολλα ενεργειακά ελάχιστα στα οποία μπορεί να ηρεμήσει το σύστημα
και αργότερα, αποδείχτηκε ότι, για κάθε χίλιους νευρώνες μπορούμε να
συμπιέσουμε 138 διαφορετικές μνήμες χωρίς να προκαλέσουμε μεγάλη σύγχυση…..Ενα φυσικό
αντικείμενο μπορεί να θυμάται τις πληροφορίες. Η μνήμη στον εγκέφαλό μας
λειτουργεί πολύ διαφορετικά από την μνήμη του υπολογιστή όχι
μόνον ως προς την δόμηση αλλά και ως προς την χρήση…..σ’ένα υπολογιστή
ανακαλούμε μια μνήμη προσδιορίζοντας τη θέση στην οποία
είναι αποθηκευμένη….. ,στον εγκέφαλό μας ….,προσδιορίζοντας κάτι που
σχετίζεται με το τι είναι αποθηκευμένο,…Η ανάκληση από τον εγκέφαλο
θυμίζει μηχανή αναζήτησης:προσδιορίζουμε μια πληροφορία ή κάτι σχετικό με αυτήν
και την βλέπουμε να εμφανίζεται …99… Ο υπολογισμός είναι ανεξάρτητος
υποστρώματος 106… Μ’άλλα λόγια αυτό που λέμε υλισμικό (hardware)
είναι η ύλη και λογισμικό το μοτίβο..Αυτή η ανεξαρτησία από
το υπόστρωμα του υπολογιστή,συνεπάγεται ότι, η ΤΝ είναι εφικτή,δεν χρειάζεται
σάρκα,αίμα ή άνθρακα. 108 Υπολογισμός είναι- ο μετασχηματισμός μιάς μνημονικής
κατάστασης σε μια άλλη( η συνάρτηση των μαθηματικών)100… Ο υπολογισμός είναι
ανεξάρτητος υποστρώματος 106…υλισμικό(hardware) λογισμικό το
μοτίβο΄..Αυτή η ανεξαρτησία από το υπόστρωμα του υπολο γιστή,συνεπάγεται
ότι η ΤΝ είναι εφικτή,δεν χρειάζεται σάρκα,αίμα ή άνθρακα. 108…Η ταχύτητα της
τεχνολογίας διπλασιαζεται κατά τακτά χρονικά διστήματα,,..έχουμε μια εκθετική
αύξηση…το βρεφικό μας Σύμπαν αυξήθηκε κάποτε εκθετικά,…έως ότου ένας
κόκκος πιό μικρός από ένα άτομο, έγινε μεγαλύτερος από όλους του γαλαξίες που
έχουμε δεί …Έτσι προχωράει και η τεχνολογία;110….Διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι,
ο διπλασιασμός πλησιάζει προς το τέλος του..Κανείς δεν μπορεί
να το πεί με βεβαιότητα ….γνωρίζουμε όμως ότι, δεν βρισκόμαστε
καθόλου κοντά, στα όρια που επιβάλλει η φυσική…Αρα ακόμη και αν θα
συνεχίσουμε να διπλασιάζουμε την ισχύ των υπολογιστών κάθε δύο χρόνια θα
χρειαστούν πάνω από δύο αιώνες για να φθάσουμε στο τελικό όριο. 111. Αρα
ακόμη και αν θα συνεχίσουμε να διπλασιάζουμε την ισχύ των
υπολογιστών κάθε δύο χρόνια θα χρειαστούν πάνω από δύο αιώνες για να
φθάσουμε στο τελικό όριο. 111..η ΤΝ είναι εφικτή: ο εγκέφαλός μας περιέχει
περίπου εκατό δισεκατομμύρια νευρώνες με εκατό τρισεκατομμύρια
συνάψεις γιατί κάθε νευρώνας αλληλεπιδρά με χίλιους άλλους Το πρώτο
πρόγραμμα υπολογιστή που με νίκησε στο σκάκι δεν έμαθε τίποτε από τα λάθη του
αλλά απλώς εφήρμοσε μια συνάρτηση που σχεδίασε ο προγραμματιστής του 114…
Ο εγκέφαλός μας περιέχει τόσους περίπου νευρώνες,όσα και τα αστέρια στον
Γαλαξία μας σχεδόν 100.000.00.΄000.κατά μέσο όρο καθένας από αυτούς τους
νευρώνες,αλληλοεπιδρά περίπου με χίλιους άλλους,μέσω των συνάψεων και η
ισχύς αυτών των περίπου εκατό τρισεκατομμυρίων συνάψεων κωδικοποιεί τις
περισσότερες πληροφορίες στον εγκέφαλό μας.115…Η εξέλιξη δεν ευνοεί τις απλές
σχεδιάσεις που κατανοούνται εύκολα 118… .Διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι ο
διπλασιασμός πλησιάζει προς το τέλος του..Κανείς δεν μπορεί να πεί
με βεβαιότητα ….γνωρίζουμε όμως ότι, δεν βρισκό μαστε καθόλου κοντά, στα
όρια που επιβάλλει η φυσική… ….η εξέλιξη σε αντίθεση με τους μηχανικούς δεν
ανταμείβει τις απλές σχεδιάσεις που κατανοούνται εύκολα,118….δεν έχουμε
κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει ο εγκέφαλος μας…δεν έχουμε ένδειξη
ότι, παραβιάζονται οι νόμοι της φυσικής 122Το πρώτο πρόγραμμα υπολογιστή που με
νίκησε στο σκάκι δεν έμαθε τίποτε από τα λάθη του αλλά απλώς εφήρμοσε μια
συνάρτηση που σχεδίασε ο προγραμματιστής του 114…Ο εγκέφαλός μας περιέχει
τόσους περίπου νευρώνες,όσα και τα αστέρια στον Γαλαξία μας σχεδόν
100.000.00.΄000.κατά μέσο όρο καθένας από αυτούς τους
νευρώνες,αλληλεπιδρά περίπου με χίλιους άλλους,μέσω των συνάψεων και η
ισχύς αυτών των περίπου εκατό τρσεκατομμυρίων σηυνάψεων κωδικοποιεί τις
περισσότερες πληροφορίες στον εγκέφαλό μας.115….η εξέλιξη σε αντίθεση με τους
μηχανικούς δεν ανταμμείβει τις απλές σχεδίασεις που κατανοούνται
εύκολα,118….δεν έχουμε κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει ο εγκέφαλος
μας…δεν έχουμε ένδειξη ότι, παραβιάζονται οι νόμοι της φυσικής
122…….Είναι πιθανόν ποτέ οι μηχανές να μην κατορθώσουν να μας
ανταγωνίζονται σε όλες τις γνωσιακές λειτουργίες…..Η ύλη μπορεί να
διαταχθεί έτσι ώστε υπακούοντας στους νόμους της φυσικής,να θυμάται,να
υπολογίζει και να μαθαίνει. δεν χρειάζεται να είναι
βιολογική127….Είναι πιθανόν ποτέ οι μηχανές να μην κατορθώσουν να
μας ανταγωνίζονται σε όλες τις γνωσιακές λειτουργίες…. Εδώ και ένα
αιώνα το κόστος της τεχνολογίας της πληροφορίας υποδιπλασιάζεται σχεδόν
κάθε δύο χρόνια..129..Υπάρχουν πολύ περισσότερες δυνατές θέσεις GO,από
όσα τα άτομα στο Σύμπαν που σημαίνει ότι, αν προσπαθήσει κάποιος να
αναλύσει όλες τις αλληλουχίες των μελλοντικών κινήσεων θα οδηγηθεί
σε απόγνωση. …τι είναι αυτό που μας διαφοροποιεί από τις άλλες μορφές ζωής και
τις μηχανές;…Οποιες απαντήσεις και αν δώσουμε ….είναι σαφές πώς η άνοδος της
τεχνολογίας θα τις αλλάξει 131…όμως με την εξάσκηση (το σύστημα)συνέχισε
να βελτιώνεται και σύντομα η μηχανή έγινε καλύτερη ….το σύστημα επινόησε
μια εκπληκτική στρατηγική για μεγι στοποίηση της βαθμολογίας …Το σύστημα
χαρακτηριζόνταν από ένα ανθρώπινο χαρακτηριστι κό…είχε ένα στόχο και μάθαινε να
βελτιώνεται 134.. Σε πείραμα που παραθέτει ο συγγραφέας η αναφερόμενη
σ΄αυτό μηχανή, επινόησε μόνη της κάτι που δεν είχε διδαχθεί…..Η μηχανή είχε ένα
ανθρώπινο χαρακτηριστικό…είχε ένα στόχο και μάθαινε να βελτιώνεται…ώστε
τελικώς κατώρθωσε να ξεπεράσει τους δημιουργούς της………….. αυτό φαίνεται
να το έκανε η μηχανή επειδή έτσι αυξάνονταν η πιθανότητα να κερδίσει
περισσότερους πόντους.135 δεν υπάρχει κανένας λόγος που ένα ρομπότ δεν
μπορεί να αξιοποιήσει κάποια εκδοχή της ενισχυτικής μάθησης σε βάθος ώστε
να διδαχθεί να περπατάει χωρίς την βοήθεια προγραμματιστών: το μόνο
που χρειάζεται είναι ένα σύστημα που θα το πριμοδοτεί με βαθμούς,…Στον
πραγματικό κόσμο τα ρομπότ έχουν επίσης την δυνατότητα να μάθουν να
κολυμπούν χωρίς την βοήθεια του άνθρώπου…Για να επιταχύνουν…θα εκτελούν
πιθανότατα τα πρώτα στάδια της μάθησης σε περιβάλλον εικονικής πραγματικό
τητας…137…….η διαίσθηση και η δημιουργικότητα…βασικά ανθρώπινα
χαρακτηριστικά …η μηχανή AlphaGo απέδειξε ότι, έχει και τα
δύο..138…Σε πείραμα που παραθέτει ο συγγραφέας η αναφερόμενη σ΄αυτό
μηχανή, επινόησε μόνη της κάτι που δεν είχε διδαχθεί…..Η μηχανή είχε ένα
ανθρώπινο χαρακτηριστικό…είχε ένα στόχο και μάθαινε να βελτιώνεται…ώστε
τελικώς κατώρθωσε να ξεπεράσει τους δημιουργούς της………….. αυτό φαίνεται
να το έκανε η μηχανή επειδή έτσι αυξάνονταν η πιθανότητα να κερδίσει περισσότερους
πόντους …Μετά την καινοτομία του DeepMind δεν υπάρχει κανένας λόγος
για τον οποίο ένα ρομπότ δεν μπορεί να αξιοποιήσει κάποια εκδοχή της
ενισχυτικής μάθησης σε βάθος ώστε να δέχεται να διδαχτεί να περπατάει χωρίς την
βοήθεια προγραμματιστών: το μόνο που χρειάζεται είναι ένα σύστημα που θα
το πριμοδοτεί με βαθμούς, οπότε θα σημειώνει πρόοδο…..τα ρομπότ …θα εκτελούν
πιθανότατα τα πρώτα στάδια τής μάθησης σε περιβάλλον εικονικής
πραγματικότητας.137….η μηχανή AlphaGο της DeepMind (πού κέρδισε ένα παιχνίδι
πέντε παρτίδων με αντίπαλο τον κορυφαίο παίκτη Λι Σεντόλ) έχει και διαίσθηση
και δημιουργικότητα 138… Υπάρχουν πολύ περισσότερες θέσεις Go από όσο τα άτομα
στο Σύμπαν.139…δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την ιδέα μιάς ΤΝ που
δημιουργεί καλύτερη ΤΝ 141 139… το AlphaGo απέδειξε ότι, είχε διαίσθηση
…. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την ιδέα μιάς ΤΝ που δημιουργεί καλύτερη
ΤΝ 141.. καθώς αναπτύσσουμε διαρκώς πιο ισχυρές τεχνολογίες θα
φθάσουμε αναπόφευκτα σ’ένα σημείο όπου ακόμα και ένα ατύχημα
θα μπορούσε να είναι τόσο ολέθριο ώστε να διαγράψει όλα τα ωφελήματα….όσο
ισχυρότερη γίνεται η τεχνολογία τόσο λιγότερο θα πρέπει να
στηριζόμαστε στην μέθοδο της δοκιμής και λάθους148…..Η ΤΝ μπορεί να βοηθήσει
στην αυτοματοποίηση και βελτίωση της διαδικασίας επαλήθευσης151….. … …….. κατά
το τέστ Τιούριγκ μια μηχανή πρέπει να συνομιλήσει με έναν
άνθρωπο τόσο καλά,ώστε να τον εξαπατήσει ότι –πρόκειται για άνθρωπο ….η
ΤΝ επεξεργασίας γλώσσας έχει να διανύσει ακόμη πολύ δρόμο143…Η μερική τήξη ενός
πυρηνικού αντιδραστήρα στην Θρή Μάιλ οφείλεται στο ότι, η λυχνία
προειδοποίησης που οι χειριστές πίστευαν ότι, έδειχνε αν μια βαλβίδα
κρίσιμη για την ασφάλεια ήταν ανοικτή ή κλειστή, στην πραγματικότητα
έδειχνε αν είχε σταλεί ένα σήμα για το κλείσιμο τής βαλβίδας,…..άρα
υπάρχει θέμα βελτίωσης 158 ..Τι θα συμβεί εάν οι ρομποτικοί δικαστές, μολυνθούν
ή χακαριστούν;Και τα δύο προβλήματα έχουν ήδη πλήξει τις ,μηχανές
αυτόματης ψηφοφορίας .166 … Εκείνη την εποχή είχα γράψει κάποια δικά μου
παιχνίδια για υπολογιστή,έτσι ήξερα καλά πως δεν ήταν δύσκολο να φτιάξεις ένα
πρόγραμμα που θα μπορούσε να παίξει Breakout — ωστόσο, η ομάδα του
DeppMind δεν είχε κάνει κάτι τέτοιο. Για την ακρίβεια, είχαν δημιουργήσει
ένα σύστημα ΤΝ που δεν γνώριζε απολύτως τίποτε για το συγκεκριμένο παιχνίδι - ούτε
και για κανένα άλλο, ούτε για εννοιες όπως παιχνίδι, ρακέτες, τούβλα ή
τοίχος. Το μόνο που γνώριζε η ΤΝ τους ήταν πως μια μεγάλη λίστα με
αριθμούς εισάγονταν στο σύστημα σε τακτά χρονικά διαστήματα: η τρέχουσα
βαθμολογία -και μια μεγάλη λίστα με αριθμούς που εμείς (όχι όμως η ΤΝ)
καταλαβαίναμε ότι, όριζε την απόχρωση κάθε διαφορετικού- τμήματος της οθόνης.
Το σύστημα πήρε μόνο την εντολή να μεγιστοποιήσει τη βαθμολογία εξάγοντας, σε
τακτά χρονικά διαστήματα, αριθμούς που εμείς (όχι όμως η ΤΝ) θα αντιλαμβανόμαστταν
ως κώδικες για τα πλήκτρα που έπρεπε να πατηθούν. Αρχικά, το σύστημα έπαιζε
πραγματικά χάλια: πήγαινε την ρακέτα πέρα-δώθε με φαινομενικώς τυχαίο
τρόπο και σχεδόν πάντα έχανε το μπαλάκι. Πριν περάσει πολλή ώρα, φάνηκε να
καταλαβαίνει πως ήταν καλή ιδέα να μετακινεί τη ρακέτα προς το μπαλάκι, αν και
πάλι δεν κατάφερνε να το χτυπήσει πάντα. Όμως με την . εξάσκηση συνέχισε να
βελτιώνεται και σύντομα η μηχανή έγινε καλύτερη απ' όσο ήμουν ποτέ εγώ,
επιστρέφοντας πάντα το μπαλάκι ανεξαρτήτως της ταχύτητας του. Και τότε έμεινα
πραγματικά με το στόμα ορθάνοιχτο: το σύστημα επινόησε μια εκπληκτική
στρατηγική για μεγιστοποίηση της βαθμολογίας. Στόχευε πάντα τον τοίχο στην
αριστερή άκρη του με σκοπό ν' ανοίξει εκεί μια τρύπα, να περάσει από αυτήν
το μπαλάκι και να εγκλωβιστεί, πηδώντας πλέον συνεχώς μεταξύ του πίσω μέρους
του τοίχου και του συνόρου πίσω από αυτόν. Πραγματικά έξυπνο. Μάλιστα,
αργότερα, ο Ντέμης Χασάμπης μού είπε πως οι προγραμματιστές του Deep Mind
δεν γνώριζαν καν τό κόλπο, πριν τους το δείξει το σύστημα ΤΝ που
οι ίδιοι είχαν κατασκευάσει. Σας συνιστώ να παρακολου θήσετε μόνοι σας το
βίντεο στη διεύθυνση που παραθέτω.
Το επίτευγμα χαρακτηριζόταν από ένα ανθρώπινο
χαρακτηριστικό που πραγματικά με έβαλε σε σκέψεις: παρακολουθούσα το
σύστημα ΤΝ που είχε έναν στόχο και μάθαινε να βελτιώνεται στην προσπάθεια
να τον πετύχει, ώσπου τελικά κατάφερε να ξεπεράσει τους δημιουργούς του. Στο
προηγούμενο κεφάλαιο ορίσαμε τη νοημοσύνη απλώς ως την ικανότητα επίτευξης
πολύπλοκων στόχων, άρα από αυτή την άποψη το σύστημα DeepMind ανέπτυσσε
υψηλότερη νοημοσύνη εκεί μπροστά στα μάτια μου (αν και μόνο αποκλειστικά στο
συγκεκριμένο παιχνίδι,)
. Στο πρώτο κεφάλαιο συναντήσαμε αυτό που οι
επιστήμονες των υπολογιστών ονομάζουν νοήμονες φορείς δράσεις: οντότητες που
συλλέγουν πληροφορίες από το περιβάλλον τους μέσω αισθητήρων και έπειτα
τις επεξεργάζονται για να αποφασίσουν πώς θα αντιδράσουν στο περιβάλλον
τους. Μολονότι η ΤΝ του Deep Mind ζούσε σε εξαιρετικά απλό εικονικό κόσμο
που τον αποτελούσαν τουβλάκια,ρακέτες και μπαλάκια, δεν μπορούσα ν'
αρνηθώ ότι ,αποτελούσε νοήμονα φορέα δράσης.
Οι άνθρωποι του DeepMind δημοσίευσαν λίγο αργότερα την
μέθοδο και μοιράστηκαν τον κώδικα τους, εξηγώντας πως είχαν χρησιμοποιήσει μια
πολύ απλή, ωστόσο πανίσχυρη ιδέα: την ενισχυντική μάθηση σε βάθος(deep
reinforcement learning). Η βασική ενσχυτική μάθηση είναι μια κλασική τεχνική
μηχανικής μάθησης εμπνευσμένη από την - συμπεριφοριστική ψυχολογία: η θετική
ανταμοιβή ενισχύει την -' τάση μας να επαναλάβουμε κάτι — και το
αντίστροφο –Όπως ακριβώς τα σκυλιά μαθαίνουν να κάνουν κόλπα επειδή αυτά
αυξάνουν την πιθανότητα να πάρουν στο τέλος μια λιχουδιά από το αφεντικό
τους, έτσι και η ΤΝ του DeepMind έμαθε να κινεί την ρακέτα για να χτυπάει το
μπαλάκι, επειδή έτσι αυξάνονταν η πιθανότητα να κερδίσει γρήγορα περισσότερους
πόντους,.Η ομάδα συνδύασε αυτή την ιδέα με τη μάθηση σε βάθος
:εκπαίδευσαν ένα βαθύ νευρωνικό δίκτυο, από αυτά που είδαμε στο προηγούμενο
κεφάλαιο, να προβλέπει πόσοι βαθμοί θα κερδίζονταν κατά μέσο όρο όταν
πατιούνταν συγκεκριμένα πλήκτρα στο πληκτρολόγιο, και στη συνέχεια το σύστημα
ΤΝ επέλεγε το πλήκτρο που το νευρωνικό δίκτυο υποδείκνυε ως το καλύτερο
στη δεδομένη στιγμή.
Στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα τα οποία
συμβάλλουν στην αίσθηση της αξίας που αισθάνομαι να έχω ως άνθρωπος,
συμπεριέλαβα την ικανότητα για αντιμετώ πιση ενός ευρέος φάσματος
άλυτων προβλημάτων- Αντιθέτως, η ικανότητα να παίζεις Breakout χωρίς να μπορεί
να κάνεις οτιδήποτε άλλο συνιστά μια εξαιρετι κά περιορισμένη νοημοσύνη..
Για μένα, η πραγματική σημασία της καινοτομίας του DeepMind είναι
πως η ενισχυτική μάθηση σε βάθος αποτελεί μια -εντελώς γενική
τεχνική.,,,,,,,,,,,,,,,,,,Μετά την καινοτομία του DeepMind δεν υπάρχει κανείς
λόγος για τον οποίο ένα ρομπότ δεν μπορεί τελικώς να
αξιοποιήσει κάποια εκδοχή της ενισχυτικής μάθησης σε βάθος ώστε να
διδαχθεί να περπατάει χωρίς την βοήθεια των προγραμματιστών : το
μόνο που χρειάζεται είναι ένα σύστημα που θα το πριμοδοτεί με
βαθμούς οπότε θα σημειώνει πρόοδο.
Το επίτευγμα χαρακτηριζόταν από ένα ανθρώπινο
χαρακτηριστικό που πραγματικά με έβαλε σε σκέψεις: παρακολουθούσα σύστημα ΤΝ
που είχε έναν στόχο και μάθαινε να βελτιώνεται στην προσπάθεια να τον πετύχει,
ώσπου τελικά κατάφερε ξεπεράσει τους δημιουργούς του. Στο προηγούμενο κεφάλαιο
ορίσαμε τη νοημοσύνη απλώς ως την ικανότητα επίτευξης πολύπλοκων στόχων, άρα
από αυτή την άποψη.
το σύστημα DeepMind ανέπτυσσε υψηλότερη νοημοσύνη
εκεί, μπροστά στα μάτια μου (αν και μόνο αποκλειστικά στο συγκεκριμένο
παιχνίδι). Στο κεφάλαιο συναντήσαμε αυτό που οι επιστήμονες των υπολογιστών
ονομάζουν νοήμονες φορείς δράσεις: οντότητες που συλλέγουν πληροφορίες για το
περιβάλλον,κι έπειτα τις επεξεργάζονται για να καθορίσουν την συμπεριφορά
τους.) 135…Μετά την καινοτομία του DeepMind δεν υπάρχει κανένας λόγος για
τον οποίο ένα ρομπότ δεν μπορεί να αξιοποιήσει κάποια εκδοχή της ενισχυτικής
μάθησης σε βάθος ώστε να δέχεται να διδαχτεί να περπατάει χωρίς την βοήθεια
προγραμματιστών: το μόνο που χρειάζεται είναι ένα σύστημα που θα το
πριμοδοτεί με βαθμούς,οπότε θα σημειώνει πρόοδο…..τα ρομπότ …θα εκτελούν
πιθανότατα τα πρώτα στάδια τής μάθησης σε περιβάλλον εικονικής πραγματι
κότητας.137….η μηχανή AlphaGο της DeepMind (πού κέρδισε ένα παιχνίδι πέντε
παρτίδων με αντίπαλο τον κορυφαίο παίκτη Λι Σεντόλ) έχει και διαίσθηση και
δημιουργικότητα 138…Υπάρχουν πολύ περισσότερες θέσεις Go από όσο τα άτομα στο
Σύμπαν.139…δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την ιδέα μιάς ΤΝ που δημιουργεί
καλύτερη ΤΝ 141….. κατά το τέστ Τιούριγκ μια μηχανή πρέπει να συνομιλήσει
με έναν άνθρωπο τόσο καλά,ώστε να τον εξαπατήσει ότι –πρόκειται για
άνθρωπο ….η ΤΝ επεξεργασίας γλώσσας έχει να διανύσει ακόμη πολύ δρόμο143… Τι θα
συμβεί εάν οι ρομποτικοί δικαστές,μολυνθούν ή χακαριστούν;Κι τα δύο προβλήματα
έχουν ήδη πλήξει τις ,μηχανές αυτόματης ψηφοφορίας .166
(Μερικοί) θεωρούν πώς η ψηφιακή
τεχνολογία ενισχύει τη ανισότητα.με τρείς τρόπους,187…. Υπάρχει πρόβλημα με
τις θέσεις εργασίας;191…Ο Βολταίρος είπε ότι, η εργασία κρατά μακριά
τρία μεγάλα κακά,την ανία,την ανηθικότητα και την ανάγκη..199.Δεν μπορούμε να
αποκλείσουμε πως η ΤΝ θα ξεπεράσει το ανθρώπινο επίπεδο 204…Δεν ξέρουμε
τι μπορεί να συμβεί αν η ανθρωπότητα κατασκευάσει ΤΝ ανθρώπινου επιπέδου239…θα
συναντήσουμε διανοητές με διαφορετικές απόψεις241…ως είδος βρισκόμαστε ήδη
σε πορεία που οδηγεί στην κατασκευή των υποδομών που
απαιτούνται για την απόλυτη δικτατορία ..291..αν η τεχνολογία δεν προχωρήσει
πολύν πέρα από το σημερινό επίπεδο η Μητέρα Φύση θα μας οδηγήσει στον
αφανισμό πολύ πριν κυλήσουν ακόμα δισεκατομμύρια χρόνια…όπως είπε ο Τζών
Μέιναρντ 295.. «Μακροπρόθεσμα είμαστε όλοι νεκροί..295…Οικονομολόγοι και
Μαθηματικοί, έχουν διατυπώσει ωραίες εξηγήσεις βασισμένες στην θεωρία των
παιγνίων για πως οι άνθρωποι βρίσκουν κίνητρα να διαπράξουν πράξεις
που τελικώς προκαλούν καταστροφικά αποτελέσματα για όλους..296 ..Το
πλήθος των αποικήσιμων γαλαξιών είναι περίπου 10 δισεκατομμύρια η ιδέα
κατασκευής πυραύλου που δεν χρειάζεται να έχει καύσιμα…κινητήρας που θα
σαρώνει τα ιόντα και θα τα χρησιμοποιεί ως καύσιμα του πυραύλου στον
αντιδραστήρα σύντηξης που θα φέρει το σκάφος…338…η διαδικασία διάσπασης
επιβραδύνεται όταν κάνουμε τακτικές παρατηρήσεις…348…το μέλλον του
Σύμπαντος εξαρτάται από την πυκνότητα της σκοτεινής ενέργειας
350…οι φυσικές οντότητες αυτό-οργανώνονται με φυσικό τρόπο σε ιεραρχίες.
εξουσίας που βρίσκονται σε ισορροπία Νας ,όπου η θέση κάθε οντότητας
επιδεινώνεται αν αλλάξει η στρατηγική της 355… οι μελλοντικές μορφές
ζωής θα έχουν ισχυρό κίνητρο να συνεργασθούν σε κοσμικές αποστάσεις 360…ζούμε σ’ένα
Σύμπαν όμορφο που μέσα από μας αποκτά νόημα .οι φυσικοί νόμοι μπορούν να
αναδιατυπωθούν μαθηματικά ..κάθε φυσικός νόμος μπορεί να διατυπωθεί
με δύο μαθηματικά ισοδύναμους τρόπους,είτε ως το παρελθόν που
προκαλεί το μέλλον είτε ως φύση που βελτιστοποιεί μια ποσότητα, 377..
η φύση προσπαθεί να μεγιστοποιεί την εντροπία…..όταν ένας ζωντανός
οργανισμός πεθάνει η εντροπία του αρχίζει να αυξάνεται375… ο προφανής
στόχος της φύσης είναι να αυξάνει την εντροπία, και ότι ο μακροπρόθεσμος
στόχος η μεγιστοποίηση του θανάτου και της καταστροφής, με το ότι, « πιο
πρόσφατες ανακαλύψεις, δίνουν αισιόδοξες προοπτικές.Καταρχήν η βαρύτητα
συμπεριφέρεται διαφορετικώς από τις άλλες δυνάμεις και όπως φαίνεται, δεν
θέλει να καταστήσει το Σύμπαν ….. ομοιόμορφο,αλλά να δημιου ργεί
περισσότερες και ενδιαφέρουσες συσσωματώσεις μάζας.Συνεπώς η
βαρύτητα μεταμόρφωσε το πληκτικό και ομοιόμορφο πρώιμο Σύμπαν στον
σημερινό κόσμο,που βρίθει από γαλαξίες άστρα και ΄πλανή τες.Χάρις στην
βαρύτητα βιώνουμε σήμερα μεγάλο εύρος θερμοκρασιών που επιτρέπουν
στην ζωή να ευδοκιμήσει,…κατοικούμε σ’ένα πλανήτη που απορροφά 6.000
βαθμούς Κελσίου.,ηλιακής θερμότη τας..αποβάλλοντας μόλις 3.Δεύτερον…..πρόσφατες
έρευνες ..δείχνουν ότι, η θερμοδυναμική προσδίδει …..στη φύση ένα στόχο πιό
εμπνευσμένο από τον θερμικό θάνατο…τυχαίες ομάδες σωματιδίων
προσπαθούν να αυτοοργανωθούν έτσι ώστε να απορροφήσουν ενέργεια από το
περιβάλλον,…πολλλές φορές με την παραγωγή ωφέλιμου έργου…..η φύση φαίνεται να
έχει ενσωματωμένο μέσα της, τον στόχο παραγωγής συστημάτων που
αυτοοργώνονται,γίνονται διαρκώς πιο πολύπλοκα και θυμίζουν ζωή και αυτός
ακριβώς ο στόχος είναι ενσωματωμένος στους…νόμους της φυσικής….Ο
Σρέντιγκερ,επισήμανε ότι, χαρακτηριστικό ενός ζωντανού συστήματος, είναι
ότι διατηρεί ή μειώνει την εντροπία του αυξάνοντας την εντροπία του
περιβάλλοντος….έτσι η ζωή διατηρεί ή αυξάνει την πολυπλοκότητά
της,επιφέροντας μεγαλύτερη αταξία στο περιβάλλον.» οι νόμοι της φυσικής
φαίνεται να δίδουν στα σωματίδια τον στόχο της αυτοοργάγνωσης τους έτσι
ώστε να απορροφούν ενέργεια από το περιβάλλον με όσο το δυνατόν
μεγαλύ τερη αποδοτικότητα 380,
Ζωή ονομάζουμε το ότι από κάποιο σημείο και
μετά μια συγκεκριμένη διάταξη σωματιδίων άρχισε να αντιγράφει τον εαυτό
της τόσο καλά επ ‘αόριστον απορροφώντας ενέργεια και πρώτες ύλες από το
περοβάλλον….381….κατά τον Δαρβίνο οι πιό αποτελεσματικοί αντιγραφείς
επικρατούν…..η αντιγραφή βοηθά τον διασκορπισμό ,ένας πλανήτης που βρίθει από
ζωή, διασκορπίζει πιο αποτελεσματικά την ενέργεια,άρα υπό μία έννοια ο κόσμος
επινόησε τη ζωή για να φθάσει ταχύτερα στον θερμικό θάνατο….μο λονότι η ζωή
βελτιστοποίησε τους κατοίκους της με μοναδικό στόχο την
αντιγραφή πολλοί δαπανούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους όχι για
παραγωγή απογόνων αλλά για άλλες δραστηριότητες….»πε ριορισμένη
ορθολογικότητα,..383…..ένας ζωντανός οργανισμός είναι ένας φορέας
περιορισμένης ορθολογικότητας ..δεν επιδιώκει έναν μοναδικό στόχο,αντιθέτως
ακολουθεί εμπειρικούς κανόνες για το τι πρέπει να πράττει και
ν’άποφεύγει..πολλές φορές επαναστατούμε κατά των γονιδίων και
στόχου της αντιγραφής των…επειδή είμαστε σχεδιασμένοι ως φορείς δράσης
γονιδίων.. περιορισμένης ορθολογικό τητας,πιστοί στα αισθήματά μας,παρόλο που ο
εγκέφαλός μας εξελίχθηκε αποκλειστικά για να συμβάλει στην
αντιγραφή των..δεν έχουμε αισθήματα που να σχετίζονται με γονίδιά
μας 385…το Σύμπαν μας γίνεται διαρκώς πιο τελολογικό 387…η ευθυγράμμιση των
στόχων της υπερνοήμονος ΤΝ με τους δικούς μας είναι σημαντική αλλά
…παραμένει άλυτο πρόβλημα 391… δεν μπορούμε να προβλέψουμε ακριβώς τι θα
συμβεί μετά από μια έκρηξη νοημοσύνης…σύμφωνα με την βασική ιδέα ,όποιοι και αν
είναι οι απώτεροι στόχοι της,θα οδηγήσουν σε προβλέψιμους υποδεέστερους στόχους
396…οι αναδυόμενοι συνακόλουθοι στόχοι επιτάσσουν να μην
δημιουργήσουμε συστήματα με υπερνοημοσύνη πριν λύσουμε το πρόβλημα της
ευθυγράμμισης των στόχων ..που να τους διατηρούν 401…η κατανόηση της
έσχατης φύσης της πραγματικότητας βοηθά στην επίτευξη των άλλων ηθικών
στόχων ……είναι ανεύθυνο και δυνητικά επικίνδυνο να αναβάλλουμε την
εξέταση των ηθικών ζητημάτων ..αφού δημιουργηθούν οι μηχανές
υπερνοη μοσύνης με ευθυγραμμισμένους στόχους 405 Η κατανόηση της έσχατης φύσης
της πραγματικότητας βοηθεί στην επίτευξη των άλλων ηθικών στόχων 406…. Η
ανθρωπότητα σήμερα δεν ομοφωνεί στο πεδίο της ηθικής παρόλα αυτά συμφωνεί
σε ορισμένες βασικές αρχές 407….Ο Στίβεν Πίνκερ υποστηρίζει πως η
ανθρωπότητα γίνεται εδώ και χιλιάδες χρόνια λιγότερο βίαιη και πιο
συνεργάσιμη.414…. οι ανθρώπινες αξίες είναι πρωτόκολλο συνεργασίας;;;415…τις
περισσότερες φορές μπορούμε να αντιδράσουμε στα πράγματα πριν
τα αντιληφθούμε συνειδητά πράγμα που δείχνει ότι η επεξεργασία των πληροφοριών
δείχνει που ευθύνεται για τις ταχύτερες αντιδράσεις
συντελείται ασυνείδητα( πρβλ..αντικείμενο κινούμενο προς το μάτι μας) ….δεν
έχουμε ακόμη προσδιορίσει για το Σύμπαν μας κάποιο τελικό στόχο που να
φαντάζει προσδιορίσιμος και ταυτοχρόνως επιθυμητός…δεν έχουμε κανένα λόγο να
πιστεύουμε ότι κάποιοι απ αυτούς τους προσδιορίσι μους στόχους, θα
είναι επιθυμητοί επειδή θα εγγυώνται την επιβίωση της
ανθρωπότητας,419….φαίνεται ότι οι άνθρωποι αποτελούν ένα ιστορικό ατύχημα
και όχι τη βέλτιστη λύση για κάποιο καλά ορισμένο πρόγραμμα της φυσικής.Αυτό
δείχνει να συνεπάγεται ότι, μια ΤΝ με υπερνοημοσύνη και ένα καλά ορισμένο
στόχο θα μπορεί να βελτιώσει την επίτευξη του στόχου της εξαλείφοντάς μας 420
..εγκεφαλικές μετρήσεις προβλέπουν μερικές φορές την απόφασή
μας πριν συνειδητοποιήσουμε ότι, την έχουμε λάβει( αφορά την ελεύθερη
βούληση) 448… τυπικά είναι αδύνατο να αντιληφθούμε τι θα
αποφασίσουμε να κάνουμε σε ένα δευτερόλεπτο , σε λιγότερο από ένα
δευτερόλεπτο πράγμα που ενισχύει την αίσθηση ότι, διαθέτουμε ελεύθερη
βούληση 468…δεν είναι το Σύμπαν που δίνει νόημα στα συνειδητά όντα ,αλλά αυτά
είναι που δίνουν νόημα στο Σύμπαν 470..Ο Ντάυσον παρόλο που δέχεται ότι
,το Σύμπαν μας ήταν μάταιο,πιστεύει πως η ζωή του προσδίδει τώρα
ολοένα και περισσότερο νόημα 471..η ΤΝ θα γεννήσει πιθανότατα
σπουδαίες ευκαιρίες αλλά θα φέρει και δύσκολες προκλήσεις.Μιά στρατηγική
που μάλλον θα βοηθήσει ..είναι η συνεργασία ,η κοινή δράση…ΠΡΙΝ προλάβει η ΤΝ
να απογειωθεί για τα καλά. 502….αποτελούμαστε από σωματίδια τα οποία είναι
αμιγώς μαθηματικές δομές,υπό την έννοια ότι, οι μοναδικές, τους,ιδιότητες
είναι μαθηματικές,551…..τα πάντα είναι μαθηματικά, 561… δεν γνωρίζουμε βασικά
πράγματα .Την φύση του χώρου για παράδειγμα 564…..ο χώρος δεν διαστέλλεται
ομοιόμορφα,ο δικός μας γαλαξίας δεν διαστέλλεται καθόλου, 568…
18.a-Max Termark «Το Μαθηματικό Σύμπαν μας» Τραυλός 2015(Our
Mathematical
Universe-(My Quest for the Ultimate
Nature of Reality 2015)
Max Erik
Tegmark is a Swedish-American physicist and cosmologist. He is a
professor at
the Massachusetts Institute of Technology and the scientific director of
...
Institutions?: ?MIT
Fields?:
?Cosmology?, ?physics
Max
Termark «Το Μαθηματικό Σύμπαν μας» Τραυλός 2015(Our
Mathematical Universe-(My Quest for the
Ultimate Nature of Reality 2015)
Max Erik
Tegmark is a Swedish-American physicist and cosmologist. He is a professor at the
Massachusetts Institute of Technology and the scientific director of ...
Institutions: MIT
Fields: Cosmology, physics
… το ατόφιο ατσάλι είναι ως επί το
πλείστον κενός χώρος( ο πυρήνας που
συνιστά το 99.5% της μάζας του καταλαμβάνει μόνον το0.0000000000001 το όγκου
του), μας δίνει την αίσθηση του στερεού
σώματος, επειδή οι ηλεκτρομαγνητικές
δυνάμεις που συγκροτούν τους πυρήνες στις θέσεις τους είναι πολύ
ισχυρές, . …τα υποατομικά σωματίδια μπορούν.. να βρίσκονται ταυτοχρόνως σε
διαφορετικές θέσεις.16…—οι απόψεις ..κορυφαίων επιστημόνων διίστανται,άλλοι
υποστηρίζουν ότι πράγματιι συμβαίνει αυτό,και η πραγματικότητα χωρίζεται σε δύο
παράλληλα σύμπαντα με διαφορετικές ιστορίες,ενώ άλλοι θεωρούν ότι η εξίσωση του
Σρέντιγκερ –ο υπέρτατος νόμος της κβαντικής κίνησης πρέπει να διορθωθεί .17…Η
παράλογη αποτελεσματικότητα των μαθηματικών στις φυσικές επιστήμες είναι ένα
μυστήριο(Eugene Wigner)..21…Ο Πλάτων είχε δίκαιο..η σύγχρονη φύση της
πραγματικότητας δεν είναι αυτή που φαίνεται
23…ο
Μαθηματικά, μαθηματικά παντού!
Τα πολυσύμπαντα, οι παράλληλοι Κόσμοι,
η ζωή, η εξωτερική και η εσωτερική πραγματικότητα, η αρχή και το μοιραίο τέλος
του Σύμπαντος, η Μεγάλη Έκρηξη και οι Φυσαλίδες Θανάτου, η αυτεπίγνωση και τα
συναισθήματά μας... τα πάντα είναι μαθηματικές δομές που περιγράφονται από
μαθηματικές εξισώσεις.
Το Σύμπαν μας είναι μαθηματικά - τίποτε
άλλο!
-------------------------------------------------------------------
19 Lawrence M.Krauss
« Η πιο μεγαλειώδης ιστορία που ειπώθηκε ποτέ…μέχρι σήμερα Τραυλός» 2018(..The
Greatest Story ever told-So far- 2017)
Αυτό που είναι πιο δύσκολο να δείς
είναι αυτό που πραγματικά υπάρχει John Alec Maker 11Ως οδηγός για την κατανόηση
του κόσμου η Βίβλος είναι θλιβερά
αντιφατική και απηρχαιωμένη…μεγάλα τμήματά της ελάχιστα απέχουν από την
χυδαιολογία 12—κοσμική αλαζονεία ,,κρύβεται στην καρδιά του ισχυρισμού,ότι το
Σύμπαν δημιουργήθηκε μόνον και μόνο για
να υπάρξουμε εμείς…η κβαντική μηχανική
στην καλύτερη περίπτωση αντίκειται στην διαίσθηση και στην χειρότερη δυσκολεύουν σε αφάνταστο βαθμό την κατανόησή
μας,13..Η ύπαρξή μας δεν είχε
προκαθορισθεί,αλλά δείχνει να οφείλεται σε ‘ένα περίεργο ατύχημα ,,ο κόσμος
στον οποίο ζούμε δεν κρύβει κάποιο
προφανές σχέδιο 15 Απ.ό,τι φαίνεται βαθιά στον εγκέφαλό μας είναι εγγεγραμμένη
μια ανάγκη για ένα αφήγημα που
υπερβαίνει την ύπαρξή μας 16 … Είναι αδύνατο να κατανοήσουε αυτόν τον κρυμμένο κόσμο με διαισθητικές
αντιλήψεις που θα βασίζονται αποκλειστικά στις ‘άμεσες αισθητηριακές εμπειρίες 17…δεν αποκλείεται
αυτός ο σκοτεινός χώρος της μαύρης τρύπας, να κρύβει μια πύλη προς ένα άλλο
σύμπαν αποσυνδεδεμένο από το δικό μας 23. .Ωποτε οι επιστημονικοί ισχυρισμοί προβάλλουν ως αναμφισβήτητοι υπονομεύουν ουσιαστικά την επιστήμη 28,,Η
Θρησκεία ..στο δυτικό κόσμο μπορεί να θεωρηθεί μητέρα των δυτικών επιστημών
37…Τα κινούμενα φορτία δημιουργούν μαγνητικό πεδίο,αλλά ένα μαγνητικό πεδίο δεν
μπορεί να δημιουργήσει ηλεκτρικό πεδίο
χωρίς να κινείται ,αρκείαπλώς να μεταβάλλεται 55…Το φώς είναι
ηλεκτρομαγνητικό κύμα 62…Αδύνατο να επαληθεύσουμε πειραματικά μια κατάσταση
απόλυτης ηρεμίας …Αν τα παράθυρα του αεροπλάνου είναι κλειστά τότε δεν μπορούμε με πείραμα που θα εκτελέσουμε
μέσα στο αεροπλάνο,να συμπεράνουμε αν κινείται ή όχι 65,.Ι διαστολή του χρόνου
είναι πραγματική …χωρίς αυτή δεν θα είχαμε ανιχνεύσει τα μιόνια στη Γή Το μιόνιο κινείται σχεδόν με την ταχύτητα του
φωτός και διανύει περίπου 300 μέτρα πριν διασπασθεί.Αλλά αυτά που κατακλύζουν
την Γή, διανύουν περίπου 20
χιλιόμετρα από την ανώτερη ατμόσφαιρα
όπου παράγονται μέχρι τους μετρητές Γκάιγκερ
στη Γή.Αυτό χάρις στα «εσωτετικά ρολόγια» των μιονίων, που χτυπούν βραδύτερα το
ρολόγια μας στη Γή, 10 έως 100 φορές βραδύτερα απ΄όσο αν θα χτυπούσαν αν
παράγονταν από την ηρεμία σ’ένα
εργαστήριο στη Γή 84 …Η θεωρία της
σχετικότητας είναι θεωρία των απολύτων.Οι μετρήσεις του χώρου και του χρόνου
μπορεί να είναι υποκειμενικές,αλλά οι μετρήσεις του χωροχρόνου είναι καθολικές
και απόλυτες 92.. Στις πολύ μικρές κλίμακες
δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την
φύση διαισθητικά να έχουμε μια φυσική
εικόνα 95 Στο πείραμα του Thomas Young όταν στέλνουμε στην οθόνη ένα ηλεκτρόνιο κάθε φορά, έχουμε πάλι
συμβολή,ωσάν το ηλεκτρόνιο να
συμβάλλει με τον εαυτό του,ωσάν το
ηλεκτρόνιο να ακολουθεί διαφορετικές
διαδρομές ταυτοχρόνως ορισμένες από τις οποίες περνούν μέσα από μια σχισμό και
ορισμένες από την άλλη.,,δεν μπορεί κανείς δηλαδή να υποστηρίξει ότι, το ηλεκτρόνιο διέρχεται από τη μία σχισμή ή από την άλλη, Αντιθέτως δεν
περνάει από καμία και την ίδια στιγμή διέρχεται και από τις δύο.101.. Το φως συμπεριφέρεται και ως κύμα και ως
σωατίδιο’,ανάλογα με τις συνθήκες που επιλέγει κανείς για να το μετρήσει 103..
Ο Einstein ήταν ο πρώτος που εχρησιμοποίησε πιθανοκρατικά επιχειρήματα για να
περιγράψει την φύση της ύλης.. 107.Ο ίδιος υπεστήριξε ότι, στην κβαντική
μηχανική,η έννοια της αιτιότητας καταρρέει άρα κατά τόν ιδιο ο Θεός παίζει ζάρια … Το Σύμπαν δεν χρειάζεται
κανένα αίτιο για να υπάρχει,αλλά απλώς άρχισε να υπάρχει από το τίποτε.Το φώς
που χρησιμοποιείτε για να διαβάσετε: ηλεκτρόνια σε θερμά άτομα, φωτόνια-φωτόνια
που δεν υπήραν πριν εκπεμφθούν εκπέμπονται αυθορμήτως και χωρίς κανένα
αίτιο,..Γιατί να ζητούμε λοιπόν αίτιο για το Σύμπαν;108 Το φώς δεν διαδίδεται
πάντοτε ευθύγραμμα 126.Στην κβαντική μηχανική οι ακτίνες φωτός και τα
ηλεκτρόνια δεν συμπεριφέρονται σαν να
ακολουθούν μια μόνο τροχιά, από ένα σημείο στο άλλο –ακολουθούν
ταυτοχρόνως όλες τις δυνατές διαδρομές.Καθε τροχιά έχει συγκεκριμένη πιθανότητα
να μετρηθεί,και η κλασσική τροχιά του ελάχιστου χρόνου παρουσιάζει την
μεγαλύτερη πιθανότητα από τις άλλες.127 Ένα ηλεκτρόνιο ακολουθεί κάθε δυνατή τροχιά μεταξύ δύο σημείων εφόσον
δεν το παρατηρώ .Οταν το παρατηρήσω για μικρό διάστημα δεν αποκλείεται να παρατηρήσω μια αλλόκοτη
συμπεριφορά μη κλασσική.128…Δυνατή η αυθόρμητη συμπεριφορά ζευγών σωματιδίου-αντισωματιδίου,από τον κενό
χώρο αρκεί να εξαυλώνονται τόσο γρήγορα ώστε η σύντομη ύπαρξή της να μην μπορεί
να μετρηθεί 130..Καθε δευτερόλεπτο πάνω από 400 χιλιάδες δισεκατομμύρια νετρίνα
διαπερνούν το σώμα μας….Χωρίς την ασθενή αλληλεπίδραση (των νετρίνων)δεν
θα παράγονταν ο Ηλιος 171..Κατοπτρική
και αρνητική ομοτιμία 195.. Τα πρωτόνια πρέπει να έχουν έναν απίστευτο μεγάλο
χρόνο ζωής …στο σώμα μας υπάρχουν πολύ
περισσότερα από ένα διεσεκατομμύριο δισεκατομμύρια πρωτόνια 342…Το Χιγκς υπάρχει όπως προφανώς και ένα βαθμωτό πεδίο υποβάθρου,που απλώνεται σε όλο
τον χώρο του Σύμπαντος,προσδίδοντας μάζα στα σωματίδια και παράγοντας τα
χαρακτηριστικά του Σύμπαντος που παρατηρούμε. 364..
-
--------------------------------------------------
…
το ατόφιο ατσάλι είναι ως επί το πλείστον κενός
χώρος( ο πυρήνας που συνιστά το 99.5% της μάζας του καταλαμβάνει μόνον
το0.0000000000001 το όγκου του), μας δίνει την αίσθηση του στερεού σώματος,
επειδή οι ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις που
συγκροτούν τους πυρήνες στις θέσεις τους είναι πολύ ισχυρές, . …τα υποατομικά
σωματίδια μπορούν.. να βρίσκονται ταυτοχρόνως σε διαφορετικές θέσεις.16…—οι
απόψεις ..κορυφαίων επιστημόνων διίστανται,άλλοι υποστηρίζουν ότι
πράγματισυμβαίνει αυτό,και η πραγματικότητα χωρίζεται σε δύο παράλληλα σύμπαντα
με διαφορετικές ιστορίες,ενώ άλλοι θεωρούν ότι η εξίσωση του Σρέντιγκερ –ο υπέρτατος
νόμος της κβαντικής κίνησης πρέπει να διορθωθεί .17…Η παράλογη
αποτελεσματικότητα των μαθηματικών στις φυσικές επιστήμες είναι ένα
μυστήριο(Eugene Wigner)..21…Ο Πλάτων είχε δίκαιο..η σύγχρονη φύση της
πραγματικότητας δεν είναι αυτή που φαίνεται
23… Μαθηματικά, μαθηματικά παντού!
Τα
πολυσύμπαντα, οι παράλληλοι Κόσμοι, η ζωή, η εξωτερική και η εσωτερική
πραγματικότητα, η αρχή και το μοιραίο τέλος του Σύμπαντος, η Μεγάλη Έκρηξη και
οι Φυσαλίδες Θανάτου, η αυτεπίγνωση και τα συναισθήματά μας... τα πάντα είναι
μαθηματικές δομές που περιγράφονται από μαθηματικές εξισώσεις.Το Σύμπαν μας
είναι μαθηματικά - τίποτε άλλο!.
19.- Lawrence
M.Krauss “
:The most
beautiful theory of all time
General
relativity has been hailed as humanity’s finest intellectual accomplishment,at
once a scientific theory and an art form of breathtaking legance. It entwines
space, time, matter and force in an ingenious system of equations. Unlike many
theories of physics, which are built in stages from the bottom up, general
relativity springs whole from a few grand overarching principles, such as
requiring that all physical properties must be independent of the co-ordinates
used to describe them.
Geometrical forms are sculpted from space
itself by the arrangement of matter and energy. There is no actual force of
gravity as Newton proposed, only restless, evolving geometry through which
matter churns and light glides. The blandness of Newton’s immutable void is replaced
by a concept of space as a vibrant, dynamic entity, stretching and shrinking,
twisting and curving, pulsating and convulsing, and vibrating in
energy-transporting undulations that ripple out across the universe at the
speed of light (see ‘Gravitational waves’, p. 41). And general relativity works
brilliantly. More than a century after Einstein presented his masterpiece, not
a single observation has contradicted it. 34…Einstein’s general theory of
relativity predicts that a planet
spinning in otherwise empty space will
bulge round the equator ..on account of its rotation ,even the absence of any “
fixed” stars”……And although we cannot meaningfully speak of the speed of space,
the acceleration of an object in empty
space still makes sense…..But few physicists
and cosmologists toggle back and
forth between thinking of some
sort of stuff,(as did Newton) one
day and as “nothing there ,the
next. 35 WHAT
IS THE SHAPE OF SPACE Gravity really does warp space….37 Einstein …used his
general theory of relativity to
predict that the sun’s gravity
would warp space
and shift the apparent position
of the stars.( confirmed by Eddington -1919) 38….Black holes produce enormous
space warps ,leading to ….effects on surrounding light sources..
Einstein realized that the warping or
curving of space ….would also affect
the shape of the universe as a whole …40… the more matter ,the
stronger the gravitational grip and 42 the smaller, the universe.. When
Einstein learned about the expansion of the universe he abandoned
the fudge factor ( his greatest blunder)…the irony: decades later
..astronomers found that Einstein’s fudge factor was needed
in a somewhat different context….According to general relativity the
shape of an expanding space depends on how
much matter is present: high density
universe curves space
positively(inwards) low..negatively (outwards) if the curvature is zero(as it
is) the number of galaxies should
increase like the cube of the distance.
44….Saying that the universe is flat we do not mean it is like a pancake ,…we
mean that the geometry of space obeys the rules of Ευκλείδη .45 EXPLAINING
THE COSMIC BIG FIX …If the universe began with
a little bang ,it would quickly fallen on itself under the weight
of all its material. The bigger the ban ,the longer it could endure before collapsing, or the universe to last for billion of years , the bang had to
be exactly big enough given the gravitational pull of all the
cosmological material. But that’s not all .The afterglow of the early
universe comes to us for about 380.000
years after the big bang. At that time ,light have travelled no more than 380.000 light years in any direction, which - viewed in our perspective 13,8 billion years later, covers a region of
the sky about 10 across. But the CMB is uniform across the whole sky - even regions on the opposite of the universe
have the same temperature. If no
physical process can operate faster than light ,why are these regions ,which
have seemingly never been in contact or able to influence each other ,equally hote
There was nowhere near 46 enough time
for heat to flow between these regions to even out the temperature. It’s
another of those balanced pins problems: to achieve such an exquisite degree of
orchestration, the initial conditions at the big bang would have to be arranged
with nuanced perfection by the Great Cosmic Marksman. It looks like a
fix.Scientists, being instinctively wary of Cosmic Marksmen : or any other form
of Fixer, have long sought to find a physical mechanism to explain the
apparently contrived nature of the universe. In the 1970s, cosmologists looked
to the kitchen for inspiration. If you pour hot water willy-nilly on gravy
powder it forms a lumpy, inhomogeneous mess. But if you pour carefully and stir
vigorously, the gravy is homogenized by frictional effects. Perhaps the
universe exploded into being in a mess, then smoothed itself out by frictione
Detailed calculations showed that friction helps, but not much. No cosmic Spoon
is big enough or fast enough to do the job.
That was pretty
much the way things stood in the 1970s. But then along came a completely new
theory in 1980. Suppose the initial explosion was indeed shambolic, but a split
second later the universe abruptly leapt in size by a huge amount, as if it had
taken a sudden deep breath. As a result, all the irregularities would be
quickly smoothed out, just as inflating a balloon removes all the crinkles. No
mixing would be necessary. To distinguish this sudden dramatic burst from
common-or-garden expansion the former was dubbed inflation. Inflate for long
enough and space will flatten out in the same way that the curvature of a
balloon decreases with size.
The
inflationary universe scenario explains a lot, and soon became adopted as the
party line among professional cosmologists, a status it retains to this day,
but it is not without 47 its problems. Chief among these is deciding what drove
the frenetic inflationary burst. A huge pulse of antigravity would explain it,
like the fudge factor that Einstein invented, but enormously stronger, and
transitory, operating for just a brief moment. Cosmologists have invoked an
‘inflaton’ field to do the job, but nobody is sure what it is — it’s just a
made- up answer beyond the reach of known physics.
There’s also an
exit problem. How did inflation - runaway- accelerating expansion — slow down
and morph into the traditional hot big bang picture in which the explosives
expanding universe slams on the brakes and deceleratese The theory says the energy pent up in the
inflaton field was dumped into the universe as heat, the remnant of which we see today in the CMB. But getting the exit
phase to work- properly is hard, and some of the suggestions look almost as
much of a fix as simply positing an ultra-smooth big bang from the outset.
Cosmologists
are all agreed on this point: inflation enables a universe to balloon into
existence without the need for any input energy. Alan Guth, the originator of
the inflationary theory, described the universe as «‘the ultimate free lunch»
Over time, it became popular to say that, with inflation, the universe can come
into being from nothing, and therefore its origin is fully explained. But this
exaggerated claim rests on obfuscation around the word ‘nothing’. As we shall see
in Chapter 20, there is a great deal else required to give a complete account
of cosmic existence.48 MOST OF OUR UNIVERSE IS MISSING…..The whole universe is
made of more or less the same material..Stars are composed mostly of hydrogen and helium, the two main elements that were coughed out of
the big bang. The heavier elements……………were produced by nuclear reactions …..49 …Massive stars live
fast and die young …the first stars were
superstars of a hundred solar masses or more…..When our solar system formed four and a half billion years ago, it scooped
up a potpourri of..stellar detritus
…More prosaically we are made of nuclear ash….It now seems that all the
chemical elements …make up only a tiny fraction of the mass of the universe.The
rest is something else…..50….There is no agreement on what the majority of the unseen material is ..51.
Dark matter greatly outweighs normal matter but it does not in fact make
most of the mass of the universe. Added together normal and dark matter represent only about a third of the total. As to the
rest, the mystery deepens….52 WHAT IS DARK ENERGY The ancient
structure known as Stonehenge…a considerable puzzlement … over how it came to be constructed.. levitatione..53.. Einstein
fudged a type of levitation –antigravity ..to prop up the universe….it
seems that cosmic acceleration…has
overwhelmed the brake…The dark energy -antigravity ..is a faint remnant of
inflation ..Why should space possess
energy, if it is emptye There is a fundamental reason why, which has to do with…quantum mechanics. In the 1930s it
dawned on physicists that there is not
such thing as true emptiness .Even in a region of space devoid of all permanent residents (atoms,subatomic particles) 54--------------
E = me2
Even
non-scientists know this famous equation, which links energy E, mass m and the
speed of light c. It follows from the rule that nothing cn travel faster than
light, a key prediction of Einstein’s theory of relativity. What happens if you
try to break the light barrier, for example by using a huge particle
accelerator machine, like the famous Large Hadron Collider (LHC) near Geneva —
a 27-kilometre ring-shaped underground tube in which counter-rotating
high-energy proton beams are brought into head-on collisione Couldn’t one
simply make the circulating particles move faster and faster until they exceed
the speed of lighte Actually, no. When the collider starts up, most of the
energy fed to the protons does indeed increase their speed. But as the speed of
light is approached, the particles become progressively more massive (i.e.
heavier). The machine has to work harder and harder to gain additional speed.
It’s a case of
diminishing returns. At fall power, almost all the input energy goes into
making extra mass and very little into extra speed. According to the theory of
relativity, no amount of input energy could rush the particles through the
light barrier. The best the LHC can do is reach 99.9999 per cent of the speed
of light. This illustration shows that energy can be manifested as both speed
and mass; the formula E - me2 quantifies how much mass a given amount of energy
represents.
And it works
backwards: mass is a source of energy. Because c (the speed of light) is such a
big number, very little mass is worth a lot of energy. For example, just one
gram of mass,
if fully converted into electricity, will power the average middle-class
household for several years.
--------there
remains an irrepressible traffic of temporary residents .particles that flit in
and out of existence for the briefest
duration ,bubbling up from the void into half reality only to
dissolve away again almost immediately.
But these “”virtual particles” leave behind subtle traces.,..confirmed by
experiments…vacuum seethes with energy
,,,and where goes energy there goes
mass…..a billion cubic kilometer of empty
space contains about seven
micrograms of dark energy …In general
relativity mass (=energy)is just one of the
several physical properties that
generate gravity. Another is pressure….the mechanical ..effect of which is that it produces a gravitational pull of
attraction …The extra contribution from pressure gives
radiation the edge over ordinary
gas when it comes to gravitating power
and for few thousand years after the big ban when 56 the heat was so intense
,it was radiation that dominated the gravitational pull on the universe –that
is ,the braking effect on the rate of expansion –out weighing everything else.
When it comes to empty space, you might think
that a void should have a pressure of
precisely zero atmospheres ,but doesn’t.
It’s very slightly less, by about a hundred trillionth of an atmosphere in
fact. To sum it up in a phrase: Space sucks.
If pressure =
gravity, then suction = antigravity. It turns out that the antigravity of dark
suction beats the gravity of dark energy by a factor of three, so antigravity
wins. The upshot is that space repels itself. Even if the universe were nothing
but empty space, it would expand, swelling without limit, doubling its own
volume every few billion years. This, by the way, is the secret of the
free-lunch in- inflationary universe . Self-repelling space is a cosmic perpetual motion machine, yielding as
much universe as you like ,with no need for any input energy. All it needs is a
trigger, and away you go.
Although the
account I have given may very well be the correct explanation for the
accelerating universe, nobody knows how to calculate the actual quantity of
quantum energy that is surging through space to produce the minuscule but
all-important negative pressure. The numbers I quoted above come from
astronomical observations, not theory. A straightforward calculation using
quantum physics yields absurd answers. Some calculations estimate dark energy
to be 120 powers of 10 too big! In reality, you can cook up any answer you
like. At cosmology conferences, scientists place ‘the dark energy problem’ high
on the list of cosmic mysteries to be solved, and routinely is one of
the toughest challenges to theoretical physics.58
WHERE DARK
MATTER COMES FROM In the case of Dirac equation
the solutions correspond to various possible state of the electron, for
example in orbit about an atom or just moving freely with a certain
energy..Dirac found 59..that for ever
choice of energy there two solutions to
his equations Only one was to describe the electron..he guessed that his
equations was telling of the existence of a type of anti-world ,in
which for every state of an
electron there is a corresponding state of an “anti-electron( the opposite electric
charge)..He was right. Carl Anderson : 1932 positron…60…Today the antiparticles
of all known particle of matter have been discovered …If matter runs into
antimatter then both vanish in a shower of gamma rays….. some mixing of material is always occurring in the
galaxy and astronomers don’t see any of the
telltale gamma rays that occur
when matter and antimatter collide. If
there is antimatter over there , it can’t be more than a smidgeon….. Making matter
as such isn’t actually a mystery; it happens all the time
……61….Controlled matter creation occurs
in particle accelerator machines ….when process like these create new particles ,they are always
accompanied by the right complement of
antiparticles…….since there was plenty of heat energy in the big bang the appearance of matter at that time is no surprise..But that still
leaves us with the problem of the missing antimatter. 62 ..an interesting philosophical question: .Why
are there any asymmetries in the laws of
nature. The universe would be altogether
simple if everything was 65 balanced ,although there be no stars or
planets But it is possible one could
have one’s cake (or rather one’s universe) and eat that too ,if the
observed imbalance in our universe is compensated for
elsewhere….66 Beauty is in the eye of
the beholder ,so perhaps a little
asymmetry also has aesthetic appeal;67 Spin Now here’s something to make your head
spin. Dirac’s equation predicts that electrons spin like tiny tops. All
electrons do it at exactly the same rate, unceasingly: it’s intrinsic to their
nature. But the equation also says there’s something really weird about
intrinsic spin compared to, say, a gyroscope or the spinning Earth. If you
hover over the North Pole and look down, you see the Earth spinning
anticlockwise.
If a cosmic
giant tipped the planet upside down before your eyes, you would now find
yourself looking down on the South Pole and Earth would be turning clockwise.
Roll the planet round another half-turn and all would be restored. Nothing
confusing about that. Electrons, however, behave quite differently when rotated
through one complete revolution (360°): they don’t come back to where they
started. You have to roll them right around twice (i.e. through two complete
revolutions, or 720°) for them to return to their starting state. Physicists
can actually test this property using magnetic fields to rotate electrons. It’s
as if these point-like particles possess a double view of the world. Just as
some people are colour-blind and miss the full splendour of the world about us,
so humans are ‘geometry-blind’ and can see only half of reality.
GRAVITY
CONQUERS ALL..If a burned out star has
matter exceeding Chand rasekhar’s limit(: 1.44 solar masses),it ..undergoes a spectacular convulsion ,collapsing and
imploding at the same time : the core
implodes in a tiny fraction
of a second ,while the rest of the star gets 69 blasted into space in a…supernova….One
possible fate of the core is to form a
neutron star ,in which the..atoms are crushed
by gravity into a ball of
neutrons about the size of a city. 70…More massive stars end their days
by totally collapsing to black holes…It was proved that such an object could exist
and form from the transformation
of a dying star….In 1972 the first black
hole –a stellar remnant in the constellation of Cygnus was discovered. …Some stars can undergo total
gravitational collapse 71 WARPED TIME
AND BLACK HOLES ..Not only space be warped ,but time can too.72..Einstein
predicted that gravity slows time 73 On he surface of a neutron
star…gravity would-be slowed by about 30% relative to Big Ben. 74 black
holes are tiny by astronomical standards
: a 10 solar mass one ,for example has a
radius of only about 30 kilometers.75 About “hole”. So much for ‘black’; what about
‘hole’e Inside the event horizon, even outwardly directed light gets pulled
inwards,towards the centre. Light tries to get away but is dragged back by the
enormous gravity. Matter can’t go faster than light, so no material in the
universe is stiff enough to remain at a fixed radius ,when light itself is hauled inwards . It stands
still only in relation to a distant clock. For you, the in-falling observer,
nothing weird happens to time, or to a travelling clock you take along for the
ride. But if you compare your clock readings with, say, those back on Earth,
you would certainly notice a huge and escalating discrepancy as you plunge to
oblivion. Actually, the inferred time warp would be the least of your problems.
The intense and varying gravity would rip you to shreds before you even entered
the black hole, an effect often described as ‘spaghettification’.
Many black
holes are the collapsed remnants„ of stellar cores, as Chandrasekhar foretold, but
there are also super- massive black holes at the centers of galaxies; nobody is
sure how these formed. The Milky Way, for example, contains a black hole with a
mass equivalent to about 2 million solar masses, while the galaxy M87 has a
monster equivalent to 6.4 billion suns. These awesome objects have notoriously
voracious appetites and will vacuum up anything — stars, gas, dust, other black
holes — that venture too close. But they are messy eaters. The ingestion events
are so turbulent and violent that a huge amount of energy gets released as the
tormented material churns about and swirls down the hole. Some of this energy
is swallowed by the black hole itself, but a large fraction spews out into
space, often blasting surrounding material into narrow high-energy jets. In
March 2020, the largest such explosion ever recorded was detected coming from a
giant cluster of galaxies about 390 million light years away in the
constellation of Ophiuchus. The energy of that single momentary burst was
equivalent to a hundred billion times the energy output of the sun over its
entire lifetime. Violent outbursts like these make black holes 76 look like
explosive sources of matter rather than
sinks …But far from facilitating the
birth of matter ,they spell its death 77
IS TIME TRAVEL POSSIBLE According to the theory of relativity
traveling 78 through time is not
impossible. It provides a way to leap
into the future and is much easier . not only gravity but
speed has he effect of slowing time. (Einstein 1905)…When the LHC
propels protons to 99.9999% of
the speed of light ,it generates a time
warp so big, that a second of a proton corresponds to about two hours in
the lab.79….it is not possible to use warp speed to go to the future and then come back again to
now, by the same means ,because that would entail going both
forward and backwards in time And
the physics of visiting the past turns out to be more problematic than going to the future.. (grandfather paradox)
The question of travelling into the past is murky .Godel produced a solution of Einstein’s equations
describing a universe that did
allow observes to travel
into their own past. Although
physically possible Godel’s
example …needed the whole universe
to be rotating…..but we know now
that if it was rotating ,even at a snail’s pace, it would show up in the CMB 81. Unrealistic though it was,
Godel’s solution served to demonstrate that general relativity does indeed
allow causality- busting time loops in principle. Over the years, other
scenarios have been discovered that permit backward-in-time travel, the most
well-known of which is the wormhole in space. Wormholes are like tunnels or
star
gates linking
distant places to form a shortcut — similar to a black hole, but possessing a
way out as well as a way in. Both black holes and wormholes have powerful
gravitational fields that warp time, but whereas a black hole is a one-way
journey to nowhere, an astronaut could traverse a wormhole and come out in
another part of the galaxy, a scenario imaginatively depicted in the science-
fiction movie Contact. If the intrepid astronaut then dashed home the
conventional way — by crossing the space between the stars — she could complete
a loop in space that would also be a loop in time, thus becoming a
temponaut astronaut.
Although black
holes are common, nobody has ever detected a wormhole and it could be they
don’t exist, or, more relevantly, cannot exist. Even though general relativity
doesn’t outlaw wormholes or time travel, quantum physics might, for example by
creating an instability in the quantum vacuum . Stephen Hawking once proposed
what he called a Chronology Protection Hypothesis, stating that, in practice,
time loops could never form — ‘making the world safe for historians,’ he quipped.
To date, however, nobody has proved chronology protection, and the disturbing
possibility of time loops remains on the ‘maybe’ list. 82 WHAT IS THE SOURCE OF
TIME’S PUZZLING ARROW. In the absence of
time travel we have to confront the
reality that the past is a done
deal;….There us a curious thing : the
future is open and we retain the power
to shape it. 83 The arrow of time here
is clear: random disruption turns order
into disorder…all systems have a natural
tendency to grow messier ,to degenerate and decay.84 …The universe was much more ordered in the
past.. …extremely high ordered... exactly ordered the arrow of time would have stalled because perfection persists. ravity would have nothing to get its teeth into. But the
nascent universe was not 100%
perfect…a mere 0.001% variation in temperature … The splodges betray
a minute eparture from perfection …85….. Clumping is gravity’s gift
to the cosmos.Without clumping we wouldn’t be here, for gravity sculpts the
element-forming stars, the habitable planets, the orderly structure of the
solar system. But, like a petulant god, the creator is also the destroyer.(
GAK” Brahma Visnou Siva e)Gravity is
remorseless, tirelessly awaiting its next victim, as Chandrasekhar foretold.
The sun’s life-sustaining stability is the result of a temporary hang-up, a
multi-billion-year quiescent interlude in which fuel is squandered to combat
the crushing effects of gravity, a titanic tussle that gravity will ultimately
win.
Being
irreversible, gravitational clumping, like the flow of heat from hot to cold,
represents a type of entropy increase. The end point of gravity’s tendency to
pull things together is the black hole. Paradoxically, black holes are at one
and the same time perfectly ordered and perfectly disordered. Their geometry is
extremely simple and symmetric. On the other hand, they swallow and obliterate
everything that comes their way. Black holes seemingly eat all forms of order,
erasing its memory. If Earth and its human cargo were sucked into a black hole,
the only record of our erstwhile existence would be the increase in the black
hole’s mass. The fire of Alexandria at least left the ashes of the books. If
the big bang had coughed out black holes instead of smooth gas. there would
have been no cosmic order, no life, no library of Alexandria…Gravity the
incubator and annihilator of the
habitable order, is also the source of time’s pervasive arrow. The time
asymmetry that distinguishes yesterday for tomorrow……. 86 But where did that
smoothness come from .One possible explanation is an appeal to the tiny
violation of time-reversal symmetry in certain hard-to-discern particle
processes….. Did the very particles of the universe themselves come with their
own inbuilt arrow, which somehow projected itself on to the entire cosmos in
the torrid aftermath of the big bange Maybe, but in my view not very likely.
Far and away the most popular explanation for the smooth start to the universe
is the inflationary scenario …. A burst of antigravity-propelled expansion in
the first split second creates precisely that almost, though not quite perfect,
uniformity. But that’s still not the end of the trail, because the universe has
to get itself into an inflationary state at the outset. How did that come aboute
The scientific community is still very far from reaching a consensus on these
thorny issues. All that can be said for certain, is that one of the most
fundamental properties of the physical world — that tomorrow is different from
yesterday — still lacks a full explanation. 87
THE BLACK HOLE PARADOX, the black holes not totally black ,they glow
with radiant heat … they slowly shrink
and finally explode out of
existence …….The death of a star ..marks the birth of a black hole but a subtle
record of the …lingers on …to produce a continuous flux of energy …..
Until the death of the black hole….89. The puzzle: Since nothing can get out of a black hole
the quanta of heat radiation have
to be created outside the event horizon. But how energy derives from the interior of a holee.The explanation :
Negative energy( :in quantum physics it
can be less than zero) flows into
the black hole…the ingoing negative energy causes the black hole to lose total
mass and shrink ….the radiation flows
away into the depths of the
universe. 91 The problem: What about the
stuff that fell into the black holee...
QM : information is never lost .General relativity: it is.Quantum black
holes require both theories ,so what
gives when a black hole shrinks
to vanishing speck …..e Hawking: Belief that over
that ,universe may seem that beneath
it all, lies a harmonious mathematical unity-perhaps even a theory of
everything 92 A THEORY OF EVERYTHING:
that would describe all possible
observations 93 Atomism is a basically
a correct account of the structure and
behavior of matter. But Atomism’s influence
extended well beyond of form and transformation for it suggested that the best way to understand a physical object or system is to smash it apart and see what is made of(
: reductionism- though it is short of giving
a complete account of the world) 94…the plethora of attributes
physicists assign to their particles
…reflects the elaborate mathematical organization of the subatomic world 95
FOSSILS FROM THE COSMIC DAWN….The CBM…is what is left of the glow
present at about 380.000 years after the
big bang 104 …The universe was an opaque fiery plasma before that point…..At one second after the
big bang ,it is calculated, the universe was too hot for nuclei to exist. 105…Many of the known
features of nature and the list of
subatomic particles have no rhyme or
reason …Maybe there really is a reason…..The same might be true for the masses
of subatomic particles 108 CAN THE
UNIVERSE COME FROM NOTHINGe 2
explanations for cosmic existence 1.The
universe popped from nothing. 2.Something always existed 111. The holy grail of
quantum gravity The twentieth century’s greatest triumphs in physics were
quantum Mechanics and Einstein’s general theory of relativity. Unfortunately,
the two theories are incompatible.Quantum mechanics successfully accounts for
the workings of three of the four fundamental forces. It describes
electromagnetism especially brilliantly, by treatingthe force between charged
particles as due to the exchange of photons — quantized packets of light. Not
so for gravity. You can attempt to apply quantum mechanics to
gravity in the
same way, by considering the exchange of ‘gravitons’ - hypothetical quanta of
the gravitational field. But calculations based on general relativity soon run
into trouble, yielding an unending series of infinite or meaningless answers.
There have been many ingenious attempts to circumvent this problem by modifying
the theory of gravity, string theory being one such approach.A further
difficulty is that, even with a theory that yields finite answers, the effects
of quantum gravity are likely to be incredibly small and hard to detect. On
general grounds, physicists expect significant quantum effects of gravity to
manifest themselves on a tiny length scale of 10-33 centimeters, often called
the Planck length after Max Planck, who first defined it. The Planck length is
twenty powers of ten smaller than a proton and is the scale at which strings
operate in string theory. The corresponding timescale is 10-43 seconds — the
Planck time. Assuming this expectation is correct, it implies that at these
ultra-microscopic dimensions, space itself would be profoundly different,
perhaps forming a maelstrom of complex foam.
When a black
hole evaporates to a Plank size (10-33 centimeters’) its behavior is
likely to change in important ,but as yet unknown ways. Likewise in the absence an agreed workable theory of quantum gravity we can
say vry little about the behavior of
the universe before the Plank time (10-43 seconds)
Hartle and
Hawking …demonstrated …the possibility of giving an account., entirely within
the frame of physical laws of a universe that has a finite age, yet for which
no miraculous or singular first event was involved. If that essential idea can be
made to work ,we could follow the historical record back to the epoch when the
time simply evaporated away… , ….That would be the end of history.
115…….cosmologists started suggesting that the big bang was not the beginning of the of time after
all.116 HOW MANY UNIVERSES ARE THERE e
…Many cosmologists..think there is an
infinity of universes ..,scenario that happens naturally in the inflationary
theory. -----Is the universe a fake ? In 1641, the philosopher Rene Descartes
floated the notion that the universe might be a fake, conjured up by a cunning
and malicious demon to deceive us. The basic idea has been revived recently in
light of artificial intelligence and ever more lifelike virtual reality. If you
believe consciousness is a product of physical processes then, given sufficient
resources, it must be possible to simulate those processes in a computer and to
create a fake virtual world for the simulated beings to inhabit, as in The
Matrix series of movies. Many scientists and philosophers find this plausible.
So how can we be sure that our universe is real, and not a simulation on
somebody’s super-duper computere The idea gives an intriguing twist to the
multiverse theory: given that fake universes are far easier to make than real
ones, the fakes might well outnumber the genuine articles, so that most
conscious beings will in fact be living in a simulation.122 THE GOLDILOCKS
ENIGMA Erupted after a group of
scientists claimed to have found
hidden meaning in the fine
details of the laws of physics. ( : the place of human beings in the great cosmic drama) The problem began in the 1950s,when Hoyle was
trying to 123 work out how carbon –life giving element- was
made inside the stars by nuclear
collision At first it seemed possible –There was no way a carbon nucleus could form from the fusion
of two lighter nuclei. But as carbon is an abundant element there had to be a
reaction pathway. Hoyle guessed there must exist a happy coincidence in… the arrangement of the
nuclear states that enabled the
carbon to form from simultaneous encounters of three helium nuclei. Experiment proved he was
right. It seemed as if a
super-intellect had been monkeying with the laws of physics…As the list of propitious coincidences grew,
scientists became uneasy. Like in the story of Goldilocks, our universe seems
to be ‘just right’ for life. It looks too much like divine providence, another
Big Fix. Then a convenient explanation came to hand: the multiverse 124 ..My own feeling is that…a multiverse
doesn’t explain everything….Why the multiverse
etc..here may be no end to
this ontological paper
trail. 126. WHAT’S EATING THE UNIVERSE Eridanus …is far colder than it should be .Its origin remains a
mystery…Astronomers have long accepted that the universe we can see…is being slowly
…eaten by super-massive black holes lurking in the centries of galaxies….they see
in that of a much larger scale
blemish in the very structure of
the cosmos, 127One idea : The universe
might eat itself from the inside out. This could happen at any time ,on account of a general feature of quantum systems.128 ARE WE ALONEe...no scientific evidence to
answer the question. 134.Christian Duve “” The emergence of life is a cosmic imperative.
But plenty of scope for disagreement….At the heart o the problem.: complete
ignorance of the process that turned
non life into life (GAK life
always existed ?) 135. IS YET, IN OUR
BACKYARDe Any detection of …
technology in planetary scale is beyond
our current capacities . 137 my guess
: more likely to encounter robotic
surrogates than biological
organisms…Conclusion: whatever
intellectual prizes might be
stored in an artificial mega brain
they would lie beyond our
realm of understanding 139.WHY AM I LIVING NOW Dirac: Physics
supplies a fundamental unit of time 11040.( The
it takes for light to cross the
nucleus of an atom )duration 2 it is
about the ratio of the electric to the
gravitational
attraction in a hydrogen atom.,the
combined force between the proton and its orbiting electron. …Dirac: If gravity
was ten million times stronger 100 yards after the big bang than it is today ,then the two numbers would have mashed at both epochs .So Dirac
proposed that gravity slowly weakens over time in order to keep the two big numbers always
in lockstep..142 Robert Dicke : ..Life is now.There could no be life 100 years after the big bang…it was then too hot for organic chemistry….There was almost no carbon (life-giving element)
around. ..life cannot arise in the universe
until at least one generation of
stars have lived and died,and
disseminated its manufactured carbon around the galaxy. So Dicke found the answer
:143 hinges only on the ratio of
those two forces .i.e. .In other words : the lifetime of a star in atomic units ,will simply by reason of basic physics .. be the ratio of the two forces. Dicke also
pointed : that life would struggle to
survive in the very far future….the epoch of the universe in which carbon-based
life can exist is bracketed by the life time of
first generation of stars and the dwindling population op stars in the far future . therefore the habitable epoch of cosmic history will
lie between one and a few stellar life times ( : the
ratio of the electric to gravitational
forses.1040 Even if the present cosmic epoch represents peak sentience here still could
be thinking joyful beings of
some sort inhabiting
the universe of billion of years
to come……..But probably not forever 146
THE FATE OF OUR UNIVERSE. Humans have
a peculiar fascination with
eschatology ….The same equations that
describe how the universe evolved into the present state from the big bang. can be extrapolated into the far future to determine its likely
fate 147 …The black holes are not ..the
final state.Hawking : they generate a faint glow of …heat…if universe continues
to expand the cosmic background temperature
will eventually fall any given
black hole temperature. At that moment black hole will start to lose more energy than it gains ,as a result of which its mass
will go down and it will shrink in T.150
Hawkin’s equation: if the black hole loses mass,so M gets smaller . ,temperature gets bigger….The
BH will shrink faster > gamma
rays+ assortment of subatomic
particles.. Radiation from black hole >(mainly) photons+neutrinos +gravitons
..Dark matter …accelerates empty out ,process. The ultimate end state for such a universe is a total void at 10-28 degrees above absolute zero. that being-according to
QM the irreducible temperature dark energy…..it is possible to the universe > big crunch ,If so 151
the things within it ..less rosy. The temperature rises.. causing to stars to explode…Matter
squeezed…The final state uncertain.154
IS THERE A MEANING TO IT ALL
mathematics which is a rational
construct of the human mind is also
found to align with the
deep order of nature….Successful prediction is only one facet of
the role of mathematics .Another is understanding …..Physists often refer to “ curve fitting” as simply
matching up data with the mathematical
function that best fits with
that function having any broader linkage
with a law or a deeper set of concepts 156…It seems to me that if
we can extract sense from nature
then there must be something sense in nature…..157…Even if nature has a straightforward mathematical
subtext there is no reason why
humans should capable of
comprehending it…….if there
is no rational coherent
scheme beneath 158 the
surface phenomena ,if things “just
are”…then the success of the scientific enterprise is totally enigmatic. …If we
accept that the entire scientific
enterprise rests on a deeper layer of rational order ,then
the biggest of all questions discussed in this book is the pressing question whether
science will ever advance to the point
we can fully grasp that deeper
layer.159 WHAT IS‘NEW ON THE COSMIC
HORIZON The ambitious project to explain
the universe is still in progress,……we are in dark about a
vast slice of time about
400.000 until half a billion
years after the big bang(: Dark Age).. 160 The fate
of the universe hangs
on the question whether the acceleration of the expansion of the universe is constant
or increasing …..microcosm and macrocosm are intimately linked….the crucial asymmetry between matter and antimatter is not
completely explained.161….the key to the universe came
with the realization that the physical world is mirrored by
mathematical world 163 The
assumption that the laws are
immutable can be challenged….the reversed –time radio waves
are not impossible …….undermining the
rational basis of cause and effect……..cause and effect break down at
singularities (: points of infinity density and gravitational curvature representing a boundary or edge of space and
time)164 ..there is no guarantee that the human intellect has the
ability to complete the glorious
program of explanation and unification .
… 20.- Καραποστόλης Μούσες
εναντίον Σειρήνων
(Ο γόνιμος άνθρωπος σ ‘έναν άγονο κόσμο)
- -Πατάκη 2018
Κάποιες στιγμές….Αναγνωρίζεις …τον πόθο να δώσεις σε
κάτι πνοή,-δεν ξέρεις σε τι-που θάθελες να πιστεύεις ότι, σ΄έχει ανάγκη και
περιμένει να λάβει την δική αναντικατάστατη θέρμη.13…..Για να φύγει κανείς από
το αδιέξοδο(μάταιο να εξεγερθεί,ταπεινωτικό να συναινέσει ) χρειάζεται
τύχη και προσπάθεια; 14……….Αν ήρθαμε στη ζωή,για να ζήσουμε με
οποιονδήποτε τρόπο,τότε δεν εξηγείται ότι τόσο συχνά τυραννιόμαστε από
την αμφιβολία σχετικά με το ποιοι είμαστε και ποιοι θα μπορούσαμε να είμαστε.
35…..Οταν ανιχνεύει κανείς εκείνο που δεν έχει ψεγάδι,φαίνεται σαν να
θωρακίζεται απέναντι στη φθορά 47….Δεν απαιτώ από τον καθένα να γίνει αγέρω χος
καπετάνιος.Ανάμεσα όμως στο να κουμαντάρεις όπως μπορείς το σκάφος σου
και στο να δέχεσαι να γίνεις άθυρμα των ρευμάτων υπάρχει απόσταση
Εκεί στο ενδιάμεσο μπορεί κανείς να σκεφθεί, και να βασισθεί στο γεγονός,ότι
,οι απώλειες που ενσκήπτουν δεν είναι συνήθως χωρίς κάποια αντιστάθμιση….
Κανένα κουσούρι δεν είναι απόλυτα αρνητικό. 57.. Η ποικιλομορφία του
κόσμου,…εγγράφεται και στο εσωτερικό του ατομικού οργανισμού 60….Οι
μετριόφρονες αντέχουν περισσότερο στις συμφορές από τους
επηρμένους.80.. όσα συμβαίνουν δεν είναι και τόσο σκόρπια και ασύνδετα
μεταξύ τους,όσο δείχνουν από πρώτη ματιά 86…Βίος ανεξέταστος ου βιωτός ανθρώπω
..δεν είναι ζωή για ανθρώπους αυτή που δεν συνοδεύεται από διάθεση
για έρευνα 87…το πιο αρρωστημένο πράγμα είναι να θεωρείς φυσικό να
έχεις έσοδα από δουλειές που δεν έκανες. 97…Σε ορισμένες στιγμές η
συνένωση των ανθρώπων και ακόμη περισσότερο η συσπείρωση του έχει μεγαλύτερη
σημασία από την επιτυχία της πράξης τους 107…….Οποτε δρώ
λοιπόν είναι για να προκαλέσω αναταράξεις στην εσώτερη διάταξη
των στοιχείων του κόσμου 111……….Το κακό χρειαζόταν για να δείξει το καλό, την
πυγμή του.115………Ηταν σαν να όφειλαν να γίνουν όλα σύμφωνα με ορισμένες
προδιαγραφές επειδή το Σύμπαν το θέλησε κι εγώ το θέλησα ,επειδή το
Σύμπαν κι εγώ συμπέσαμε. 119………….Αρχίζοντας κανείς κάτι
καινούργιο τονώνεται από το αίσθημα ότι κυριαρχεί για ένα διάστημα πάνω
στις πιθανότητες………….Ετσι οι «δοκιμαστές»,γίνονται συνεχιστές της
ζωής,ανεξάρτητα του τι πετυχαίνουν με τις επιδιώξεις τους.122………Το μερίδιό μας
είναι να πράξουμε ό,τι μπορούμε βασιζόμενοι πού ; ………..Τελικά στην
επιθυμία μας ..οι πράξεις μας να βρούν μιά αμοιβαιότητα ανάμεσα σε μας
και το άγνωστο.140……οι μυστικοπαθείς Ασιάτες έχουν καταλήξει στο ότι, η
λογική είναι καταδικασμένη να παραπαίει μές στην μερικότητα 152……………..η
γλώσσα και μαζύ της η σκέψη αδυνατούν να κλείσουν μέσα στα σύμβολα και τους
ορισμούς τους, την απώτερη πραγματικότητα 153………..οι οπαδοί του Ζεν μέσα
από την αυτοπειθάρχηση και τον σιωπηλό εξτρεμισμό της άσκησης αναμένουν
να ξετιναχθεί το ¨Αυτό» 154….το θέμα είναι κατά πόσον το αυθόρμητο μπορεί να
υπερακοντίσει το συνειδητό εγώ 155…………..Για μένα το «Αυτό» είναι μια ανώνυμη
οντότητα υπαρκτή μέν αλλά ακατάληπτη 157.Απέναντι στην διάσπαση που
επικρατεί,στον χείμαρρο των εντυπώσεων, δεν υπάρχει άλλη άμυνα από το να
ιεραρχείς τα παρατηρούμενα 171…………….Η ενότητα θα ήταν…η εκλεκτότερη
τροφή.Είναι η μόνη ιδεα που μας δίνει ασφάλεια και τατόχρονα μας
σπιρουνίζει.172……..Το ενιαίο είναι μια Ηπειρος που μας περιμένει
173………Όχι αναχώρηση από τα εγκόσμια..επανατο ποθέτηση μέσα στο Σύμπαν…Κάποιοι
περιμένουν το γρήγορο κέρδος και παζαρεύουν την ζωή τους γι΄αυτό.Γύρισε την
πλάτη στην θανάσιμη αυτή αγοραπωλησία. 178………Η εργασία είναι το κατεξοχήν πεδίο
όπου η πράξη θέτει το δυσκολώτερο στοίχημα: Να ανυψωθεί πάνω από την ύλη
περνώντας μέσα από την ύλη. Συμμετοχή είναι να παίρνεις μέρος σ αυτόν τον
αγώνα που δίνει το ανθρώπινο γένος για να κρατήσει το ποιόν του που
είναι το πνεύμα του.211…..πρέπει να ξανατεθεί το ζήτημα της χαράς μέσα στον
κόπο,212……Για την σχέση στις εργασιακές σχέσεις, πρέπει να υπάρχει ένα
σχέδιο κοινής επιχείρησης..ο κίνδυνος που απειλεί περισσότερο σήμερα την
ανθρωπότητα είναι ότι η τύχη της στην καλύτερη περίπτωση
είναι αντικείμενο βραδυκίνητων συζητήσεων παρά δράσης. 215……Η ομορφιά,η τάξη, η
αρμονία θα έλθουν όταν ο άνθρωπος μάθει να διευθύνει το βόδι προτού θελήσει να
καβαλήσει το άλογο 216..χωρίς φροντίδες δεν υπάρχει αγάπη
….για την ψυχή η υγεία της εξαρτάται από την τακτική τροφοδοσία της με
υπηρεσίες καλής θελήσεως 219…Η ακινησία γύρω μου ευνοούσε την επέκταση μέσα μου
221………. Αντιλαμβανόμουνα πώς εδώ, το μυαλό θα συνέχιζε να δουλεύει με έναν άλλο
τρόπο…Ναι για εργασία επρόκειτο ας μην ξενίζει αυτό….Οποιοι ανοίγονται στον
κόσμο πρέπει να έχουν μια διάνοια ικανή να διαστέλλεται…να μπορεί να
συλλαμβάνει τις καθολικές έννοιες.222…Διατήρησε μέσα σου την ιδέα,ότι ο νούς
σου δεν είναι μόνον να δέχεται εντυπώσεις αλλά (και) να επενεργεί στα
συμβαίνοντα….εφόσον επισκοπείς το έργο σου με διάθεση να κατανοήσεις τι έφταιξε
και υστέρησες από το επιθυμητό κατά κάποιο τρόπο αντισταθμίζεις τις
απώλειες. 224………………Μείνε ενεργός ακόμη και αν το κορμί σου απαιτεί την αδράνεια
226…παρατηρώντας …,θα πλησίαζα την έννοια της συνοχής 229…..Γιατί αναπτύχθηκε
τόσο ο εγκέφαλος ; Για να έχει την δυνατότητα να παραδεχθεί την αφλογιστία του
; 230……….Όταν μπήκα σένα ξωκκλήσι ένοιωσα ορισμένες δονήσεις…μια διήθηση που
άρχισε,να μειώνει το βάρος του κορμιού μου.. είδα μια επιγραφή 231 .. Δεν
μιλούσαν για νίκες και ήττες,.Εκθείαζαν μόνο την συμμετοχή 232…Ατελείς και όμως
ενεργοί.Πόσο δύσκολο είναι δέχεσαι τις ελλείψεις σου και την ίδια στιγμή να
κραδαίνεις το ακόν τιο,233..Η τύχη ή ο Θεός θα χαμογελάσουν μόνον αν αναλάβει
κανείς τον κίνδυνο να μπεί στο σκοτάδι 234….μου φάνηκε τόσο δύσκολο να
αποδεχθώ ην άποψη ότι το Σύμπαν είναι παγίως ασυγκίνητο με όσα συμβαίνουν στον
άνθρωπο…Μερικές φορές διαισθάνθηκα πως οι κινήσεις μου,είχαν κάποιο αντίκτυπο
στην ασάλευτη μάζα…..Αν δεχθείς ότι. το φυτό έχει την δυνατότητα να ανταποδώσει
την θωπεία σου,τότι γιατί όχι ,μ΄έναν άλλο τρόπο και το Σύμπαν ολόκληρο;
236…Απομένει η προσδοκία ότι, ανάμεσα στα αστέρια περιπλανιέται ένα όν
αθέατο,ανεπίδεκτο προσδιορισμού,μια βούληση του Παντός που διεγείρει ο άνθρωπος
με τα εγχειρήματά του.237…..Ο Πλάτων είχει δείξει το σύνορο.Από οίκτο είπε οι
Θεοί αποφάσισαν να παραχωρήσουν στους θνητούς την ευκαιρία να αισθανθούν για
λίγο κι εκείνοι Ολύμπιοι.239 ΄…… …είμαστε εξαρχής ραγισμένοι ,μια μαύρη χαρακιά
μας σημαδεύει βαθειά. 242….Είμαστε μακρυά από του Είναι και πάντα μέσα
στα ευμετάβλητα ολοκληρωτικά όμως;….ένα μέρος της ύπαρξής θα μείνει αδιάφθορο
μ΄ έναν κάποιο τρόπο,ποιόν άραγε;…Αν υπήρχε κάτι που ως τότε με κινούσε,
θα ήθελα να πιστέψω ότι. θα εξακολουθούσε να με κινεί ακόμη κα μετά την
τελευταία μου πνοή,εφόσον θα το είχα ζητήσει επίμονα και ολοκληρωτικά…..Ενας νόμος
μου φαινόταν πώς ίσχυε :ότι για να μας πάει στην αντίπερα όχθη η ψυχή,
και να μην αφανισθούμε ολοσχερώς,χρειάζεται να υποβάλλεται το αίτημα
αδιάκοπα΄-να λέει ήδη το ιστορικό του ο πόθος για τη διαιώνιση,για να μπορέσει
να γίνει σεβαστός από το Σύμπαν…..μιάς αγωνίας που δεν φαινόταν να μπορεί να
λυθεί,όσο επέμενα να πιέζω την διάνοιά μου για να βρεί διέξοδο.Ούτε την απώτατη
αιτία για τοότι είχα έρθει στη ζωή,θα έβρισκε(η διάνοια)ούτε και το απώτατο
νόημα του όλου….Τι να μου δώσει η διάνοια;Εχει κι αυτή τις εμμονές της244…..την
γνώση του έσχατου δεν θα την αποκτούσα ποτέ.Υπομονή,εργασία και θάρρος,θα μου
έδιναν στο τέλος την δυνατότητα να ήταν μια ενέργεια
πηδαλιούχου245.Με μια ,διαύγεια,είδα την θέση μου..Ημουν ο παραλήπτης ενός
έργου που είχε αρχίσει..σταματήσει..επανακινήσει αμέτρητες φορές …Ενας
προσωρινός σταθμός ήταν τα χέρια μου.Επαφιόταν σε μένα να αποκαταστήσω το
εύρημα..να φροντίσω να εκτεθεί να το δούν οι επισκέπτες, τα παιδιά μήπως κάτι
τα ξυπνούσε και τα κέντριζε, για να σπουδάσουν τους κανόνες …της ομορφιάς
που ανοίγει τελικά τις θύρες τι αλήθειας. Ημουν μέρος ενός συνεχούς….Εάν..η
επιθυμία να ζήσω και μετά τη ζωή μου δεν ήταν μόνον ένας φόβος ενώπιον του
θανάτου, κι ήταν μια ώθηση για αυτοεπέκταση ενός ανθρώπου, που ένοιωθε να
συστέλλεται επώδυνα μέσα στα παρόντα,τότε θα έπρεπε να επιτελέσω ό,τι
αναμενόνταν από ένα συντελεστή της συνέχειας.Θα γινόμουν…ο κρίκος που μου
ζητούσαν να γίνω.Το ζητούσε ποιός;Επρεπε να υποθέσω-και να το πιστέψω πως το
Σύμπαν δεν με αγνοούσε εντελώς ….Υπέρτατη προσδοκία:ότι εκεί επάνω
υπάρχει ένα είδος οικουμενικής ψυχής,που αναγνωρίζει τα σήματα που της στέλνουν
οι μικρές…ψυχές των επίμονων ανθρώπων,που εργάζονται καθ ομοίωσιν με την
υπερψυχή….για να μην πεθαίνω κάθε μέρα και από λίγο θα έπρεπε να διατηρώ την πείνα
μου για την αμβροσία και τό νέκταρ.250… Αν γινόταν να συμμετείχα στην
αέναη κυκλοφορία και ανταλλαγή των κοσμικών στοιχείων……Πάρε μέρος στις
διεργασίες που τελούνται εσαεί…Να λαμβάνω ήλιο και να αποδίδω έργο253…..Οι
Σειρήνες επανέρχονται δεν καταποντίστηκαν για πάντα..το εφήμερο είναι το
βασίλειό τους…Οι δελεασμοί δεν είναι οι ίδιοι σ΄όλες τις εποχές….Μου τόοδωσε να
το καταλάβω η κοιλάδα,..Μέσα από από τους σβόλους από άργιλο και κοπριά
ανέβαινε το θυμίαμα μιας ιερότητας..Οσοι ζούμε είμαστε για να ετοιμάζουμε την
αυθυπέρβασή μας.
21.-ΤΟ ΤΥΧΑΙΟ-ΣΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Αναφερόμενοι στην άποψη ότι, η ζωή εμφανίστηκε τυχαία
στην Γή, με χημικές ενώσεις μορίων διοξειδίου τού άνθρακα,
μεθανίου,αμμωνίας και νερού, οι επιστήμονες σημείωσαν,ότι , για να σχηματιστούν
τα αμινοξέα, απαιτούνταν ένας τεράστιος χρόνος,πράγμα που οδήγησε,τον
Wickramsinghe, στην σκέψη ότι, οι οικοδομικοί λίθοι τής ζωής,ήρθαν
στην Γή από τον Γαλαξία.(Ι.Ευαγγέλου,ό. π.σελ.100).
Η τύχη δηλαδή δεν αρκεί να μάς δώσει την εξήγηση
- Ο Βρετανός αστρονόμο Hoyle αναφερόμενος στο πρόβλημα
για την προέλευση της ζωής είπε " Η πιθανότητα να συνεργάζονται,
τυχαίες χημικές διαδικασίες, για να δημιουργήσουν την ζωή,ήταν τόσο μκρή,όσο η
πιθανότητα να σαρώσει μιά θύελλα, μιά μάντρα με παληοσίδερα και να
συναρμολογήσει κατά τύχη ένα αεροπλάνο Τζάμπο." Κατά τον ίδιο το να
εμφανίστηκε η ζωή τυχαία, είναι τόσο τελείως μηδαμινή, ώστε καθιστά την άποψη
τού τυχαίου παράλογη-Γράφει :« Στο σώμα μας οι πρωτείνες αποικοδομούνται
στα συστατικά τους μέρη ,τα αμινοξέα,τα οποία κατόπιν ανασυντίθενται
σχηματίζοντας τις κατάλληλες για μας πρωτείνες…όλοι οι οργανισμοί
χρησιμοποιούν τα ίδια είκοσι είδη αμινοξέων αλλά τα διατάσσουν με διαφορετική
σειρά,ανάλογα με τις δικές τους ανάγκες σε πρωτείνες.Πώς όμως γίνεται αυτό; πώς
κατορθώνει κάθε ζώο να συνθέτει τις πρωτείνες,που χρειάζεται;» Και δίνει
την απάντηση ότι, αυτό επιτυγχάνεται χάρις σ‘ένα μηχανισμό ,σ΄ένα τεράστιο
χημικό πρόγραμμα (που είναι γραμμένο στη γλώσσα τού DNA) . Ο ίδιος
(ό.π..σελ.160 επ.) παρατηρεί ότι «,κατορθώσαμε να εξηγήσουμε τον τρόπο
λειτουργίας τού χημικού συστήματος, αντιγραφής,αλλά το ερώτημα παραμένει
πώς τέθηκε σε λειτουργία για πρώτη φορά,»…….και αντιμετωπίζοντας τον
ισχυρισμό για το τυχαίο συνεχίζει «Ακόμη και η μικρότερη βιολογικά
σημαντική πρωτε ίνη,αποτελείται από 100 περίπου αμινοξέα που συνδέονται μεταξύ
τους όπως οι κρίκοι μιάς αλυσσίδας.Κάθε κρίκος είναι ένα συγκεκριμένο
αμινοξύ από τα 20 είδη των βιολογικών αμινοξέων.Με είκοσι πιθανότητες για
κάθε κρίκο της πρωτεινικής αλυσσίδας, των 100 αμινοοξέων,-κρίκων,θα μπορούσαν
να σχηματισθούν 20 100 δι αφορετικές πρωτείνες που η κάθε μιά θα
αποτελούνταν από μιά διαφορετική διάταξη εκατό αμινοξέων.Πώς λοιπόν επελέγη η
συγκεκριμένη βιολογικά σημαντική διάταξη,μέσα από αυτόν τον τεράστιο αριθμό των
δυνατών διατάξεων; Είναι αλήθεια πώς σε ένα κατάλληλο περιβάλλον θα
μπορούσε να επιχειρηθεί ο σχηματισμός πολλών πρωτεινικών διατάξεων αλλά
ποτέ τόσων όπως οι 20100 .Το μόρια των αμινοξέων που υπάρχουν στην Γή δεν
υπερβαίνουν συνολικώς τα 10 44………….. αν κάθε αμινοοξύ χρειάζεται λίγα
μόνον δευτερόλεπτα για να συνδεθεί με ένα άλλο για τον σχηματισμό των
κρίκων τής πρωτεινικής αλυσσίδας, ακόμη και σε 4 δισεκατομμύρια χρόνια
δεν θα είχαν επιχειρηθεί περισσότεροι από 1080 συνδυασμοί ,δηλαδή
τρομακτικά λιγώτεροι από τους 20 100 συνδυασμούς.Ακόμη και σε όλα
τα 10 20 πλανητικά συστήματα τού σύμπαντος δεν θα είχαν
επιχειρηθεί περισσότεροι από 1080 συνδυασμοί,δηλαδή αρκετά
λιγώτεροι από τον αριθμό των δυνατών πρωτεινών………….μπορούμε να
ισχυρισθούμε λοιπόν, ότι, οι περισσότεροι τρόποι συνδυασμών των αμινοξέων για
την σύνθεση των πρωτεινών ουδέποτε επιχειρήθηκαν,ούτε για μια φορά σε
ολόκληρη την ιστορία τού γνωστού μας Σύμπαντος.Υστερα από την διαπίστωση
αυτή,μπορούμε εύκολα να κάνουμε την ακόλουθη ερώτηση:Με ποιά κριτήρια
επιλέγησαν ορισμένες διατάξεις αμινο ξέων ενώ απορρίφθηκαν άλλες; Η
απάντηση τού συγγραφέα είναι ,ότι,αυτό οφείλεται στις συνθήκες τού
περιβάλλοντος και τους φυσικούς νόμους,δεν νομίζω όμως ότι, διεκδικεί πληρότητα
και ευκρίνεια η απάντηση αυτή.Γιατί το ερώτημα εξακολουθεί να παραμένει:Πώς
δημιουργήθηκε ο «Κώδικας» που επέτρεψε την δημιουργία, την σύνθεση αυτή,την
προτίμηση αυτή;Και πώς εξηγείται η συνέχεια; Πως δημιουργήθηκαν οι φυσικοί
νόμοι;Δεν γνωρίζουμε τι συνέβη,αφότου σχηματίστηκε ο « ζωμός».
-Και οι Jim Al-Khalili και Johnjoe Mc
Fadden λέγουν (ό.π. σελ.382) πως δεν μπορούμε να στηριχθούμε αποκλειστικώς στην
τύχη για να εξηγήσουμε την προέλευση τής ζωής.
Παραθέτουμε απόσπασμα από του βιβλίο τους:
«Ας επιστρέψουμε στο πρόβλημα που αφορά την
προέλευση της ζωής.Μολονότι ολόκληρο το ζωντανό κύτταρο είναι μια οντότητα που
αυτο-αντιγράφεται, τα μεμονωμένα συστατικά του δεν είναι. Όπως ακριβώς
και μια γυναίκα είναι αυτο-αντιγραφέας ( με λίγη «βοήθεια», βέβαια),
χωρίς όμως να συμβαίνει το ίδιο με την καρδιά ή το συκώτι της. Αυτό
δημιουργεί πρόβλημα όταν επιχειρούμε επιστροφή στο παρελθόν — από τη σημερινή
πολύπλοκη κυτταρική ζωή προς τον πολύ απλούστερο, μη κυτταρικό πρόγονό της. Αν
το θέσουμε αλλιώς, το ερώτημα διατυπώνεται ποιό ήρθε πρώτο: το γονιδίωμα στο
DNA, το RNA, ή το ένζυμο ;Αν εμφανίστηκε πρώτο το DNA ή RNA, τότε τι τα
δημιούργησε; Αν εμφανίστηκε πρώτο το ένζυμο, τότε πώς κωδικεύτηκε;Μια
πιθανή λύση έδωσε ο Αμερικανός βιοχημικός Τόμας Τσεχ, ο οποίος το 1982
ανεκάλυψε ότι, πέρα από την κωδικοποίηση γενετικής πληροφορίας, ορισμένα μόρια
RNA λειτουργούσαν σαν ένζυμα και κατέλυαν αντιδράσεις (έργο για το οποίο
μοιράστηκε - με τον Σίντνεϊ Άλτμαν το βραβείο Νόμπελ για την χημεία το 1989).
Τα πρώτα παραδείγματα αυτών των ριβοζύμων όπως είναι γνωστά, βρέθηκαν στα
γονίδια των μικροσκοπικών μονοκύτταρων οργανισμών Terralymena, ένα είδος
πρωτόζωων που συναντάμε σε λίμνες γλυκού νερού. Έκτοτε, διαπιστώθηκε ότι,
παίζουν ρόλο σε κάθε ζωντανό κύτταρο. Σύντομα θεωρήθηκε πως η ανακάλυψή
τους πρόσφερε μια διέξοδο στο πρόβλημα της κότας και του αυγού, σχετικά
με το αίνιγμα της ζωής. Η υπόθεση του κόσμου RNA όπως έγινε τελικά γνωστή,
υποστηρίζει ότι, η αρχέγονη χημειoσύνθεση οδήγησε στην παραγωγή ενός μορίου RNA
το οποίο μπορούσε να λειτουργήσει ταυτοχρόνως ως γονίδιο και ως ένζυμο συνεπώς
μπορούσε να κωδικεύσει την ίδια του τη δομή (όπως το DNA) και να δημιουργήσει αντίγραφα
του εαυτού του (όπως τα ένζυμα) από βιοχημικές ενώσεις διαθέσιμες στην
αρχέγονη σούπα. Αυτή η διαδικασία αντιγραφής πρέπει να ήταν αρχικά εξαιρετικά
απρόβλεπτη και να δημιούργησε πολλές μεταλλαγμένες εκδοχές, οι οποίες θα
ανταγωνίζονταν μεταξύ τους συμμετέχοντας σε έναν μοριακό δαρβινικό ανταγωνισμό.
Με την πάροδο του χρόνου, οι αντιγραφείς RΝΑ πρέπει να στρατολόγησαν πρωτεΐνες
για να αυξή σουν την αποτελεσματικότητα της αντιγραφής, οδηγώντας έτσι στο DΝΑ
και τελικά στο πρώτο ζωντανό κύτταρο.Η ιδέα ότι, ένας κόσμος
αυτο-αντιγραφόμενων μορίων RΝΑ προηγήθηκε της εμφάνισης του DΝΑ και των
κυττάρων, αποτελεί σχεδόν δόγμα στη σύγχρονη έρευνα για την προέλευση της
ζωής. Τα ριβόζυμα (ριβοένζυμα) αποδείχτηκαν ικανά να εκτελούν όλες τiς βασικές
αντιδράσεις που αναμένονται από ένα αυτο-αναπαραγόμενο μόριο. Για παράδειγμα,
μία τάξη ριβοζύμων συνενώνει δύο μόρια RΝΑ, ενώ μια άλλη μπορεί να τα
διασπάσει. Μια άλλη μορφή ριβοζύμου δημιουργεί αντίγραφα μικρών αλυσίδων (με
μήκος λίγων μόνο βάσεων) βάσεων RΝΑ. Από αυτές τις απλές δραστηριότητες
μπορούμε να φανταστούμε ένα πιο πολύπλοκο ριβόζυμο, ικανό να καταλύει
όλες τις αντιδράσεις που απαιτούνται για την αυτο-αναπαραγωγή. Από τη στιγμή
που εμφανίστηκε η αυτο-αναπαραγωγή, εμφανίζεται και η φυσική επιλογή. Άρα, ο κόσμος
του RNA θα πήρε ένα ανταγω νιστικό μονοπάτι που οδήγησε τελικά, ή έτσι
τουλάχιστον πιστεύεται, στο πρώτο ζωντανό κύτταρο.Ωστόσο, το σενάριο αυτό
παρουσιάζει αρκετά προβλήματα. Μολονότι απλές βιοχημικές αντιδράσεις
καταλύονται από ριβόζυμα, η αυτο-αντιγραφή ενός ριβοζύμου είναι μια εξαιρετικά
πιο πολύπλοκη διαδικασία η οποία απαιτεί από το ριβόζυμο να αναγνωρίσει την
αλληλουχία των δικών του βάσεων, να ταυτοποιήσει πανομοιότυπα χημικά στο
περιβάλλον του και να συναρμολογήσει αυτά τα χημικά με την σωστή σειρά ώστε να
δημιουργήσει ένα αντίγραφο του εαυτού του. Είναι μια υπερβολική εργασία ακόμη
και για πρωτεΐνες οι οποίες έχουν την πολυτέλεια να ζούν μέσα σε κύτταρα
γεμάτα με τις σωστές βιοχημικές ενώσεις, άρα είναι ακόμη πιο δύσκολο να
αντιληφθούμε πώς θα μπορούσαν να πετύχουν τέτοιο κατόρθωμα μέσα στη
χαοτική αρχέγονη σούπα. Μέχρι σήμερα, κανείς δεν έχει ανακαλύψει ούτε κατάφερε
να φκιάξει ένα ριβόζυμο ικανό να αναλάβει ένα τόσο πολύπλοκο έργο, ακόμη και
στο εργαστήριο.Ακόμη πιο θεμελιώδες είναι το πρόβλημα της σύνθεσης των μορίων
RNA στην αρχέγονη σούπα. Το μόριο αποτε λείται από-τρία μέρη: τη βάση στην
οποία είναι κωδικευμένη η γενετική πληροφορία (όπως συμβαίνει και στις βάσεις
του DNA) μια φωσφορική ομάδα και το σάκχαρο της ριβόζης. Μολονότι ως ένα
βαθμό κατανοούμε πώς μπορεί να προέκυψαν οι βάσεις και το φωσφορικό οξύ τού RΝΑ
στην αρχέγονη σούπα, η πιο αξιόπιστη αντίδραση παραγωγής ριβόζης παράγει,
επίσης, πληθώρα άλλων. Δεν υπάρχει κανένας γνωστός μη βιολογικός μηχανισμός
μέσω του οποίου μπορεί να παραχθεί αποκλειστικά το σάκχαρο της ριβόζης. Ακόμη
όμως κι αν γνωρίζαμε πώς δημιουργείται η ριβόζη, η συνάρμοση των τριών
συστατικών με τη σωστή σειρά θα έθετε ένα ακόμη πιο ανυπέρβλητο εμπόδιο:
Όταν τα τρία συστατικά του RΝΑ βρεθούν στην ίδια περιοχή με τυχαίους
τρόπους, σχηματίζοντας εκείνη την αρχέγονη γλίτσα . Οι χημικοί αποφεύγουν το
πρόβλημα χρησιμοποιώντας ειδικές μορφές βάσεων που οι χημικές ομάδες τους
έχουν τροποποιηθεί ώστε να αποφεύγονται οι ανεπιθύμητες παράπλευρες
αντιδράσεις- όμως, έτσι κλέβουν: και σε κάθε περίπτωση, είναι ακόμη πιο
απίθανο να έχουν σχηματιστεί οι «ενεργοποιημένες» βάσεις σε αρχέγονες
συνθήκες απ' ό,τι οι βάσεις RΝΑ.Ωστόσο, οι χημικοί μπορούν να συνθέσουν τις
βάσεις του RNA από απλά χημικά, μέσα από μια εξαιρετικά πολύπλοκη σειρά
ελεγχό μενων αντιδράσεων στις οποίες κάθε επιθυμητό προϊόν μιας
αντίδρασης απομονώνεται πριν περάσει στην επόμενη αντίδραση.
-Ο Σκοτσέζος χημικός Γκράχαμ Κερν Σμίθ εκτίμησε
ότι, απαιτούνται περίπου 140 βήματα για τη σύνθεση μιας βάσης RNA από
απλούστερες οργανικές ενώσεις, οι οποίες μπορεί να υπήρχαν στην αρχέγονη σούπα.
Για κάθε βήμα υπάρχουν τουλάχιστον έξι εναλλακτικές αντιδράσεις, οι οποίες
πρέπει να αποφευχθούν. Μπορούμε, λοιπόν, να οπτικοποιήσουμε τη χημική σύνθεση,
αν εκλάβουμε κάθε μόριο ως ένα είδος μοριακού ζαριού και κάθε βήμα σαν
μια ρίψη, με τον αριθμό έξι να αντιστοιχεί στην παραγωγή του σωστού προϊόντος
και οποιονδήποτε άλλον στην παραγωγή λάθος προϊόντος. Συνεπώς, η πιθανότητα να
μετατραπεί τελικά κάποιο αρχικό μόριο σε RNA είναι τόση, όση η πιθανότητα να
εμφανιστεί ο αριθμός 6 σε 140 διαδοχικές ρίψεις ενός ζαριού.Φυσικά, οι χημικοί
αυξάνουν αυτή την εξαιρετικά μικρή πιθανότητα ελέγχοντας προσεκτικά κάθε βήμα,
ωστόσο, ο προβιοτικός κόσμος θα έπρεπε να στηριχτεί αποκλειστικά στην τύχη.
Είχε βγει ο Ήλιος την κατάλληλη στιγμή, ώστε να εξατμίσει μια μικρή λιμνούλα
χημικών γύρω από ένα ηφαίστειο λάσπης; Ή μήπως το ηφαίστειο λάσπης εξερράγη
εκλύοντας νερό και μικρές ποσότητες θείου, δημιουργώντας έτσι ένα άλλο σύνολο
χημικών ενώσεων; Μπορεί, άραγε, οι κεραυνοί να ενεργοποίησαν το μείγμα
επιταχύνοντας κάποιες χημικές αλλαγές με την ηλεκτρική ενέργεια τους; Τα
ερωτήματα δεν έχουν τελειωμό. Παρ' όλα αυτά, μπορούμε να υπολογίσουμε πως η
πιθανότητα να δώσει, καθένα από τα 140 απαραίτητα βήματα, στηριζόμενο
αποκλειστικά στην τύχη, το σωστό από τα έξι δυνατά προϊόντα, ισούται με 1 στα
6140 (αριθμός περίπου ίσος με 10109). Για να υπάρχουν πιθανότητες
δημιουργίας RNA αποκλειστικά μέσω τυχαίων διαδικασιών, η αρχέγονη σούπα μας θα
έπρεπε να περιλαμβάνει τουλάχιστον αυτόν τον αριθμό μορίων. Όμως, ο αριθμός
10109 είναι πολύ μεγαλύτερος ακόμη και από τον συνολικό αριθμό στοιχειωδών
σωματιδίων σε ολόκληρο το ορατό Σύμπαν (-περίπου1080). Η Γη απλώς δεν είχε
αρκετά μόρια, ούτε αρκετό χρόνο, για να φτιάξει επαρκείς ποσότητες RNA όλα αυτά
τα εκατομμύρια χρόνια από τον σχηματισμό της μέχρι την εμφάνιση της ζωής την
εποχή που υποδεικνύουν τα πετρώματα της Ισουα.»
-Μια εξίσου εντυπωσιακή παρατήρηση που
αντιμάχεται την έννοια του τυχαίου στην εμφάνιση της ζωής,διατυπώνει ο
διδάκτορας αστροφυσικής και θεωρητικής φυσικής Grechka Bogdanov στο
βιβλίο «Θεός και Επιστήμη».Παρατηρεί εκεί (σελ.64) ότι, ένα ζωντανό
κύτταρο αποτελείται από είκοσι αμινοξέα που σχηματίζουν μια συμπαγή
αλυσίδα.Αλλά η λειτουργία των αμινοξέων αυτών εξαρτάται από δύο χιλιάδες
περίπου ειδικά ένζυμα.Οι βιολόγοι υπελόγισαν ότι, η πιθανότητα να σχηματισθεί
ένα κύτταρο από χίλια ένζυμα που θα συνενωθούν τυχαία σύμφωνα με μιά ορισμένη
τάξη κατά τη διάρκεια μιάς εξελικτικής πορείας δισεκατομμυρίων χρόνων , είναι
μια στις 101000
(Ο ίδιος στο ίδιο βιβλίο( σελ.68) αναφερόμενος στις
διαδικασίες που επέτρεψαν την αναπαραγωγή των κυττάρων ,λέγει ότι,καμιά
από τις διαδικασίες-διεργασίες αυτές δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί
τυχαία,παραθέτοντας ως παράδειγμα ότι ,για να δημιουργηθεί ένα χρησιμοποιήσιμο
μόριο RNA από νουκλεοτίδια που θα έχουν ενωθεί «κατά τύχη» η φύση θάπρεπε να
πειραματίζεται στα τυφλά για για μια περίοδο εκατό φορές μεγαλύτερη από
την ηλικία του σύμπαντος. Και συνεχίζει(σελ.83) «Οι μαθηματικοί .βασισμένοι
σ’ένα νόμο που προκύπτει από τις αριθμητικές λύσεις αλγεβρικών
εξισώσεων,προγραμμάτισαν μηχανές παραγωγής τυχαίου.Διεπίστωσαν ότι ,συμφώνως με
τον νόμο των πιθανοτήτων,οι υπολογιστές θάπρεπε να λειτουργούν επί
δισεκατομμμύρια δισεκατομμυρίων δισεκατομμυρίων χρόνια,δηλαδή σχεδόν επ΄απειρον
μέχρι να προκύψει ένας συνδυασμός αριθμών ανάλογος με εκείνους που επέτρεψαν τη
δημιουργία του σύμπαντος και της ζωής.Οτι, με άλλη διατύπωση η μαθηματική
πθανότητα μιάς τυχαίας δημιουργίας του σύμπαντος είναι πρακτικώς
μηδενική.)
-O αθειστής Daniel Dennett βλέπει την εξέλιξη με
την φυσική επιλογή,ως μια αλγοριθμική διαδικασία παρόλο πού παραδέχεται ότι,
υπεισέρχεται σ΄αυτή μερικές φορές το στοιχείο της τυχαιότητας, ( he spells out
that algorithms as simple as long division often incorporate a significant
degree of randomness).
Μια πιθανή λύση έδωσε ο Αμερικανός βιοχημικός Τόμας
Τσεχ, ο οποίος το 1982 ανεκάλυψε ότι, πέρα από την κωδικοποίηση γενετικής
πληροφορίας, ορισμένα μόρια RNA λειτουργούσαν σαν ένζυμα και κατέλυαν
αντιδράσεις (έργο για το οποίο μοιράστηκε - με τον Σίντνεϊ Άλτμαν το βραβείο
Νόμπελ για τη χημεία το 1989). Τα πρώτα παραδείγματα αυτών των ριβοζύμων όπως
είναι γνωστά, βρέθηκαν στα γονίδια των μικροσκοπικών μονοκύτταρων οργανισμών
Terralymena, ένα είδος πρωτόζωων που συναντάμε σε λίμνες γλυκού νερού. Έκτοτε,
διαπιστώθηκε ότι, παίζουν ρόλο σε κάθε ζωντανό κύτταρο. Σύντομα θεωρήθηκε
πως η ανακάλυψή τους πρόσφερε μια διέξοδο στο πρόβλημα της κότας και του
αυγού, σχετικά με το αίνιγμα της ζωής. Η υπόθεση του κόσμου RNA όπως έγινε
τελικά γνωστή, υποστηρίζει ότι, η αρχέγονη χημειoσύνθεση οδήγησε στην παραγωγή
ενός μορίου RNA το οποίο μπορούσε να λειτουργήσει ταυτοχρόνως ως γονίδιο και ως
ένζυμο συνεπώς μπορούσε να κωδικεύσει την ίδια του τη δομή (όπως το DNA) και να
δημιουργήσει αντίγραφα του εαυτού του (όπως τα ένζυμα) από βιοχημικές
ενώσεις διαθέσιμες στην αρχέγονη σούπα. Αυτή η διαδικασία αντιγραφής πρέπει να
ήταν αρχικά εξαιρετικά απρόβλεπτη και να δημιούργησε πολλές μεταλλαγμένες
εκδοχές, οι οποίες θα ανταγωνίζονταν μεταξύ τους συμμετέχοντας σε έναν
μοριακό δαρβινικό ανταγωνισμό. Με την πάροδο του χρόνου, οι αντιγραφείς RΝΑ
πρέπει να στρατολόγησαν πρωτεΐνες για να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα της
αντιγραφής, οδηγώντας έτσι στο DΝΑ και τελικά στο πρώτο ζωντανό κύτταρο.
Η ιδέα ότι, ένας κόσμος αυτο-αντιγραφόμενων μορίων
RΝΑ προηγήθηκε της εμφάνισης του DΝΑ και των κυττάρων, αποτελεί
σχεδόν δόγμα στη σύγχρονη έρευνα για την προέλευση της ζωής. Τα ριβόζυμα
(ριβοένζυμα) αποδείχτηκαν ικανά να εκτελούν όλες τiς βασικές αντιδράσεις που
αναμένονται από ένα αυτο-αναπαραγόμενο μόριο. Για παράδειγμα, μία τάξη
ριβοζύμων συνενώνει δύο μόρια RΝΑ, ενώ μια άλλη μπορεί να τα διασπάσει. Μια
άλλη μορφή ριβοζύμου δημιουργεί αντίγραφα μικρών αλυσίδων (με μήκος λίγων μόνο
βάσεων) βάσεων RΝΑ. Από αυτές τις απλές δραστηριότητες μπορούμε να φανταστούμε
ένα πιο πολύπλοκο ριβόζυμο, ικανό να καταλύει όλες τις αντιδράσεις που
απαιτούνται για την αυτο-αναπαραγωγή. Από τη στιγμή που εμφανίστηκε η αυτο-αναπαραγωγή,
εμφανίζεται και η φυσική επιλογή. Άρα, ο κόσμος του RNA θα πήρε ένα
ανταγωνιστικό μονοπάτι που οδήγησε τελικά, ή έτσι τουλάχιστον πιστεύεται, στο
πρώτο ζωντανό κύτταρο.
Ωστόσο, το σενάριο αυτό παρουσιάζει αρκετά προβλήματα.
Μολονότι απλές βιοχημικές αντιδράσεις καταλύονται από ριβόζυμα, η
αυτο-αντιγραφή ενός ριβοζύμου είναι μια εξαιρετικά πιο πολύπλοκη διαδικασία η
οποία απαιτεί από το ριβόζυμο να αναγνωρίσει την αλληλουχία των δικών του
βάσεων, να ταυτοποιήσει πανομοιότυπα χημικά στο περιβάλλον του και να
συναρμολογήσει αυτά τα χημικά με τη σωστή σειρά ώστε να δημιουργήσει ένα
αντίγραφο του εαυτού του. Είναι μια υπερβολική εργασία ακόμη και για πρωτεΐνες
οι οποίες έχουν την πολυτέλεια να ζούν μέσα σε κύτταρα γεμάτα με τις
σωστές βιοχημικές ενώσεις, άρα είναι ακόμη πιο δύσκολο να αντιληφθούμε πώς θα
μπορούσαν να πετύχουν τέτοιο κατόρθωμα μέσα στη χαοτική αρχέγονη σούπα.
Μέχρι σήμερα, κανείς δεν έχει ανακαλύψει ούτε κατάφερε να φκιάξει ένα ριβόζυμο
ικανό να αναλάβει ένα τόσο πολύπλοκο έργο, ακόμη και στο εργαστήριο.
Ακόμη πιο θεμελιώδες είναι το πρόβλημα της σύνθεσης
των μορίων RNA στην αρχέγονη σούπα. Το μόριο αποτελείται από-τρία μέρη: τη βάση
στην οποία είναι κωδικευμένη η γενετική πληροφορία (όπως συμβαίνει και στις
βάσεις του DNA) μια φωσφορική ομάδα και το σάκχαρο της ριβόζης. Μολονότι ως
ένα βαθμό κατανοούμε πώς μπορεί να προέκυψαν οι βάσεις και το φωσφορικό
οξύ τού RΝΑ στην αρχέγονη σούπα, η πιο αξιόπιστη αντίδραση παραγωγής
ριβόζης παράγει, επίσης, πληθώρα άλλων. Δεν υπάρχει κανένας γνωστός μη
βιολογικός μηχανισμός μέσω του οποίου μπορεί να παραχθεί αποκλειστικά το
σάκχαρο της ριβόζης. Ακόμη, όμως, κι αν γνωρίζαμε πώς δημιουργείται η ριβόζη, η
συνάρμοση των τριών συστατικών με τη σωστή σειρά θα έθετε ένα ακόμη πιο
ανυπέρβλητο εμπόδιο: Όταν τα τρία συστατικά του RΝΑ βρεθούν στην ίδια
περιοχή με τυχαίους τρόπους, σχηματίζοντας εκείνη την αρχέγονη γλίτσα . Οι
χημικοί αποφεύγουν το πρόβλημα χρησιμοποιώντας ειδικές μορφές βάσεων που
οι χημικές ομάδες τους έχουν τροποποιηθεί ώστε να αποφεύγονται οι
ανεπιθύμητες παράπλευρες αντιδράσεις- όμως, έτσι κλέβουν: και, σε κάθε
περίπτωση, είναι ακόμη πιο απίθανο να έχουν σχηματιστεί οι
«ενεργοποιημένες» βάσεις σε αρχέγονες συνθήκες απ' ό,τι οι βάσεις RΝΑ.
Ωστόσο, οι χημικοί μπορούν να συνθέσουν τις βάσεις του
RNA από απλά χημικά, μέσα από μια εξαιρετικά πολύπλοκη σειρά ελεγχόμενων
αντιδράσεων στις οποίες κάθε επιθυμητό προϊόν μιας αντίδρασης
απομονώνεται πριν περάσει στην επόμενη αντίδραση.
Φυσικά, οι χημικοί αυξάνουν αυτή την εξαιρετικά μικρή
πιθανότητα ελέγχοντας προσεκτικά κάθε βήμα, ωστόσο, ο προβιοτικός κόσμος θα
έπρεπε να στηριχτεί αποκλειστικά στην τύχη. Είχε βγει ο Ήλιος την κατάλληλη
στιγμή, ώστε να εξατμίσει μια μικρή λιμνούλα χημικών γύρω από ένα ηφαίστειο
λάσπης; Ή μήπως το ηφαίστειο λάσπης εξερράγη εκλύοντας νερό και μικρές
ποσότητες θείου, δημιουργώντας έτσι ένα άλλο σύνολο χημικών ενώσεων; Μπορεί,
άραγε, οι κεραυνοί να ενεργοποίησαν το μείγμα επιταχύνοντας κάποιες χημικές
αλλαγές με την ηλεκτρική ενέργεια τους; Τα ερωτήματα δεν έχουν τελειωμό. Παρ'
όλα αυτά, μπορούμε να υπολογίσουμε πως η πιθανότητα να δώσει, καθένα από τα 140
απαραίτητα βήματα, στηριζόμενο αποκλειστικά στην τύχη, το σωστό από τα έξι
δυνατά προϊόντα, ισούται με 1 στα 6140 (αριθμός περίπου ίσος με 10109). Για να
υπάρχουν πιθανότητες δημιουργίας RNA αποκλειστικά μέσω τυχαίων
διαδικασιών, η αρχέγονη σούπα μας θα έπρεπε να περιλαμβάνει τουλάχιστον αυτόν
τον αριθμό μορίων. Όμως, ο αριθμός 10109 είναι πολύ μεγαλύτερος ακόμη και από
τον συνολικό αριθμό στοιχειωδών σωματιδίων σε ολόκληρο το ορατό Σύμπαν
(περίπου1080). Η Γη απλώς δεν είχε αρκετά μόρια, ούτε αρκετό χρόνο, για να
φτιάξει επαρκείς ποσότητες RNA όλα αυτά τα εκατομμύρια χρόνια από τον
σχηματισμό της μέχρι την εμφάνιση της ζωής την εποχή που υποδεικνύουν τα
πετρώματα της Ισουα.
Ωστοσο, ας θεωρήσουμε ότι με μια άγνωστη χημική
διαδικασία δημιουργήθηκαν τελικά σημαντικές ποσότητες RNA ,ερχόμαστε τώρα
αντιμέτωποι με το εξίσου δυσεπίλυτο πρόβλημα της συνένωσης των τεσσάρων
διαφορετικών βάσεων τουRNA (αδενίνη, ουρακίλη κυτοσίνη, γουανίνη) με τη σωστή
σειρά,ώστε να σχηματισθεί ένα ριβόζυμο ικανό για αυτο-αντιγραφή. Τα
περισσότερα, ριβόζυμα είναι αλυσίδες RΝΑ τουλάχιστο εκατό βάσεων.Κάθε
βάση της αλυσίδας συμπληρώνεται με μια από τις τέσσερες βάσεις άρα υπάρχου 4100
(η 1060) διαφορετικοί τρόποι αλυσίδας RNA μήκους 100 βάσεων Πόσο πιθανό είναι
το τυχαίο ανακάτεμα βάσεων RNA να παραγάγει τη σωστή
αλληλουχία βάσεων κατά μήκος της αλυσίδες, ώστε να φτιαχτεί ένα
αυτοναντιγραφόμενο ριβοενζυμο;
Αφού φαίνεται να περνάμε μια χαρά με τους μεγάλους
αριθμούς ας υπολογίσουμε και αυτήν την πιθανότηται.Αποδεικνύεται ότι, 4100
μεμονωμένος αλυσίδες βάσεων, θα είχαν συνολική μάζα 1050χιλιογραμμα/μια τέτοια
μάζα θα χρειαζόμασταν προκειμένου να πάρουμε ένα μόνο αντίτυπο των περισσότερων
αλυσίδων και συνεπώς μια καλή πιθανότητα ένα από αυτά να έχει όλες
τις βάσεις του στην σωστή σειρά, ώστε να λειτουργήσει ως αυτο-αντιγραφέας.
ωστόσο,ολόκληρη η μάζα του γαλαξία μας εκτιμάται στα 1042 χιλιόγραμμα.
Ολοφάνερα, λοιπόν, δεν μπορούμε να στηριχθούμε αποκλειστικώς
στην τύχη.
Φυσικά, υπάρχει το ενδεχόμενο να μην είναι μόνο μια η
διάταξη ανάμεσα στις 4100 δυνατές αλυσίδες RNA βάσεων που
λειτουργεί ως αυτο-αντιγραφέας. μπορεί να είναι περισσότερες. Θα
μπορούσαν να υπάρξουν ακόμα και τρισεκατομμύρια πιθανοί, αντιγραφείς
σχηματιζόμενοι από αλυσίδες RNA μήκους 100 βάσεων. Iσως το αυτο-αντιγραφόμενο
RNA να είναι αρκετά συνηθισμένο ώστε να χρειαζόμαστε τελικά μόλις ένα
εκατομμύριο μόρια,για να έχουμε καλές πιθανότητες σχηματισμού ενός
αυτο-αντιγραφέα. το πρόβλημα με αυτό το επιχείρημα είναι ότι παραμένει απλώς...
επιχείρημα. παρά τις πολυάριθμες απόπειρες, κανείς δεν έφτιαξε ποτέ έστω ένα
αυτο-αντιγραφόμενο RNA ,DNA,ή πρωτεϊνη), ούτε έχει παρατηρηθεί ποτέ στη φύση.
Διόλου παράξενο, αν σκεφτείτε ποσό δύσκολη είναι η διαδικασία της
αυτο-αντιγραφής. Στον σημερινό κόσμο απαιτείται ένα ολόκληρο ζωντανό κύτταρο
για να επιτευχτεί. Θα μπορούσε να είχε επιτευχτεί με ένα πολύ απλούστερο
σύστημα πριν από δισεκατομμύρια χρόνια; Σίγουρα έτσι πρέπει να έγινε, αλλιώς
δεν θα βρισκόμασταν εδώ τώρα να στοχαζόμαστε το πρόβλημα. Το πως, όμως,
επετεύχθητε πριν από την εμφάνιση των κυττάρων, δεν είναι σε καμία περίπτωση
σαφές.
Με δεδομένες τις δυσκολίες για την ταυτοποίηση των
βιολογικών αυτο-αντιγραφεων, ας βαθύνουμε τις γνώσεις μας θέτοντας ένα πιο
γενικό ερώτημα: πόσο εύκολη είναι η αυτο-αντιγραφή σε οποιοδήποτε σύστημα; Η
σύγχρονη τεχνολογία προσφέρει πληθώρα συσκευών αντιγραφής, από τα φωτοτυπικά
μηχανήματα μέχρι τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τους τρισδιάστατους εκτυπωτές.
Μπορεί κάποια από αυτές τις συσκευές να δημιουργήσει ένα αντίγραφο του εαυτού
της; κάτι τέτοιο μπορούμε να ισχυριστούμε μόνο για τους τρισδιάστατους
εκτυπωτές, όπως εκείνου της RepRap (replicating rapid prototyper), πνευματικό
δημιούργημα του Αντριαν Μποιερ του πανεπιστημίου του Μπαθ, στο Ηνωμένο
Βασίλειο. Οι μηχανές αυτές μπορούν να εκτυπώσουν τα ιδία τα συστατικά τους, τα
οποία στη συνέχεια συναρμολογούνται για να φτιαχτεί ένας νέος τρισδιάστατος
εκτυπωτής RepRap.Για να είμαστε ακριβείς, όχι ένας άλλος τρισδιάστατος
εκτυπωτής. Το μηχάνημα εκτυπώνει μόνο σε πλαστικό, αλλά το δικό του πλαίσιο
είναι μεταλλικό, όπως και τα περισσότερα ηλεκτρικά εξαρτήματα του. Συνεπώς,
αντιγράφονται μόνο τα πλαστικά μέρη. Και αυτά πρέπει να συναρμολογηθούν με τα
χέρια και να συμπληρωθούν με άλλα μέρη, για να κατασκευαστεί ο νέος εκτυπωτής.
Οι σχεδιαστές οραματίζονται να προσφέρουν κάποια στιγμή τους
αυτο-αντιγραφόμενους RepRap εκτυπωτές (υπάρχουν αρκετές διαφορετικές
σχεδιάσεις) δωρεάν, προς όφελος όλων .Ομως την στιγμή που γράφονται αυτές οι
γραμμέςς απέχουμε πολύ από την κατασκευή μιας πραγματικά αυτο-αντιγραφόμενης
μηχανής.
Αφού, λοιπόν, η εξέταση των αυτο-αντιγραφόμεων μηχανών
δεν μας βοηθά ουσιαστικά να καταλάβουμε αν η αυτοαντιγραφή είναι εύκολη ή
δύσκολη, μήπως μπορούμε τελικά ν΄αποφύγουμε τον υλικό κόσμο συνολικά και
να εξετάσουμε το ερώτημα καταφεύγοντας σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, όπου οι
περίπλοκες εκείνες χημικές ενώσεις, που τόσο δύσκολα δημιουργούνται
μπορούν να αντικατα σταθούν από τους απλούς δομικούς λίθους του
ψηφιακού κόσμου: Συγκεκριμένα, από τα μπιτ που συλλαμβάνουν τις τιμές 1
και 0; Ένα «μπάιτ» δεδομένων αποτελούμενο από οχτώ μπιτ, αναπαριστά έναν απλό
χαρακτήρα κειμένου σε έναν κώδικα υπολογιστή και μπορεί χοντρικά να
εξισωθεί με την μονάδα του γενετικού κώδικα: τη βάση του DNA ή
RNA.Μπορούμε τώρα να διατυπώσουμε διαφορετικά το ερώτημα :ανάμεσα σε όλες
τις δυνατές σειρές από μπάιτ, πόσο συχνές είναι εκείνες που μπορούν να
αυτο-αντιγραφούν σε έναν υπολογιστή;
Εδώ έχουμε ένα τεράστιο πλεονέκτημα, επειδή οι
αυτό-αναγραφόμενες σειρές από μπάιτ είναι στην πραγματικότητα πολύ συχνές: τις
γνωρίζουμε ως ιούς υπολογιστών – σχετικά μικρά προγράμματα υπολογιστή τα
οποία τους μολύνουν , πείθοντας την κεντρική μονάδα επεξεργασίας
τους(CPU)να κατασκευάσει πάμπολλα αντίγραφα τους. Στη συνέχεια, οι ιοί
αυτοί μεταπηδούν στα ηλεκτρονικά μηνύματα μολύνουν τους
υπολογιστές των φίλων και των συνεργατών μας. Αν, λοιπόν εκλάβουμε
την μνήμη του υπολογιστή σαν ένα είδος ψηφιακής αρχέγονης σούπας, τότε οι
ιοί των υπολογιστών μπορούν να θεωρηθούν ως το ψηφιακό ισοδύναμο
των αρχέγονων αυτο-αντιγραφέων.Ένας από τους απλούστερους ιούς υπολογιστων ο
Tinba έχει μήκος 20 κιλομπάιτ: πολύ μικρός σε σύγκριση με τα
περισσότερα προγράμματα υπολογιστών.Ωστόσο ο Tinba επιτέθηκε, επιτυχώς
στους υπολογιστές μεγάλων τραπεζών το 2012, εισδύοντας στους περιηγητές
τους και κλέβοντας δεδομένα σύνδεσης. Άρα ήταν oπωσδήποτε ένας σημαντικός
αυτο-αντιγραφέας. Μπορεί τα 20 κιλο-μπάιτ να θεωρούνται πολύ λίγα για ένα
πρόγραμμα υπολογιστή, ωστόσο αποτελούνται από μια σχετικά μακριά σειρά ψηφιακής
πληροφορίας καθώς, με 8 μπιτ ανά μπάιτ, αντιστοιχεί σε 160.000 μπιτ
πληροφορίας. Με δεδομένο ότι, κάθε μπιτ μπορεί να λάβει δύο τιμές (0 ή 1), ας
υπολογίσουμε την πιθανότητα να παραχθούν τυχαία συγκεκριμένες σειρές δυαδικών
ψηφίων. Για παράδειγμα, η πιθανότητα να παραχθεί μια συγκεκριμένη σειρά 3 μπιτ,
λ.χ. η 111, είναι 1/2 Χ 1/2 χ 1/2 ή αλλιώς 1 στα 23. Ακολουθώντας την ίδια
μαθηματική λογική, έπεται ότι, η πιθανότητα να καταλήξουμε τυχαία σε μια συγκεκριμένη
σειρά με μήκος 160.000 μπιτ, όσο, δηλαδή, το μήκος του Tinba, ισούται με 1 στις
2160-000. Αυτός ο απίστευτα μεγάλος αριθμός, μας λέει ότι ο Timba δεν θα
μπορούσε να έχει προκύψει μόνο από τύχη.
Ίσως, όπως εικάσαμε για τα μόρια του RNA, υπάρχουν
εκεί έξω πάρα πολλοί αυτο-αντιγραφόμενοι κώδικες οι οποίοι είναι πολύ
απλούστεροι από τον Τimba και έχουν προκύψει τυχαία. Αν όμως ήταν έτσι τα
πράγματα, τότε σίγουρα θα είχε μέχρι σήμερα εμφανιστεί αυθορμήτως ένας ιός
υπολογιστή από όλα τα δισεκατομμύρια γκιγκαμπάιτ που ανταλλάσσονται στο
διαδίκτυο κάθε δευτερόλεπτο. Σε τελική ανάλυση, οι περισσότεροι απ’ αυτούς τους
κώδικες είναι απλές ακολουθίες μονάδων και μηδενικών (σκεφτείτε όλες τις
εικόνες και όλες τις ταινίες που κατεβάζουν οι χρήστες κάθε δευτερόλεπτο).
Αυτοί οι κώδικες είναι όλοι δυνητικά λειτουργικοί, από την άποψη ότι δίνουν
εντολές στις CPU μας να εκτελέσουν βασικές λειτουργίες, όπως να αντιγράψουν ή
να διαγράψουν. Ωστόσο, όλοι οι ιοί που έχουν μέχρι σήμερα μολύνει υπολογιστές
φέρουν την αδιαμφισβήτητη υπογραφή της ανθρώπινης σχεδία σης.Από όσα
γνωρίζουμε, το τεράστιο ρεύμα ψηφιακής πληροφορίας που κατακλύζει τον κόσμο μας
κάθε μέρα δεν έχει ποτέ παραγάγει έναν ιό υπολογιστή.,-
-Με ισοδύναμη διατύπωση δεν γνωρίζουμε πώς και με
ποιόν μηχανισμό εμφανίστηκε η πρώτη ζωντανή ύπαρξη(Γεωργάτσος ό.π.
σελ.23).Υπάρχουν βεβαίως θεωρίες,που δεν συνιστούν όμως βεβαιότητα αφού δεν
μπορούν ν΄αποδειχθούν, στοιχείο που όπως επισημαίνει και ο Karl
Popper, σημαίνει ότι ,δεν πρόκειται για επιστη μονική γνώση.
- Ο Elie Gourin(ό.π.σελ.147 επ.)αφού
ξεκαθαρίζει,ότι, τα όσα εκθέτει δεν αποδεικνύονται αλλά είναι προιόν
διαίσθησης, γράφει ότι,δεν πιστεύει πώς, η δημιουργία τού Σύμπαντος οφείλεται
αποκλειστικώς στην τύχη, ότι, η ζωή μεταμορφώνει την ύλη και επιτρέπει στην
νοημοσύνη και την συνείδηση να αναπτυχθούν,ότι, κείται έξω από τους φυσικούς
νόμους,ότι ,η ζωή είναι απόρροια Τού Θεού,για να καταλήξει ότι, δεν έχει να
δώσει απάντηση, αφού σ΄ό,τι τον αφορά ,δεν υπάρχει ερώτηση.
-Κατά τον J.Monod, (από τους ιδρυτές τής
μοριακής; Βιολογίας, βραβείο Νομπελ Ιατρικής και Φυσιολογίας το 1965 ),η
εμφάνιση τής ζωής οφείλεται στην τύχη.Αναφερόμενος στο βιβλίο του «Τύχη και
αναγκαιότητα,»που έγραψε το 1970,γράφει « Ο τίτλος τού βιβλίου μου,είναι η
φράση τού Δημοκρίτου: Ο,τι υπάρχει στο Σύμπαν είναι προιόν τύχης και
αναγκαιότητας» Όταν την ανεκάλυψα μού ήρθαν δάκρυα στα μάτια……….Στην
πραγματικότητα,οι δύο αυτές έννοιες-το τυχαίο και η
αναγκαιότητα-παρεμβάλλονται αναγκαστικά στην ερμηνεία τής εξέλιξης.Το τυχαίο
βρίσκεται στην πηγή, στην προέλευση και στο μηχανισμό, των
μεταβολών,απ΄όπου προέρχεται η εμφάνιση των νέων χαρακτηριστικών στους
ζωντανούς οργανισμούς.Η αναγκαιότητα, υπάρχει στο επίπεδο τής επιλογής. Η
επιλογή γίνεται μεταξύ των νέων χαρακτηριστικών και επιτρέπει σε μερικά απ΄αυτά
να επικρατήσουν».
-Κατά τον Francois Jacob, συνεργάτη και ομοιδεάτη τού
Μονό,βραβείο Νομπέλ 1965,(« Η λογική τού ζώντος» σελ. 399 επ.) «Το
γενετικό πρόγραμμα εμφανίζεται σαν ένα κείμενο χωρίς συγγραφέα ,που ένας
διορθωτής το διόρθωνε επί επί ένα δισεκατομμύριο χρόνια……………Μετάλλαξη έχουμε
όταν αλλοιώνεται το νόημα τού κειμένου.Οι αλλαγές τού χημικού κειμένου
επέρχονται όχι από την τροποποίηση μιάς αλληλουχίας που διαλέγεται εκ των
προτέρων,αλλά στα τυφλά( ό.π. σελ.401).
- Ο A.G.Cairns-Smith (ό.π.83) παρόλο που ισχυρίζεται
πώς η ζωή προήλθεν από την άργιλο, δέχεται πώς έστω και σε μεγάλο χρονικό
διάστημα,θα έτυχε μια φορά ο σωστός συνδυασμός των περιστάσεων.
-O Capra( «Η κρίσιμη κλπ».139) γράφει: «Οι
δαρβινικές, αρχές τής τυχαίας παραλλαγής και τής φυσικής
επιλογής,αντιπροσωπεύουν μόνον δύο όψεις ενός πολύπλοκου φαινομένου που
μπορεί, να γίνει πολύ καλύτερα κατανοητό,από την οπτική ενός
ολιστικού πλαισίου, ή ενός πλαισίου συστημάτων.Και ένα τέτοιο πλαίσιο είναι
πολύ πιό εκλεπτυσμένο και χρήσιμο παρά η δογματική θέση τής λεγόμενης
νέο-δαρβινικής θεωρίας».
-Ο Remy Chauvin , καθηγητής στην Σορβόννη στο
εργαστήριο τής κοινωνιολογίας των ζώων πιστεύει σε Θεό,αρνείται( ό.π. σελ.51
επ.) την κατηγορηματική βεβαιότητα τού Μονό,ως προς την τύχη και ξανατοποθετεί,τον
δαρβινισμό, στο ιστορικό του πλαίσιο.Ισχυρίζεται ότι, είναι λάθος να
υποστηρίζεται ότι, το περιβάλλον ρυθμίζει την εξέλιξη γιατί το
περιβάλλον δεν κατευθύνει κάτι μεγάλο ( « Elie Gourin :ό.π.σελ 120 επ.)
Γράφει μεταξύ άλλων: « η λειτουργία δεν δημιουργεί το όργανο,ο
τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλός μας ενεργεί στο σώμα μας,είναι πιθανώς ο ίδιος
με την εξελικτική θέληση,που ενεργεί στην ζωντανή ύλη……Οσο λιγώτερο είναι
ειδικευμένα τα όντα,τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα έχουν να προσαρμοσθούν σε νέες
συνθήκες…………μια ειδίκευση υπερβολική είναι συχνά θανατηφόρα στην
φύση……………το πλήθος των λύσεων είναι ο κανόνας,αυτό που φαίνεται να ενδιαφέρει
την εξέλιξη είναι ο στόχος όχι τα μέσα……Και παρατηρεί κανείς ότι, η εξέλιξη
είναι προσανατολισμένη με την έννοια αυτή,ότι, δηλαδή δεν είδε κανείς
ποτέ ένα ψάρι ή ένα πτηνό να ξαναγίνει ερπετό………Υπάρχει κάτι το θελημένο στους
μηχανισμούς τής φύσεως.Και η κλείδα τής εξέλιξης,βρίσκεται στο εσωτερικό
τού ζωντανού….. ότι, κάτι θέλει να εκφρασθεί μέσα από το ζωντανό Ένα
πρόγραμμα εκτελείται μέσω μηχανισμών,των οποίων οι οργανισμοί δεν έχουν
συνείδηση,και αυτό είναι η εξέλιξη» Η ζωή γι΄αυτόν είναι προσανατολισμένη
προς μεγαλύτερη πολυπλοκότητα,ψυχισμό και τελικώς συνείδηση.Ελευθερία και
ευφυία φαίνονται συνδεόμενες.Πιστεύει ότι, τόσο στην φύση όσο και στον
άνθρωπο υπάρχει κάτι που πρέπει ν΄ονομάσουμε πνεύμα..Φαίνεται ότι, υπάρχει κάτι
το θελημένο…κάτι που θέλει να εκφρασθεί (« on dirait que quelque chose
veut a travers elle s’ exprimer.): « Γιατί στην βιόσφαιρα να
υπάρχουν μέσα τόσα πολύπλοκα και παράξενα για να φθάσει κανείς και
να καταλήξει σε λύσεις που είναι τόσο κοντά; Είναι λοιπόν ο
Ανθρωπος που είναι τρελλός; Ας πούμε ότι, υπάρχει μια μεγάλη έλλειψη
κατανοήσεως, μεταξύ τού πνεύματος αυτού,που κρυσταλλοποιήθηκε στον εγκέφαλο τού
Ανθρώπου και στο άλλο πνεύμα που βλέπω ενεργό σε όλη την εξέλιξη.»
-Ο Michael Behe, καθηγητής τής Βιολογίας,(εξετάζοντας
ένα φυτό σε δοκιμαστικό σωλήνα) ….έφθασε στο συμπέρασμα ότι ,πρόκειται
για τόσο πολύπλο κα συστήματα (irreducibly complex) που ν’
αποκλείουν τέτοιες μεταβολές και ότι, η ζωή τού κυττάρου,είναι πολύ πολύπλοκη,
ώστε να οφείλεται σε τυχαίες μεταλλάξεις, ότι, ο Δαρβίνος δεν είχε
στην διάθεσή του την τεχνολογία τού εργαστη ρίου,που έχουν σήμερα οι μοριακοί
βιολόγοι,ότι, ο Δαρβίνος ασχολήθηκε με τα είδη,όχι με την δομή των κυττάρων,τα
μιτοχόνδρια και το DNA, ότι, ο βιολό γος τού Ηarvard, Stephen
Jay Gould ,παρετήρησε την έλλειψη, μεταβατικών σταδίων μεταξύ των μεγάλων
ομάδων και ότι, δεν υπάρχουν απολιθώματα ως προς την μετάβαση από τον πίθηκο
στον άνθρωπο.
- O Einstein (εν Alice Calaprice «The New
Quotable Einstein») αποκρούει εντελώς το τυχαίο για την εμφάνιση τής ζωής.Λέγει
χαρακτηριστικώς,πώς η πιθανότητα να δημιουργήθηκε τυχαίως η ζωή,συγκρίνεται με
την πιθανότητα,ένα λεξικό να είναι το αποτέλεσμα μιάς έκρηξης σ΄ένα
τυπογραφείο.Και γενικώτερα αποκλείει τη τυφλή τυχαιότητα και για
την δημιουργία τού Σύμπαντος με την τάξη και την ακρίβεια που το διακρίνει.
(Το σχετικό κείμενο στην αγγλική παρατίθεται στο
Παράρτημα υπό τον τίτλο "Ο Αινστάιν για τον παράγοντα ΤΥΧΗ)
-Είναι φανερό, λοιπόν ότι, απόψεις, (στο μέτρο
που θέλουν ν΄απαντήσουν στο ερώτημα για την προέλευση τής ζωής,πέρα από τις
άλλες αμφισβητήσεις που θα μπορούσαν να διατυπωθούν,ιδίως στο τομέα τής
επιβεβαιώσής-επαλήθευσής των, κατά τρόπο, αυστηρώς επιστημονικό,-) εμφανίζουν
και ένα κοινό μειονέκτημα.Ότι, αντιμετωπίζουν το φαινόμενο τής ζωής,όχι
από το αρχικό στάδιο,αλλά από ένα μεταγενέστερο. Γιατί,υποστηρίζεται βεβαίως (
όπως παραθέτει τεκμηριωμένα και ο Neil Shubin) η ύπαρξη κοινών σημείων ανάμεσα
στο σώμα μας,ανάμεσα στον άνθρωπο και τον μονοκύτταρο οργανισμό ,αλλά ακόμη και
αν αυτό δίνει την απάντηση στην πορεία από τον μονοκύτταρο οργανισμό στην
δημιουργία σωμάτων, δεν εξηγεί με πειστικότητα, ποιά ήταν η αρχή αυτή,που
επέτρεψε την δημιουργία τής ζωής, που δημιούργησε τον κώδικα που επέτρεψε την
δημιουργία της.Ισως αυτό,είναι και ίσως θα παραμείνει γιά μάς μυστήριο και πέρα
από τα όρια τής Επιστήμης.Η δημιουργία τού μονοκύτταρου οργανισμού,η δημιουργία
τού πρώτου συστατικού τού ζωντανού,όπως αποδίδεται στην τύχη,δεν
ικανοποιεί.(Πρβλ.Hoyle ό.π.)
Υπάρχει βεβαίως η Θεολογία ,η μεταφυσική,ο
εσωτερισμός,οι βιωματικές καταστάσεις,αλλά όλα αυτά, εκφεύγουν των ορίων τού
προκείμενου πονήματος.
Μήπως λοιπόν πρέπει θεωρήσουμε αδύνατη μια
επιστημονική εξήγηση; Μήπως πρόκειται για εξήγηση κείμενη πέρα από τις
διανοητικές μας δυνατότητες; (για μερικούς και έξω από τον προορισμό τού
ανθρώπου;), Μια επιστημονική ερμηνεία,με τις απαιτήσεις που απαιτεί η
Επιστήμη,έτσι ώστε να επιβάλλεται με την μορφή ενός καταναγκασμού,δηλαδή να
επαληθεύεται από το πείραμα ή την πείθουσα παρατήρηση,είναι –για την ώρα
τουλάχιστον-ανέφικτη .Ισως λοιπόν για μερικούς πρέπει ν’ αφιερωθούμε σε
κάτι πιό προσιτό,όπως είναι η απάντηση στο ερώτημα γιατί η ζωή,γιατί ο
άνθρωπος,ή πιο «συγκαταβατικά» και πιο προσγειωμένα να αγωνιστούμε για
την βελτίωση των σχέσεων ανάμεσα στους ανθρώπους; Μήπως απ΄όλη αυτή
την ιστορία,θα πρέπει να σκεφθούμε ότι, πρέπει να εγκαταλείψουμε την έννοια και
την στάση μιας αλαζονείας ως προς τις δυνατότητές μας να
κατανοήσουμε τα πάντα,ότι, είμαστε κάτι έντελώς διαφορετικό.
Το ερώτημα αυτό, αντιμετωπίζεται μερικώς σε άλλο
σημείο του πονήματος.
Αν ήταν σωστή η άποψη ότι, το Σύμπαν, η ζωή είναι
τυχαίο συμβάν, οπότε δεν έχουμε ανάγκη για παραδοχή μιάς υπέρτατης
διάνοιας, τότε θα δεχθούμε ότι, ο Θεός είναι προιόν εξελίξεως,με την έννοια
,ότι, εδώ και πολλά πολλά χρόνια,μετά την εμφάνιση τού πρώτου ζωντανού
οργανισμού, δημιουργήθηκε Θεός,όχι στην φαντασία τού ανθρώπου,αλλά σαν νέο
στοιχείο τού Σύμπαντος, καθοριστικό τής παραπέρα πορείας του.
Γιατί Θεός (όπως τον αντιλαμβάνεται ο καθένας μας)
υπάρχει.
Όλα τα παραπάνω δεν πρέπει να οδηγήσουν στην ειπόλαια
εσφαλμένη και «άδικη» άποψη ότι
,το τυχαίο δεν υπάρχει σε κανένα στάδιο της πορείας του ζωντανού,ή ότι είναι πάντοτε βλαβερό.. Με το
θέμα αυτό ασχολείται και ο Gottfried Shatz.στο βιβλίο του « Βιολογία ένας κήπος γεμάτος θαύματα»
Παρατίθεται σχετικό απόσπασμα:
.
Κατά την αμφιγονική εγγενή
παραγωγή το γενετικό υλικό των δύο γονέων συνδυάζεται τυχαίως
για την δημιουργία του ζυγωτού, δηλαδή του κυττάρου που είναι προιόν της
συνενώσεως των δύο γεννητικών κυττάρων,( λ.χ.του ωαρίου και του
σπερματοζωρίου στον άνθρωπο.) Ετσι χάρη στην τύχη, εξασφαλίζεται η μοναδικότητα
κάθε παιδιού,που γεννιέται,ενώ συγχρόνως ανανεώνεται η ποικιλομορφία του
ανθρώπινου είδους και ενισχύεται η βιολογική του ευρωστία.Και όλα αυτά ο
συγγραφέας τα στηρίζει σε παρατηρήσεις,που αναδεικνύουν τον ρόλο της τύχης
και εξαφανίζουν την έννοια του «πεπρωμένου». Η ύπαρξη του τυχαίου,
επιτρέπει στα γονίδια των δύο γονέων να έχουν στην διάθεσή τους,ένα
ανεξάντλητο αριθμό πιθανών συνδυασμών κατά την διαδικασία της συνένωσης
ωαρίου και σπερματο ζωρίου.Επομένως, δεν είμαστε σκλάβοι των γονιδίων
μας.
Γιατί,
δεν ταυτίζονται μεταξύ τους τα μονοζυγωτικά δίδυμα; Αφού
πρόκειται για αδέλφια που έχουν το ίδιο γενετικό υλικό θα ανέμενε
κάποιος μια πλήρη ταύτιση και ομοιότητα μεταξύ τους. Πώς λοιπόν δικαιολογείται
ότι, το ένα εκδηλώνει μια ασθένεια και το άλλο όχι;. Και γιατί στην
συνέχεια,με την ανάπτυξή τους,εμφανίζουν μεταξύ τους,όλο και περισσότερες
διαφορές; Επομένως τα γονίδιά μας δεν είναι απαράβατοι και αναλλοίωτοι νόμοι,
αλλά ενδέχεται να μεταβληθούν ως αντίδραση στο περιβάλλον,ή στον τρόπο ζωής
μας……».
22.- 10 Mind-Blowing
Mysteries That Science Has Not Been Able To Explain
There are some
things in life which make us wonder “Now, how did that happen?” And we try to
look for answers for the same. But there are a few things that even scientists
can’t explain… even in this modern age of technology and scientific
advancement.
Here is a list of
10 mind-blowing things that science has not been able to explain:
1. UNIDENTIFIED
SPECIES
There are many species
on this planet that have no known ancestral background. No one knows where they
came from. Even scientists are unable to decipher the exact mystery of
evolution.
2. BLACK HOLES
Black holes are
the strangest objects in the Universe. They’re formed when a giant star
collapses, imploding into a tiny area of intense gravity, that even the
surrounding light is sucked in.
This means that
although we’ve got a sense of how black holes work, we’ve still never actually
seen one — they’re invisible to telescopes that pick up electromagnetic
radiation, light, or X-rays. We can only guess what they look like on the
inside.
3. MAGNETIC
COMPASS IN COWS?
Scientists
performed an experiment where they scanned the images of cows grazing using
Google Earth. They discovered that 70% of cows turned their heads towards north
or south while grazing. This happens regardless of where the cow is – it can be
America, India or anywhere – the observation remained the same.
4. MYSTERY STAR
KIC 8462852
KIC 8462852 is the
star everyone is talking about since no one can explain the irregular patterns
of light coming from the star located 1,500 light years away from Earth. Many
researchers have speculated what could cause the enigmatic dips of light that
are unlike anything seen before.
Interestingly,
during an interview, Dr. Michio Kaku said that we could be looking at an alien
megastructure build around the star. He also said that “this star is breaking
all the rules” and “we would have to rewrite astronomy textbooks” to think
anything different.
5. DARK MATTER,
MATTERS.
Twenty seven
percent of the universe is what is known as dark matter. So what is dark
matter? All around the globe, scientists are still trying to find an answer to
this question. Since it does not emit any electromagnetic radiation, it’s
impossible to detect it.
There’s something
really attractive 220 million light years away, and it’s dragging our whole
galaxy towards it.
6. THE GREAT
ATTRACTOR
NASA/Hubble
Telescope
Ever since the Big
Bang, the entire universe is expanding, so it makes sense that our galaxy would
be moving. But not in the direction it’s headed.
According to
Business Insider, the cluster pointed out above is a gravitational anomaly
known as the Great Attractor, and its brightness is due to its gravitational
attraction. Some point to dark matter as the cause of this. And others claim
that our own galaxy, the Milky Way, is blocking our view of whatever it is
that’s pulling us towards it at 1.4 million mph.
7. RIGHT HANDED
V/S LEFT HANDED
Approximately
70%-95% human beings are right handed and 5%-30% are left handed. And some
unknown number is ambidextrous. Scientists have not been able to discover the
reason behind why people are righty or lefty. They say that genes are to be
blamed for it but which gene and how it affects us is still a mystery.
Read Also: Here
are 23 Stunning Facts about Left-Handed People that you had no idea about
8. BLOOD TYPE 0
“If mankind
evolved from the same African ancestor then everyone’s blood would be
compatible, but it is not. Rhesus negative blood type appears suddenly 35.000
years ago in Cro-magnon. Where did the Rh negatives come from? Why does the
body of an Rh negative mother carrying an Rh positive child try to reject her
own offspring? Humanity isn’t one race, bu a hybrid species.” – Robert Sepehr
Species with Amnesia: Our Forgotten History‘
A whole theory has
been wrapped up around this subject, and even a book written about it. Some
researchers believe they have found out a fascinating thing in regards of Rh
Positive and negative. According to a theory, in the distant past,
extraterrestrial beings visited the Earth and created, through “genetic
manipulation,” the Rh Negative with an intention of creating a race of
“slaves”.
9. WHAT ARE DREAMS
MADE OF?
Why do we dream
and what are dreams made of? This question must have haunted everyone at least
once in their life. The study of dreams is called oneirology. Scientists
believe that dreams have some connection with the human psyche. Remember Freud
and his theory?
10
. THE SO-CALLED
SPACE ROAR
Is there a thing
called as space roar? Back in 2006, scientists heard some roar like sounds
while studying stars. They could not discover the reason behind it and
certainly it was not some common cosmic phenomena.
jj
23.-Ernest Nagel-James
Newman \
ΤΟ ΘΕΩΡΗΜΑ ΤΟΥ GODEL(Τροχαλία
1991-Godel’s proof 1958 New York University Press)
O Gödel απέδειξε ότι είναι αστήρικτη
η άποψη που είχε γίνει σιωπηρά δεκτή ότι κάθε τομέας της
μαθηματικής σκέψης,μπορούσε να εφοδιασθεί με ένα σύνολο αξιωμάτων
επαρκές για να αναπτυχθεί μεθοδικώς, η απέραντη ολότητα των αληθινών
προτάσεων για το δεδομένο ερευνητικό πεδίο.Υπεστήριξε το συμπέρασμα ότι η
αξιωματική μέθοδος,έχει ορισμένους ενδογενείς περιορισμούς που αποκλείουν την
δυνατότητα να αξιωματοποιηθεί πλήρως ακόμα και η συνηθισμένη
αριθμητική των ακεραίων,.Επίσης απέδειξε ότι είναι αδύνατον να εδραιωθεί
η εσωτερική λογική συνέπεια μιάς μεγάλης κλάσης παραγωγικών
συστημάτων-η στοιχειώδης αριθμητικής για παράδειγμα-εκτός αν υιοθετηθούν
συλλογιστικές αρχές τόσο πολύπλοκες, ώστε η εσωτερική τους συνέπεια να είναι
αμφίβολη. όσο και των ίδιων συστημάτων..,,,,,δεν μπορεί να δοθεί καμιά
πραγματική σίγουρη εγγύηση ότι πολλοί σημαντικοί κλάδοι της μαθηματικής
σκέψης είναι πλήρως απηλλαγμένοι από εσωτερικές αντιφάσεις.Το 16…Το
αξίωμα για τις παράλληλες ευθείες του Ευκλείδη δεν φαίνονταν αυταπόδεικτο για
τους αρχαίους Ελληνες που αναζητούσαν τρόπο να το αποδείξουν από τα
άλλα ευκλείδεια αξιώματα που τα θεωρούσαν αυταπόδεικτα.( τούτο γιατί κυρίως
γιατί ΄ήσαν εξοικειωμένοι σε γραμμές που και αν δεν τέμνονται σε
κάποια πεπερασμένη περιοχή,του επιπέδου συναντώνται σε άπειρες
αποστάσεις(Ο Ευκλείδης έδειξε αξιοσημείωτη διορατικότητα θεωρώντας το διάσημο
αξίωμα των παραλλήλων σαν μια υπόθεση λογικά ανεξάρτητη από
τα άλλα του αξιώματα.Διότι όπως αποδείχθηκε στην συνέχεια αυτό το
αξίωμα δεν μπορεί να αποδειχθεί,από τις υπόλοιπες υποθέσεις,έτσι ώστε χωρίς
αυτό,τα σύνολο όλων τω αξιωμάτων είναι μη πλήρες)γι το αδύνατο να αποδειχθούν
σημαντικές προτάσεις της αριθμητικής Τούτο δέχεται και ο Gödel ……Εγινε
επίσης σαφές ότι η σωστή δουλειά του μαθηματικού είναι να παράγει θεωρήματα από
αξιωματικές παραδοχές, και όχι να αποφασίσει αν τα αξιώματα είναι πράγματι
αληθή. 19… Russel ¨«Καθαρά μαθηματικά είναι εκείνο το γνωστικό
αντικείμενο στο οποίο δεν ξέρουμε για τι πράγμα μιλάμε ούτε
και αν αυτό που λέμε είναι αληθές». 21 Οι μη ευκλείδειες γεωμετρίες
έχουν αξιώματα που θεωρήθηκαν από την αρχή ψευδή για το χώρο και γι’ αυτό,αμφίβολης
αλήθειας για οτιδήποτε .. αναγνωρίστηκε ως ανυπέρβλητο κρίσιμο πρόβλημα
22 Για να λυθεί το πρόβλημα,επινοήθηκε μια γενική μέθοδος.Η βασική ιδέα ήταν να
βρεθεί ένα μοντέλο (ή «ερμηνεία») για τα αφηρημένα αξιώματα ενός συστήματος
έτσι ώστε κάθε αξίωμα να ,μετατρέπεται σε μια αληθή πρόταση για το
μοντέλο. Στην ευκλείδεια γεωμετρία το μοντέλο ήταν ο χώρος..23..Μπορούμε
να θωρήσουμε ότι, η έκφραση «επίπεδο» στα αξιώματα της
γεωμετρίας Riemann σημαίνει την επιφάνεια μιάς
ευκλείδειας σφαίρας,..έτσι κάθε αξίωμα τής γεωμετρίας Riemann
μετατρέπεται σε ένα ευκλείδειο θεώρημα ….Παράδειγμα :Το
αξίωμα των παραλλήλων της γεωμετρίας Riemann γίνεται : Από ένα
σημείο της επιφανείας μιάς σφαίρας, δεν μπορεί να αχθεί κανένα τόξο
μέγιστου κύκλου, παράλληλο σε ένα δεδομένο τόξο μέγιστου κύκλου….(Η
γεωμετρία Riemann, μπορεί να αναπαρασταθεί, με ένα ευκλείδειο μοντέλο.Το
επίπεδο Riemann γίνεται η επιφάνεια μιάς ευκλείδειας σφαίρας,τα
σημεία στο επίπεδο γίνονται σημεία αυτής της σφαίρας,και οι ευθείες γραμμές,γίνονται
μέγιστοι κύκλοι. Ετσι ένα τμήμα επιπέδου στην γεωμετρία Riemann που
περικλείεται από ευθείες, απεικονίζεται σαν ένα τμήμα της σφαιρικής
επιφάνειας που περικλείεται με τμήματα μέγιστων κύκλων. Δύο ευθύγραμμα
τμήματα σε επίπεδο της γεωμετρίας Riemann είναι δύο τμήματα
μέγιστων κύκλων πάνω στην ευκλείδεια σφαίρα και αυτά αν
προεκταθούν,τότε τέμνονται ,αντιβαίνοντας έτσι στο αξίωμα των παράλληλων)
Προκύπτει δηλαδή ότι, η γεωμετρία Riemann είναι συνεπής αν τα
ευκλείδεια αξιώματα είναι αληθή και επομένως συνεπή.Αλλά η απάντηση αυτή δεν
είναι αποδεκτή…..Ακόμη και αν όλα τα παρατηρούμενα γεγονότα βρίσκονται σε
συμφωνία με τα αξιώματα, είναι ανοιχτή η δυνατότητας ένα μέχρι τώρα μη
παρατηρούμενο γεγονός να αντιφάσκει με αυτά, και έτσι να καταστρέφει
το δικαίωμα τους στην καθολικότητα….Στην ερμηνεία τoύ
Hilbert, τα αξιώματα του Ευκλείδη μετατρέπονται σε αλγεβρικές αλήθειες.
27..Αν η άλγεβρα είναι συνεπής τότε είναι και το γεωμετρικό
σύστημα…. η απόδειξη σχετίζεται με την υποτιθέμενη συνέπεια ενός
άλλου συστήματος,και δεν είναι «απόλυτη »απόδειξη. Για την απόδειξη ύπαρξης
συνέπειας,υπάρχει μια μόνιμη πηγή δυσκολίας..έγκειται στο γεγονός ότι τα
αξιώματα ερμηνεύονται με μοντέλα που αποτελούνται από πλήθος
άπειρο,στοιχείων που καθιστά αδύνατο να περικλεισθούν τα μοντέλα σε
πεπερασμένο πλήθος παρατηρήσεων και επομένως η αλήθεια των ίδιων
αξιωμάτων υπόκειται σε αμφισβήτηση…το συμπέρασμα που ζητά να εδραιώσει το
επιχείρημα,εμπλέκει μια επέκταση από ένα πεπερασμένο σε ένα άπειρο
πλήθος πληροφοριών. 28… Ετσι η μέθοδος των μοντέλων είναι ένα ανεκτίμητο
μαθηματικό εργαλείο για την λύση για την οποία σχεδιάστηκε
δεν δίνει όμως την τελική απάντηση στο πρόβλημα. 31 η αναγωγή της
αριθμητικής στην λογική δεν δίνει τελική απάντηση στο πρόβλημα της συνέπειας.
47….Ο Gödel έδειξε 1.-ότι αδύνατο να δοθεί μια μεταμαθηματική απόδειξη της
συνέπειας ενός συστήματος αρκετά περιεκτικού ώστε να περιέχει όλη
την αριθμητική
;2 Ότι τα Principia ή οποιοδήποτε
άλλο σύστημα με το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί η αριθμητική είναι
ουσιαστικά μη πλήρες.. ..Δεν μπορεί να δοθεί οποιοδήποτε συνεπές σύνολο
αριθμητικών αξιωμάτων ,υπάρχουν αληθείς αριθμητικές προτάσεις που
δεν μπορούν να αποδειχθούν από το σύστημα αυτό.
3.Οτι μπορεί να δοθεί μια απόδειξη για το αδύνατο απόδειξης
ορισμένων προτάσεων μέσα σε δεδομένο σύστημα.(αδύνατο να
αποδειχτούν ορισμένες σημαντικές προτάσεις της αριθμητικής».) .
Σημ.Μεταμαθηματικά Οι συγγραφείς προσπαθούν να
κάνουν κατανοητή την έννοια.
Γράφουν.. Ισως ο αναγνώστης βρει την λέξη «
μεταμα θηματικά» περισπούδαστη και την έννοιά της αινιγματική. Δεν θα
ισχυρισθούμε ότι ,η λέξη ηχεί όμορφα, αλλά η ίδια η έννοια δεν θα
μπερδέψει κανένα, αν επισημάνουμε ότι, χρησιμοποιείται σε σχέση με μια
ειδική περίπτωση μιας πολύ -γνωστής διάκρισης, συγκεκριμένα ανάμεσα σε
ένα υπό μελέτη αντικείμενο και μια συζήτηση για το υπό μελέτη αντικείμενο.
Η πρόταση: «στις φαλαρίδες-' τα αρσενικά επωάζουν τα
αυγά» αναφέρεται στο αντικείμενο που ερευνάται -από ζωολόγους και ανήκει στη
ζωολογία Αν όμως πούμε ότι, αυτή η δήλωση για τις φαλαρίδες αποδεικνύει ότι, η
ζωολογία είναι παράλογη, η πρόταση μας δεν αφορά τις φαλαρίδες αλλά ¬τη δήλωση
και τον τομέα στον οποίο εμφανίζεται και είναι η μεταζωολογία.Αν πούμε
ότι, το αυτό είναι ισχυρότερο από το εγώ παράγουμε ήχους που
ανήκουν στην ορθόδοξη ψυχανάλυση , αλλά αν διατυπώσουμε την κρίση ότι
αυτή η πρόταση είναι κενή νοήματος και μη αποδείξιμη, η κριτική μας ανήκει στη
μεταψυχανάληση Έτσι και στην περίπτωση των μαθηματικών και των
μεταμαθηματικών. Τα τυπικά συστήματα που κατασκευάζουν οι μαθηματικοί ανήκουν
στο φάκελο με την ετικέτα «μαθηματικά»• η συζήτηση και η θεωρητικολογία
για τα συστήματα αυτά ανήκει στο φάκελο με την ένδειξη «μεταμαθηματικά»
Η σημασία που έχει για το αντικείμενο μας να
αναγνωρίζου¬με τη διάκριση ανάμεσα στα μαθηματικά και τα μεταμαθηματικά δεν
μπορεί να υπερτονιστεί. Ωστόσο, η υποτίμηση της οδήγησε σε παράδοξα και σε
σύγχυση, ενώ η αναγνώριση της σπουδαιότητας της,έκανε δυνατόν να
φωτίσουμε τη λογική δομή της μα-θηματικής συλλογιστικής.
24.-Steven Weinberg « Πώς να εξηγήσουμε τον Κόσμο»
Ροπή 2016( To explain the
world 2015)
Στους πρώτος Ελληνες στοχαστές,συναντούμε έναν ύψιστο
βαθμό πνευματικής υπεροψίας γεγονός που τους εμπόδιζε να αποδίδουν κάποια
αξία στην γνώση των φαινομένων.40…Δεν πρέπει κανείς να υπερτονίζει
τις σύγχρονες πτυχές της αρχαϊκής ή κλασσικής ελληνικής επιστήμης κάνεις δεν
αποπειράθηκε (με εξαίρεση ίσως τον Ζήνωνα ) να αιτιολογήσει σοβαρά τις
υποθέσεις του,…44….η επιμονή προς επαλήθευση είναι απούσα από όλους τους
ποιητικούς μελετητές τής φύσεως 44.Τα μαθηματικά αποτελούν το μέσον με
την βοήθεια του οποίου καταλήγουμε σε συμπεράσματα σχετικά με τις
συνέπειες των φυσικών αρχών.Επί πλέον αποτελούν την αναγκαία γλώσσα στην οποία
διατυπώνονται οι αρχές της φυσικής επιστήμης. 55Παραμένει βέβαια μυστήριο για
μας ότι, τα μαθηματικά που εφευρέθηκαν για λόγους που δεν έχουν καμιά σχέση με
την φύση καταλήγουν συχνά να είναι χρήσιμα στις φυσικές θεωρίες
56…(Αναφερόμενος στον Αριστοτέλη,λέγει ότι, ένας συγκεκριμένος τόπος
κατάταξης-λ.χ.ανάμεσα ως προς τα όντα,στο φυσικό και το τεχνητό και ότι μόνον
το φυσικό άξιζε την προσοχή του.. που εφαρμόζεται σ’ολόκληρο το έργο του,
στάθηκε εμπόδιο στην μελλοντική εξέλιξη της επιστήμης….δεν ασχολήθηκε με
το πείραμα.η αλληλουχία των αιτίων δεν μπορεί να συνεχίζεται επάπειρον
61.. Η λέξη κίνηση αφορά κάθε είδους μεταβολή κατά τον Αριστοτέλη.
Η ελληνική λέξη φορά, αφορά στην αλλαγή τοποθεσίας 63….,Ο Αριστοτέλης
αξιοποίησε με αξιοθαύμαστο τρόπο την αρχαία λογική. 67,Η ελληνιστική εποχή
στηρίζεται σε μικρότερο βαθμό από την υπεροπτική διάκριση ανάμεσα
στη θεώρηση ΄της γνώσης ως αυτοσκοπού, και της γνώσης ως χρήσης 74
Η επίμονη πνευματική υπεροψία της διανόησης στην κλασσική εποχή,εμπόδισε
φιλοσόφους όπως ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης να κατευθύνουν τις θεωρίες προς
τεχνολογικές εφαρμογές..75 ) (Δεν,μας τα λέγει καλά,και αντιφάσκει με τον
σκοπό της επιστήμης που συγχέει με τον σκοπό της τεχνολογίας και διαφωνεί με
άλλους μεγαλος φυσικούς όπως ο Στρεντιγκερ κ.ά)Ο Αρχιμηδης ήταν ο πιο
εντυπωσιακός επιστήμονας-τεχνολόγος της ελληνιστικής περιόδου και ίσως όλων των
εποχών 79..Πέρα από την χυμοθεραπεία οι γιατροί μέχρι τη σύγχρονη εποχή
έπρεπε να γνωρίζουν και αστρολογία 86……Οι προσωκρατικοί
άρχισαν να αναζητούν εξηγήσεις ων φυσικών φαινομένων χωρίς αναφορά στους
θεούς.88 Σήμερα αναζητούμε μια τάξη στη φύση δεν πιστεύουμε όπως ότι
υπάρχει τάξη για τις αξίες ριζωμένη στην ανθρώπινη φύση.89 Μεγάλο
μέρος τής επιστήμης αναζητεί, νοήματα πίσω από τα φαινόμενα; 92 Η
αναγνώριση της Χριστιανικής θρησκείας ως επίσημης από τον θεοδόσιο το 380,
σήμανε το τέλος των σπουδαίων επιτευγμάτων τής Ελληνιστικής
περιόδου, 94.Ο διαχωρισμός ανάμεσα στα σωματίδια και τα πεδία εξαλείφθηκε
την δεκαετία του 1930 με την διατύπωση της κβαντικής θεωράς
πεδίου….υπάρχει ένα πεδίο ηλεκτρονίων η ενέργεια και η ορμή του
οποίου, συγκεντρώνονται σε ηλεκτρόνια κ.ο.κ.για τα κάθε είδους
στοιχειώδη σωματίδια…τα ηλεκτρόνια έχουν μάζα 378,,,Τοκαθιερωμένο πρότυπο
δεν εξηγεί ούτε την βαρύτητα ούτε την σκοτεινή ενέργεια μας παρέχει όμως
μια ενοποιημένη εικόνα όλων των ειδών ύλης και δύναμης(πλήν της βαρύτητας)
379..το καθιερωμένο πρότυπο ..αποτελεί περισσότερο προιόν εικασίας
καθοδηγούμενο από αισθητική κρίση και επιβεβαιωμένο από την επιτυχία
πολλών προβλέψεων. 380 ..Οταν μιλάμε για τα έμβια όντα η τελεολογία είναι
αναπόφευκτη…η κατανόηση της ζωής βάσει τελεολογικών αρχών που δεν
θα διαφέρουν που δεν θα διαφέρουν πολύ από τις αρχές των φυσικών
θεωριών, όπως το καθιερωμένο πρότυπο φαίνεται τώρα αναπόφευκτη 381Τα
έμβια όντα έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όχι μόνον λόγω του
τεράστιου αριθμού αρχών τής φυσικής αλλά και λόγω των ιστορικών
ατυχημάτων…κάθε γενική αρχή της βιολογίας έχει συγκεκριμένα
χαρακτηριστικά που οφείλονται στις θεμελιώδεις αρχές της φυσικής σε
συνδυασμό με τα ιστορικά ατυχήματα που είναι εξ ορισμού ανεξήγητα ._ Η άποψη
που μόλις περιγράφηκε αποκαλείται επιτιμητικά) αναγωγισμός. Αντιδράσεις
στη θεωρία υπάρχουν ακόμη και εντός της φυσικής. Οι φυσικοί που μελετούν
τα ρευστά ή τα στερεά αναφέρουν συχνά περιστατικά ανάδυσης εμφάνισης δηλαδή,
στην περιγραφή των μακροσκοπικών φαινομένων, εννοιών όπως η θερμότητα ή η
μετάβαση φάσης που δεν έχουν αντιστοιχίες στη φυσική των στοιχειωδων
σωματιδίων και δεν εξαρτώνται από τα στοιχεία των στοιχειωδών
σωματιδίων.Για παράδειγμα, η θερμοδυναμική, η μελέτη της θερμότητας
ισχύει σε ένα ευρύ φάσμα συστημάτων —όχι μόνο σε όσα έλαβαν υπόψη τους, ο
Μάξγουελ και ο Μπόλτζμαν— που περιέχουν μεγάλους αριθμούς μορίων, αλλά
και στις επιφάνειες των μεγάλων μαύρων τρυπών. Ωστόσο δεν ισχύει
καθολικά, και, όταν αναρωτιώμαστε αν ισχύει για ένα συγκεκριμένο σύστημα
και γιατί πρέπει να έχουμε ως σημείο αναφοράς κάποιες βαθύτερες,
πραγματικά θεμελιώδεις αρχές της φυσικής. Ο αναγωγισμός με την έννοια αυτή δεν
αποτελεί πρόγραμμα μεταρρύθμισης της επιστημονικής πρακτικής αλλά
μία απάντηση στο ερώτημα γιατί ο κόσμος είναι όπως είναι. 384..Ενώ
υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να κατανοήσιμε τις λειτουργίες του εγκεφάλου, που
ευθύνονται για τη συνείδηση,είναι δύσκολο να φαντασθεί κανείς πώς τα
συναισθήματα αυτά θα περιγράφονται σύμφωνα με τους κανόνες της φυσικής,385,,
--------------------------------------------------------------------
25.- James Stein “Πως τα μαθηματικά εξηγούν τον κόσμο»
Όταν τα φωτόνια παρατηρούνται μέσω ενός ανιχνευτή
συμπεριφέρονται ως σωματίδια…όταν όχι, ως κύματα Πώς ένα φωτόνιο γνωρίζει πότε
το παρατηρούμε και πότε όχι; …μεγάλο αίνιγμα για την
κβαντομηχανική…..Μεγαλύτερο αίνιγμα είναι η « καθυστερημένη επιλογή.Τοποθετήστε
έναν ανιχνευτή φωτο νίων μακριά από την πρώτη βάση και εξοπλίστε τον με
ένα διακόπτη που να τον ανοιγοκλείνει. Όταν ο ανιχνευτής φωτονίων είναι
ανοικτός, τα φωτόνια συμπεριφέρονται ως σωματίδια, ενώ όταν είναι
κλειστός τα φωτόνια συμπεριφέρονται ως κύματα. Αυτός είναι ουσία ένας
συνδυασμός των δύο προηγούμενων πειραμάτων.Η πρόταση του Γουήλερ ήταν να
κλείσει ή να ανοίξει τον ανιχνευτή πρωτονίων,μετά την αναχώρηση του φωτονίου
από τη πρώτη βάση. Αυτό είναι γνωστό ως «το πείραμα της καθυστερημένης
επιλογής», επειδή η επιλογή για να ανοίξει ή να κλείσει ο ανιχνευτής γίνεται
καθυστερημένα, αφού το φωτόνιο έχει ήδη επιλέξει αν θα συμπεριφερθεί ως κύμα ή
ως σωματίδιο.Φαίνεται ότι υπάρχουν δύο πιθανότητες και η συμπε ριφορά του
φωτονίου καθορίζεται είτε τη στιγμή που αφήνει την πρώτη βάση -αλλά σε
αυτή την περίπτωση, πώς ξέρει εάν ο ανιχνευτής φωτονίων είναι κλειστός ή
ανοιχτός;— είτε από την τελική κατάσταση του ανιχνευτή φωτονίων. Εάν συμβαίνει
το δεύτερο —όπως έδειξαν με σιγουριά τα πειράματα—, το φωτόνιο πρέπει
ταυτόχρονα να βρίσκεται και στις δύο καταστάσεις όταν φεύγει από την
πρώτη βάση ή σε μια αόριστη κατάσταση που • ξεδιαλύνεται όταν περνάει από τον
ανιχνευτή φωτονίων και μαθαίνει αν το παρατηρούν ή όχι.
Όπως προαναφέρθηκε, η μαθηματική περιγραφή των
κβαντικών φαινομένων γίνεται με τη βοήθεια της πιθανότητας Πριν γίνει
αντικείμενο παρατήρησης, ένα ηλεκτρόνιο, δεν έχει καθορισμένη θέση στο
χώρο και ορίζεται από ένα κύμα πιθανότητας , το οποίο δίνει την πιθανότητα το
ηλεκτρόνιο να βρίσκεται σε μια ορισμένη περιοχή του χώρου. Πριν παρατηρηθεί
το ηλεκτρόνιο είναι παντού - αν και,κάποια σημεία συγκεντρώνουν
περισσότερες πιθανότητες σε σχέση με κάποια άλλα.Επί πλέον , για να πάει από το
ένα σημείο στο άλλο, το ηλεκτρόνιο ακολουθεί κάθε διαθέσιμη πιθανή διαδρομή!
Παρ' όλα αυτά, με τη διαδικασία της παρατήρησης η
κυματοσυνάρτηση «καταρρέει», κι έτσι, δεν μπορεί πλέον να είναι παντού, αλλά η
θέση του περιορίζεται σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο. Με την παρατήρηση
καταρρέει επίσης η δυνατότητα το ηλεκτρόνιο να πάει από ένα σημείο σε ένα
άλλο μέσω κάθε πιθανής διαδρομής-. με αποτέλεσμα να πρέπει να επιλέξει μόνον
μια από τις ασύλληπτα πολλές.Ο Γουήλερ επίσης πρότεινε ότι η φύση
θα μπορούσε να απεικονίσει πόσο απροσδόκητη είναι η κβαντική μηχανική μέσω
ενός μεγαλυτέρου, πειράματος καθυστερημένης επιλογής.Αντί για ένα
διαχωριστή δέσμης σε ένα εργαστήριο, θα μπορούσαμε να έχουμε ένα κβάζαρ
δισεκατομ μύρια έτη φωτός μακρυιά που ενεργεί ως βαρυτικός φακός και
επιτρέπει στο φωτόνια φθάσει στην Γή μέσω της μίας από τις δύο διαφορετικές
διαδρομές που θα μπορούσαν να εστιάσουν έξω στο διάστημα και εάν κανένας
ανιχνευτής φωτονίων δεν ήταν τοποθετημένος κατά μήκος των διαδρομών, θα είχαμε
ένα μοτίβο συμβολής -ενώ εάν υπήρχαν ανιχνευτές φωτονίων, τα φωτόνια θα
ενεργούσαν ως σωματίδια.Η απροσδόκτητη πτυχή είναι ότι, το φωτόνιο,
δισεκατομμύρια χρόνια πριν περάσει από τον βαρυτικό φακό, φαίνεται να
έχει πάρει την απόφαση να συμπεριφερθεί ως σωματίδιο ή κύμα.Πειράματα
έχουν δείξει ότι,η απόφαση αυτή δεν λαμβάνεται από το
φωτόνιο, αλλά από το σύμπαν. Έτσι, όταν γίνεται μια παρατήρηση, το
φωτόνιο ενεργεί ως σωματίδιο όταν όχι, ενεργεί ως κύμα. 99…..Στην
κβαντική μηχανική είσθε απλώς ένα κύμα πιθανοτήτων μέχρις ότου κάποιος ή κάτι
να σας παρατηρήσει…Μια ευρέως διαδεδομένη άποψη στη φυσική είναι ότι,
παρατήρηση σημαίνει αλληλεπίδραση Ως προς την απάντηση ΄ως προς την
γάτα του Σρέντιγκερ,η κβαντομηχανική απαντά,ότι η γάτα είναι κατά το ήμισυ
ζωντανή και κατά το ήμισυ νεκρή ή τίποτε από τα δύο, και ότι,ότι η
απάντηση θα καθορισθεί,όταν το κουτί ανοιχτεί και η κυματοσυνάρτηση
καταρρέει μέσω της παρατήρησης… Χωρίς παρατήρηση (που δεν σημαίνει ότι
κοιτάζουμε την γάτα αλλά να πάρουμε πληροφορίες για την κατάσταση του
ραδιενεργού ατόμου,του οποίου η αποσύνθεση θα καθορίσει την έκβαση, πώς
μπορούμε να ξέρουμε; Είναι πιθανώς η ακριβέστερη άποψη της φυσικής
και παρέχει επιβεβαιώ σεις…Ως υπολογιστική μέθοδος η κβαντομηχανική είναι
πιθανώς η ακριβέστερη της φυσικής,σε μεγάλο βαθμό δεκαδικών θέσεων που
ξεπερνούν τον αριθμό του εθνικού χρέους….η κοινότητα των φυσικών δεν έχει ακόμη
καταλήξει στο τι είναι πραγματικότητα …101..Η κβαντομηχανική μας λέγει
ότι, τα φωτόνια και τα ηλεκτρόνια, είναι κύματα πιθανότητας,αλλά με την
αλληλεπίδραση με το Σύμπαν γίνονται σωματίδια.Εάν δεν μπορούμε να καθορίσουμε
το ότι, έχουν αλληλεπιδράσει με το Σύμπαν,κάτι που ισχύει στην κβαντική
διαγραφή, τότε είναι κύματα πιθανότητας.Μεταξύ αυτών που δεν θα μπορέσουμε ποτέ
να μάθουμε, είναι και γιατί ισχύει και το αν θα μπορούσε να ισχύει κάτι
άλλο.102..ο Αινστάιν στο τέλος της ζωής του, έλεγε ότι, δεν χρησιμοποιούσε
λέξεις όταν σκέφτεται την φυσική 103…Η αρχή της απροσδιοριστίας έχει
ανατρέψει την απλή άποψη αιτίας και αποτελέσματος. …τα άτομα ή τα
στοιχειώδη σωματίδια δεν είναι πράγματα αλλά απλώς διαμορφώνουν κύμα
δυνατοτήτων.107…Φαίνεται ότι, η κβαντική μηχανική ανοίγει την πόρτα του
μυστικισμού στο πραγματικό κόσμο. (οι κρυμμένες μεταβλητές του Αινστάιν)
112 Η ειδική θεωρία της σχετικότητας απαγορεύει ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός.
Τι θα συμβεί αν το κύμα πιθανοτήτων καταρρεύσει στιγμιαία σ’
ολόκληρο το Σύμπαν; 115 Η θεμελιώδης αρχή των πυθαγορείων ήταν ότι ,ο κόσμος
κατασκευάστηκε από ακέραιους αριθμούς ή από τις α ναλογίες ακεραίων. Η
ανακάλυψη ότι ,η τετραγωνική ρίζα του 2 ήταν ανισόμετρη,κατέστρεψε αυτήν
την κοσμολογική άποψη,την εποχή των Πυθαγορείων.Παρόλα αυτά μπορεί πράγματι οι
Πυθαγόρειοι να είχαν δίκαιο!Η κβαντική μηχανική η ακριβέ στερη που έχουμε
μέχρι τώρα απεικόνιση για τον κόσμο, είναι ουσιαστικά μια σύγχρονη
εκδοχή,της άποψης των Πυθαγορείων.
σύμφωνα με την κβαντική μηχανική αποτελείται από
αριθμούς βασικών μονάδων.Η μάζα,η ενέργεια,το μήκος και ο χρόνος,μετρούνται με
όρους κβάντων, Τα μαθηματικά του πραγματικού΄συστήματος των αριθμών, εκεί
που ανήκει και η τετραγωνική ρίζα του 2 είναι ένα ιδανικό
κατασκεύασμα που έχει μεγάλη χρησιμότητα και ιδιαίτερο ενδιαφέρον.Στον
πραγματικό κόσμο όμως άν΄ένα τετράγωνο μπορεί πράγματι να κατασκευασθεί, από
υλικά αντικείμενα, η διαγώνιός του (που κατασκευάζεται επίσης από υλικά
αντικείμενα,) είναι είτε λίγο κοντή,για να φθάσει από την μιά γωνία στην άλλη,
είτε πιό μακριά από όσο πρέπει. Αυτό μας κάνει να αναρωτιέμαστε, αν και
άλλες ιδέες που ήσαν γνωστές, σε προηγούμενους πολιτισμούς,και απορρίφθηκαν
πολύ καιρό πριν,επανέλθουν σε μιά σύγχρονη εκδοχή τους.135..Η μεγάλης κλίμακας
γεωμετρία του κόσμου είναι επίπεδη,όπως πίστευαν οι Ελληνες πριν
ακόμη δεχθούν ότιη Γή είναι στρογγυλή 186 Ένα σχέδιο αξιωμάτων είναι
συνεπές,όταν είναι αδύνατον μα βγουν αντιφατικά αποτελέσματα μάσα το σύστημα 191
Το .καθιερωμένο Πρότυπο είναι το αποτέλεσμα προσπαθειών αλλά ακόμα κι αν
αποδειχτεί ακριβές μέχρι την τελευταία λεπτομέρειά (και σε μερικές περιπτώσεις
έχει επιβεβαιωθεί πειραματικά σε περισσότερες από δεκαπέντε δεκαδικές θέσεις),
οι φυσικοί ξέρουν ότι αφήνει αναπάντητα πολλά ερωτήματα ,Οι μάζες των
σωματιδίων είναι αριθμοί που μετριούνται πειραματικά, υπάρχει, άραγε, μια
βαθύτερη θεωρία που μπορεί να προβλέψει αυτές τις μάζες; Τα φερμιόνια
διαιρούνται ωραία σε τρείς ξεχωριστές «γενιές» σωματιδίων, αλλά γιατί
τρεις, και όχι δύο ή περισσότερες; Οι τέσσερις δυνάμεις ποικίλλουν πολύ
από πολλές απόψεις. Ο ηλεκτρομαγνητισμός είναι ισχυρότερος σχεδόν κατά 40
τάξεις μεγέθους από τη βαρύτητα. Κι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αν
περάσετε μια χτένα μέσα από τα μαλλιά σας (με την προϋπόθεση ότι, έχετε
μαλλιά και δεν είστε σαν εμένα) μια κρύα χειμωνιάτικη μέρα, μπορείτε να
παράγετε αρκετή στατική ηλεκτρική ενέργεια, η οποία υπερνικάει τη βαρυτική
έλξη της γης και είναι ικανή να σηκώσει ένα χαρτί. Ο ηλεκτρομαγητισμός
και η βαρύτητα έχουν άπειρη εμβέλεια , ενώ η ισχυρή δύναμη είναι
περιορισμένη στο εσωτερικό του ατόμου. Ο ηλεκτρομαγνητισμός είναι ελκτικός και
συνάμα απωστικός, και - ευτυχώς είναι μοιρασμένος ισόποσα σε κάθε
μη ιονισμένο άτομο ( έτσι δεν είμαστε ένα μάτσο ηλεκτρικών φορτίων, εκτός από
τις κρύες χειμωνιάτικες ημέρες), αλλά η βαρύτητα είναι πάντα ελκτική.Οι
ηλεκτρικές θύελλες στο κέντρο του Γαλαξία δεν έχουν επιπτώσεις; σε μας, αλλά η
βαρύτητα που προέρχεται από τη μαύρη τρύπα,στο κέντρο του, σίγουρα μας επηρεάζει.Τα
πειράματα του Ασπεκτ δεν έχουν διαπιστώσει καμία κρυφή μεταβλητή.. ένα
πράγμα στο οποίο συμφωνούν όλα τα μαθηματικά πρότυπα,όσον αφορά την φυσική: ότι
σε αυτό το σύμπαν δεν υπάρχει άπειρο 222 Κατά τον Μ.Τεγμαρκ,το
πολυσύμπαν(Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Θεωρίας Χορδών, ενδεχομένως το Σύμπαν
μας να μην είναι το "μοναδικό" αλλά ένα μέλος ενός απειροσυνόλου
Συμπάντων.Η ολότητα των αυτών των πιθανολογικών και αμφιλεγόμενης ύπαρξης
Συμπάντων ονομάζεται Πολυσύμπαν)υποστηρίζει όλα τα πιθανά (και συνεπή )σύνολα
εξισώσεων,απλώς κάνει το σε διαφορετικούς τομείς ,ενώ εμείς τυχαίνει να
ζούμε στον τομέα Αινστάιν-Μάξουελ…Για το φώς το πρόβλημα παραμένει
δεδομένου ότι τα κύματα χρειάζονται ένα μέσο για να διαδοθούν. 223.Τα
πειράματα των Μάικελσον και Μόρλευ του 1887, κατέδειξαν σε ένα μεγάλο
βαθμό ακριβείας ότι δεν υπάρχει φωτοφόρος αιθέρας,….το Σύμπαν μας
απεχθάνεται το άπειρο,όσο πιστέψουμε ότι απεχθάνεται και η φύση το κενό.Κατά
συνέπεια κανένα σωματίδιο κε πεπερασμένη μάζα δεν μπορεί να ταξειδέψει με την
ταχύτητα του φωωτός,διότι τότε ο παρονομαστής στην παραπάνω εξίσωση,( του
Αινστάιν)…. θα ήταν 0 και η μάζα m θα ήταν άπειρη.Αυτό δεν αποτρέπει το
φως από το να ταξειδεύει με αυτήν την ταχύτητα,επειδή τα φωτόνια ,τα σωματίδια
του φωτός δεν έχουν μάζα…..τα ταχυόνια ,σωματίδια που κινούνται ταχύτερα
από την ταχύτητα του φωτός, έχουν κακή φήμη στην σύγχρονη φυσική,έτσι που να
μια θεωρία τα πριλαμβάνει, είναι ασταθή3ς. δεν ντα έχουμε όμως αποκλείσει
οριστικά. 225….υπάρχουν σωματίδια που αλλάζουν χαρακτήρα καθώς ταξειδεύουν,(
τρία διαφορετικά είδη νετρίνων καθώς ταξειευουν.225…Κατά την
θεωρία των χορδών όλα τα σωματίδια στο Σύμπαν είναι δονήσεις
μονοδιάστατων αντικειμένων,απίστευτα μικρών που δεν μπορούν να παρατηρηθούν
άμεσα αλλά βλέπουμε τις συνέπειές τους.,(,ένα βιβλίο να το
διαβάσεις από απόσταση 100.000.000 ετών φωτός)των χορδών,..που μπορούν να
δονηθούν μόνον με συγκεκριμένο τρόπο,.Ηθεωρία προβλέπει σωματίδια που δεν έχουν
ακόμη παρατηρηθεί, και δομές που δεν έχουν επιβεβαιωθεί 227.Είναι όντως
τετραδιάστατο το Σύμπαν;…Υπάρχει κάποιο άλλο Σύμπαν τετραδιαστατο;231…Ένα άτομο
μπορεί να αλλάξει το είδος του….Ενα άτομο που άρχισε τη ζωή του ως άτομο μπορεί
μέσω τής διαδικασίας που είναι γνωστή,ως Β μετάπτωση, να μετατραπεί σε άτομο
άνθρακα.,,,,Αυτό συνδέεται με την ραδιενέργεια και προωθείται από
την ασθενή δύναμη 237 Για διασπασθεί ένα άτομο χρειάζεται η βαρύτητα ενός
αστεριού 238 Υπάρχουν τουλάχιστον δύο λόγοι για τους οποίους για τους οποίους
μπορεί να μην μάθουμε ποτέ την φύση της απώτερης πραγματικότητας 1.Επειδή
η φύση του χωροχρόνου μπορεί να είναι τόσο χαοτική στο μήκος
Πλανκ.—το μήκος μιάς χορδής-και στο χρόνο Πλανκ-ο χρόνος που χρειάζεται
το φώς για να καλύψει το μήκος μίας χορδής- που απλώς δεν μπορούμε να κάνουμε
ακριβείς μετρήσεις,ώστε να καθορίσουμε μερικά κρίσιμα χαρακτηριστικά του
χώρου και του χρόνου…2.Η πολυπλοκότητα της αξιωματικής δομής οποιασδήποτε
θεωρίας περιγράφει τελικώς τήν πραγματικόητα ,αποδέχεται αναποκρίσιμες
προτάσεις ή κάτι παρόμοιο. 241….Επίσης ίσως υπάρχει κάπου μια πρόταση
που να μας λέει ότι η απώτερη φύση της πραγματικότητας,δηλαδή τα άτομα ,ο
χώρος,ο χρόνος,και η ύλη θα παραμείνουν για μας, έννοιες ακατανόητες και
απρόσιτες. …Κάποιος μαθηματικός μπορεί να αποδείξει ότι μια θεωρία των πάντων
δεν μπορεί να υπάρξει. 242..Υπό μια έννοια ο Σαγκάν είχε
δίκαιο αφού οι μαθηματικοί πιστεύουν ότι, το π δεν περιέχει μόνον κάποιο
μήνυμα που κωδικοποίησαν κάποιοι εξωγήινοι ,αλλά κάθε μήνυμα που
επαναλαμβάνεται συχνά επ΄αόριστον 274 Υπάρχουν εγγενώς απρόβλεπτα φαινόμενα
και άλλα που δεν μπορούμε να προβλέψουμε γιστί δεν έχουμε αρκετές σχετικές
πληροφορίες….Το χάος είναι αιτιοκρατική συμπεριφορά. Είναι θεωρητικώς
προβλέψιμα…δεν μπορούμε να προβλέψουμε λόγω υπερπληθώρας πληροφοριών Σε
αντίθεση με την κβαντικη΄φυσική στην οποία δεν μπορούμε να ξέρουμε την
αξία των παραμέτρων επειδή οι αξίες αυτές δεν υπάρχουν εδώ( μέχρι
τώρα) δεν μπούμε να ξέρουμε την αξία των παραμέτρων επειδή είναι αδύνατο
να συγκεντρώσουμε τις απαραίτητες πληροφορίες ----------------------ος
.
26.-Frank Wilczek Ένα όμορφο ερώτημα»
Ο συγγραφέας ξεκαθαρίζει από την αρχή ότι ,το βιβλίο
του συνιστά στοχασμό σε ένα και μόνον ερώτημα; Αραγε ενσαρκώνει ο κόσμος
όμορφες ιδέες; 15..Ο Πυθαγόρας, έφερε στο φώς μια κρυμμένη ενότητα μεταξύ
νού και ύλης, Με την αναφορά του στα έγχορδα όργανα ολοκλήρωσε μια
τριάδα.:νους-ύλη-ομορφιά 19.΄Ο Πυθαγόρας εκφράζει κάτι καταπληκτικό.:Η
γεωμετρία των αντικειμένων ενσαρκώνει κρυμμένες αριθμητικές σχέσεις,
39…Εκφράζει την πεποίθηση ότι,ο κόσμος,πρέπει να ενσαρκώνει όμορφες
έννοιες 44..Ο συγγραφέας λέγει ότι, η φύση είναι εφευρετική σε σχέση με
τη γλώσσα της,Εκτείνει τα όρια της φαντασίας μας,με νέα είδη αριθμών, με νέα
είδη γεωμετρίας-και ακόμη στον κβαντικό κόσμο με νέα είδη λογικής. 45…..Ο
Πυθαγόρας ανεκάλυψε ότι, ύψος του ήχου,υπακούει σε δύο κανόνες....οι συνδυασμοί
τόνων με συχνότητες που σχηματίζουν λόγους μικρών ακεραίων ήχούν μελωδικώς.Οι
τόνοι ευρίσκονται σε αρμονία αν οι τάσεις οι λόγοι τετραγώνων
μικρών ακεραίων αριθμών….55. Πλάτων..Τα 5 στερεά. Τετράεδρο,οκτά
εδρο,δωδεκάεδρο, εικοσάεδρο, κύβος 62 Εκείνος που πρώτος απέδειξε
μαθηματικά ότι, αυτά είναι τα μόνα κανονικά στερεά είναι πιθανόν
ο μαθηματικός Θεαίτητος σύγχρονος του Πλάτωνα 64 κάποια από τα
απλούστερα πλάσματα της βιόσφαιρας, ..όχι μόνον έχουν ανακαλύψει ,αλλά
κυριολεκτικά έχουν ενσωματώσει τα πλατωνικά στερεά,πολύ πριν από τους
ανθρώπους. ….. Τα στοιχεία του Ευκλείδη είναι μακράν το σημαντικότερο
εγχειρίδιο όλων των εποχών.Εσήγαγε το σύστημα και την αυστηρότητα στη
γεωμετρία…εγκαθίδρυσε την μέθοδο της ανάλυσης και σύνθεσης στον τομέα των
ιδεών..66…Η ίδια δουλειά θα σε διδάξει πώς να την κάνεις.68…Από την σκοπιά του
παρόντος η θεωρία Πλάτωνα περί στοιχείων είναι και χονδροειδής και στις
λεπτομέρειες απελπιστικά αδιέξοδη 69 Ωστόσο το όραμα του Πλάτωνα
παρόλο που αποτυγχάνει ως επιστημονική θεωρία, επιτυγχάνει ως
προφητεία και ως έργο τέχνης….Η βαθύτερη κεντρική ιδέα του για τον
φυσικό κόσμο είναι ότι αυτός πρέπει… να ενσαρκώνει θεμελιωδώς όμορφες
έννοιες….ομορφιά μαθηματικής κανονικότητας,τέλειας συμμετρίας….επιδίωκε να
εναρμονίσει τον νού με την ύλη,αποδεικνύοντας ότι, η ύλη οικο δομείται από τα
καλύτερα προιόντα του νού 70…Η ιδέα του ότι ,υπάρχουν λίγα μόνον είδη δομικών
λίθων ,υπαρκτών σε πολλά αντίγραφα,παραμένει θεμελιωτική παρόλο που οι
δομικοί λίθοι που προτείνει ο Πλάτων δεν είναι αυτοί που γνωρίζουμε σήμερα…..η
εξαγωγή τής δομής από την συμμετρία, παραμένει μέχρι σήμερα….Η συμμετρία
που προτείνει ο Πλάτων είναι διαφορετική από ό,τι δεχόμαστε σήμερα,…αλλά
παραμένει η ιδέα του ότι, υπάρχει συμμετρία στα έγκατα της φύσης…πιστεύει ότι
,ο φυσικός κόσμος δεν είναι η έσχατη πραγματικότητα.71..η ιδέα του,ότι
συστατικά,ενδέχεται να μην υπάρχουν κατά κανόνα ως ξεχωριστά αντικείμενα
αλλά μπορεί να βρίσκονται μόνα εντός συνθετώτερων, παραπέμπει στα
κουάρκς και τα γλουόνια που υπάρχουν στο εσωτερικό του
πυρήνα…. και ότι ο κόσμος στην βαθύτερη δομή του ενσαρκώνει ομορφιά.73 Ο
Wittgenstein είπε ότι ,όλη η φιλοσοφία είναι δυνατόν και πρέπει να
αποδοθεί με την μορφή αστεισμών….Ως εξαιρεση στην εφαρμογή της
αρχής της συμπληρωματικότητας, ο Bohr,είπε ότι υπάρχουν προτάσεις ,με
νόημα που δεν εξαντλείται στην επιφάνεια, και ότι χαρακτηριστικό μιάς
βαθειάς αλήθειας είναι ότι το αντίθετο της,αποτελεί επίσης μια βαθειά
αλήθεια.Και παραθέτει : Ο κόσμος δεν είναι οικοδομημένος σύμφωνα με
μαθηματικές αρχές ,όπως υπέθεσε ο Πλάτων….. 76…Το ερώτημά μας περί
ομορφιάς,άπτεται μερικώς με την σχέση μεταξύ φυσικής πραγμα τικότητας,και
της αντίληψής μας γι΄αυτήν..Μιά άλλη διάσταση στο ίδιο ερώτημα
είναι η σχέση μεταξύ φυσικής πραγματικότητας και έσχατης πραγματικότητας….οι
σχετικές απαντήσεις του Πλάτωνα βασίζονταν σε μυστικιστική ενόραση και αμφίβολη
λογική.,παρά στην επιστήμη.79 με το παράδοξο του Ζήνωνα για τον Αχιλλέα
και την χελώνα υποστηρίζεται η ανυπαρξία κίνησης.πράγμα που δέχεται και ο
Παρμενίδης….Σήμερα φαίνεται δυνατόν στα πλαίσια της κβαντικής θεωρίας, να
δεχτούμε την άποψη αυτή,χωρίς να παραβλέπουμε τα φαινόμενα…..Η αλλαγή
ενδέχεται να είναι απλώς φαινόμενο 84 …κατά τον Bertand Russel, το
παράδοξο αποτέλεσε το θεμέλιο μιας μαθηματικής αναγέννησης 85…Πάντως ο
Πλάτων είχε δίκαιο υποστηρίζοντας πως ο φυσικός κόσμος όπως μας
φαίνεται είναι σκιώδης προβολή,του αληθινού … ανακαλύπτουμε σήμερα
οντότητες μικροσκοπικές που συμπεριφέρονται όπως θέλει η κβαντική
μηχανική. 87 Ο Πλάτων προτρέπει να στραφούμε στο απόκοσμο.Αν οι θεωρίες
μας είναι όμορφες αλλά δεν συμφωνούν με τις παρατηρήσεις υλικών ..τόσο το
χειρότερο για τις τελευταίες. Κατά τον Πλάτωνα το Πραγματικό είναι γνησίως μικρότερο
του ιδεατού89.Κατά τον Πλάτωνα αν οι συμβιβασμοί που επιβλήθηκαν στον
Δημιουργό.λόγω των χονδροειδών υλικων, αυτό είναι δευτερεύουσας σημασίας 91…η
εκτίμηση των βασικών ιδεών της προοπτικής …φέρουν το μήνυμα των ματιών σε
στενότερη επαφή με τον συνειδητό νου ..Μέσω της πειθαρχημένης
φαντασίας αφήνουμε πίσω μας το σπήλαιο της αδαούς αίσθησης 99 Η
συμπληρωματικότητα συνιστά περιατέρω ενίσχυση της σχετικότητας,.( υπάρχουν δύο
τρόποι θεώρησης του ιδίου πράγματος είναι συμπληρωματικοί όταν ο
καθένας τους είναι έγκυρος και συνεκτικός αλλά δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν
και οι δύο ταυτοχρόνως διότι άλλη λοεπηρέαζονται. Αυτό είναι
συνηθισμένη κατάσταση στην κβαντική θεωρία. 897)101 Η ισχυρή μορφή
συμπληρωματικότητας δέχεται ότι, υπάρχουν πολλοί έγκυροι τρόποι θέασης
του θέματός μας-προοπτικές με την γενική έννοια του όρου-αλλά είναι αμοιβαία
αποκλειόμενοι.Στον κβαντικό κόσμο μπορούμε να πραγματοποιήσουμε
μόνο μια προοπτική κάθε φορά..ο κυβισμός(κακή μετάφραση της λέξεως;)
απαγορεύεται 102 Οι σχετικότητα,συμμετρία,αναλλοίωτο,συμληρωματικότητα,
συγκροτούν την καρδιά της σύγχρονής φυσικής102……όταν το φώς
απομακρυσμένων γαλαξιών διέρχεται πλησίον άλλων γαλαξιών,που βρίσκονται στην
πορεία του,έχει ως αποτέλεσμα το θεαματικό αποτέλεσμα του βαρυτικού φακού,.Ετσι
είδωλα απομακρυσμένων γαλαξιών εμφανίζονται ενίοτε παραμορφωμένα, όταν το
φώς τους,διασχίζει το πεδίον βαρύτητος, που βρίσκεται στον ενδιάμενο χώρο,
…..πλήθος γαλαξιών που εκτείνεται που εκτείνεται 5 έως 10 φορές
μακρύτερα,από το σμήνος που προκαλεί τό φαινόμενο του βαρυτικού φακού 111 Ο
Keynes θεωρούσε το Σύμπαν ως κρυπτο γράφημα καταστρωμένο από τον Παντιδύναμο
112 Δεν είναι εντελώς αληθές ότι τα φασματικά χρώματα δεν μπορού να
αναλυθούν περαιτέρω.Μπορεί να γίνει ένας επι πλέον διπλός .διαχωχωρισμός
σε διαφορετικές πολώσεις. 123.τα σωματίδια και τα κύματα
προσφέρουν συμπληρωματικές προοπτικές, για την πραγματικότητα του φωτός.126…Οι
3 νόμοι του Κέπλερ: 1.Η τροχιά ενός πλανήτη είναι έλλειψη με τον Ηλιο στην μια
εστία. 2.Η γραμμή που συνδέει ένα πλανήτη με τον Ηλιο διαγράφει
επιφάνειες ίσων εμβαδών σε ίσους χρόνους 3.Το τετράγωνο της περιόδου
(δηλαδή του διαστήματος ενός πλανητικού έτους,είναι ανάλογο του κύβου του
μεγάλου ημιάξονα της έλλειψης 131 Οι εξισώσεις του Maxwell μας
προσέφεραν επίσης μια εντελώς νέα κατανόησηη της φύσεως του φωτός,και
προέβλεψαν την ύπαρξη μορφών ακτινοβολίας που αποτελούν νέα είδη ‘φωτός»
147.Ο Faraday είχε πειραματικώς ανακαλύψει ότι, τα χρονικώς μεταβαλλόμενα
μαγνητικά πεδία παράγουν ηλεκτρικά πεδία 157,,,Ο Maxwell
απέδειξε ότι, ισχύει και το αντίστροφο...158.. Το φώς δεν είναι στην
πραγματικότητα παρα διαταραχή του ηλεκτρικού και μαγνητικού πεδίου.( Λέγουμε
ότι ,έχουμε ένα πεδίο Χ ΄όταν το Χ λαμβάνει διαφορετικές
τιμές σε διαφορετικές θέσεις και χρονικές στιγμές) 159...τα
ηλεκτρικά φορτία αποτελούν τις πηγές των το ηλεκτρικό πεδίο σε κάποιο
σημείο είναι ένα μέγεθος με αριθμητική τιμή και κατεύθυνση….Ο Gauss μας
λέγει ότι ,τα μαγνητικά πεδία δεν έχουν πηγές-οι μαγνητικές δυναναμικές
γραμμές δεν μπορουν να τερματίσουν,πρέπει ή να συνεχιζουν δια παντός είτε να
είναι κλειστές. 163..Ο Maxwell αναλογιζόμενος το έργον του που εδραίωσε τα
παγκόσμια ρευστά,,είπε ότι οι αχανείς διαπλανητικές και διαστρικές
περιοχές,,,,θα τους βρούμε με αυτό το υπέροχο μέσον…166..Κατά τον Hertz το
νόημα των υπερβαίνει κατά πολύ τις προθέσεις του δημιουργού του.τουλάχιστον σε
τρία σημεία.: 1,Ισχύς 2 Γενεσιουργός ομορφιά.3 Μια νέα ιδέα ,πηγή
έμπνευσης,συμμετρία εξισώσεων.Ο Maxwell συμπέρανε ότι, καθ το φώς είναι
ηλεκτρομαγνητικό κύμα.Αλλά το ορατό φώς είναι απλώς η κορυφή ενεός
παγόβουνου,,αόρατου σε μας και σχεδόν άγνωστου την εποχή του Maxwell Μπορεί να
έχουμε ηλεκτρομαγνητικά κύματα,με οποιοδήποτε καθορισμένο μήκος κύματος και το
φάσμα ορατού φωτός του Νεύτωνα δεν είναι παρά μια,παρονυχίδα,σε αυτό το
συνεχές….Το ορατό φάσμα,αντιστοιχεί σε μια μικρή περιοχή μηκών κύματος, του
συνεχούς, των καθαρών ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων εντός του άπειρου, συνεχούς,των
καθαρών ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων….Τα ραδιοκύματα είναι «φώς»με πολύ μεγαλύτερα
μήκη κύματος και χαμηλότερες συχνότητες από το ορατό φώς.168 Οι εξισώσεις
που αρέσκεται να χρησιμοποιεί η Φύση για τους θεμελιώδεις νόμους της,έχουν
τεράστιο βαθμό συμμετρίας…στη φυσική συμμετρία σημαίνει Αλλαγή χωρίς
αλλαγή.169 Σύμφωνα με τον Μπλέικ Το Καλό είναι αυτό που ακούει
παθητικά στο Λόγο.Το Κακό είναι αυτό που βγαίνει θετικά από την ενέργεια,
173…..δεν είναι απαραίτητο να προσθέσουμε όλα τα χρώματα του φάσματος του
ηλιακού φωτός, ακριβώς με τις αναλογίες που υπάρχουν σε κείνο ώστε να
προκύψει ένα λευκό΄φώς που να μοιαζει με το ηλιακό, …μπορεί να προκύψει
ένα πειστικά αντιληπτό λευκό χρώμα, με την μείξη τριών μόνον φασματικών
χρωμάτων όπως εδώ,το ερυθρό το πράσινο και το κυανούνΑν αυτή η λευκή δέσμη
περάσει μέσα από ένα πρίσμα, δεν θα προκύψει ένα φάσμα αλλά μόνον τρείς
γραμμές,Ως φυσική οντότητα η δέσμη αυτή είναι εντελώς διαφορετική από το ηλιακό
φώς,αλλά η ανθρώπινη όραση το αντιλαμβάνεται ως ταυτόσημη με εκείνο….το
αποτέλεσμα ανάμειξης αρκετών εγχρώμων ουσιών των ιδίων χρωματων διαφέρει ριζικά
από το αποτέλεσμα ανάμειξης χρωστικών ουσιών των ιδίων χρωμάτων όπως όταν
αναμειγνύουμε βαφές,……Όταν συνδυάζετε έγχρωμες δέσμες φωτός, απλώς
προσθέτετε το φως που περιέχουν,Με τις χρωστικές, τα πράγματα είναι
εντελώς διαφορετικά. Κατά κανόνα βλέπουμε τις διάφορες χρωστικές ουσίες όπως
στην περίπτωση ενός πίνακα, μέσω του ανακλώμενου ηλιακού (ή κάποιου
τεχνητού υποκατάστατου του),Το χρώμα του ανακλώμενου φωτός που βλέπουμε
εξαρτάται από ποιά φασματικά χρώματα αφαίρεσαν ή απορρόφησαν οι χρωστικές
ουσίες κατά την ανάκλαση. Το χρώμα που βλέπουμε φυσικά, αντιπροσωπεύει το
μείγμα φωτός που δεν έχει απορροφηθεί Έτσι, όταν συνδυάζουμε, βάφοντας ή
ζωγραφίζοντας δύο χρωστικές ουσίες, προσθέτουμε τις απορροφητικές τους
ικανότητες.. Οι διαδικασίες πρόσθεσης χρωμάτων (δέσμες φωτός) ή
πρόσθεσης απορροφήσεων χρωμάτων (χρωστικές ουσίες) είναι-πολύ
διαφορετικές. Παραδείγματος χάριν, θα προκύψει μάλλον εύκολα μαύρο χρώμα,
—απουσία ανάκλασης—με τον συνδυασμό ΄,αρκετών διαφορετικών χρωστικών ουσιών,
αλλά ποτέ : με την πρόσθεση διαφορετικών δεσμών. Οπότε δεν ,μας εκπλήσσει
το γεγονός ότι, γενικώς, υπάρχουν πολύ διαφορετικοί κανόνες για τον συνδυασμό
χρωμάτων δεσμών φωτός,σε αντίθεση με τον συνδυασμό, χρωμάτων χρωστικών ουσιών.Η
πρόσθεση δεσμών φωτός,είναι νοηματικά απλούστερη.και από φυσική
αποψη,θεμελιωδέστερη της πρόσθεσης χρωστικών ουσιών 176 Ενώ τα νοητικά
είδωλα αποκαλύπτουν λεπτομέρειες για τα τεκταινόμενα στον χώρο το χρώμα μας
πληροφορεί για τα τεκταινόμενα στον χρόνο Ο Maxwell πέθανε 48 ετών. Στο
ημερολόγιό του έγγραψε« Ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος που σήμερα μπορεί
να αναγνωρίσει στη δουλειά του ένα αξεχώριστο τμήμα του έργου της Ζωής.και μια
ενσάρκωση του έργου της αιωνιότητας.Τα θεμέλια της εμπιστοσύνης του είναι
αμετάβλητα,διότι ΄έχει καταστεί μέτοχος του απείρου.Επεξεργάζεται
εντατικά τα καθημερινά του εγχειρήματα,διότι το παρόν του έχει
παραχωρηθεί.Ετσι ο άνθρωπος θα έπρεπε να είναι η προσωποποίηση της θείας
διαδικασσίας της φύσεως,και να αναδεικνύει την ένωση του απείρου με το
πεπερασμένο, χωρίς να υποτιμά, την πρόσκαιρη ύπαρξή του,ενθυμούμενος ότι μόνον
σ΄αυτή,είναι δυνατή η ατομική δράση,χωρίς να χάνει από το βλέμμα του
εκείνο που είναι αιώνιο,αναγνωρίζοντας ότι ο Χρόνοος είναι
μυστήριο.το οποίο ο άνθρωπος δεν αντέχει να αναλογισθεί, μέχρι να τον
διαφωτίσει η αιώνια Αλήθεια.» 200…Στον κβαντικό κόσμο συντελείται ένα
θαύμα.Παλαιές ιδέες αποκτούν πάλι ζωή έχονταν θαυμαστές νέες μορφές.Στις μορφές
αυτές,οι παληές ιδέες υψώνονται σε νέα επίπεδα,ακρίβειας,αλήθειας και πράγμα
εκπληκτικό μυστικότητας.205.. Χονδρικά ο ανθρώπινος οφθαλμός, παράγει 25
περίπου στιγμιότυπα ανά δευτερόλεπτο,και έτσι ο εγκέφαλος δημιουργεί την
αίσθηση της συνεχούς κινήσης….γι αυτό λέμε ότι. ο χρόνος ρέει 185…Τα
θηλαστικά γενικά έχουν χαμηλή χρωματική όραση.Η κόκκινη μουλέττα του
ταυρομάχου, χρησιμοποιείται για χάρη των θεατών,γιατί οι ταύροι αντιλαμβάνονται
μόνον τις αποχρώσεις του γκρίζου…Η αχρωματοψία πλήττει λίγο τις γυναίκες, αλλά
είναι αρκετά κοινή μεταξύ των ανδρών…..Πολλά είδη εντόμων και πτηνών διαθέτουν 4
έως 5 είδη χρωματικών υποδοχέων 189……το πλέον αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό τής
γαρίδας,είναι το οπτικό σύστημά της.Αναλόγως του είδους τους μπορούν να
δούν από 12 έως 16 χρωματικές διαστάσεις,.Η ευαισθησία τους εκτείνεται
στο υπέρυθρο και το υπεριώδες. Και επίσης κωδικεύουν πληροφορίες σχετικά με την
πόλωση… Προσπαθούν να εξηγήσουν το πώς με τόσο μικρούς εγκεφάλους,τα
μαλακόστρακα ανταποκρίνονται σε ένα τέτοιο κατακλυσμό αισθητηρίων σημάτων
190…Εκεί που εμείς μπορούμε να διακρίνουμε σημεία ενός σχετικά μικρού
χρωματικού χώρου, ,οι γαρίδες μάντεις,εντοπίζουν ολόκληρες κυψέλες, σε ένα πολύ
μεγαλύτερο χώρο….Τα ανθρώπινα όντα και πολλά άλλα πλάσματα,ενδιαφέρονται πολύ
για τις υπερταλαντώσεις των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων,…οι πληροφορίες
σχετικά με τις ταχείες ταλαντώσεις, των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων είναι
σημαντικές για μας ως βιολογικά όντα διότι είναι σημαντικές για τα
ηλεκτρόνια εντός των υλικών.Τα εν λόγω ηλεκτρόνια 191….. αποκρίνονται συχνά
διαφορετικώς αναλόγως με το υλικό περιβάλλον τους-στις ηλεκτρομαγνητικές
ταλαντώσεις διαφόρων συχνοτήτων…Με απλά λόγια:τα χρώματα των αντικειμένων
κωδικεύουν οτην σύστασή τους…Η όραση αφορά δονήσεις ηλεκτρομαγνητκκών πεδίων,η
ακοή αφορά δονήσεις του αέρα. 192.. Στην ακοή οι δονήσεις του αέρα,
προκαλούν συμπαθητικές δονήσεις στο κεφάλι μας.Για το φώς οι χρήσιμοι
υποδοχείς είναι τα μεμονωμένα ηλεκτρόνια.που είναι πολύ μικρότερα
και πολύ πιό ευκίνητα συστήματα απόκρισης,.193..Σχετικώς με το φώς έχει μεγάλα
πλεονεκτήματα,έναντι του ήχου…Η όραση είναι πρωταρχικώς αίσθηση του χώρου,η
ακοή του χρόνου 194…Στον 20ο αιώνα,και σήμερα, ακόμη η συμμετρία
κυριαριαρχεί με αυξανόμενους ρυθμούς στην πληρέστερη κατανόηση των
θεμελιωδών νόμων της φύσεως. Ετσι λέν οι ειδήμονες201..Αλλαγή χωρίς
αλλαγή..Το ερώτημα μας ζητά να ανακαλύψουμε την ομορφιά στα έγκατα του φυσικού
κόσμου. Γι αυτό πρέπει να δράσουμε και από τις δυό
κατευθύνσεις.1.Να διευρύνουμε την δική μας αίσθηση τής ομορφιάς. 2.Να
διευρύνουμε την κατανόηση για την πραγματικότητα.Γιατί η ομορφιά του
βαθύτερου σχεδίου της φύσεως είναι τόσο παράξενη όσο όμορφη είναι η
παραξενιά της 202…Το φώς διαδίδεται με πακέτα…. Ωστόσο τα
ηλεκτρομαγνητικά κύματα είναι συνεχή….Τα άτομα έχουν διαφορετικά μεγέθη
(αναλόγως του χημικού στοιχείου)αλλά είναι γενικώς της τάξεως 10-8 εκατοστομέτρων,…Ωστόσο
οι ατομικοί πυρήνες ‘έχουν μέγεθος εκατό χιλιάδες φορές μικρότερο,.Το
παράδοξο:Πώς μπορεί μια τέτοια δομή να είναι σταθερή.;Γιατί τα ηλεκτρόνια
δεν υποκύπτουν στην ελκτική δύναμη του πυρήνα και δεν πέφτουν επάνω
του; 213….Στην περιγραφή του κόσμου με βάση την Κβαντική θεωρία
αντιθέτως με την κλασσική μηχανική,τα θεμελιώδη αντικείμενα δεν
είναι σωματίδια που καταλαμβάνουν θέσεις στον χώρο ,ούτε τα ρευστά του
Faraday και του Maxwell.Στην ΚΜ η περιγραφή της θέσεως ενός
σωματιδίου,είναι εντελώς διαφορετική.Το σωματίδιο δεν καταλαμβάνει, ορισμένη
θέση,αντιθέτως,του αποδίδεται ένα νέφος πιθανότητας που εκτείνεται σε όλο τον
χώρο.Η μορφή του νέφους,μπορεί να μεταβάλλεται με τον χρόνο,μολονότι σε
κάτι πολύ σημαντικές περιπτώσεις,μένει αμετάβλητη 220….Υπάρχουν
περισσότερες πιθανότητες το σωματίδιο να βρεθεί εκεί όπου η πυκνότητα του
νέφους είναι υψηλή. 221….. o καθημερινός υλικός κόσμος όταν κατανοηθεί σωστά
ενσαρκώνει έννοιες εξαιρετικής ομορφιάς….η συνηθισμένη ύλη συγκροτείται από άτομα
που είναι μικροσκοπικά μουσικά όργανα.Στο παιχνίδι τους με το φώς
πραγματώνουν μια μαθηματική μουσική των σφαιρών που υπερβαίνει τα οράματα
του Πυθαγόρα,του Πλάτωνα καί του Κέπλερ…269, ….θα αποκαλύψουμε τα
όμορφα πράγματα που είναι ο φυσικός μας κόσμος,και κατόπιν ένα ακόμη πιο όμορφο
πράγμα,που θα μπορούσε να είναι 270…Η Κεντρική θεωρία …ενσαρκώνει όμορφες
ιδέες..που είναι και παράξενες και κρυμμένες στα κατάβαθα.Απαιτείται ευφάνταστη
ωριμότητα και υπομονή,ώστε να συλληφθεί η ομορφιά τους.. 272..Εμείς τα
ανθρώπινα όντα ..είμαστε εντόνως οπτικά όντα….Εκ φύσεως είμαστε
προικισμένοι γεωμέτρες 273..Ο Wheeler είπε:Η ύλη (η ενέργεια –ορμή
κατά Wilczek)λέγει στον χωρόχρονο πώς να καμπυλώνεται Ο χωρόχρονος λέγει στην
ύλη πώς να κινείται.
Η βαρυτική πτώση ή κίνηση σε τροχιά δεν είναι παρά ύλη
που προσπαθεί να κινηθεί κατά το δυνατόν σε ευθεία γραμμή(δηλαδή να
διαγράψει γεωδαιτικές) σε ένα καμπύλο χωροχρόνο..278..To γιν είναι η «
ενδοτική αρχή»που συνδέεται με τη γή και το ύδωρ(ύλη) 280…το γιάγκ είναι
η « ζωοδότρα αρχή»που συνδέεται με τον ουρανό(χωροχρόνος),το φώς
(ηλεκτρομαγνητικό ρευστό)ή άλλες κινητήριες δυνάμεις…Τα δύο αυτά στοιχεία
το γίν(σκοτεινό) και το γιάγκ,(φωτεινό)σχηματίζουν ένα αδιάσπαστο όλο και το
καθένα περιέχει και περιέχεται στο άλλο. 281..Οταν ένα σωματίδιο κινείται, σε
ένα χώρο ιδιοτήτων, θα λέγαμε στην καθομιλουμένη ότι. έχει μεταμορφωθεί
σε ένα διαφορετικό είδος σωματιδίου …στην πραγματικότητα εκείνα τα δύο
σωματίδια,(το κόκκινο και το μπλέ κουάρκ), είναι η ίδια οντότητα
που καταλαμβάνει διαφορετικές θέσεις.! Το τι κωδικεύει το που. 289…Όταν
πρωτόνια υψηλής ενέργειας προσκρούουν σε άλλα πρωτόνια, κατά κανόνα
δεν έχουμε απλώς εκτροπή των δύο συγκρουόμενων σωματιδίων ,αλλά χείμαρρο
σωματιδίων. 293…Τα πρωτόνια περιέχουν κουάρκς…εντός των πρωτονίων
τα κουάρκς είναι σχεδόν ελεύθερα.Τα περισσότερα στιγμιότυπα δείχνουν 3 κουάρκς
και τίποτε άλλο και προκύπτει ότι ,η θέση εκάστου είναι σχεδόν
ανεξάρτητη,από την θέση του άλλου,…τα ,κουάρκ ουδέποτε διαφεύγουν από τα
πρωτόνα ως μεμονωμένα σωματίδια .Στα πρωτόνια υπάρχουν πολύ περισσότερα
από 3 κουάρκς….υπήρξαν ίχνη επί πλέον ζευγών κουάρκ-αντικουάρκ
300….Το πρώιμο Σύμπαν είναι κατανοητό….κοντά στην Μεγάλη Εκρηξη ήταν τόπος
υψηλών ενεργειών 303..Δεν είναι όλες οι όμορφες ιδέες σχετικά με την
βαθυτερη πραγματικότητα αληθείς….Η Κεντρική θεωρία έχει πολλές εκκρεμότητες και
η προοπτική να τις καλύψει είναι μικρή.381…Ενσαρκώνει ο κόσμος όμορφες
ιδέες; Η απάντηση είναι ένα ηχηρό Ναι!.....Οι βασικές δυνάμεις της Φύσης
ενσωματώνουν συμμετρία….Η σύνδεση «ανθρώπινο σώμα»-Σύμπαν»,δεν φαίνεται
πλέον κεντρική αλλά η πολύ συγγενική της. 382..Πριν από 13.000.000.000
χρόνια το Σύμπαν ήταν σχεδόν αλλά όχι εντελώς ομοιογενές.Περιείχε
αποκλίσεις από την τέλεια ομοιογένεια της τάξεως του ενός
μέρους στις δέκα χιλιάδες. Οι αποκλίσεις αυτές αυξήθηκαν λόγω
βαρυτικής αστάθειας.(οι πυκνότερες περιοχές έλκουν την ύλη μακριά
από τις γειτονικές αραιότερες και αυξάνεται η μεταξύ τους αντίθεση)….Στις
σημερινές συνθήκες οι κβαντικές διακυμάνσεις είναι σημαντικές μόνον σε
πολύ μικρές αποστάσεις,αλλά ένα επεισόδιο μιάς εξαιρετικά γοργής
διαστολής στην πρώιμη ιστορία του Σύμπαντος,μέσω 383 της διαδικασίας που
είναι γνωστή ως κοσμική διόγκωση (πληθωρισμός-inflation) μπορεί να τους δώσει
συμπαντικές αναλογίες.Εμείς τα ανθρώπινα όντα,στεκόμαστε μεταξύ μικροκόσμου και
μακροκόσμου,περιέχοντας τον ένα ,αισθανόμενοι τον άλλο,κατανοώντας αμφοτέρους.
384.Niels Bohr..συμπληρωματικότητα…Καμιά προοπτική δεν εξαντλεί την
πραγματικότητα ,και διαφορετικές προοπτικές ενδέχεται να είναι πολύτιμες
,ωστόσο αλληλοαποκλειόμενες 385.Ο Lee Smolin,αναφερόμενος στο
βιβλίο, το χαρακτηρίζει ως μια ελκυστική εισαγωγή,στις προκλήσεις της
σύγχρονης φυσικής,που παρουσιάζονται ως ένας στοχασμός σχετικά με τον
ρόλο της αισθητικής,στην αναζήτηση της βαθύτερης κατανόησης της φύσεως
και του βαθύτερου νοήματος της αναζήτησης αυτής για την ανθρωπότητα.
27.-Lydie
Krestovsky “Le problème spirituel de la Beauté et de la laideur’» P.U.F.
1948
…………………………………………………………………….
Mais (pour Krestovsky) le problème
de la laideur devient un problème humain qui est au fond le
problème de la révolte contre la règle et les normes
traditionnels….la laideur c΄ est le
monstrueux..l΄ immonde ..la
dépravation…le rictus d ‘ un crane …l’ automatisme d’ un robot…se marque
moins aux ordres plastiques …dans que dans la littérature..le tragique comporte
autant de laideur que de beauté…ou plutôt la beauté ,n’ apparait qu’ en
transparence dans la laideur comme la splendeur du drame chrétien….une
explication plus profonde ,c’ est une espèce de dualisme manichéen..que l
‘on trouve ancrée … dans l’ esprit humain.. l homme qui trouve dans le
vice ….dans la désobéissance a la morale une grandeur surhumaine ….l’
esthétique rompt alors avec l’ éthique….une tendance secrète ..vers une
spiritualité nouvelle .une beauté qu’ on ne peut atteindre qu’ avec la
laideur….deshumananisation,qui met en question toutes les valeurs de l’
humanité.. traditionnelle…Le freudisme qui a une influence
sur la littérature contemporaine est comme un aspect intérieur de ce
dualisme ,le Satan étant ici l’ inconscient. Dans certains cas le
satanisme est un témoignage de ce gout du vice… les existentialistes
modernes rêvent de réaliser leur rêve .Le Dieu –homme en mettant en mettant accent
sur ce dernier mot……Un lecteur attentif découvrira dans l’ apothéose de la
laideur une tendance secrète …vers une spiritualité nouvelle ,une beauté
qu’ on ne peut attendre qu’ a travers la laideur…réconcilier
l’ homme avec lui –même…l’ auteur … a l’ espoir que la laideur
conduira a une plus haute spiritualité………………..
………………………………………………………………….
Ce qui peut s’ appliquer aux arts
plastiques ( la forme)est souvent incompatible avec la littérature (contenu) et
vice versa. Le problème moral est lié au problème esthétique
…Schelling a dit.Ce qui nous intéresse c ‘ est l’ indépendance
entre la morale et l esthétique ….L’ identité avec Dieu est une
équation avec la beauté…Beaute-Vérité-Bien….n’ est pas le même en ce qui
concerne la laideur….La nouvelle conception de l’ art ..traite le laid comme
une forme de la nouvelle Beauté mais cela ne permet pas d’ affirmer que l
attrait qu’ exerce le laid est celui qui exerce le mal. … la laideur
devient le phénomène incontestable des xixe-xxe siècles…une définition absolue
et totale du beau et laid est difficiles…il est simplement donné a l’
homme de trouver …quelques essences échappant au contrôle d une
logique serrée et a la précision des formules mathématiques 11.La laideur
présumée de l’ art moderne est souvent un aspect du
Tragique qui colore note époque…Si dans la tragédie grecque le
Drame atteint aux sommets du sublime ce qui lui prête une beauté
tragique sans égale, le tragique de notre époque ….garde un aspect effrayant
souvent apparent a la laideur….l’ image reflété dans le subconscient de
l’ artiste se départ du modèle et s ‘écarte le plus souvent de la
réalité, …La Beauté ,la laideur, le sublime restent hermétiques et sacrées…La
beauté peut changer sous l éclairage des temps .Mais son essence reste
éternelle et le seul critérium valable est la durée de sa valeur….l’ artiste
moderne ne cherche point a créer un contact avec son public….la beauté ne s’
identifie facilement à la vérité et tend au contraires la fiction ,le schéma et
..Le Mal et la Sainteté ,La vérité et le Mensonge ,la laideur ,la beauté
s’entrecroisent et s interpénètrent ,sans tenir compte des
arabesques quasi absurdes que cette fusion crée dans lù art
22….une définition absolue et totale du beau et du laid est
difficile,….L idée du mal et du bien est venue de l Iran 2.000 ou 3.000 avant
que les juifs aient formule leur propre conception .Le rôle de lù Iran
,Zoroastrien dans la formation des doctrines judéo-chrétiennes fut
immense,23…Le diable puissance Maléfique et Laideur Morale. Satan
trouve son expression esthétique dans tous les pays ,..La figuration de
l’ enfer et de son maitre dérive très probablement des représentations
indiennes et se rattache aux divinités étrusques 26… 27 Péguy dans Jeanne
d Arc, « Jésus mourant pleura sur la mort de Judas »….Il ya une
volupté de la souffrance et de la laideur..l’ artiste attire
par la laideur retrouve une volupté esthétique 58..il cherche
inconsciemment des codes nouveaux pour les opposer aux formes mourantes
…souvent il veut renverser les idoles adorés…une alternance
comme le flux et le reflux des ondes marines(lois très fortes) 59..il
sent la forme du réel qui correspond a la laideur et au quotidien, tandis
que l Irréel égale la beauté.60…Si la laideur attire l ‘artiste par son
dynamisme elle a aussi le don de le repousser vivement et de l’ obliger a
chercher une Antithèse. Apte a lui succéder ……l’ instinct se révolte ,se dresse
contre la laideur car c’ est un adversaire. Dépouillée de son caractère
réel la vie acquiert le droit de devenir une œuvre d art 69..les masques
des artistes grecques ..pour produire …le grotesque et le tragique que le
visage de l’acteur était a lui seul impuissant a rendre
(Mal-Ruse-Drame-comique caricature)73—déformation-déshommination-désagrégation.
CONCLUSION
II y a des époques ou le Monde
rappelle une énorme maison en flammes au milieu, desquelles
,meurent les trésors de l humanité. Ecrasés par le malheur, ceux qui
1'entourent regardent impassibles le spectacle sinistre qui se déroule sous
leurs yeux.
L'homme vit dans un état
d'insensibilité anesthésique. On est a tel point fatigué de la souffrance de la
mort, du sang, de l'assassinat, qu'on finit par ne plus réagir, même lorsque
cette souffrance atteint des proportions inhumaines. Ce n'est plus un masque
qu'on se met sur le visage, mais une muselière qui attenue le cri, prêt a
s'échapper.
Peut-on s'attendre a ce que
l'artiste qui vit dans cette ambiance de guerre, de misère, d'isolement soit
porté vers le Beau et la Joie? Ou doit-il logiquement créer un monde illusoire
qui l'arrache a la réalité et se substitue aux formes mourantes?
II serait vain de faire des
pronostics, de prononcer des jugements téméraires. Le fait est que 1'Art
reflète non seulement l'époque terrible en elle-même, mais aussi le monde de
l'artiste, fermé a la joie.
Le Tragique, le Monstre, la
Démonie Spirituelle sont-ils seuls a synthétiser l'époque? Certainement non.
Mais ils donnent un résumé succinct des grands courants de l'Art Moderne.
Peut-on affirmer qu'ils
aboutissent nécessairement a la Laideur? Ce serait commettre une grave erreur,
car ils créent une Beauté nouvelle, une Beauté Monstrueuse et Démoniaque,
composée d'une somme équivalente de Beauté et de Laideur.
C'est encore et toujours la fusion
des deux éléments apparemment inassimilables et cependant congénères et
adéquats.
Ils présentent un complexe
homogène, soudés par un rythme qui leur est propre. Peut-on oublier le Pas
d'Acier de Picasso, avec l'entrée en scène des trois squelettes de métal? De
leur pas mesuré d'Automates, ils avancent lentement vers la rampe. Cette vision
dépasse notre ère. Elle évoque la Danse Macabre de nos jours, pétrie d'une
Beauté sans âme, sans souffle, sans amour.
Le rythme impeccable des
Automates souligne encore plus le manque absolu de vie. Ces mannequins-géants,
au pas lourd et réglé, ignorent la pitié et la compassion. Ils marchent, prêts
à écraser tout ce qui est vivant sur la terre. Et cette impassibilité aveugle
est belle dans sa vérité totale, car elle personnifie le Destin.
Il en est de même en Littérature.
Le monde de Kafka est régi par le principe de la soumission au quotidien. Il
aboutit à l'esclavage de l'absurde. Cette soumission prêche l'obéissance
aveugle. L'homme se plie à la fatalité, sans chercher à connaître ou à
comprendre les ressorts qui mettent en mouvement les rouages de toute vie
humaine. Il pense sans comprendre. Il vit sans s'étonner dans un monde
d'indifférence, d'absurdité ou de haine. Son seul tort est de rester vivant et
de ne point se métamorphoser en une mécanique mouvante, en Automate régi par
une volonté qu'il ignore.
Dans un autre ordre d'idées 'Eve
Future se classe dans la même catégorie. Peut-on affirmer qu'elle n'est qu'un
grotesque, une caricature cocasse?
Non. Elle traduit le rêve dément
de l'auteur qui voudrait approcher son idéal de Femme, son Illusion, sa Maïa.
La réalisation de ce Robot aux
impulsions romantiques est folle, caricaturale. Mais elle décèle une soif
immense d'idéal, un désespoir sans bornes devant l'impossibilité d'atteindre
l'amour d'un être vivant.
C'est le paradoxe spirituel de
l'homme arrivé au bord du gouffre où gît son rêve.
Il cherche à le ressusciter; il
recrée son enthousiasme brisé et lui trouve un moule métallique. Cela rappelle
un des plus beaux contes de Balzac : « Le chef-d'œuvre inconnu », où
l'artiste, dans sa quête insensée pour atteindre l'image qui le hante, finit
par devenir fou et, lorsqu'il croit son œuvre achevée il la montre au premier
venu; ce dernier se trouve devant un chaos de lignes et un amas de formes
incohérentes, dans lesquelles l'artiste, délirant de joie, retrouve sa vision
resplendissante de Beauté.
Est-il si fou ce rêve? Peut-être
autant que celui de chaque artiste qui, sur toile, dans le marbre, en musique
cherche à atteindre son idéal sous la forme d'une Madone, d'un Poème ou
d'une Symphonie. C'est toujours la recherche : de Saint-Graal
jamais atteint.
L'Eve Future, toute proportion
gardée, est la poursuite démoniaque d'une Femme idéale — Contre-Image de la
vision angélique des Madones qui hantèrent les artistes de tous temps, possédés
par le rêve de l'Absolue Beauté.
L'artiste a passé par une nuit
noire de solitude, d'incompréhension. La vie qui n'a jamais été facile pour lui
l'est devenue encore moins depuis le début du siècle.
Deux guerres, l'époque d'entre
les deux, la chute vertigineuse de la valeur de l'homme et bien d'autres
raisons encore ont été à la base d'un Art, dénué de joie et peuplé de
cauchemars.
Chaque œuvre possède son chiffre.
Chaque époque a son Message et son Credo. La nôtre se place sous le signe des
trois phénomènes-pivots de ce travail :
le Tragique, le Monstre et la
Démonie spirituelle.
Ces trois forces sont à la base
de tout le Problème de la Beauté et de la Laideur pris sous l'angle de notre
temps. Ce sont peut-être les véritables mots-clés qui permettent d'aborder le
problème dans toute sa complexité dans le cadre de notre époque.
Un halo noir et tragique émane de
ces forces et retombe en ombre compacte sur la Beauté. Elle ne peut rester
isolée dans un Palais de Cristal, tout en conservant l'intégrité de sa pureté.
Elle est touchée_par les reflets tragiques de l __Époque et tout son
rayonnement en est terni. La Beauté a vécu son Drame, autant esthétique que
moral. Et cela lui a prêté un profil douloureux, crispé et tragique.
Mais l'homme commence à sortir
des ténèbres. Il tend à rompre le cercle noir. En silhouette pâle un monde
nouveau se dessine au loin.
Le jour où l'Univers tout entier
retrouvera son amour de la Beauté, sa nostalgie de tout ce qui est clair, on
verra se rétablir le rythme et l'équilibre perdus. Alors la Laideur s'effacera
devant les nouvelles déités qui apporteront avec elles des forces vives, des
germes nouveaux.
« Le Monde sera sauvé par la
Beauté. »
Ces paroles de Dostoïevski, dont
la primauté appartient au grand penseur russe Khomiakoff, doivent devenir le
mot d'ordre des Temps Nouveaux.
La_Laideur n'est qu'une étape, un
jalon évolutif entre les deux angles du triangle
Laideur
Beauté
Beauté
C'est à l'homme nouveau de
trouver la voie qui rétablira l'équilibre et créera des rythmes encore inédits.
Nous avons consciemment étudié le
problème du Difforme. Vue à travers la Laideur, la Beauté reprend sa place.
Car la Beauté Absolue est
l'aboutissement de l'Art, de tout Art, même blessé, même mutilé par les
siècles.
Partie de Satan, nous avons suivi
dans cet ouvrage une courbe qui, à travers bien des écueils finit, à son terme,
par unir logiquement tous les contraires et aboutit à l'Antithèse Formelle de
Satan
La Haute Spiritualité.
28.-ΠΛΑΤΩΝ :
Η θεωρία των Ιδεών
Διακριτικό γνώρισμα της φιλοσοφίας είναι η θεωρία. Οι
φιλόσοφοι επεξεργάζονται και εφαρμόζουν θεωρίες. Τι είναι όμως η φιλοσοφική
θεωρία; Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η θεωρία είναι μια συνοπτική περιγραφή
της πραγματικότητας. Στην ιδανική περίπτωση, η θεωρία είναι επιπλέον και
εξήγηση της πραγματικότητας. Αν ο Θαλής είπε ότι τα πάντα είναι νερό, τότε
διατύπωσε την πρώτη φιλοσοφική θεωρία: με αυτή την απλή σκέψη φιλοδοξούσε να
εξηγήσει ποικίλα φαινόμενα της φυσικής πραγματικότητας. Το σίγουρο είναι ότι ο
Δημόκριτος κατείχε μια φιλοσοφική θεωρία: η πεποίθησή του ότι η πραγματικότητα
αποτελείται από κινούμενα άτομα στο κενό τού έδωσε τη δυνατότητα να διατυπώσει
εξηγήσεις για κάθε πλευρά της ανθρώπινης εμπειρίας.
Η αντίστοιχη σύλληψη του Πλάτωνα είναι ότι, πέρα από
τη συνεχώς μεταβαλλόμενη αισθητή πραγματικότητα, υπάρχουν κάποιες αυθύπαρκτες,
αμετάβλητες και νοητές οντότητες, οι «Ιδέες». Τα αντικείμενα του αισθητού
κόσμου οφείλουν την ύπαρξή τους και την όποια αλήθεια τους στη σχέση τους με
τις Ιδέες. Αυτός είναι ο πυρήνας της πλατωνικής θεωρίας των Ιδεών. Στη θεωρία
των Ιδεών στηρίζει ο Πλάτων τη συνολική ερμηνεία του της πραγματικότητας.
Ο Πλάτων δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στα δεδομένα των
αισθήσεων. Υποστηρίζει ότι ο αισθητός κόσμος είναι ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο
σύμπαν, χωρίς σταθερότητα. Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τις αισθήσεις του για να
συλλάβει την αισθητή πραγματικότητα, οι αισθήσεις όμως είναι εξ ορισμού
υποκειμενικές και αποτελούν πηγή πλάνης. Πώς είναι δυνατό λοιπόν να αποκτήσει
κανείς έγκυρη γνώση για οτιδήποτε βασισμένος στις αισθήσεις του; Αν υπάρχει
κάποια βεβαιότητα, αυτή πρέπει να αναζητηθεί στη σκέψη και στη γλώσσα - στους
«λόγους». Οι πλατωνικές Ιδέες είναι τα αντικείμενα της καθαρής σκέψης.
Σκέφτηκα λοιπόν, συνέχισε ο Σωκράτης, αφού κουράστηκα
να μελετώ τα υπάρχοντα πράγματα, ότι θα έπρεπε να προσέξω μήπως πάθω αυτό που
παθαίνουν όσοι παρατηρούν και εξετάζουν τον Ήλιο στη διάρκεια μιας έκλειψης.
Μερικοί, όπως ξέρετε, καταστρέφουν τα μάτια τους όταν δεν προνοούν να κοιτάξουν
την εικόνα του Ήλιου μέσα στο νερό ή σε άλλο παρόμοιο μέσο. Κάπως έτσι σκέφτηκα
και εγώ και φοβήθηκα μήπως τυφλώσω εντελώς την ψυχή μου με το να κοιτώ τα
πράγματα με τα μάτια μου και με το να προσπαθώ να τα αγγίζω με όλες τις
αισθήσεις μου. Θεώρησα λοιπόν ότι έπρεπε να καταφύγω στους λόγους και μέσα σ᾽ αυτούς να εξετάσω την αλήθεια των
πραγμάτων.
Πλάτων, Φαίδων 99d-e
Οι Ιδέες του Πλάτωνα θυμίζουν το Ον του Παρμενίδη.
Όπως το παρμενίδειο Ον, έτσι και οι Ιδέες έχουν αυθεντική ύπαρξη,
συλλαμβάνονται με τη νόηση, είναι αιώνιες, αγέννητες και άφθαρτες, ακίνητες και
αμετάβλητες. Η διαφορά είναι ότι οι πλατωνικές Ιδέες είναι πολλές και
διαφορετικές. Όλες οι ηθικές αξίες αποτελούν Ιδέες: η αρετή, η δικαιοσύνη, η
ανδρεία, η σωφροσύνη, η ευσέβεια και όλες οι /;;άλλες αντίστοιχες. Ιδέες είναι
ακόμη οι μαθηματικές έννοιες και οντότητες: η ισότητα, η ενότητα, η
πολλαπλότητα, ο αριθμός, το σημείο, η γραμμή, το γεωμετρικό σχήμα, το στερεό.
Και τα φυσικά είδη είναι Ιδέες: το ζώο, το φυτό, ο άνθρωπος, το νερό, η φωτιά,
ο χρυσός κτλ. Επομένως, πλατωνικές Ιδέες υπάρχουν πάρα πολλές. Θα έλεγε κανείς
ότι είναι τόσες όσα και τα αφηρημένα ουσιαστικά της γλώσσας, όσα τα
κατηγορήματα της γραμματικής: «Συνήθως δεχόμαστε ότι υπάρχει μια καθορισμένη Ιδέα
για κάθε ομάδα επιμέρους πραγμάτων με το ίδιο όνομα» (Πλάτων, Πολιτεία 596a).
Δείτε μια στοιχειώδη πρόταση της γλώσσας, που περιέχει
ένα υποκείμενο και ένα κατηγόρημα: «ο Σωκράτης είναι δίκαιος» ή «ο Σωκράτης
διδάσκει» ή «το τραπέζι της κουζίνας μας είναι τετράγωνο». Σε όλες αυτές τις
προτάσεις σε έναν συγκεκριμένο άνθρωπο ή ένα πράγμα αποδίδεται μια ιδιότητα - η
δικαιοσύνη, η διδασκαλία, το τετράγωνο σχήμα. Σε αντίθεση με το υποκείμενο που
είναι κάτι το ατομικό, το κατηγόρημα είναι κοινό, γενικό: και άλλοι άνθρωποι
είναι δίκαιοι ή διδάσκουν, πολλά ακόμη αντικείμενα έχουν τετράγωνο σχήμα. Ο
Πλάτων λοιπόν ισχυρίζεται ότι το κατηγόρημα (η ιδιότητα) παραπέμπει σε μια
αυθύπαρκτη Ιδέα, οπότε αυτό που δηλώνουν οι απλές αυτές προτάσεις είναι η σχέση
ενός αισθητού όντος με μια Ιδέα - την Ιδέα της δικαιοσύνης, της διδασκαλίας,
του τετραγώνου. Στη γλώσσα του Πλάτωνα, για να είναι ο Σωκράτης δίκαιος πρέπει
να «μετέχει» στην Ιδέα της δικαιοσύνης. Οι πράξεις του δηλαδή πρέπει να έχουν
κοινότητα με το απόλυτο ιδεώδες, που εκφράζει η Ιδέα της δικαιοσύνης.
Όταν κάποιος μου λέει ότι η ωραιότητα ενός πράγματος
οφείλεται στο ζωηρό του χρώμα ή στο σχήμα του ή σε κάτι παρόμοιο, αφήνω κατά
μέρος τέτοιου είδους εξηγήσεις γιατί όλες με μπερδεύουν και κρατώ για τον εαυτό
μου μόνο αυτή την απλή, άτεχνη και ίσως αφελή εξήγηση: τίποτα άλλο δεν κάνει
αυτό το πράγμα ωραίο παρά μόνο η παρουσία ή η συμμετοχή της Ιδέας του ωραίου.
Αυτή μου φαίνεται ότι είναι η ασφαλέστερη απάντηση που μπορώ να δώσω και στον
εαυτό μου και στους άλλους. Και νομίζω ότι αν στηριχτώ σ᾽ αυτήν δεν διακινδυνεύω ποτέ να πέσω,
αλλά, όποτε τίθεται η ερώτηση, για μένα είναι αρκετή η απάντηση ότι τα ωραία
είναι ωραία διά μέσου της Ιδέας του ωραίου.
Πλάτων, Φαίδων 100c-d
Άρα ο κόσμος μας είναι διχασμένος. Από τη μια μεριά,
υπάρχει η ασαφής και χαοτική πραγματικότητα της καθημερινής μας εμπειρίας, με
την οποία είναι εξοικειωμένοι όλοι οι άνθρωποι. Και από την άλλη, υπάρχει το
σταθερό σύμπαν των αιώνιων Ιδεών, την ύπαρξη του οποίου ελάχιστοι υποψιάζονται.
Ο ένας είναι ο κόσμος της αίσθησης και της ανθρώπινης γνώμης (της «δόξας»), και
ο άλλος ο κόσμος της νόησης και της αλήθειας. Η μετάβαση από τον έναν κόσμο
στον άλλο είναι ο δρόμος της φιλοσοφίας, ένας δρόμος που απαιτεί σκληρή
προσπάθεια και κατάλληλη εκπαίδευση. Σε μια υποβλητική μεταφορά ο Πλάτων
παρομοιάζει τους ανθρώπους με αλυσοδεμένους δεσμώτες οι οποίοι έχουν γεννηθεί
και μεγαλώσει σε ένα υπόγειο σπήλαιο και θεωρούν ότι η πραγματικότητα
ταυτίζεται με τις αμυδρές σκιές που βλέπουν να κινούνται στα τοιχώματα του σπηλαίου.
Ορισμένοι από τους δεσμώτες έχουν την τύχη να τους ελευθερώσει κάποιος και να
τους πείσει με πολύ κόπο να στραφούν προς την έξοδο του σπηλαίου ανεβαίνοντας
ένα μακρύ και δύσβατο μονοπάτι. Μόνο όταν βγουν από το σπήλαιο και εξοικειωθούν
με το εκτυφλωτικό φως του ήλιου, θα αντιληφθούν την πλάνη μέσα στην οποία
έζησαν όλη την προηγούμενη ζωή τους. Η φιλοσοφική ζωή είναι αφιερωμένη στη
νόηση και στις Ιδέες.
ΤΙΜΑΙΟ
Τόσο ο Εμπεδοκλής όπως και ο Πλάτων υποστηρίζουν
ότι, ο άνθρωπος είναι ο μικρόκοσμος του οποίου η υφή
εξαρτάται από την υφή του Ολου.Τα ίδια σχεδόν δέχεται και ο ερμητισμός
κατά τον οποίο τα συστατικά του φυσικού κόσμου ήταν ομοούσιες νοητικές
κατασκευές στη σκέψη του και υφίστατο απόλυτη συμμετρία και αναλογία μεταξύ
του μικρόκοσμου και του μακρόκοσμου, μεταξύ του εαυτού και της πλάσης
(«όπως τα άνω ούτω και τα κάτω»)
Μπορούμε να πούμε πώς ο «Τίμαιος» συνιστά μια
περίληψη των γνώσεων των επιστημόνων της εποχής του Πλάτωνος, για την
φύση. Ας προστεθεί όμως ότι, όπως παρατηρεί και ο Θ. Βυζιώτης , ο
Πλάτων δεν δεχόνταν πώς οι εξηγήσεις των φαινομένων που παραθέτει στο
έργον του είναι πλήρως έγκυρες και ικανοποιητικές .Πάντως το κέντρον όλων
των θεμάτων ,που εξετάζονται στον ή «Τίμαιο» είναι εμμέσως ή αμέσως
οάνθρωπος.
Θα επιτραπεί στον γράφοντα(το ακριβέστερο: εν πολλοίς
αντιγράφοντα) να παραθέσει ορισμένα σημεία που του προξένησαν εντύπωση:
-Στον Τίμαιο
-δεν γίνεται λόγος για δημιουργία εκ του μηδενός.
Χρησιμοποιήθηκαν προϋπάρχοντα υλικά.
-έχουμε έχουμε τάξη εκ της αταξίας στην πράξη
της Δμιουργίας.Ordo ab chao.
- γίνεται λόγος για συνεργάτες του Δημιουργού.
- διαφαίνεται το ότι, ο Δημιουργός δεν ήταν
εξ αρχής βέβαιος ότι ,επέτυχε πλήρως να κατασκευάσει τον κόσμο πλήρως
όμοιο με τον εαυτό του,ούτε ότι ,τελικώς το επέτυχε
- αναφέρεται, ότι μετά την δημιουργία, ο Δημιουργός
έπαυσε να αναμειγνύεται στην « τύχη» του κόσμου.
- φαίνεται ότι, ο Πλάτων προσπαθεί να δώσει μιά
τελεολογική εξήγηση του Σύμπαντος. Συνταιριάζει τις εξηγήσεις
των φαινομένων ,σε μια φιλοσοφία που βασίζεται στην κίνηση.
- Ο Πλάτων δέχεται ότι,την απόλυτη εξήγηση των
φαινομένων μόνον ένας Θεός μπορεί να παράσχει.
- κηρύσσεται η ανάγκη μιας εμπιστοσύνης που ο άνθρωπος
πρέπει να αναζητήσει στην θεωρία των Ιδεών, στην πίστη προς
τους άφθαρτους τύπους .που κυβερνούν όλα όσα συμβαίνουν στο
Σύμπαν.
Παρατίθενται μερικά μόνον αποσπάσματα αυτά
που κρίθηκαν τα ουσιωδέστερα.
O Πλάτων διακηρύσσει ότι, ο ορατός κόσμος
έγινε κατ’ανάγκη με βάση ένα πρότυπο και μπορεί κανείς να φαντασθεί
δύο πρότυπα, αντίθετα το ένα του άλλου:Το ένα πρότυπο που υπάρχει πάντοτε
και δέν γεννιέται,το αμετάβλητο, και το
άλλο, που ποτέ δεν υπάρχει που διαρκώς γεννιέται, το μεταβλητό.
Ό Πλάτων θέτει ως γενική αρχήν ότι κάθε πράγμα έχει
ή πρότυπον ή υπόδειγμα (ή αντίγραφον ή ανάγλυφο) σύμφωνα με το
οποίο έγινε. Κατ' αυτόν ο τεχνίτης εργάζεται και εκτελεί με βάση υποδείγματα.
Στον Τίμαιο και ειδικώς στο κείμενο το σχετικό με την ψυχή του
κόσμου διακρίνουμε τον μεθοδολογικό χαρακτήρα πουν έχουν για τον Πλάτωνα ο
τύπος και το ανάγλυφό του με βάση τα οποία δημιουργήθηκε ο ορατός
κόσμος. Το πρότυπο που αιωνίως υπάρχει κατ’εικόνα του οποίου, ό κόσμος
θα κατασκευασθεί, είναι όμοιο με τον κόσμο τών Ιδεών, το άλλο πρότυπο, το
μεταβλητό δεν δύναται να είναι άλλο παρά εκείνο που διαρκώς και
ακανανόνιστα μεταβάλλεται, δηλαδή τό γινόμενο, το ακατέργαστο η
ύλη. Ό τύπος που αιωνίως υπάρχει είναι κατά τον
Πλάτωνα το Αυτοζώον, που είναι «πλήρωμα τού πλήθους των νοητών
ζώων», δηλαδή ένα πρότυπο τού Κόσμου, που αποτελείται από σύστημα
αιωνίων ουσιών και που διέπεται από τον νόμο του 'Αγαθού
και του Ωραίου. Σύμφωνα λοιπόν με ένα τέτοιο πρότυπο που ήταν το
ωραιότερο και τελειότερο από όλα τα νοητά αντικείμενα, συνέστησε ο θεός
ένα ορατό ζώο, δηλαδή ζωντανό ον,που έχει μέσα του όλα τα άλλα ζώα όσα
είναι συγγενή κατά την φύση τους με αυτό. Το σύστημα αυτό
τών αιωνίων ουσιών είναι ανώτερο ακόμη και από τον νοητό κόσμο.
'Αλλά και το μεταβαλλόμενο πρότυπο είναι
επίσης ένας κόσμος που, όσον και αν είναι ατελής και
ευμετάβλητος, αποτελεί και αυτός ένα σύνολο και ένα σύστημα. Ό Πλάτων λοιπόν
πιστεύει στην ύπαρξη αιωνίων και άφθαρτων τύπων και μορφών. Επί
τη βάσει δε των τύπων αυτών κατασκευάζει ένα τύπο ιδανικό, ανώτερον από
κάθε ιδέα τελειοποιήσεως και από ένα κόσμο υποκείμενον σε
μεταβολές. Επειτα αναζητεί τις σχέσεις τών τύπων αυτών προς μιά διάνοια και
μίαν κυρίαρχη θέληση, και τις σχέσεις αιωνίου και άφθαρτου Οντος και τών
μεταβλητών αντικειμένων. 'Αλλ' αυτό δεν είναι αυτή η ιδία η μεταφυσική
του Πλάτωνος
"Οτι τό Αυτοζώον τού Πλάτωνος αντιστοιχεί
προς τον κόσμο τών Ιδεών, φαίνεται και από το ότι ο Τίμαιος έχει ως βάση
την υπόθεσιν των ιδανικών Τύπων. Στον διάλογό του αυτόν ο Πλάτων
μας λέγει ότι ο Δημιουργός, όταν οργανώνει τον ορατό κόσμο, έχει
προσηλωμένους τους οφθαλμούς του επάνω στο ιδεώδες πρότυπο. Ακόμη στον Τίμαιο ο
Πλάτων, εισάγοντας προοδευτικώς την Ίδέα στην μεταβολή και στην αταξία
και χωρίζοντας σαφώς το Σύμπαν στο ιδανικό και στο αισθητό, δεν συγχέει
το πρότυπο του κόσμου με το αντίγραφο, το πάντοτε ατελές ,που
κατασκευάζει ο δημιουργός. Ο Δημιουργός κατ' αυτόν είναι η ενεργός αιτία, είδος
δρώσης δυνάμεως, ικανής να παραγάγει κινήσεις.Αυτός και οι συνεργοί του, διά
τού συνδυασμού προυπαρχόντων αρμονικών στοιχείων, εφευρίσκουν νέες μορφές
τύπων. Άλλα ποιος είναι ο Δημιουργός αυτός σε σχέση προς τούς
άλλους θεούς, προς τον κόσμο των Ιδεών, προς το πρότυπο που ο ίδιος
αντιγράφει ; Στον Τίμαιο υπάρχουν πολλοί θεοί. Ό Δημιουργός, οι θεοί των
απλανών αστέρων, ή Γη και οι μυθολογικοί θεοί περί των οποίων με κάποια
ειρωνεία ομιλεί ο Πλάτων. Αλλά ποία ή αμοιβαία, σχέση όλων αυτών των θεϊκών
δυνάμεων και η σχέση τους με τον κόσμο των Ιδεών; Ποιά δε ή σχέση του
δημιουργού με την Ίδέα τού Άγαθού που διέπει τον νοητό κόσμο ; Άφού το
Αυτοζώον είναι το πρότυπο κάθε πραγματικότητας, δεν περιέχει μέσα του ένα πρότυπον
της θεότητας, και δεν θα έχει και τα δύο είδη των θεών, τους ιδεώδεις και τους
αισθητούς ; Ό Πλάτων αναφέρει αυτό στον Τίμαιο και διακρίνει τους ορατούς
θεούς, τους αστέρας, και εκείνους που μπορούν αν θέλουν να γίνουν ορατοί.
Ό Δημιουργός τού Πλάτωνος κατ' άλλους μεν είναι αυτή η ίδια η Ιδέα τού Άγαθού,
κατ' άλλους δε είναι μια ομάδα Ιδεών οι οποίες δεν συγχέονται με
τήν Ίδέα τού Άγαθού, και επομένως το πρότυπο μένει πάντοτε διαφορετικό από την
πραγματικότητα, που ο Δημιουργός θα κατασκευάσει κατ’ εικόνα τού προτύπου.
Υπάρχει όμως σχέση μεταξύ τού Δημιουργού και του κόσμου των Ιδεών;Ο Πλάτων δεν
αποφαίνεται σαφώς στον Τίμαιο για την σχέση αυτή, αλλά μας λέγει
μόνο ότι αφού ο Δημιουργός κατεσκεύασε την ψυχή του Κόσμου αποσύρθηκε «εν
τω εαυτού κατά τρόπον ήθει» Ο Πλάτων άραγε εννοεί εδώ ότι, η ιδέα του
Αγαθού εξήλθε πρωταρχικώς από τον νοητό κόσμο με την μορφή του Δημιουργού και
επανήλθε πάλι στον νοητό κόσμο για μην παρουσιασθεί ποτέ και πάλι στο μέλλον; Ο
Πλάτων δεν ενδιαφέρεται για μια δογματική θεολογία η δε μεταφυσική δεν
είναι το κύριο έργο του.Ολόκληρο το έργο του διέπεται από μια
προσπάθεια για συνεχείς εφαρμογές.Η ηθική,η πολιτική, ή Ιατρική τον
απασχολούν περισσότερο από την θεολογία. Με την μεταφυσική ο Πλάτων θέλει
να μας δώσει περισσότερο εντυπωσιακά παραδείγματα της εμπιστοσύνης πού πρέπει
να έχουμε στον Λόγο, στο Αγαθό και το Ωραίο παρά να μας επιβάλη δόγματα.
Στον Τίμαιο η ψυχή τού Κόσμου μας εμφανίζεται ως
μία αρχή τών κανονικών κινήσεων τού σύμπαντος.Ο Πλάτων θεωρεί την ψυχή
ως την γενική αιτία της ζωής που εκδηλώνεται πάντοτε δια των
διατεταγμένων κανονικών κινήσεων προς ένα ορισμένο σκοπό. Χάρις
στην ψυχή του κόσμου μεταβαίνουμε από την θεωρητική έξαρση στην
συγκεκριμένη περιγραφή της πραγματικότητας τού αισθητού κόσμου.Η
ψυχή τού κόσμου στον Τίμαιο ταυτίζεται με τον ουρανό που είναι το
πρώτο και το ευρύτερο από όλα τα ορατά αντικεί μενα, και έτσι ο
δρόμος της μεταπτώσεως από την θεολογία την αστρονομία, και
την φυσική γίνεται εύκολη για τον Πλάτωνα. Κατ' αυτόν, αφού ο
Κόσμος είναι ένας κατ’ ανάγκη περιλαμβάνει όλα τα σώματα και
συνακόλουθα δεν υπάρχει απολύτως τίποτε έξω απ’ αυτόν. Το σύμπαν κατά τον
Πλάτωνα είναι σφαιρικό, διότι το κυκλικό σχήμα είναι το ωραιότερον από όλα τα
σχήματα και διότι υπό μικρόν όγκον περιέχει μέγα ποσόν. Ή κίνηση τού
κόσμου λόγω της μορφής του είναι κυκλική. Επειδή η ψυχή τού
Κόσμου ταυτίζεται με την ουράνια σφαίρα η ψυχή του Κόσμου κατ' ανάγκην
εκτείνεται και πέραν από το σώμα τού Κόσμου, και
περικλείει αυτό από όλα τα μέρη όπως ο θόλος του ουρανου. Επειδή
δε η ψυχή είναι αρχή τής ζωής, προηγείται
κατ' ανάγκην από το σώμα.στο οποίο αυτή δίνει ζωή. Συνεπώς υπήρχε
πριν από τον Κόσμο πριν από τη Γη και πρίν από τα αστέρια..
Ο θεός κατεσκεύασε τον κόσμο …θέλησε να γίνουν όλα όσο
το δυνατόν ομοια με τον εαυτόν του(μάλιστα γενέσθαι εβουλήθη παραπλήσια
εαυτω)
Ο κόσμος έχει έτσι κατασκευασθεί,…ώστε να δίνει ο
ίδιος στον εαυτό του τροφή ό,τι από αυτόν καταστρέφεται όλα δε τα πάθη και οι
ενέργειές του να παράγονται από τον ίδιο σύμφωνα με την πρόθεση του
δημιουργού του.(αυτό γαρ εαυτώ τροφήν την εαυτού φθίσιν παρέχον και
πάντα εν εαυτώ και υφ εαυτού πάσχον και δρών εκ τέχνης γέγονεν)(σελ.Ζαχ.99
VII)..Ολος δε ..αυτός ο υπολογισμός του αιωνίως υπάρχοντος θεού,που
συλλογίσθηκε ως προς τον θεόν ο οποίος έμελλε κάποτε να γεννηθεί(..λογισμός
θεού περί τον ποτέ εσόμενον θεόν)…δι’ όλα αυτά λοιπόν εγένησε θεό
ευτυχισμένο)(σελ.Ζαχ.99 VIII)..Την ψυχή δε δεν εδημιούργησε ο θεός
υστερώτερα..μετά το σώμα αλλά πριν από το σώμα γιατί επρόκειτο να είναι
κυβερνήτρια του σώματος,( ως δεσπότην και ΄άρξουσαν)
(σελ.101)……έκαμε θεία έναρξη μιάς ζωής αδιακόπου και φρονίμου που
θα διαρκέσει αιωνίως.( ΙΧ σελ.105)… τα δύο είδη γνώσεως η διάνοια και η
επιστήμη γεννιούνται μέσα στην ψυχή.( Χ σελ.105) Όταν ο πατήρ εννοήσε
ότι, το Σύμπαν ..έγινε ζωντανή εικόνα των θεών,εθαύμασε και αφού
ευφράνθηκε και σκέφθηκε να το κάμει να μοιάζει ακόμη περισσότερο με το
πρότυπο ,που ήταν ζωντανό όν και αιώνιο……έτσι και αυτό εδώ το Σύμπαν επιχείρησε
όσο ήταν δυνατόν να το κάνει και αυτό έτσι(ζώον αίδιον)..Χρόνος
δεν υπάρχει για κείνο που είναι αμετάβλητο , τα αιώνια όντα….Ο χρόνος
γεννήθηκε μαζύ με τον ουρανό για να διαλυθούν συγχρόνως αν κάποτε
διαλυθούν(ΧΙ σελ.109)
Το να μιλήσουμε δε για τις άλλες θεότητες και να
γνωρίσουμε την γένεσή τους είναι ανώτερο των δυνάμεών μας…πρέπει να
εμπιστευθούμε σε εκείνους που ήσαν πριν από μας, και λέγαν ότι,είναι απόγονοι
των θεών…αν και ομιλούν χωρίς αποδείξεις..εμείς ακλουθώντας την συνήθεια πρέπει
να τους πιστέψουμε,(ΧΙΙΙ σελ.Ζαχαρ,115)….Οσα έχουν ήδη ειπωθεί,έχουν δείξει
ότι, ο (κόσμος) έχει δημιουργηθεί από τον νούν..πρέπει όμως να
προσθέσουμε και ότι έγινε από την ανάγκην ,διότι η γέννηση του κόσμου,
έγινε μικτή με την συνένωση ανάγκης και νού (Μεμιγμένη γαρ
..η τουδε του κόσμου γένεσις εξ ανάγκης τε και νου.). ο νούς δηλαδή
εκυβέρνα την ανάγκην με το να την πείθει να κατευθύνει προς το άριστον τα
περισσότερα από όσα έγιναν(νού ανάγκης άρχοντος τω πείθειν αυτήν
επί το βέλτιστον άγειν των γιγνομένων τα πλείστα)…η οποία ανάγκη
υποχωρούσε στην φρόνιμη πειθώ και έτσι έλαβε σύσταση το Σύμπαν…..πρέπει
λοιπόν να εξετάσουμε τη φύση του αέρος,ύδατος,πυρός και γής,πριν από την γένεση
του ουρανού.Διότι μέχρι τώρα κανείς δεν εξήγησε την γένεσή τους…..υποθέτουμε ότι,
αυτά είναι τα στοιχεία του σύμπαντος.(σελ.135)
Ο δημιουργός ήθέλησε να γίνουν όλα όσον το δυνατόν
όμοια με τον εαυτό του( μάλιστα γενέσθαι εβουλήθη παραπλήσια εαυτώ)..αφού
παρέλαβε όλη την ορατή μάζα,που δεν ησύχαζε αλλά κινούνταν
χωρίς, μέτρο και τάξη, την έφερε από την αταξία στην τάξη(εις
τάξιν αυτό ήγαγεν) καθώς ενόμισε ότι, αυτό ήταν προτιμώτερο(ηγησάμενος
εκείνο τούτου άμεινον)
Άρα ο κόσμος μας είναι διχασμένος. Από τη μια μεριά, υπάρχει η ασαφής
και χαοτική πραγματικότητα της καθημερινής μας εμπειρίας, με την οποία είναι
εξοικειωμένοι όλοι οι άνθρωποι. Και από την άλλη, υπάρχει το σταθερό σύμπαν των
αιώνιων Ιδεών, την ύπαρξη του οποίου ελάχιστοι υποψιάζονται. Ο ένας είναι ο
κόσμος της αίσθησης και της ανθρώπινης γνώμης (της «δόξας»), και ο άλλος
ο κόσμος της νόησης και της αλήθειας. Η μετάβαση από τον έναν κόσμο στον άλλο
είναι ο δρόμος της φιλοσοφίας, ένας δρόμος που απαιτεί σκληρή προσπάθεια και
κατάλληλη εκπαίδευση. Σε μια υποβλητική μεταφορά ο Πλάτων παρομοιάζει τους
ανθρώπους με αλυσοδεμένους δεσμώτες οι οποίοι έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει σε
ένα υπόγειο σπήλαιο και θεωρούν ότι, η πραγματικότητα ταυτίζεται με τις αμυδρές
σκιές που βλέπουν να κινούνται στα τοιχώματα του σπηλαίου. Ορισμένοι από τους
δεσμώτες έχουν την τύχη να τους ελευθερώσει κάποιος και να τους πείσει με πολύ
κόπο να στραφούν προς την έξοδο του σπηλαίου ανεβαίνοντας ένα μακρύ και
δύσβατο μονοπάτι. Μόνο όταν βγουν από το σπήλαιο και εξοικειωθούν με
το εκτυφλωτικό φως του ήλιου, θα αντιληφθούν την πλάνη μέσα στην οποία έζησαν
όλη την προηγούμενη ζωή τους. Η φιλοσοφική ζωή είναι αφιερωμένη στη νόηση και
στις Ιδέες.
29.-Neil Shubin
« Το Ψάρι μέσα μας» Κάτοπτρο 2009
(Your Inner Fish –Α journey into the 3.5 billion-year
history of the human body.2008)
O καλύτεροι οδικοί χάρτες του ανθρώπινου σώματος
βρίσκονται στα σώματα των άλλων ζώων.13..τα σώματα των εν λόγω οργανισμών
αποτελούν συχνά απλούστερες εκδοχές του δικού μας σώματος…τα ψάρια εξαπλώθηκαν
στην στεριά πριν από 375 εκατομμύρια χρόνια 14.Τα οστά των πρωτόγονων
ψαριών μπορούν να μας οδηγήσουν στην ανακάλυψη τού ποίοι είμαστε
και τού πώς γίναμε αυτό που είμαστε…μας παρέχουν στοιχεία για
την θεμελιώδη δομή του σώματός μας 17. Το 99% όλων των ειδών που
έζησαν κάποτε στη Γή έχουν εξαφανισθεί.18 Τα απολιθώματα όπως και τα γονίδια
και έμβρυα ,αποτελούν τα σημαντικότερα τεκμήρια για να κατανοήσουμε
τους εαυτούς μας.19 Μπορώ να ελέγξω με τον υπολογιστή μου αν ένα κομμάτι
εδάφους προσφέρεται για την ανεύρεση απολιθωμάτων….Είναι σπάνιες οι
απολιθωματοφόρες θέσεις …. Επί δισεκατομμύρια χρόνια ζωή υπήρχε μόνον
μέσα στο νερό 20.Η ζωή στην στεριά και στο νερό,διαφέρει ριζικά.Λ.χ.Τα
όργανα που απαιτούνται για αναπνοή στο νερό διαφέρουν κατά πολύ από
εκείνα για την αναπνοή στο αέρα….Τα απολιθώματα δεν κατανέμονται τυχαία
στα γήινα πετρώματα.Υπάρχει σαφής τάξη στην κατανομή τους…οι
κινήσεις φλοιού της Γής αλλάζουν την αρχική θέση των πετρωμάτων 21 Η
διαστρωμάτωση των απολιθωμάτων αποτελεί ισχυρό αποδεικτικό στοιχείο για
την συγγένεια με τα υπόλοιπα έμβια όντα 24.Κάθε βράχος ..αφηγείται μια
ιστορία πώς ήταν ο κόσμος,όταν ο βράχος αυτός δημι ουργήθηκε…Λ.χ. στο
Έβερεστ βρίσκουμε πετρώματα προερχόμενα από έναν αρχαίο θαλάσσιο
πυθμένα.27 Τα απολιθωμένα οστά είναι συχνά σκληρότερα από το πέτρωμα που τα
περιβάλλει. 28.Η στιβαρή ωμοπλάτη πιθανολογεί ισχυρά άκρα 31.Τα ψάρια
διαφέρουν από τα χερσαία ζώα από πολλές απόψεις,,λ.χ.έχουν κωνικό
κρανία,ενώ ο αρχαίος κροκόδειλος επίπεδο κλπ……...Το φθινόπωρο τού
2004,ανακαλύψαμε τον ενδιάμεσο κρίκο ανάμεσα στα ψάρια και τα χερσαία ζώα. 41Σε
αντίθεση με τα ψάρια ,τα χερσαία ζώα έχουν αυχένα 42 …. το πλάσμα που
είχαμε μπροστά μας κατέλυε τις διαφορές ανάμεσα σε αυτές τις δύο
διαφορετικές κατηγορίες Οπως ένα ψάρι, είχε λέπια στη ράχη και τα
πτερύγια με μεμβράνες αλλά, όπως τα πρώτα χερσαία ζώα, είχε πλατύ κεφάλι με
αυχένα. Και, όταν κοιτάξαμε μέσα στο πτερύγιο, είδα¬με οστά που
αντιστοιχούσαν στον βραχίονα, τον πήχη, ακόμα και μέρη του καρπού.
Υπήρχαν και αρθρώσεις: ήταν ένα ψάρι που διέθετε άρθρωση του ώμου, του αγκώνα
και του καρπού. Ολα αυτά κρυμμένα μέσα στη μεμβράνη ενός πτερυγίου.
Ουσιαστικά, όλα τα κοινά γνωρίσματα αυτού του όντος
με τα χερσαία ζώα μοιάζουν πολύ πρωτόγονα. Για παράδειγμα, το σχήμα και
τα διάφορα επάρματα του βραχιόνιου οστού θύμιζαν ταυτόχρονα ψάρι και αμφίβιο.
Το ίδιο ισχύει για το σχήμα τού κρανίου και των οστών τής ωμικής ζώνης.
Μας πήρε έξι χρόνια να το βρούμε, αλλά το απολίθωμα
αυτό επιβεβαίωνε μια πρόβλεψη της παλαιοντολογίας: Όχι μόνο αποτε λούσε
έναν ενδιάμεσο κρίκο ανάμεσα σε δύο διαφορετικές ομάδες ζώων, αλλά
προερχόταν και από την αναμενόμενη χρονική περίοδο της ιστορίας της Γης και το
αναμενόμενο αρχαίο περιβάλλον. . Βρέθηκε σε πετρώματα ηλικίας 375
εκατομμυρίων ετών τα οποία σχηματίστηκαν σε αρχαία υδατορεύματα. Οντας εκείνοι
που ανακαλύψαμε τον νέο οργανισμό, ο Τed,ο Farish και εγώ,είχαμε το προνόμιο να
του δώσουμε την επίσημη επιστημονική ονομασία του. Θέλαμε το όνομα να απηχεί
την προέλευση του ψαριού από τη διοικητική περιφέρεια της Νούναβουτ στην
καναδική Αρκτική αλλά και το οφειλόμενο χρέος στους Ινουίτ, που μας επέτρεψαν
να εργαστούμε εκεί.Ζητήσαμε από το Συμβούλιο των Γερόντων της Νούναβουτ,
……….. να βρεί ένα όνομα στη γλώσσα Ινούκτιτουτ. Η προφανής ανησυχία μου
ήταν ότι, μια επιτροπή ονόματι Inuit Qaugimajattuqangit Katimagiit ενδεχομένως
να μην πρότεινε μια επιστημονική ονομασία την οποία θα μπορούσαμε να
προφέρουμε. Τους έστειλα μια φωτογραφία τού απολιθώματος, και οι γέροντες
πρότειναν τα ονόματα Siksagiak και Tiktaalik,που προφερόνταν εύκολο και
που στην γλώσσα τους σήμαινε «μεγάλο ψάρι τού γλυκού νερού»44.Είμαι
βέβαιος ότι, το ψάρι αυτό λέγει κάτι για τον άνθρωπο,γιατί ο αυχένας
του,σε αντίθεση με όλα τα προγενέστερα ψάρια που έχουν μια σειρά οστών
που συνδέουν το κρανίο με την ωμική ζώνη,(με συνέπεια κάθε φορά που το ζώο
γέρνει το σώμα του,να γέρνει και το κεφάλι του,) στο Tiktaalik το κεφάλι
του είναι εντελώς ανεξάρτητο από την ωμική ζώνη.Τέτοια διευθέτηση συνα ντάμε
στα αμφίβια,τα ερπετά,τα θηλαστικά και τον άνθρωπο46 H σχέση μεταξύ της
μοναδικά ανθρώπινης διάστασης των χεριών και της ιδιαίτερης πολυπλοκότητας
συναρπάζει από παληά τους επιστή μονες….Για τον Charles Bell η σχεδιασμένη
τελειότητα τού χεριού είχε θεϊκή προέλευση….Ο σπουδαίος ανατόμος Richard Owen
άρχισε να διακρίνει σημαντικά μοτίβα στο φαινομενικό χάος τής
ποικιλότητας της ζωής.,ότι ,τα μπράτσια , οι μηροί μας και τα πόδια
μας ταιριάζουν σε ένα ευρύτερο σχέδιο…οι προγενέστεροι ανατόμοι εγνώριζαν
ήδη ότι, υπάρχει ένα μοτίβο στον σκελετό τών άνω άκρων του ανθρώπου.51 ..Το
μοτίβο των οστών των κάτω άκρων του ανθρώπου είναι σχεδόν το ίδιο..Ο Owen
ανεκάλυψε εκπληκτικές ομοιότητες μεταξύ πλασμάτων τόσο διαφορετικών μεταξύ
τους,όπως ο άνθρωπος και ο βάτραχος και ότι, όλοι οι οργανισμοί που έχουν άκρα
(φτερούγες,νηκτικά πτερύγια ή χέρια ) έχουν κοινό σχεδιασμό και ότι,παρά τις
ριζικές αλλαγές στη χρήση, των άκρων το υποκείμενο δομικό
σχέδιο είναι παντού το ίδιο.(ένα οστούν που ακολουθείται από δύο οστά
,κατόπιν μικρά οστά και ύστερα δάκτυλα)…και έκανε την ίδια διαπίστωση
,ότι, δηλαδή υπάρχει ένα θεμελιώδες σχέδιο και στον σκελετό όλων των
ζώων.(άνθρωποι,νυκτερίδες σαύρες κλπ.)53 Τα ζώα στα οποία μπορούμε να
αναζητήσουμε την ιστορία του μοτίβου των άκρων είναι ψάρια και οι σκελετοί των
πτερυγίων54 Στα μέσα του 19ου αιώνα άρχισαν να μελετούν κάποια μυστηριώδη ψάρια
τού νοτίου ημισφαιρίου. Εμοιαζαν με κανονικό ψάρι ,είχαν λέπια και
πτερύγια,αλλά πίσω από τον τράχηλό τους υπήρχαν …πνεύμο νες..Ψάρια με πνεύμονες
βρέθηκαν και αλλού.(δίπνοιοι) ..Θεωρήθηκαν ότι, αποτελούσαν ουσιαστικά, διασταύρωση
αμφιβίου με ψάρι….Οι δίπνοιοι είναι ψάρια με βραχίονες. Και διαθέτουν πνεύμονες
55 Υπήρχαν δηλαδή κάποια ψάρια.που είχαν ανάλογες δομές με εκείνες των άκρων.
Μεταξύ 1929 και 1934 ανακαλύφθηκαν απολιθώματα που ήταν αληθινά μωσαικά.
(κεφάλι ψαριού,αλλά συγχρόνως με πλήρως ανεπτυγμένα άκρα,με δάκτυλα και
σπονδύλους, εκπληκτικά όμοιους με εκείνους των αμφιβίων. 56 Τα άκρα που είχαν
σχήμα πτερυγίου, οδήγησαν την παλαιοντολόγο Jenny Clack στην σκέψη ότι,
υπήρχαν για να διευκολύνουν τα ζώα αυτά μάλλον στην κολύμβηση παρά
στην βάδιση. 58 Το 1995 ανα καλύφθηκε απολίθωμα πτερυγίου μεγάλου ψαριού,…που
έμοιαζε πραγματικά με ψάρι με δάκτυλα.59.. Είδαμε ότι ,τα οστά τού
πρόσθιου πτερυγίου τού Tiktaalik ήταν ενός ψαριού με καρπό62..επέτρεπε στο ψάρι
να κάνει κάμψεις 63 προφανώς γιατί ήταν μάλλον φκιασμένο για να
κινείται στον πυθμένα και τα ρηχά νερά λιμνών και ποταμών με τα πτερύγια να το
βοηθούν να ελίσσεται…..Η εξήγηση που ώθησε τα ψάρια να βγούν από το
νερό,κατά τον συγγραφέα είναι ότι, τα ψάρια βρίσκονταν σε ένα κόσμο όπου το ένα
κατεσπάραζε το άλλο και οι στρατηγικές επιβίωσης ήταν: όσο πιο
μεγαλόσωμος μπορείς, φκιάξε μια γερή πανοπλία ή βγές από το νερό.Φαίνεται ότι,
οι μακρυνοί μας πρόγονοι απέφευγαν την μάχη.65….ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο. Το
αρχαιότερο όν που είχε οστά βραχίονα,πήχη, καρπού και πα λάμης,είχε
επίσης λέπια και ινώδη μεμβράνη. Και αυτό ήταν ψάρι……Δεν υπάρχει μόνον ένα ψάρι
μέσα μας υπάρχει ολόκληρο ενυδρείο.66…Ο βασικός σκελετός των χεριών και
των ποδιών μας,αναδύθηκε σε διάρκεια εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών,πρώτα
στα ψάρια και κατόπιν στα αμφίβια και τα ερπετά…..Η ικανότητα να μπορούμε να
στρέψουμε τον αντίχειρα ως προς τον αγκώνα, είναι ικανότητα που η απαρχή
της βρίσκεται σε πλάσματα όπως το Tiktaalik …..βελτιώσεις τής ικανότητας αυτής,
βρίσκουμε στα αμφίβια και τα ερπετά..όπου η κάτω άκρη του βραχιόνιου
οστού,παίρνει πραγματικά σφαιρικό σχήμα ,όπως συμβαίνει και σε μας.Παρατηρώντας
τώρα τα οπίσθια άκρα βρίσκουμε ένα κρίσιμο χαρακτηριστικό που μας
επιτρέπει να βαδίζουμε και που μοιραζόμαστε και με άλλα θηλαστικά.67..Οταν ένα
σπερ ματοζωάριο γονιμοποιεί ένα ωάριο,το ζυγωτό που προκύπτει δεν περιέχει
λ.χ.ένα μικροσκοπικό χέρι.Τα χέρια κατασκευάζονται με βάση πληροφορίες
που περιέχονται σ΄αυτό το ένα κύτταρο ,72.Το σώμα μας δομείται από
εκατοντάδες είδη κυττάρωνΑυτή η κυτταρική ποικιλότητα δίνει στους ιστούς και τα
όργανά μας, τα χαρακτηριστικά σχήματα και τις λειτουργίες τους. (οστά,
νεύρα,σπλάχνα κ.οκ.) Παρά τις διαφορές όμως αυτές όλα τα κύτταρα περιέχουν το
ίδιο DNA,Η εξήγηση πώς γίνεται κύτταρα τόσο διαφορετικά, όσο
εκείνα των μυών των νεύρων κλπ.να διαθέτουν το ίδιο DNA ,βρίσκεται στην
κατανόηση του ποία τμήματα του DNA (γονίδια) ενεργοποιούνται σε κάθε
κύτταρο.Οταν ένα γονίδιο ενεργοποιείται παράγει μια πρωτείνη που ενδέχεται να
επηρεάσει το σχήμα και την συμπεριφορά του κυττάρου.
Τι θα λέγατε αν μπορούσε να αποδειχθεί ότι ,τα γονίδια
που κατά72 σκευάζουν το πτερύγιο ενός ψαριού είναι ουσιαστικά τα ίδια που
κατασκευάζουν τα χέρια μας;
Ξεκινάμε με ένα φαινομενικό αίνιγμα. Το σώμα μας
δομείται από εκατοντάδες διαφορετικά είδη κυττάρων. Αυτή η κυτταρική
ποικιλότητα δίνει στους ιστούς και στα όργανά μας τα χαρακτηριστικά σχήματα και
τις λειτουργίες τους. Τα κύτταρα που απαρτίζουν τα οστά, τα νεύρα, τα
σπλάχνα μας κ.ο.κ. έχουν πολύ διαφορετική μορφή και συμπεριφορά. Παρά τις
διαφορές αυτές, όμως, υπάρχει μια βαθιά ομοιότητα μεταξύ των κυττάρων του
σώματός μας: όλα περιέχουν ακριβώς το ίδιο DNA. Αν το DNA περικλείει τις
πληροφορίες για την οικοδόμηση των σωμάτων, των ιστών και των οργάνων
τότε πώς γίνεται κύτταρα τόσο διαφορετικά όσο εκείνα των νεύρων και των οστών
μας να διαθέτουν το ίδιο DNA.;
-H απάντηση βρίσκεται στην κατανόηση τού ποία
τμήματα τού DNA (γονίδια) ενεργοποιούνται σε κάθε κύτταρο. Ένα
επιθηλικό κύτταρο διαφέρει από ένα νευρικό κύτταρο (νευρώνα) επειδή διαφορετικά
γονίδια είναι ενεργά σε κάθε περίπτωση. Οταν ένα γονίδιο ενεργοποιείται,
παράγει μια πρωτείνη που ενδέχεται να επηρεάσει τη μορφή και τη
συμπεριφορά του κυττάρου. Κατά συνέπεια, για να κατανοήσουμε τι καθιστά ένα
κύτταρο τού ματιού διαφορετικό από τα κύτταρα των οστών τού χεριού, πρέπει να
γνωρίζουμε τους γενετικούς διακόπτες που ρυθμίζουν την ενεργότητα των
γονιδίων σε κάθε κύτταρο και ιστό.
Το σημαντικό στην προκείμενη περίπτωση είναι
ότι, οι εν λόγω γενετικοί διακόπτες βοηθούν στη συγκρότηση τού σώματός μας.
Κατά τη σύλληψη, ξεκινάμε ως ένα μοναδικό κύτταρο που περιέχει όλο το
απαιτούμενο DΝΑ για την οικοδόμηση τού σώματός μας. Το δομικό σχέδιο για
ολόκληρο το σώμα ξετυλίγεται μέσω των οδηγιών που περιέχονται σε αυτό το
ένα μοναδικό μικροσκοπικό κύτταρο. Για να περάσουμε από το
αδιαφοροποίητο ζυγωτό σε έναν ολοκληρωμένο ανθρώπινο οργανισμό τρισεκατομμυρίων
εξειδικευμένων κυττά73ρων
Οργανωμένων με τον καταλληλότερο τρόπο, πρέπει
να ε¬νεργοποιηθούν και να απενεργοποιηθούν ολόκληρες συστοι¬χίες γονιδίων στις
κατάλληλες φάσεις τής ανάπτυξης. Όπως ένα κονσέρτο είναι μια σύνθεση από
μεμονωμένες νότες που παίζονται από πολλά όργανα, έτσι και τα σώματά μας
συντί¬θενται από μεμονωμένα γονίδια που ενεργοποιούνται και απενεργοποιούνται
μέσα σε κάθε κύτταρο κατά τη διάρκεια τής ανάπτυξής μας.
Η πληροφορία αυτή είναι θείο δώρο για όσους προσπαθούν
να κατανοήσουν πώς δημιουργούνται τα σώματα των έμβιων όντων, καθώς μπορούμε
πια να συγκρίνουμε την ενεργότητα διαφορετικών γονιδίων για να εξακριβώσουμε τι
είδους μεταβολές εμπλέκονται στις απαρχές της δημιουργίας νέων οργάνων. Ας
πάρουμε τα άκρα. Συγκρίνοντας το σύνολο των ενερ¬γών γονιδίων κατά την ανάπτυξη
ενός πτερυγίου ψαριού με το σύνολο των ενεργών γονιδίων κατά την ανάπτυξη ενός
ανθρώπινου χεριού, μπορούμε να συντάξουμε έναν κατάλογο των γε¬νετικών διαφορών
μεταξύ πτερυγίων και άκρων. Αυτό το είδος σύγκρισης μας δείχνει κάποιους
πιθανούς υπαίτιους —τους γενετικούς διακόπτες που ενδεχομένως τροποποιήθηκαν
κατά 74 την εμφάνιση των άκρων …Το Αγιο δισκοπότηρο τής αναπτυξιακής μας
έρευνας είναι να κατανοήσουμε ποία γονίδια ελέγχουν την διαφοροποίηση των
οστών των άκρων μας ……………………………………75
Επειδή ο σκοπός τής παράθεσης αποσπασμάτων
περιορίζεται κυρίως στην σημασία που ο συγγραφέας δίνει στην ανακάλυψη
Tiktaalik ,σημειώνουμε πώς μερικοί συνάδελφοί του αμφισβητούν το κατά
πόσον το Tiktaalik αποτελεί τον «χαμένο κρίκο» .Ο συγγραφέας απαντά ως
εξής. «..Ισως είναι χρήσιμο να σκεφθούμε ποιούς συνδετικούς
κρίκους,διαθέτούμε μεταξύ των σαρκοπτε ρυγίων και των χερσαίων ζώ¬ων. Υπάρχει
το DNA που δείχνει ξεκάθαρα ότι, οι σαρκοπτερύγιοι συγγενεύουν στενά από
γενετική άποψη με τα αμφίβια. Διαθέτουμε επιπλέον γνώσεις σχετικά με τον τρόπο
λειτουρ¬γίας μέρους αυτού τού DNA τού μέρους εκείνου που οικοδομεί τα σώματα.
Αποδεικνύεται ότι, η γενετική συνταγή για τη δημιουργία πτερυγίων είναι εν
πολλοίς όμοια με εκείνη για την 'δημιουργία των άκρων των τετραπόδων. Επίσης,
υπάρχουν συγκρίσιμα γνωρίσματα μεταξύ των σύγχρονων ψαριών και των
αμφιβίων. Οι σαρκοπτερύγιοι, όπως οι δίπνοοι, μοιάζουν τόσο πολύ με αμφίβια που
συχνά συγχέονται με τις σαλαμάν¬δρες. Τέλος, διαθέτουμε απολιθώματα —ολόκληρες
ομάδες απολιθωμάτων με ονόματα σαν εκείνα που αναφέραμε στο βιβλίο
Eusthenpteron, Panderrichtthys,Acanthostega και Ichthyostega ),
καθώς και άλλα που περιγράφηκαν μετά την έκδοσή του,
όπως …… για στενά συγγενικά όντα, κάτι ανάλογο μάλλον με ξαδέρφια διάφορων
βαθμών συγγένειας παρά με άμεσους προγόνους και απογόνους. Συνολικά,
παρατηρείται πλήθος ενδιάμεσων μορφών ως προς το σχήμα τού κεφαλιού, τής
ωμοπλάτης,τού ισχίου, των οστών των άκρων, και άλλων δομών.Δεδομένων- όλων των
παραπάνω, το Tiktaalik δεν είναι ο χαμένος κρίκος αλλά μέλος ενός
συνόλου ανακαλυφθέντων κρίκων.Και. ασφαλώς υπάρχουν άλλοι που δεν έχουν ακόμη
ανακαλυφθεί.Αυτός είναι ο λόγος που επέστρεψα στην Αρκτική και ο λόγος
που θα εξακολουθήσω να επιστρέφω.»
Το νόημα των παραπάνω.:…έχουμε αναπτύξει
τεχνολογίες που επιτρέπουν να συνθέσουμε το γενεαλογικό μας δένδρο……232κάθε
ζωντανός οργανισμός προέκυψε από κάποια γονική γενετική πληροφορία…Οι
γενεαλογικές μας γραμμές ορίζονται με τέτοια ακρίβεια ώστε να μπορούμε να
ανασυστήσουμε τα γενεαλογικό μας δένδρα, απλά Και μόνον παίρνοντας
δείγματα από διάφορα άτομα..233….΄΄ο γυιός νυμφεύεται και μεταβιβάζει το
γονίδιο της μεταλλαγμένης μύτης του στα παιδιά του. 234.Η ζωή των σωμάτων
μας είναι μη τυχαία ως προς τις ομοιότητες και διαφορές με άλλα ζώα 237 όχι.
Υπάρχει τάξη σε όσα έχουμε κοινά με τα υπόλοιπα όντα. Έχουμε δύο αφτιά, δύο μάτια,
ένα κεφάλι, δύο πόδια. Δεν έχουμε επτά πόδια ή δύο κεφάλια.
Ένας περίπατος στον ζωολογικό κήπο μάς αποκαλύπτει
αμέσως τι μας συνδέει με τα υπόλοιπα έμβια όντα. Μάλιστα μας δείχνει ότι,
μπορούμε να ομαδοποιήσουμε μεγάλο μέρος των έμβιων όντων με τον ίδιο τρόπο που
εφαρμόσαμε σους παλιάτσους.—…………………………..Ας επισκεφτούμε αρχικά τρία μόλις από
τα εκτιθέμενα είδη ζώων. Πάμε πρώτα στις πολικές αρκούδες .Μπορείτε να
συντάξετε έναν μακρύ κατάλογο των κοινών γνωρισμάτων που έχετε με μια πολική
αρκούδα: τρίχωμα,γαλακτοφόρους αδένες,τέσσερα άκρα, έναν αυχένα και δύο μάτια
μεταξύ πολλών άλλων. Στη συνέχεια, παρατηρήστε την χελώνα στην απέναντι
πλευρά. Αναμφίβολα υπάρχουν ομοιότητες αλλά ο κατάλογος είναι λίγο μικρότερος.
Η χελώνα που εμείς διαθέτουμε, μεταξύ άλλων, έχει τέσσερα άκρα, έναν
αυχένα και δύο μάτια. Αλλά αντίθετα από τις πολικές αρκούδες οι χελώνες
δεν έχουν τρίχωμα ή γαλακτοφόρους αδένες Οσο για το κέλυφος τής χελώνας,
αυτό φαίνεται ότι,χαρακτηρίζει συγκεκριμένα τη χελώνα, όπως η λευκή γούνα χαρακτηρίζει
την πολική αρκούδα.. Ας επισκεφτούμε τώρα τα αφρικανικά
ψάρια. Οι ένοικοι εξακολουθούν να μας μοιάζουν, αλλά ο κατάλογος των κοινών
χαρακτηριστικών μας είναι ακόμα πιο μικρός από εκείνον για τις χελώνες. Όπως
και εμείς, τα ψάρια έχουν δύο μάτια. Όπως και εμείς, έχουν τέσσερα εξαρτήματα
που όμως δεν μοιάζουν με χέρια ή πόδια αλλά με πτερύγια .Τα ψάρια
στερούνται, μεταξύ άλλων, το τρίχωμα και τους γαλακτοφόρους αδένες που έχουμε
εμείς και οι πολικές αρκούδες.
Αρχίζει να διαφαίνεται κάτι ανάλογο με το σύνολο
των ομάδων, υποομάδων και υπο-υποομάδων. Τα ψάρια,οι χελώνες, οι πολικές
αρκούδες και οι άνθρωποι έχουμε ορισμένα.κοινά γνωρίσματα—ένα κεφάλι, δύο
μάτια, δύο αφτιά.κ.ο.κ.Πέραν αυτών οι χελώνες, οι πολικές αρκούδες και οι
άνθρωποι έχουν επί πλέον αυχένα και άκρα.γνωρίσματα που δεν παρατηρούμε στα
ψάρια. Οι πολικές αρκούδες και οι άνθρωποι συγκρο¬τούν μια πιο ιδιαίτερη ομάδα,
τα μέλη της οποίας έχουν επι¬πλέον τρίχωμα και γαλακτοφόρους αδένες.
Το παράδειγμα των παλιάτσων μάς βοηθά να βγάλουμε
νόημα από τον περίπατό μας στον ζωολογικό κήπο. Στους παλιάτσους, το μοτίβο των
ομάδων αντικατοπτρίζει τη μεταβίβαση με τροποποίηση. Αυτό σημαίνει ,..ότι, οι
τέλειοι παλιάτσοι είχαν πιο πρόσφατο κοινό πρόγονο απ’ ό,τι συνολικά τα άτο-μα
με την κόκκινη λαστιχένια μύτη. Είναι λογικό: ο πατέρας των παιδιών με την
κόκκινη μύτη είναι προ-προπάππος των τέλειων παλιάτσων. Εφαρμόζοντας αυτή την
προσέγγιση στις ομάδες που συναντήσαμε στον ζωολογικό κήπο, συμπεραίνουμε ότι,
ο άνθρωπος και η πολική αρκούδα πρέπει να έχουν πιο πρόσφατο κοινό πρόγονο από
τον κοινό πρόγονο που μοιρά¬ζονται με τις χελώνες. Η πρόβλεψη επιβεβαιώνεται:
το πρώτο θηλαστικό είναι πολύ πιο πρόσφατο από το πρώτο ερπετό.
Το βασικό ζήτημα εδώ είναι να αποκρυπτογραφήσουμε το
γενεαλογικό δέντρο των ειδών ή με πιο ακριβείς βιολογικούς όρους, το μοτίβο των
συγγενικών τους σχέσεων. Το μοτίβο αυτό μας παρέχει τη δυνατότητα να
ερμηνεύσουμε υπό το φως τού περιπάτου μας στον ζωολογικό κήπο ακόμη και ένα
απολίθωμα όπως το Tiktaalik. Το Tiktaakik είναι ένα θαυμάσιο εν¬διάμεσο
είδος μεταξύ των ψαριών και των χερσαίων απογόνων τους, αλλά οι πιθανότητες να
αποτελεί τον ακριβή πρόγονό μας είναι απειροελάχιστες. Είναι μάλλον κάτι σαν
ξάδελφος του προγόνου μας. Κανένας εχέφρων παλαιοντολόγος δεν θα ισχυριζόταν
ποτέ ότι, ανεκάλυψε «τον Πρόγονο». Σκεφτείτε το ως εξής.Τι πιθανότητες έχω να
ανακαλύψω έναν πραγματικό πρόγονό μας….Μηδαμινές.239 . Αυτό που θα
ανακάλυπτα είναι ότι, όλοι οι άνθρωποι που αναπαύονται στο νεκροταφείο —ασχέτως
αν αυτό βρίσκεται στην Κίνα, την Μποτσουάνα ή την Ιταλία— συγγενεύουν λιγότερο
ή περισσότερο με εμένα.
==
30,- Ivar Ekeland «Το σπασμένο ζάρι» Δίαυλος
1995(«Au Hasard»1991 Seuil)H εβραική Βίβλος τοποθετεί το Χάος ,την αρχική
αταξία στην αρχή του Χρόνου,ενώ η σκανδιναυική Εντα σε μια ενδιάμεση περίοδο13
Ο ΤΟΡΣΤΑΪΝ ΦΡΟΝΤΕ διηγείται ότι στο Χίσινγκ
βρισκόταν μια πόλη που η μοίρα της ήταν δεμένη πότε με την Νορβηγία και πότε με
την Σουηδία. Οι δυο βασιλιάδες συμφώνησαν λοιπόν να εναποθέσουν την κυριότητά
της στην τύχη: θα έριχναν τα ζάρια, και όποιος έφερνε το μεγαλύτερο άθροισμα,
αυτός θα ήταν ο νικητής. Ο βασιλιάς της Σουηδίας έφερε εξάρες και είπε ότι δεν
χρειαζόταν πια να παίξει ο βασι¬λιάς Όλαφ. Όμως εκείνος, παίζοντας τα ζάρια
στην χούφτα του, απάντησε: «Μένουν ακόμη δυο εξάρια σ’αυτά τα ζάρια και δεν
είναι δύσκολο στον θεό και Κύριό μου να τα φανερώσει». Έριξε και ήρθαν εξάρες.
Κατόπιν έριξε πάλι ο βασιλιάς της Σουηδίας και ήρθαν πάλι εξάρες. Ύστερα έριξε
ο βασιλιάς Όλαφ και ένα από τα δυο ζάρια έφερε έξι αλλά το άλλο έσπασε στα δύο
κομμάτια που το άθροισμα τους ισοδυναμούσε με εφτά. Η πόλη λοιπόν ανήκε σ’
αυτόν. 17
Μερικοί δίνουν άλλοι εξήγηση και όχι στην τύχη αλλά
αυτό για το περιεχόμενο του βιβλίου 19.Γεννάται το θέμα αν υπάρχει τύχη πέρα
από κάθε ανθρώπινο χειρισμό.21 .ακόμα και πιο ισχυροί υπολογιστές είναι
ανίκανοι να αναπαράγουν τις ιδιότητες που αυθόρμητα αποδίδουμε στην
τύχη.Υπάρχει άραγε τύχη,ή είμαστε θύματα αυταπάτης;45 Υπάρχει όμως και μια άλλη
στάση που συνίκσταται στην αδυναμία μας,να κατασκευάσουμε ακολουθίες
πραγματικά τυχαίεςς και στην αναζήτηση της τύχης εκεί που πράγματι
υπάρχει,δηλαδή στη φύση.48…μπορεί να οδηγηθούμε στην χρησιμοποίηση πινάκων
τυχαίων αριθμών που κατασκευάστηκαν από μια πειραματική διάταξη μάλλον
παρά από ένα μαθηματικό αλγόριθμο…49 Η κβαντομηχανική θα ήταν εντρ ελώς
αιτιοκρατικ΄πη αν δεν υπήρχε . ο παρατηρητής εισάγει ένα τυχαίο
στοιχείο,.αυτο που επιτρέπει η θεωρία είναι το πολύ να υπολογισθούν a priori
όλα τα δυνατά αποτελέσματα και την πιθανότητα καθενός απ αυτά.53 στην
κβαντομηχανική κάθε μέτρηση είναι μια κλήρωση…ποιός όμως τραβάει
τον κλήρο;..Αν αποδεχθούμε ότι ,ο Θεός δεν παίζει ζάρια όπως ήθελε ο
Einstein τότε και η κλήρωση είναι αυταπάτη.55 Εξαναγκαστήκαμε λοιπόν να
αποδεχθούμε ότι, η τύχη που παρεμβαίνει στην κβαντομηχανική δεν
υποδηλώνει ενυπάρχουσα άδηλη αιτιοκρατία ..άρα φαίνεται ότι, το έσχατο μήνυμα
της φύσεως είναι το τυχαίο 57.η αναζήτηση του νοήματος είναι μέρος της
ανθρώπινης ζωής ( δικό μου, για όλους;;;;)Το να πεί κανείς ότι,ο κόσμος δεν
έχει νόημα θα σήμαινε ότι. δεν διακρίνουμε σ΄αυτόν κανένα κανόνα 65….Η
αλήθεια βρίσκεται κάπου ανάμεσα .Δηλαδή διακρίνουμε το νόημα τοπικά, …ενώ προς
ορισμένες άλλες ακτευθύνσεις μας διαφεύγει.66 Δεν μπορουμε ν’αποφύγουμε την
αιτιοκρατία ….εισέρχεται πάλι υπό την μορφή των στατιστικών νόμων.83 είμαστε
αναγκασμένοι να δεχθούμε την πλατωνική ιδέα ότι, η άπειρη ποικιλία του κόσμου
διέπεται ανέκαθεν από μερικά θεωρήματα(;;)85 Τα μαθηματικά δεν θα μπορούσαν να
είναι διαφορετικά, αν λ.χ. ζούσαμε σε άλλο πλανήτη;86 Τα μαθηματικά δεν
προσδιορίζονται μόνον από την λογική,το αυθαίρετο έχει την θέση του σ’αυτά….Αν
οι συγκυρίεςς ήταν διαφορετικές αν οι προς ικανοποίηση ανάγκες άλλες , τα
μαθηματικά δεν θα ήταν διαφορετικά; 89;Ο τυχαίος χαρακτήρας που εμφανίζει
κάθε πρόβλεψηθα πρέπει να οφείλεται στην αδυναμία ελέγχου όλων των
σημαντικών παραμέτρων.Και όμως δεν πρόκειται γι αυτό.Το ότι η συμπεριφορά του
συστήματος είναι απρόβλεπτη, δεν 138 οφείλεται στην πολυπλοκότητα του.139
Αναφερόμενος σε ένα σύστημα που φορά τον χρόνο ο συγγραφέας καταλήγει στο
ότι,αν θέλουμενα είμαστε σε θέση να προβέψουμε στο σύνολό ..της την
μελλοντική του κατάσταση,θα πρέπει να γνωρίζουμε όλα τα ψηφία μετά την
υποδιαστολή,,κάτι αδύνατο…….η ακρίβεια των παρατηρήσεων δεν μπορεί να είναι
…απεριόριστη. Επομένως ένα μαθηματικό μοντέλο,σαν κι αυτό που προτείναμε δεν
έχει σημασία κάτω από ποια κλίμακα ή μετά από κάποια χρονική διάρκεια…. η
συμπεριφορά του προσδιορίζεται μακροπρόθεσμα από διακυμάανσεις που
βρίσκονται εκτός του εξεταζόμενου μοντέλου.143.Ακόμα χειρότερα, ενώ μπορούμε
ακομα να παρακολουθούμε το σύστημα, παρατηρούμε μια κανονική . απώλεια
ακρίβειας καθώς κυλάει ο_χρόνος.Αν γνωρίζουμε την κατάσταση του συστήματος την
αρχική στιγμή t= 0, με Ν δεκαδικά ψηφία, την επόμενη στιγμή t=1 θα
γνωρίζουμε μόνο Ν-1 δεκαδικά ψηφία και. | την στιγμή t = n θα γνωρίζουμε
Ν-n ψηφία μέχρι που την στιγμή t= Ν θα χάσουμε κάθε πληροφορία. Μ’
άλλα λόγια, τα σφάλματα πολλαπλασιάζονται σε κάθε στάδιο επί 10 μεχρι να
υποβαθμισθεί οποιαδήοτε πληροφορία διαθέταμε στην αρχή. Αυτη είναι η
εκθετική αστάθεια. Σ’ ένα σύστημα που έχει αυτή την ιδιότητα, είτε είναι
μονοδιάστατο και απλό όπως αυτό που μόλις περιγράψαμε, είτε πολυδιάστατο
και πολύπλοκο όπως η ατμόσφαιρα, η δυναμική δρά απο.-.' καλυπτικά: αποκαλύπτει
σιγά σιγά όλη την πληροφορία που περιέχεται στις αρχικές συνθήκες και η
οποία είναι απρόσιτη στην άμεση παρατήρηση εξ αιτίας της αναγκαστικά
περιορισμένης ακρίβειας των μετρήσεών μας. Στην στοιχειώδη περίπτωση που
πραγματευθήκαμε η n-οστη παρατήρηση αποκαλύπτει το n+1-0 στο δεκαδικό στό δεκαδικό
ψηφίο της αρχικής θέσεως.Στην περ΄πιπτωση της μετεωρολογίας, ο καιρός που
θα διαπι- στώσουμε μετά από ένα χρόνο θα μας παράσχει πληροφορίες για την
σημερινή κατάσταση της ατμόσφαιρας, οι οποίες είναι σε μια κλίμακα τόσο κκμικρή
που δεν μπορούμε να τις παρατηρήσουμε άμεσα. Μπορούμε όμως να υιοθετήσουμε μια
άλλη άποψη.Να θεωρήσουμε ότι, κάθε πληροφορία είναι απαραίτητσα πεπερασμένη και
ότι είναι μάταιο να προσπαθούμε να προσπαθούμε να βρούμε πάνω από δώδεκα π.χ.
σημαντικά ψηφία, πραγμα που αποτελεί και το σημεριό όριο ακρίβειας των
φυσικών παρατηρήσεων, Την στιγμή εκείνη δεν υπάρχει πλέον αποκάλυψη
αλλά.πραγματική δημιουργία πληροφορίας. Αν δεν μπορούμε να 144 γνωρίζουμε
παρά μόνον τα πρώταδώδεκα δεκαδικά ψηφία της αρχικής κατάστασης Χ0= 0,α1α2...
α12, τότε η δωδέκατη παρατήρηση Χ12= 0, α13... α24 φέρνει μια πραγματικά νέα
πληροφορία. Θα ήταν επίσης πολύ δύσκολο, ίσως και αδύνατο, αλλά ιδιαίτερα
ενδιαφέ¬ρον, να εξαγάγουμε από τις μετεωρολογικές συνθήκες που θα επικρατούν
μετά έναν χρόνο, πληροφορίες οι οποίες μας λείπουν για την σημερινή κατάσταση
της ατμόσφαιρας. Ας θεωρήσουμε καλύτερα ότι υπάρχει δημιουργία πληροφορίας
καθώς περνάει ο χρόνος.
Ανάλογα λοιπόν με τις απόψεις που υιοθετούμε υπάρχει
είτε αποκάλυψη είτε δημιουργία πληροφο¬ρίας. Και στην μια περίπτωση, όμως, και
στην άλλη, μια ουσιαστική πληροφορία για την μελλοντική εξέ¬λιξη του συστήμα
τος δεν είναι διαθέσιμη. Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι, η έλλειψη αυτή οφείλεται
στην δι-κή μας ανεπάρκεια, οπότε υπάρχει αποκάλυψη μιας λανθάνουσας
πληροφορίας. Μπορούμε όμως και να θεωρήσουμε ότι οφείλεται στην ίδια την φύση
των πραγμάτων, πράγμα που σημαίνει ότι το δωδέκατο δεκαδικό ψηφίο που
εμφανίζεται σε κάθε παρατήρη¬ση είναι μια δημιουργία εκ του μηδενός. Μια βολική
έκφραση είναι να πούμε ότι η μέλλουσα εξέλιξη του συστήματος εξαρτάται από την
κατάσταση, όπως την διαπιστώνουμε σήμερα, και από την τύχη.
Ρίχνουμε έτσι το πέπλο της τύχης πάνω σε πληρο¬φορίες
από την γνώση των οποίων παραιτούμαστε.
Στην πρώτη περίπτωση πρόκειται για μια τύχη σχετι¬κή,
ανθρώπινη, όπως στην περίπτωση του παίχτη που δεν μπορεί να ελέγξει αρκετά τα
ζάρια ώστε να φέρει την ζαριά που θέλει. Στην δεύτερη περίπτωση πρόκει¬ται για
μια τύχη ουσιαστική, φυσική, σαν κι αυτή που συναντάμε στην κβαντομηχανική.
Είτε όμως πρόκειται για αποκάλυψη είτε για δημιουργία πληροφορίας, τίθε¬ται το
ίδιο ερώτημα: με ποιο ρυθμό; Αυτός ο ρυθμός εί¬ναι που μετράει την εντροπία του
συστήματος.145
Και ο συγγραφέας τελειώνει με τις ακόλουθες σκέψεις
….Από τον Παρμενίδη του Πλάτωνα γνωρίζουμε ότι, η
αλήθεια δεν περικυκλώνεται και ότι, αν υπάρχει μιά έσχατη πραγματικότητα ,αυτή
οπισθοχωρεί καθώς την πλησιάζουμε για να χαθεί τελικά στην
ασημαντότητα.Από στοιχειώδες σωματίδιο σε στοιχειώδες σωματίδιο,από ψυχολογική
ανάλυση σε ψυχολογική ανάλυση,η κατηφόρα δύσκολη και ατελείωτη δρόμος
αυτός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά από μιά αποκάλυψη της
συγκυρίας.Επομένως στο δρόμο αυτό σύντροφός μας είναι η τύχη.Ομως
εμείς γυρεύουμε έναν άλλο δρόμο Μιά ανηφόρα όπου θα δούμε τα πράγματα να
ενοποιούνται αντί να διασκορπίζονται ,και όπου η τύχη,θα μας εγκαταλείψει,όπως
ο Βιργίλιος εγκαταλείπει τον Δάντη στην είσοδο του Παραδείσου.….Οδηγός
μας θα είναι η ομορφιά.
31.-Lawrence Krauss « Ένα Σύμπαν από
το τίποτε»Τραυλός (A Universe from nothing 2012)
(Ο αντιγραφέας νομίζει πως μπορεί να διατυπώσει την
ερώτηση,αν ο διατυπώνων ως δυνατότητα την δημιουργία του Σύμπαντος από το
τίποτε,έχει ισχυρή νομιμοποίηση να προβάλει το ερώτημα : Και τον Θεό ποιός τον
έκανε; Εκτός των άλλων υπάρχουν και άλλες σκέψεις που καθιστούν το ερώτημα
περιττό)
---------Αντιγράφω:
….Θέλω ν’ αποδείξω πως η σύγχρονη επιστήμη ..μπορεί να
αντιμετωπίσει και αντιμεmτωπίζει το ερώτημα γιατί υπάρχει
κάτι και όχι τίποτε..οι απαν τήσεις που έχουν δοθεί
από…πειραματικές παρατηρήσεις –δείχνουν ότι ,μπορεί να πάρουμε κάτι από
το τίποτε…Μάλιστα ,το κάτι από το τίποτε ίσως ήταν προαπαιτούμενο για την
γέννηση του Σύμπαντος…όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι,με
αυτόν ακριβώς τον τρόπο θα μπορούσε να προκύψει το Σύμπαν μας.13 …. δίχως άλλο «τίποτε»
είναι μέχρι κεραίας, και φυσικό όσο το «κάτι» ιδίως αν ορισθεί ως
«απουσία του κάτι»14 …ξέρουμε πιά ότι, ο χώρος και ο χρόνος μπορούν να
εμφανισθούν από μόνοι τους αυθορμήτως 15.Τομεγαλύτερο μέρος της ενεργείας
τού Σύμπαντος, υπάρχει υπό μια μυστηριώδη μέχρι στιγμής,ανεξήγητη
μορφή, που διαπερνά ολόκληρο τον κενό χώρο. 17 Όταν ο Αιστάιν
άρχισε να εφαρμόζει την θεωρία του ,διεπίστωσε ότι, αυτή δεν
περιέγραφε το Σύμπαν στο οποίο ζούμε. 21.Η Μεγάλη Εκρηξη όντως συνέβη 40
To επίπεδο σύμπαν είναι το μόνο όμορφο σύμπαν…Η επιπεδότητα του σύμπαντος
σχετίζεται με την παγκόσμια μέση καμπυλότητα του χώρου,αν αγνοήσουμε τους
τοπικούς κυματισμούς γύρω από τα σώματα μεγάλη μάζας.58 Το 1998 το
πείραμα BOOMERANG απέδειξε ότι, το Σύμπαν είναι επίπεδο107 σε μεγάλη κλίμακα το
Σύμπαν είναι απίστευτα ομοιόμορφο 125… σύμφωνα με την
κβαντομηχανική ο κενός χώρος μπορεί φαινομενικώς να
μετατραπεί σε μιά σούπα που κοχλάζει και αφρίζει 128.. με δεδομένο τον
πληθωρισμό αν όλοι είμαστε αστρόσκονη προερχόμαστε στην κυριολεξία από
το κβαντικό τίποτε …(είναι χαρακτη ριστικό του κβαντικού κόσμου, ότι, από
το τίποτε μπορεί να παραχθεί κάτι έστω και για μια στιγμή 190 Από πού
προέρχεται τελικά όλη αυτή η ενέργεια;…Πώς γίνεται η πυκνότητα ενέργειας να
παραμένει σταθερή σε ένα διαστελλόμενο Σύμπαν με 128 μια
κοσμολογική σταθερά ή ενέργεια; ψευδοκενού ; …εδώ έχουμε αυτό που ο Γκουθ
ονόμασε « δωρεάν γεύμα»( Σ.τ.α. Κάτι σχετικό λέγει ο Πλάτων στον
Τίμαιο,στιχ.34 d « ηγήσατο γαρ αυτό ο συνθείς αύταρκες άμεινον έσεσθαι
μάλλον ή προσδεές άλλων» -- Ο δημιουργός του έκρινε
ότι, θα ήταν καλύτερος αν είχε
αυτάρκεια, παρά αν χρειαζόταν κι άλλα
πράγματα)
Αν, κατά τη μελέτη του Σύμπαντος λάβουμε
υπόψη μάς την επίδραση της βαρύτητας, τότε τα αντικείμενα μπορούν να έχουν
—κατά θαυμαστό τρόπο— «αρνητική» ή «θετική» ενέργεια. Εξαιτίας αυτής της πτυχής
της βαρύτητας, πέρα από τα πράγματα θετικής ενέργειας, όπως η ύλη και η
ακτινοβολία, μπορεί προκύψουν σχηματισμοί αρνητικής ενέργειας που
εξισορροπούν την ενέργεια των δημιουργημένων πραγμάτων θετικής ενέργειας.
Έτσι, αν λάβουμε υπόψη μας τη βαρύτητα, μπορούμε να ξεκινή σουμε με ένα κενό
Σύμπαν και να καταλήξουμε σε ένα γεμάτο.Το συμπέρασμα αυτό ίσως ακούγεται κάπως
ύποπτο, αλλά αυτού οφείλεται, σε σημαντικό βαθμό, η γοητεία που ασκεί σε
πολλούς από εμάς η ιδέα του επίπεδου Σύμπαντος..130 ..Αυτό συμβαίνει επειδή η
ολική βαρυτική ενέργεια ενός αντικειμένου που ηρεμεί σε άπειρη απόσταση από ένα
οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο, ορίζεται ως ίση με μηδέν — πράγμα λογικό. Η
κινητική ενέργεια είναι ξεκάθαρα μηδενική, ενώ στο ίδιο σημείο και η δυναμική
ενέργεια ισούται εξ ορισμού με μηδέν, συνεπώς και η ολική βαρυτική ενέργεια
ισούται με μηδέν.
Αν, τώρα, το αντικείμενο δεν βρίσκεται απείρως μακριά
από όλα τ' άλλα αντικείμενα, αλλά κοντά σε κάποιο, φερειπείν στη Γη, τότε θ’
αρχίσει να κινείται προς αυτήν εξαιτίας της βαρυτικής έλξης. Πέ¬φτοντας,
επιταχύνεται και αν συγκρουστεί με κάτι (ας πούμε, με το κεφάλι μας), μπορεί να
παράξει έργο (ανοίγοντάς το, για παράδειγ¬μα, στα δύο). Όσο πιο κοντά βρίσκεται
στη Γη όταν αφήνεται, τό¬σο λιγότερο έργο μπορεί να παραγάγει όταν προσπέσει σε
αυτήν. Άρα, η δυναμική ενέργεια μειώνεται όσο πλησιάζουμε στη Γη. Αν όμως η
δυναμική ενέργεια είναι μηδέν όταν το αντικείμενο βρίσκεται σε άπειρη απόσταση
από τη Γη, τότε όσο πλησιάζει σε αυτήν πρέπει να γίνεται ολοένα πιο αρνητική,
επειδή η δυνατότητα παρα¬γωγής έργου μειώνεται όσο το αντικείμενο πλησιάζει τη
Γη.
Στην κλασική μηχανική, ο ορισμός της δυναμικής
ενέργειας, όπως περιγράφεται παραπάνω, είναι αυθαίρετος. Θα μπορούσα να ορίσω
τη δυναμική ενέργεια ενός αντικειμένου στην επιφάνεια της Γης, ίση με μηδέν. Σε
αυτή την περίπτωση, όταν το αντικείμενο βρεθεί απείρως μακριά, η δυναμική
ενέργεια θα λάβει μια πολύ μεγάλη τιμή. Ο ορισμός της δυναμικής ενέργειας ίσης
με μηδέν στο άπειρο έχει φυσικό νόημα, αλλά είναι, τουλάχιστον σε αυτό το
σημείο της συζήτησης, απλώς μια σύμβαση.
Ανεξαρτήτως του πού ορίζει κάποιος το σημείο μηδενικής
δυναμικής ενέργειας, το ωραίο με τα σώματα που δέχονται μόνο τη δύναμη της
βαρύτητας είναι ότι, το άθροισμα της δυναμικής και κινητικής ενέργειάς τους
παραμένει σταθερό. Όσο τα σώματα πέφτουν, η δυναμική ενέργεια μετατρέπεται σε
κινητική αφότου αναπηδήσουν στο έδαφος η κινητική ενέργεια μετατρέπεται πάλι σε
δυναμική, και ούτω καθεξής.131..Σ’ένα επίπεδο Σύμπαν και μόνο σ’ένα επίπεδο
Σύμπαν ,η ολική νευτώνεια βαρυτική ενέργεια κάθε σώματος που
κινείται με την διαστολή ,ισούται ακριβώς με το μηδέν. Γιατί στο επίπεδο
σύμπαν η θετική κινητική ενέργεια εξουδετερώνεται πλήρως από την αρνητική
ενέργεια της βαρυτικής έλξης…..Στην πραγματικότητα αν το κενό διαθέτει
ενέργεια το δωρεάν γεύμα του Γκούθ, γίνεται ακόμη πιό
δραματικό…καθώς κάθε περιοχή διαστέλλεται γίνεται πιο επίπεδη, και η
ολική νευτώνεια ενέργεια γίνεται ακριβώς μηδέν 134 Μπορούμε, όμως, και πάλι να
θέσουμε το εξής ερώτημα: Από πού προέρχεται όλη αυτή η ενέργεια που απαιτείται
για να διατηρείται σταθερή η πυκνότητα της ενέργειας κατά την διάρκεια
του πληθωρισμού, όταν το Σύμπαν διαστέλλεται εκθετικά; Εδώ, μας δίνει την
απάντηση μια άλλη θαυμαστή πτυχή της γενικής σχετικότητας. Αρνητική μπορεί να
γίνει όχι μόνο η βαρυτική ενέργεια των σωμάτων, αλλά επίσης και η σχετικιστική
«πίεσή» τους.
Η αρνητική πίεση γίνεται αντιληπτή ακόμη πιο δύσκολα
από την αρνητική ενέργεια. Για παράδειγμα, το αέριο μέσα σε ένα μπαλόνι ασκεί
πίεση στα τοιχώματα. Αν το μπαλόνι διαστέλλεται, το αέριο παράγει έργο,
προσδίδοντας ενέργεια στο μπαλόνι — έτσι, το αέριο χάνει ενέργεια και ψύχεται.
Ωστόσο, αποδεικνύεται πως η ενέργεια του κενού χώρου είναι βαρυτικά απωστική ακριβώς
επειδή αναγκάζει το κενό να έχει «αρνητική» πίεση. Ως αποτέλεσμα αυτής της
αρνητικής πίεσης, στην πραγματικότητα το Σύμπαν παράγει έργο στον κενό χώρο
καθώς διαστέλλεται. Εξαιτίας αυτού του έργου, η ενεργειακή πυκνότητα του χώρου
διατηρείται σταθερή καθώς το Σύμπαν διαστέλλεται.
Άρα, αν οι κβαντικές ιδιότητες της ύλης και της
ακτινοβολίας προσέδωσαν ενέργεια ακόμη και σε μια απειροελάχιστα μικρή περιοχή
του κενού στις πρώτες στιγμές, τότε αυτή η περιοχή μπορεί να γίνει αυθαιρέτως
μεγάλη και αυθαιρέτως επίπεδη. Όταν τελειώσει ο πληθωρισμός, το Σύμπαν μπορεί
να είναι γεμάτο ύλη και ακτινοβολία, και η ολική νευτώνεια βαρυτική ενέργεια
αυτού του υλικού να βρίσκεται όσο πιο κοντά στο μηδέν μπορούμε να φανταστούμε.
Έτσι, μετά από κοπιαστικές προσπάθειες που κράτησαν
έναν αιώνα, μετρήσαμε την καμπυλότητα του Σύμπαντος και την βρήκαμε ίση με
μηδέν. Ισως τώρα αντιλαμβάνεστε γιατί τόσο πολλοί θεωρητικοί, σαν κι εμένα,
θεωρούν κάτι τέτοιο όχι μόνο ικανοποιητικό, αλλά επίσης άκρως τολμηρό.
Ένα Σύμπαν από το…τίποτε πράγματι 135 ..τα πάντα
δημιουργήθηκαν από τις κβαντικές διακυμάνσεις του τίποτε….αν όλα αυτά
αληθεύουν ζούμε ίσως το χειρότερο από όλα τα δυνατά σύμπαντα σε ό,τι
αφορά το μέλλον της ζωής.137….το παρατηρήσιμο σύμπαν θ’αρχίσει να διαστέλλεται
ταχύτερα από το φώς, οι γαλαξίες που βλέπουμε σήμερα θα εξαφανισθούν από τα
μάτια μας,138 Όλα τα στοιχεία που συνηγορούν ότι,ο κενός
χώρος έχει ενέργεια προέρχονται από την παρατήρηση του ρυθμού με
τον οποίο διαστέλλεται το Σύμπαν.. η πυκνότητα ύλης και ακτινοβολίας
μειώνεται αφού η απόσταση μεταξύ των σωματιδίων αυξά νεται.141 ….Η
διαστολή συνεχώς θα αυξάνεται 142..Υπάρχει μια συχνότητα, η συχνότητα
πλάσματος,κάτω από την οποία η ακτινοβολία δεν μπορεί να απορροφηθεί…σε κάποιο
στάδιο η ακτινοβολία δεν θα μπορεί να παρατηρηθεί και η ακτινοβολία
υποβάθρου θα έχει εξαφανισθεί 143 Για λόγους πού αντιλήφθηκαν οι
Λεμέτρ και Αινστάιν ένα σύμπαν που η ύλη του θα εκτείνεται ομοιόμορφα δεν
μπορεί να είναι στατικό 147 Είμαστε προγραμματισμένοι να θεωρούμε πώς
ό,τι μας συμβαίνει είναι σημαντικό και έχει νόημα 155 Η ενέργεια
του κενού χώρου παίρνει μιά τιμή 120 τάξεις μεγέθους, μικρότερη από την
εκτιμώμενη τιμή…..η σκοτεινή ενέργεια είναι σήμερα μετρήσιμη156 Η ενεργειακή
πυκνότητα στον κενό χώρο παρά την διαστολή παραμένει σταθερή –επειδή θα
μπορούσε να υποστηριχθεί ότι, δεν υπάρχει το παραμικρό για να αραιωθεί…( ή όπως
θα μπορούσε να διατυπωθεί ,το διαστελλόμενο Σύμπαν παράγει ενέργεια στον
κενό χώρο.) 158 Η ενέργεια του κενού χώρου, είναι βαρυτικά απωστική.Αν κυριαρχούσε
στην ενέργεια του Σύμπαντος οι γαλαξίες δεν θα είχαν σχηματισθεί. 159 Ο
χαρακτήρας των θεμελιωδών νόμων της φυσικής,σε κάθε περιοχή μπορεί να
δείχνει διαφορετικός 164 ..Ο κενός χώρος ,όπως εξήγησε ο Αλαν Γκούθ,μπορεί να
έχει μη έχει μηδενική ενέργεια ακόμη και αν απουσιάζουν ύλη και
ακτινοβολία. 184 Η διαστολή αποδίδει ενέργεια στο χώρο και όχι το
αντίστροφο…εμείς και ό,τι παρατηρούμε είμαστε αποτέλεσμα των κβαντικών
διακυμάνσεων του τίποτε κοντά στις απαρχές τού χρόνου,…κατά την διάρκεια
της πληθωριστικής διαστολής 185 Συνεπώς, το παρατηρήσιμο Σύμπαν μας μπορεί να
ξεκίνησε ως μια εξαιρετικά μικρή, ουσιαστικά κενή περιοχή, και να αποκτήσει
τεράστιες διαστάσεις περιλαμβάνοντας τελικά μεγάλες ποσότητες ύλης και ακτινο
βολίας — και όλα αυτά χωρίς κανένα ενεργειακό κό¬στος, και με ύλη και
ακτινοβολία αρκετή για να εξηγήσει όλα όσα βλέπουμε!
Σε αυτή τη σύντομη περίληψη της πληθωριστικής
δυναμικής …. Αξίζει να τονίσω πως κάτι μπορεί να προκύψει από το κενό,
ακριβώς επειδή η δυναμική της ενέργειας του κενού χώρου, υπό την
παρουσία βαρύτητας, δεν είναι αυτή που η κοινή λογική θα μας ανάγκαζε να
υποψιαστούμε πριν ανακαλύψουμε τους υποκείμενους νόμους της φύσης.
Κανείς, όμως, δεν ισχυρίστηκε ποτέ ότι, το Σύμπαν
καθοδηγείται από αυτό που μπορεί αρχικά να θεωρήσαμε εμείς λογικό, από τις
ταπεινές μυωπικές γωνιές του χώρου και του χρόνου. Σίγουρα ακούγεται λογικό να
πιστέψει κάποιος ότι, η ύλη δεν μπορεί a priori να εμφανιστεί
αυθορμήτως από τον κενό χώρο, και υπό αυτή έννοια, ότι, το κάτι δεν δύναται να
προκύψει από το τίποτε. 'Οταν όμως λαμβάνουμε υπόψη μας τη δυναμική της
βαρύτητας και της κβαντικής μηχανικής, διαπιστώνουμε ότι, αυτό το
κοινότοπο συμπέρασμα παύει να ισχύει. Αυτή είναι η ομορφιά της επιστήμης, και
δεν θα πρέπει να θεωρείται απειλητική. Η επιστήμη απλώς μας αναγκάζει να
αναθεωρούμε ό,τι είναι λογικό ώστε να έχει θέση στο Σύμπαν, και όχι το
αντίθετο.186.Ο Χόκινγκ έδειξε πως οι μαύρες τρύπες μπορούν να ακτινοβολούν
φυσικά σωματίδια 191 υποδηλώνεται ότι, στις κατάλληλες συνθήκες το
τίποτε όχι μόνο μπορεί να γίνει κάτι αλλά απαιτείται να γίνει κάτι.192, Ο
Φρανκ Βίλτζεκ ήθελε να τονίσει πως η καταμετρημένη περίσσεια — ύλης
έναντι της αντι-ύλης στο Σύμπαν, φαίνεται αρχικά να αντιτίθεται στην ιδέα ενός
σύμπαντος που θα μπορούσε να προκύψει από μια αστάθεια στον κενό χώρο - να
παραχθεί μια Μεγάλη Έκρηξη από το τίποτε. Αν, όμως, αυτή η ασυμμετρία μπορούσε
να προκύψει δυναμικά μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, τότε το εμπόδιο βγαίνει από τη
μέση. Είπε σχετικά:
Μπορεί κάποιος να εικάσει ότι, το Σύμπαν βρισκόταν
αρχικά στην πιο συμμετρική κατάσταση και ότι σε -μια τέτοια κατάσταση δεν
υπήρχε ύλη• το Σύμπαν ήταν κενό. Υπήρχε και μια δεύτερη κατάσταση, στην οποία
υπήρχε ύλη. Η δεύτερη κατάσταση είχε ελαφρώς λιγότερη συμμετρία, αλλά επίσης
και μικρότερη ενέρ¬γεια. Τελικά, εμφανίστηκε ένα κομμάτι με λιγότερη συμμετρία
το μέγεθος του οποίου αυξήθηκε γρήγορα. Η ενέργεια που εκλύθηκε από την αλλαγή
μορφοποιήθηκε με τη δημιουργία των σω¬ματιδίων. Το γεγονός αυτό μπορεί να
ταυτιστεί με τη Μεγάλη Έκρηξη... Η απάντηση στο ερώτημα «Γιατί υπάρχει κάτι και
όχι τίποτε;» θα ήταν πως το «τίποτε» είναι ασταθές.196 Ο Αινστάιν
στον οποίο η τάξη ( Πλάτωνος «Τίμαιος» 30 « Βουληθείς γαρ ο Θεός αγαθά
μεν πάντα ,φλαύρον δε μηδέν είναι κατά δύναμιν,ούτω δε πάν όσον ήν ορατόν
παραλαβών ουχ ησυχίαν άγον αλλά κινούμενον πλημμελώς και ατάκτως, εις τάξιν
αυτό ήγαγεν εκ της αταξίας ) στο Σύμπαν γεννούσε ένα βαθύ αίσθημα απορίας
είπε κάποτε «Αυτό που θέλω να μάθω είναι αν Θεός είχε επιλογές στη δημιουργία
του Σύμπαντος» (Πλάτωνος Τίμαιος 30 .Τω μεν γαρ των νοουμένων καλλίστω και κατά
πάντα τελέω μάλιστα ο θεός ομοιώσαι βουληθείς ζωον εν ορατον
……»)196 Σε κάθε περίπτωση, κι ενώ ο Στίβεν Χόκινγκ και ο συνεργάτης του
Τζιμ Χαρτλ έχουν προτείνει ένα πολύ διαφορετικό σχήμα για τον
προσδιορισμό των «συνοριακών συνθηκών» σε σύμπαντα που μπορεί να ξεκινήσουν από
το τίποτε, τα σημαντικά γεγονόταείναι τα εξής:
Στην κβαντική βαρύτητα τα σύμπαντα -μπορούν να
εμφανίζονταιζονται, και τελικά πάντα θα εμφανίζονται αυθορμήτως από το τίποτε.
Τέτοια σύμπαντα δεν χρειάζεται να είναι κενά μπορεί να διαθέτουν ύλη και
ακτινοβολία, αρκεί η ολική ενέργεια, συμπεριλαμβανομένης της αρνητικής
ενέργειας που σχετίζεται με τη βαρύτητα, να είναι μηδέν.
Προκειμένου να διαρκούν περισσότερο από απειροελάχιστα
χρονικά διαστήματα, κλειστά σύμπαντα που δημιουργούνται μέσω τέτοιων μηχανισμών
απαιτούν μια διαδικασία παρόμοια με τον πληθωρισμό. Συνεπώς, το μόνο μακρόβιο
σύμπαν που θα μπορούσε να προκύψει από ένα τέτοιο σενάριο θα πρέπει σήμερα να
μοιάζει επίπεδο, όπως ακριβώς φαίνεται το Σύμπαν στο οποίο ζούμε.
Το δίδαγμα είναι ξεκάθαρο: η
κβαντική βαρύτητα όχι μόνο φαίνεται να επιτρέπει τη δημιουργία συμπάντων από το
τίποτε -που σε αυτή207την περίπτωση, τονίζω, σημαίνει την απουσία χώρου και
χρόνον- αλλά ενδεχομένως την απαιτεί. Το «τίποτε» —ούτε χώρος, ούτε χρόνος,
απολύτως τίποτε- είναι ασταθές.
Επιπλέον, τα γενικά χαρακτηριστικά ενός τέτοιου
σύμπαντος αν έχει αρκετά μεγάλο χρόνο ζωής, θα αναμένεται να είναι εκείνα που
παρατηρούμε σήμερα στο Σύμπαν μας.
Άραγε, αποδεικνύεται έτσι ότι, το Σύμπαν μας προήλθε
από τό τίποτε; Φυσικά όχι. Αλλά το συγκεκριμένο σενάριο γίνεται πολύ —
αληθοφανές. Και καταρρίπτεται μία ακόμη από τις αντιρρήσεις που είχαν
διατυπωθεί ενάντια στο επιχείρημα της δημιουργίας από το' τίποτε, όπως περιέγραψα
στο προηγούμενο κεφάλαιο.
Εκεί, το «τίποτε» δήλωνε τον κενό αλλά προυπάρχοντα
χώρο όπου ίσχυαν σταθεροί και γνωστοί νόμοι της φυσικής. Εδώ, η απαίτηση της
ύπαρξης χώρου έχει αρθεί.
Αλλά το αξιοσημείωτο, όπως θα συζητήσουμε στη
συνέχεια, είναι πως ακόμη και οι νόμοι της φυσικής μπορεί να μην είναι
απαραίτητοι ή υποχρεωτικοί.208
32 Dr.Peter Attia( with Bill Gifford) “OUTLIVE The Science and Art of Longevity “( Vermilion- London
2023
Dr. PETER ATTIA is the founder of Early
Medical .He received his medical degree from Stanford University School of Medicine and trained at Johns Hopkins Hospital in general surgery. He also trained at the
NHI as a surgical oncology fellow at the
National Cancer Institute ,where his research focused on immune -based
therapies for melanoma. He serves on the editorial board for the journal Aging and is the host for the popular podcast The Drive.
BILL GIFFORD is a veteran
journalist and the author of the New York Times bestseller Spring chickens: Stay young for ever ( or die trying)(His work has
appeared in Outside ,Scientific American
,and other publications.
Author’s Note
Writing about science and medicine for the public , requires
striking a balance between brevity and
nuance ,rigor and readability .I’ve done by best to find the sweet spot on that continuum
,getting the substance right , while keeping the book accessible
to the lay reader. You’ll be the
judge to whether or not I hit the target.
Introduction
In the dream, I’m trying to catch the falling eggs.
I’m standing on a sidewalk in a big, dirty city that
looks a lot like Baltimore, holding a padded basket and looking up. Every few
seconds, I spot an egg whizzing down at me from above, and I run to try to
catch it in the basket.
They’re coming at me fast, and I’m doing my best to
catch them, running all over the place with my basket outstretched like an
outfielders glove. But I can’t catch them all. Some of them—many of them—smack
on the ground, splattering yellow yolk all over my shoes and medical scrubs.
I’m desperate for this to stop.
Where are the eggs coming frome There must be a guy up
there on top of the building, or on a balcony, just casually tossing them over
the rail. But I can’t see him, and I’m so busy I barely even have time to think
about him. I’m just running around trying to catch as many eggs as possible.
And I’m failing miserably. Emotion wells up in my body as I realize that no
matter how hard I try, I’ll never be able to catch all the eggs. I feel
overwhelmed, and helpless.
And then I wake up, another
chance at precious sleep ruined.
We forget nearly all our dreams, but two decades
later, I can’t seem to get this one out of my head. It invaded my nights many
times when I was a surgical resident at Johns Hopkins Hospital, in training to
become a cancer surgeon. It was one of the best periods of my life, even if at
times I felt like I was going crazy. It wasn’t uncommon for my colleagues and
me to work for twenty-four hours straight. I craved sleep. The dream kept ruining
it.
The attending surgeons at Hopkins specialized in
serious cases like pancreatic cancer, which meant that very often we were the
only people standing between the patient and death. Pancreatic cancer grows
silently, without symptoms, and by the time it is discovered, it is often quite
advanced. Surgery was an option for only about 20 to 30 percent of patients. We
were their last hope.
Our weapon of choice was something called the Whipple
Procedure, which involved removing the head of the patient’s pancreas and the
upper part of the small intestine, called the duodenum. It’s a difficult,
dangerous operation, and in the early days it was almost always fatal. Yet
still surgeons attempted it; that’s how desperate pancreatic cancer is. By the
time I was in training, more than 99 percent of patients survived for at least
thirty days after this surgery. We had gotten pretty good at catching the eggs.
At that point in my life, I was determined to become
the best cancer surgeon that I could possibly be. I had worked really hard to
get where I was; most of my high school teachers, and even my parents, had not
expected me to make it to college, much less graduate from Stanford Medical
School. But more and more, I found myself torn. On the one hand, I loved the complexity
of these surgeries, and I felt elated every time we finished a successful
procedure. We had removed the tumor—we had caught the egg, or so we thought.
On the other hand, I was beginning to wonder how
“success” was defined. The reality was that nearly all these patients would
still die within a few years. The egg would inevitably hit the ground. What
were we really accomplishinge
When I
finally recognized the futility of this, I grew so frustrated that I quit
medicine for an entirely different career. But then a confluence of events
occurred that ended up radically changing the way I thought about health and
disease. I made my way back into the medical profession with a fresh approach,
and new hope.
The
reason why goes back to my dream about the falling eggs. In short, it had
finally dawned on me that the only way to solve the problem was not to get
better at catching the eggs. Instead, we needed to try to stop the guy who was
throwing them. We had to figure out how to get to the top of the building, find
the guy, and take him out.
I’d
have relished that job in real life; as a young boxer, I had a pretty mean left
hook. But medicine is obviously a bit more complicated. Ultimately, I realized
that we needed to approach the situation—the falling eggs—in an entirely
different way, with a different mindset, and using a different set of tools.
That, very briefly, is what this book is
about.
The book
ΤΗΕ LONG GAME 7
There comes a point where we need
to stop just pulling people out of the
river . We need to go upstream and find
out why the’re falling in (Bishop Desmond Tutu)
My focus as physician is on longevity. The problem is that I kind of
hate the word longevity ,which has two components , how long you lιve and how well you live ( healthspan)10….to maintain and
improve our physical and mental
function…the only way to create a better future …is to start thinking and taking action about it now.
..we were more effective against fast death than slow death…less
successful at helping our patients with
chronic conditions……evade slow death..we approach both sets of
patients-trauma victims and chronic disease suffers with the same basic script.11 buying a more few weeks or
months of life at best…with signs that public health stalk our growing population crisis
with virtually effective treatments .12…Even when somebody dies
“suddenly” of a heart attack the disease had likely being progressing ….for two
decades…Mainstream medicine still insists
in waiting until the point of
diagnosis before we intervene ..13 Mainstream medicine’s failing is to treat some conditions at the wrong
end of the time scale rather than
before….ignoring important warning signs and miss opportunities to intervene at
a point where still we have chance to beat back theses diseases ,improve health
and potentially extend lifespan.
Just
to pick a few examples:
•
Despite
throwing billions of dollars in research funding at the Horsemen, ( :heart
disease, cancer, neurodegenerative disease and type 2 diabetes and related
metabolic dysfunction )
mainstream medicine has gotten crucial things dead wrong about their root
causes. We will examine some promising new theories about the origin and causes
of each, and possible strategies for prevention.
•
The
typical cholesterol panel that you receive and discuss at your annual physical,
along with many of the underlying assumptions behind it (e.g., “good” and “bad”
cholesterol), is misleading and oversimplified to the point of uselessness. It
doesn’t tell us nearly enough about your actual risk of dying from heart
disease—and we don’t do nearly enough to stop this killer. 16;;
Millions of
people are suffering from a little-known anunderdiagnosed liver condition that
is a potential precursor to type 2 diabetes. Yet people at the early stages of
this metabolic derangement will often return blood test results in the “normal”
range. Unfortunately, in today’s unhealthy society, “normal” or “average” is
not the same as “optimal.”
•
•
The
metabolic derangement that leads to type 2 diabetes also helps foster and promote heart disease, cancer, and
Alzheimer’s disease. Addressing our metabolic health can lower the risk of each
of the Horsemen.
•
•
Almost
all “diets” are similar: they may help some people but prove useless for most.
Instead of arguing about diets, we will focus on nutritional biochemistry—how the combinations of nutrients that
you eat affect your own metabolism and physiology, and how to use data and
technology to come up with the best eating pattern for you.
•
•
One
macronutrient, in particular, demands more of our attention than most people
realize: not carbs, not fat, but protein becomes critically important as we age.
•
•
Exercise is by far the most potent longevity
“drug.” No other intervention does nearly as much to prolong our lifespan and
preserve our cognitive and physical function. But most people don’t do nearly
enough—and exercising the wrong way can do as much harm as good.
•
•
Finally,
as I learned the hard way, striving for physic health and longevity is
meaningless if we ignore our emotional health. Emotional suffering can decimate
our health on all fronts, and it must be addressed. 17 We must do it now ,no
wait until disease has taken hold or until our cognitive and physical function
has declined .No preventive medicine ,,proactive medicine …patients and
physicians demand it.19,
•
•
MEDICINE
3.0 20
•
We
found ourselves coming into conflict with a culture of resistance to change and innovation . 21 …The key word
,it turned out ,was risk.22 …My detour in the world of consulting came
to an end ..it open my eyes to huge
blind spot in medicine …the understanding of
risk…..The ancient Greek dictum “ First do no harm “….Three problems with it.
•
a. “Hippocrates never said it… –it is bullshit chit it is unhelpful on multiple
levels 23..a case which the author used A procedure hugely risky
caused to the patient short- term
harm ,but has he not done it, the patient might have died waiting for
a more and sterile
procedure in the operating room
.Fast death waits for no one. 24 Risk is
not something to be avoided at all costs
….My point is that a physician who has
never done any harm ….has probably never
done much or anything to help a
patient …sometimes doing
nothing is the riskiest choice of all…. The notion of a complete march
of progress from Hippocrates to the present is a fiction.25 Hippocrates’s
major contribution was the insight
that diseases are caused by nature and
not by action of the gods…….a
Viennese obstetrician ..concluded that the “childbed fever might be linked ,,,, the doctors did not wash their
hands 26.. I remember that hepatitis C was an unstoppable epidemic……To day most
cases can be cured by drugs 27….Medicine
2.0 made scant progress against the Horsemen [/heart- cancer –neurodegenerative-
diabetes),.28
•
We need a new way of treatment and thinking about
chronic diseases ..in order to maintain
long-term health. ,,,no two patients are exactly alike…. 29 Our technology is only to day catching up to a vision we’ve held for decades 30 Medicine
3.0…is not really about
technology …it rather requires an
evolution in our mindset ,a shift in which we approach medicine.
1.It places a far greater emphasis on prevention than treatment.
2. Conciders the patient as an
unique individual 31
3. Our starting point is the
honest assessment and acceptance of risk-including the risk of doing nothing.
4.It pays more attention to maintain health span
the quality of life. ( Longevity it self and healthspan in particular
does not fit into the business model of our health
care system )33
Medicine 3.0 demands more from the patient .Because in this
scenario you are no longer a passenger
on the ship. You are its captain. 35
…
OBJECTIVE,STRATEGY,TACTICS 36
The sad thing
is that we watch people …undergo
…ordeals expecting this to happen
to our elders and few of us take measures
to avoid that fate and although
we have the idea that somebody of us might end in the same …there is need o think and
plan for the later decades of our lives 37..Tactics without strategy is the
noise before defeat..Aging is characterized by a progressive loss of physical
integrity..This deterioration is the primary risk factor for major human pathologies…it makes
us vulnerable to diseases 43..According to medicine 2.0 we
seek a quick fix to our problem
,according to medicine 3.0 is
required a major strategic first..44 I
think about health span and its
deterioration in terms of three vectors
1.-Cognitive decline 2.-Decline and eventual loss of our
physical body 45 3.- It has to do
with emotional health ,which unlike
the other vectors is independent of age. 46
While actual death is inevitable the emotional death is less so..The difference between medicines
2.0(when something is acutely wrong- +
two procedures and meditation types of
tactics ) and 3.0(our tactics must
become interwoven has to do with how and when we apply our tactics into daily lives + five broad domains : exercise ,nutrition ,sleep ,emotional
health, exogenous molecules .meaning drugs ,hormones or supplements).
47.Our supporting frame work must shift from exclusive ––based to
evidence - informed, risk-adjusted precision medicine
51 ..It is difficult to draw firm conclusions from centenarians ….So we turn to life span
data from animal models, but animals are not human… . -Our final source of insights is a very clever method of analysis called Mendelian
randomization, or MR for short. MR helps bridge the gap between randomized controlled
trials, which can establish causality, and pure epidemiology, which often
cannot. We’ll talk about epidemiology in more detail later, but while it has proved useful, in
certain situations, such as determining the link between smoking and lung cancer,
it has been less useful in more complex scenarios. Mendelian randomization
helps tease out causal relation's between modifiable risk factors (e.g., LDL
cholesterol) and an outcome interest (e.g., cancer) in situations where actual
randomized experiments cannot easily be done. It accomplishes this by letting
nature do the randomization. By considering the random variation in relevant
genes and comparing them against the observed results, it eliminates many of
the biases and confounders that limit the usefulness of pure epidemiology .For
example , some epidemiologic studies have suggested an inverse relationship
between LDL cholesterol and cancer risk. That is, people with lower LDL cholesterol appear to have a higher risk of cancer. But is the relationship causal ? That’s a tricky but important question. If
true, it would imply that lowering LDL cholesterol, such as with statins,
increases the risk of cancer, it would obviously be bad news. Epidemiology does
not tell us the direction of causality,
so we turn to MR.
CENTENARIANS 59
59 …In the end I think that the
centenarians’ secret comes down to one
word. Resilience. They are
able to resist and avoid cancer and cardiovascular diseases, even if they have
smoked for decades. They are able to maintain
ideal metabolic health , often
despite lousy diet. And they resist cognitive
physical decline after their
peers succumb .It is this resilience
that we want to cultivate just as Ali prepared himself to withstand and ultimately outlast Foreman. He prepared intelligently
and thoroughly ,he trained for a long time
before the match and he displayed his tactics from the opening bell.
He could not last for ever but
he made through enough rounds
that he was able to fulfill his
objective and win.72
..EAT LESS -LIVE LONGER ?73
Studies have found that limiting caloric intake can lengthen
lifespan of a mouse or rat ….from 15 to 45 percent ,depending on the age
of onset
and degree of restriction.. and that the underfed animals also seem to be
healthier for their age
developing fewer spontaneous
tumors the normally fed mice, …. This does not mean
that I will recommend this kind
of caloric restriction (CR) as a tactic
for my patients …very lean animals may be more susceptible to death
from infection or cold temperatures ,….long-term severe caloric restrictions is difficult, if
not impossible, for most human to sustain.
…There is no evidence that extreme CR would truly maximize longevity
in an organism as complex as we humans . 81 What we eat and how we metabolize it appear to play an outside role in longevity.
87
THE CRISIS OF ABUNDANCE 88
Avoiding human misery is more often caused not
so much by stupidity as by ignorance
particularly by ignorance of ourselves (Carl Sagan)…The liver is the body’s true work horse 89 91 Changing how we exercise, what we eat ,and how to
sleep can completely turn the tables in
our favor….The logical first in our
quest to delay death is to get our metabolic house in order. 110
THE TICKER 111- 138
There is some risk invoved in action ,there
always is. But there is far more risk,in failure to act.
HARRY S.TRUMAN
Glabally jeart disease and strke ,represent the leading
cause of death 112 killing an estimated
2.300 people in the USA.Ameracan
women are to ten timewmore likely to die for
atheroscelortic disease than
from cancer. 113…A ca;cium svoe I
a predictor of future risk …Heart
disease ..more easily prevented than
cancer or Alz…The high prevalence
ofmale centanarians in Darinia
is largely attributed toheir
ability to avoid or delay cicilatory
disease….Our vascular network..if stretched woutd wrap around the earth more han twice(60.000 miles) if
one vessel is injured,others
regrow to take its place… 113
However our circulatory system
is not perfect ,in fact it is
perfectly designed to generate ….. atheroscelortic disease…largely because of another important
function of our vasculature.
In addition to transporting oxygen and nutrients to our tissues and carrying
away waste ,our blood, traffics
cholesterol molecules between
cells…which is essential tolife ,required toproduce
someof the most important
structures in the body,incuding
cellmembranes ,horones …. ,
and bile acids necessary for digesting food.116…It is not cholesterole that causes
problem but thenature of the particle in
which it is transported.117 …Eating lots
of saturated fat can increase levels of
lerosis causing lipoproteins in blood,but most of actual cholesterol that
we consume in our food ends up
excreted out our backsides….No connection between
cholesterol in food and in blood. 118
HOW TO REDUCE CARDIOVASCULAR RISK
…Atherosclerosis
probably
would not occur in the absence of
LDL-C concentrations in excess …It
should not be in the top ten causes of death if we treated it more aggressively
.Instad wehave over
18.000.000 cases per year
globally.131 An Apo B or
Apolipoprotein B-100 test is a blood
test that can tell you about your risk for cardiovascular (heart and blood
vessel) disease. To do
this, it measures the amount of Apo B, which carries substances in your blood
that help make plaque, a waxy fat that can block your arteries..Medicine 3.0
takes a longer view and seeks to eliminate and identify thee primary
causative agent in the disease process
apoB---- (: From VP :An Apo B or
Apolipoprotein B-100 test is a blood
test that can tell you about your risk for cardiovascular (heart and blood
vessel) disease. To do
this, it measures the amount of Apo B, which carries substances in your
blood that help make plaque, a waxy fat that can block your arteries-
Από την Βικιπέδια
Η χοληστερόλη χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (LDL), γνωστή και ως “κακή” χοληστερόλη, χρησιμοποιείται συχνά ως
δείκτης κινδύνου καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού. Ωστόσο, μια πρωτεΐνη που
ονομάζεται απολιποπρωτεΐνη-β (apoB) είναι ένας ακόμη πιο
ακριβής δείκτης που μπορεί να εντοπίσει πιθανούς ασθενείς υψηλού κινδύνου.
Η apoB είναι μια κύρια δομική πρωτεΐνη που βρίσκεται
στην LDL και βοηθά στην μεταφορά λίπους και χοληστερόλης σε όλο το σώμα. Οι λιποπρωτεΐνες που περιέχουν apoB, όπως η κακή χοληστερόλη,
είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες γιατί μπορούν να διεισδύσουν στα τοιχώματα των
αρτηριών.
Αυτά τα σωματίδια apoB μπορούν να οδηγήσουν σε συσσώρευση πλάκας στις
αρτηρίες, αυξάνοντας
τον κίνδυνο καρδιακής νόσου και εγκεφαλικού, σύμφωνα με τη δρ. Nicole Harkin,
καρδιολόγο και ιδρύτρια του Whole Heart Cardiology.
“Όταν
μετράμε την apoB, στην πραγματικότητα μετράμε όλα αυτά τα σωματίδια που
προκαλούν τη συσσώρευση αρτηριακής πλάκας και αυτός είναι ένας πολύ πιο ακριβής τρόπος για τον
προσδιορισμό του καρδιαγγειακού κινδύνου λόγω χοληστερόλης”, σύμφωνα με την δρ. Harkin.
Επιπλέον, οι λιποπρωτεΐνες που περιέχουν apoB μέσα στα
τοιχώματα της αρτηρίας μπορούν να προσελκύσουν κύτταρα του ανοσοποιητικού
συστήματος, προκαλώντας περαιτέρω βλάβη, δήλωσε ο δρ. Kevin Jon Williams,
καθηγητής καρδιαγγειακών επιστημών και ιατρικής στην Ιατρική Σχολή Lewis Katz
στο πανεπιστήμιο Temple στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ.
“Στην
πλάκα συσσωρεύονται νεκρά κύτταρα, εναποθέσεις χοληστερόλης και κύτταρα του
ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτή η πλάκα μπορεί να εξασθενήσει και να διαβρωθεί
ή να σπάσει, προκαλώντας καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό”, είπε ο δρ. Williams.
Γιατί η apoB να είναι καλύτερος προγνωστικός δείκτης
καρδιακών παθήσεων?
Ένα τυπικό λιπιδικό προφίλ (σ.σ εξετάσεις αίματος για χοληστερίνη)
περιλαμβάνει γενικά τέσσερα πράγματα:
- ολική χοληστερόλη
- χοληστερόλη λιποπρωτεΐνης υψηλής πυκνότητας (HDL)
- χοληστερόλη LDL και
- τριγλυκερίδια
Η χοληστερόλη που μεταφέρεται στο πλάσμα είναι ένα
μείγμα άλλων λιποπρωτεϊνών, πολλές από τις οποίες δεν έχουν σχέση με καρδιακές
παθήσεις.
Αν και τα επίπεδα LDL πράγματι υποδεικνύουν κινδύνους
καρδιακών παθήσεων, δεν είναι πάντα συνεπή, επειδή μπορεί να ποικίλλουν σε
μέγεθος και πυκνότητα. Αλλά κάθε σωματίδιο LDL φέρει ακριβώς ένα μόριο apoB.
Αυτό καθιστά την μέτρηση της apoB πιο ακριβή προγνωστικό δείκτη κινδύνων
καρδιακών παθήσεων.
“Τα
μεγαλύτερα σωματίδια LDL μεταφέρουν περισσότερη χοληστερόλη, αλλά δυσκολεύονται
περισσότερο να εισέλθουν στο αρτηριακό τοίχωμα και να κολλήσουν σε αυτό. Τα
μικρότερα σωματίδια LDL μεταφέρουν το καθένα λιγότερη χοληστερόλη, αλλά είναι
ευκολότερο να εισέλθουν στο τοίχωμα της αρτηρίας και να παραμείνουν εκεί. Έτσι,
η βλάβη από κάθε σωματίδιο LDL (μεγάλο ή μικρό) είναι περίπου η ίδια”, είπε ο δρ. Williams.
Πρέπει να κάνετε τεστ μέτρησης της apoB;
Αν και δεν περιλαμβάνεται σε μια τυπική εξέταση
αίματος για χοληστερίνη, ο δρ. Williams είπε ότι είναι καλή
ιδέα να μετρήσετε τα επίπεδα apoB σας τουλάχιστον μία φορά για
να δείτε εάν συμφωνούν με τα επίπεδα χοληστερόλης σας, ειδικά εάν έχετε
οικογενειακό ιστορικό καρδιακής νόσου.
Η δρ. Harkin πρόσθεσε ότι τα άτομα με
αντίσταση στην ινσουλίνη, διαβήτη τύπου 2, παχυσαρκία και
εκείνοι με αυξημένα τριγλυκερίδια ή μεταβολικό
σύνδρομο διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο για καρδιακή νόσο
και θα πρέπει να ανησυχούν περισσότερο για τα επίπεδα apoB τους.
Εντούτοις, η LDL χοληστερόλη
εξακολουθεί να είναι ένας πολύ καλός δείκτης για τον κίνδυνο καρδιακών
παθήσεων, σύμφωνα με τη δρ. Harkin.
“Έχουμε βιβλιογραφία δεκαετιών που
δείχνει ότι μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο για έμφραγμα κι εγκεφαλικό εάν μειώσετε την LDL. Η apoB είναι ένα πιο ακριβές μέτρο, το οποίο μπορεί να μας επιτρέψει
να βελτιστοποιήσουμε καλύτερα την αξιολόγηση και τη διαχείριση του κινδύνου από
αυξημένη χοληστερόλη. Τώρα αρχίζουμε να συγκεντρώνουμε αυτό το σύνολο
αποδεικτικών στοιχείων”, κατέληξε η ίδια.----)---- This encapsulates the fundamental difference between
Medicine 2.0 and Medicine 3.0 when it comes to cardiovascular disease. The
former views prevention largely as a matter of managing relatively short-term
risk. Medicine 5.0 takes a much longer view—and more importantly seeks to
identify and eliminate the primary causative agent in the disease process:
apoB. This changes our approach to treatment completely. For example, a
forty-five-year- old with elevated apoB has a lower ten-year risk than a
seventy-five-year-old with low apoB. Medicine 2.0 would say to treat the
seventy-five-year-old (because of their age), but not the forty-five-year-old.
Medicine 3.0 says to disregard the ten-year risk and instead treat the causal
agent in both cases—lowering die forty-five-year-olds apoB as much as possible.
Once you understand that apoB particles—LDL, VLDL, Lp(a)—are
causally- linked to ASCVD, the game
completely changes. The only way to stop the disease is to remove the cause,
and the best time to do that is now.
Still struggling with this idea? Consider the following example. We know
that smoking is causally linked to lung cancer. Should we tell someone to stop
smoking only after their ten-year risk of lung cancer reaches a certain threshold?
That is, do we think its okay for people to keep smoking until they are
sixty-five and then quit? Or should we do everything we can to help young
people, who have maybe just picked up the habit, quit altogether?
When viewed this way, the answer is unambiguous. The sooner you cut the
head off the snake, the lower the risk that it will bite you.
THE RUNAWAY CELL 140- 170
“Normal”
is not the same as “healthy” …population in general becomes less healthy …
In the late 1970s the average American adult weighed cancer is the ecnd
lei]adding cause of death in the USA.
142 I kills Americans
at almost the same rate as fifty years ago..cancer like heart
is a disease of aging…For adults
with leukemia ten years surnival
rates nearly doubled between 1975 and 2000,leaping from 23% to 44% 143 Three part
strategies for dealing with cancer. 1.-Prevention which is
tricky because …we don’t know what drives
initiation and progress 144…2.-The
use of newer treatments, including the insatiable metabolic hunger of
fast growing caser cells …3.-Try to detect cancer,..as early as possible
145…Cancer cells different from
normal cells 1.-…they not stop growing when they are supposed to.
145 2.-metastasis 3.- cancer is not I
simple disease ,but a condition with mind-boggling complexity/…Each tumor
has more than hundred different
mutations 146… solid organ tumors …kill you
only when they spread to other organs We really do not know what causes cancer to spread. 147…killing cancer cells is easy ..but poisons we use for this purpose is that they slaughter the normal cells.148..Cancer is not invincible 1.Many cancer cells have an altered metabolism consuming huge amounts of glucose.(Areas
with high glucose indicate possible presence of tumor) …….
2.-They have the ability to evade the
immune system 149-150 When a cell divides iut does not simply split
into two smaller.the process
requires not only the division of the nucleus
. .but the actual physical
materials required to construct a whole new
cell. – 151 Globally about 12% to
13% of all cancer cases are thought to
be attributed to obesity …Extreme
obesity ( BMI>40)nis associated
with a 52 greater
risk of death
from cancer in men and 62%
in women. 152 Insulin
accelerates the growth of cancer
153.cancer cells seem able to obtain the energy they need…154… perhaps early aggressive
screening is important although this is a controversial point 165We are able to detect cancer in a reliable way in five Types of cancer. Lung( for smokers)
breast ,prostate colorectal and cervical.
167 Of all the Horsemen cancer is probably the hardest to prevent .,It
probably the one where
bad luck plays the greatest role
such as in the form of accumulated
somatic mutations. The only modifiable risks that really stand out in the data
are smoking ,insulin resistance and
obesity and maybe pollution,but the
datsa here ar less clear. 175.
CHASING MEMORY
(Understand Alzheimer’s disease and other Neurodegenerative Diseases) 177-205
Alzheimer’s disease
is perhaps the most difficult ,most intractable of the Horsemen diseases. We have a much more limited understanding of how and why it begins and how to slow and prevent it…we have no way
to treat it once symptoms’ begin …..for now
our only strategy is to try to
prevent it…...some diseases as Humington’s,
Parkinson etc.179,,,”senile dementia” is a disease state and not a normal consequence of aging….a
patient’s degree of cognitive impairment seemed to correlate with the extent of plaques in the brain 181
With AlLZ we have a large
preventing tool kit and diagnostics methods ..Our goal is to improve glucose metabolism inflammation and oxidative….Mediterranean-style diet
…consumption of fatty fish 200.. Exercise
is the most important
preventing tool to ALZ…endurance
exercise produces factors that directly target regions in the
brain responsible for cognition and
memory.201 Sleep is a very powerful tool against ALZ…while asleep are brain are’ cleaning house’ sweeping away
any intracellular waste that can build
up between our neurons. 202 Hearing loss
is connected with ALZ…also depression …brossing teeth. 203 Our strategy against ALZ toprevent it is basd
on the following principles.
1.
WHAT'S GOOD FOR THE HEART IS GOOD FOR THE BRAIN. That is, vascular health (meaning low
apoB, low inflammation, and low oxidative stress) is crucial to brain health.
2.-WHAT’S GOOD FOR THE LIVER (AND PANCREAS) IS GOOD
FOR THE BRAIN. Metabolic health is crucial to brain health.
3.- TIME IS KEY. We need to think about prevention early,
and the more the deck is stacked against you genetically, the harder you need
to work and the sooner you need to start. As with cardiovascular disease, we
need to play a very long game.
4.-
OUR MOST POWERFUL TOOL FOR PREVENTING COGNITIVE DECLINE IS. EXERCISE. We’ve talked a lot about diet and
metabolism, but exercise appears to act in multiple ways (vascular, metabolic)
to preserve brain health; we’ll get into more detail in Part III, but
exercise—lots of it—is a foundation of our
Alzheimer’s-prevention program.
I have great hope that in the future we will learn much more about how
to prevent and treat all forms of dementia. But it’s going to take hard work and creative
thinking from scientists researching the disease, a significant investment in new theories and approaches, much more attention to strategies of
prevention, and courage on the part of patients
who must face down this most feared and least understood of all the
Horsemen. 205
…………………………………………………………………………..
ΞΕΝΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ
Why are women more likely to develop Alzheimer's
disease?
January 20, 2022
By Andrew E. Budson, MD, Contributor; Editorial Advisory Board Member, Harvard Health Publishing
Did you know
that of the 6.2 million people with Alzheimer's disease who are age 65 or older in this country, almost
two-thirds are women? This means
that Alzheimer's disease is almost twice as common in women compared to men.
Why is Alzheimer's disease more common in women?
Women live
longer
The first and most important reason is that women tend
to live longer than men. If you look at actuarial life tables, you can see that a baby girl born in 2019 is likely
to live five years longer than a baby boy: 81 versus 76 years.
The greatest
risk factor for Alzheimer's disease is age: the older you are, the more likely
you are to develop Alzheimer's disease. For example, out of 1,000 people, the
incidence (the number
who develop Alzheimer's each year) depends on age:
·
4 out of 1,000
people ages 65 to 74 develop Alzheimer's each year
·
32 out of 1,000
people ages 75 to 84 develop Alzheimer's each year
·
76 out of 1,000
people ages 85 and older develop Alzheimer's each year.
So, one reason
that there are more women with Alzheimer's disease than men is simply that
there are more older women than older men living in our society — 5.7
million more of them — and the
older you are, the more likely you are to develop Alzheimer's disease.
But that's not
the whole answer.
The incidence of
Alzheimer's is greater in women
Your chances of developing Alzheimer's disease late in
life are somewhat greater if you are a woman than a man. One study followed 16,926 people in Sweden and found that,
beginning around age 80, women were more likely to be diagnosed with Alzheimer's
disease than men of the same age. Similarly, a study based in
Taiwan found that one's chances
of developing Alzheimer's disease over seven years was greater in women
compared to men. And a meta-analysis examining the incidence of
Alzheimer's disease in Europe found that approximately 13 women out of 1,000
developed Alzheimer's each year, compared to only seven men.
So, women living
longer than men cannot be the whole answer as to why women are more likely than
men to develop Alzheimer's disease, because even among individuals who are
living and the same age, women are more likely to be diagnosed with Alzheimer's
than men.
The incidence of
non-Alzheimer's dementia is not greater in women
One clue to the answer to this puzzle is that your
chances of developing dementia from a cause other than
Alzheimer's disease is not greater if you are a woman. For example, the study examining
dementia rates in Sweden found that both women and men were equally likely to
develop a non-Alzheimer's dementia as they aged. That rates of Alzheimer's
disease differ by gender, whereas rates of non-Alzheimer's dementias do not,
suggests that there must be a specific interaction between Alzheimer's disease
and gender.
Amyloid
deposition in Alzheimer's may be fighting infections
Another clue to this puzzle comes from the work of Harvard
researchers, who have
suggested that amyloid, one component of Alzheimer's disease pathology, may be
deposited in order to fight off infections in the brain. If their suggestion
turns out to be correct, we might think of Alzheimer's disease as a byproduct
of our brain's immune system.
Autoimmune
disorders are more common in women
The last piece of the puzzle is that women are about twice
as likely to have an autoimmune disease compared to men. The reason for this difference
is not entirely clear, but it is clear that the immune system is
generally stronger in women than men, and many autoimmune diseases are more common during
pregnancy. It may be that women's stronger immune system developed through
evolution to protect the fetus from infections. So, as part of their stronger
immune systems, women may end up having more amyloid plaques than men.
Putting the
pieces together
By combining all of this information, one possible
explanation as to why women's risk of Alzheimer's disease is greater than men's
— in addition to women living longer — is:
·
The amyloid
plaques that cause Alzheimer's disease may be part of the
brain's immune system to fight against infections.
·
Women have
stronger immune systems than men.
·
As part of their
stronger immune systems, women may end up having more amyloid
plaques than men.
·
Because
they may have more amyloid plaques than men, this theory may explain
why women end up having a greater risk of developing Alzheimer's disease.
Please note the
italicized words "may" that I have used. Although the ideas I
have presented here are logical, coherent, and form the basis of a good theory,
they have not yet been proven to be correct. More research is needed!
The bottom line
You are more likely to develop Alzheimer's disease
over your lifetime if you are a woman, because women live longer than men and,
possibly, because women have stronger immune systems compared to men.
Does that mean
that if you're a woman, you're more likely to develop Alzheimer's disease and
there's nothing you can do about it? Not at all! You can do many things to
reduce your risk of Alzheimer's today.
·
Engage
in aerobic exercise such as
brisk walking, jogging, biking, swimming, or aerobic classes at least 30
minutes per day, five days per week.
·
Eat a Mediterranean
menu of foods including
fish, olive oil, avocados, fruits, vegetables, nuts, beans, whole grains, and
poultry. Eat other foods sparingly.
·
Sleep well —
and clean
those Alzheimer's plaques out of
your brain.
………………………………………………………………………………
Περισσότερο ευάλωτες στην εμφάνιση Αλτσχάιμερ είναι οι
γυναίκες από ό,τι οι άνδρες. Mπορεί τα δύο φύλα να είναι ίσα, αλλά η νοσηρότητα
που εμφανίζουν όσον αφορά σε κάποιες ασθένειες είναι διαφορετική. Τώρα οι
ερευνητές γνωρίζουν γιατί συμβαίνει αυτό στο Αλτσχάιμερ. Η ανομοιογένεια στην
εγκεφαλική συνδεσιμότητα των δύο φύλων και τα διαφορετικά φυλοσυνδεόμενα
γονίδια που σχετίζονται με την εμφάνιση της συγκεκριμένης εκφυλιστικής νόσου
του εγκεφάλου, αποτελούν παράγοντες που θα μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί οι
γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα από τους άντρες τη συγκεκριμένη ασθένεια, σύμφωνα
με νέα ερευνητικά δεδομένα. Αλλωστε σήμερα οι γυναίκες που επιβιώνουν με την
ασθένεια, την πιο διαδεδομένη μορφή άνοιας, είναι περισσότερες.
Μέχρι σήμερα υπήρχε η πεποίθηση ότι οι γυναίκες
εμφανίζουν Αλτσχάιμερ συχνότερα από τους άντρες διότι ζουν περισσότερα χρόνια.
Νέα δεδομένα όμως που παρουσιάστηκαν στο Διεθνές Συνέδριο της Ενωσης Αλτσχάιμερ
στο Λος Αντζελες ανατρέπουν αυτή την επικρατούσα άποψη.
Ερευνητές από το Ιατρικό Κέντρο του Βάντερμπιλτ μελέτησαν
σε τομογραφίες εγκεφάλου την πρωτεΐνη «Τau» που έχει συνδεθεί –όπως και το
αμυλοειδές βήτα– με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Οι πρωτεΐνες αυτές δημιουργούν τοξικές
μάζες και οδηγούν τα εγκεφαλικά κύτταρα σε θάνατο με αποτέλεσμα την έκπτωση
μνήμης. Βρέθηκε ότι στον εγκέφαλο των γυναικών οι συνδέσεις των περιοχών όπου
παράγεται η πρωτεΐνη «Τau» είναι καλύτερες. Αυτό σημαίνει ότι η πρωτεΐνη «Τau»
και επομένως και η γνωστική έκπτωση που αυτή μπορεί να προκαλέσει, εξαπλώνεται
γρηγορότερα στον γυναικείο εγκέφαλο.
Η δρ Τζάνα Βόιγκ, επικεφαλής έρευνας του φιλανθρωπικού
ιδρύματος «Alzheimer’s Research UK» δήλωσε πως «οι διαφορές των δύο φύλων στην
εγκεφαλική συνδεσιμότητα διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στα διαφορετικά ποσοστά που
καταγράφονται ότι πάσχουν από Αλτσχάιμερ».
Την ίδια στιγμή, μία άλλη έρευνα, η οποία εκπονήθηκε από
το Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι διαπίστωσε ότι συγκεκριμένα γονίδια των δύο φύλων
συνδέονται με το Αλτσχάιμερ, συμπέρασμα που μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία
διαφορετικών προφίλ κινδύνου για άνδρες και γυναίκες. Παραμένει, ωστόσο,
άγνωστο κατά πόσον η συγκεκριμένη επιστημονική διαπίστωση μπορεί να
χρησιμοποιηθεί για την αναγνώριση αυτών που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για
την εμφάνιση της νόσου.
Η δρ Βόιγκτ τόνισε πως «παραμένει άγνωστο γιατί
συγκεκριμένα γονίδια στις γυναίκες συνδέονται με το Αλτσχάιμερ, ενώ στους
άνδρες όχι. Αν όμως αυτό αποκαλυφθεί, θα μπορέσουμε να εξηγήσουμε τη
διαφοροποίηση μεταξύ των δύο φύλων».
Πράγματι, το Αλτσχάιμερ πλήττει κυρίως τις γυναίκες. Στη
Βρετανία πάσχουν από άνοια 500.000 γυναίκες, ενώ μόλις 350.000 άνδρες. Οι
περισσότεροι άνθρωποι που νοσούν είναι άνω των 65 ετών, αλλά σε ορισμένες
περιπτώσεις δεν αποκλείεται να προσβληθούν και οι νεότεροι σε ηλικία.
……………………………………………………………………………….
THINKING TACTICALLY 209-215
I don’t say that we must to
return to a hunter-gatherer lifestyle. I would much rather live in a world,
where I worry about losing my I Phone or missing a plane flight than endure the
rampant disease, random violence, and lawlessness that our ancestors suffered
through for millennia (and that our world still experience). But even as modern
life has helped our lifespan and improve living standards, it has also conspired to limit our longevity in certain
ways.
The conundrum we face is that our environment has
changed dramatically over the last century or two, in almost even' supply and
eating habits, our activity levels, and the networks—while our genes have
scarcely changed –at all. We saw an example
of this, in chapter 6, with the changing role that fructose has played
in our diet. Long ago, when we consumed
fructose and honey, it enabled us to store energy as fat to periods of
scarcity. Fructose was our friend. Now fructose is vastly abundant in our diet, too much of it
in liquid form, which disrupts our metabolism
and our overall energy balance. We can
easily take in far more fructose
calories than our bodies can safely handle.
This new environment we have created, is potentially
toxic with respect to what we eat (chronically, not acutely), how we
move (or don’t move) sleep (or don’t
sleep), and its overall effect on our emotional health ( just spend a few hours
on social media). Its as foreign to our
evolved genome as an airport would have been to, say,
Hippocrates,. That coupled with new found ability to survive epidemics,
injuries, and illnesses, that formerly killed
us has added much to almost a defiance to natural selection Our
genes no more match our environment. Thus we must be cunning in our
tactics if we are to adapt and thrive in
this new and hazardous world has added up to almost a defiance of natural
selection…..210 We have five tactical
domains to alter health. Exercise, diet, sleep, drugs ,supplements and hormones
.211….But we are not bound by any ideology
etc. We range widely and pick and
choose tactics that will work for us 215
EXERCISE
216-234
Some
experts insist that strength training,
is superior to cardio, while an equal number asserts the opposite…even a fairly
minimal amount of exercise , can
lengthen your life by several
years ..It improves healthspan …delays
the onset of chronic diseases,
217 peak aerobic cardiorespiratory fitness ,measured in terms of VO2
( V=volume O=Oxygen} max, is perhaps
the single more power marker
for longevity ..220….poor cardio respiratory fitness
carries a greater relative risk
of death, than smoking ..221…muscle may
be almost as powerfully correlated with living longer…223 helps maintain the circulatory system…it improves the health of
mitochondria 224….it is against ALZ…more
efficient at preserving healthspan than lifespan….fatfree mass and
activity levels remain relatively
consistent as people age ..into
middle age. 225 ..Your muscle keeps our actual
skeleton upright and intact….226
sarcopenia a baseline were nearly
six times likelier to have low quality life 227
TRAINING 235-262
It is
impossible to produce superior
performance unless you do something
different from majority ( sir John Templeton)…The problem has three
dimensions 235 …erobic endurance and efficiency ( mitochondria produce much of our energy –People with obesity or
other metabolic problems will tend to have higher lactate levels and lactate
which becomes lactic acid when paired with hydrogen ions, which causes
that burning feel in the muscles during
a hard effort- aerobic exercise creates new mitochondria ,aerobic capacity is
correlated with longevity ,it raises the VO2 max) 252,,strength (….muscle mass begins to
decline as early as our twenties ,An
eighty year old man will have about 40%
less muscle tissue ….than he did at twenty five …..In its most extreme form the muscle floss is called sarcopenia….bone
density diminishes on a parallel
trajectory to muscle mass …for women
more quickly once they hit menopause…….)
and stability. 262
THE GOSPEL OF
STABILITY 263- 290
The loftier the building, the deeper the foundation
Thomas A. Kempis
A typical
seventy years old will do less half as much”
to vigorous physical activity as
she did at age forty –and after age of
seventy the decline accelerates . The fit people in their
seventies and eighties are the
exception 263….the factor that explains it is: injury……More than 27%
Americans over the age of forty-five suffer
from chronic pain and about 10 to 12 percent, say that pain
has limited their activities 264
My first commandment is : .First
do thyself no harm….Better work, smart than
too hard…Stability is often conflated with
“core” but is much more…it is essential to any kind of movement ..it is
the foundation on which our twin pillars
of cardiovascular , fitness and strength
must rest…Stability is the subconscious ability to harness ,decelerate or stop force. A stable
person can react to internal or external
stimuli to adjust position and muscular tension appropriately without
a tremendous amount of conscious
thought . 266. The key word, is
safety. 267..Stab ility training begins ..with the breath, which is more
than simply gas exchange ..We exhale and
inhale more than twenty thousand
times per day. Beth : How
we breath , is who we are.
272
Hip-Hinging 101: How to Do a Step-Up
Rather than try to describe multiple exercises, I think it’s more
instructive to provide a deeper explanation of one exercise. I’ve chosen a
step-up, simply stepping up onto a box or a chair, for three reasons.
First, it’s a hip-hinging movement, one of our core elements of strength
training.
Second, it’s a single-leg exercise
that does not require much axial (spine) loading, even with weights in your
hands, which means it’s very safe, even for beginners (you'll start with just
your body weight).
Third, it's one of the best exercises to target the eccentric phase of
the movement as well as the concentric phase.
I also like it because it
demonstrates some of the key stability concepts we have been learning in this
chapter.
First, find a box or a sturdy chair such that when
your foot is on the step your thigh will be parallel to the floor. For most
people this is about sixteen to twenty inches, but if that is too difficult
start with twelve inches. Place one foot on the box, making sure that the big
toe and pinky toe mounds and the entire heel are connected firmly to its
surface (I like to do these barefoot). The back foot remains on the floor,
roughly twelve inches behind the box, with roughly 40 percent of your weight on
the back leg and 60 percent on the front leg. Keep your front hip flexed, spine
tall, chest heavy (ribs down), arms relaxed by your sides, and eyes forward.
Now, slightly shift your head, ribs, and pelvis forward at the same time
as you quietly but fully inhale through your nose, allowing the diaphragm to
descend and creating intra abdominal pressure. You should feel pressure in the
center of the front foot, toward the heel, but keep your toes connected to the
box. Glide your front femur back slightly, so that you feel a stretch in both
the hamstring and the glute max; they should be very slightly loaded. This
sensation is the essence of the hip-hinge. You want to lead with your gluts and
hamstrings, not pelvis or ribs. All of your power will come from these muscles
working together, and not your back. Keep your knee behind your toes, and your
pelvis and ribs in alignment, and load your front foot evenly, not favoring
either the toes/forefoot or heel.
With your front foot, push down on the box with intent
and with minimal push-off assistance from the back foot. Lift yourself off the
floor, exhaling as you initiate the movement, extend the hip, and stand up
straight on top of the box. Your head and ribs should finish directly over the
pelvis. Bring your rear leg through to finish beside and a little in front of
the working leg. Everything should arrive at the same time, as you complete the
exhale (feeling the compression in the ribs). Hold this position for a second
or two.
On the way down, step the nonworking (now front) foot
off the back of the box as your head, ribs, and shoulders shift slightly
forward and the hip flexes to (once again) prepare the hamstring and glute to
lower your weight. Load the front of the stationary foot, the toes actively
flexed into the box. As you lower your body down and back through space, feel
the weight shifting from the forefoot into the midfoot, and finally to the
heel, in a smooth, coordinated fashion that is controlled by the hamstring
(think: slowly rocking backward).
Keep the tempo as slow and even as possible; aim for
three seconds from step-off to landing (difficult; two seconds is good). As the
back foot lowers, your weight continues to shift back until you "land.”
Avoid shifting more than 40 percent of your weight to the back foot, to reduce
the temptation to use forward momentum to start the next rep. Repeat.
Do five to six reps on each side. Start with body
weight only, but once you have the movement and sensation down, you can add
weights, ideally a dumbbell or kettlebell in each hand.
(Bonus points: Now you are
training grip strength as well as hip- hinging.)
The loaded exercise is essentially the same in terms
of sequence and position, with a few caveats:
1. Load is now a function of two things: weight
and box height.
Box height can be an issue if mobility (flexibility and loading
tolerance) is a factor.
2. The weights must hang straight down from the
shoulders.
The brain will find any way to conserve energy and “cheat," so
avoid the subconscious urge to swing the weights forward or lift the shoulders
to initiate the step-up (highly likely if the load is too heavy). The glute and
hamstring should be doing all the work.
3. If the eccentric phase (step-down) cannot be
controlled, the weight is too heavy. You never want to feel as if you are
falling back. Try using less weight, or a shorter (two-second) step-down at
first.
4. It is crucial to keep the ribs and head
above or slightly ahead of the pelvis as you initiate the step-up. If you lead
with the pelvis, you will be bending your back and also putting too much
pressure on the knee. 287
NUTRITION 3.0-291-306
Religion is a
culture of faith, Science is a culture of
doubt.
Richard
Feynman.
,
The
correlation between poor metabolic
health and being over nourished and
undermuscled is very high. Hence for a majority of my patients the goal is to reduce energy intake, while adding lean mass …. This means: consume
fewer calories while also increasing
the protein intake. And to
pair this with proper exercise. When my patients are undernourished ,it
is typically because they are not taking enough protein to sustain muscle mass ,which is a crucial determinant of lifespan and healthspan. Any dietary intervention that compromises muscle or lean body mass is a
non starter,….Nutritional interventions can be
powerful tools with which to
restore someone’s metabolic equilibrium and reduce the risk of chronic disease..But I
am not convinced that they can extend
and improve lifespan and healthspan
almost magically…295 Animal protein
is safe to eat. We evolved as omnivores ….296 A study is
very far from providing
a definitive answer to the
question of whether red meat
is “safe” to eat….John Ioannidis : Food is so complex made up of thousands of chemical
compounds in million of possible
combinations that interact with human physiology, in so many ways- in other words nutritional
biochemistry –that epidemiology is
simply not up to the task, of
disentangling the effect of any individual
nutrient or food.. Nutritional epidemiology is a scandal It should just go into the waste bin 300 The WHI( :Women’s Health Initiative )
found no statistically significant
difference between the low and control
die groups in terms of incidence of breast cancer ,colorectal cancer ,cardiovascular
disease or overall mortality. 303 So it
can’t be argued …that low-fat diets do
not improve health ,only that the prescription
of a low-fat diets in these populations
did not improve health… Clinical trials
seemed to show a clear advantage for the Mediterranean diet –or at least for nuts and olive oil 304 ….they
delay disease and death ,..But all
this don’t mean that necessarily Mediterranean diet is right for everyone 306
PUTTING
NUTRITIONAL BIOCHEMISTRY IN PRACTICE
307-348
……almost all
Diets rely at least one of the following three strategies to accomplish this:
1.CALORIC
RESRICTION :eating less in total ,but without attention to what
is being eaten
2.DIETARY
RESTRICTION : eat in less of some particular element within the diet (meat, sugar,fats)
3.TIME
RESRICTION :restriction eating to
certain times ,up to and including multiday fasting. 309
Each of these
approaches has its pros and cons …These will be
covered in more detail below but
,her is the tl;dr;{ :too long ,,,a summary). In other
words, if you are overnourished, and statistically speaking two-thirds of us
are, you will need to apply at least one of these caloric reduction: deliberately tracking (and
reducing) what you eat; out certain foods; and/or giving yourself less time in
which to eat. T1 Breaking down our approach to nutrition to these three
strategies to speak about dietary interventions more objectively, instead of
relying on labels such as “low-fat” or
Mediterranean” that don’t tell us very much, modify none of these
variables—eating whatever we want, whenever- we want,
in as great a quantity as we want—we end up right back at the SAD( : Standard
American Diet: The USDA Dietary Guidelines for Americans defines the standard
American diet (SAD) as being too low in fresh fruits and vegetables, whole
grains, lean protein, and healthy oils, and too high in red meat, high-fat
dairy products, processed and fast foods, refined carbohydrates, added sugars,
salt, and calories.)
Each of these approaches has its pros and
cons, as I’ve observed decade of working on nutrition issues with countless
patients. These covered in more detail below, but here is the tl;dr: (: In summary) —
1.-From the standpoint of pure efficacy, CR (:caloric
restriction) is winner, hands down. This is how bodybuilders shed weight while
holding on to muscle mass, and it also allows the most flexible- food choices.
The catch is that you have to do it perfectly—tracking( every single thing you
eat, and not succumbing to the urge to cheat or snack—or it doesn’t work. Many
people have a hard time sticking with it.
2.-DR (: dietary restriction) is probably the most
common strategy- employed for reducing energy intake. It is conceptually
simple; pick up a type
of food, and then don’t eat that food. It only works, obvious that food is both
plentiful and significant enough that eliminating will create a caloric deficit. Saying you’re
going on the “no lettuce’ diet is pretty much doomed to fail. And you can still
overeat while adhering perfectly to a particular DR, as I found out when I
attempted to go vegan.
Calories
Matter
The two
monkeys studies tell us about
nutritional biochemistry
1. Avoiding
diabetes and related metabolic
dysfunction –especially by eliminating or reducing junk food- is very
important to longevity.
2. There appears to be
a strong link between calories
and cancer, the leading cause of
death in the studies. The CR
(calories restriction) monkeys had a 50% lower incidence of cancer.
3. The quality of food you eat , could be as important as
quantity. If you eat the SAD,then you should eat much less of it.
4, Conversely, if your diet is high
quality to begin
with and you are metabolically
healthy then only a slight degree of
calories restriction –or simply not eating to excess-can still be
beneficial.
I think this last point is key. Two
studies suggest that if you are eating a higher-quality diet—and are
metabolically healthy to begin with—the - severe caloric restriction may not
even be necessary. The NIH (:National Institutes’ of Heath) control monkeys
ate as much as they wanted of their better diet and still
lived near/, as long as the CR monkeys in both studies. Interestingly, the post
facto analyses also revealed that the NIH control monkeys
naturally consumed about 10 percent fewer calories per day than the Wisconsin
controls, likely because their higher-quality diet left them feeling less
hungry. The researchers speculated that even this very slight degree of caloric
reduction may have beer significant—certainly, it supports our thesis that it
is better to avoid being overnourished.
Note that these study results do not
suggest that everyone needs to undertake a drastic, severe reduction in
caloric intake. Limiting calories can be helpful for people who are metabolically unhealthy
and/or overnourishred. But I’m not convinced that whatever longevity boost
long-term, deep caloric restriction may confer is worth some of the
trade-offs—including potential weakened immunity and greater susceptibility to
cachexia and sarcopenia (:muscle loss), not to mention constant hunger. These
unwanted side effects would accelerate some of the negative processes that
already go along with aging, suggesting that in older people especially,
caloric restriction might more harm than good.
The monkeys teach us that if you are
metabolically healthy and not overnourished, like the NIH animals, then
avoiding a crap diet may be all you need. Some
of the NIH CR monkeys ended up with some of the longest lifespan ever recorded
in rhesus monkeys. It seems quite clear, then, that ever for monkeys, limiting
caloric intake and improving diet quality “works”— how you
pull it off that is tricky. As we’ll see…… there are many other
strategies we can adopt to limit the calories we consume and tailor our food
consumption to suit our metabolism and way of life.
|
316 |
The nutrition
biochemistry Diet.
The hard part is what
foods to eliminate,..Evolution has formed us
omnivores ,but our environment makes it little too easy to find food..Thus being overnourished and
unhealthy is now common place. We must
erect walls to what we cannot eat.
317.We must manipulate our four
macronutrients : alcohol, carbohydrates ,protein ,and fat
Alcohol.
It has potent effects on our
metabolism. And is calorically dense..It serves no nutritional or health
purpose....drinking it very often ,leads to mindless eating…..negative for longevity .
.Ethanol
is a potent carcinogen and chronic drinking is associated with Alzheimer’s
,mainly via its negative effect on sleep
but possibly via other mechanisms,…preferentially metabolized in the liver with well known long-term consequences …..loosens
inhibition around other kinds of food
consumption…..I strongly urge my patients to ,limit alcohol to fewer
than servings per week and ideally no
more on two on any given day 321
Carbohydrates
The balance οf nonalcoholic diet consists of carbohydrates,
protein and fat and it is largely a job of finding the right mix for as an
individual….Carbohydrates …are neither
good nor bad –although some types are better than others…..they are our primary source energy source .In digestion most of them are broken
down to glucose which is consumed
by all cells to create energy in the
form of ATP.
, (Adenosine triphosphate) is the source of energy for use and storage at the cellular
level. The structure of ATP
is a nucleoside triphosphate, consisting of a nitrogenous base (adenine), a
ribose sugar, and three serially bonded phosphate groups.) Excess glucose ….can
be stored in the liver or muscles as
glucose in can be stored in liver or
muscles in form for near term use or socked away …as fat,..In the form of carbohydrates ….extra calories can cause a
multitude of problems …..Each person
responds differently to an influx of glucose 322..Lessons from CGM(: Continuous
Glucose Monitoring (CGM) systems continually check glucose levels throughout
the day and night and can alert you if your glucose levels go too high or too low.)
1.
Not all carbs are created equal. The more refined the
carb….the faster and higher the glucose
spike…. . less processed carbohydrates .and those with more fiber …blunt the
glucose impact..I try to eat more than
fifty grams per day 328
2.
2. Rice and oatmeal are surprisingly
glycemic (meaning they cause a sharp rise in glucose levels), despite not being
particularly refined; more surprising is that brown rice is only slightly less
glycemic than long-grain white rice.
3. Fructose
does not get measured by CGM, but because fructose is almost always consumed in
combination with glucose, fructose-heavy foods will still likely cause
blood-glucose spikes.
4. Timing,
duration, and intensity of exercise matter a lot. In general, aerobic exercise
seems most efficacious at removing glucose from circulation, while
high-intensity exercise and strength training tend to increase glucose
transiently, because the liver is sending more glucose into the circulation to
fuel the muscles. Don't be alarmed by glucose spikes when you are exercising.
5. A good
versus bad night of sleep makes a world of difference in terms of glucose
control. All things equal, it appears that sleeping just five to six hours
(versus eight hours) accounts for about a 10 to 20 mg/dL (that's a lot!) jump
in peak glucose response, and about 5 to 10 mg/dL in overall levels.
6. Stress,
presumably, via cortisol and other stress hormones, has a surprising impact on
blood glucose, even while one is fasting or restricting carbohydrates. It's
difficult to quantify, but the effect is most visible during sleep or periods
long after meals.
7. Nonstarchy
veggies such as spinach or broccoli have virtually no impact on blood sugar.
Have at them.
8. Foods high
in protein and fat (e.g., eggs, beef short ribs) have virtually no effect on
blood sugar (assuming the short ribs are not coated in sweet sauce), but large
amounts of lean protein (e.g., chicken breast) will elevate glucose slightly.
Protein shakes, especially if low in fat, have a more pronounced effect (particularly
if they contain sugar, obviously).
9. Stacking the above insights—in both
directions, positive or negative—is very powerful. So if you’re stressed out,
sleeping poorly, and unable to make time to exercise, be as careful as possible
with what you eat.
10. Perhaps the most important insight of
them all? Simply tracking my glucose has a positive impact on my eating
behavior. I’ve come to appreciate the fact that CGM creates its own Hawthorne
effect, a phenomenon where study subjects change their behavior because they
are being observed. It makes me think twice when I see the bag of
chocolate-covered raisins in the pantry, or anything else that might raise my
blood glucose levels.
Protein
Why is protein so important? One due lies in the name, which is derive;
from the Greek word proteios, meaning “primary.” Protein and amino acids are the
essential building blocks of life. Without them, we simply cannot build or
maintain the lean muscle mass that we need. As we saw in chapter 11, this is
absolutely critical to our strategy, because the older we get, the more easily
we lose muscle, and the more difficult it becomes to rebuild it.
Remember the study we discussed in chapter 11 that
looked at the effect of strength training in sixty-two frail seniors? The
subjects who did only strength training for six months gained no muscle mass.
What I didn’t mention there was that another group of subjects was given
protein supplementation (via a protein shake); those subjects added an average
of about three pounds of lean mass. The extra protein likely made the
difference. Unlike carbs and fat, protein is not a primary source of
energy. 330 …If you consume more protein
than you can synthesize…you will
excrete it as urea….The twenty amino acids that
make up proteins, are the building blocks for our muscles ,enzymes and many
of the most important hormones in
our body. …a number of mouse studies
suggest that restricting protein
can improve lifespan ,but I am not
convinced that these results are applicable to humans. 331… it remains unclear whether protein
supplementation helps to improve muscle strength as well as muscle mass .There
is some evidence that the older people might require more protein
,because of the anabolic resistance that develops with age. i.e, the greater difficulty in gaining muscles,
332 You don’t need to eat meat, fish
,diary to get sufficient protein ,but if you chose to take it from
plants you must understand , their indigestible fiber and that therefore is less
bioavailable to the person
eating it ,because much of the plans
‘protein is tied to its roots ,leaves
and other structures and only 60% or 70% of what we consume contributes to our needs 333 Studies
suggest that those who ate the
most protein kept more of their lean
body mass longer three years than those who did not 335
The Case for and against Fasting 340
I am reluctant
to use it in all but the
most long-term fasting in all but
metabolically sick patients ….The jury
is still out on the utility of infrequently{ e.g. yearly} prolonged
fasts. 340 prolonged fasting may be
neither necessary nor wise
patients,…You must eat enough
to maintain lean mass. 346
Conclusion
In the last two chapters, we have explored the impact of what we eat—and
sometimes what we do not eat—on our health, and the importance of moving our
thinking toward a Nutrition 3.0 mindset, based on feedback and data rather than
labels and trends and ideology.
I once believed that diet and nutrition could cure
almost all ills, but I no longer feel that strongly about it. Nutritional
biochemistry is an important component of our tactics, but it is not the only
path to longevity, or even the most powerful one. I see it more as a rescue
tactic, particularly for patient; like Eduardo and Tom, with really severe
metabolic problems such as NAFT.D and type 2 diabetes. It is also essential
for older people who need to build or maintain muscle mass. But its power
to leverage increased lifespan and healthspan is more limited. Bad nutrition
can hurt us more than good nutrition can help us. If you’re already
metabolically healthy, nutritional interventions can only do so much.
I know this seems hard to believe, after all we’ve
been conditioned to think and given all the grandstanding that goes into
promoting this diet versus that one. But in reality, the first-, second-, and
third-order terms in this problem come down to energy balance. CR, DR,
and TR are just tools to reduce energy intake, to correct the state of being
overnourished and/or metabolically unhealthy.
The bad news is that most Americans are not
metabolically healthy, so they need to pay attention to nutrition. In most
cases, addressing the problem means reducing overall energy intake—cutting
calories—but in a way that is sustainable for the individual person. We also
have to focus on eliminating those types of foods that raise blood glucose
too much, but in a way that also does not compromise protein intake and lean
body mass.
This is where it can get tricky. Protein is
actually the most important macronutrient, the one macro that should not
be compromised. Remember, most people will be overnourished—but also
undermuscled. It is counterproductive for them to limit calories at the expense
of protein and hence muscle mass.
This is also where other tactics can play a role. As
we saw in chapter 12, zone 2 aerobic training can have a huge impact on
our ability to dispose of glucose safely, and also on our ability to access
energy we have stored as fat. And the more muscle mass we have, the more
capacity we have to use and store excess glucose, and utilize stored fat. In
the next chapter, we will see how important good sleep can be to maintaining
metabolic balance.
If your issues fall more in the domain of lipoproteins
and cardiovascular risk, then it makes sense to focus on the fats side of the
equation as well, meaning mostly saturated fats, which raise apoB in some
people, although this is relatively easy to control pharmacologically.
Excessive carbohydrate intake can also have spillover effects on apoB, in the
form of elevated triglycerides. (If there is one type of food that I would
eliminate from everyone’s diet if I could, it would be fructose-sweetened
drinks, including both sodas and fruit juices, which deliver too much fructose,
too quickly, to a gut and liver that much prefer to process fructose slowly.
Just eat fruit and let nature provide the right amount of fiber and water.)
In the end, the best nutrition plan is the one that we can sustain. How
you manipulate the three levers of diet—calorie restriction, dietary
restriction, and time restriction—is up to you. Ideally, your plan improves
or maintains all the parameters we care about—not only blood glucose and
insulin but also muscle mass and lipid levels, and possibly even weight—while
reducing your risk of your most proximate Horseman or Horsemen. Your nutrition
goals depend on your individual risk profile: Are you more at risk of metabolic
dysfunction, or cardiovascular disease? There is no one right answer for
everyone; each patient finds their own balance, their own best approach
Hopefully, in this chapter I’ve given you some tools with which to come up with
a plan that works for you.
And, one last thing. If, after reading this chapter,
you’re upset because you don’t quite agree with some detail I’ve covered—be it
the ratio of MUFA to PUFA to SFA, or the exact bioavailability of soy protein,
the role of seed oil; and lectins, or the ideal target for average blood
glucose levels—or if I have offended your sensibilities because I didn’t say
your diet is the best diet, I have one final piece of advice. Stop overthinking
nutrition so much. Put the book down. Go outside and exercise. 348
THE AWAKENING
349-376
“Every night ,when I go to sleep ,I die. And
the next morning ,when I wake up ,I am
reborn.”(Mahatma Gandhi)….
349…chronic debt is a far more insidious killer than the acute sleep deprivation that
results in falling asleep at stop signs….insufficient sleep= less t. has seven
hours at night … Sleep important for
the body ..more for
the brain our brain waves slow until they reach an extremely low
frequency …good sleep critical
tour cognitive function ,memory, emotional
equilibrium…staving off Alzheimer’s
disease 352 If sleep were unimportant why hasn’t evolution gotten rid of
it?...Every animal engages in a
form of
sleep …. 353 When we sleep our heart
rate slows ,our core temperature drops, our breathing becomes regular,…Meanwhile our brain is embarking on its own journey.. 360
Deep sleep crucial to learning
and memory 361 essential to the health of our brain as an organ 362 Our ability
for deep sleep declines with age 363
The
overarching point here is that a good night of sleep may depend in part on a
good day of wakefulness: one that includes exercise, some time, sensible eating
(no late-night snacking), minimal to no alcohol .proper management of stress,
and knowing where to set boundaries around and other life stressors.
The following are some rules or suggestions
that I try to follow- to help me sleep better. These are not magic bullets but
are mostly about creating better conditions for sleeping and letting your
brain and body do the rest. The closer you can come to these operating
conditions, the better your sleep will be. Of course, I’m not suggesting that
it’s necessary to do all these things—in general, it's best not to obsess over
sleep. But the more of these you can check off, the better your odds of a good
night of sleep.
1.-Don’t
drink any alcohol, period—and if you absolutely, positively must, limit
yourself to one drink before about 6 p.nr. Alcohol probably impairs sleep
quality more than any other factor we can control. Don't confuse the
drowsiness it produces with quality sleep.
2.-Don’t
eat anything less than three hours before bedtime— and ideally longer. It’s
best to go to bed with just a little bi: of hunger (although being ravenous can
be distracting.)
3.-Abstain
from stimulating electronics, beginning two hours before bed. Try to avoid anything
involving a screen if you’re having trouble falling asleep. If you must, use a
setting ths: reduces the blue light from your screen.
4.-For at
least one hour before bed, if not more, avoid doing anything that is
anxiety-producing or stimulating, such as reading work email or, God help you,
checking social media
These get the ruminative, worry-prone
areas of our brain humming, which is not what you want.
5.-For folks who have access, spend time
in a sauna or hot tub prior to bed. Once you get into the cool bed, your
lowering body temperature will signal to your brain that it’s time to sleep. (A
hot bath or shower works too.)
6.-The
room should be cool, ideally in the midsixties. The bed should be cool too. Use
a “cool” mattress or one of the many bed-cooling devices out there. These are
also great tools for couples who prefer different temperatures at night, since
both sides of the mattress can be controlled individually.
7.-Darken
the room completely. Make it dark enough that you can't see your hand in front
of your face with your eyes open, if possible. If that is not achievable, use
an eye shade. I use a silky one called Alaska Bear that costs about $8 and
works better than the fancier versions I’ve tried.
8.-Give yourself enough time to sleep—what
sleep scientists call a sleep opportunity. This means going to bed at least
eight hours before you need to wake up, preferably nine. If you don’t even give
yourself a chance to get adequate sleep, then the rest of this chapter is moot.
9.-Fix
your wake-up time—and don’t deviate from it, even on weekends. If you need
flexibility, you can vary your bedtime, but make it a priority to budget for
at least eight hours in bed each night.
10.-Don’t
obsess over your sleep, especially if you’re having problems. If you need an
alarm clock, make sure it’s turned away from you so you can’t see the numbers.
Clock- watching makes it harder to fall asleep. And if you find yourself
worrying about poor sleep scores, give yourself a break from your sleep
tracker. 375
But what if we still cant sleep? This brings us to the last and
major sleep problem, true insomnia. We have probably all experienced the inability to fall asleep at some point, but
for many people it is a chronic problem. So
the first question to ask is: Is it really insomnia? Or are you simply –
not prepared to sleep properly?
If you find yourself lying
awake in bed, unable to get back to sleep my
advice is to stop fighting it. Get up, go into another room and do
something. Fix a cup of tea (non caffeinated, obviously), and read a
(preferably boring) book until you feel
sleepy again. The key, says Vikas Jain, is to find something that is relaxing and enjoyable but
that serves no fiction; never want to give your insomnia a purpose, such as
doing work or paying bills, because if you do, your brain will make sure to
wake you up for it on a regular basis. Keep in mind, too, that you might not
actually have insomnia you might simply be a night-owl chronotype, thinking you
“should” go to bed much earlier than
your brain or your body is ready for. So adjust your time and waking time, if
possible.
If the sleeplessness persists,
even after following the advice outlined above the most effective treatment is
a form of psychotherapy called Cognitive behavioral Therapy for Insomnia, or
CBT-I. The goal of CBT-I is to help
restore. confidence in one’s ability to sleep, by helping the patient
break bad habits and eliminate any anxieties that may be preventing them from ;
to sleep. Therapists will also use sleep restriction, again, as a way of in.
sleep pressure. That, in turn, helps restore confidence in their ability to
Studies of CBT-I techniques have found that they are more effective sleeping
medications.
After ignoring sleep for
decades, I’m now a fan. I consider it a kind of performance-enhancing substance, not only physically
but cognitively .' long , term, this thing called sleep also has the power to
improve our healhspan in remarkable
ways. Just like exercise, sleep is its own kind of wonder drug; both global and
localized benefits to the brain, to the heart, and especially to our
metabolism.
So if evolution has made
sleep non-negotiable, I’m no longer going
to argue the point. Rather, I’ve embraced it. 376
WORK IN PROGRESS 377-408
( The high price
of ignoring emotional health)
Every man is a bridge ,spanning the legacy he
inherited and the legacy he passes on(Terrence Real)
Emotional
health and physical health are closely
intertwined…ii can trigger a cardiac
event …. Suicide they estimate according to EDC
that more one hundred
thousand Americans died
from drug overdoses between
April 2020 and April 2021 ,about as many from diabetes 38…They are some slow-motion suicides,
..an often invisible form of the” slow” death deaths of despair ….. The type of suffering is far more prevalent than suicide rates suggest….Living or feeling alone is linked to mortality…. 382…. He was
hated by his wife which is actually something we
might have in common at a
point in time 384 Trauma generally falls
into five categories. Abuse, neglect,
abandonment ,enmeshment, witnessing tragic events. 386 Addition not only to vices as drugs ,alcohol, gambling but also to
socially accepted things such as work
exercise and perfectionism represent
the four branches of the trauma
tree. 387……Real change is possible
,.you have to believe it. Mental health and
emotional health are not the same thing. Mental health
encompasses disease-like states such as clinical depression and schizophrenia who present recognizable symptoms 388
requires a paradigm taking care of our emotional health
..prevention just like our approach to preventing cardiovascular disease…. …What makes
dealing with emotional health rather than physical health .I suspect is that
we are too often less simple to
recognize the need of making changes 389..
Children do not respond to their parents anger in a logical way ..they
internalize that rage as though it were
directed to them As it was written “
Family pathology rolls from generation 391to generation 392…
Medications …can help. 399..Many
behaviours are useful …..Buddha : Your
worst enemy cannot harm you as
much as your unguarded thoughts ..Seneca “ We suffer more often I
imagination than in reality “
Shakespeare( Hamlet) : “There is nothing neither good or bad ,but thinking
makes it so” 403…Exercise is an
important component of overall emotional
health. 405..More joy in being than doing 407…Paulo Coelho “ Maybe the journey
is not so much about becoming anything .Maybe it is about unbecoming
everything that is not
really you ,so you can be who you were meant to b;e
in the first place” 408:
Epilogue 409-411
It was only after much reflection on this whole
experience that I really began to understand how emotional health relates to longevity ,and how
my journey helped redefine my perspective.
I had long subscribed to a kind
of Silicon Valley approach to longevity and health ,believing that is possible
to hack our biology and hack it and hack it, until
we become these perfect little humanoids
who live to be 120 years old. I used to call all about that,
constantly tinkering and experimenting with new
fasting protocols or sleep
gadgets to maximize my own longevity. Everything in my life seemed optimized
.And longevity was basically an engineering problem. Or so I thought.
It took five years ,two stints
in inpatient treatment centers ,and the near loss of my marriage, and my kinds to change my mind. What I eventually realized ,after this long and
painful journey ,is that longevity is meaningless if your wife sucks. Or if your relationships
suck. None of it matters if your wife
hates you. None of it matters if
you are a shitty father ,or if you are
consumed 409 by anger or
addiction. Your resume doesn’t really matter, either comes time for your
eulogy.
All these need to be addressed
if your life is to be worth prolonging, because the most important ingredient
in the whole longevity equation is the why.
My obsession with longevity was
really about my fear of something about having children was making my obsession
with ever more frenetic. I was running away from dying as fast as I could Yet at the same time, ironically, I was also
avoiding actually living. My tactics might have succeeded in my living longer,
with optimal glucose regulation and ideal lipoprotein levels, but my strategy
was unquestionably accumulating more regrets. My physical and cognitive health
was great but my emotional health was tanking.
My biggest regret is that so
much of the misery that I’ve experienced ,and
the pain that I have inflicted on other people, could have been avoided
if I had reached a better understanding
of this sooner in life, preferably much sooner. - The saddest part is that I
wasted so much time being so detached so
miserable, and so misguided. So much time pursuing an empty goal.
But as my recovery progressed,
I noticed that my preoccupation with dying began to fade away. And my quest for
longevity no longer felt like grim, desperate task; now the things I did every
day felt welcome necessary .I was enhancing my life and looking forward to the future .My
journey to outlive finally had clarity ,purpose and meaning.
It brought me back to something
my dear friend Ric Elias had said to me. Ric had been one of 155 passengers on
the US Airways flight that emergency
landed in the Hudson River in January of 2009. As the plane was
coming down, Ric and most of the other
passengers were certain that they were", to die. Only the pilot’s skill
and more than a little luck, prevented disaster .If the plane had been going a
little bit faster, it would have broken apart on inpact ; a few miles per hour
slower, and the nose would have tipped forward : and it would have sunk into
the river. A handful of tiny factors like that made the difference between
everyone on that plane living and many or most (or all) of them dying.410
That day changed Rics outlook
on longevity in a way that really resonates with me. All that time, I had been
obsessed about longevity for the wrong reason. I was not thinking about a long,
healthy life ahead; instead, I was mourning the past. I was trapped by the pain
that my past had caused and continuing to cause. I wanted to live longer, I
think, only because deep n I knew I needed more runway to try to make things
right. But I was looking backward, not forward.
I think people get old when
they stop thinking about the future,” Ric told "If you want to find
someone’s true age, listen to them. If they
talk about past and they talk about all the things that happened that they did,
they’ve old. If they think about their dreams, their aspirations, what they’re
looking forward to—they’re young.”
Here’s to staying young, even as we grow older
32 Dr.Peter Attia( with Bill Gifford) “OUTLIVE The Science and Art of Longevity “( Vermilion- London
2023
Dr. PETER ATTIA is the founder of Early
Medical .He received his medical degree from Stanford University School of Medicine and trained at Johns Hopkins Hospital in general surgery. He also trained at the
NHI as a surgical oncology fellow at the
National Cancer Institute ,where his research focused on immune -based
therapies for melanoma. He serves on the editorial board for the journal Aging and is the host for the popular podcast The Drive.
BILL GIFFORD is a veteran
journalist and the author of the New York Times bestseller Spring chickens: Stay young for ever ( or die trying)(His work has
appeared in Outside ,Scientific American
,and other publications.
Author’s Note
Writing about science and medicine for the public , requires
striking a balance between brevity and
nuance ,rigor and readability .I’ve done by best to find the sweet spot on that continuum
,getting the substance right , while keeping the book accessible
to the lay reader. You’ll be the
judge to whether or not I hit the target.
Introduction
In the dream, I’m trying to catch the falling eggs.
I’m standing on a sidewalk in a big, dirty city that
looks a lot like Baltimore, holding a padded basket and looking up. Every few
seconds, I spot an egg whizzing down at me from above, and I run to try to
catch it in the basket.
They’re coming at me fast, and I’m doing my best to
catch them, running all over the place with my basket outstretched like an
outfielders glove. But I can’t catch them all. Some of them—many of them—smack
on the ground, splattering yellow yolk all over my shoes and medical scrubs.
I’m desperate for this to stop.
Where are the eggs coming frome There must be a guy up
there on top of the building, or on a balcony, just casually tossing them over
the rail. But I can’t see him, and I’m so busy I barely even have time to think
about him. I’m just running around trying to catch as many eggs as possible.
And I’m failing miserably. Emotion wells up in my body as I realize that no
matter how hard I try, I’ll never be able to catch all the eggs. I feel
overwhelmed, and helpless.
And then I wake up, another
chance at precious sleep ruined.
We forget nearly all our dreams, but two decades
later, I can’t seem to get this one out of my head. It invaded my nights many
times when I was a surgical resident at Johns Hopkins Hospital, in training to
become a cancer surgeon. It was one of the best periods of my life, even if at
times I felt like I was going crazy. It wasn’t uncommon for my colleagues and
me to work for twenty-four hours straight. I craved sleep. The dream kept ruining
it.
The attending surgeons at Hopkins specialized in
serious cases like pancreatic cancer, which meant that very often we were the
only people standing between the patient and death. Pancreatic cancer grows
silently, without symptoms, and by the time it is discovered, it is often quite
advanced. Surgery was an option for only about 20 to 30 percent of patients. We
were their last hope.
Our weapon of choice was something called the Whipple
Procedure, which involved removing the head of the patient’s pancreas and the
upper part of the small intestine, called the duodenum. It’s a difficult,
dangerous operation, and in the early days it was almost always fatal. Yet
still surgeons attempted it; that’s how desperate pancreatic cancer is. By the
time I was in training, more than 99 percent of patients survived for at least
thirty days after this surgery. We had gotten pretty good at catching the eggs.
At that point in my life, I was determined to become
the best cancer surgeon that I could possibly be. I had worked really hard to
get where I was; most of my high school teachers, and even my parents, had not
expected me to make it to college, much less graduate from Stanford Medical
School. But more and more, I found myself torn. On the one hand, I loved the complexity
of these surgeries, and I felt elated every time we finished a successful
procedure. We had removed the tumor—we had caught the egg, or so we thought.
On the other hand, I was beginning to wonder how
“success” was defined. The reality was that nearly all these patients would
still die within a few years. The egg would inevitably hit the ground. What
were we really accomplishinge
When I
finally recognized the futility of this, I grew so frustrated that I quit
medicine for an entirely different career. But then a confluence of events
occurred that ended up radically changing the way I thought about health and
disease. I made my way back into the medical profession with a fresh approach,
and new hope.
The
reason why goes back to my dream about the falling eggs. In short, it had
finally dawned on me that the only way to solve the problem was not to get
better at catching the eggs. Instead, we needed to try to stop the guy who was
throwing them. We had to figure out how to get to the top of the building, find
the guy, and take him out.
I’d
have relished that job in real life; as a young boxer, I had a pretty mean left
hook. But medicine is obviously a bit more complicated. Ultimately, I realized
that we needed to approach the situation—the falling eggs—in an entirely
different way, with a different mindset, and using a different set of tools.
That, very briefly, is what this book is
about.
The book
ΤΗΕ LONG GAME 7
There comes a point where we need
to stop just pulling people out of the
river . We need to go upstream and find
out why the’re falling in (Bishop Desmond Tutu)
My focus as physician is on longevity. The problem is that I kind of
hate the word longevity ,which has two components , how long you lιve and how well you live ( healthspan)10….to maintain and
improve our physical and mental
function…the only way to create a better future …is to start thinking and taking action about it now.
..we were more effective against fast death than slow death…less
successful at helping our patients with
chronic conditions……evade slow death..we approach both sets of
patients-trauma victims and chronic disease suffers with the same basic script.11 buying a more few weeks or
months of life at best…with signs that public health stalk our growing population crisis
with virtually effective treatments .12…Even when somebody dies
“suddenly” of a heart attack the disease had likely being progressing ….for two
decades…Mainstream medicine still insists
in waiting until the point of
diagnosis before we intervene ..13 Mainstream medicine’s failing is to treat some conditions at the wrong
end of the time scale rather than
before….ignoring important warning signs and miss opportunities to intervene at
a point where still we have chance to beat back theses diseases ,improve health
and potentially extend lifespan.
Just
to pick a few examples:
•
Despite
throwing billions of dollars in research funding at the Horsemen, ( :heart
disease, cancer, neurodegenerative disease and type 2 diabetes and related
metabolic dysfunction )
mainstream medicine has gotten crucial things dead wrong about their root
causes. We will examine some promising new theories about the origin and causes
of each, and possible strategies for prevention.
•
The
typical cholesterol panel that you receive and discuss at your annual physical,
along with many of the underlying assumptions behind it (e.g., “good” and “bad”
cholesterol), is misleading and oversimplified to the point of uselessness. It
doesn’t tell us nearly enough about your actual risk of dying from heart
disease—and we don’t do nearly enough to stop this killer. 16;;
Millions of
people are suffering from a little-known anunderdiagnosed liver condition that
is a potential precursor to type 2 diabetes. Yet people at the early stages of
this metabolic derangement will often return blood test results in the “normal”
range. Unfortunately, in today’s unhealthy society, “normal” or “average” is
not the same as “optimal.”
•
•
The
metabolic derangement that leads to type 2 diabetes also helps foster and promote heart disease, cancer, and
Alzheimer’s disease. Addressing our metabolic health can lower the risk of each
of the Horsemen.
•
•
Almost
all “diets” are similar: they may help some people but prove useless for most.
Instead of arguing about diets, we will focus on nutritional biochemistry—how the combinations of nutrients that
you eat affect your own metabolism and physiology, and how to use data and
technology to come up with the best eating pattern for you.
•
•
One
macronutrient, in particular, demands more of our attention than most people
realize: not carbs, not fat, but protein becomes critically important as we age.
•
•
Exercise is by far the most potent longevity
“drug.” No other intervention does nearly as much to prolong our lifespan and
preserve our cognitive and physical function. But most people don’t do nearly
enough—and exercising the wrong way can do as much harm as good.
•
•
Finally,
as I learned the hard way, striving for physic health and longevity is
meaningless if we ignore our emotional health. Emotional suffering can decimate
our health on all fronts, and it must be addressed. 17 We must do it now ,no
wait until disease has taken hold or until our cognitive and physical function
has declined .No preventive medicine ,,proactive medicine …patients and
physicians demand it.19,
•
•
MEDICINE
3.0 20
•
We
found ourselves coming into conflict with a culture of resistance to change and innovation . 21 …The key word
,it turned out ,was risk.22 …My detour in the world of consulting came
to an end ..it open my eyes to huge
blind spot in medicine …the understanding of
risk…..The ancient Greek dictum “ First do no harm “….Three problems with it.
•
a. “Hippocrates never said it… –it is bullshit chit it is unhelpful on multiple
levels 23..a case which the author used A procedure hugely risky
caused to the patient short- term
harm ,but has he not done it, the patient might have died waiting for
a more and sterile
procedure in the operating room
.Fast death waits for no one. 24 Risk is
not something to be avoided at all costs
….My point is that a physician who has
never done any harm ….has probably never
done much or anything to help a
patient …sometimes doing
nothing is the riskiest choice of all…. The notion of a complete march
of progress from Hippocrates to the present is a fiction.25 Hippocrates’s
major contribution was the insight
that diseases are caused by nature and
not by action of the gods…….a
Viennese obstetrician ..concluded that the “childbed fever might be linked ,,,, the doctors did not wash their
hands 26.. I remember that hepatitis C was an unstoppable epidemic……To day most
cases can be cured by drugs 27….Medicine
2.0 made scant progress against the Horsemen [/heart- cancer –neurodegenerative-
diabetes),.28
•
We need a new way of treatment and thinking about
chronic diseases ..in order to maintain
long-term health. ,,,no two patients are exactly alike…. 29 Our technology is only to day catching up to a vision we’ve held for decades 30 Medicine
3.0…is not really about
technology …it rather requires an
evolution in our mindset ,a shift in which we approach medicine.
1.It places a far greater emphasis on prevention than treatment.
2. Conciders the patient as an
unique individual 31
3. Our starting point is the
honest assessment and acceptance of risk-including the risk of doing nothing.
4.It pays more attention to maintain health span
the quality of life. ( Longevity it self and healthspan in particular
does not fit into the business model of our health
care system )33
Medicine 3.0 demands more from the patient .Because in this
scenario you are no longer a passenger
on the ship. You are its captain. 35
…
OBJECTIVE,STRATEGY,TACTICS 36
The sad thing
is that we watch people …undergo
…ordeals expecting this to happen
to our elders and few of us take measures
to avoid that fate and although
we have the idea that somebody of us might end in the same …there is need o think and
plan for the later decades of our lives 37..Tactics without strategy is the
noise before defeat..Aging is characterized by a progressive loss of physical
integrity..This deterioration is the primary risk factor for major human pathologies…it makes
us vulnerable to diseases 43..According to medicine 2.0 we
seek a quick fix to our problem
,according to medicine 3.0 is
required a major strategic first..44 I
think about health span and its
deterioration in terms of three vectors
1.-Cognitive decline 2.-Decline and eventual loss of our
physical body 45 3.- It has to do
with emotional health ,which unlike
the other vectors is independent of age. 46
While actual death is inevitable the emotional death is less so..The difference between medicines
2.0(when something is acutely wrong- +
two procedures and meditation types of
tactics ) and 3.0(our tactics must
become interwoven has to do with how and when we apply our tactics into daily lives + five broad domains : exercise ,nutrition ,sleep ,emotional
health, exogenous molecules .meaning drugs ,hormones or supplements).
47.Our supporting frame work must shift from exclusive ––based to
evidence - informed, risk-adjusted precision medicine
51 ..It is difficult to draw firm conclusions from centenarians ….So we turn to life span
data from animal models, but animals are not human… . -Our final source of insights is a very clever method of analysis called Mendelian
randomization, or MR for short. MR helps bridge the gap between randomized controlled
trials, which can establish causality, and pure epidemiology, which often
cannot. We’ll talk about epidemiology in more detail later, but while it has proved useful, in
certain situations, such as determining the link between smoking and lung cancer,
it has been less useful in more complex scenarios. Mendelian randomization
helps tease out causal relation's between modifiable risk factors (e.g., LDL
cholesterol) and an outcome interest (e.g., cancer) in situations where actual
randomized experiments cannot easily be done. It accomplishes this by letting
nature do the randomization. By considering the random variation in relevant
genes and comparing them against the observed results, it eliminates many of
the biases and confounders that limit the usefulness of pure epidemiology .For
example , some epidemiologic studies have suggested an inverse relationship
between LDL cholesterol and cancer risk. That is, people with lower LDL cholesterol appear to have a higher risk of cancer. But is the relationship causal ? That’s a tricky but important question. If
true, it would imply that lowering LDL cholesterol, such as with statins,
increases the risk of cancer, it would obviously be bad news. Epidemiology does
not tell us the direction of causality,
so we turn to MR.
CENTENARIANS 59
59 …In the end I think that the
centenarians’ secret comes down to one
word. Resilience. They are
able to resist and avoid cancer and cardiovascular diseases, even if they have
smoked for decades. They are able to maintain
ideal metabolic health , often
despite lousy diet. And they resist cognitive
physical decline after their
peers succumb .It is this resilience
that we want to cultivate just as Ali prepared himself to withstand and ultimately outlast Foreman. He prepared intelligently
and thoroughly ,he trained for a long time
before the match and he displayed his tactics from the opening bell.
He could not last for ever but
he made through enough rounds
that he was able to fulfill his
objective and win.72
..EAT LESS -LIVE LONGER ?73
Studies have found that limiting caloric intake can lengthen
lifespan of a mouse or rat ….from 15 to 45 percent ,depending on the age
of onset
and degree of restriction.. and that the underfed animals also seem to be
healthier for their age
developing fewer spontaneous
tumors the normally fed mice, …. This does not mean
that I will recommend this kind
of caloric restriction (CR) as a tactic
for my patients …very lean animals may be more susceptible to death
from infection or cold temperatures ,….long-term severe caloric restrictions is difficult, if
not impossible, for most human to sustain.
…There is no evidence that extreme CR would truly maximize longevity
in an organism as complex as we humans . 81 What we eat and how we metabolize it appear to play an outside role in longevity.
87
THE CRISIS OF ABUNDANCE 88
Avoiding human misery is more often caused not
so much by stupidity as by ignorance
particularly by ignorance of ourselves (Carl Sagan)…The liver is the body’s true work horse 89 91 Changing how we exercise, what we eat ,and how to
sleep can completely turn the tables in
our favor….The logical first in our
quest to delay death is to get our metabolic house in order. 110
THE TICKER 111- 138
There is some risk invoved in action ,there
always is. But there is far more risk,in failure to act.
HARRY S.TRUMAN
Glabally jeart disease and strke ,represent the leading
cause of death 112 killing an estimated
2.300 people in the USA.Ameracan
women are to ten timewmore likely to die for
atheroscelortic disease than
from cancer. 113…A ca;cium svoe I
a predictor of future risk …Heart
disease ..more easily prevented than
cancer or Alz…The high prevalence
ofmale centanarians in Darinia
is largely attributed toheir
ability to avoid or delay cicilatory
disease….Our vascular network..if stretched woutd wrap around the earth more han twice(60.000 miles) if
one vessel is injured,others
regrow to take its place… 113
However our circulatory system
is not perfect ,in fact it is
perfectly designed to generate ….. atheroscelortic disease…largely because of another important
function of our vasculature.
In addition to transporting oxygen and nutrients to our tissues and carrying
away waste ,our blood, traffics
cholesterol molecules between
cells…which is essential tolife ,required toproduce
someof the most important
structures in the body,incuding
cellmembranes ,horones …. ,
and bile acids necessary for digesting food.116…It is not cholesterole that causes
problem but thenature of the particle in
which it is transported.117 …Eating lots
of saturated fat can increase levels of
lerosis causing lipoproteins in blood,but most of actual cholesterol that
we consume in our food ends up
excreted out our backsides….No connection between
cholesterol in food and in blood. 118
HOW TO REDUCE CARDIOVASCULAR RISK
…Atherosclerosis
probably
would not occur in the absence of
LDL-C concentrations in excess …It
should not be in the top ten causes of death if we treated it more aggressively
.Instad wehave over
18.000.000 cases per year
globally.131 An Apo B or
Apolipoprotein B-100 test is a blood
test that can tell you about your risk for cardiovascular (heart and blood
vessel) disease. To do
this, it measures the amount of Apo B, which carries substances in your blood
that help make plaque, a waxy fat that can block your arteries..Medicine 3.0
takes a longer view and seeks to eliminate and identify thee primary
causative agent in the disease process
apoB---- (: From VP :An Apo B or
Apolipoprotein B-100 test is a blood
test that can tell you about your risk for cardiovascular (heart and blood
vessel) disease. To do
this, it measures the amount of Apo B, which carries substances in your
blood that help make plaque, a waxy fat that can block your arteries-
Από την Βικιπέδια
Η χοληστερόλη χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (LDL), γνωστή και ως “κακή” χοληστερόλη, χρησιμοποιείται συχνά ως
δείκτης κινδύνου καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού. Ωστόσο, μια πρωτεΐνη που
ονομάζεται απολιποπρωτεΐνη-β (apoB) είναι ένας ακόμη πιο
ακριβής δείκτης που μπορεί να εντοπίσει πιθανούς ασθενείς υψηλού κινδύνου.
Η apoB είναι μια κύρια δομική πρωτεΐνη που βρίσκεται
στην LDL και βοηθά στην μεταφορά λίπους και χοληστερόλης σε όλο το σώμα. Οι λιποπρωτεΐνες που περιέχουν apoB, όπως η κακή χοληστερόλη,
είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες γιατί μπορούν να διεισδύσουν στα τοιχώματα των
αρτηριών.
Αυτά τα σωματίδια apoB μπορούν να οδηγήσουν σε συσσώρευση πλάκας στις
αρτηρίες, αυξάνοντας
τον κίνδυνο καρδιακής νόσου και εγκεφαλικού, σύμφωνα με τη δρ. Nicole Harkin,
καρδιολόγο και ιδρύτρια του Whole Heart Cardiology.
“Όταν
μετράμε την apoB, στην πραγματικότητα μετράμε όλα αυτά τα σωματίδια που
προκαλούν τη συσσώρευση αρτηριακής πλάκας και αυτός είναι ένας πολύ πιο ακριβής τρόπος για τον
προσδιορισμό του καρδιαγγειακού κινδύνου λόγω χοληστερόλης”, σύμφωνα με την δρ. Harkin.
Επιπλέον, οι λιποπρωτεΐνες που περιέχουν apoB μέσα στα
τοιχώματα της αρτηρίας μπορούν να προσελκύσουν κύτταρα του ανοσοποιητικού
συστήματος, προκαλώντας περαιτέρω βλάβη, δήλωσε ο δρ. Kevin Jon Williams,
καθηγητής καρδιαγγειακών επιστημών και ιατρικής στην Ιατρική Σχολή Lewis Katz
στο πανεπιστήμιο Temple στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ.
“Στην
πλάκα συσσωρεύονται νεκρά κύτταρα, εναποθέσεις χοληστερόλης και κύτταρα του
ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτή η πλάκα μπορεί να εξασθενήσει και να διαβρωθεί
ή να σπάσει, προκαλώντας καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό”, είπε ο δρ. Williams.
Γιατί η apoB να είναι καλύτερος προγνωστικός δείκτης
καρδιακών παθήσεων?
Ένα τυπικό λιπιδικό προφίλ (σ.σ εξετάσεις αίματος για χοληστερίνη)
περιλαμβάνει γενικά τέσσερα πράγματα:
- ολική χοληστερόλη
- χοληστερόλη λιποπρωτεΐνης υψηλής πυκνότητας (HDL)
- χοληστερόλη LDL και
- τριγλυκερίδια
Η χοληστερόλη που μεταφέρεται στο πλάσμα είναι ένα
μείγμα άλλων λιποπρωτεϊνών, πολλές από τις οποίες δεν έχουν σχέση με καρδιακές
παθήσεις.
Αν και τα επίπεδα LDL πράγματι υποδεικνύουν κινδύνους
καρδιακών παθήσεων, δεν είναι πάντα συνεπή, επειδή μπορεί να ποικίλλουν σε
μέγεθος και πυκνότητα. Αλλά κάθε σωματίδιο LDL φέρει ακριβώς ένα μόριο apoB.
Αυτό καθιστά την μέτρηση της apoB πιο ακριβή προγνωστικό δείκτη κινδύνων
καρδιακών παθήσεων.
“Τα
μεγαλύτερα σωματίδια LDL μεταφέρουν περισσότερη χοληστερόλη, αλλά δυσκολεύονται
περισσότερο να εισέλθουν στο αρτηριακό τοίχωμα και να κολλήσουν σε αυτό. Τα
μικρότερα σωματίδια LDL μεταφέρουν το καθένα λιγότερη χοληστερόλη, αλλά είναι
ευκολότερο να εισέλθουν στο τοίχωμα της αρτηρίας και να παραμείνουν εκεί. Έτσι,
η βλάβη από κάθε σωματίδιο LDL (μεγάλο ή μικρό) είναι περίπου η ίδια”, είπε ο δρ. Williams.
Πρέπει να κάνετε τεστ μέτρησης της apoB;
Αν και δεν περιλαμβάνεται σε μια τυπική εξέταση
αίματος για χοληστερίνη, ο δρ. Williams είπε ότι είναι καλή
ιδέα να μετρήσετε τα επίπεδα apoB σας τουλάχιστον μία φορά για
να δείτε εάν συμφωνούν με τα επίπεδα χοληστερόλης σας, ειδικά εάν έχετε
οικογενειακό ιστορικό καρδιακής νόσου.
Η δρ. Harkin πρόσθεσε ότι τα άτομα με
αντίσταση στην ινσουλίνη, διαβήτη τύπου 2, παχυσαρκία και
εκείνοι με αυξημένα τριγλυκερίδια ή μεταβολικό
σύνδρομο διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο για καρδιακή νόσο
και θα πρέπει να ανησυχούν περισσότερο για τα επίπεδα apoB τους.
Εντούτοις, η LDL χοληστερόλη
εξακολουθεί να είναι ένας πολύ καλός δείκτης για τον κίνδυνο καρδιακών
παθήσεων, σύμφωνα με τη δρ. Harkin.
“Έχουμε βιβλιογραφία δεκαετιών που
δείχνει ότι μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο για έμφραγμα κι εγκεφαλικό εάν μειώσετε την LDL. Η apoB είναι ένα πιο ακριβές μέτρο, το οποίο μπορεί να μας επιτρέψει
να βελτιστοποιήσουμε καλύτερα την αξιολόγηση και τη διαχείριση του κινδύνου από
αυξημένη χοληστερόλη. Τώρα αρχίζουμε να συγκεντρώνουμε αυτό το σύνολο
αποδεικτικών στοιχείων”, κατέληξε η ίδια.----)---- This encapsulates the fundamental difference between
Medicine 2.0 and Medicine 3.0 when it comes to cardiovascular disease. The
former views prevention largely as a matter of managing relatively short-term
risk. Medicine 5.0 takes a much longer view—and more importantly seeks to
identify and eliminate the primary causative agent in the disease process:
apoB. This changes our approach to treatment completely. For example, a
forty-five-year- old with elevated apoB has a lower ten-year risk than a
seventy-five-year-old with low apoB. Medicine 2.0 would say to treat the
seventy-five-year-old (because of their age), but not the forty-five-year-old.
Medicine 3.0 says to disregard the ten-year risk and instead treat the causal
agent in both cases—lowering die forty-five-year-olds apoB as much as possible.
Once you understand that apoB particles—LDL, VLDL, Lp(a)—are
causally- linked to ASCVD, the game
completely changes. The only way to stop the disease is to remove the cause,
and the best time to do that is now.
Still struggling with this idea? Consider the following example. We know
that smoking is causally linked to lung cancer. Should we tell someone to stop
smoking only after their ten-year risk of lung cancer reaches a certain threshold?
That is, do we think its okay for people to keep smoking until they are
sixty-five and then quit? Or should we do everything we can to help young
people, who have maybe just picked up the habit, quit altogether?
When viewed this way, the answer is unambiguous. The sooner you cut the
head off the snake, the lower the risk that it will bite you.
THE RUNAWAY CELL 140- 170
“Normal”
is not the same as “healthy” …population in general becomes less healthy …
In the late 1970s the average American adult weighed cancer is the ecnd
lei]adding cause of death in the USA.
142 I kills Americans
at almost the same rate as fifty years ago..cancer like heart
is a disease of aging…For adults
with leukemia ten years surnival
rates nearly doubled between 1975 and 2000,leaping from 23% to 44% 143 Three part
strategies for dealing with cancer. 1.-Prevention which is
tricky because …we don’t know what drives
initiation and progress 144…2.-The
use of newer treatments, including the insatiable metabolic hunger of
fast growing caser cells …3.-Try to detect cancer,..as early as possible
145…Cancer cells different from
normal cells 1.-…they not stop growing when they are supposed to.
145 2.-metastasis 3.- cancer is not I
simple disease ,but a condition with mind-boggling complexity/…Each tumor
has more than hundred different
mutations 146… solid organ tumors …kill you
only when they spread to other organs We really do not know what causes cancer to spread. 147…killing cancer cells is easy ..but poisons we use for this purpose is that they slaughter the normal cells.148..Cancer is not invincible 1.Many cancer cells have an altered metabolism consuming huge amounts of glucose.(Areas
with high glucose indicate possible presence of tumor) …….
2.-They have the ability to evade the
immune system 149-150 When a cell divides iut does not simply split
into two smaller.the process
requires not only the division of the nucleus
. .but the actual physical
materials required to construct a whole new
cell. – 151 Globally about 12% to
13% of all cancer cases are thought to
be attributed to obesity …Extreme
obesity ( BMI>40)nis associated
with a 52 greater
risk of death
from cancer in men and 62%
in women. 152 Insulin
accelerates the growth of cancer
153.cancer cells seem able to obtain the energy they need…154… perhaps early aggressive
screening is important although this is a controversial point 165We are able to detect cancer in a reliable way in five Types of cancer. Lung( for smokers)
breast ,prostate colorectal and cervical.
167 Of all the Horsemen cancer is probably the hardest to prevent .,It
probably the one where
bad luck plays the greatest role
such as in the form of accumulated
somatic mutations. The only modifiable risks that really stand out in the data
are smoking ,insulin resistance and
obesity and maybe pollution,but the
datsa here ar less clear. 175.
CHASING MEMORY
(Understand Alzheimer’s disease and other Neurodegenerative Diseases) 177-205
Alzheimer’s disease
is perhaps the most difficult ,most intractable of the Horsemen diseases. We have a much more limited understanding of how and why it begins and how to slow and prevent it…we have no way
to treat it once symptoms’ begin …..for now
our only strategy is to try to
prevent it…...some diseases as Humington’s,
Parkinson etc.179,,,”senile dementia” is a disease state and not a normal consequence of aging….a
patient’s degree of cognitive impairment seemed to correlate with the extent of plaques in the brain 181
With AlLZ we have a large
preventing tool kit and diagnostics methods ..Our goal is to improve glucose metabolism inflammation and oxidative….Mediterranean-style diet
…consumption of fatty fish 200.. Exercise
is the most important
preventing tool to ALZ…endurance
exercise produces factors that directly target regions in the
brain responsible for cognition and
memory.201 Sleep is a very powerful tool against ALZ…while asleep are brain are’ cleaning house’ sweeping away
any intracellular waste that can build
up between our neurons. 202 Hearing loss
is connected with ALZ…also depression …brossing teeth. 203 Our strategy against ALZ toprevent it is basd
on the following principles.
1.
WHAT'S GOOD FOR THE HEART IS GOOD FOR THE BRAIN. That is, vascular health (meaning low
apoB, low inflammation, and low oxidative stress) is crucial to brain health.
2.-WHAT’S GOOD FOR THE LIVER (AND PANCREAS) IS GOOD
FOR THE BRAIN. Metabolic health is crucial to brain health.
3.- TIME IS KEY. We need to think about prevention early,
and the more the deck is stacked against you genetically, the harder you need
to work and the sooner you need to start. As with cardiovascular disease, we
need to play a very long game.
4.-
OUR MOST POWERFUL TOOL FOR PREVENTING COGNITIVE DECLINE IS. EXERCISE. We’ve talked a lot about diet and
metabolism, but exercise appears to act in multiple ways (vascular, metabolic)
to preserve brain health; we’ll get into more detail in Part III, but
exercise—lots of it—is a foundation of our
Alzheimer’s-prevention program.
I have great hope that in the future we will learn much more about how
to prevent and treat all forms of dementia. But it’s going to take hard work and creative
thinking from scientists researching the disease, a significant investment in new theories and approaches, much more attention to strategies of
prevention, and courage on the part of patients
who must face down this most feared and least understood of all the
Horsemen. 205
…………………………………………………………………………..
ΞΕΝΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ
Why are women more likely to develop Alzheimer's
disease?
January 20, 2022
By Andrew E. Budson, MD, Contributor; Editorial Advisory Board Member, Harvard Health Publishing
Did you know
that of the 6.2 million people with Alzheimer's disease who are age 65 or older in this country, almost
two-thirds are women? This means
that Alzheimer's disease is almost twice as common in women compared to men.
Why is Alzheimer's disease more common in women?
Women live
longer
The first and most important reason is that women tend
to live longer than men. If you look at actuarial life tables, you can see that a baby girl born in 2019 is likely
to live five years longer than a baby boy: 81 versus 76 years.
The greatest
risk factor for Alzheimer's disease is age: the older you are, the more likely
you are to develop Alzheimer's disease. For example, out of 1,000 people, the
incidence (the number
who develop Alzheimer's each year) depends on age:
·
4 out of 1,000
people ages 65 to 74 develop Alzheimer's each year
·
32 out of 1,000
people ages 75 to 84 develop Alzheimer's each year
·
76 out of 1,000
people ages 85 and older develop Alzheimer's each year.
So, one reason
that there are more women with Alzheimer's disease than men is simply that
there are more older women than older men living in our society — 5.7
million more of them — and the
older you are, the more likely you are to develop Alzheimer's disease.
But that's not
the whole answer.
The incidence of
Alzheimer's is greater in women
Your chances of developing Alzheimer's disease late in
life are somewhat greater if you are a woman than a man. One study followed 16,926 people in Sweden and found that,
beginning around age 80, women were more likely to be diagnosed with Alzheimer's
disease than men of the same age. Similarly, a study based in
Taiwan found that one's chances
of developing Alzheimer's disease over seven years was greater in women
compared to men. And a meta-analysis examining the incidence of
Alzheimer's disease in Europe found that approximately 13 women out of 1,000
developed Alzheimer's each year, compared to only seven men.
So, women living
longer than men cannot be the whole answer as to why women are more likely than
men to develop Alzheimer's disease, because even among individuals who are
living and the same age, women are more likely to be diagnosed with Alzheimer's
than men.
The incidence of
non-Alzheimer's dementia is not greater in women
One clue to the answer to this puzzle is that your
chances of developing dementia from a cause other than
Alzheimer's disease is not greater if you are a woman. For example, the study examining
dementia rates in Sweden found that both women and men were equally likely to
develop a non-Alzheimer's dementia as they aged. That rates of Alzheimer's
disease differ by gender, whereas rates of non-Alzheimer's dementias do not,
suggests that there must be a specific interaction between Alzheimer's disease
and gender.
Amyloid
deposition in Alzheimer's may be fighting infections
Another clue to this puzzle comes from the work of Harvard
researchers, who have
suggested that amyloid, one component of Alzheimer's disease pathology, may be
deposited in order to fight off infections in the brain. If their suggestion
turns out to be correct, we might think of Alzheimer's disease as a byproduct
of our brain's immune system.
Autoimmune
disorders are more common in women
The last piece of the puzzle is that women are about twice
as likely to have an autoimmune disease compared to men. The reason for this difference
is not entirely clear, but it is clear that the immune system is
generally stronger in women than men, and many autoimmune diseases are more common during
pregnancy. It may be that women's stronger immune system developed through
evolution to protect the fetus from infections. So, as part of their stronger
immune systems, women may end up having more amyloid plaques than men.
Putting the
pieces together
By combining all of this information, one possible
explanation as to why women's risk of Alzheimer's disease is greater than men's
— in addition to women living longer — is:
·
The amyloid
plaques that cause Alzheimer's disease may be part of the
brain's immune system to fight against infections.
·
Women have
stronger immune systems than men.
·
As part of their
stronger immune systems, women may end up having more amyloid
plaques than men.
·
Because
they may have more amyloid plaques than men, this theory may explain
why women end up having a greater risk of developing Alzheimer's disease.
Please note the
italicized words "may" that I have used. Although the ideas I
have presented here are logical, coherent, and form the basis of a good theory,
they have not yet been proven to be correct. More research is needed!
The bottom line
You are more likely to develop Alzheimer's disease
over your lifetime if you are a woman, because women live longer than men and,
possibly, because women have stronger immune systems compared to men.
Does that mean
that if you're a woman, you're more likely to develop Alzheimer's disease and
there's nothing you can do about it? Not at all! You can do many things to
reduce your risk of Alzheimer's today.
·
Engage
in aerobic exercise such as
brisk walking, jogging, biking, swimming, or aerobic classes at least 30
minutes per day, five days per week.
·
Eat a Mediterranean
menu of foods including
fish, olive oil, avocados, fruits, vegetables, nuts, beans, whole grains, and
poultry. Eat other foods sparingly.
·
Sleep well —
and clean
those Alzheimer's plaques out of
your brain.
………………………………………………………………………………
Περισσότερο ευάλωτες στην εμφάνιση Αλτσχάιμερ είναι οι
γυναίκες από ό,τι οι άνδρες. Mπορεί τα δύο φύλα να είναι ίσα, αλλά η νοσηρότητα
που εμφανίζουν όσον αφορά σε κάποιες ασθένειες είναι διαφορετική. Τώρα οι
ερευνητές γνωρίζουν γιατί συμβαίνει αυτό στο Αλτσχάιμερ. Η ανομοιογένεια στην
εγκεφαλική συνδεσιμότητα των δύο φύλων και τα διαφορετικά φυλοσυνδεόμενα
γονίδια που σχετίζονται με την εμφάνιση της συγκεκριμένης εκφυλιστικής νόσου
του εγκεφάλου, αποτελούν παράγοντες που θα μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί οι
γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα από τους άντρες τη συγκεκριμένη ασθένεια, σύμφωνα
με νέα ερευνητικά δεδομένα. Αλλωστε σήμερα οι γυναίκες που επιβιώνουν με την
ασθένεια, την πιο διαδεδομένη μορφή άνοιας, είναι περισσότερες.
Μέχρι σήμερα υπήρχε η πεποίθηση ότι οι γυναίκες
εμφανίζουν Αλτσχάιμερ συχνότερα από τους άντρες διότι ζουν περισσότερα χρόνια.
Νέα δεδομένα όμως που παρουσιάστηκαν στο Διεθνές Συνέδριο της Ενωσης Αλτσχάιμερ
στο Λος Αντζελες ανατρέπουν αυτή την επικρατούσα άποψη.
Ερευνητές από το Ιατρικό Κέντρο του Βάντερμπιλτ μελέτησαν
σε τομογραφίες εγκεφάλου την πρωτεΐνη «Τau» που έχει συνδεθεί –όπως και το
αμυλοειδές βήτα– με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Οι πρωτεΐνες αυτές δημιουργούν τοξικές
μάζες και οδηγούν τα εγκεφαλικά κύτταρα σε θάνατο με αποτέλεσμα την έκπτωση
μνήμης. Βρέθηκε ότι στον εγκέφαλο των γυναικών οι συνδέσεις των περιοχών όπου
παράγεται η πρωτεΐνη «Τau» είναι καλύτερες. Αυτό σημαίνει ότι η πρωτεΐνη «Τau»
και επομένως και η γνωστική έκπτωση που αυτή μπορεί να προκαλέσει, εξαπλώνεται
γρηγορότερα στον γυναικείο εγκέφαλο.
Η δρ Τζάνα Βόιγκ, επικεφαλής έρευνας του φιλανθρωπικού
ιδρύματος «Alzheimer’s Research UK» δήλωσε πως «οι διαφορές των δύο φύλων στην
εγκεφαλική συνδεσιμότητα διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στα διαφορετικά ποσοστά που
καταγράφονται ότι πάσχουν από Αλτσχάιμερ».
Την ίδια στιγμή, μία άλλη έρευνα, η οποία εκπονήθηκε από
το Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι διαπίστωσε ότι συγκεκριμένα γονίδια των δύο φύλων
συνδέονται με το Αλτσχάιμερ, συμπέρασμα που μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία
διαφορετικών προφίλ κινδύνου για άνδρες και γυναίκες. Παραμένει, ωστόσο,
άγνωστο κατά πόσον η συγκεκριμένη επιστημονική διαπίστωση μπορεί να
χρησιμοποιηθεί για την αναγνώριση αυτών που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για
την εμφάνιση της νόσου.
Η δρ Βόιγκτ τόνισε πως «παραμένει άγνωστο γιατί
συγκεκριμένα γονίδια στις γυναίκες συνδέονται με το Αλτσχάιμερ, ενώ στους
άνδρες όχι. Αν όμως αυτό αποκαλυφθεί, θα μπορέσουμε να εξηγήσουμε τη
διαφοροποίηση μεταξύ των δύο φύλων».
Πράγματι, το Αλτσχάιμερ πλήττει κυρίως τις γυναίκες. Στη
Βρετανία πάσχουν από άνοια 500.000 γυναίκες, ενώ μόλις 350.000 άνδρες. Οι
περισσότεροι άνθρωποι που νοσούν είναι άνω των 65 ετών, αλλά σε ορισμένες
περιπτώσεις δεν αποκλείεται να προσβληθούν και οι νεότεροι σε ηλικία.
……………………………………………………………………………….
THINKING TACTICALLY 209-215
I don’t say that we must to
return to a hunter-gatherer lifestyle. I would much rather live in a world,
where I worry about losing my I Phone or missing a plane flight than endure the
rampant disease, random violence, and lawlessness that our ancestors suffered
through for millennia (and that our world still experience). But even as modern
life has helped our lifespan and improve living standards, it has also conspired to limit our longevity in certain
ways.
The conundrum we face is that our environment has
changed dramatically over the last century or two, in almost even' supply and
eating habits, our activity levels, and the networks—while our genes have
scarcely changed –at all. We saw an example
of this, in chapter 6, with the changing role that fructose has played
in our diet. Long ago, when we consumed
fructose and honey, it enabled us to store energy as fat to periods of
scarcity. Fructose was our friend. Now fructose is vastly abundant in our diet, too much of it
in liquid form, which disrupts our metabolism
and our overall energy balance. We can
easily take in far more fructose
calories than our bodies can safely handle.
This new environment we have created, is potentially
toxic with respect to what we eat (chronically, not acutely), how we
move (or don’t move) sleep (or don’t
sleep), and its overall effect on our emotional health ( just spend a few hours
on social media). Its as foreign to our
evolved genome as an airport would have been to, say,
Hippocrates,. That coupled with new found ability to survive epidemics,
injuries, and illnesses, that formerly killed
us has added much to almost a defiance to natural selection Our
genes no more match our environment. Thus we must be cunning in our
tactics if we are to adapt and thrive in
this new and hazardous world has added up to almost a defiance of natural
selection…..210 We have five tactical
domains to alter health. Exercise, diet, sleep, drugs ,supplements and hormones
.211….But we are not bound by any ideology
etc. We range widely and pick and
choose tactics that will work for us 215
EXERCISE
216-234
Some
experts insist that strength training,
is superior to cardio, while an equal number asserts the opposite…even a fairly
minimal amount of exercise , can
lengthen your life by several
years ..It improves healthspan …delays
the onset of chronic diseases,
217 peak aerobic cardiorespiratory fitness ,measured in terms of VO2
( V=volume O=Oxygen} max, is perhaps
the single more power marker
for longevity ..220….poor cardio respiratory fitness
carries a greater relative risk
of death, than smoking ..221…muscle may
be almost as powerfully correlated with living longer…223 helps maintain the circulatory system…it improves the health of
mitochondria 224….it is against ALZ…more
efficient at preserving healthspan than lifespan….fatfree mass and
activity levels remain relatively
consistent as people age ..into
middle age. 225 ..Your muscle keeps our actual
skeleton upright and intact….226
sarcopenia a baseline were nearly
six times likelier to have low quality life 227
TRAINING 235-262
It is
impossible to produce superior
performance unless you do something
different from majority ( sir John Templeton)…The problem has three
dimensions 235 …erobic endurance and efficiency ( mitochondria produce much of our energy –People with obesity or
other metabolic problems will tend to have higher lactate levels and lactate
which becomes lactic acid when paired with hydrogen ions, which causes
that burning feel in the muscles during
a hard effort- aerobic exercise creates new mitochondria ,aerobic capacity is
correlated with longevity ,it raises the VO2 max) 252,,strength (….muscle mass begins to
decline as early as our twenties ,An
eighty year old man will have about 40%
less muscle tissue ….than he did at twenty five …..In its most extreme form the muscle floss is called sarcopenia….bone
density diminishes on a parallel
trajectory to muscle mass …for women
more quickly once they hit menopause…….)
and stability. 262
THE GOSPEL OF
STABILITY 263- 290
The loftier the building, the deeper the foundation
Thomas A. Kempis
A typical
seventy years old will do less half as much”
to vigorous physical activity as
she did at age forty –and after age of
seventy the decline accelerates . The fit people in their
seventies and eighties are the
exception 263….the factor that explains it is: injury……More than 27%
Americans over the age of forty-five suffer
from chronic pain and about 10 to 12 percent, say that pain
has limited their activities 264
My first commandment is : .First
do thyself no harm….Better work, smart than
too hard…Stability is often conflated with
“core” but is much more…it is essential to any kind of movement ..it is
the foundation on which our twin pillars
of cardiovascular , fitness and strength
must rest…Stability is the subconscious ability to harness ,decelerate or stop force. A stable
person can react to internal or external
stimuli to adjust position and muscular tension appropriately without
a tremendous amount of conscious
thought . 266. The key word, is
safety. 267..Stab ility training begins ..with the breath, which is more
than simply gas exchange ..We exhale and
inhale more than twenty thousand
times per day. Beth : How
we breath , is who we are.
272
Hip-Hinging 101: How to Do a Step-Up
Rather than try to describe multiple exercises, I think it’s more
instructive to provide a deeper explanation of one exercise. I’ve chosen a
step-up, simply stepping up onto a box or a chair, for three reasons.
First, it’s a hip-hinging movement, one of our core elements of strength
training.
Second, it’s a single-leg exercise
that does not require much axial (spine) loading, even with weights in your
hands, which means it’s very safe, even for beginners (you'll start with just
your body weight).
Third, it's one of the best exercises to target the eccentric phase of
the movement as well as the concentric phase.
I also like it because it
demonstrates some of the key stability concepts we have been learning in this
chapter.
First, find a box or a sturdy chair such that when
your foot is on the step your thigh will be parallel to the floor. For most
people this is about sixteen to twenty inches, but if that is too difficult
start with twelve inches. Place one foot on the box, making sure that the big
toe and pinky toe mounds and the entire heel are connected firmly to its
surface (I like to do these barefoot). The back foot remains on the floor,
roughly twelve inches behind the box, with roughly 40 percent of your weight on
the back leg and 60 percent on the front leg. Keep your front hip flexed, spine
tall, chest heavy (ribs down), arms relaxed by your sides, and eyes forward.
Now, slightly shift your head, ribs, and pelvis forward at the same time
as you quietly but fully inhale through your nose, allowing the diaphragm to
descend and creating intra abdominal pressure. You should feel pressure in the
center of the front foot, toward the heel, but keep your toes connected to the
box. Glide your front femur back slightly, so that you feel a stretch in both
the hamstring and the glute max; they should be very slightly loaded. This
sensation is the essence of the hip-hinge. You want to lead with your gluts and
hamstrings, not pelvis or ribs. All of your power will come from these muscles
working together, and not your back. Keep your knee behind your toes, and your
pelvis and ribs in alignment, and load your front foot evenly, not favoring
either the toes/forefoot or heel.
With your front foot, push down on the box with intent
and with minimal push-off assistance from the back foot. Lift yourself off the
floor, exhaling as you initiate the movement, extend the hip, and stand up
straight on top of the box. Your head and ribs should finish directly over the
pelvis. Bring your rear leg through to finish beside and a little in front of
the working leg. Everything should arrive at the same time, as you complete the
exhale (feeling the compression in the ribs). Hold this position for a second
or two.
On the way down, step the nonworking (now front) foot
off the back of the box as your head, ribs, and shoulders shift slightly
forward and the hip flexes to (once again) prepare the hamstring and glute to
lower your weight. Load the front of the stationary foot, the toes actively
flexed into the box. As you lower your body down and back through space, feel
the weight shifting from the forefoot into the midfoot, and finally to the
heel, in a smooth, coordinated fashion that is controlled by the hamstring
(think: slowly rocking backward).
Keep the tempo as slow and even as possible; aim for
three seconds from step-off to landing (difficult; two seconds is good). As the
back foot lowers, your weight continues to shift back until you "land.”
Avoid shifting more than 40 percent of your weight to the back foot, to reduce
the temptation to use forward momentum to start the next rep. Repeat.
Do five to six reps on each side. Start with body
weight only, but once you have the movement and sensation down, you can add
weights, ideally a dumbbell or kettlebell in each hand.
(Bonus points: Now you are
training grip strength as well as hip- hinging.)
The loaded exercise is essentially the same in terms
of sequence and position, with a few caveats:
1. Load is now a function of two things: weight
and box height.
Box height can be an issue if mobility (flexibility and loading
tolerance) is a factor.
2. The weights must hang straight down from the
shoulders.
The brain will find any way to conserve energy and “cheat," so
avoid the subconscious urge to swing the weights forward or lift the shoulders
to initiate the step-up (highly likely if the load is too heavy). The glute and
hamstring should be doing all the work.
3. If the eccentric phase (step-down) cannot be
controlled, the weight is too heavy. You never want to feel as if you are
falling back. Try using less weight, or a shorter (two-second) step-down at
first.
4. It is crucial to keep the ribs and head
above or slightly ahead of the pelvis as you initiate the step-up. If you lead
with the pelvis, you will be bending your back and also putting too much
pressure on the knee. 287
NUTRITION 3.0-291-306
Religion is a
culture of faith, Science is a culture of
doubt.
Richard
Feynman.
,
The
correlation between poor metabolic
health and being over nourished and
undermuscled is very high. Hence for a majority of my patients the goal is to reduce energy intake, while adding lean mass …. This means: consume
fewer calories while also increasing
the protein intake. And to
pair this with proper exercise. When my patients are undernourished ,it
is typically because they are not taking enough protein to sustain muscle mass ,which is a crucial determinant of lifespan and healthspan. Any dietary intervention that compromises muscle or lean body mass is a
non starter,….Nutritional interventions can be
powerful tools with which to
restore someone’s metabolic equilibrium and reduce the risk of chronic disease..But I
am not convinced that they can extend
and improve lifespan and healthspan
almost magically…295 Animal protein
is safe to eat. We evolved as omnivores ….296 A study is
very far from providing
a definitive answer to the
question of whether red meat
is “safe” to eat….John Ioannidis : Food is so complex made up of thousands of chemical
compounds in million of possible
combinations that interact with human physiology, in so many ways- in other words nutritional
biochemistry –that epidemiology is
simply not up to the task, of
disentangling the effect of any individual
nutrient or food.. Nutritional epidemiology is a scandal It should just go into the waste bin 300 The WHI( :Women’s Health Initiative )
found no statistically significant
difference between the low and control
die groups in terms of incidence of breast cancer ,colorectal cancer ,cardiovascular
disease or overall mortality. 303 So it
can’t be argued …that low-fat diets do
not improve health ,only that the prescription
of a low-fat diets in these populations
did not improve health… Clinical trials
seemed to show a clear advantage for the Mediterranean diet –or at least for nuts and olive oil 304 ….they
delay disease and death ,..But all
this don’t mean that necessarily Mediterranean diet is right for everyone 306
PUTTING
NUTRITIONAL BIOCHEMISTRY IN PRACTICE
307-348
……almost all
Diets rely at least one of the following three strategies to accomplish this:
1.CALORIC
RESRICTION :eating less in total ,but without attention to what
is being eaten
2.DIETARY
RESTRICTION : eat in less of some particular element within the diet (meat, sugar,fats)
3.TIME
RESRICTION :restriction eating to
certain times ,up to and including multiday fasting. 309
Each of these
approaches has its pros and cons …These will be
covered in more detail below but
,her is the tl;dr;{ :too long ,,,a summary). In other
words, if you are overnourished, and statistically speaking two-thirds of us
are, you will need to apply at least one of these caloric reduction: deliberately tracking (and
reducing) what you eat; out certain foods; and/or giving yourself less time in
which to eat. T1 Breaking down our approach to nutrition to these three
strategies to speak about dietary interventions more objectively, instead of
relying on labels such as “low-fat” or
Mediterranean” that don’t tell us very much, modify none of these
variables—eating whatever we want, whenever- we want,
in as great a quantity as we want—we end up right back at the SAD( : Standard
American Diet: The USDA Dietary Guidelines for Americans defines the standard
American diet (SAD) as being too low in fresh fruits and vegetables, whole
grains, lean protein, and healthy oils, and too high in red meat, high-fat
dairy products, processed and fast foods, refined carbohydrates, added sugars,
salt, and calories.)
Each of these approaches has its pros and
cons, as I’ve observed decade of working on nutrition issues with countless
patients. These covered in more detail below, but here is the tl;dr: (: In summary) —
1.-From the standpoint of pure efficacy, CR (:caloric
restriction) is winner, hands down. This is how bodybuilders shed weight while
holding on to muscle mass, and it also allows the most flexible- food choices.
The catch is that you have to do it perfectly—tracking( every single thing you
eat, and not succumbing to the urge to cheat or snack—or it doesn’t work. Many
people have a hard time sticking with it.
2.-DR (: dietary restriction) is probably the most
common strategy- employed for reducing energy intake. It is conceptually
simple; pick up a type
of food, and then don’t eat that food. It only works, obvious that food is both
plentiful and significant enough that eliminating will create a caloric deficit. Saying you’re
going on the “no lettuce’ diet is pretty much doomed to fail. And you can still
overeat while adhering perfectly to a particular DR, as I found out when I
attempted to go vegan.
Calories
Matter
The two
monkeys studies tell us about
nutritional biochemistry
1. Avoiding
diabetes and related metabolic
dysfunction –especially by eliminating or reducing junk food- is very
important to longevity.
2. There appears to be
a strong link between calories
and cancer, the leading cause of
death in the studies. The CR
(calories restriction) monkeys had a 50% lower incidence of cancer.
3. The quality of food you eat , could be as important as
quantity. If you eat the SAD,then you should eat much less of it.
4, Conversely, if your diet is high
quality to begin
with and you are metabolically
healthy then only a slight degree of
calories restriction –or simply not eating to excess-can still be
beneficial.
I think this last point is key. Two
studies suggest that if you are eating a higher-quality diet—and are
metabolically healthy to begin with—the - severe caloric restriction may not
even be necessary. The NIH (:National Institutes’ of Heath) control monkeys
ate as much as they wanted of their better diet and still
lived near/, as long as the CR monkeys in both studies. Interestingly, the post
facto analyses also revealed that the NIH control monkeys
naturally consumed about 10 percent fewer calories per day than the Wisconsin
controls, likely because their higher-quality diet left them feeling less
hungry. The researchers speculated that even this very slight degree of caloric
reduction may have beer significant—certainly, it supports our thesis that it
is better to avoid being overnourished.
Note that these study results do not
suggest that everyone needs to undertake a drastic, severe reduction in
caloric intake. Limiting calories can be helpful for people who are metabolically unhealthy
and/or overnourishred. But I’m not convinced that whatever longevity boost
long-term, deep caloric restriction may confer is worth some of the
trade-offs—including potential weakened immunity and greater susceptibility to
cachexia and sarcopenia (:muscle loss), not to mention constant hunger. These
unwanted side effects would accelerate some of the negative processes that
already go along with aging, suggesting that in older people especially,
caloric restriction might more harm than good.
The monkeys teach us that if you are
metabolically healthy and not overnourished, like the NIH animals, then
avoiding a crap diet may be all you need. Some
of the NIH CR monkeys ended up with some of the longest lifespan ever recorded
in rhesus monkeys. It seems quite clear, then, that ever for monkeys, limiting
caloric intake and improving diet quality “works”— how you
pull it off that is tricky. As we’ll see…… there are many other
strategies we can adopt to limit the calories we consume and tailor our food
consumption to suit our metabolism and way of life.
|
316 |
The nutrition
biochemistry Diet.
The hard part is what
foods to eliminate,..Evolution has formed us
omnivores ,but our environment makes it little too easy to find food..Thus being overnourished and
unhealthy is now common place. We must
erect walls to what we cannot eat.
317.We must manipulate our four
macronutrients : alcohol, carbohydrates ,protein ,and fat
Alcohol.
It has potent effects on our
metabolism. And is calorically dense..It serves no nutritional or health
purpose....drinking it very often ,leads to mindless eating…..negative for longevity .
.Ethanol
is a potent carcinogen and chronic drinking is associated with Alzheimer’s
,mainly via its negative effect on sleep
but possibly via other mechanisms,…preferentially metabolized in the liver with well known long-term consequences …..loosens
inhibition around other kinds of food
consumption…..I strongly urge my patients to ,limit alcohol to fewer
than servings per week and ideally no
more on two on any given day 321
Carbohydrates
The balance οf nonalcoholic diet consists of carbohydrates,
protein and fat and it is largely a job of finding the right mix for as an
individual….Carbohydrates …are neither
good nor bad –although some types are better than others…..they are our primary source energy source .In digestion most of them are broken
down to glucose which is consumed
by all cells to create energy in the
form of ATP.
, (Adenosine triphosphate) is the source of energy for use and storage at the cellular
level. The structure of ATP
is a nucleoside triphosphate, consisting of a nitrogenous base (adenine), a
ribose sugar, and three serially bonded phosphate groups.) Excess glucose ….can
be stored in the liver or muscles as
glucose in can be stored in liver or
muscles in form for near term use or socked away …as fat,..In the form of carbohydrates ….extra calories can cause a
multitude of problems …..Each person
responds differently to an influx of glucose 322..Lessons from CGM(: Continuous
Glucose Monitoring (CGM) systems continually check glucose levels throughout
the day and night and can alert you if your glucose levels go too high or too low.)
1.
Not all carbs are created equal. The more refined the
carb….the faster and higher the glucose
spike…. . less processed carbohydrates .and those with more fiber …blunt the
glucose impact..I try to eat more than
fifty grams per day 328
2.
2. Rice and oatmeal are surprisingly
glycemic (meaning they cause a sharp rise in glucose levels), despite not being
particularly refined; more surprising is that brown rice is only slightly less
glycemic than long-grain white rice.
3. Fructose
does not get measured by CGM, but because fructose is almost always consumed in
combination with glucose, fructose-heavy foods will still likely cause
blood-glucose spikes.
4. Timing,
duration, and intensity of exercise matter a lot. In general, aerobic exercise
seems most efficacious at removing glucose from circulation, while
high-intensity exercise and strength training tend to increase glucose
transiently, because the liver is sending more glucose into the circulation to
fuel the muscles. Don't be alarmed by glucose spikes when you are exercising.
5. A good
versus bad night of sleep makes a world of difference in terms of glucose
control. All things equal, it appears that sleeping just five to six hours
(versus eight hours) accounts for about a 10 to 20 mg/dL (that's a lot!) jump
in peak glucose response, and about 5 to 10 mg/dL in overall levels.
6. Stress,
presumably, via cortisol and other stress hormones, has a surprising impact on
blood glucose, even while one is fasting or restricting carbohydrates. It's
difficult to quantify, but the effect is most visible during sleep or periods
long after meals.
7. Nonstarchy
veggies such as spinach or broccoli have virtually no impact on blood sugar.
Have at them.
8. Foods high
in protein and fat (e.g., eggs, beef short ribs) have virtually no effect on
blood sugar (assuming the short ribs are not coated in sweet sauce), but large
amounts of lean protein (e.g., chicken breast) will elevate glucose slightly.
Protein shakes, especially if low in fat, have a more pronounced effect (particularly
if they contain sugar, obviously).
9. Stacking the above insights—in both
directions, positive or negative—is very powerful. So if you’re stressed out,
sleeping poorly, and unable to make time to exercise, be as careful as possible
with what you eat.
10. Perhaps the most important insight of
them all? Simply tracking my glucose has a positive impact on my eating
behavior. I’ve come to appreciate the fact that CGM creates its own Hawthorne
effect, a phenomenon where study subjects change their behavior because they
are being observed. It makes me think twice when I see the bag of
chocolate-covered raisins in the pantry, or anything else that might raise my
blood glucose levels.
Protein
Why is protein so important? One due lies in the name, which is derive;
from the Greek word proteios, meaning “primary.” Protein and amino acids are the
essential building blocks of life. Without them, we simply cannot build or
maintain the lean muscle mass that we need. As we saw in chapter 11, this is
absolutely critical to our strategy, because the older we get, the more easily
we lose muscle, and the more difficult it becomes to rebuild it.
Remember the study we discussed in chapter 11 that
looked at the effect of strength training in sixty-two frail seniors? The
subjects who did only strength training for six months gained no muscle mass.
What I didn’t mention there was that another group of subjects was given
protein supplementation (via a protein shake); those subjects added an average
of about three pounds of lean mass. The extra protein likely made the
difference. Unlike carbs and fat, protein is not a primary source of
energy. 330 …If you consume more protein
than you can synthesize…you will
excrete it as urea….The twenty amino acids that
make up proteins, are the building blocks for our muscles ,enzymes and many
of the most important hormones in
our body. …a number of mouse studies
suggest that restricting protein
can improve lifespan ,but I am not
convinced that these results are applicable to humans. 331… it remains unclear whether protein
supplementation helps to improve muscle strength as well as muscle mass .There
is some evidence that the older people might require more protein
,because of the anabolic resistance that develops with age. i.e, the greater difficulty in gaining muscles,
332 You don’t need to eat meat, fish
,diary to get sufficient protein ,but if you chose to take it from
plants you must understand , their indigestible fiber and that therefore is less
bioavailable to the person
eating it ,because much of the plans
‘protein is tied to its roots ,leaves
and other structures and only 60% or 70% of what we consume contributes to our needs 333 Studies
suggest that those who ate the
most protein kept more of their lean
body mass longer three years than those who did not 335
The Case for and against Fasting 340
I am reluctant
to use it in all but the
most long-term fasting in all but
metabolically sick patients ….The jury
is still out on the utility of infrequently{ e.g. yearly} prolonged
fasts. 340 prolonged fasting may be
neither necessary nor wise
patients,…You must eat enough
to maintain lean mass. 346
Conclusion
In the last two chapters, we have explored the impact of what we eat—and
sometimes what we do not eat—on our health, and the importance of moving our
thinking toward a Nutrition 3.0 mindset, based on feedback and data rather than
labels and trends and ideology.
I once believed that diet and nutrition could cure
almost all ills, but I no longer feel that strongly about it. Nutritional
biochemistry is an important component of our tactics, but it is not the only
path to longevity, or even the most powerful one. I see it more as a rescue
tactic, particularly for patient; like Eduardo and Tom, with really severe
metabolic problems such as NAFT.D and type 2 diabetes. It is also essential
for older people who need to build or maintain muscle mass. But its power
to leverage increased lifespan and healthspan is more limited. Bad nutrition
can hurt us more than good nutrition can help us. If you’re already
metabolically healthy, nutritional interventions can only do so much.
I know this seems hard to believe, after all we’ve
been conditioned to think and given all the grandstanding that goes into
promoting this diet versus that one. But in reality, the first-, second-, and
third-order terms in this problem come down to energy balance. CR, DR,
and TR are just tools to reduce energy intake, to correct the state of being
overnourished and/or metabolically unhealthy.
The bad news is that most Americans are not
metabolically healthy, so they need to pay attention to nutrition. In most
cases, addressing the problem means reducing overall energy intake—cutting
calories—but in a way that is sustainable for the individual person. We also
have to focus on eliminating those types of foods that raise blood glucose
too much, but in a way that also does not compromise protein intake and lean
body mass.
This is where it can get tricky. Protein is
actually the most important macronutrient, the one macro that should not
be compromised. Remember, most people will be overnourished—but also
undermuscled. It is counterproductive for them to limit calories at the expense
of protein and hence muscle mass.
This is also where other tactics can play a role. As
we saw in chapter 12, zone 2 aerobic training can have a huge impact on
our ability to dispose of glucose safely, and also on our ability to access
energy we have stored as fat. And the more muscle mass we have, the more
capacity we have to use and store excess glucose, and utilize stored fat. In
the next chapter, we will see how important good sleep can be to maintaining
metabolic balance.
If your issues fall more in the domain of lipoproteins
and cardiovascular risk, then it makes sense to focus on the fats side of the
equation as well, meaning mostly saturated fats, which raise apoB in some
people, although this is relatively easy to control pharmacologically.
Excessive carbohydrate intake can also have spillover effects on apoB, in the
form of elevated triglycerides. (If there is one type of food that I would
eliminate from everyone’s diet if I could, it would be fructose-sweetened
drinks, including both sodas and fruit juices, which deliver too much fructose,
too quickly, to a gut and liver that much prefer to process fructose slowly.
Just eat fruit and let nature provide the right amount of fiber and water.)
In the end, the best nutrition plan is the one that we can sustain. How
you manipulate the three levers of diet—calorie restriction, dietary
restriction, and time restriction—is up to you. Ideally, your plan improves
or maintains all the parameters we care about—not only blood glucose and
insulin but also muscle mass and lipid levels, and possibly even weight—while
reducing your risk of your most proximate Horseman or Horsemen. Your nutrition
goals depend on your individual risk profile: Are you more at risk of metabolic
dysfunction, or cardiovascular disease? There is no one right answer for
everyone; each patient finds their own balance, their own best approach
Hopefully, in this chapter I’ve given you some tools with which to come up with
a plan that works for you.
And, one last thing. If, after reading this chapter,
you’re upset because you don’t quite agree with some detail I’ve covered—be it
the ratio of MUFA to PUFA to SFA, or the exact bioavailability of soy protein,
the role of seed oil; and lectins, or the ideal target for average blood
glucose levels—or if I have offended your sensibilities because I didn’t say
your diet is the best diet, I have one final piece of advice. Stop overthinking
nutrition so much. Put the book down. Go outside and exercise. 348
THE AWAKENING
349-376
“Every night ,when I go to sleep ,I die. And
the next morning ,when I wake up ,I am
reborn.”(Mahatma Gandhi)….
349…chronic debt is a far more insidious killer than the acute sleep deprivation that
results in falling asleep at stop signs….insufficient sleep= less t. has seven
hours at night … Sleep important for
the body ..more for
the brain our brain waves slow until they reach an extremely low
frequency …good sleep critical
tour cognitive function ,memory, emotional
equilibrium…staving off Alzheimer’s
disease 352 If sleep were unimportant why hasn’t evolution gotten rid of
it?...Every animal engages in a
form of
sleep …. 353 When we sleep our heart
rate slows ,our core temperature drops, our breathing becomes regular,…Meanwhile our brain is embarking on its own journey.. 360
Deep sleep crucial to learning
and memory 361 essential to the health of our brain as an organ 362 Our ability
for deep sleep declines with age 363
The
overarching point here is that a good night of sleep may depend in part on a
good day of wakefulness: one that includes exercise, some time, sensible eating
(no late-night snacking), minimal to no alcohol .proper management of stress,
and knowing where to set boundaries around and other life stressors.
The following are some rules or suggestions
that I try to follow- to help me sleep better. These are not magic bullets but
are mostly about creating better conditions for sleeping and letting your
brain and body do the rest. The closer you can come to these operating
conditions, the better your sleep will be. Of course, I’m not suggesting that
it’s necessary to do all these things—in general, it's best not to obsess over
sleep. But the more of these you can check off, the better your odds of a good
night of sleep.
1.-Don’t
drink any alcohol, period—and if you absolutely, positively must, limit
yourself to one drink before about 6 p.nr. Alcohol probably impairs sleep
quality more than any other factor we can control. Don't confuse the
drowsiness it produces with quality sleep.
2.-Don’t
eat anything less than three hours before bedtime— and ideally longer. It’s
best to go to bed with just a little bi: of hunger (although being ravenous can
be distracting.)
3.-Abstain
from stimulating electronics, beginning two hours before bed. Try to avoid anything
involving a screen if you’re having trouble falling asleep. If you must, use a
setting ths: reduces the blue light from your screen.
4.-For at
least one hour before bed, if not more, avoid doing anything that is
anxiety-producing or stimulating, such as reading work email or, God help you,
checking social media
These get the ruminative, worry-prone
areas of our brain humming, which is not what you want.
5.-For folks who have access, spend time
in a sauna or hot tub prior to bed. Once you get into the cool bed, your
lowering body temperature will signal to your brain that it’s time to sleep. (A
hot bath or shower works too.)
6.-The
room should be cool, ideally in the midsixties. The bed should be cool too. Use
a “cool” mattress or one of the many bed-cooling devices out there. These are
also great tools for couples who prefer different temperatures at night, since
both sides of the mattress can be controlled individually.
7.-Darken
the room completely. Make it dark enough that you can't see your hand in front
of your face with your eyes open, if possible. If that is not achievable, use
an eye shade. I use a silky one called Alaska Bear that costs about $8 and
works better than the fancier versions I’ve tried.
8.-Give yourself enough time to sleep—what
sleep scientists call a sleep opportunity. This means going to bed at least
eight hours before you need to wake up, preferably nine. If you don’t even give
yourself a chance to get adequate sleep, then the rest of this chapter is moot.
9.-Fix
your wake-up time—and don’t deviate from it, even on weekends. If you need
flexibility, you can vary your bedtime, but make it a priority to budget for
at least eight hours in bed each night.
10.-Don’t
obsess over your sleep, especially if you’re having problems. If you need an
alarm clock, make sure it’s turned away from you so you can’t see the numbers.
Clock- watching makes it harder to fall asleep. And if you find yourself
worrying about poor sleep scores, give yourself a break from your sleep
tracker. 375
But what if we still cant sleep? This brings us to the last and
major sleep problem, true insomnia. We have probably all experienced the inability to fall asleep at some point, but
for many people it is a chronic problem. So
the first question to ask is: Is it really insomnia? Or are you simply –
not prepared to sleep properly?
If you find yourself lying
awake in bed, unable to get back to sleep my
advice is to stop fighting it. Get up, go into another room and do
something. Fix a cup of tea (non caffeinated, obviously), and read a
(preferably boring) book until you feel
sleepy again. The key, says Vikas Jain, is to find something that is relaxing and enjoyable but
that serves no fiction; never want to give your insomnia a purpose, such as
doing work or paying bills, because if you do, your brain will make sure to
wake you up for it on a regular basis. Keep in mind, too, that you might not
actually have insomnia you might simply be a night-owl chronotype, thinking you
“should” go to bed much earlier than
your brain or your body is ready for. So adjust your time and waking time, if
possible.
If the sleeplessness persists,
even after following the advice outlined above the most effective treatment is
a form of psychotherapy called Cognitive behavioral Therapy for Insomnia, or
CBT-I. The goal of CBT-I is to help
restore. confidence in one’s ability to sleep, by helping the patient
break bad habits and eliminate any anxieties that may be preventing them from ;
to sleep. Therapists will also use sleep restriction, again, as a way of in.
sleep pressure. That, in turn, helps restore confidence in their ability to
Studies of CBT-I techniques have found that they are more effective sleeping
medications.
After ignoring sleep for
decades, I’m now a fan. I consider it a kind of performance-enhancing substance, not only physically
but cognitively .' long , term, this thing called sleep also has the power to
improve our healhspan in remarkable
ways. Just like exercise, sleep is its own kind of wonder drug; both global and
localized benefits to the brain, to the heart, and especially to our
metabolism.
So if evolution has made
sleep non-negotiable, I’m no longer going
to argue the point. Rather, I’ve embraced it. 376
WORK IN PROGRESS 377-408
( The high price
of ignoring emotional health)
Every man is a bridge ,spanning the legacy he
inherited and the legacy he passes on(Terrence Real)
Emotional
health and physical health are closely
intertwined…ii can trigger a cardiac
event …. Suicide they estimate according to EDC
that more one hundred
thousand Americans died
from drug overdoses between
April 2020 and April 2021 ,about as many from diabetes 38…They are some slow-motion suicides,
..an often invisible form of the” slow” death deaths of despair ….. The type of suffering is far more prevalent than suicide rates suggest….Living or feeling alone is linked to mortality…. 382…. He was
hated by his wife which is actually something we
might have in common at a
point in time 384 Trauma generally falls
into five categories. Abuse, neglect,
abandonment ,enmeshment, witnessing tragic events. 386 Addition not only to vices as drugs ,alcohol, gambling but also to
socially accepted things such as work
exercise and perfectionism represent
the four branches of the trauma
tree. 387……Real change is possible
,.you have to believe it. Mental health and
emotional health are not the same thing. Mental health
encompasses disease-like states such as clinical depression and schizophrenia who present recognizable symptoms 388
requires a paradigm taking care of our emotional health
..prevention just like our approach to preventing cardiovascular disease…. …What makes
dealing with emotional health rather than physical health .I suspect is that
we are too often less simple to
recognize the need of making changes 389..
Children do not respond to their parents anger in a logical way ..they
internalize that rage as though it were
directed to them As it was written “
Family pathology rolls from generation 391to generation 392…
Medications …can help. 399..Many
behaviours are useful …..Buddha : Your
worst enemy cannot harm you as
much as your unguarded thoughts ..Seneca “ We suffer more often I
imagination than in reality “
Shakespeare( Hamlet) : “There is nothing neither good or bad ,but thinking
makes it so” 403…Exercise is an
important component of overall emotional
health. 405..More joy in being than doing 407…Paulo Coelho “ Maybe the journey
is not so much about becoming anything .Maybe it is about unbecoming
everything that is not
really you ,so you can be who you were meant to b;e
in the first place” 408:
Epilogue 409-411
It was only after much reflection on this whole
experience that I really began to understand how emotional health relates to longevity ,and how
my journey helped redefine my perspective.
I had long subscribed to a kind
of Silicon Valley approach to longevity and health ,believing that is possible
to hack our biology and hack it and hack it, until
we become these perfect little humanoids
who live to be 120 years old. I used to call all about that,
constantly tinkering and experimenting with new
fasting protocols or sleep
gadgets to maximize my own longevity. Everything in my life seemed optimized
.And longevity was basically an engineering problem. Or so I thought.
It took five years ,two stints
in inpatient treatment centers ,and the near loss of my marriage, and my kinds to change my mind. What I eventually realized ,after this long and
painful journey ,is that longevity is meaningless if your wife sucks. Or if your relationships
suck. None of it matters if your wife
hates you. None of it matters if
you are a shitty father ,or if you are
consumed 409 by anger or
addiction. Your resume doesn’t really matter, either comes time for your
eulogy.
All these need to be addressed
if your life is to be worth prolonging, because the most important ingredient
in the whole longevity equation is the why.
My obsession with longevity was
really about my fear of something about having children was making my obsession
with ever more frenetic. I was running away from dying as fast as I could Yet at the same time, ironically, I was also
avoiding actually living. My tactics might have succeeded in my living longer,
with optimal glucose regulation and ideal lipoprotein levels, but my strategy
was unquestionably accumulating more regrets. My physical and cognitive health
was great but my emotional health was tanking.
My biggest regret is that so
much of the misery that I’ve experienced ,and
the pain that I have inflicted on other people, could have been avoided
if I had reached a better understanding
of this sooner in life, preferably much sooner. - The saddest part is that I
wasted so much time being so detached so
miserable, and so misguided. So much time pursuing an empty goal.
But as my recovery progressed,
I noticed that my preoccupation with dying began to fade away. And my quest for
longevity no longer felt like grim, desperate task; now the things I did every
day felt welcome necessary .I was enhancing my life and looking forward to the future .My
journey to outlive finally had clarity ,purpose and meaning.
It brought me back to something
my dear friend Ric Elias had said to me. Ric had been one of 155 passengers on
the US Airways flight that emergency
landed in the Hudson River in January of 2009. As the plane was
coming down, Ric and most of the other
passengers were certain that they were", to die. Only the pilot’s skill
and more than a little luck, prevented disaster .If the plane had been going a
little bit faster, it would have broken apart on inpact ; a few miles per hour
slower, and the nose would have tipped forward : and it would have sunk into
the river. A handful of tiny factors like that made the difference between
everyone on that plane living and many or most (or all) of them dying.410
That day changed Rics outlook
on longevity in a way that really resonates with me. All that time, I had been
obsessed about longevity for the wrong reason. I was not thinking about a long,
healthy life ahead; instead, I was mourning the past. I was trapped by the pain
that my past had caused and continuing to cause. I wanted to live longer, I
think, only because deep n I knew I needed more runway to try to make things
right. But I was looking backward, not forward.
I think people get old when
they stop thinking about the future,” Ric told "If you want to find
someone’s true age, listen to them. If they
talk about past and they talk about all the things that happened that they did,
they’ve old. If they think about their dreams, their aspirations, what they’re
looking forward to—they’re young.”
Here’s to staying young, even as we grow older
33,Από σημιεωσεις μου :
Απλώς για να
δημιουργηθούν ερεθίσματα-αφετηρίες για σκέψεις και έρευνα.
Α.- ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ
-Ο όρος «Αισθητική» χρησιμοποιείται για πρώτη
φορά από τον , Baumgarden ως ορισμός της επιστήμης που
εξετάζει το ωραίο στην φύση και στην τέχνη, στο δίτομο έργο του,
Aesthetica (1750-1758). Για τον Baumgarden, που δίδασκε την «ενοποίηση
σε συστηματική επιστήμη των κανόνων του κάλλους» όπως έλεγε ο ίδιος, το «κάλλος» έχει γνωστική
διάσταση ή αλλιώς πως ,το «κάλλος» είναι η αισθητή μορφή της Αλήθειας. Στο
έργο του, η ποιητική, η φιλοσοφία του κάλλους και η θεωρία των αισθήσεων,
ενοποιούνται σε ένα συγκροτημένο σύστημα σκέψης το οποίο θεμελιώνεται στην ιδιο
μορφία και στην αυτονομία της αισθητηριακής γνώσης.
Στην «Αισθητική»
τού Ε.Παπανούτσου διαβάζουμε: «
Αισθητική ονομάστηκε η έρευνα του
Καλού…Η Αισθητική είναι μια ιδιαίτερη σχέση
της ψυχής μας με τον κόσμο ..δεν είναι σωστό να υποστηρίζουμε ότι, ένα
ωφέλιμο πράγμα,δεν μπορεί να είναι και ωραίο…το
ωφέλιμο ή το βολικό είναι ένας βαθμός του ωραίου…Η τέρψη που προσφέρει στην ψυχή (η Τέχνη)δεν είναι η χαρά
του ειδέναι ,αλλά η ηδονή άλλου ποιού.
Όποιος βλέπει τον κόσμο με τα μάτια του θεωρητικού ανθρώπου δεσμεύει ή θολώνει την ευαισθησία
του απέναντι στις ομορφιές του.»
Το American Heritage Colege Dictionary δίνει
τέσσερις ορισμούς για την αισθητική.
Ο
πρώτος: «Ο κλάδος της φιλοσοφίας που ασχολείται, με τη Φύση και την έκφραση της
ομορφιάς, όπως στις καλές τέχνες. Στην καντιανή φιλοσοφία, «ο κλάδος της μεταφυσικής που ασχολείται με
τους νόμους της αντίληψης». Οι φιλόσοφοι μιλούν για το τι είναι ωραίο εδώ και
πολλούς αιώνες. Η φιλοσοφική συζήτηση αρχίζει με τη θεωρία του Πλάτωνα ότι,
το κάλλος είναι ανεξάρτητο από τον
παρατηρητή ( αν και χρειάζεσαι έναν παρατηρητή). Αν κάτι είναι ωραίο, απλώς
είναι δεν χρειάζεται η γνώμη κανενός.
Ο δεύτερος.: Κατά τον Καντ, ο οποίος
ασχολήθηκε με την αισθητική αξία για τον
παρατηρητή.: « Η ομορφιά βρίσκεται στο μάτι του παρατηρητή.Επομένως η
ομορφιά δεν είναι παρά μια κρίση.
. Ο τρίτος ορισμός της αισθητικής.:
Για την αντίληψη του τι είναι
καλλιτεχνικά έγκυρο και ωραίο …υπάρχουν δύο είδη αισθητικής κρίσης ,ο ενστικτώδης
και αυτόματος,ο συνειδητός και θεωρησιακός…
Ο τέταρτος ορισμός : « Μια καλλιτεχνικά όμορφη
ή ευχάριστη παρουσία»
Κατά
την Βικιπαίδεια «Αισθητική είναι ο κλάδος της φιλοσοφίας που
ασχολείται με τον ορισμό του ωραίου και αν μπορεί καταρχάς
να υπάρξει ορισμός για το τι είναι ωραίο, αλλά και σε
τι χρησιμεύει ένας τέτοιος ορισμός»
Κατά τον Πλάτωνα.:Εχει γραφεί
πως για να κατανοήσουμε την αισθητική
του πρέπει την συνδέσουμε με τις θεωρίες του περί των ιδεών, των ψυχών και τις
ιδανικής πολιτείας. O Πλάτων ανέφερε όχι μόνο την ομορφιά των γυναικών και της
Αφροδίτης, αλλά και την ομορφιά της δικαιοσύνης και της φρόνησης, των ωραίων
εθίμων, της μάθησης, της αρετής και της ψυχής. Ετσι καταλήγουμε πως γι αυτόν η έννοια του ωραίου του Πλάτωνα ήταν
πολύ ευρεία.και δεν διέφερε πολύ από μια ευρέως αντιληπτή έννοια του αγαθού.
«Το ωραίο είναι το πρέπον»
Ota 27-5-2023
Β.- Η ΤΕΧΝΗ.
1.-Εννοια-ορισμός-σκοπός.
Η έννοια
του τι είναι τέχνη, ποικίλει ανάλογα με την εποχή και την γεωγραφική περιοχή
και , υπόκειται σε πολλές διαφορετικές ερμηνείες. Για τους προϊστορικούς
χρόνους,που είναι η περίοδος της γέννησης της τέχνης, υποθέτουν ότι, ο
κύριος σκοπός της τέχνης ήταν θρησκευτικός (πεποιθήσεις και πνευματικές
εκδηλώσεις), που στην συνέχεια ακολουθείται από την αισθητική (πρόθεση
για γαρνιτούρα)
Ορισμός,γενικώς
αποδεκτός του τι είναι Τέχνη δεν υφίσταται, όπως διαφαίνεται και από τις
απόψεις που παρατίθενται πιο κάτω. Υπάρχει όμως μια γενική συναίνεση, στο
ότι, η τέχνη είναι η συνειδητή δημι ουργία,με την βοήθεια πολλές φορές
και της φαντασίας για, κάτι όμορφο ή με νόημα.
Σε
ένα λεξικό βρίσκουμε τον παρακάτω ορισμό της τέχνης «Η προσπάθεια του ανθρώπου
να μιμηθεί, να συμπληρώσει ,να τροποποιήσει ή να υπερβεί τα έργα της Φύσης.
Οι
ορισμοί της τέχνης έχουν αλλάξει πολλές φορές μέχρι σήμερα. Κάθε φορά που
αναπτύσσεται μια νέα κίνηση στην τέχνη, ο ορισμός του τι είναι τέχνη ή ό,τι
είναι αποδεκτό ως τέχνη, συχνά μετα βάλλεται και αυτός. Στην φιλοσοφία της
Τέχνης, δεν έχουμε μια οριστική ,ομόφωνα δεκτή ,κατάληξη . Έτσι το
ερώτημα του "Τι είναι η τέχνη;" παραμένει, με αποτέλεσμα ο ορισμός
της τέχνης να έχει «τριχοτομηθεί» σε τρεις κατηγορίες: την
αναπαράσταση, την έκφραση και τη μορφή.
Κατά
τον Harari στο Βιβλίο του , « Homo Deuss» : «Οι ανθρωπιστές σήμερα πιστεύουν πώς η μοναδική
πηγή καλλιτεχνικής δημιουργίας και αισθητικής αξίας, είναι τα ανθρώπινα
αισθήματα…..Δεν είναι παράξενο που όταν θέλουμε να αξιολογήσουμε την τέχνη δεν
πιστεύουμε πια σε κάποιο αντικειμενικό μέτρο….στρεφόμαστε ..στα υποκειμενικά
μας αισθήματα ..Η ομορφιά βρίσκεται στο βλέμμα του θεατή.»
Πλήρης
απλοποίηση, πλήρης υποκειμενισμός, ανίκανος να δώσει πειστική
έννοια του ωραίου, που ποδοπατεί την έννοια της τέχνης ως ¨επιστήμης¨του
ωραίου. Ιδίως αν σκεφθεί κανείς ότι,οι θεατές συνήθως διαφωνούν μεταξύ τους.
Ετσι αισίως φθάσαμε στην «Κρή νη» του Μαρσέλ Ντυσάν,-που το 1917
αγόρασε ένα συνηθισμένο ουρητήριο βιομηχανικής παραγωγής ,το ανεκήρυξε
έργο τέχνης,και το έβαλε σ’ένα μουσείο του Παρισιού, με το χειρότερο ίσως, να
βρίσκεται στην.υφέρπουσα υπόγεια παραδοχή και ορθότατη!!!!!
παιδαγωγική προτροπή , –για να έχουμε πλήρη και συνεπή αρμονία στην σκέψη και
την εν γένει συμπεριφορά μας σε όλα τα επίπεδα,- ότι ,θα πρέπει να
δεχθούμε ότι, και ηθικό θα είναι πάν ό,τι στον καθένα μας,
είναι ωφέλιμο και αρεστό,..!!!!!!;;;;;;
Θεμέλια
για κοινωνία αγγέλων .
-Ο
κορυφαίος φιλόσοφος της Τέχνης Danto, επιχειρηματολογεί ενάντια στις
αναφορές που ορίζουν την τέχνη ως απεικόνιση ή ως μορφή έκφρασης και
δεν δέχεται ότι, η τέχνη είναι έννοια απροσδιό ριστη. Λέγει ότι , τα κριτήρια
είναι το νόημα και η "ενσάρκωσή" του, με την προσθήκη και ενός ακόμα
κριτηρίου που αφορά τον θεατή: της ερμηνείας. Ο Danto στηρίζει
την άποψή του με αναφορές τόσο στη φιλοσοφία όσο και στην τέχνη,
παλαιότερη και πιο σύγχρονη.
-Οι
Κλιάπης και Πολύζου γράφουν ότι ,η Τέχνη φανερώνει κάποιο νόημα
που βρίσκεται εντός του έργου (embodied meaning), το οποίο νόημα είναι αποτέλεσμα της σκέψης του
καλλιτέχνη,και ότι, η έννοια της αναπαράστασης δεν υπάρχει σε όλα τα
έργα.
-Όπως
γράφει ο Παπανούτσος στην «Αισθητική» του, στην ιστορική εμφάνιση της Τέχνης
έχουμε την ρεαλιστική άποψη κατά την οποία ο καλλιτέχνης προσπαθεί να
παρουσιάσει ένα όσο γίνεται πιστότερο αντίγραφο της Φύσης και της
Ζωής,(«:Η τέχνη είναι μίμηση») και μια άποψη του αισθητικού ρεαλισμού που
,μεταθέτει το βάρος από το αντικείμενο στο υποκείμενο με αποτέλεσμα
η συνείδηση του καλλιτέχνη να μην περιορίζεται από
οιονδήποτε εξωτερικό περιο ρισμό.
Ο
καλλιτέχνης δεν βλέπει, «θεάται»
Συμπερασματικώς
: Κατά τον Παπανούτσο η αλήθεια είναι μοιρα σμένη
ανάμεσα στις δύο απόψεις.
Ο
Σεμιρ Ζλεκι στο περίφημο βιβλίο του «Εσωτερική Οραση», που γνώρισε
τεράστια εκδοτική επιτυχία (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Πανεπιστημιακές
Εκδόσεις Κρήτης) βλέπει την τέχνη ως την αναζήτηση των σταθερών και
ουσιαστικών χαρακτηριστικών του κόσμου, δηλαδή ως προέκταση των λειτουργιών του
εγκεφάλου,
-
-.2.Από
την πλευρά της ιστορικής διαδρομής :
Κατά
τον Πλάτωνα, η τέχνη είναι "μίμησις μιμήσεως", γιατί η
πραγματικότητα που αντιγράφει η τέχνη, είναι και αυτή αντίγραφο ενός άλλου,
νοητού κόσμου (Πολιτεία).Η πλατωνική διδασκαλία «περί των μεγίστων
γενών» συμπτύσσει τις κατηγορίες σε πέντε : όν, στάσις κίνησις, το αυτό,
το έτερον, με σημασία γενικών όρων οντολογικής θεμελίωσης.
Ο
Έγελος και ο Καντ έθεσαν το πρόβλημα πόσο η τέχνη είναι ο τόπος ή το
μέσον της αλήθειας. Ερωτά:Γενικά, οι αισθητικές αξίες στέκονται σε απόσταση από
την πραγματικότητα;Απευθύνουν όπως οι ηθικές αξίες, προστάγματα σε όλους
τους ανθρώπους;Ή απευθύνονται μόνο σ’ εκείνους που τις καταλαβαίνουν; (Χάρτμαν)
Για τον John Dewey η τέχνη δεν είναι φτιαγμένη για τους λίγους που την
γνωρίζουν, αλλά για να δίνει νόημα σε όλες τις δραστηριότητες της ζωής. Ο Dewey
ακολουθεί τις ιδέες του Bergson, υποστηρίζοντας ότι, η τέχνη θα πρέπει να
ξαναγίνει οργανικό τμήμα της καθημερινής ζωής.
Ο
Φρόυντ, υπεστήριξε ότι, η τέχνη είναι εξευγενισμός της λίμπιντο, ενώ άλλοι
είδαν την ομορφιά στην υπηρεσία της ερωτικής έλξης. Για τον Φρόυντ κάθε έργο
τέχνης είναι η ικανοποίηση των μυστικών και απωθημένων ορμών του καλλιτέχνη
στην φαντασία του.
Κατά
τον Αντλερ η τέχνη είναι μια μορφή αναπλήρωσης και υπεραναπλήρωσης ψυχικού
πόνου ή συναισθημάτων στέρησης. Ο Αντλερ δεν αρνείται την ύπαρξη καλλιτεχνικού
ταλέντου. Δέχεται μόνο ότι, το οποιοδήποτε φυσικό ταλέντο καλλιεργείται με την
άσκηση και την αδιάκοπη προσπάθεια, στην οποία σπρώχνει το συναίσθημα της
στέρησης και της κατωτερότητας. (Κατά τον Αντλερ, πάρα πολλοί καλλιτέχνες είχαν
οργανικές ανεπάρκειες…)
Για
τον Ruskin η τέχνη είναι έκφραση της λογικής και πειθαρχημένης χαράς που
δοκιμάζει ο άνθρωπος στις μορφές και τους νόμους της Δημιουργίας, στην οποία
λαβαίνει κι αυτός μέρος.
Για
τον Oscar
Wilde η τέχνη είναι η
έξυπνη διαμαρτυρία μας και η γενναία προσπάθειά μας να βάλουμε την φύση στη
θέση της. (Essays)..Σε άλλο σημείο( Εισαγωγή στο « The Picture of Dorian Grey» θεωρεί ότι, «η Τέχνη καθρεπτίζει τον θεατή και
όχι την ζωή, ότι, κάθε τέχνη είναι άχρηση,ότι, η μόνη δικαιολογία
για να κάνει κάποιος ένα άχρηστο πράγμα, είναι κάποιος που το θαυμάζει
έντο να. .
Ο Goethe θεωρεί την τέχνη σαν την ένωση των απαιτούμενων περιστά σεων για να
μπορέσει ο σκοπός της φύσης να πραγματοποι ηθεί. (Eckermann)
Για
τον Ιερό Αυγουστίνο η τέχνη εικονογραφεί την βούληση της φύσης. Ο άνθρωπος,
ασκώντας την τέχνη, επιτελεί τον φυσικό του προορισμό. Εμβαθύνοντας στα μυστικά
της φύσης, εμβαθύνει στον ίδιο το Θεό, γίνεται μέτοχος της θεϊκής τάξης.
Για
τον Χάιντεγγερ, με την τέχνη πραγματοποιείται μια αποκάλυψη τού «είναι»ι. Το
ότι, συγκροτείται ένας κόσμος ως χώρος, όπου διαδραματίζεται ο ιστορικός βίος
ενός λαού, τούτο οφείλεται στην δημιουργικότητα της τέχνης, ως τέχνης
ποιητικής, η οποία θέτει στη διάθεση του λαού, την γλώσσα και τον θρύλο.
Για
τον Βαλερύ το έργο τέχνης, δεν είναι συναισθηματική συγκινησιακή έκφραση, αλλά
μορφοποίηση πνευματικών δυνάμεων.
Για τον υπαρξισμό η τέχνη θεωρείται ένας κόσμος σημείων, τα οποία την
ερμηνεύουν σε μια συνοπτική στιγμή που κρύβει μέσα της κάτι από την αιωνιότητα,
το νόημα και τις περιπέτειες της ανθρώπινης ύπαρξης.
Κατά
τον Lukacs το έργο τέχνης αντανακλά τη συγκεκριμένη πραγματικότητα, χωρίς να
αποτελεί απλή απεικόνιση ή αντιγραφή της, αλλά αποδίδοντας τη δυναμική της, τη
διαλεκτική σχέση ουσίας και φαινομένων που την καθορίζει.«Επιπλέον, οι μάζες
βλέπουν μέσα στις τέχνες όπλα μάχης…» (Μπρεχτ : «Οι τέχνες και η επανάστα ση»).
Ο
Αντόρνο δεν θεωρεί ότι, το έργο τέχνης είναι αντανάκλαση της πραγματικότητας,
αλλά η ίδια η πραγματικότητα.
Ο
Ερνέστος Bloch θεωρεί την τέχνη προφαινόμενο και όχι αντανάκλαση. Αποκαλύπτει
δηλαδή η τέχνη, το πραγματικά δυνατό, που δεν είναι άλλο από τον εξανθρωπισμό
και την τελείωση του ανθρώπου.
Στην
Αναγέννηση η τέχνη ενδιαφέρεται για τον κόσμο καθ’αυτόν, ως φυσικό σύμπαν, μέσα
από νεοπλατωνικά δεδομένα που συγχωνεύονται με τα κείμενα του Αυγουστίνου για
να δημιουργηθεί ένα καινούργιο φιλοσοφικό πρότυπο.(Natura est Deus). Παράλληλα
αφυπνίζεται το ενδιαφέρον για την τεχνολογική θεώρηση.
Κατά
τον Paul Feyerabend : Ο επιστήμονας αναλύει υλικά ή γεγονότα. Ο καλλιτέχνης
πρωτίστως συνθέτει. Διαλέγει το υλικό του, συγκεντρώνει, οικοδομεί, συνθέτει.
Ασχολείται με τον υποκειμενικό κόσμο των εικόνων και των συναισθημάτων. Μοχθεί
να δώσει μορφή και υπόσταση στην άποψή του για τον κόσμο.«Μια φυσική θεωρία,
όταν απαγγέλλεται με τη συνοδεία κιθάρας, μπορεί να ακούγεται πιο μελωδικά από
μια άλλη φυσική θεωρία.»
3.-Προέλευση
της Τέχνης
Για
να κατανοήσουμε πώς εκδηλώνονταν η τέχνη στο παρελθόν, είναι
απαραίτητη η χρήση εξαρτημάτων και χειρισμών του χρόνου (η οποία είναι επίσης
γνωστή ως τα έπιπλα τέχνης), δεδομένου ότι, όλα τα είδη των δραστηριοτήτων
τέχνης που σχετίζονται (π.χ., χοροί) είναι σχεδόν απρόσιτα. Μια
άποψη υποστηρίζει ότι,η Τέχνη πρωτοεμφανίζεται στην παλαιολιθική
περίοδο.. μια άλλη στην Άνω Παλαιολιθική, μία άλλη ότι , οι πίνακες και τα
σκίτσα στις σπηλιές, δίνουν μια ένδειξη ότι, η προέλευση της τέχνης τοποθετείτε
στην Κάτω Παλαιολιθική. Στη νέα περίοδο (την περίοδο του Holocene), η
τέχνη φαίνεται να εμφανίζεται σε κάθε γωνιά του κόσμου με συγχρονισμένο τρόπο..
Η καταγωγή της τέχνης αποδίδεται στην Ευρώπη, κυρίως στις περιοχές της Ισπανίας
και της Γαλλίας. Πολλοί επικαλούνται την τέχνη τοιχογραφία (γνωστό ως ροκ
τέχνης), όπως οι ζωγραφιές των σπηλαίων,που έχουν διατηρηθεί σε βάθος χρόνου,
και είναι γνωστό ότι, αυτά ήταν το καταφύγιο του ανθρώπου εκείνη την εποχή -.
Πράγματι, σχεδόν όλη η προϊστορική τέχνη μπορεί να περιοριστεί σε αυτή τη
γεωγραφική περιοχή. Ωστόσο, στο τέλος της τελευταίας εποχής των παγετώνων, πολύ
καλλιτεχνικό υλικό από την περιοχή εξαφανίστηκε λόγω άγνωστων αιτιών.
Η
ροκ ζωγραφική πραγματοποιείται σε σπηλιές στην Αργεντινή καθώς και σε
αυστραλιανά σπήλαια. δηλαδή, η πρακτική είχε εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο.Για
‘κείνους που δέχονται ως αρχικό βασικό χαρακτη ριστικό της Τέχνης την μίμηση,η
μιμητική αναπαράσταση,απορρέει από την μαγική αναπαράσταση η
οποία απέκτησε χαρακτήρα τυπικού παραδείγματος από τις Διονυσιακές
τελετουργίες. Η ανάγκη για πιστότητα στην αναπαράσταση υπεχώρησε αργότερα
του αρχι κού της στόχου σε μεταφυσική μετουσίωση
Για
τους προϊστορικούς χρόνους, θεωρίες υποθέτουν ότι, ο κύριος σκοπός της τέχνης
ήταν θρησκευτικός (πεποιθήσεις και πνευματικές
εκδηλώσεις),που στη συνέχεια ακολουθήθηκε από την αισθητική
(πρόθεση για γαρνιτούρα).Η τέχνη στην προϊστορία ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου
αντιπροσωπευτική ή εικονιστική. Ενώ υπήρχαν ιδεολογίες και παραμορφώσεις, τα
αντικείμενα ή τα ζωντανά όντα που εμφανίζονταν στη σκαλισμένη ή ζωγραφική τέχνη
ήταν αναγνωρίσιμα. Δεν υπήρχε πολύ αφηρημένη τέχνη.Το πιο συνηθισμένο ήταν να
δούμε αναπαραστάσεις ζώων, ακολουθούμενες από ανθρώπους και σε άλλες
περιπτώσεις, θα μπορούσατε να δείτε υβρίδια μεταξύ τους (σίγουρα, αυτές ήταν
παραστάσεις σχετικές με θεότητες).Υπήρχαν επίσης μερικά μάλλον αινιγματικά
σύμβολα και σημάδια, αλλά ήταν αναγνωρίσιμα, όπως το παράδειγμα, τα σεξουαλικά
όργανα. Όσον αφορά την αφηρη μένη τέχνη, αυτά τα σχέδια ήταν γνωστά ως
Ideomorphs.
4.α-ΤΕΧΝΗ
ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
«
Για τον Μπρέχτ, τέχνη, επιστήμη και φαντασία, δεν είναι ασυμβίβαστοι
αντίπαλοι.»
Εχει γραφεί
πώς δεν μπορούμε σήμερα να ισχυρισθούμε με άνεση ότι, υπάρχει (ή
ότι,πρέπει να εξακολουθεί να ) υπάρχει πλήρης διαχωρισμός της Τέχνης από
την Επιστήμη. Η γνώμη αυτή ενισχύεται και από όσα πιο κάτω εκτίθενται. Το
διαζύγιο των «θετικών» επιστη μών από τις λεγόμενες «καλές» τέχνες ,προβάλλει
ως αδιανόητο. Περιορίζει και την επιστημονική σκέψη και συγχρόνως
εξαϋλώνει κάθε καλλιτεχνική δημιουργία, αφού την μετατρέπει σε
αυθαίρετη υποκειμενική δραστηριότητα.
.β.-Ειδικώτερα
:Τέχνη και Μαθηματικά
Πολλές φορές τέχνη
και μαθηματικά έχουν διασταυρωθεί, δίνοντάς μας εξαιρετικά
αποτελέσματα.Στις συνειδήσεις των περισσοτέρων από μας-πρόκειται
για δύο εκ διαμέτρου αντίθετα πεδία καθώς πιστεύεται πως η τέχνη
απευθύνεται στο συναίσθημα, ενώ τα μαθηματικά στη λογική. Η τέχνη, μέσα από επίπονες
συχνά διαδι κασίες, καλείται να λύσει από τεχνικά έως εννοιολογικά προβλήματα
μέσα σε ένα πλαίσιο αρμονίας και ισορροπίας της φόρμας. Θα λέγαμε λοιπόν πως
είναι μία συστηματοποιημένη προσέγγιση ενός θέματος με κάποιο σκοπό, δηλαδή
μια μέθοδος. Από την άλλη μεριά τα μαθηματικά, όπως τα χαρακτηρίζει
ο Kline, είναι μέθοδος και τέχνη. Εκτός από τη λογική, απαιτούν φαντασία,
διορατικότητα, διαίσθηση και επιπλέον χαρακτηρίζονται από αρμονία. Υπάρχει
λοιπόν μία πολύ επίπεδη σχέση μεταξύ τέχνης και μαθηματικών που μπορεί να
γεννήσει ποικίλους τομείς όπως: η τέχνη των μαθηματικών, τα μαθηματικά στην
τέχνη, δημιουργία τέχνης από τα μαθηματικά ή δη μιουργία μαθηματικών με
ερεθίσματα .
.γ-ΕΙΔΙΚΩΤΕΡΑ :
ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ-
Παληότερα η δυτική
σκέψη έβλεπε τον αυστηρό ορθολογισμό ως προϋπόθεση κάθε επιστήμης,
ενώ την ελεύθερη και δημιουργική φαντασία ως το προνομιακό εργαλείο των
τεχνών.Ομως σήμερα αυτός ο διαχωρισμός των «καλών» τεχνών από τις
«θετικές» επιστήμες θεωρείται σχεδόν πλήρως αυθαίρετος.Ολοι σχεδόν
δέχονται πως κοινή αφετηρία ή βάση των δύο αυτών φαινομενικώς ,αντιθέτων
προσεγγίσεων της πραγματικότητας, είναι ο ανθρώπινος νους: έδρα της κάθε
σκέψης μας και, σε τελευταία ανάλυση, η «μηχανή παραγωγής» κάθε τέχνης και κάθε
επιστήμης.
Ετσι ,έχει προβληθεί -υποστηριχθεί
ότι,ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει κατασκευαστεί κατά τέτοιο τρόπο,ώστε
να « διαβάζει» ευκολώ τερα το ωραίο και ότι,στην περίπτωση αυτή,
δαπανά ολιγώτεη προς πάθεια. Ομάδα υπό τον ερευνητή Julien Renoult από το CNRS
στο Παρίσι,ασχολήθηκε και ερεύνησε τον τρόπο με τον οποίο
βλέπουμε την ομορφιά. Τα αποτελέσματα-συμπεράσματα, που
δημοσιεύ θηκαν στην επιστημονική «The Royal Society,» δείχνουν τον
τρόπο που λειτουργούν οι νευρώνες μας όταν βλέπουν ένα πρόσωπο. Ο νωθρός αλλά
ευφυής εγκέφαλός μας επιλέγει να εργάζεται όσο το δυνατόν λιγότερο ,για
να έχει τα περισσότερα αποτελέσματα. Αυτή η τάση για οικονομία, που
ονομάζεται θεωρία «αποτελεσματικής κωδικοποίησης», χρησιμοποιήθηκε στο πείραμα.
«Ανακαλύψαμε ότι ,αυτή η στρατηγική (...) είναι πολύ παρούσα στον εγκέφαλο των
ζώων, πιθανώς επειδή είναι ενεργειακά αποδοτική λόγω του γεγονότος ότι, είναι
απαραίτητο να ενεργοποιηθούν λίγοι νευρώνες κάθε φορά», εξηγεί ο J. Renoult στο
« Sciences et Avenir». Αυτό που βλέπουμε «έχει ως αποτέλεσμα την έκκριση
ντοπαμίνης». Αυτό είναι που μας δίνει ευχαρίστηση όταν βλέπουμε ένα «όμορφο»
πρόσωπο.
Ο Julien Renoult η Jeanne
Bovet και ο Michel Raymond Montepellier επέλαξαν για την διενέργεια ενός
σχετικού πειράματος, δύο ομάδες ανδρών, όλων στρατολογημένων από δημόσιους
χώρους στο Μονπελιέ, από τους οποίους ζητήθηκε η γνώμη τους για την ομορφιά
γυναικείων προσώπων (που προέρχονταν από την Γαλλία). Η πρώτη ομάδα
των 169 ανδρών, με μέσο όρο ηλικίας τα 38, έπρεπε να βαθμολογήσει με άριστα το
20, σε 160 φωτογραφίες γυναικείων προσώπων. Η δεύτερη, αποτελούμενη
από 156 άνδρες ηλικίας 36 ετών κατά μέσο όρο, έπρεπε να επιλέξει το πιο όμορφο
πρόσωπο ανάμεσα σε δύο προτάσεις.«Μοντελοποιήσαμε τον πρωτογενή οπτικό φλοιό
για να υπολογίσουμε από μια φωτογραφία τον αριθμό των νευρώνων που έπρεπε να
ενεργοποιηθούν για να επεξεργαστούν τις οπτικές πληροφορίες», λέγει ο J.
Renoult. Όσο υψηλότερη ήταν η δεδομένη βαθμολογία, τόσο περισσότερο το πρόσωπο
θεωρούνταν ελκυστικό και τόσο χαμηλότερος ήταν ο αριθμός των ενεργοποι ημένων νευρώνων.
Λίγη αδυναμία στη
στρογγυλότητα
«Πρόκειται για
στρογγυλεμένα πρόσωπα με ομοιογενές δέρμα, κανονικά περιγράμματα, με λεπτές
καμπυλότητες, που θεωρούνται τα πιο ελκυστικά» σύμφωνα με την ερευνήτρια. Αυτό
δεν συνι στούσε έκπληξη. Προηγούμενες μελέτες είχαν ήδη δείξει ότι,
τα συμμετρικά χαρακτηριστικά εκτιμώνται περισσότερο από άλλα «επειδή
αυτό το κριτήριο υποδηλώνει καλή ανάπτυξη στη μήτρα, η οποία συσχετίζεται με
την καλή υγεία και την καλή ανοσολογική αντίσταση», συμπέραναν οι
επιστήμονες. Παρά το αυτονόητο ενδια φέρον του πειράματος και των σχετικών΄
συμπερασμάτων,υπάρχει μια αναγκαία επισήμανση και επιφύλαξη για το
ασφαλές του συμπεράσματος.: Ο μικρός αριθμός συμμετεχόντων και το γεγονός ότι,
μόνον οι άνδρες έπρεπε να βαθμολογήσουν τις γυναίκες. «Μον τελοποιήσαμε
τον πρωτογενή οπτικό φλοιό για να υπολογίσουμε από μια φωτογραφία τον αριθμό
των νευρώνων που έπρεπε να ενερ γοποιηθούν για να επεξεργαστούν τις οπτικές
πληροφορίες που έφταναν», διευκρινίζει ο J. Renoult.
Υπάρχουν χωριστές
φλοιικές περιοχές για τις αισθητικές πληρο φορίες από τα
μάτια και για τις πληροφορίες από τα αυτιά, … Δεν υπάρχει καμία ένδειξη
πώς ο άνθρωπος έχει περισσότερες φλοιικές περιοχές από τον πίθηκο..ίσως οι
συνδέσεις στον άνθρωπο να είναι διαφορετικές.
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ αφορά την
ικανότητα να παρατηρούμε μια
συμπεριφορά και στην συνέχεια να βγάζουμε τα συμπεράσματα για
την μη παρατηρήσιμη νοητική κατάσταση που την προκάλεσε … που φαίνεται να
είναι ανεξάρτητη από την δείκτη νοημοσύνης. …είναι σχεδόν βέβαιο ότι, οι
χιμπατζήδες δεν καταλαβαίνουν τον νού των άλλων, με τον ίδιο τρόπο που το κάνει
ο άνθρωπος, καταλαβαίνουν όμως ορισμένες ψυχολογικές διεργασίες (λ.χ. την
όραση) …..Ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που επεμβαίνει συνειδητά στο
DNA μέσω της τεχνολογίας και μέσω αυτής διαχωρίζει το
σεξ από την αναπαραγωγή …
.δ.-Ειδικότερα :η Τέχνη και η όραση
Η νευροαισθητική και οι βιολογικές ρίζες του
ωραίου»
«Θα μπορούσε να συνοψίσει
κανείς για τον διάλογο της ανθρώπινης όρασης με το φως σε τρεις βασικές αρχές:
(1) δεν βλέπουμε με τα μάτια αλλά με τον οπτικό εγκέφαλο, (2) η ενιαία
λειτουργία της όρασης βασίζεται και προκύπτει από επιμέρους ημιαυτόνομα οπτικά
κέντρα, και (3) τα χρώματα και οι άλλες οπτικές ιδιότητες των αντικειμένων
(μορφή, κίνηση, θέση στον χώρο) δεν υπάρχουν στη φύση ανεξάρτητα από τα
αντίστοιχα οπτικά κέντρα για την επεξεργασία τους. Από αυτές τις φαινομενικά
«αθώες» αρχές λειτουργίας του οπτικού εγκεφάλου προκύπτουν, πολλά
απρόσμενα και ιδιαίτερα ανατρεπτικά συμπεράσματα για τη γνωστική λειτουργία της
όρασης. Ίσως όμως τα πιο εντυπωσιακά και καινοφανή συμπεράσματα είναι αυτά που
σχετίζονται με τη δημιουργία και την απόλαυση των εικαστικών τεχνών.Αραγε,
μπορούν αυτές οι νέες επιστημονικές κατακτήσεις να εξηγήσουν τον τρόπο που
αντιλαμβα νόμαστε τη δημιουργία της πραγματικής τέχνης και τις αισθητικές
απολαύσεις που αυτή μας προσφέρει; Η νευροαισθητική υποστηρίζει ότι, κάθε
αισθητική εμπειρία, είτε πρόκειται για τη δημιουργία είτε για την πρόσληψη ενός
έργου τέχνης, επιτελείται από τον ανθρώπινο νου, ο οποίος συνδέεται αμετάκλητα
με τις δομές και τις δυνατότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου. Αρα, τόσο η
καλλιτεχνική δημιουργία όσο και η αισθητική απόλαυση που βιώνουμε καθορίζονται
ή, τουλά χιστον, επηρεάζονται από τη βασική οργάνωση του εγκεφάλου μας.Με ποιο
μέρος του σώματός μας απολαμβάνουμε ένα έργο τέχνης; Αραγε, «βλέπουμε» με τα
μάτια μας έναν πίνακα ζωγρα φικής ή «ακούμε» με τα αυτιά μας ένα μουσικό έργο;
Το οπτικό και το ακουστικό μας σύστημα διαθέτουν τις απαραίτητες δομές για να
ερμηνεύουν ή να αξιολογούν (προφανώς με εγκεφαλικά και όχι με οικονομικά
κριτήρια!) ένα έργο τέχνης; Μήπως, εν τέλει, πρέπει να προσφύγουμε στην
κοινότοπη ιδέα της «άυλης ψυχής» προκειμένου να εξηγήσουμε τη φύση και τη
λειτουργία της αισθητικής απόλαυσης που γεννά μέσα μας (αλήθεια, πού ακριβώς;)
ένα έργο τέχνης; Δυστυχώς, όχι. Κι αυτό για έναν πολύ απλό λόγο: η ασώματη, εξ
ορισμού, ψυχή δεν θα μπορούσε να αντιληφθεί τίποτα –πόσο μάλλον να εννοήσει ή
να απολαύσει!– χωρίς τα αισθητήρια όργανα του σώματος και τα ανώτερα εγκεφαλικά
κέντρα επεξεργασίας των αισθητικών πληροφοριών. Κάτι που επιβεβαιώνεται,
εξάλλου, και από την εξονυχιστική νευροβιολογική ανάλυση των μηχανισμών της
ανθρώπινης όρασης: ακόμη και η πιο στοιχειώδης οπτική ενέργεια δεν
είναι ποτέ μια «πιστή» αναπαράσταση αυτού που βλέπουμε αλλά, αντίθετα, η
ενεργητική και δημιουργική απάντηση του εγκεφα λικού φλοιού σε ορισμένα
εξωτερικά ερεθίσματα. Μια ολοκληρωμένη απάντηση που αναδύεται και εξαρτάται
από τη στενότατη αλληλο σύνδεση και την καλή λειτουργία των επιμέρους
μικροδομών του οπτικού μας συστήματος.Και θα ήταν λάθος αν πιστεύαμε ότι,
αυτά ισχύουν μόνο για την όραση. Ολες οι αισθήσεις του σώματός μας
βασίζονται στην ίδια εγκεφαλική αρχιτεκτονική και επιτελούν, καθεμιά με τον
τρόπο της, ανάλογη λειτουργία: μας επιτρέπουν να γνωρίζουμε και να δίνουμε
νόημα σε ό,τι μας περιβάλλει.
Πιο πρόσφατα , μάλιστα, η
εντυπωσιακή πρόοδος στη μελέτη του εγκεφάλου μάς υποχρέωσε να αποδεχτούμε ότι,
κάθε νοητική ικανό τητα, με τη σειρά της προκύπτει από -ή, έστω, βασίζεται σε-
κάποια εγκεφαλική λειτουργία. Κατά συνέπεια η πραγματική έδρα του ανθρώπινου
νου είναι ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Αν λοιπόν αναζητάτε έναν κοινό τόπο
συνάντησης των «καλών» τεχνών με τις «κακές» επιστήμες, τότε αυτός δεν θα
μπορούσε να είναι άλλος από τον εγκέφαλό μας. Εξάλλου, οι τελευταίες
ανακαλύψεις των νευροεπιστημών φαίνεται να επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ορισμένων
κοινών εγκεφαλικών μηχανισμών που ενεργοποιούνται κατά την παραγωγή πρωτότυπου
έργου τόσο στις επιστήμες όσο και στις τέχνες.
.ε.Το καταστροφικό
διαζύγιο της τέχνης από την επιστήμη
Το μέχρι χθες
επιβεβλημένο, αλλά γνωσιακά αυθαίρετο, διαζύγιο των επιστημών από τις λεγόμενες
«καλές» τέχνες όχι μόνο δεν πρέπει να θεωρείται αναγκαίο ή οριστικό, αλλά
αποδεικνύεται και καταστροφικό: αφ’ ενός περιορίζει ασφυκτικά και φτωχαίνει την
επιστημονική σκέψη και αφ’ ετέρου «εξαϋλώνει» κάθε καλλιτεχνική δημιουργία όταν
την περιγράφει ως μια αποκλειστικά «ποιητική» και περίπου αυθαίρετη
υποκειμενική δραστηριότητα.Ετσι, όλο και περις σότεροι σύγχρονοι στοχαστές
–επιφανείς καλλιτέχνες, φιλόσοφοι αλλά και διαπρεπείς επιστήμονες– έχουν
αναδείξει με το έργο τους τα αδιέξοδα αυτής της δυϊστικής αντίληψης και των
κοντόφθαλμων συντεχνιακών πρακτικών που αυτή νομιμοποιεί. Και σχεδόν οι πάντες
αναγνωρίζουν ότι, η δημιουργικότητα, τόσο στην τέχνη όσο και στην επιστήμη, θα
πρέπει να βασίζεται σε κοινές εγκεφαλικές-νοητικές ικανότητες. Τόσο οι
επιστήμονες όσο και οι καλλιτέχνες μοιράζονται από κοινού κάποιες νοητικές
ικανότητες οι οποίες θα πρέπει να είναι, από τη φύση τους, ανοιχτές και αέναα
μεταβαλλόμενες, όπως ακριβώς και ο εγκέφαλος που τις παράγει!
Ναι, αλλά ποιες είναι και
πού ακριβώς εντοπίζονται αυτές οι κοινές νευροψυχολογικές προϋποθέσεις της
ανθρώπινης δημιουργικότητας; Σε τέτοια αποφασιστικά ερωτήματα επιχειρεί να
απαντήσει η «νευροαισθητική», ένα νέο διεπιστημονικό πεδίο έρευνας που,
προγραμματικά, επιχειρεί να κατανοήσει τις νευροβιολογικές προϋποθέσεις κάθε
ανθρώπινης αισθητικής εμπειρίας και καλλιτε χνικής πρακτικής. Σύμφωνα με τη
νευροαισθητική, τόσο η καλλιτεχνική δημιουργία όσο και η αισθητική απόλαυση που
βιώνουμε όταν θαυμάζουμε ένα έργο τέχνης καθορίζονται ή, έστω, επηρεάζονται από
τη βασική οργάνωση του εγκεφάλου μας: από την οργάνωση του οπτικού φλοιού, όταν
πρόκειται για έργο των οπτικών τεχνών, από την οργάνωση του ακουστικού φλοιού,
όταν πρόκειται για μουσικό έργο!
.στ-.-Από τη
νευροεπιστήμη στη νευροαισθητική
Αλήθεια, πόσο πλήρης και
επιστημονικά τεκμηριωμένη μπορεί να θεωρείται σήμερα η οποιαδήποτε αισθητική
θεωρία και αξιολόγηση της καλλιτεχνικής εμπειρίας όταν αγνοεί ή, ακόμη
χειρότερα, όταν σκοπίμως παραβλέπει τα πολλά και εντυπωσιακά που έχουν
καταφέρει να ανακαλύψουν τα τελευταία χρόνια οι νευροεπιστήμες σχετικά με τη
μικροδομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου μας;Μελετώντας εργαστηριακά τους
εγκεφαλικούς μηχανισμούς που κινητοποιούνται όταν δημιουργούμε ή όταν απλώς
παρατηρούμε έναν ζωγραφικό πίνακα, μια χορογραφία, ή ένα γλυπτό, οι
νευροεπιστήμονες διαπίστωσαν ότι, η όρασή μας δεν λειτουργεί καθόλου ως
φωτογραφική μηχανή που αποτυπώνει πιστά και αισθητικά την οπτική σκηνή
που βλέπουμε.Αντίθετα, ο οπτικός μας εγκέφαλος μπορεί να βλέπει και άρα να
ικανοποιείται από π.χ. ένα ζωγραφικό έργο, επειδή είναι σε θέση να αφαιρεί
συστηματικά ή να παραβλέπει όλα τα επουσιώδη στοιχεία της οπτικής σκηνής, έχει
δηλαδή την ικανότητα να εξάγει τα πιο ουσιώδη και σταθερά οπτικά
χαρακτηριστικά του έργου.Και όπως ανακάλυψαν, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
ενός ζωγραφικού πίνακα ή ενός αγάλματος (μορφή, χρώμα, προοπτική) ανιχνεύονται
από ειδικούς νευρώνες που βρίσκονται σε διαφορετικά νευρωνικά κυκλώματα και
περιοχές του οπτικού φλοιού. Πιο πρόσφατες έρευνες, μάλιστα, έδειξαν ότι, η
οπτική επεξεργασία του χρώματος, της κίνησης και της αναγνώρισης μορφών ή
προσώπων είναι, τόσο τοπολογικά όσο και λειτουργικά, είναι διακριτές
λειτουργίες που εκτελούνται παράλληλα και ημιαυ τόνομα η μια από την άλλη!Υπό
αυτή την έννοια, τα τελευταία επιτεύγματα των επιστημών της όρασης
επιβεβαιώνουν πανηγυρικά τη βαθυστόχαστη αλλά εμπειρική διαπίστωση ενός μεγάλου
καλλιτέχνη, του Ανρί Ματίς (H. Matisse), ότι «το να βλέπεις είναι ήδη
μια δημιουργική λειτουργία η οποία απαιτεί προσπάθεια».
Ανάλογες «αλήθειες» για
την ανθρώπινη όραση είχαν διατυπωθεί από πολλούς μεγάλους καλλιτέχνες κατά το
παρελθόν, είτε με λέξεις είτε με το έργο τους. Και η επιβεβαίωσή τους από τη
μεταγενέστερη επιστημονική έρευνα ώθησε, στις μέρες μας, τον Σεμίρ Ζέκι (Semir
Zeki), μέγιστη αυθεντία στη μελέτη του οπτικού φλοιού και χαρισματικό «πατέρα»
της νευροαισθητικής, να προτείνει την ιδιαίτερα προκλητική άποψη ότι «οι
καλλιτέχνες είναι, κατά κάποιον τρόπο, νευροβιολόγοι, οι οποίοι
μελετούν τον εγκέφαλο και την οργάνωσή του με τεχνικές μοναδικές γι’ αυτούς,
έστω και χωρίς να το συνειδητοποιούν»!
Τις επιστημονικές και τις
αισθητικές συνέπειες αυτής της προκλητικής άποψης διερευνά ο Σεμίρ Ζέκι στο
περίφημο βιβλίο του «Εσωτερική Οραση», που γνώρισε τεράστια εκδοτική επιτυχία
(κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Σε αυτή τη
«Βίβλο» του νευροαισθητικού προγράμματος ο συγγραφέας, αφού ορίσει την τέχνη ως
την αναζήτηση των σταθερών και ουσιαστικών χαρακτηριστικών του κόσμου, δηλαδή
ως προέκταση των λειτου ργιών του εγκεφάλου, εξετάζει αν η ιστορία της τέχνης
(κυρίως της ζωγραφικής και της γλυπτικής) επιβεβαιώνει αυτή την τολμηρή
προσέγγιση.Αναλύοντας με νευροβιολογικούς όρους το έργο πολυά ριθμων ζωγράφων,
από όλες τις σχολές και τις εποχές των οπτικών τεχνών, ο Ζέκι διαπίστωσε ότι
μπορούσε να εξηγήσει πολλές άγνωστες ή παραμελημένες πτυχές της καλλιτεχνικής
δημιουργίας, καθώς και τις δυσκολίες και τις παρανοήσεις που συνάντησαν αυτά τα
πρωτοποριακά έργα όταν πρωτοεμφανίστηκαν στην εποχή τους.
Βασιζόμενος λοιπόν στις
πιο πρόσφατες ανακαλύψεις της νευροεπιστήμης της όρασης, στην ανάπτυξη της
οποίας ο ίδιος συνέβαλε αποφασιστικά, πρότεινε ένα διαφορετικό επίπεδο
(εγκεφαλικό) και μοντέλο εξήγησης (νευροεπιστήμη) της καλλιτεχνικής εμπειρίας.
Ενα εναλλακτικό μοντέλο στις κυρίαρχες, μέχρι τότε, αισθητικές αντιλήψεις και
προσεγγίσεις της τέχνης.
Ως
επίσημη ημερομηνία γέννησης αυτού του νέου ερευνητικού πεδίου θεωρείται από
τους ιστορικούς της επιστήμης το 1994, όταν δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Brain»
,το περίφημο άρθρο-μανιφέστο των Μ. Λαμπ (Mathew Lamb) και Σ. Ζέκι με τίτλο «Η
Νευρολογία της κινητικής τέχνης». Σ’ αυτό , οι δύο Βρετανοί ερευνητές εξαγγέλ
λουν, κυρίως όμως τεκμηριώνουν πειραματικά, ότι: «Κάθε οπτική τέχνη οφείλει να
υπακούει στους νόμους του οπτικού συστήματος του εγκεφάλου»! Τα αμέσως
επόμενα χρόνια ο Ζέκι θα προπαγανδίσει όσο ουδείς άλλος την δυνατότητα, αλλά
και την αναγκαιότητα ανάπτυξης ενός ευρύτερου προγράμματος νευροβιολογικής
κατανόησης όλων των αισθητικών εμπειριών, πρόγραμμα που μάλλον αυτός πρώτος
αποκάλεσε «νευροαισθητική». Εκτοτε, όλο και περισσότεροι διαπρεπείς επιστήμονες
και φιλόσοφοι θα συνταχθούν με αυτό το τολμηρό ερευνητικό πρόγραμμα, συμβάλ
λοντας στη διεύρυνση και την ανανέωσή του.
Πώς όμως θα μπορούσε να
οριοθετηθεί το αντικείμενο μελέτης ενός τόσο αχανούς γνωστικού πεδίου;
Απαντώντας σε αυτό το ερώτημα, ιδού πώς περιγράφει ο ίδιος ο Ζέκι την
νευροαισθητική: «Πρόκειται για ένα σχετικά νέο πεδίο έρευνας, στόχος του οποίου
είναι να διερευνήσει την εγκεφαλική δραστηριότητα που βρίσκεται στη βάση της
δημιουργικότητας και της απόλαυσης της τέχνης. Η θεμελιώδης παραδοχή της είναι
ότι, το σύνολο της ανθρώπινης δραστηριότητας προκύπτει από την δραστηριότητα
του εγκεφάλου και υπακούει στους νόμους του εγκεφάλου. Γι’ αυτό, μόνο αν
κατανοήσουμε τις νευρολογικές βάσεις της δημιουργικότητας και της καλλιτεχνικής
εμπειρίας θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε μια έγκυρη αισθητική θεωρία».
Πράγματι, η νευροαισθητική
έρευνα επιχειρεί να κατανοήσει όχι μόνο ποιοι εγκεφαλικοί μηχανισμοί
εμπλέκονται στην παραγωγή και την απόλαυση ενός έργου τέχνης αλλά και πώς αυτή
η αισθητική εμπειρία τροποποιεί τις ανθρώπινες εγκεφαλικές δομές. Θα πρέπει λοιπόν
να είναι σαφές ότι, η νευροαισθητική σκέψη, εξαιτίας της πολύπλοκης και
πολύτροπης φύσης του αντικειμένου της, είναι υποχρεωμένη να κινείται αδιάκοπα
πάνω στο ασαφές όριο μεταξύ επιστήμης, φιλοσοφίας και της καθημερινής
ανθρώπινης εμπειρίας του ωραίου.
.ζ.-Οι βιολογικοί μηχανισμοί της δημιουργίας ή της
απόλαυσης ενός έργου τέχνης;
-Εχει
γραφεί ότι : «Την ειδική αίσθηση που δέχεται το ωραίο, πρέπει να την
αναζητήσουμε στον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τα αντικείμενα και τις
καταστάσεις, δημιουργεί μια εικονική πραγματικότητα του κόσμου και
επιτρέπει να αλληλεπιδρούμε αποτελεσματικά με το περιβάλλον.
Η
«πραγματικότητα» που δημιουργεί ο εγκέφαλος βασίζεται στην δημιουργία εννοιών.
Οι έννοιες αυτές μπορούν να διακριθούν σε κληρονομούμενες και
επίκτητες-συνθετικές. Πρέπει να υπάρχει ένα είδος μηχανισμού που να επισημαίνει
ότι, ένα λ.χ.συγκεκριμένο τοπίο, πλησιάζει στο να ικανοποιήσει την
έννοια που έχουμε διαμορφώσει στον εγκέφαλό μας για το τέλειο τοπίο.
Πειράματα,
που έγιναν από τον Ζέκι, έδειξαν ότι, όταν κάποιοι αξιολογούν π.χ. έναν
πίνακα, μια τοπιογραφία, ως όμορφο, υπάρχει αυξημένη δραστηριότητα στον
κογχικο-μετωπιαίο φλοιό, μια περιοχή που είναι μόνο τμήμα του συστήματος
ανταμοιβής του εγκεφάλου, στο οποίο συμμετέχουν και άλλες φλοιικές και
υποφλοιικές περιοχές.
Η
μεγαλύτερη δραστηριότητα στην περιοχή αυτή δεν αφορά μια συγκεκριμένη κατηγορία
πινάκων. Οι τοπιογραφίες που θεωρούνται όμορφες μπορούν να αυξάνουν εξίσου την
δραστηριότητα στον κογχικο-μετωπιαίο φλοιό όσο και οι προσωπογραφίες, οι νεκρές
φύσεις ή τα αφηρημένα έργα που θεωρούνται όμορφα. Ο κοινός παρονομαστής είναι
ότι, ο πίνακας θεωρείται όμορφος. Η ομορφιά, επομένως, είναι ανάκλαση στον
εξωτερικό κόσμο μιας έννοιας που κατασκευάζεται από τον εγκέφαλο, τον κάθε
εγκέφαλο.
Πέρα
από το σύστημα ανταμοιβής, μπορεί να συμμετέχουν στην εκτίμηση της ομορφιάς και
άλλες εγκεφαλικές περιοχές, ανιχνεύοντας ανωμαλίες χρονικές ή μεγέθους, καθώς
και οι «νευρώ νες κάτοπτρα». Πώς οι νευρώνες κάτοπτρα συμβάλλουν, μέσω
ενσυναίσθησης, στη συναισθηματική απόλαυση που μας προσφέρουν όλα τα είδη της
τέχνης, μουσική, ζωγραφική, γλυπτική, χορός; Μέσα από τα έργα της τέχνης ίσως
να δημιουργείται ένα είδος συντονισμού, ή ταύτισης, ανάμεσα στα συναισθήματα
των δημιουργών και των θεατών, τα οποία δεν είναι κατ’ ανάγκη τα ίδια αλλά
είναι της ίδιας υφής.Υπάρχουν, επίσης, νόμοι ή αρχές που διέπουν την οπτική
οργάνωση, τους οποίους εφαρμόζει τόσο ο καλλιτέχνης, συνειδητά ή ασυνείδητα,
προκειμένου να διεγείρει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις οπτικές περιοχές του
εγκεφάλου όσο και ο θεατής προκειμένου να κατανοήσει το έργο του καλλιτέχνη.
Ορισμένοι από τους νόμους αυτούς είναι η ομαδοποίηση, η αντίθεση, η απομόνωση
ενός οπτικού χαρακτηριστικού και η συμμετρία.
Κατά
συνέπεια, όταν πραγματώνεται η συνθετική έννοια, δραστηριοποιείται ο
κατοπτρικός μηχανισμός, εφαρμόζονται οι νόμοι ή η «γραμματική της ομορφιάς και
της τέχνης» (ή εντέχνως παραβιάζονται) και δεν ανιχνεύονται ανωμαλίες χρονικές
ή μεγέθους από τον εγκέφαλο, τότε η ομορφιά, ή ένα έργο τέχνης, δεν περιγράφεται,
δεν χρειάζεται ρηματικούς υπαινιγμούς, απλώς βιώνεται ως αποκάλυψη.»
Ο
Δαρβίνος θεωρούσε την αισθητική αίσθηση ,μια πνευματική ιδιότητα… ,αποτέλεσμα
της φυσικής επιλογής. Και η Dissanayke δέχεται ότι, η τέχνη είναι μια
βιολογική συμπεριφορά που….εξελίχθη κε μέσω της φυσικής επιλογής.. «..να κάνεις
κάτι το ιδιαίτερο »…Μερικοί υποστηρίζουν ότι, η τέχνη απορρέει από
ένα μόνον κίνητρο: την δημιουργική παρόρμηση,,,ανακούφιση από την ανία
,την επικοινωνία …Ο Geoffrey Miller .. τηνθεωρεί ως προϊόν φυλετικής
επιλογής.Τα δημιουργικά άτομα είχαν μεγαλύτερη αναπαραγωγική επιτυχία.
Ο Steven Pinker αμφιβάλλει για την προσαρμοστική λειτουργία της
τέχνης και κλίνει μάλλον προς την άποψη ότι ,οι τέχνες αποτελούν
παραπροϊόν άλλων λειτουργιών του εγκεφάλου και ασκώντας κριτική στην άποψη της
Dissanayke αναφέρεται στην χρήση ναρκωτικών ουσιών που ναι μεν προκαλούν
ευχαρίστηση αλλά κανείς δεν χαρακτηρίζει την σχετική συμπεριφορά προσαρμοστική.
…Οι Tooby και Cosmides δεν πιστεύουν ότι, η θεωρία δίδει
απαντήσεις, και μιλούν για ,ότι από εξελικτική ….άποψη, έχουμε αινιγματικές
ανωμαλίες ..Το παράδοξο είναι η ενασχόληση με τις
δημιουργικές τέχνες προσφέρει αυτοεπιβεβαίωση χωρίς προφανές
λειτουργικό όφελος…Γιατί ο εγκέφαλος περιέχει συστήματα επιβρά
βευσης σε όσους κάνουν τις φαντασιακές εμπειρίες ευχάριστες
;…..Φαίνεται ότι,οι άνθρωποι διαθέτουμε ένα εξειδικευμένο σύστημα
που μας επιτρέπει να εισερχόμαστε σε φανταστικούς κόσμους. ….Ο νευρωνικός
μηχανισμός που επιτρέπει το παιχνίδι με τους φανταστικούς κόσμους ,μπορεί
να διαταραχθεί επιλεκτικώς (αυτιστικά παιδιά με περιορισμένη
φαντασία)…Πως καταλαβαίνει ένα παιδί ,το τι είναι πραγματικό και τί όχι; Οι
Tooby και Cosmides : «Πιστεύουμε ότι ,το έργο της οργάνωσης του
εγκεφάλου, τόσο από υλική όσο και από πληροφοριακή άποψη, στη διάρκεια της ζωής
είναι το πιο απαιτητικό προσαρμοστικά πρόβλημα που θέτει η ανάπτυξη του
ανθρώπου. Η οικοδόμηση του εγκεφάλου και η προετοιμασία καθεμιάς από τις
προσαρμογές του για την όσο το δυνατόν επιτυχέστερη εκτέλεση της αντίστοιχης
λειτουργίας της, συνιστά, όπως πιστεύουμε, μια κραυγαλέα υποεκτιμημένη
προσαρμοστική πρόκληση. Θεωρούμε ότι, υπάρχει μια ολόκληρη σειρά από
αναπτυξιακές προσαρμογές που έχουν αναπτυχθεί για την υπερνίκηση τέτοιων
προσαρμοστικών προκλήσεων, και ότι, η πιθανότητα ύπαρξης πολλών από αυτές τις
προσαρμογές έχει αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό.Έτσι, πέρα από την αισθητική ως τομέα
έρευνας που εστιάζεται στον εξωτερικό κόσμο και εκείνη που εστιάζεται στο
σώμα, υπάρχει επίσης και ένα σύνθετο πεδίο της αισθητικής που
επικεντρώνεται στον εγκέφαλο.»
Μήπως οι καλαισθητικές
εμπειρίες κάνουν τον εγκέφαλό να λειτουργεί καλύτερα; Μήπως η αισθητική είναι
θεμελιώδους σημα σίας για τη μάθηση; Με όσο περισσότερο λογισμικό τροφοδοτούμε
τον εγκέφαλό μας τόσο αυτό λειτουργεί αποδοτι κότερα. Οι προανα
φερόμενοι συγγραφείς πιστεύουν ότι, ίσως έχουμε αισθητικά
κίνητρα που εξελίχθηκαν να χρησιμεύουν ως σύστημα καθοδή
γησης που μας ωθεί να αναζητούμε και να βιώνουμε πτυχές του
κόσμου –κάτι που θα βοηθήσει τις προσαρμογές μας να αυξήσουν τις
δυνατότητες τους. Οταν το κάνουμε αυτό ανταμειβόμαστε με ένα αίσθημα
ευχαρίστησης. Κατά τους ίδιους η αισθητικώς καθοδηγού μενη συμπεριφορά
φαίνεται να μην είναι ωφέλιμη γιατί την αναλύουμε από την πλευρά των
προσαρμοστικών αλλαγών στον εξωτερικό κόσμο,όχι στον εσωτερικό κόσμο του
εγκεφάλου.Κατά τους ίδιους, η τέχνη δεν είναι το κερασάκι της
τούρτας,αλλά η μαγειρική σόδα.Oι Tooby και Cosmides στην συνέχεια,
λέγουν όχι με πολλή σιγουριά ,ότι η τάξη των ωραίων οντοτήτων σχεδιάστηκε
για να κινητοποιεί επαρκώς την προσοχή μας προς αυτές ..Ο άνθρω πος θα
πρέπει να βρίσκει το ωραίο γιατί αυτό θα αποκαλύπτει ενδείξεις που θα
σηματοδοτούν την στροφή της προσοχής του προς αυτές. Η βασική ικανότητα
που μας δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιούμε όλες αυτές τις φαντασιακές
πληροφορίες είναι ο μηχανισμός αποσύνδεσης που διακρίνει την προσποίηση
από την πραγματικότητα στον εγκέφαλό μας,….. Ο μηχανισμός αυτός φαίνεται
να απαντά αποκλειστκά στον άνθρωπο….εμείς διαφέρουμε ριζικά από
τα άλλα είδη όσον αφόρα το πλήθος των συγκυριακά αληθών πληροφοριών
που χρησιμοποιούμε.Μπορούμε να κατηγοριοποιήσουμε τις πληροφορίες ….Ο
εγκέφαλός μας δεν αποθηκεύει απλώς γεγονότα, αλλά πληροφορίες που
ενδέχεται να είναι αληθείς μόνον προσωρινά ή τοπικά ή σε
συγκεκριμένο άτο μο… E.O.Wilson : « Δεν υπήρχε αρκετός χρόνος προκειμένου
να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα την απεραντωσύνη των συγκυ ριακών
δυνατοτήτων που απεκάλυψε η υψηλή νοημοσύνη…Το κενό αυτό κάλυψαν οι
τέχνες»
Η τέχνη ως
μορφή μάθησης .
Humphrey : « Μας
βοηθά στην κατηγοριοποίηση ,αυξάνει την προβλεπτική μας δύναμη βοηθά την
αντίδραση μας σε καταστά σεις…. Κατά τους Tooby και
Cosmides συμβάλλει στην επιβίωσή μας.…Αυτό που οι άνθρωποι βρίσκουν
ωραίο, είναι προιόν εξέλιξης εκατομμυρίων ετών των
αισθήσεων ,της αντίληψης και της γνωστικής λειτουργίας των
ανθρωπιδών. Η προτίμηση προς την συμμετρία ανιχνεύεται σε όλους
τους πολιτισμούς και έχει εντοπιστεί και σε άλλα ζώα…Οι
Reber,Schwsartz,Wikielman : « Δεν είναι η συμμετρία αυτή καθ’ εαυτήν που
προκρίνεται αλλά το γεγονός ότι, φέρει λιγώτερη πληροφορία και
είναι ευκολώτερη στην επεξεργασία O κόσμος προτιμά τα
αντικείμενα με καμπύλες γιατί φοβάται τα σπασίματα ή γιατί οι
καμπύλες απαιτούν μικρότερη νοητική επε ξεργασία ; Η φυσιολογική
όραση επεξεργάζεται τις κάθετες ή οριζόντιες γραμμές παρά τις
λοξές…Εχουμε μια έμφυτη τάση προς τα φυσικά τοπία ( Μήπως η φράκταλ
δομή τους;)δένδρα με φύλλωμα ( προγονικό ενδιαίτημα ;) Προτίμηση
προς τα φράκταλ σχέδια…Όταν κάτι κρίνεται ωραίο υπάρχει μεγαλύτερη
δραστηριό τητα στο αριστερό ημισφαίριο ….πάντως
συμμετέχουν κι άλλες περιοχές του εγκεφάλου, Ο κοινός μας πρόγονος δεν
τραγουδούσε .
Κατά τον Δαρβίνο η
μουσική πιθανώς αρχικά προσαρμοστική ,μετά ,μορφή επικοινωνίας,
πρωτογλώσσα και μετά γλώσσα Και τα όψιμα
έμβρυα ανταποκρίνονται στην μουσική, Μερικοί ερευνητές πιστεύ
ουν ότι, ο εγκέφαλος ,τουλάχιστον σε νεαρή ηλικία αντιμετωπίζει την
γλώσσα ως ειδική περίπτωση μουσικής … η μουσική μπορεί να
προετοιμάσει για την αναγνώριση λέξεων .. Μουσική και γλώσσα έχουν
μερικές κοινές νευρωνικές περιοχές. Υπάρχει μια φράκταλ συνιστώσα και
στην μουσική,..Οταν ακούμε μουσική έχουμε έκλυση οπιοειδών ,και κατάσταση
ευφορίας…απελεθέρωση ντοπαμίνης. Η μουσική αυξάνει θετικά συναισθήματα
,όπως ακριβώς και τα οπτικά ερεθίσματα ,πράγμα καλό,γιατί η καλή διάθεση
διευκολύνει την δημιουργική επίλυση προβλημάτων…αυξάνει την λεκτική ευφράδεια
.Τα ερεθίσματα που μας φέρνουν σε κατάσταση διέγερσης δεν περιορίζονται στην
μουσική…τα μαθήματα μουσικής κατά την παιδική ηλικία ,συνδέονται με
μικρές αλλά μακράς διαρκείας αυξήσεις στο δείκτη νοημοσύνης. αγνοούμε
γιατί ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου είναι μεγαλύτερες
στους μουσικούς…δεν γνωρίζουμε όμως αν αυτό οφείλεται στην εκμάθηση
ενός μουσικού οργάνου, ή αν τα παιδιά που επιλέγουν να μάθουν ένα μουσικό
όργανο, έχουν ήδη νευρωνικές διαφορές αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι,
η μάθηση προκαλεί τις διαφορές αυτές,…..πιθανόν η εκπαίδευση
στην μουσική, και στις τέχνες να βελτιώνει την γλώσσα,τις
οπτιχωρικές δεξιότητες ,την προσοχή,( μια πτυχή της οποίας, αφορά τους
μηχανισμούς για την αυτορρύθμιση του γιγνώσκειν και του συναισθήματος όπως η
συγκέντρωση και ο έλεγχος των παρο ρμήσεων) και και τις επιδόσεις
στην αριθμητική..
-Φαίνεται
ότι, οι Tooby και Cosmides έχουν δίκιο όταν λέγουν ότι, τα παιδιά θα
πρέπει να ζουν σε ένα αισθητικά ευχάριστο περιβάλλον .
Ανεξάρτητα από το αν κάθεστε σε ένα λιβάδι στο βουνό ή αν κοιτάζετε τις
κάτασπρες Άλπεις από τον Σηκουάνα, από το αν θαυμάζετε έναν πίνακα του
Μπονάρ ή το τελευταίο σας χειροτέχνημα , από το αν ακούτε Μπετόβεν ή Νιλ
Γιανγκ, από το αν παρακολουθείτε τη Λίμνη των κύκνων ή δείχνετε στα
παιδιά σας πώς να χορεύουν ταγκό, από το αν διαβάζετε Ντίκενς ή
λέτε τα δικά σας παραμύθια, η τέχνη μπορεί να φέρει το χαμόγελο-
’στο πρόσωπό σας. Μπορεί ο λόγος για τον οποίο χαμογελάτε να οφείλεται
στον αυτάρεσκο εγκέφαλό μας, που χαίρεται επειδή επεξεργάστηκε με ευχέρεια ένα
ερέθισμα —δεν είναι ανάγκη όμως να το πείτε αυτό στον καλλιτέχνη. Τα οφέλη που
απορρέουν για το άτομο και την κοινωνία από τα θετικά συναισθήματα και μόνο
δείχνουν ότι, ο κόσμος, αν έχει ομορφιά, μπορεί να γίνει ένα πιο χαρωπό
μέρος.
.ζ-Τα ασαφή όρια
μεταξύ επιστήμης και μεταφυσικής
«Το πέρασμα,
από τη νευροεπιστήμη στη νευροαισθητική δεν ήταν ούτε τόσο εύκολο ούτε και τόσο
γραμμικό, όσο υποστηρίζεται σήμερα από τους πρωταγωνιστές αυτού του νέου
διεπιστημονικού προγράμματος. Η κοινότοπη θεώρηση της τέχνης ως απόκοσμης και
σχεδόν υπερφυσικής δραστηριότητας του ανθρώπινου «πνεύματος» στάθηκε ανέκαθεν το
βασικό εμπόδιο για την ουσιαστική κατανόηση των πραγματικών προϋποθέσεων της
αισθητικής εμπειρίας. Αν, όπως όλα δείχνουν, ο βασικός λόγος της ύπαρξης και
της εντυπωσιακής βιολογικής εξέλιξης των οπτικών εγκεφάλων ήταν και είναι η
δημιου ργία και η επικοινωνία μιας άμεσης, τρισδιάστατης και έγχρωμης εικόνας
του κόσμου και των όσων συμβαίνουν σ’ αυτόν, τότε η ανάπτυξη και η έκφραση των
οπτικών τεχνών, σε κάθε ιστορική εποχή, δεν μπορεί παρά να εξαρτάται από τις
δυνατότητες –αλλά και τους εγγενείς περιορισμούς– του
ανθρώπινου εγκεφάλου. Οσο εξοργιστική ή αιρετική κι αν ακούγεται αυτή η άποψη,
θα αποτελέσει την απαρχή για την ανάδυση ενός νέου και δυναμικού διεπιστη
μονικού κλάδου, της νευροαισθητικής.
.η-Τέχνη
και Λογική
-Υποστηρίζεται
ότι, η Τέχνη έχει και πρέπει να έχει μια αυτονομία απέναντι στην Λογική
και τις ηθικές αξίες.
Ο H. Bergson – πρόδρομος της
«φιλοσοφίας της ζωής», αμφισβητεί την δυνατότητα της νόησης να
καθορίσει τις αξίες και τις ηθικές προτάξεις. Εκφράζει αντίσταση κατά
της «λογικής», εισάγοντας μια αντιορθολογική θεώρηση της πραγματικότητας, του
Κόσμου και της Ζωής, με μεγάλη απήχηση σε όλα τα επίπεδα, και της Τέχνης
, αναγνωρίζοντας στο ένστικτο ή στο βάθος της ψυχής την
προδιάθεση του ανθρώπου προς αναζήτηση και κατάκτηση υπερβατικών
πραγματικοτήτων.
. Υπιστηρίζεται η
γνώμη ότι,η άποψη αυτή δεν είναι ορθή. Τηρου μένων των αναλογιών, ισχύουν
εδώ και όσα έχουμε γράψει ,σε προηγούμενο σημείωμά μας,για την σχέση
Τέχνης και Ηθικής. Καμιά συμπεριφορά,με την ευρεία έννοια της λέξης, όταν
δημοσιο ποιείται- δεν είναι αδιάφορη για τον συνάνθρωπο..Ολες λίγο ως
πολύ ,φανε ρά ή όχι, άμεσα ή έμμεσα τον επηρεάζουν. (:
τηλεόρα ση,κινημα τογράφος….)
Θ.-Η ασχήμια στην
Τέχνη.
1.Αν θέσουμε ως αφετηρία τον ορισμό της αισθητικής
ότι, είναι η « «επιστήμη» του ωραίου,καταλήγουμε άνετα στο ότι, η ασχήμια στην
Τέχνη περιέχει μια αντίφαση,ή ακόμη πιο καθαρά,ότι ,δεν είναι Τέχνη.
2.Η Κατερίνα
Παρρή γράφει :
«Στην ιστορία της τέχνης δεν είναι λίγοι οι
καλλιτέχνες οι οποίοι αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν την ασχήμια ως το όχημα που
θα τους επέτρεπε να εξερευνήσουν και να αποδώσουν τις πιο σκοτεινές
πτυχές και τα ελαττώματα του ανθρώπου. Η παραμόρφωση της φιγούρας και η ανάδειξη, ο υπερτονισμός άσχημων στοιχείων του
προσώπου ή του σώματος, αιώνες τώρα εκφράζουν την εσωτερική – ψυχική
παθογένεια, καθώς και την κοινωνική. Από τις αναπα ραστάσεις της κολάσεως στις βυζαντινές
και αναγεννησιακές αγιογραφίες, μέχρι τα έργα σύγχρονων καλλιτεχνών αλλά και τα
κόμιξ, το δύσμορφο σώμα
γίνεται ο καθρέπτης κάθε λογής ασχήμιας της ανθρωπότητας και της ανθρώπινης
υπόστασης. …….. Κάποιοι
από αυτούς που κάνουν… ασχήμια θα μπορούσαν να θεωρηθούν μάστορες στη
ζωγραφική. Η δική μου υποψία είναι ότι, η άσχημη οφείλεται σε παράγοντες που
έχουν να κάνουν με την ίδια την ψυχοσύνθεση του καλλιτέχνη. Ίσως
αγαπά και συγχωρεί λιγότερο από τους άλλους ομότεχνούς του την ατελή ανθρώπινη
φύση. Ίσως πάλι να είναι απλά το γεγονός ότι η ειρωνεία προς το ανθρώπινο είναι
μια ευκαιρία για θέματα αλλιώτικα, που θα τον διαφοροποιήσουν με ευκολία από
τους άλλους
Ο καλλιτέχνης
Νίκος Παπαδόπουλος λέγει ( εν «Η γοητεία της εμμονής»- Ροπή 2023): «…Στην τέχνη όσο περισσότερο
οφείλει κανείς να επιδιώκει την
ομορφιά,άλλο τόσο πρέπει να την αποφεύγει…το κίνητρο τής τέχνης δεν
μπορεί να είναι η ομορφιά. Δεν είναι καν ζητούμενο στην σύγχρονη
τέχνη.Ιστορικά υπήρξε ζητούμενο και ιδανικό πολλών αιώνων .Αλλά νομίζω
ότι,σήμερα η τέχνη οφείλει παράλληλα με την απόλαυση που μπορεί να προσφέρει ,να
αφυπνίζει να προβληματίζει και να ανοίγει ένα διάλογο. …..Είναι ομορφος
ο τρόπος που κατασκευάζεται (το έργο) και όχι αυτό που απεικονίζεται….το άσχημο επιβιώνεςι στην τέχνη εδώ και αιώνες ….Νομίζω ότι, η
ομορφιά στην τέχνη παίζει σήμερα ρόλο, μέσου… Ένα έργο μπορεί να είναι
αριστουργηματικό ,έχοντας τις δομές του
σωστού σχεδίου και του χρώματος χωρίς
απαραίτητα να εκπέμπει ομορφιά….το
όμορφο είναι εκείνο που μπορούμε να ερμηνεύσουμε πιο εύκολα .Τόσο το όμορφο όσο και το άσχημο μπορούν να σε βοηθήσουν να
καταλάβεις ένα νόημα ……Η τέχνη έχει ένα
δικό της κώδικα ,με τον οποίο
εξελίσσεται ανά εποχή, αναπροσαρμόζεται
κι αντικατοπτρίζει το σκεπτικό της ».
.»
-Αποσπάσματα από άρθρο του Francesco Lamendola
«Ό, τι και να λένε κάποιοι
σύγχρονοι διανοούμενοι με τους ομιχλώδεις στοχασμούς τους σχετικά με το
τέλος της ωραίας τέχνης, η άσχημη τέχνη είναι μία αντίφαση, διότι
η τέχνη είναι η έκφραση του συναισθήματος του ωραίου, το
οποίο είναι έμφυτο και αποτελεί ένα από τα λίγα σίγουρα και βέβαια σημεία
αναφοράς καθ’ όλη την επικίνδυνη πορεία της ανθρώπινης ζωής. Γι’ αυτό
η άσχημη τέχνη είναι μία λογική αντίφαση: εάν είναι άσχημη, δεν είναι τέχνη.
Ωστόσο, εάν υποθέσουμε ότι, είναι δυνατόν να δεχτούμε μία ασχήμια ως τέχνη,
αυτό ισοδυναμεί με μία ενέργεια που δεν είναι μόνον αντιαισθητική αλλά
ακόμη και ανήθικη. Πράγματι, ο εορτασμός του άσχημου, του παραμορφωμένου, του
παθολογικού, του αποτρό παιου, του αηδιαστικού, όπως κάνουν πολλοί
αυτοαποκαλούμενοι καλλιτέχνες, ποιητές, ζωγράφοι, μουσικοί, σημαίνει ότι
,πηγαίνουν σκόπιμα εναντίον ενός από τους λίγους φάρους που λάμπουν μέσα στο
σκοτάδι της νύχτας της ύπαρξης, δηλαδή την αισθητική αίσθηση του ανθρώπου και
πιο συγκεκριμένα την ανάγκη του για το ωραίο. Η εσκεμμένη δημιουργία άσχημων
και αποκρουστικών έργων, που όμως παρουσιάζονται -ιδιαίτερα από τους κριτικούς-
ως καλλιτεχνικά, ωστόσο, πηγαίνει ενάντια στην ηθική και εμφανίζεται σαν κάτι
το διαβολικό, με την κυριολεκτική έννοια του όρου: κάτι
που σκοπεύει να αναδεύσει το λασπώδη και αποτρόπαιο πυθμένα που ευτυχώς
βρίσκεται απομονωμένος και κοιμισμένος στα πιο σκοτεινά και αβυσσαλέα σπήλαια
της ανθρώπινης ψυχής. Αυτό που μπορεί να εφαρμοστεί στις εικαστικές τέχνες
(μορφή) είναι συχνά ασυμβίβαστο με τη λογοτεχνία (περιεχόμενο) και το
αντίστροφο. Το ηθικό πρόβλημα συνδέεται με το αισθητικό πρόβλημα….Η ταύτιση με
τον Θεό είναι μια εξίσωση με την ομορφιά…Ομορφιά-Αλήθεια-Καλό… δεν είναι το
ίδιο όσον αφορά την ασχήμια. ...Η νέα αντίληψη της τέχνης... αντιμετωπίζει το
άσχημο ως μια μορφή του νέου που κάνει το κακό. ... η ασχήμια γίνεται
το αδιαμφισβήτητο φαινόμενο του 19ου-20ου αιώνα...ένας απόλυτος και
συνολικός ορισμός του ωραίου και του άσχημου είναι δύσκολος...απλώς δίνεται
στον άνθρωπο να βρει...κάποιες ουσίες που ξεφεύγουν από τον έλεγχο ενός σφιχτού
η λογική και η ακρίβεια των μαθηματικών τύπων . Η υποτιθέμενη ασχήμια της μοντέρνας
τέχνης είναι συχνά μια πτυχή του Τραγικού που χρωματίζει την εποχή μας... Αν
στην ελληνική τραγωδία, το Δράμα φτάνει στα ύψη του υψηλού που του προσδίδει
μια απαράμιλλη τραγική ομορφιά, ή η τραγωδία της εποχής μας….διατηρεί μια
τρομακτική όψη συχνά εμφανή στην ασχήμια….η εικόνα που αντανακλάται στο
υποσυνείδητο του καλλιτέχνη απομακρύνεται από το μοντέλο και τις περισσότερες
φορές αποκλίνει από την πραγματικότητα… ….ο σύγχρονος καλλιτέχνης δεν επιδιώκει
να δημιουργήσει επαφή με το κοινό του…. Ο διάβολος. Η κακή δύναμη και η ηθική
ασχήμια. Ο Σατανάς βρίσκει την αισθητική του έκφραση σε όλες τις χώρες. ….Υπάρχει
μια ηδονή του πόνου και της ασχήμιας..ο καλλιτέχνης έλκει μέσα από την
ασχήμια ξαναβρίσκει μια αισθητική ηδονή..Αν η ασχήμια ελκύει τον καλλιτέχνη
με τον δυναμισμό της, έχει και το χάρισμα να τον απωθεί έντονα. και
αναγκάζοντάς τον να αναζητήσει μια Αντίθεση. Κατάλληλο να τον διαδεχθεί
…… το ένστικτο επαναστατεί, αντιστέκεται στην ασχήμια γιατί είναι
αντίπαλος.
Η Lydie Krestovsky στο «Le problème spirituel de la
Beauté et de la laideur’» γράφει(μεταξύ άλλων)
….το πρόβλημα της ασχήμιας
γίνεται ένα ανθρώπινο πρόβλημα, το οποίο είναι βασικά το πρόβλημα της εξέγερσης
ενάντια στους παραδοσιακούς κανόνες και κανόνες… η ασχήμια είναι το τερατώ
δες.. η βρωμιά.. η φθορά….μια βαθύτερη εξήγηση, είναι ένα είδος μανιχαϊστικού
δυϊσμού.. που βρίσκει κανείς ριζωμένο…στο ανθρώπινο πνεύμα.. ο άνθρωπος που
βρίσκει στην κακία…. απανθρωπισμός, που θέτει υπό αμφισβήτηση όλες τις
αξίες της ανθρωπότητας.. …Φροϋδισμός που έχει μια επιρροή στη σύγχρονη
λογοτεχνία μοιάζει με μια εσωτερική πτυχή αυτού του δυϊσμού, με τον Σατανά εδώ
να είναι το ασυνείδητο. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο σατανισμός είναι μια
μαρτυρία αυτού του γούστου για κακία… οι σύγχρονοι υπαρξιστές ονειρεύονται να
πραγματοποιήσουν το όνειρό τους
Αυτό που μπορεί να
εφαρμοστεί στις εικαστικές τέχνες (μορφή) είναι συχνά ασυμβίβαστο με τη
λογοτεχνία (περιεχόμενο) και το αντίστρο φο………Η ταύτιση με τον Θεό είναι μια
εξίσωση με την ομορφιά…Ομορφιά-Αλήθεια-Καλό… δεν είναι το ίδιο όσον
αφορά την ασχήμια. ...Η νέα αντίληψη της τέχνης... αντιμετωπίζει το άσχημο ως
μια μορφή του νέου που κάνει το κακό. ... η ασχήμια γίνεται το αδιαμφισβήτητο
φαινόμενο του 19ου-20ου αιώνα... Η …. ασχήμια της μοντέρνας τέχνης είναι συχνά
μια πτυχή του Τραγικού που χρωματίζει την εποχή μας... Αν στην ελληνική
τραγωδία το Δράμα φτάνει στα ύψη του υψηλού που του προσδίδει μια απαράμιλλη
τραγική ομορφιά, η η τραγωδία της εποχής μας….διατηρεί μια τρομακτική όψη συχνά
εμφανή στην ασχήμια….η εικόνα που αντανακλάται στο υποσυνείδητο του καλλιτέχνη
απομακρύνεται από το μοντέλο και τις περισσότερες φορές αποκλίνει από την
πραγματικότητα… ….ο σύγχρονος καλλιτέχνης δεν επιδιώκει να δημιουργήσει επαφή
με το κοινό του….Ο διάβολος Η κακή δύναμη και η ηθική ασχήμια. Ο Σατανάς
βρίσκει την αισθητική του έκφραση σε όλες τις χώρες Η αναπαράσταση της κόλασης
και του κυρίου της πιθανότατα προέρχεται από τις ινδικές παραστάσεις και
συνδέεται με τις ετρουσκικές θεότητες ….Υπάρχει μια ηδονή του πόνου και της
ασχήμιας..ο καλλιτέχνης έλκει μέσα από την ασχήμια ξαναβρίσκει μια αισθητική
ηδονότητα ..αναζητά ασυναίσθητα νέους κώδικες για να τους αντιτάξει σε μορφές
που πεθαίνουν...συχνά θέλει να αντιστρέψει τα λατρεμένα είδωλα...μια εναλλαγή
σαν την άμπωτη και τη ροή της θάλασσας κύματα ....Αν η ασχήμια ελκύει τον
καλλιτέχνη με τον δυναμισμό της, έχει και το χάρισμα να τον απωθεί έντονα. και
αναγκάζοντάς τον να αναζητήσει μια Αντίθεση. Κατάλληλο να τον διαδεχθεί …… το
ένστικτο επαναστατεί, αντιστέκεται στην ασχήμια γιατί είναι αντίπαλος.
Απογυμνωμένη από τον πραγματικό της χαρακτήρα, η ζωή αποκτά το δικαίωμα να
γίνει έργο τέχνης
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Υπάρχουν στιγμές που ο
κόσμος μοιάζει με ένα τεράστιο σπίτι στις φλόγες στη μέση του οποίου πεθαίνουν
οι θησαυροί της ανθρωπότητας. Συντετριμμένοι από την ατυχία, οι γύρω του
κοιτάζουν απαθείς το απαίσιο θέαμα που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια τους.
Ο άνθρωπος ζει σε μια
κατάσταση αναισθητικής αναισθησίας. Έχουμε κουραστεί τόσο πολύ από τα βάσανα
του θανάτου, του αίματος, του φόνου, που καταλήγουμε να μην αντιδρούμε, ακόμα
κι όταν αυτή η ταλαιπωρία παίρνει απάνθρωπες διαστάσεις. Δεν είναι πια μια
μάσκα που βάζεις στο πρόσωπό σου, αλλά μια μουσούδα που μετριάζει το κλάμα,
έτοιμο να ξεφύγει.
Γεγονός είναι ότι η Τέχνη
αντικατοπτρίζει όχι μόνο την ίδια τη φοβερή εποχή, αλλά και τον κόσμο του
καλλιτέχνη, κλειστό στη χαρά.
Είναι ο Τραγικός, το
Τέρας, ο Πνευματικός Δαίμονας οι μόνοι που συνθέτουν την εποχή; Σίγουρα όχι.
Όμως δίνουν μια συνοπτική περίληψη των μεγάλων ρευμάτων της Μοντέρνας Τέχνης.
.
Κάθε έργο έχει τον αριθμό
του. Κάθε εποχή έχει το Μήνυμά της και την Πίστη της. Το δικό μας τοποθετείται
κάτω από το σημάδι των τριών κομβικών φαινομένων αυτού του έργου:
ο Τραγικός, το Τέρας και ο
Πνευματικός Δαίμονας.
Αυτές οι τρεις δυνάμεις βρίσκονται
στη βάση όλου του Προβλήματος της Ομορφιάς και της Ασχήμιας που λαμβάνεται από
τη γωνία της εποχής μας. Αυτές είναι ίσως οι πραγματικές λέξεις-κλειδιά που
καθιστούν δυνατή την προσέγγιση του προβλήματος σε όλη του την πολυπλοκότητα
στο πλαίσιο της εποχής μας.
Ένα μαύρο και τραγικό
φωτοστέφανο πηγάζει από αυτές τις δυνάμεις και πέφτει σε συμπαγή σκιά πάνω στην
Ομορφιά. Δεν μπορεί να παραμείνει απομονωμένο σε ένα Crystal Palace,
διατηρώντας παράλληλα την ακεραιότητα της αγνότητάς του. Την αγγίζουν οι
τραγικοί αντανακλάσεις της Εποχής και όλη της η λάμψη αμαυρώνεται. Η ομορφιά
έχει ζήσει το δράμα της, τόσο αισθητικό όσο και ηθικό. Και αυτό του χάρισε ένα
οδυνηρό, τεταμένο και τραγικό προφίλ.
Όμως ο άνθρωπος αρχίζει να
βγαίνει από το σκοτάδι. Τείνει να σπάσει τον μαύρο κύκλο. Σε χλωμή σιλουέτα
ένας νέος κόσμος αναδύεται στο βάθος.
Την ημέρα που ολόκληρο το
Σύμπαν θα ξαναβρεί την αγάπη του για την Ομορφιά, τη νοσταλγία του για όλα όσα
είναι ξεκάθαρα, θα δούμε τον χαμένο ρυθμό και την ισορροπία να αποκαθίσταται.
Τότε η ασχήμια θα υποχωρήσει μπροστά στις νέες θεότητες που θα φέρουν μαζί τους
ζωντανές δυνάμεις, νέα μικρόβια.
«Ο κόσμος θα σωθεί από την
Ομορφιά. »
Η ασχήμια είναι μόνο ένα
στάδιο, ένα εξελικτικό ορόσημο μεταξύ των δύο γωνιών του τριγώνου
Ασχήμια Ομορφιά Ομορφιά
Στο χέρι του νέου άντρα
είναι να βρει τον τρόπο που θα αποκαταστήσει την ισορροπία και θα δημιουργήσει
νέους ρυθμούς.Έχουμε μελετήσει συνειδητά το πρόβλημα των Παραμορφωμένων.
Βλέποντας μέσα από την Ασχήμια, η Ομορφιά ξαναπαίρνει τη θέση της.Γιατί το
Απόλυτο Ωραίο είναι το αποκορύφωμα της Τέχνης, όλης της Τέχνης, ακόμη και
πληγωμένης, ακόμη και ακρωτηριασμένης από τους αιώνες.Ξεκινώντας από τον
Σατανά, ακολουθήσαμε σε αυτό το έργο μια καμπύλη που, μέσα από πολλές παγίδες,
τελειώνει, στο τέλος της, ενώνοντας λογικά όλα τα αντίθετα και οδηγεί στην
Τυπική Αντίθεση του Σατανά
Ο Matteo
Marangoni σημαντικός ιστορικός της τέχνης και συνθέτης,
στο βιβλίο του Come si guarda un’opera d’arte (:Πως κοιτάζουμε ένα έργο
τέχνης): κάνει ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις πάνω
στην τέχνη : «Γιατί δεν υπάρχει λογοκρισία για το άσχημο γούστο; Γιατί πρέπει
να είναι νόμιμη η δημοσίευση των πιο γλυκανάλατων ελαιογραφιών, των πιο
ασήμαντων μυθιστορημάτων ή η μετάδοση της πιο χυδαίας μουσικής; Θα δοθεί η
συνηθισμένη απάντηση: Εάν αυτά τα πράγματα πουλάνε σημαίνει ότι, αρέσουν, ότι,
υπάρχει ένα κοινό που τα ψάχνει, κάθε κοινό έχει την τέχνη που του αξίζει.
Δυστυχώς έτσι είναι, το μέσο επίπεδο του μουσικού γούστου του κοινού μας είναι
ακόμη πολύ χαμηλό. Όμως είναι ακόμη πιο άσχημο το γεγονός ότι, δεν γίνεται
τίποτα για να εκπαιδευτεί η κοινωνία και να αποκτήσει ένα ανώτερο αισθητικό
επίπεδο.Μου φαίνεται σαν να ακούω να λένε: “Ο καθένας έχει το δικαίωμα να έχει
το γούστο που θέλει, χωρίς γι’ αυτό να προσβάλει ή να βλάπτει τους άλλους: όλα
αυτά πέραν από τις κοινωνικές και ηθικές θεωρήσεις.” Ιδού το λάθος, η παλιά
νοοτροπία δύσκο λα πεθαίνει. Είναι λάθος να θεωρούμε ανήθικο
μόνο εκείνο που προσβάλει άμεσα την λεγόμενη ηθική αίσθησή μας. Ακόμη
και ένα άσχημο ποίημα, μία χυδαία μουσική, ένας αποκρουστικός ζωγραφικός
πίνακας είναι ανήθικα, διότι έμμεσα, υποστηρίζουν, κολακεύουν, ευνοούν την
νοητική τεμπελιά, το κακό γούστο, τον πιο ευτελή συναισθηματισμό των μαζών, που
έχουν ήδη πληγεί από ελαττώματα τέτοιου είδους. Και κανείς δεν θα μπορεί ποτέ
να πει πόσο αυτά τα 'αισθητικά δηλητήρια' εξασθενίζουν την ψυχολογία
και επομένως την ίδια την ψυχή ενός λαού.»
Σημειώσεις του Μεταφραστή:
«Εάν συγκρίνουμε τα
παλαιότερα έργα τέχνης με αυτά που δημιούργησε το ρεύμα της μοντέρνας τέχνης,
δεν θα ανακαλύψουμε μόνον μία λανθασμένη φιλοσοφία τέχνης ή μία πνευματική
αστοχία, αλλά ένα βαθύ και τρομακτικό μίσος, μίσος προς μία
συγκεκριμένη Κοσμοθεώρηση. Και φυσικά, το μίσος πάντα καλύπτεται από
φανταχτερά ενδύματα πολυσύνθετων νοητικών κατασκευών και ψευδό-φιλοσοφιών.»
.Ας μη φοβόμαστε την
«πλήξη» του ωραίου – το ωραίο έχει άπειρους δρόμους
και ανεξάντλητους τρόπους να μας αποκαλύπτεται. «Δεν είναι παρά μια
υπόσχεση ευτυχίας» – πόσο όμορφα το διατύπωσε ο Σταντάλ! Ίσως και να το
έχει ανάγκη σήμερα –και να το προτιμούσε– περισσότερο από κάθε άλλη εποχή το
ανθρώπινο πλάσμα. Κι αυτό το ανθρώπινο πλάσμα έχει δικαίωμα να «δει» και την
ομορφιά του, επιτέλους!
.Δεν έχω την
ικανότητα,τις γνώσεις, για να ασχοληθώ με την κριτική των θέσεων των υποστηρικτών
της ασχήμιας στην Τέχνη ,και χαίρομαι ιδιαίτερα γι αυτό.Με την αποστροφή
που νοιώθω για τέτοιες απόψεις, θα ήμουν προκατειλημμένος, και όχι
αμερόληπτος.Τις βλέπω αρρωστημένες και άκρως επικίνδυνες .Αντί άλλων
αφιερώνω στους υποστηρικτές της ασχήμιας μια περίπτωση (υπάρχουν δυστυχώς
και άλλες παρόμοιες _που εκφράζουν απαράδεκτες και ανατριχιαστικές-τουλάχιστον
για μένα τον μη ειδικό-πρακτικές και «φιλοσοφίες»
Το παραθέτω, μετά από
αρκετούς δισταγμούς. Θέλω να τονίσω, να καταδείξω, που θέλουν να μας
σύρουν μερικοί που βλέπουν την ασχήμια, επιτρεπτή στην τέχνη.Τα
κίνητρα και η εξήγηση του φαινομένου,ποικίλουν.Η προβολή,η επιπόλαια ροπή προς
το καινούργιο,η εξωτερίκευση μιας αρρωστημένης εσωτερικής
συγκρότησης η ηροστράτεια μανία καταστροφής του ωραίου..
Μακάρι να σφάλλω.
«Η τέχνη είναι
περιττώματα».
Τη φράση διετύπωσε
ο Ιταλός καλλιτέχνης Piero Manzoni (1933-1963) όταν, τη δεκαετία του 1960,
κονσερβοποίησε τα ίδια του τα περιττώματα σε 90 βαζάκια με ετικέτα και τα
πουλούσε. Σημειωτέον ότι, το 2002 ένα βρετανικό μουσείο αγόρασε την «κονσέρβα»
Νο68 στην τιμή των 40.000 δολαρίων περίπου!!!!!!!!!
Ο
Ντοστογιέφσκυ είπε :«Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο»
Συμπληρώνουμε
το αυτονόητο:
Ας
μην επιτρέψουμε στην ασχήμια να τον καταστρέψει.
.ι.Η
Τέχνη και τα ζώα.Μόνον ανθρώπινο χαρακτηριστικό;
Εδικώτερα
ο εγκέφαλος και η Τέχνη κατά τούς Gazzaniga ,Tooby και Cosmides
.
Οι
άνθρωποι μοιραζόμαστε με άλλα ζώα ορισμένες ικανότητες, ειδικές για τα διάφορα
πεδία, όπως το να τρομάζουμε όταν βλέπουμε φίδια και να αναγνωρίζουμε άλλα
αρπακτικά ζώα. Μοιραζόμαστε επίσης με τα άλλα ζώα ένα μέρος από τη διαισθητική
φυσική μας, όπως την μονιμότητα των αντικειμένων και την βαρύτητα, καθώς και
κάποια υποτυπώδη διαισθητική ψυχολογία. .Ωστόσο, τα είδη διαφέρουν ως προς τις
ιδιαιτερότητες των πεδίων αυτών. Σε αντίθεση με τα άλλα ζώα, εμείς οι άνθρωποι
έχουμε πιο διευρυμένη διαισθητική κατανόηση της φυσικής.
Κατανοούμε ότι ,υπάρχουν αόρατες δυνάμεις. Από τις μέχρι τώρα ενδείξεις
προκύπτει ότι ,είμαστε το μοναδικό είδος που κατανοεί μη παρατηρήσιμες
δυνάμεις. Είμαστε οι μόνοι που σχηματίζουμε έννοιες για μη αισθητά
πράγματα και προσπαθούμε να εξηγήσουμε ένα αποτέλεσμα σαν να έχει προκληθεί από
κάτι. Επιστρατεύουμε επίσης αυτές τις ίδιες ικανότητες για να σκεφτόμαστε και
να εξηγούμε μη αισθητά πράγματα στη βιολογική και στην ψυχολογική αρένα.
Κατανοούμε ότι ,άλλα έμβια όντα έχουν μια αθέατη ουσία που είναι ανεξάρτητη από
την εμφάνισή τους, αν και μπορεί να παρασυρθούμε μακριά σε σχέση με το τι
ακριβώς είναι αυτή η ουσία. Αυτή η ικανότητά μας για αναζήτηση και αιτιολόγηση
σχετικά με μη αισθητές δυνάμεις είναι εξαιρετικά σημαντική. Άναψε τη σπίθα
της περιέργειας που σε συν δυασμό με την συνειδητή αναλυτική σκέψη
κατέστη ο ακρογωνιαίος λίθος της επιστήμης. Η ίδια όμως αυτή περιέργεια
έχει οδηγήσει και σε άλλους λιγότερο αυστηρούς τρόπους εξήγησης των μη
αισθητών δυνάμεων ,όπως οι μύθοι, η ψευδοεπιστήμη. Ας μην ξεχνάτε
πόσο σημασία έχει αυτή και το συναίσθημα...Είμαστε όλοι δημιουργήματα
με βάση τον άνθρακα, ωστόσο κάθε είδος είναι μοναδικό και το ίδιο ισχύει
και για μας….Η κρίσιμη διαφορά για το εγκέφαλο έγκειται στο ότι δεν
έχουμε την ίδια συνδεσμολογία .Τα πάντα έχουν τροποποι
ηθεί και διασυνδεθεί. «Ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος κατευθύνει τις σκέψεις
και τις πράξεις μας παραμένει αδιευκρίνιστος. Ένα μεγάλο μυστήριο είναι το πώς
μια σκέψη μεταβαίνει από τα βάθη του ασυνειδήτου στον κόσμο του συνειδητού.
Καθώς οι μέθοδοι για την μελέτη του εγκεφάλου έχουν βελτιωθεί, κάποια μυστήρια
βρήκαν απάντηση, αλλά φαίνεται πως η διαλεύκανση ενός μυστηρίου συχνά οδηγεί
στην δημιουργία πολύ περισσότερων. Οι απεικονιστικές μελέτες του εγκεφάλου
είχαν ως αποτέλεσμα να αμφισβητηθούν κάποιες κοινά αποδεκτές αρχές και να
απορριφθούν εντελώς κάποιες άλλες. Παραδείγματος χάριν, η άποψη ότι, ο
εγκέφαλος λειτουργεί ως υπεύθυνος γενικών καθηκόντων, ο οποίος επεξεργάζεται
όλες τις εισερχόμενες πληροφορίες ισότιμα και με τον ίδιο τρόπο και κατόπιν τις
εναρμονίζει μεταξύ τους, είναι λιγότερο αποδεκτή σήμερα απ’ ό,τι ήταν πριν από
δεκαπέντε χρόνια. Από τις απεικονιστικές μελέτες προκύπτει ότι, συγκεκριμένα
τμήματα του εγκεφάλου δραστηριοποιούνται για συγκεκριμένους τύπους πληροφορίας.
Όταν κοιτάζουμε ένα εργαλείο (ένα τεχνούργημα, που δημιούργησε ο άνθρωπος
έχοντας κατά νουν κάποιον σκοπό), δεν μετέχει ολόκληρος ο εγκέφαλός μας στη
μελέτη του, μόνο μια ορισμένη περιοχή ενεργοποιείται για την εξέτασή του.Τα
ευρήματα στον τομέα αυτό οδηγούν σε πολλά ερωτήματα. Πόσοι τύποι πληροφορίας
υπάρχουν, καθένας με τη δική του περιοχή; Ποια συγκεκριμένη πληροφορία
ενεργοποιεί κάθε περιοχή; Γιατί έχουμε ορισμένες περιοχές για ένα είδος
δραστηριότητας και όχι για κάποιο άλλο ;Και τι γίνεται αν δεν υφίσταται
μια ορισμένη περιοχή για κάποιον τύπο πληροφορίας; Άν και οι σύγχρονες τεχνικές
απεικόνισης μπορούν να μας δείξουν ποιο τμήμα του εγκεφάλου ασχολείται με
συγκεκριμένες μορφές σκέψης ή δράσης, δεν μας διαφωτίζουν για το τι ακριβώς
συμβαίνει σε αυτό το τμήμα του εγκεφάλου. Σήμερα, ο φλοιός των εγκεφαλικών
ημισφαιρίων θεωρείται «ίσως η πιο πολύπλοκη οντότητα που γνωρίζει η
επιστήμη» Το αν ο εγκέφαλος μας έχει την ικανότητα να αφομοιώνει
όλες τις πληροφορίες που συλλέγει είναι αμφισβητήσιμο ….Κανένα άλλο είδος
δεν φιλοδοξεί να είναι κάτι περισσότερο από ό,τι όντως είναι….Ο άνθρωπος
θα καθίσει μπροστά σ’έναν υπολογιστή ,και θα προσπαθήσει να
καταλάβει το νόημα της ζωής. Τα ζώα απλώς ζουν την ζωή.
Εχουν αίσθηση των αντικειμένων πού αντιστοιχούν σ’αυτές αλλά
δεν αισθάνονται την ομορφιά…
2.-Υπάρχουν
και πιό «μετριοπαθείς» προσεγγίσεις.
-
Ο Gazziniga… δεν είναι τόσο απόλυτος .Γράφει: «Προφανώς πολλές μορφές
τέχνης απαντούν μόνον στον άνθρωπο H εξήγηση της τέχνης είναι ένα
αίνιγμα…. Η τέχνη είναι ένα από τα ανθρώπινα καθολικά περιστατικά. Ολοι
οι πολιτισμοί έχουν κάποια μορφή τέχνης»….Αναφερόμενος σε σχετικό
πείραμα λέγει. «Όταν έδωσαν σε ορισμένους χιμπαντζήδες,νεαρής ηλικίας μολύβια
και χρώματα, τα ζώα απορροφήθηκαν σε αυτά, σε σημείο να αγνοούν την
αγαπημένη τους τροφή, να γυρίζουν την πλάτη στους άλλους χιμπαντζήδες για
όσο χρόνο εργάζονταν σε ένα σχέδιο. Χιμπαντζή δες εξοικειωμένοι με
την σχεδίαση, ζητούν υλικά από τον φροντιστή, όταν αντιλαμβάνονται ότι,τα
έχει στην κατοχή του ,ενώ οργίζονται όταν τους σταματούν την
ώρα που ζωγραφίζουν.Ενας άγριος χιμπαντζής, με το όνομα Άλφα, αρνήθηκε να
σχεδιάσει όταν του έδωσαν ένα αιχμηρό ραβδί και απέρριψε τα μολύβια
που δεν ήταν ξυσμένα. Όπως φαίνεται, σε ορισμένους χιμπατζήδες αρέσει η
σχεδίαση και είναι αρκετά λεπτολόγοι όσο αφορά το αποτέλεσμα. Επίσης, οι
χιμπαντζήδες αυτοί έμεναν μέσα στα όρια του χαρτιού τους και ένας χιμπατζής
μάλιστα σημάδευε τις γωνίες πριν αρχίσει. Μια σειρά από τρία έργα
ζωγραφικής,ενός αρσενικού χιμπατζή, του Κόνγκο, πουλήθηκαν σε
δημοπρασία αντί 12.000 λιρών.O Des mond Morris, ο
οποίος μελέτησε κυρίως τον Κόνγκο και τα σχέδια και τις ζωγραφιές άλλων
πρωτευόντων μπόρεσε να εντοπίσει έξι κοινές αρχές στην τέχνη του ανθρώπου
και των χιμπαντζήδων.Ηταν μιά δραστηριότητα που απέφερε αυτοεπιβράβευση,
υπήρχε στις ομοιότητες της, σύνθεση,τα θέματα και οι γραμμές ποίκιλλαν,
και χαρακτηριζόταν από μεγίστη ετερογένεια και καθολική θεματολογία. Όπως
ακριβώς η τέχνη των παιδιών και των ακατάρτιστων ενηλίκων σε όλους τους
πολιτισμούς είναι παρόμοια όσον αφορά τα εικαστικά της θέματα και την μορφή, τα
σχέδια και οι πίνακες των χιμπα τζήδων έμοιαζαν επίσης μεταξύ
τους.Ο Morris αποδίδει
την καθο λική θεματολογία της ανθρώπινης τέχνης εν μέρει στις
ομοιότητες των κινήσεων του σώματος και στους περιορισμούς του οπτικού
συστήματος. Καθώς ο καλλιτέχνης εξασκείται αποκτά μεγαλύτερο έλεγχο των
μυών του και, μέσα από την άσκηση ,μια τρίτη επιρροή γίνεται πό έντονη: ο
ψυχολογικός παράγοντας. Ωστόσο , ο
Κόνγκο δεν ήταν και ο πρώτος κολορίστας, όπως φαίνεται ίσως από τα έργα του. Αν
τον άφηναν μόνο του με τα χρώματα τα ανακάτευε όλα μαζί μέχρι να δημιουργήσει
ένα καφέ χρώμα το οποίο χρησιμοποιούσε στη συνέχεια. Του έδιναν
πινέλα με ένα χρώμα και, όταν αυτό τελείωνε, του έδιναν πινέλο- με άλλο χρώμα.
Για να μπορέσουν οι ερευνητές να μελετήσουν την «καλλιγραφία» στις
πινελιές του, άφηναν να στεγνώσει ένα χρώμα πριν του δώσουν το επόμενο, ώστε να
μην ανακατεύονται τα χρώματα και οι πινελιές. Διαφορετικά,αν έμενε μόνος
με τα εργαλεία του, δεν περίμενε να στεγνώσει το χρώμα. Χρησιμοποιούσε αμέσως
το επόμενο, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα συνονθύλευμα από χρώματα και
πινελιές. Μετά την ολοκλήρωση ενός σχεδίου.. έδινε σήμα όταν είχε τελειώσει ένα
σχέδιο, συχνά σχεδίαζε πάνω του αν του το έδιναν κάποια άλλη
στιγμή...Οι χιμπατζήδες έχουν συναισθηματικές αντιδράσεις σε κάποια
φυσικά φαινόμενα …..Χιμπατζήδες αντιδρούν θετικά όταν τους έδωσαν μολύβια και
χρώματα..σε ορισμένους αρέσει η σχεδίαση ..Μια σειρά από τρία έργα
ενός αρσενικού χιμπατζή, πωλήθηκε αντί 12.000 λιρών …Ο Morris λέγει :
«..τα ζωτικά στοιχεία –συμμετρία, επανάληψη, σταθερότητα, ρυθμός, έλκουν το
μάτι στην επιλογή ενός σχεδίου..Φαίνεται να υπάρχει μία βιολογική
τάση στην προτίμηση για ορισμένα από τα συστατικά
μέρη των εικαστικών εικόνων…… στην τάξη και όχι στο χάος…
Η δημιουργία τέχνης είναι
νέα για τον κόσμο των ζώων. Σήμερα αναγνωρίζεται ότι ,αυτό, το αποκλειστικά
ανθρώπινο χαρακτηριστικό εδράζεται σταθερά στη βιολογία μας Έχουμε
ορισμένες κοινές αντι ληπτικές ικανότητες επεξεργασίας με άλλα ζώα, και
για αυτό ίσως μοιραζόμαστε και τις επονομαζόμενες αισθητικές προτιμήσεις. Στον
ανθρώπινο εγκέφαλο όμως συμβαίνει και κάτι παραπάνω κάτι που μας επέτρεπε
να χρησιμοποιήσουμε με την προσποίηση, όπως προτείνει ο Alan Leslie,κάποια
αλλαγή στη συνδετικότητα που μας επέτρεψε να διακρίνουμε την αλήθεια από
το φανταστικό, όπως υποστηρίζουν οι Tooby και Cosmides: να χρησιμοποιούμε
συγκυριακά αληθείς πληροφορίες. Αυτή η μοναδική ικανότητα μας κατέστησε
ευέλικτους και προσαρμόσιμους στα διάφορα περιβάλ λοντα, ικανούς να ξεφεύγουμε
από τα άκαμπτα συμπεριφορικά πρότυπα στα οποία υπόκεινται τα άλλα ζώα. Η
φαντασία μας επέτρεψε σε έναν από εμάς, πριν από χιλιάδες χρόνια, να κοιτάξει
έναν τοίχο σε ένα άδειο σπήλαιο στη Γαλλία και να αποφασίσει να τον καλλωπίσει
με μια μικρή τοιχογραφία, σε κάποιον άλλο να εξιστορήσει τις περιπέτειες του
Οδυσσέα, σε έναν τρίτο να κοιτάξει ένα κομμάτι μάρμαρο και να δει τον Δαβίδ
παγιδευμένο στο εσωτερικό του, και σε έναν άλλο να κοιτάξει την ακτογραμμή της
πόλης και να οραματιστεί την Όπερα του Σύδνεϋ.- Η αιτία που πυροδότησε
αυτή την αλλαγή στην συνδετικότητα' παραμένει άγνωστη. Να οφειλόταν
άραγε σε μια αλλαγή στον προμετωπιαίο φλοιό ως αποτέλεσμα κάποιας μικρής
γενετικής μετάλλαξης ή ήταν μια πιο βαθμιαία διαδικασία; Κάνεις δεν ξέρει.
Μήπως συνέβαλε σε αυτό η αυξανόμενη πλαγίωση της εγκεφαλικής λειτουργίας,;
Ίσως.Κ ατάτον Humfrey : « Οι αισθητικές προτιμήσεις απορρέουν από
μια προδιάθεση ανθρώπων και ζώων για την αναζήτηση εμπειριών με τις
οποίες θα μάθουν να ταξινομούν τα αντικείμενα του
περιβάλλοντός των » Όμορφες δομές είναι εκείνες που διευκολύνουν την
ταξινόμηση..
.κ.-Τέχνη
και Ηθική
ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ
ΗΘΙΚΗ
Ετυμολογικά
Η λέξη προέρχεται από την ομηρική «ήθος» που, σημαίνει συνήθεια έθιμο ( αλλά
και «συνήθης διαμονή, ενδιαίτημα»,Ετσι το « έθος ανθρώπω δαίμων» θα μπορούσε
να μεταφρασθεί σε κατοικία του ανθρώπου είναι η θεότητα»).
Κατά
τις αρχαιοελληνικές σκέψεις,
«ηθική» ήταν η γενική ερμηνεία του Αγαθού και υπεδείκνυε τον τρόπο προσέγγισης του ανθρώπου προς αυτό, προς την ευδαιμονία,
τον τρόπο δηλαδή υπαρξιακής του ολοκλήρωσης. Το ζητούμενο ήταν «τι είναι εκείνο
που καθιστά τον άνθρωπο ευδαίμονα». Κατά τον
Αριστοτέλη, σκοπός του ανθρώπινου βίου είναι η επίτευξη του «αγαθού»
( Ο αναγνώστης που ενδιαφέρεται για
μια πλήρη ενημέρωση, παραπέμπεται στην « Ηθική »του Ε.Παπανούτσου- Δωδώνη 1995)
Η «ηθική» λοιπόν, μελετούσε – αλλά και
εξακολουθεί να μελετά,αυτό το « δέον»
της συμπεριφοράς του ανθρώπου.Και ασφαλώς αυτό το δέον πρέπει να συνδέεται με τον προορισμό του ανθρώπου
με νόημα,της ύπαρξής του,με το νόημα του
σύμπαντος του οποίου είναι αναπόσπαστο
τμήμα,( και ομοούσιο;),με την στάση του απέναντι στο ΟΛΟ και τον εαυτό του.Με
ισοδύναμη ουσιαστικώς διατύπωση η Ηθική προέρχεται από τον τρόπο
νοηματοδότησης του Κόσμου ως πεδίου αναφοράς μας και του νοήματος που δίνουμε
στη ζωή.
Οι όροι
αισθητική και ηθική είναι πολύσημοι, και ίσως ασαφείς.Εχουμε την γνώμη ότι,σε τελευταία ανάλυση η ανήθικη
πράξη είναι και άσχημη.(και η ήθική ωαία)Ετσι που για να αντιγράψουμε την Lydie Krestovsky ( εν
:“Le problème spirituel de la Beauté et de la laideur’» P.U.F) υπάρχει
μια εξίσωση : ωραίο =καλό,άσχημο=κακό.
Σχηματικά –διαγραμματικά- (και
κατηγορίες απόψεων,όπως εκτίθενται από ορισμένους υποστηικτες )
1.Δεν
μπορεί να γίνει λόγος για ηθική στην
Τέχνn .
Παραθέτουμε:
Wittgenstein
«..
μια νοητική κατάσταση, στο μέτρο που μ’ αυτήν την έκφραση εννοούμε ένα
περιγράψιμο γεγονός, δεν είναι υφ’οιανδήποτε ηθική έννοια, καλή ή κακή. Αν για
παράδειγμα, διαβάσουμε την περιγραφή ενός φόνου με όλες του τις λεπτομέρειες,
φυσικές και ψυχολογικές, η σκέτη περιγραφή αυτών των γεγονότων δεν θα περιέχει
τίποτα που θα μπορούσε να ονομαστεί ηθική πρόταση………..Ασφαλώς η ανάγνωση αυτής
της περιγραφής μπορεί να μας προκαλέσει πόνο ή οργή ή οποιοδήποτε άλλο
συναίσθημα, ή μπορεί να διαβάσουμε για τον πόνο ή την οργή που αυτός ο φόνος
προκάλεσε σε άλλους ανθρώπους, αλλά όλα αυτά θα είναι γεγονότα, γεγονότα και
τίποτε άλλο από γεγονότα, όχι Ηθική…..η Ηθική, αν είναι κάτι, είναι υπερφυσική… Ηθική και Αισθητική
είναι ένα[1].
Nietzsche .Αλλά και ο Νίτσε, στην «Γενεαλογία της Ηθικής» και στο «Πέρα από
το καλό και το κακό» γράφει πως δεν υπάρχουν ηθικά γεγονότα, δεν υπάρχει
Ηθική, αλλά μόνο ηθικές ερμηνείες των γεγονότων, προϊόν ενδεχόμενων συνθηκών
και άρα υποκείμενα σε συνεχή αλλαγή και αμφισβήτηση.
Oscar Wilde.Στον πρόλογο τού «πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ»
αναφερόμενος ειδικότερα στην λογοτεχνία, γράφει : « Δεν υπάρχει τέτοιο
πράγμα όπως ηθικό ή ανήθικό βιβλίο. Τα βιβλία είναι καλογραμμένα ή
κακογραμμένα. Αυτό είναι όλο….. Όσοι βρίσκουν άσχημα νοήματα στα όμορφα
πράγματα είναι διεφθαρμένοι χωρίς να είναι γοητευτικοί…η ηθική της τέχνης
συνίσταται στην τέλεια χρήση ενός ατελούς μέσου….Κανένας καλλιτέχνης δεν έχει
ηθικές συμπάθειες. Η ηθική συμπάθεια σε έναν καλλιτέχνη είναι ένας ασυγχώρητος
τρόπος στυλ.. Το κακό και η αρετή είναι για το καλλιτέχνη το υλικό μιας
τέχνης..»
Schelling:. «Αυτό που
μας ενδιαφέρει είναι η ανεξαρτησία μεταξύ ηθικής και αισθητικής»…
Ο
H. Bergson –
πρόδρομος της «φιλοσοφίας της ζωής», αμφισβητεί την δυνατότητα της νόησης να
καθορίσει τις αξίες και τις ηθικές προτάξεις. Εκφράζει αντίσταση
κατά της «λογικής», εισάγοντας μια αντιορθολογική θεώρηση της πραγματικότητας,
του Κόσμου και της Ζωής, με μεγάλη απήχηση σε όλα τα επίπεδα,
συμπεριλαμβανομένου και της Τέχνης , αναγνωρίζοντας στο ένστικτο ή στο βάθος της ψυχής την
προδιάθεση του ανθρώπου προς αναζήτηση και κατάκτηση υπερβατικών
πραγματικοτήτων.
2.Μια
διαφορετική άποψη.
-α.-H Lydie Krestovsky στο «Le problème spirituel de la Beauté et de la laideur» P.U.F. …γράφει:
«..το πρόβλημα της ασχήμιας γίνεται ένα ανθρώπινο πρόβλημα, ……… … η ασχήμια
είναι το τερατώδες.. η βρωμιά.. η φθορά… η ρήξη ενός κρανίου...΄΄....μια
βαθύτερη εξήγηση, είναι ένα είδος μανιχαϊστικού δυϊσμού.. που βρίσκει κανείς
ριζωμένο…στο ανθρώπινο πνεύμα.. ο άνθρωπος που βρίσκει στην κακία….στην ανυπακοή
στην ηθική ένα υπεράνθρωπο μεγαλείο….η αισθητική τότε σπάει με την
ηθική… μια κρυφή τάση…προς μια νέα πνευματικότητα,μια ομορφιά που μπορεί
να επιτευχθεί μόνο με την ασχήμια….απανθρωπισμός, που θέτει υπό αμφισβήτηση
όλες τις αξίες της ανθρωπότητας.. … ……………….. Το ηθικό πρόβλημα συνδέεται
με το αισθητικό πρόβλημα….Η ταύτιση με τον Θεό είναι μια εξίσωση με την
ομορφιά…Ομορφιά-Αλήθεια-Καλό….Η νέα αντίληψη της τέχνης... αντιμετωπίζει το
άσχημο ως μια μορφή του νέου που κάνει το κακό. ... η ασχήμια γίνεται το
αδιαμφισβήτητο φαινόμενο του 19ου-20ου αιώνα..... Αν στην ελληνική τραγωδία
το Δράμα φτάνει στα ύψη του υψηλού που του προσδίδει μια απαράμιλλη τραγική
ομορφιά, ή η τραγωδία της εποχής μας….διατηρεί μια τρομακτική όψη συχνά εμφανή
στην ασχήμια….η εικόνα που αντανακλάται στο υποσυνείδητο του καλλιτέχνη
απομακρύνεται από το μοντέλο και τις περισσότερες φορές αποκλίνει από την
πραγματικότητα…. ….ο απόλυτος και ολοκληρωτικός ορισμός του ωραίου και του άσχημου
είναι δύσκολος,…..Υπάρχει μια ηδονή του πόνου και της ασχήμιας..ο
καλλιτέχνης έλκει μέσα από την ασχήμια ξαναβρίσκει μια αισθητική ηδονή
..αναζητά ασυναίσθητα νέους κώδικες για να τους αντιτάξει σε μορφές που
πεθαίνουν....Αν η ασχήμια ελκύει τον καλλιτέχνη με τον δυναμισμό της, έχει
και το χάρισμα να τον απωθεί έντονα και αναγκάζοντάς τον να αναζητήσει μια
Αντίθεση. Κατάλληλο να τον διαδεχθεί …… το ένστικτο επαναστατεί,
αντιστέκεται στην ασχήμια γιατί είναι αντίπαλος.
Υπάρχουν στιγμές που ο κόσμος μοιάζει
με ένα τεράστιο σπίτι στις φλόγες, στη μέση του οποίου πεθαίνουν οι θησαυροί
της ανθρω πότητας. Συντετριμμένοι από την ατυχία, οι γύρω του κοιτάζουν απαθείς
το απαίσιο θέαμα που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια τους.
Ο άνθρωπος ζει σε μια κατάσταση αναισθησίας. Έχουμε κουραστεί τόσο πολύ από
τα βάσανα του θανάτου, του αίματος, του φόνου, που καταλήγουμε να μην
αντιδρούμε, ακόμα κι όταν αυτή η ταλαιπωρία παίρνει απάνθρωπες διαστάσεις. Δεν
είναι πια μια μάσκα που βάζεις στο πρόσωπό σου, αλλά μια μουσούδα που μετριάζει
το κλάμα, έτοιμο να ξεφύγει.
Μπορούμε να περιμένουμε από τον
καλλιτέχνη που ζει σε αυτή την ατμόσφαιρα πολέμου, μιζέριας, απομόνωσης να έχει
κλίση προς την Ομορφιά και τη Χαρά; Ή πρέπει λογικά να δημιουργήσει έναν
απατηλό κόσμο που θα τον απομακρύνει από την πραγματικότητα και θα
αντικαταστήσει τις μορφές που πεθαίνουν;
Θα ήταν μάταιο να κάνουμε προβλέψεις,
να εκφέρουμε ανακριβείς κρίσεις. Γεγονός είναι ότι η Τέχνη αντικατοπτρίζει
όχι μόνο την ίδια τη φοβερή εποχή, αλλά και τον κόσμο του καλλιτέχνη, κλειστό
στη χαρά.
Είναι ο Τραγικός, το Τέρας, ο
Πνευματικός Δαίμονας οι μόνοι που συνθέτουν την εποχή; Σίγουρα όχι. Όμως δίνουν
μια συνοπτική περίληψη των μεγάλων ρευμάτων της Μοντέρνας Τέχνης.
Είναι ακόμα και πάντα η συγχώνευση δύο
στοιχείων φαινομενικά αφομοιώσιμων και όμως συγγενών και επαρκών.
Το ίδιο συμβαίνει και στη Λογοτεχνία.
…..Ο άνθρωπος λυγίζει στη μοίρα, χωρίς να προσπαθεί να γνωρίσει ή να κατανοήσει
τα ελατήρια που θέτουν σε κίνηση τα γρανάζια όλης της ανθρώπινης ζωής. Σκέφτεται
χωρίς να καταλαβαίνει. Ζει χωρίς να εκπλήσσεται σε έναν κόσμο αδιαφορίας,
παραλογισμού ή μίσους. Το μόνο του λάθος είναι να παραμείνει ζωντανός και
να μην μεταμορφωθεί σε μια κινούμενη μηχανή, σε ένα αυτόματο που διέπεται από
μια θέληση που αγνοεί………Είναι το πνευματικό παράδοξο του ανθρώπου που έχει
φτάσει στην άκρη της αβύσσου όπου βρίσκεται το όνειρό του…….Η ομορφιά έχει
ζήσει το δράμα της, τόσο αισθητικό όσο και ηθικό. Και αυτό του χάρισε ένα
οδυνηρό, τεταμένο και τραγικό προφίλ….Όμως ο άνθρωπος αρχίζει να βγαίνει από το
σκοτάδι. Τείνει να σπάσει τον μαύρο κύκλο. Σε χλωμή σιλουέτα ένας νέος κόσμος
αναδύεται στο βάθος…..Την ημέρα που ολόκληρο το Σύμπαν θα ξαναβρεί την αγάπη
του για την Ομορφιά, τη νοσταλγία του για όλα όσα είναι ξεκάθαρα, θα δούμε τον
χαμένο ρυθμό και την ισορροπία να αποκαθίσταται. Τότε η ασχήμια θα υποχωρήσει
μπροστά στις νέες θεότητες που θα φέρουν μαζί τους ζωντανές δυνάμεις….
«Ο κόσμος θα σωθεί από την Ομορφιά. »
Αυτά τα λόγια του Ντοστογιέφσκι,
πρέπει να γίνουν το σύνθημα των Νέων Καιρών.
Η ασχήμια είναι μόνο ένα στάδιο, ένα
εξελικτικό ορόσημο μεταξύ των δύο γωνιών του τριγώνου
Ασχήμια Ομορφιά Ομορφιά
Βλέποντας μέσα από την Ασχήμια, η
Ομορφιά ξαναπαίρνει τη θέση της.
Γιατί το Απόλυτο Ωραίο είναι το
αποκορύφωμα της Τέχνης, όλης της Τέχνης, ακόμη και πληγωμένης, ακόμη
και ακρωτηριασμένης από τους αιώνες.
.β.Η Κατερίνα Παρρή γράφει :
«Στην ιστορία
της τέχνης δεν είναι λίγοι οι καλλιτέχνες οι οποίοι αποφάσισαν να
χρησιμοποιήσουν την ασχήμια ως το όχημα που θα τους επέτρεπε να εξερευνήσουν
και να αποδώσουν τις πιο σκοτεινές πτυχές και τα ελαττώματα του ανθρώπου. Η παραμόρφωση
της φιγούρας και η ανάδειξη, ο υπερτονισμός άσχημων
στοιχείων του προσώπου ή του σώματος, αιώνες τώρα εκφράζουν την εσωτερική
– ψυχική παθογένεια, καθώς και την
κοινωνική.
Από τις αναπα ραστάσεις της κολάσεως στις βυζαντινές και αναγεννησιακές
αγιογραφίες, μέχρι τα έργα σύγχρονων καλλιτεχνών αλλά και τα κόμιξ, το δύσμορφο
σώμα γίνεται ο καθρέπτης κάθε λογής ασχήμιας της ανθρωπότητας και της
ανθρώπινης υπόστασης. …….. Κάποιοι από αυτούς που κάνουν…
ασχήμια θα μπορούσαν να θεωρηθούν μάστορες στη ζωγραφική. Η δική μου υποψία
είναι ότι, η άσχημη οφείλεται σε παράγοντες που έχουν να κάνουν με την ίδια
την ψυχοσύνθεση του καλλιτέχνη. Ίσως αγαπά και συγχωρεί λιγότερο από τους
άλλους ομότεχνούς του την ατελή ανθρώπινη φύση. Ίσως πάλι να είναι απλά το
γεγονός ότι η ειρωνεία προς το ανθρώπινο είναι μια ευκαιρία για θέματα
αλλιώτικα, που θα τον διαφοροποιήσουν με ευκολία από τους άλλους .
γ.-Αποσπάσματα από άρθρο του Francesco Lamendola
«Ό, τι και να
λένε κάποιοι σύγχρονοι διανοούμενοι με τους ομιχλώδεις στοχασμούς
τους σχετικά με το τέλος της ωραίας τέχνης, η άσχημη τέχνη είναι
μία αντίφαση, διότι η τέχνη είναι η έκφραση του συναισθήματος του ωραίου, το
οποίο είναι έμφυτο και αποτελεί ένα από τα λίγα σίγουρα και βέβαια σημεία
αναφοράς καθ’ όλη την επικίνδυνη πορεία της ανθρώπινης ζωής. Γι’ αυτό
η άσχημη τέχνη είναι μία λογική αντίφαση: εάν είναι άσχημη, δεν είναι τέχνη.
Ωστόσο, εάν υποθέσουμε ότι, είναι δυνατόν να δεχτούμε μία ασχήμια ως τέχνη,
αυτό ισοδυναμεί με μία ενέργεια που δεν είναι μόνον αντιαισθητική αλλά ακόμη
και ανήθικη. Πράγματι, ο εορτασμός
του άσχημου, του παραμορφωμένου, του παθολογικού, του αποτρό παιου, του
αηδιαστικού, όπως κάνουν πολλοί αυτοαποκαλούμενοι καλλιτέχνες, ποιητές,
ζωγράφοι, μουσικοί, σημαίνει ότι ,πηγαίνουν σκόπιμα εναντίον ενός από τους
λίγους φάρους που λάμπουν μέσα στο σκοτάδι της νύχτας της ύπαρξης, δηλαδή την
αισθητική αίσθηση του ανθρώπου και πιο συγκεκριμένα την ανάγκη του για το
ωραίο. Η εσκεμμένη δημιουργία άσχημων και αποκρουστικών έργων, που όμως
παρουσιάζονται -ιδιαίτερα από τους κριτικούς- ως καλλιτεχνικά, ωστόσο, πηγαίνει ενάντια στην ηθική και εμφανίζεται
σαν κάτι το διαβολικό, με την κυριολεκτική έννοια του όρου: κάτι που
σκοπεύει να αναδεύσει το λασπώδη και αποτρόπαιο πυθμένα που ευτυχώς βρίσκεται
απομονωμένος και κοιμισμένος στα πιο σκοτεινά και αβυσσαλέα σπήλαια της
ανθρώπινης ψυχής.
Matteo
Marangoni Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι παρατηρήσεις του που κάνει πάνω στην
τέχνη αυτός ο σημαντικός ιστορικός της τέχνης και συνθέτης, στο βιβλίο του Come si guarda un’opera d’arte
(:Πως κοιτάζουμε ένα έργο τέχνης): «Γιατί δεν υπάρχει λογοκρισία για το άσχημο
γούστο; Γιατί πρέπει να είναι νόμιμη η δημοσίευση των πιο γλυκανάλατων
ελαιογραφιών, των πιο ασήμαντων μυθιστορημάτων ή η μετάδοση της πιο χυδαίας
μουσικής; Θα δοθεί η συνηθισμένη απάντηση: Εάν αυτά τα πράγματα πουλάνε
σημαίνει ότι αρέσουν, ότι υπάρχει ένα κοινό που τα ψάχνει, κάθε κοινό έχει την
τέχνη που του αξίζει. Δυστυχώς έτσι είναι, το μέσο επίπεδο του μουσικού γούστου
του κοινού μας είναι ακόμη πολύ χαμηλό. Όμως είναι ακόμη πιο άσχημο το γεγονός
ότι, δεν γίνεται τίποτα για να εκπαιδευτεί η κοινωνία και να αποκτήσει ένα
ανώτερο αισθητικό επίπεδο.Μου φαίνεται σαν να ακούω να λένε: “Ο καθένας έχει το
δικαίωμα να έχει το γούστο που θέλει, χωρίς γι’ αυτό να προσβάλει ή να βλάπτει
τους άλλους: όλα αυτά πέραν από τις κοινωνικές και ηθικές θεωρήσεις.” Ιδού το λάθος,
η παλιά νοοτροπία δύσκο λα πεθαίνει. Είναι λάθος να θεωρούμε ανήθικο
μόνο εκείνο που προσβάλει άμεσα την λεγόμενη ηθική αίσθησή μας. Ακόμη
και ένα άσχημο ποίημα, μία χυδαία μουσική, ένας αποκρουστικός ζωγραφικός
πίνακας είναι ανήθικα, διότι έμμεσα, υποστηρίζουν, κολακεύουν, ευνοούν την
νοητική τεμπελιά, το κακό γούστο, τον πιο ευτελή συναισθηματισμό των μαζών, που
έχουν ήδη πληγεί από ελαττώματα τέτοιου είδους. Και κανείς δεν θα μπορεί ποτέ
να πει πόσο αυτά τα 'αισθητικά δηλητήρια' εξασθενίζουν την ψυχολογία και
επομένως την ίδια την ψυχή ενός λαού.»
Σημειώσεις του Μεταφραστή:
«Εάν συγκρίνουμε τα παλαιότερα έργα
τέχνης με αυτά που δημιούργησε το ρεύμα της μοντέρνας τέχνης, δεν θα
ανακαλύψουμε μόνον μία λανθασμένη φιλοσοφία τέχνης ή μία πνευματική αστοχία,
αλλά ένα βαθύ και τρομακτικό μίσος, μίσος προς μία συγκεκριμένη
Κοσμοθεώρηση. Και φυσικά, το μίσος πάντα καλύπτεται από φανταχτερά ενδύματα
πολυσύνθετων νοητικών κατασκευών και ψευδό-φιλοσοφιών.»
3.Καταβλήθηκε προσπάθεια
για να λυθεί το πρόβλημα της σχέσης της τέχνης με την ηθική, να πλήξει
την αυτονομία που διεκδικεί η πρώτη. Εχει γραφεί ότι, το κοινό σημείο μεταξύ
των δύο απόψεων ευρίσκεται στην αναγνώριση του νοήματος της ζωής και της βαθύ
τερης ανθρώπινης σημασίας της ηθικής
πράξεως και της αισθη τικής εμπειρίας.
Eργο της τέχνης είναι το αντικείμενο θεωρούμενο
υπό το πρίσμα της αιωνιότητας .Αυτός
είναι ο δρόμος ανάμεσα σε τέχνη και ηθική.»
4.α. Αφετηριακή θέση μας είναι ότι,
ο άνθρωπος είναι μέρος ευρύτερων συνόλων, ότι ,το « πεπρωμένο»του
είναι συνδεδεμένο με την ύπαρξη των συνόλων αυτών,και, ότι επομένως πρέπει η
συμπεριφορά του να υπηρετεί την ύπαρξη και συντήρηση των συνόλων αυτών.
.β.-Σε κείνους που
δέχονται τα υπό α, απευθύνονται οι
παρακάτω σκέψεις.
ι.-Τα μηνύματα, με την ευρεία σημασία της λέξεως, που εκφράζει ο άνθρωπος
,όταν απευθύνεται σε συνανθρώπους του, πρέ πει να υπηρετούν τον σκοπό αυτό .
ιι.-Τα
μηνύματα αυτά,πρέπει να απευθύνονται περισσότερο και στην νόηση,και στα ένστικτα,που δεν προάγουν συνήθως τον
παραπάνω σκοπό.
ιιι.-Ο καλλιτέχνης εκφράζεται ,
απευθύνεται στους συναν θρώπους του με τα έργα του.
.ιν.- Κάθε δράση και γενικότερα
κάθε συμπεριφορά του ,πρέπει να αφετηριάζεται από την κατανόηση του ρόλου του έναντι του
εαυτού του και του συνόλου.
.ν.-Η ασχήμια που προβάλλεται από τον καλλιτέχνη δεν προάγει τον
παραπάνω σκοπό. Απευθύνεται κυρίως στα κακά ένστικτα,πληγώνει την ψυχλη του αποδέκτη,κλονίζει την πίςτη τουπρος
¨δοκμασμεες αξίες.προς την παραδεδεγμενη ηθικη.Οπως τόνισε ο Αμερικανός καλλιτέχνης Σολ Λιούιτ.: «Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, το μόνο «νόημα», που γίνεται
αυτοσκοπός, είναι η σκανδαλιστική αφύπνιση του σκοτεινού ενστίκτου, ό,τι
συνιστά τις ποικίλες σκοτεινές, διαστροφικές «δυνατότητες»
.νι.Ο απόλυτος εγωκεντρισμός
του καλλιτέχνη και στείρος είναι και για τον ίδιο, και βλαβερός για τον
διπλανό μας και το ΟΛΟ.Ο καλλιτέχνης
πρέπει να διαπαιδαγωγεί και να μην λησμονεί ότι το έργο του επηρέαζει .Από την
στιγμή που το έργο του προβάλλεται ενώπιον συνανθρώπων του, ανακύπτει η ευθύνη
του για το τι προτείνει,προβάλλει, τι εισηγείται συνειδητώς η ασυνειδήτως.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ.Η ασχήμια στην Τέχνη
δεν είναι συμβατή με την σωστή «τροφοδοσία» του ανθρώπου.Δεν γίνεται
αποδεκτή, ως ανήθικη, απάνθρωπη και επικίνδυνη,το τελευταίο ιδίως εξαιτίας της δύναμης της
εικόνας και μιας κακώς νοούμενης κουλτούρας και
μορφής ελευθερίας.
Δεν προσφέρει
τίποτε το θετικό στον προσδιορισμό της δέουσας ,ηθικής, ανθρώπινης
συμπεριφοράς.Η προβολή μιας παθογένειας στην Τέχνη δεν βοηθά στην εξαφάνισή
της.Πολλές φορές( αν όχι πάντοτε,) βοηθά στην μίμηση του κακού,βλάπτει.
Οι σκηνές βίας,ανωμάλων καταστάσεων που προβάλλει η τηλεόραση ενισχύουν σοβαρώς
την άποψη αυτή. ( Η εγκληματικότητα,το διεστραμμένο ,στις μέρες μας ακολουθεί
ανιούσα πορεία.)Η Τέχνη αποτυπώνει το ωραίο.Η άσχημη Τέχνη δεν είναι τέχνη
Η ελπίδα για τον άνθρωπο είναι η ομορφιά,
Θα μας επιτραπεί μια τελευταία σκέψη,που ίσως
ξεφεύγει από την γραμμή του κειμένου.Καθώς η αγάπη, είναι το υπέρτατο
κάλλος και παραφράζοντας ( συμπληρώνοντας)τον Ντοστογιέφσκυ,αλλά –πιστεύοντας-
χωρίς να τον προδίδουμε-, θα προσθέταμε το ισοδύ ναμο:
«Η
αγάπη , δηλαδή η ομορφιά, θα σώσει τον
κόσμο»
Ota 5-5-2023
………………………………………………………………………………………………….
ι.Η Τέχνη και τα ζώα.Μόνον
ανθρώπινο χαρακτηριστικό;
Απόψεις των Gazzaniga ,Tooby,Cosmides. Hutcheson, Desmond Morris, Dissanayke.
-Κατά
τον Hutcheson τα ζώα που έχουν πέντε
αισθήσεις έχουν αίσθηση των αντικειμένων πού αντιστοιχούν σ’αυτές
αλλά δεν αισθάνονται την ομορφιά.Ο
ίδιος θεωρεί αναγκαία την υπόθεση μιας
ειδική «αίσθησης» που πρόσφερε στην συνείδηση την αντίληψη του ωραίου.
-Ο Gazziniga( Στο βιβλίο του «Ανθρωπος»… δεν είναι τόσο απόλυτος. Γράφει: « Προφανώς
πολλές μορφές τέχνης απαντούν μόνον στον άνθρωπο H εξήγηση της τέχνης είναι ένα αίνιγμα…. Η
τέχνη είναι ένα από τα ανθρώπινα
καθολικά περιστατικά. Ολοι οι
πολιτισμοί έχουν κάποια μορφή
τέχνης…».Αναφερόμενος σε σχετικό πείραμα λέγει. «Όταν έδωσαν σε ορισμένους
χιμπαντζήδες,νεαρής ηλικίας μολύβια και χρώματα, τα ζώα απορρο φήθηκαν σε αυτά, σε σημείο να αγνοούν την αγαπημένη
τους τροφή, να γυρίζουν την πλάτη στους άλλους χιμπαντζήδες για όσο χρόνο εργάζονταν σε ένα σχέδιο. Χιμπαντζήδες
εξοικειωμένοι με τη σχεδίαση, ζητούν υλικά από τον φροντιστή, όταν
αντιλαμβάνονται ότι,τα έχει στην
κατοχή του ενώ οργίζονται όταν τους σταματούν την ώρα που ζωγραφί
ζουν.Ενας άγριος χιμπαντζής, με το όνομα
Άλφα, αρνήθηκε να σχεδιάσει όταν του
έδωσαν ένα αιχμηρό ραβδί και απέρριψε τα μολύβια που δεν ήταν ξυσμένα. Όπως φαίνεται, σε
ορισμένους χιμπατζήδες_ αρέσει η
σχεδίαση και είναι αρκετά λεπτολόγοι όσο
αφορά το αποτέλεσμα. Επίσης, οι χιμπαντζήδες αυτοί έμεναν μέσα στα όρια του
χαρτιού τους και ένας χιμπατζής μάλιστα σημάδευε τις γωνίες πριν αρχίσει.Μια
σειρά από τρία έργα ζωγραφικής,ενός αρσενικού χιμπατζή, του Κόνγκο, πουλήθηκαν σε δημοπρασία αντί 12.000 λιρών.O Desmond Morris, ο
οποίος μελέτησε κυρίως τον Κόνγο και τα
σχέδια και τις ζωγραφιές άλλων πρωτευόντων μπόρεσε να εντοπίσει έξι κοινές αρχές στην τέχνη του
ανθρώπου και των χιμπαντζήδων.Ηταν μιά δραστηριότητα που απέφερε αυτοεπίβράβευση, υπήρχε στις ομοιότητες της,
σύνθεση,τα θέματα και οι γραμμές
ποίκιλλαν, και χαρακτηριζόταν από μεγίστη ετερογένεια και καθολική θεματολογία. Όπως ακριβώς η
τέχνη των παιδιών και των ακατάρτιστων ενηλίκων σε όλους τους πολιτισμούς είναι
παρόμοια όσον αφορά τα εικαστικά της θέματα και την μορφή, τα σχέδια και οι
πίνακες των χιμπατζήδων έμοιαζαν επίσης
μεταξύ τους.Ο Morris
αποδίδει την καθολιική θεματολογία της
ανθρώπινης τέχνης εν μέρει στις
ομοιότητες των κινήσεων του σώματος και στους περιορισμούς του οπτικού
συστήματος.
Καθώς ο καλλιτέχνης εξασκείται αποκτά
μεγαλύτερο έλεγχο των μυών του και, μέσα
από την άσκηση ,μια Τρίτη επιρροή
γίνεται πό έντονη: ο ψυχολογικός παράγοντας.Ωστόσο , ο
Κόνγκο δεν ήταν και ο πρώτος κολορίστας, όπως φαίνεται ίσως από τα έργα του. Αν
τον άφηναν μόνο του με τα χρώματα τα ανακάτευε όλα μαζί μέχρι να δημιουργήσει
ένα καφέ χρώμα το οποίο χρησιμοποιούσε
στη συνέχεια. Του έδιναν πινέλα με ένα
χρώμα και, όταν αυτό τελείωνε, του έδιναν πινέλο- με άλλο χρώμα. Για να
μπορέσουν οι ερευνητές να μελετήσουν την ¨»καλλιγραφία» στις πινελιές του, άφηναν να στεγνώσει ένα
χρώμα πριν του δώσουν το επόμενο, ώστε να μην ανακατεύονται τα χρώματα και οι
πινελιές. Διαφορετικά,αν έμενε μόνος με τα εργαλεία του, δεν περίμενε να
στεγνώσει το χρώμα. χρησιμοποιούσε αμέσως το επόμενο, με αποτέλεσμα να
δημιουργηθεί ένα συνονθύλευμα από χρώματα και πινελιές. Μετά την ολοκλήρωση
ενός σχεδίου.. έδινε σήμα όταν είχε τελειώσει ένα σχέδιο, συχνά σχεδίαζε πάνω του
αν του το έδιναν κάποια άλλη
στιγμή. Ο Morris : «..τα ζωτικά στοιχεία –συμμετρία, επανάληψη,
σταθερότητα, ρυθμός, έλκουν το μάτι στην
επιλογή ενός σχεδίου..Φαίνεται να
υπάρχει μιά βιολογική τάση στην προτίμηση
γα ορισμένα από τα από τα
συστατικά μέρη των εικαστικών εικόνων……
στην τάξη και όχι στο χάος … Ο Δαρβίνος
θεωρούσε την αισθητική αίσθηση ,μια πνευματική ιδιότητα… ,αποτέλεσμα της
φυσικής επιλογή. Και η Dissanayke
δέχεται ότι η τέχνη είναι μια βιολογική συμπεριφορά.….εξελίχθηκε μέσω της
φυσικής επιλογής.. «..να κάνεις κάτι το ιδιαίτερο »…Μερικόί υποστηρίζουν ότι, η τέχνη απορρέει από ένα μόνον κίνητρο …δημιουργική παρόρμηση,,,ανακούφιση από την
ανία ,την επικοινωνία …Ο Geoffrey Miller
.. προϊόν φυλετικής επιλογής.τα δημιουργικά άτομα είχαν μεγαλύτερη αναπαραγωγική επιτυχία. Ο Steven Pinker αμφιβάλλει για την προσαρμοστική λειτουργία της τέχνης
και κλίνει μάλλον προς την άποψη ότι ,οι
τέχνες αποτελούν παραπροϊόν άλλων
λειτουργιών του εγκεφάλου και ασκώντας κριτική στην άποψη της Dissanayke
αναφέρεται στην χρήση ναρκωτικών ουσιών
που ναι μεν προκαλούν ευχαρίστηση αλλά κανείς δεν χαρακτηρίζει την
σχετική συμπεριφορά προσαρμοστική. …Οι Tooby και Cosmides δεν πιστεύουν ότι, η θεωρία δίδει
απαντήσεις, και μιλούν για ,ότι από εξελικτική ….άποψη, έχουμε αινιγματικές
ανωμαλίες .Το παράδοξο είναι η
ενασχόληση με τις δημιουργικές
τέχνες προσφέρει αυτοεπιβεβαίωση χωρίς
προφανές λειτουργικό όφελος…Γιατί ο εγκέφαλος
περιέχει συστήματα επιβράβευσης
σε όσους κάνουν τις φαντασιακές
εμπειρίες ευχάριστες …..Φαίνεται ότι,οι άνθρωποι διαθέτουμε ένα
εξειδικευμένο σύστημα που μας επιτρέπει να εισερχόμαστε σε
φανταστικής κόσμους. ….Ο νευρωνικός μηχανισμός
που επιτρέπει το παιχνίδι με τους φανταστικούς κόσμους ,μπορεί να
διαταραχθεί επιλεκτικώς (αυτιστικά παιδιά με περιορισμένη
φαντασία)…Πως καταλαβαίνει ένα παιδί ,το τι είναι πραγματικό και τί όχι; Οι Tooby και Cosmides : «Πιστεύουμε ότι ,το έργο της
οργάνωσης του εγκεφάλου, τόσο από υλική όσο και από πληροφοριακή άποψη, στη
διάρκεια της ζωής είναι το πιο απαιτητικό προσαρμοστικά πρόβλημα που θέτει η
ανάπτυξη του ανθρώπου. Η οικοδόμηση του εγκεφάλου και η προετοιμασία καθεμιάς
από τις προσαρμογές του για την όσο το δυνατόν επιτυχέστερη εκτέλεση της
αντίστοιχης λειτουργίας της, συνιστά, όπως πιστεύουμε, μια κραυγαλέα
υποεκτιμημένη προσαρμοστική πρόκληση. Θεωρούμε ότι, υπάρχει μια ολόκληρη σειρά
από αναπτυ ξιακές προσαρμογές που έχουν αναπτυχθεί για την υπερνίκηση τέτοιων
προσαρμοστικών προκλήσεων, και ότι, η πιθανότητα ύπαρξης πολλών από αυτές τις
προσαρμογές έχει αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό. Έτσι, πέρα από την αισθητική ως
τομέα έρευνας που εστιάζεται στον εξωτερικό κόσμο και εκείνη που εστιάζεται στο
σώμα, υπάρχει επίσης και ένα σύνθετο πεδίο της αισθητικής που επικεντρώνεται
στον εγκέφαλο.
Μήπως οι καλαισθητικές εμπειρίες
κάνουν τον εγκέφαλό να λειτουργεί καλύτερα; Μήπως η αισθητική είναι θεμελιώδους
σημασίας για τη μάθηση; Με όσο περισσότερο λογισμικό τροφοδο τούμε τον εγκέφαλό
μας τόσο αυτός λειτουργεί αποδοτικότερα. Οι προαναφερόμενοι συγγραφείς
πιστεύουν ότι, ίσως έχουμε
αισθητικά κίνητρα που
εξελίχθηκαν να χρησιμεύουν ως «σύστημα
καθοδήγησης »που μας ωθεί να
αναζητούμε και να βιώνουμε πτυχές
του κόσμου –κάτι που θα βοηθήσει
τις προσαρμογές μας να αυξήσουν
τις δυνατότητες τους. Οταν το κάνουμε αυτό ανταμει βόμαστε με ένα αίσθημα
ευχαρίστησης. Κατά τους ίδιους η αισθητικώς καθοδηγούμενη συμπεριφορά φαίνεται να μην είναι ωφέλιμη γιατί την
αναλύουμε από την πλευρά των προσαρμοστικών
αλλαγών στον εξωτερικό κόσμο,όχι στον
εσωτερικό κόσμο του εγκεφάλου. Κατά τους ίδιους, η τέχνη δεν είναι το κερασάκι της τούρτας,αλλά η
μαγειρική σόδα,.Oι Tooby και Cosmides
στην συνέχεια,λέγουν όχι με πολλή σιγουριά ,ότι η τάξη των ωραίων οντοτήτων σχεδιάστηκε για να κινητοποιεί επαρκώς την προσοχή μας προς αυτές ..Ο
άνθρωπος θα πρέπει να βρίσκει το ωραίο γιατί αυτό θα αποκαλύπτει ενδείξεις που θα σηματοδοτούν την στροφή της προσοχής του προς αυτές,. Η
βασική ικανότητα που μας δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιούμε όλες αυτές τις
φαντασιακές πληροφορίες είναι ο μηχανισμός αποσύνδεσης που διακρίνει την
προσποίηση από την πραγματικότητα στον εγκέφαλό
μας,….. Ο μηχανισμός αυτός φαίνεται να απαντά αποκλειστκά στον άνθρωπο….εμεις
διαφέρουμε ριζικά από τα άλλα είδη όσον
αφόρα το πλήθος των συγκυριακά αληθών πληροφοριών που χρησιμο
ποιούμε.Μπορούμε να κατηγοριοποιήσουμε τις πληροφορίες ….Ο εγκέφαλός μας δεν αποθηκεύει απλώς
γεγονότα, αλλά πληροφορίες που ενδέχεται να είναι αληθείς μόνον προσωρινά ή τοπικά ή σε συγκεκριμένο άτομο. E.O.Wilson
: « Δεν υπήρχε αρκετός χρόνος
προκειμένου να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα την απεραντοσύνη των συγκυριακών δυνατοτήτων που απεκάλυψε η υψηλή νοημο σύνη…Το κενό αυτό
κάλυψαν οι τέχνες» Η τέχνη ως μορφή μάθησης . Humphrey : « Μας βοηθά στην
κατηγοριοποίηση ,αυξάνει την προβλεπτική μας δύναμη βοηθά την αντίδραση μας σε καταστά σεις…. Κατά τους Tooby
και Cosmides συμβάλλει στην επιβίωσή
μας.…Αυτό που οι άνθρωποι βρίσκουν ωραίο
είναι προϊόν εξέλιξης εκατομμυρίων ετών των αισθήσεων ,της αντίληψης και
της γνωστικής λειτουργίας των
ανθρωπιδών. Η προτίμηση προς την
συμμετρία ανιχνεύεται σε όλους τους πολιτισμούς
και έχει εντοπιστεί και σε άλλα
ζώα…Οι Reber,Schwsartz,Wikielman : « Δεν
είναι η συμμετρία αυτή καθ εαυτήν που προκρίνεται αλλά το γεγονός ότι, φέρει λιγώτερη πληροφορία και είναι ευκολώτερη στην επεξεργασία O κόσμος προτιμά τα αντικείμενα με καμπύλες
γιατί φοβάται τα σπασίματα ή
γιατί οι καμπύλες απαιτούν μικρότερη
νοητική επεξε ργασία ; Η φυσιολογική
όραση επεξεργάζεται καλύτερα τις κάθετες ή οριζόντιες γραμμές παρά τις
λοξές…Εχουμε μια έμφυτη τάση προς τα
φυσικά τοπία ( Μήπως η φράκταλ δομή
τους;)δένδρα με φύλλωμα ( προγονικό ενδιαίτημα ;) Προτίμηση
προς τα φράκταλ σχέδια …Όταν κάτι κρίνεται ωραίο υπάρχει μεγαλύτερη δραστηριότητα στο αριστερό
ημισφαίριο ….πάντως συμμετέχουν κι άλλες περιοχές του εγκεφάλου,
Ota 5-5-2023
Γ. ΤΟ ΩΡΑΙΟ
1.Aν αναφερθούμε μόνον στην ανθρώπινη συμπεριφορά, θα λέγαμε ότι
,ωραίο είναι,ό,τι (πρέπει να)αρέσει σ΄ένα «σωστό» άνθρωπο,σ΄έναν άνθρωπο με συγκεκριμένη συγκρότηση.( Με μια
γενικόλογη διατύπωση σ΄έναν άνθρωπο με παιδεία(ας μην ασχοληθούμε στο σημείο
αυτό,με το περιεχόμενο και το στόχο ,την
έννοιά της και κυρίως το πώς). Το ποιά
θα είναι η συγκρότηση αυτή, το πώς θα
επιτευχθεί, τούτο, το πώς θα βρεθεί ο
σωστός οδηγός και το σωστό κριτήριο ,είναι ασφαλώς αποτέλεσμα επιλογής
ορθών κριτηρίων, και αποτέλεσμα μιάς
επίπονης και μακράς πορείας,
μιάς άσκησης ,μιάς τεχνικής,
ίσως μιάς φώτισης.
Στην«Αισθητική»
τού Charles Lalo (και ασφαλώς τα εκτιθέμενα εκεί αφορούν
κυρίως τις εικαστικές τέχνες) γίνεται
προσπάθεια να αποδοθεί η έννοια,να δοθεί ο ορισμός τού ωραίου. Και θυμάμαι ότι,
διάβασα εκεί, βασικώς τρείς θέσεις.Η μια
ήταν καθαρώς υποκειμενική. Ωραίο
είναι ό,τι αρέσει.Η δεύτερη διαμετρικώς
αντίθετη ήθελε σαφή αντικειμενικά κριτήρια.Η τρίτη,θα λέγαμε συμβιβαστική,
θεωρεί ωραίο,ό,τι αρέσει σε μια καλλιτεχνική συνεί δηση.Θέλοντας να ιδρύσουμε
μια αναλογία, και να αναφερθούμε στην ανθρώπινη συμπεριφορά, θα λέγαμε ότι
,Καλό είναι,ό,τι (πρέπει να)αρέσει σε ένα σωστό σ΄έναν καλό, σ΄ένα
τελειωμένο άνθρωπο,σ΄έναν άνθρωπο με συγκεκριμένη συγκρότηση.( Με μια
γενικόλογη διατύπωση σ΄έναν άνθρωπο με παιδεία(ας μην ασχοληθούμε στο σημείο
αυτό,με το περιεχόμενο και το στόχο και
την έννοιά της).
2.Ας
ανατρέξουμε στην Κοινωνιοβιολογία. Μας λέγει λοιπόν ο Κ.Κριμπάς,ότι,ήδη από τον Δαρβίνο
υπονοήθηκε η συσχέτιση τού « ωραίου» και της σεξουαλικής
επιλογής, ότι ,επιστήμονες «εξετάζουν κατά πόσον υπάρχει μια καθολική αποτύπωση
τού ωραίου, ειδικώτερα μια ανελαστική
γενετική εγγραφή ή εάν τούτο υπόκειται σε πολιτισμικές μεταβολές,» ότι, μήπως
άραγε η αξεπέραστη ομορφιά των κλασσικών αρχαιοελληνικών προτύπων οφείλεται στο ότι, πλησιάζουν στην καθολική εγγραφή τού ωραίου, και ότι, με την πάροδο τού
χρόνου η πλάστιγγα άρχισε να γέρνει προς την πλευρά των γενετικών εγγραφών. Αναφέρεται δε ο
συγγραφέας στον Kant ο οποίος αποδίδει στην αισθητική κρίση, αντικειμενική ισχύ, και
ισχυρίζεται ότι, είναι μια a
priori αρχή, μια κοινή αίσθηση
αναγόμενη σ’ένα υπεραισθητό
υπόστρωμα της ανθρωπότητας,ότι, ο
«Δαρβίνος δεν περιέπεσε στην λεγόμενη φυσιοκρατική πλάνη, (naturalistic fallacy) που θέλει να παράγει το «δέον» από το «είναι», να συμπεράνει
δηλαδή το «δέον» από την εξελικτική πορεία» αλλά υποστηρίζει ότι,τα ηθικά
συναισθήματα, προέρχονται από επιλογή γιατί δρούν θετικώς στην ύπαρξη
κοινωνικής δομής, εκτός τής οποίας είναι αδύνατη η επιβίωση για τον Άνθρωπο και γενικώτερα ότι, τα ηθικά προτάγματα είναι προιόντα τής εξελικτικής πορείας τού
Ανθρώπου. (Θέση που μας παραπέμπει στις Ιδέες του Πλάτωνος)
3.Σε
κάποιο « άλλο» επίπεδο, θα λέγαμε ότι, η
απάντηση στο ερώτημα τού τι είναι Καλό( και το ωραίο είναι καλό,- όμως από την
στενά αισθητική πλευρά δεν ισχύει
πάντοτε και το αντίστροφο) ,είναι θέμα αισθητικής,είναι μια σχέση ερωτική προς
την έννοια τού, ωραίου.Αλλά ο έρωτας
προς το ωραίο, η προσπέλαση προς το ωραίο προϋποθέτει μια συγκεκριμένη
συγκρότηση.Στην προσπάθεια ίδρυσης μιας
αναλογίας και αναφοράς στην ανθρώπινη
συμπεριφο ρά,προτάθηκε ότι ,ωραίο για
ένα σωστό άνθρωπο, σ΄έναν άνθρωπο
με συγκεκριμένη συγκρότηση ,είναι συμβατό με την φύση και τον προορισμό του,
ορισμός για μερικούς αρκετά νεφελώδης...
-Ο Πλωτίνος
συνεχίζει τις θεωρίες του Πλάτωνα (με τις πραγματείες του ‘Περί του καλού’ και
‘Περί του νοητού κάλλους’).
« ‘Αρμονίη
αφανής φανερής κρείττων»
Η Αριστοτελική
λογική συνδέει άρρηκτα τις λογικές διαδικασίες με τον προφορικό λόγο,
παραβλέποντας τη γενική αυτοτέλεια των νοητικών διεργασιών που έχει αναγνωρίσει
η σύγχρονη μαθηματική λογική. Ο Αριστοτέλης, θεωρεί ως πηγή του καλού τον ρυθμό
,την συμμετρία και την αρμονία (Ποιητική) και απαριθμεί δέκα κατηγορίες
αξιολόγησης του αισθητικού αντικειμένου: ουσία, ποσόν, ποιόν, προς τι, που,
πότε, κείσθαι, έχειν , ποιείν, πάσχειν..
Ο Ηράκλειτος κάνει λόγο για κρυμμένη αρμονία,
ανακαλύπτοντάς την ακόμα και σε αυτό που ο Νίτσε ονόμασε αργότερα ‘Διονυσιακό
στοιχείο’.
Για τον Χέρμπαρτ
το ωραίο δεν οφείλει την ύπαρξή του στο περιεχόμενό του, αλλά στη μορφική του
διάταξη.(Αισθητική της Μορφής)
Η ελπίδα για τον άνθρωπο είναι η ομορφιά,
Θα μας επιτραπεί μια τελευταία σκέψη,που ίσως
ξεφεύγει από την γραμμή του κειμένου.Καθώς η αγάπη, είναι το υπέρτατο
κάλλος και παραφράζοντας ( συμπληρώνοντας)τον Ντοστογιέφσκυ,αλλά –πιστεύοντας-
χωρίς να τον προδίδουμε-, θα προσθέταμε το ισοδύ ναμο:
«Η
αγάπη , δηλαδή η ομορφιά, θα σώσει τον
κόσμο»
.
Δ Η Μουσική
Ετυμολογικά
Γνωστή και ως Απολλώνια Τέχνη, η μουσική
έλκει το όνομά της από τις εννέα Μούσες της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Με
την αρχική αρχαιοελληνική της έννοια η μουσική περιελάμβανε το σύνολο των
τεχνών που βρίσκονταν υπό την προστασία
των Μουσών δηλαδή την Ποίηση, το Μέλος και
τον Χορό ως
μια αδιάσπαστη ενότητα τεχνών που καλλιεργήθηκε ιδιαίτερα στο Θέατρο. Κατ’επέκταση τα
γράμματα και τις τέχνες ,εκτός των
εικαστικών και τής αρχιτεκτο νικής.( Εγκυκλ.ΗΛΙΟΥ)K
-Κατά τον εσωτεριστή Fabre d’‘Olivet ( εν « Η
εσωτερική διάσταση της Μουσικής» - «Music
Explained as Science and
Art».Πύρινος Κόσμος 1991)η λέξη «μουσική» είναι ελληνική και
προέρχεται από τη λέξη «μούσα» που ανάγεται στους Αιγύπτιους και την κατάληξη
«ική» που είναι Κελτικής προέλευσης. Η Αιγυπτιακή λέξη «μας» ή «μους» σημαίνει
στην πραγματικότητα «γενιά» «παραγωγή» ή «ανά πτυξη έξω από μια αρχή», δηλαδή
τυπική εκδήλωση ή ενεργοποίηση αυτού που ήταν εν δυνάμει. Αποτελείται από τη
ρίζα «ας» που
χαρακτηρίζει τη συμπαντική,
πρωταρχική αρχή και την ρίζα «μα», που
εκφράζει όλα όσα γεννούν, αναπτύσσονται ή εκδηλώνονται
ή αποκτούν μια εξωτερική μορφή.
-Οπως ισχύει σε πάρα πολλές
γλώσσες, το μοναδικό ον, ο Θεός και η «μα» αφορούν καθετί το γόνιμο, το
δημιουργικό, το παραγωγικό — στην ουσία έχουν την έννοια της«μητέρας» .Έτσι, η
ελληνική λέξη «μούσα» αφορούσε, από τότε ακόμη που καθιερώθηκε, κάθε ανά πτυξη
που προκύπτει από μια αρχή, σε κάθε σφαίρα δραστηριότητας όπου, το πνεύμα περνά
από τη δυνητικότητα στην πράξη και ενδύεται μια ορατή μορφή. Στην πιο
περιορισμένη της εφαρμογή εκφράζει έναν τρόπο ύπαρξης, όπως δηλώνει η λατινική
λέξη «μος». Η κατάληξη «ική» φανερώνει ότι,το ένα συσχετίστηκε με το άλλο λόγω
ομοιότητας ή εξάρτησης ή λόγω του ότι, προέκυψε απ’ αυτό.»
-Κατά Μπαμπινιώτη από το λατινικό
musica
Ορισμός -Έννοια
- Με την
σημερινή της έννοια μουσική
είναι η Τέχνη που βασίζεται στην οργάνωση ήχων και σκοπός της είναι η σύνθεση,
εκτέλεση και ακρόαση/λήψη ενός έργου. Με τον όρο μουσική εννοείται επίσης και
το σύνολο ήχων από το οποίο απαρτίζεται ένα μουσικό κομμάτι
- Το Καθολικό
Λεξικό της Οξφόρδης (Oxford Universal Dictionary) γράφει ότι, η μουσική είναι
: «μία από τις καλές τέχνες που
ασχολεί ται με το συνδυασμό ήχων, με σκοπό την ομορφιά της μορφής και
της έκφρασης της σκέψης ή συναισθήματος»
-Μπορούμε
επίσης να ορίσουμε την μουσική ως τέχνη,
που καλύπτει την ανάγκη του ανθρώπου, να εκφράσει με τους ήχους, τις σκέψεις,
και τα συναισθήματά του.
Ιστορικά
Πρέπει κατ’αρχήν να σημειωθεί το μέχρι
στιγμής αυτονόητο---και λέγουμε μέχρι στιγμής γιατί δεν δικαιούμαστε να
αγνοήσουμε πιθανές σχετικές μελλοντικές
δυνατότητες της Τεχνικής Νοημοσύνης--- ότι, μόνον η μουσική δεν έχει εξ
όσων γνωρίζουμε,την δυνατότητα να μας
δώσει ένα απτό δείγμα της
παρελθούσας της ζωής.
Μετά την Εισαγωγή αυτή έχουμε :
Προϊστορική
εποχή
Ανευρέθηκαν
αρχαιολογικά ευρήματα ,που έχουν
θεωρηθεί ως αυλοί.. όπως αυλοί με επτά
τρύπες, και έγχορδα όργανα σε αρχαιολογικούς χώρους του πολιτισμού της κοιλάδας
Ίντους, με την Ινδία να έχει μία από τις παλαιότερες μουσικές
παραδόσεις του κόσμου. Από τον πολιτισμό της κοιλάδας του Ινδού ποταμού, έχουν
διασωθεί γλυπτά που αναδεικνύουν χορευτικές δραστηριότητες, καθώς και μουσικά
όργανα όπως το φλάουτο με επτά τρύπες. Διαφόρων ειδών έγχορδα όργανα και
τύμπανα έχουν βρεθεί σε ανασκαφές .Το ιερό κείμενο Ριγκβέντα περιέχει στοιχεία που βρίσκον ται στη σημερινή Ινδική
μουσική, με μουσική
σημειογραφία που υποδηλώνει το μέτρο και τον τρόπο της ψαλμωδίας. Η Ινδική
κλασική μουσική (ή μάργκα) είναι μονοφωνική και βασίζεται σε μια
μελωδική γραμμή - ή ράγκα - που οργανώνεται ρυθμικά μέσω
των τάλα. Η ινδουιστική μουσική επηρεάστηκε από περσικές πρακτικές
εκτέλεσης των Αφγανών της μογγολικής αυτοκρατορίας της Ινδίας.
Οι αρχαιότερες συλλογές προϊστορικών μουσικών
οργάνων έχουν βρεθεί στην Κίνα και χρονολογούνται μεταξύ των 7000 και 6600 π.Χ.
Η Κινέζικη κλασική μουσική - η παραδοσιακή τέχνη ή αλλιώς αυλική μουσική της
Κίνας - έχει ιστορία με εύρος περίπου τριών χιλιάδων χρόνων. Περιλαμβάνει
αυτούσια συστήματα μουσικής σημειογραφίας, μουσικές τονικότητες και τονικά ύψη,
όργανα, μουσικά είδη και στυλ. Η κινέζικη μουσική είναι πεντατονική-διατονική
και έχει κλίμακες με δώδεκα φθόγγους, όπως οι αντίστοιχες του δυτικοευρωπαϊκού
συστήματος.
Στην
Αρχαία Ελλάδα
Κατά
την αρχαϊκή και κλασική εποχή, ο όρος μουσική εννοούσε τον μουσικά προκαθορισμένο στίχο,
όπως εμφανιζόταν στα διάφορα ποιητικά είδη και κυρίως στη λυρική
ποίηση. Η μουσική αυτή αποτελούσε ένα μεγάλο κομμάτι του αρχαιοελληνικού θεάτρου με
μεικτές χορωδίες να τραγουδούν .Υπήρχαν
μουσικά όργανα όπως, μεταξύ άλλων, ο αυλός, η λύρα, και ιδιαίτερα η κιθάρα. Η
μουσική συνιστούσε σημαντικό τμήμα
της αρχαιοελληνικής παιδείας. Τα αγόρια άρχιζαν μουσικές σπουδές από την ηλικία των έξι . Σε μεταγενέστερα χρόνια η
αρχαιοελληνική μουσική δέχτηκε
επιδράσεις από τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή αυτοκρατορία, και
την ανατολική Ευρώπη.
Μεσαίωνας
Κατά την
διάρκεια του Μεσαίωνα (500 – 1400), το μοναδικό ευ ρωπαϊκό ρεπερτόριο που
διασώζεται και χρονολογείται πριν τις αρχές του 8ου αιώνα είναι το μονοφωνικό λειτουργικό τραγούδι της Ρωμαϊκής Καθολικής Εκκλησίας, της
οποίας η κύρια παράδοση ονομάζεται Γρηγοριανό Μέλος.
Παράλληλα με τις εκκλησιαστικές και ιερές παραδόσεις, υπήρχε μια ζωντανή
παράδοση λαϊκών τρα γουδιών με μη-θρησκευτικού χαρακτήρα (αγγλ., secular song).
Κατά την Αναγεννησιακή περίοδο (1400 - 1600), ένα
μεγάλο μέρος της διασωθείσας μουσικής της Ευρώπης του 14ου αιώνα είναι λαϊκά
τραγούδια. Από τα μέσα του 15ου αιώνα, χρησιμοποιούνταν από συνθέτες και
τραγουδιστές σε θρησκευτικές συνθέσεις. Διακεκριμένοι συνθέτες της
περιόδου θεωρούνται οι Παλεστρίνα, Τόμας
Μόρλεϋ (Thomas Morley) και Ορλάντο
ντι Λάσο.
Τον ενδέκατο αιώνα, ο Βενεδικτίνος μοναχός Γκουίντο
ντ' Αρέτσο,
(Guido d'Arezzo,(995 - 1050) καθιέρωσε ένα σύστημα καταγραφής της μουσικής,
βασιζόμενο σε οριζόντιες γραμμές και τετράγωνα σύμβολα τα οποία σημείωναν τη
σχέση της εκάστοτε νότας με μια κεντρική. Το σύστημα αυτό θεωρείται ως ο
πρόδρομος του πεν
ταγράμμου που
επικρατεί στη Δυτική μουσική
σημειογραφία μέχρι
σήμερα.
Βυζαντινή
μουσική
Η Βυζαντινή
μουσική είναι η μουσική της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, που απαρτίζεται αποκλειστικά
από ελληνικά κείμενα ως μελωδία. Έλληνες και ξένοι ιστορικοί συμφωνούν ότι,
αυτές οι μελωδίες, οι εκκλησιαστικοί Ήχοι και γενικά το όλο σύστημα της
βυζαντινής μουσικής, συνδέεται στενά με το αρχαίο ελληνικό μουσικό σύστημα.
Οι αρχές της χρονολογούνται από ορισμένους μελετητές στον 4ο αιώνα μ.Χ, λίγο
μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη από τον Μέγα
Κωνσταντίνο.
Η βυζαντινή
μουσική που διασώζεται είναι στο σύνολό της εκκλησιαστική, με εξαίρεση
κάποιους αυτοκρατορικούς ύμνους, που και αυτοί έχουν θρησκευτικά στοιχεία.
Το βυζαντινό άσμα ήταν μονωδικό, σε ελεύθερο ρυθμό ,και προσπάθησε συχνά
να απεικονίσει μελωδικά την έννοια των λέξεων. Η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε
ήταν η ελληνική.
Κλασική
μουσική
Στη δυτική
Ευρώπη, η μουσική εξελίχθηκε από την μονοφωνία ως την πολυφωνία και την ομοφωνία, από την εξάρτησή της στο ποιητικό
- κυρίως θρησκευτικού αρχικά περιεχομένου - κείμενο, έως την ανεξαρτητοποίηση
της από την γλώσσα μέσω της ενόργανης μουσικής, από τις πρώτες προσπάθειες για
δημιουργία ενός ορθολογικού συστήματος σημειογραφίας από τον Βοήθιο κατά τον 5ο
αιώνα, μέχρι την τονική
μουσική και
από εκεί στην ατονικό
τητα στις αρχές του 20ου
αιώνα.
Στον δυτικοευρωπαϊκό χώρο επινοήθηκε επίσης και τελειοποιήθηκε σειρά από
συστήματα Μου σικής Σύνθεσης, όπως η Αντίστιξη ή Κοντραπούντο, η Φούγκα, η Αρμονία, ο Δωδεκαφθογγισμός ή Σειραϊσμός.
-Ο Fabre d’Olivet λέγει ότι, η μουσική που
δόθηκε στους ανθρώπους σαν ένα θεικό δωρο , μεταφέρθηκε από τους
Ουρανούς στην Γή από κάποιο Θεό ή
υπερφυσική οντότητα.
Η αξία –επίδραση της Μουσικής-
Διαγραμματικά:
1.-Η
Μουσική με το να τροποποιεί τις
βιοχημικές διαδικασίες και να ενισχύει την πλαστικότητα του εγκεφάλου,
διευκολύνει την επίλυση προβλημάτων, την αύξηση της λεκτικής ευφράδειας, του δείκτη Νοημοσύνης
κλπ.
Ειδικότερα.
Η Μουσική
(μεταξύ άλλων)
2.-Δημιουργεί
κατάσταση ευφορίας με την έκλυση ντομαμίνης.
3.-Επηρεάζει
ολόκληρο το σώμα μας.
4.-Αναδιοργανώνει
τις νευρωνικές διασυνδέσεις στον ακουστικό φλοιό και επηρεάζει την ψυχολογική
μας διάθεση. Καταπραΰνει την ανθρώπινη συμπεριφορά. (τουλάχιστον ορισμένα είδη
μουσικής)
5.-Συνιστά
τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο εκφράσεως συναι σθημάτων, καθώς ο έναρθρος
λόγος, ως ηχητικό μέσο δεν δύναται να
αποδώσει το φάσμα των αποχρώσεων των
προσωπικών ανθρώ πινων σκέψεων και συναισθημάτων
6.Θεραπεύει ασθένειες .Έχει χρησιμοποιηθεί στην ιατρική, για θερα
πευτικούς σκοπούς.( σε περίπτωση νευρασθένειας ,της νόσου Πάρκισον,
επιληψίας, της ημικρανίας κλπ)
7.-Προάγει
την ανάπτυξη των αισθητηριακών και γνωστικών λει τουργιών στα νεογνά .
8.-Χρησιμοποιείτα--
για την αντιμετώπιση του άγχους και του
πό νου. Τα εργαστήρια μουσικής πολλαπλασιάζονται για να βοηθήσουν άτομα. Βοηθά
στην ανάπτυξη των ικανοτήτων εκμάθησης ομιλίας στα μικρά παιδιά.
9.-Εμπλέκει τον εγκέφαλο σε κάθε είδους
ενδιαφέρουσες δραστηρι ότητες. Η αναπαραγωγή μουσικής οδηγεί τον εγκέφαλο σε
πλήρη αποδέσμευση
10.-Η κατάλληλη μουσική.—και η
προϋπόθεση αυτή,ισχύει πάντοτε)-καταπραΰνει την «ψυχή» ,ηρεμεί.
11.-Κατά τον Fabre d’Olivet, με την μουσική διεισδύεις στην εσώτατη
φύση των πάντων και μπορείς να
γνωρίσεις το άγνωστο
12.- .Η μουσική είναι τρόπος
επικοινωνίας
13.-Η κατάλληλη μουσική διευκολύνει
την συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων, την ενωτική πορεία τους, και την
απαλλαγή τους από κακές πρακτικές και αντιλήψεις.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΩΤΕΡΑ
Η
Επίδραση της Μουσικής (Γενικώς)
-Την αξία της
Μουσικής αντελήφθησαν και εξύμνησαν μεγαλοφυΐες του πνεύματος όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτων, ο Πυθαγόρας, ο Ρομαίν
Ρολάν , ο Καρτέσιος, ο Γκαίτε, ο Μπετόβεν, ο Βάγκνερ, ο Στραβί
νσκι κ.α., καθώς φυσικά και οι λαοί μέσω της παραδοσιακής τους
τραγουδοποιίας.Η μουσική είναι ένας μη λεκτικός, αλλά ιδιαίτερα από τελεσματικός
τρόπος μετάδοσης συναισθημάτων: αυτά που βιώνουμε όταν ακούμε ένα μουσικό έργο
ταυτίζονται εντυπωσιακά με εκείνα των συνανθρώπων μας που μοιράζονται μαζί μας
αυτή τη μουσική εμπειρία.
Ειδικώς
για τον Πυθαγόρα
Αναφέρεται πώς ο Πυθαγόρας είχε «εμπλοκή» και με την μουσική. Οτι, ανεκάλυψε
την διατονική κλίμακα και ,ότι, υπεστήριξε πώς όλη η μουσική μπορεί
να ταξινομηθεί και εκφρασθεί σε μαθηματικούς
λόγους που μπορούσαν να εφαρμοστούν στο Σύμπαν .Η
τελευταία αυτή σκέψη οδήγησε στην διαμόρφωση της περίεργης θεωρίας της
αρμονίας ( ή Μουσικής των σφαιρών). Βάση της θεωρίας ήταν οι αρμονικές σχέσεις μεταξύ όλων των
ουρανίων σωμάτων που παρή γαν μουσική, οφειλόμενη ειδικότερα στο ότι, όλα τα ουράνια σώματα κινούνται
ορμητικώς στο διάστημα ,η οποία όμως μουσική δεν ήταν δυνατόν να
ακουσθεί από τους ανθρώπους, και τούτο γιατί αυτοί
δεν μπορούσαν να υπερβούν την
υλική κατάστασή τους. Μόνον οι φωτισμένοι όπως
ο Πυθαγόρας .
Ο Πυθαγόρας ήταν αυτός που πρώτος
έθεσε τις βάσεις της επιστήμης της Μουσικής με μια επιστημονικά θεμελιωμένη
θεωρία της Μουσικής. Ανεκάλυψε τη σχέση ανάμεσα στο μήκος των χορδών και το
τονικό ύψος που δίνουν. Η σχέση μεταξύ δύο αριθμών, αυτό δηλαδή που ονομάζεται
σήμερα στην αριθμητική και στην γεωμετρία, λόγος, στη μαθηματική θεωρία της
Μουσικής του Πυθαγόρα ονομάζεται «Διάστημα», που ορίζεται ως η αριθμητική σχέση
με την οποία εκφραζόταν ο λόγος του μουσικού διαστήματος. Το μουσικό διάστημα,
που εκφραζόταν ως «σχέση δύο αριθμών προς αλλήλους» στην θεωρία της Μουσικής
του Πυθαγόρα, ονομαζόταν κατά τα άνω, αρχικά διάστημα = απόσταση δυο σημείων
απ’ αλλήλων. Το «διάστημα» αυτό είχε πράγματι δύο συνοριακά σημεία (πέρατα,
όρους), τα οποία δινόντουσαν ως αριθμοί. Για να το πετύχει αυτό χρησιμοποίησε
ένα έγχορδο όργανο, που το δημιούργησε ο ίδιος, το «Μονόχορδο»Ο Πυθαγόρας ,ή ακριβέστερα και ίσως δικαιότερα οι Πυθαγόρειοι, ανεκάλυψαν μια σχέση απόλυτα
σταθερή ανάμεσα στο μήκος των χορδών της λύρας και των βασικών συγχορδιών (1/2 για
την όγδοη, 3/2 για την πέμπτη και 4/3 για την τέταρτη). H θαυμαστή ιδιότητα
αυτών των αρμονικών σχέσεων έγκειτο στο ότι περι λάμβαναν τους τέσσερις πρώτους
φυσικούς αριθμούς (1, 2, 3, 4), το άθροισμα των οποίων ισούται με το 10, τον
ιερό αριθμό των Δελφών (Τετρακτύς). Σε εκείνο που ενδιαφέρει στην προσπάθειά
μας και αυτή που λέγεται ότι, άσκησε την ευρύτερη επίδραση πάνω στη σκέψη του
και ότι, υπήρξε το θεμέλιο της μαθηματικής
φιλοσοφίας του Πυθαγόρα ήταν αυτή που
. αφορούσε το πεδίο της μουσικής. Δηλαδή:
Ανεκάλυψε ότι., αυτά τα διαστήματα της μουσικής κλίμακας, που ακόμη και σήμερα
ονομάζονται τέλειες αρμονίες μπορούν να διατυπωθούν όπως και ανωτέρω
αναφέρεται, αριθμητικά ως αναλογίες μεταξύ των αριθμών 1,2,3 και 4. Οι αριθμοί
αυτοί προστιθέμενοι μας δίνουν το 10, αριθμό που, σύμφωνα με τον περίεργο
πυθαγόρειο συνδυασμό μαθηματικών και μυστικισμού, ονομαζόταν τέλειος
αριθμός.(Σημ. Αν δεν κάνω λάθος σήμερα
τέλειος αριθμός θεωρείται εκείνος που είναι άθροισμα των διαιρετών του.λ.χ.. το
6=1+2+3 Από την άποψη αυτή το 10 δεν είναι τέλειος αριθμός)
Ο κοινός μας πρόγονος δεν τραγουδούσε
.Κατά τον Δαρβίνο η μουσική πιθανώς
αρχικά ήταν προσαρμοστική ,αργότερα κατέστη ,μορφή επικοινωνίας,
πρωτογλώσσα και μετά γλώσσα . Και τα όψιμα έμβρυα ανταποκρίνονται στην μουσική, . Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι, ο εγκέφαλος
,τουλάχιστον σε νεαρή ηλικία αντιμετωπίζει την γλώσσα ως ειδική περίπτωση
μουσικής. Η μουσική μπορεί να προετοιμάσει για την αναγνώριση λέξεων .. Μουσική
και γλώσσα έχουν μερικές κοινές νευρωνικές περιοχές. Υπάρχει μια φράκταλ συνιστώσα και στην
μουσική,..Οταν ακούμε μουσική έχουμε έκλυση οπιοειδών ,και κατάσταση
ευφορίας…απελεθέρωση ντοπαμίνης. Η
μουσική αυξάνει θετικά συναισθήματα ,όπως ακριβώς και τα οπτικά ερεθίσματα
,πράγμα καλό,γιατί η καλή διάθεση
διευκολύνει την δημιουργική επίλυση προβλη μάτων…αυξάνει την λεκτική
ευφράδεια .Τα ερεθίσματα που μας φέρνουν σε κατάσταση διέγερσης δεν
περιορίζονται στην μουσική…τα μαθήματα μουσικής κατά την παιδική ηλικία ,συνδέονται
με μικρές αλλά μακράς διαρκείας αυξήσεις στο δείκτη νοημοσύνης. Αγνοούμε το γιατί ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου είναι μεγαλύτερες στους
μουσικούς,δεν γνωρίζουμε όμως αν αυτό οφείλεται στην εκμάθηση ενός
μουσικού οργάνου, ή αν τα παιδιά που επιλέγουν να μάθουν ένα μουσικό όργανο,
έχουν ήδη νευρωνικές διαφορές, αλλά υπάρ
χουν ενδείξεις ότι, η μάθηση προκαλεί
τις διαφορές αυτές ,,…..πιθανόν η εκπαίδευση στην μουσική, και στις τέχνες να
βελτιώνει την γλώσσα,τις οπτιχωρικές δεξιότητες ,την προσοχή,( μια πτυχή
της οποίας, αφορά τους μηχανισμούς για την αυτορρύθμιση του γιγνώσκειν και του
συναισθήματος όπως η συγκέντρωση και ο έλεγχος των παρορμήσεων) και τις επιδόσεις στην αριθμητική, -
-
Κατά τον εσωτεριστή Fabre
d’Olivet
που ανάλωσε όλη του τη ζωή στην μελέτη της εσωτερικής γνώσης, οι ρίζες
της οποίας ανάγονται, όπως ο ίδιος υποστηρίζει, σε μυθικές εποχές , η μουσική δεν ασκεί επιρροές με τις εξωτερικές
της φόρμες ,ούτε με τα στοιχεία που
εξυπηρετούν την διαμόρφωσή τους, αλλά με τις
αρχές που τις δομούν. Κατά τον ίδιο, η μουσική είναι συμπαντική
επιστήμη χωρίς την οποία δεν μπορεί κανείς να εισδύσει στην εσώτατη ουσία των πάντων και ότι,εκείνο που την έκανε
να θεωρείται τόσο σπουδαία ήταν η
ιδιότητα της να αποτελεί ένα εύκολο πέρασμα
από φυσικό στο άγνωστο.
Η
θεραπευτική επίδραση της μουσικής.Η
ηθική της
-Ενώ
χρειάζονται ειδικές γνώσεις για να
κατανοηθεί ένα μουσικό έργο, εντούτοις, για την αισθητική απόλαυσή του αρκεί, η διάθεση για ακρόασή του, με
τον « αστερίσκο» ότι,η απόλαυση αυτή εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τον
μουσικό και τον ευρύτερο καλλιτεχνικό
πολιτισμό της ιδιαίτερης καταγωγής και διαμονής του, καθώς και από τα μουσικά
ύφη και είδη με τα οποία είναι προσωπικά εξοικειωμένος. Λ.Χ.δύο ακροατές με
διαφορετικό μουσικό και πολιτι σμικό υπόβαθρο,
ένας Γερμανός και ένας Ινδός, θεωρείται δύσκολο να έχουν τα ίδια
αισθητικά συμπεράσματα. ακούγοντας την 9η Συμφωνία του Μπετόβεν ή μια ινδική
ράγκα.
Η ηχοθεραπευτική αγωγή Tomatis, (επιδρά
ως μία κατ’ ουσία νευρωνική επίδραση), επενεργεί ευεργετικά στο κεντρικό
νευρικό σύστημα ενεργοποιώντας τη λειτουργικότητά του και προάγοντας τις
ανώτερες εγκεφαλικές λειτουργίες (μνήμη, κρίση, αντίληψη). Ως εκ τούτου,
εφαρμόζεται με επιτυχία στα άτομα τρίτης ηλικίας βελτιώνοντας τη νευρομυϊκή
υποτονικότητα και την απάθεια, τόσο συχνά στις προχωρημένες ηλικίες, επάγοντας
ένα συναίσθημα ψυχικής ευεξίας και αισιοδοξίας. Για τους ίδιους ακριβώς λόγους
χρησιμοποιείται με πολύ καλά αποτελέσματα σε μια ευρεία γκάμα νευρολογικών
παθήσεων.Κοινά στοιχεία τόσο της γλώσσας όσο και της ομιλίας και της μουσικής
είναι ο παράγοντας χρόνος, το τονικό ύψος, η χροιά, ο ρυθμός, η ένταση, το
μελωδικό περίγραμμα, η δόμηση προτάσεων εννοιολογικών και μουσικών φράσεων
αντίστοιχα.
.
-
Αναφερόμενος στην σχέση της μουσικής με την ηθική διαπαιδαγώγηση αναφέρεται ο
εσωτεριστής Fabre d’Olivet,στο βιβλίο του « Η
εσωτερική διάσταση της Μουσικής» ( «Music Explained as Science and Art.) Κατ΄αυτόν ,o Πλάτων χρονολογούσε την διαφθορά των νέων από την περίοδο που άρχισε να παρακμάζει η
μουσική.
-
Γράφει ο
Σ.Μανουσέλης
«Η νευροαισθητική έρευνα επιχειρεί να
διαφωτίσει το πώς αντιδρά ο εγκέφαλός μας όταν ακούει ή δημιουργεί ένα όμορφο
μουσικό έργο και όχι «τι είναι» η ομορφιά που βιώνουμε σε αυτό . Η προσωπική
εμπειρία μας από την ακρόαση ή την εκτέλεση ενός μουσικού έργου αναδύεται ως
«εγκεφαλική συμφωνία» από την ενεργοποίηση όλων των ανατομικών και λειτουργικών
«σπονδύλων» του μουσικού εγκεφάλου, δηλαδή των ειδικών συστημάτων του εγκεφάλου
μας που ενεργοποιούνται από τη μουσική.
Γιατί όποτε ακούμε μουσική ή όταν τραγουδάμε, κρατάμε τον ρυθμό
χτυπώντας το πόδι μας στο πάτωμα και όταν αλλάζει ο ρυθμός της μουσικής αλλάζει
και ο ρυθμός που κινούμε το πόδι ή άλλα μέρη του σώματός μας; Γεγονός που
υποδεικνύει ότι τόσο το άκουσμα όσο και η εκτέλεση της μουσικής επηρεάζουν
ολόκληρο το σώμα μας. Πίσω από τις μουσικές μας απολαύσεις δεν κρύβονται
μόνο νότες, ρυθμοί και μελωδίες, αλλά κάτι πολύ βαθύτερο, μια ιδιαίτερα
περίπλοκη και εν πολλοίς υποσυνείδητη εγκεφαλική διεργασία που δύσκολα
περιγράφεται λεκτικά από τους μουσικόφιλους.
Μόνο
ανοίγοντας το «μουσικό κουτί» του εγκεφάλου θα μάθουμε πώς μας επηρεάζει η
μουσική
Πράγματι, όπως επιβεβαιώνεται από πλήθος ερευνών, το άκουσμα της
μουσικής ασκεί πάνω στο σώμα μας, και ειδικά στον εγκέφαλό μας, την ίδια
διεγερτική επίδραση με τις εξωγενείς ψυχοδραστικές ουσίες, που η λήψη τους
προκαλεί την έκλυση ντοπαμίνης στο κεντρικό νευρικό μας σύστημα. Η ντοπαμίνη
είναι μια οργανική ουσία που δρα στον εγκέφαλο ως νευροδιαβιβαστής, δηλαδή ως
ένα χημικό σήμα που παράγεται από τα νευρικά κύτταρα για να επικοινωνούν μεταξύ
τους και να ρυθμίζουν κάποιες σημαντικές λειτουργίες τους.
Η έκλυση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο μετά από κάποιες έντονες
μουσικές εμπειρίες αναδιοργανώνει τις νευρωνικές διασυνδέσεις στον ακουστικό
φλοιό και επηρεάζει την ψυχολογική μας διάθεση. Ισως έτσι εξηγείται η
αινιγματική δύναμη της μουσικής να μας συνεπαίρνει και να μας γεννά εντονότατα
συναισθήματα.
Αν, όμως,
όπως υποστηρίζουν οι σύγχρονες Νευροεπιστήμες, κάθε διανοητική και
συναισθηματική μας εκδήλωση εξαρτάται από την ενεργοποίηση ορισμένων δομών του
εγκεφάλου μας, της πολύπλοκης βιολογικής μηχανής που με βάση τα εξωτερικά
ερεθίσματα συνδιαμορφώνει κάθε συμπεριφορά μας, τότε δεν θα έπρεπε να
αναζητήσουμε μέσα στον εγκέφαλό μας το αναγκαίο βιολογικό υπόστρωμα για την
έκφραση της πανανθρώπινης μουσικής ικανότητας, η οποία εκδηλώνεται τόσο κατά
την ακρόαση όσο και κατά την εκτέλεση ενός μουσικού έργου;
Πράγματι, καταγράφοντας την εγκεφαλική δραστηριότητα και τις
ψυχολογικές αντιδράσεις των ατόμων που ακούν ένα ορισμένο μουσικό κομμάτι, οι
ειδικοί διαπίστωσαν ότι, οι περισσότεροι άνθρωποι, μολονότι ενδέχεται να
έχουν διαφορετική μουσική παιδεία ή να ανήκουν σε διαφορετικές
πολιτισμικές-εθνικές παραδόσεις, εκδηλώνουν συνήθως πανομοιότυπες και
προβλέψιμες συναισθηματικές αντιδράσεις στο άκουσμα της συγκεκριμένης μουσικής.
Υπάρχει ένα εγκεφαλικό κέντρο για τη μουσική ;
Ωστόσο, καταγράφοντας και παρακολουθώντας εργαστηριακά τα
λεπιμέρους δομικά στοιχεία κάθε μεμονωμένης μουσικής εμπειρίας, όπως είναι το
ιδιαίτερο ύψος, η χροιά, ο ρυθμός, η μελωδία και η αρμονία, οι νευροεπιστήμονες
διαπίστωσαν ότι, ο εγκέφαλός μας δεν επεξεργάζεται αυτά τα επιμέρους δομικά
στοιχεία σε ένα ενιαίο και μοναδικό «κέντρο για τη μουσική». Συμβαίνει το
ακριβώς αντίθετο: στον εγκέφαλό μας υπάρχουν πολλά συστήματα για την
επεξεργασία της μουσικής, τα οποία είναι διάσπαρτα κατανεμημένα στο φλοιό των
δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων (κυρίως στον άνω βρεγματικό και στον
κογχο-μετωπιαίο εγκεφαλικό φλοιό), στην παρεγκεφαλίδα και σε υποφλοιώδεις
δομές, όπως π.χ. η αμυγδαλή.
Πράγματι, στον εγκέφαλό μας έχουν εντοπιστεί διαφορετικά
υποσυστήματα που ενεργοποιούνται τόσο για την επεξεργασία των επιμέρους δομικών
στοιχείων της μουσικής όσο και για την τελική, ενιαία εμπειρία ενός
συγκεκριμένου μουσικού έργου. Ομως, αυτή η τελική και ενιαία αντίληψη της
μουσικής προϋποθέτει και εξαρτάται από την ενεργοποίηση όλων των ημιαυτόνομων
(ανατομικά) αλλά στενότατα συνδεδεμένων (λειτουργικά) εγκεφαλικών
υποσυστημάτων.
Επομένως, η ενιαία εμπειρία ενός μουσικού έργου αναδύεται ως
«εγκεφαλική συμφωνία» από τη σχεδόν ταυτόχρονη ενεργοποίηση όλων αυτών των
«σπονδύλων» του, δηλαδή των δομικών-λειτουργικών υποσυστημάτων του εγκεφάλου
μας που ενεργοποιούνται από τη μουσική.
Αν, όμως, η κάθε μουσική μας εμπειρία εξαρτάται από διαφορετικές
ανατομικά και λειτουργικά εγκεφαλικές δομές και ολοκληρώνεται σε διαφορετικά
επίπεδα οργάνωσης του εγκεφάλου, τότε η μουσική μας αντίληψη μπορεί να
εμφανίζει τόσες δυσλειτουργίες ή και ανωμαλίες, όσα είναι και τα επίπεδα
ολοκλήρωσής της. Κάτι που επιβεβαιώνεται καθημερινά από τη νευρολογική διάγνωση
των πολυάριθμων μουσικών παθήσεων, δηλαδή των διαφόρων περιπτώσεων «αμουσίας».
Πράγματι, οι πρώτες σαφείς ενδείξεις σχετικά με τις δομές που
εμπλέκονται στην πρόσληψη, την επεξεργασία και την εξωτερίκευση-δημιουργία της
μουσικής από τον ανθρώπινο εγκέφαλο, προήλθαν από τις κλινικές νευρολογικές
μελέτες των εγκεφαλικών δυσλειτουργιών κατά την εκτέλεση αυτών των τριών
«πράξεων» κάθε μουσικής εμπειρίας. Δυσλειτουργίες που μπορεί να οφείλονται είτε
σε επίκτητες παθολογίες είτε σε κληρονομικές νευροεκφυλιστικές παθήσεις, οι
οποίες εκδηλώνονται ως «αμουσία», δηλαδή ως σοβαρές διαταραχές κατά την
πρόσληψη ή την επεξεργασία της μουσικής.
Η κλινική μελέτη των ασθενών που είχαν υποστεί ένα σοβαρό
εγκεφαλικό ή καρδιακό επεισόδιο, που έπασχαν από επιληπτικές κρίσεις ή είχαν
αναπτύξει έναν εγκεφαλικό όγκο, έδειξε ότι οι τρεις βασικές πράξεις της
μουσικής αντίληψης -πρόσληψη, επεξεργασία και εξωτερίκευση της μουσικής-
διαφοροποιούνται όχι μόνο λειτουργικά αλλά και ανατομικά-τοπολογικά: καθεμία
συντελείται σε διαφορετικό εγκεφαλικό υποσύστημα.
Τι μας αποκαλύπτει η παθολογική αμουσία;
Ισως η πιο
ορατή συνέπεια της σπονδυλωτής οργάνωσης του εγκεφαλικού ακουστικού μας
συστήματος είναι ότι, υπάρχουν πολλές μορφές αμουσίας, οι οποίες ενδέχεται να
εκδηλωθούν ως ειδική περίπτωση κωφότητας είτε στον τόνο είτε στον ρυθμό είτε
στη χροιά, στη μελωδία κ.α. Επίσης, αυτές οι διαφορετικές μορφές αμουσίας
μπορεί να είναι επίκτητες ή συγγενείς (δηλαδή κληρονομικές).
Μια διάσημη περίπτωση συγγενούς αμουσίας είναι ο μεγάλος Ρώσος
συγγραφέας Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ, ο οποίος μας προσφέρει μια αρκετά καλή περιγραφή
αυτής της πάθησης: «Λυπάμαι που το λέω, αλλά η μουσική με αγγίζει μόνο ως
αυθαίρετη διαδοχή ήχων, λίγο-πολύ ενοχλητικών», όπως εξομολογείται στο περίφημο
βιβλίο του «Μίλησε μνήμη» (ελλ. εκδ. Πατάκης).
Πρόκειται για την πιο ακραία και σπάνια μορφή κωφότητας στη
μουσική, που περιγράφεται συνήθως ως «ολική αμουσία». Οι υπέροχες και αρμονικές
μελωδίες δεν είναι καθόλου αντιληπτές από τον ολικά άμουσο ή την άμουση, γι’
αυτά τα άτομα το άκουσμα της μουσικής μετατρέπεται σε βασανιστικό θόρυβο.
Πάντως, η περίπτωση Ναμπόκοφ παρουσιάζει ένα επιπρόσθετο ενδιαφέρον, επειδή μας
αποκαλύπτει ότι η ολική αμουσία δεν συνδέεται με την αλεξία (σοβαρή γλωσσική
πάθηση) ούτε επηρεάζει τις γλωσσικές ικανότητες των άμουσων.
Αλλά και αρκετοί κορυφαίοι μουσικοσυνθέτες του 20ού αιώνα, όπως ο
Μορίς Ραβέλ (Maurice Ravel), ο Τζορτζ Γκέρσουιν (George Gershwin), ο Μπέντζαμιν
Μπρίτεν (Benjamin Britten), εμφάνισαν κάποια στιγμή της ζωής τους μια σοβαρή
εγκεφαλική πάθηση που τους προκάλεσε «επίκτητη αμουσία», η οποία τους στέρησε
τη δυνατότητα να συνεχίσουν το δημιουργικό τους έργο. Και η ιατρική της εποχής
τους ήταν ανίκανη να κατανοήσει αυτές τις ασθένειες, πόσω μάλλον να τις
αντιμετωπίσει.
Πάντως, σήμερα η κατάσταση έχει βελτιωθεί και η σύγχρονη
νευρολογία δεν θεωρεί πλέον τις παθήσεις που σχετίζονται με τη μουσική ως...
μυστήρια. Για παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια η επιφανής Καναδή
νευροεπιστήμονας Τζάστιν Σέρτζεντ (Justine Sergent) και οι συνεργάτες της
έδειξαν ότι ο Μορίς Ραβέλ κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του είχε απολέσει
κάθε ικανότητα να συνθέτει, ενώ ήταν σε θέση να ακούει, να εκτελεί γνωστές
μουσικές κλίμακες και να απολαμβάνει τη μουσική.
Υπέφερε από μια νευροεκφυλιστική νόσο που είχε καταστρέψει
ορισμένες περιοχές στο αριστερό εγκεφαλικό ημισφαίριο. Αυτές οι εγκεφαλικές
περιοχές, στα φυσιολογικά άτομα, επιτρέπουν την άμεση σύνδεση και την
επικοινωνία μεταξύ των διαφορετικών εγκεφαλικών υποσυστημάτων που εμπλέκονται
στις επιμέρους μουσικές ικανότητες της ακοής, της εκτέλεσης και της σύνθεσης
της μουσικής. Ετσι, ο Ραβέλ μπορούσε να ακούει ευκρινώς μέσα στο κεφάλι του το
έργο, ενώ δεν μπορούσε πια ούτε να το μεταγράψει σε νότες ούτε τα το παίξει στο
πιάνο!
Στις μέρες μας, η νευροεπιστημονική ανάλυση της περίπτωσης του Μ.
Ραβέλ και πολλών άλλων ανάλογων περιπτώσεων επίκτητης αμουσίας μάς αποκαλύπτει
κάτι πολύ σημαντικό σχετικά με την οργάνωση του μουσικού εγκεφάλου: Η δομή και
η λειτουργία των εγκεφαλικών περιοχών που εμπλέκονται άμεσα στην αντίληψη, την
εκτέλεση και τη δημιουργία της μουσικής είναι «σπονδυλωτή»: αποτελείται από
πολλά και ιεραρχικά οργανωμένα υποσυστήματα, καθένα από τα οποία επιτελεί μία
επιμέρους, αλλά αναγκαία και αποφασιστική μουσική λειτουργία.»
Η Μουσική και τα ζώα
O Παναγιώτης Τσιαμούρας είναι διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου
Ιωαννίνων. Από τις εκδόσεις Κυαναυγή κυκλοφορεί το βιβλίο του «Για μια
φιλοσοφία της ζωότητας. Aπό το ανοιχτό στην απελευθέρωση των
ζώων» (2021)
Γράφει :
«Η τέχνη στο κελάηδισμα. Δεν υπάρχει
καμία αμφιβολία ότι τα πουλιά είναι μοναδικοί μουσικοί. Άραγε το αγνοούν
ή έχουν συνείδηση της τέχνης τους; Αρκεί να πάμε στο δάσος την άνοιξη και
θα βρούμε την απάντηση. Όταν δύο αρσενικά του ίδιου είδους κελαηδούν το ένα
κοντά στο άλλο, καταλαβαίνουμε ότι, αγωνίζονται για την ένταση και την
ποικιλομορφία του τραγουδιού τους. Η τσίχλα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Ένα αρσενικό τραγουδάει μόνο του. Το τραγούδι του είναι όμορφο, αν και κάπως
συνηθισμένο, παρά την ποικιλομορφία του. Όταν όμως αρχίσει να κελαηδάει ένα
άλλο αρσενικό, τότε το πρώτο αποφασίζει να προσθέσει κι άλλες στροφές, να
εμπλουτίσει το ρεπερτόριό του, να δυναμώσει τη φωνή του. Άλλωστε σε πολλά
είδη πουλιών τα θηλυκά τα κατακτούν οι καλύτεροι τραγουδιστές. Η τέχνη του
τραγουδιού στο φλερτ… Όσο προχωρούν οι επιστημονικές έρευνες για τα ζώα
διαπιστώνουμε ότι, έχουν μεγαλύτερη ευφυΐα, μεγαλύτερη ευαισθησία και
μεγαλύτερη ενσυναίσθηση απ’ ό,τι πιστεύουμε. Τότε γιατί τους αρνιόμαστε κάθε
πιθανή σχέση με την τέχνη και την τάση προς το ωραίο;»,( Philippe J. Dubois & Élise Rousseau, Η φιλοσοφία
των πτηνών. Μαθήματα ζωής από τους μικρούς φιλόσοφους της φύσης,
μτφ. Εύη Γεροκώστα, Διόπτρα, 2019, σσ. 75-76).
Έχουμε συνηθίσει να πιστεύουμε
ότι, πολλές ικανότητες είναι αποκλειστικά προνό μια του ανθρώπου· μεταξύ αυτών
και η μουσική. Τι θα συνέβαινε όμως, αν ανακαλύπταμε ότι, και τα μη ανθρώπινα ζώα δημιουργούν ήχους
για αισθητικούς λόγους και όχι μόνο για το απλό στοιχειώδες φυσικό ένστικτο
της μεταξύ τους επικοινωνίας; ……..Ο Ντάριο Μαρτινέλι (Dario Martinelli), στη μονογραφία
του How Musical is a Whale? Towards a Theory of Zoomusicology, χαρακτήρισε
την «ζωομουσικολογία την επιστήμη που μελετά την αισθητική χρήση της ηχητικής
επικοινωνίας μεταξύ των ζώων», δίνοντας έμφαση περισσότερο στην έννοια
«αισθητική» παρά σε εκείνη της «μουσικής»…. Ο ίδιος σε συνέντευξή του θα
εξηγήσει πως «η ζωομουσικολογία γεννιέται από την υπόθεση, που σήμερα πλέον
αποτελεί μια εμπειρική πραγματικότητα, ότι ,δεν είναι μόνο το ανθρώπινο
πλάσμα που τραγουδά και δημιουργεί μουσική, αλλά αυτό το χάρισμα ανήκει και σε
άλλα ζώα………….Οι «πρωτοζωομουσικολογικές» –αν θα ήταν δόκιμο να τις
ονομάσουμε έτσι– έρευνες έχουν μακρότατη ιστορία, καθώς μελέτες σχετικά με τη
χρήση του ήχου για αισθητικούς σκοπούς από την πλευρά των ζώων είχαν ήδη γίνει
από τους αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους – «Η συμβολή του Αριστοτέλη στην ζωομουσικολογία», αυτός ήταν
ο ενδεικτικός τίτλος μιας εκ των εκδηλώσεων για το Επετειακό Έτος Αριστοτέλη (2016).
Σε έργα συγγραφέων όπως ο Δημόκριτος, ο Λουκρήτιος, ο Πλούταρχος και ο Πλίνιος
ο Πρεσβύτερος συναντάμε συχνά την ιδέα σύμφωνα με την οποία τα ζώα, και κυρίως
τα πουλιά, είναι εκείνα που πραγματικά ανακάλυψαν τη μουσική και οι άνθρωποι
την έμαθαν από αυτά ή τα μιμήθηκαν. Για παράδειγμα, ο Λουκρήτιος γράφει
στο Περί Φύσεως (5.1379-1381): «Έναν καιρό, προτού ακόμα βρουν οι
άνθρωποι του τραγουδιού τους δρόμους/ και φκιάξουν μελωδίες απαλές να τις ακούν
και να ευχαριστιούνται/ μιμούνταν με το στόμα των πουλιών το λαγαρό
κελάηδημα» Ανεβαίνοντας προς την εποχή μας, μεταξύ των περισσότερο
κοντινών μας στοχαστών που ανέδειξαν την αισθητική πλευρά του τραγουδιού των
πουλιών συγκαταλέγονται οι Αθανάσιος Κίρχερ (Athanasius Kircher, Musurgia
Universalis,
1650), Τζoν
Λοκ (Δοκίμιο
για την ανθρώπινη νόηση [An Essay Concerning Human Understanding],
1690) και Τζον Χόκινς (John
Hawkins, A
General History of the Science and Practice of Music, 1776). Αυτοί οι «πρωτοζωομουσικολόγοι» ενδιαφέρθηκαν για τις ηχητικές
εκδηλώσεις στα μη ανθρώπινα ζώα θεωρώντας τες λίγο πολύ μουσική. Από την άλλη
είναι έξω από κάθε αμφιβολία πως «πρόκειται για μια εξαιρετικά ανομοιογενή
εικόνα, με εσφαλμένη θεωρητική και/ή εμπειρική έρευνα, αναχρονιστικές και/ή
διορατικές υποθέσεις, στοχευμένα και/ή εργαλειακά επιχειρήματα». Με
τη δημοσίευση της Καταγωγής του ανθρώπου (The Descent Of Man,
1871) από τον Κάρολο Δαρβίνο μεταβλήθηκε πλήρως το επιστημονικό βλέμμα προς τα
μη ανθρώπινα ζώα. Ο Δαρβίνος τοποθετεί εντός του πλαισίου της ανθρώπινης
εξέλιξης τη μουσική συμπεριφορά, αρχής γενομένης από το τραγούδι των πουλιών,
για να τη συσχετίσει με την αναπαραγωγή, τη σεξουαλική επιλογή και τους τρόπους
αλληλεπίδρασης μεταξύ των φύλων………. Κατά τη δεκαετία του 1950, στο
αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, ο Φρανκ Ουάτλινγκτον (Frank Watlington),
μηχανικός στο πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ, καθώς εργαζόταν στις Βερμούδες σε έναν
σταθμό παρακολούθησης των σοβιετικών υποβρυχίων,…, άρχισε να ακούει
ασυνήθιστους και ανησυχητικούς ήχους οι οποίοι έφταναν από τον ωκεανό και
ξεκίνησε να τους καταγράφει. Πολύ γρήγορα συνειδητοποίησε ότι, οι
συγκεκριμένοι ήχοι προέρχονταν από τις μεγάπτερες φάλαινες (Megaptera novaeangliae),
οι οποίες περνούσαν τον χειμώνα ανοιχτά των ακτών των Βερμούδων. Στη συνέχεια
ήρθε σε επαφή με τον βιοακουστικό Ρότζερ Πέιν (Roger Payne), ο οποίος μελέτησε
τις ηχογραφήσεις και αντιλήφθηκε ότι ,ακούγονταν σταθερά ρυθμικά σχήματα
επαναλαμβανόμενων ήχων, με άλλα λόγια τραγούδια. Η Κέιτι Πέιν (Katy Payne),
τότε σύζυγος του Ρότζερ Πέιν, παρατήρησε πως όλες οι μεγάπτερες μιας ορισμένης
περιοχής τραγουδούν εκδοχές του ίδιου τραγουδιού, το οποίο αλλάζει στη
διάρκεια της περιόδου. Το 1970 το ζεύγος Πέιν προχώρησε στην παραγωγή ενός
μουσικού άλμπουμ με τίτλο Songs of the Humpback Whale, που έγινε το περιβαλλοντικό άλμπουμ με τις περισσότερες
πωλήσεις στην ιστορία. Οι επιστήμονες της «Ocean Alliance», μιας
οργάνωσης που ασχολείται με την προστασία των φαλαινών και του θαλάσσιου
περιβάλλοντός τους, διαπίστωσαν ότι, τα τραγούδια διέφεραν μεταξύ των
πληθυσμών των μεγάπτερων….: «Αν επιβεβαιωθεί ότι ,η μουσική είναι ένα φαινόμενο
εκτεταμένο και μεταξύ ζωικών ειδών διαφορετικών από το ανθρώπινο ον, αυτό θα
έθετε σε ζωηρή αμφισβήτηση και τον ορισμό της μουσικής, όπως επίσης και εκείνο
του ανθρώπινου πλάσματος και του πολιτισμού του, ακόμη και την ίδια την
αντίληψη που έχουμε για τα ζώα».Μεταξύ των σημαντικότερων ζωομουσικολόγων
μελετητών συγκαταλέγεται ο ιταλικής καταγωγής Ντάριο Μαρτινέλι, .. Ο Μαρτινέλι
είχε αφιερώσει ένα από τα πρώτα κείμενά του,,στις… μεγάπτερες. Κατά τον ίδιο, οι μεγάπτερες είναι οι
«κατεξοχήν ταλαντούχες, λόγω της ποικιλίας και του πλούτου των τραγουδιών. Η
παραγωγή τους είναι εντυπωσιακή· αυτά τα κητώδη είναι πραγματικοί τζαζίστες: οι
μελωδίες τους βασίζονται στον αυτοσχεδιασμό, στην παραλλαγή και στην
επανεπεξεργασία των θεμάτων. Μόνο τα αρσενικά τραγουδούν την περίοδο του
ζευγαρώματος και, επειδή τα θηλυκά δεν θέλουν να βαριούνται και έχουν την τάση
να προτιμούν τα πιο δημιουργικά και καινοτόμα άτομα, το ρεπερτόριο αλλάζει
εντελώς σε διάστημα ορισμένων ετών. Το πιο νόστιμο είναι πως, αν ένα τραγούδι
αρέσει στα θηλυκά περισσότερο από άλλα, τότε μετατρέπεται κυριολεκτικά σε
αντικείμενο ενός αληθινά μιμητικού φαινομένου μεταξύ των αρσενικών μιας
κοινότητας, ακριβώς όπως στον χώρο της ποπ μουσικής οι τραγουδιστές που
σημειώνουν επιτυχία επηρεάζουν τους άλλους με το χάρισμα και το στιλ τους.
Αμέσως τα υπόλοιπα αρσενικά αρχίζουν να ενσωματώνουν στο δικό τους στοιχεία του
πετυχημένου τραγουδιού….H καναδικής καταγωγής συνθέτρια
και ερευνήτρια Έμιλι Ντουλίτλ (Emily Doolittle) δραστηριοποιείται με πολύ
γόνιμα αποτελέσματα σε αυτόν τον χώρο. …ανεκάλυψε κοινά σχήματα στο τραγούδι
της τσίχλας ερημίτη (Catharus guttatus). Αποφάσισε να εξετάσει βαθύτερα το τραγούδι
αυτού του πουλιού και για να το κάνει επιβράδυνε –έως τριάντα φορές– και
χαμήλωσε κατά ορισμένες οκτάβες την ηχογράφηση, προκειμένου να την καταστήσει
πιο προσιτή στο ανθρώπινο αυτί. Με τον τρόπο αυτόν αντιλήφθηκε πως χρησιμο
ποιούνταν αρμονικές κλίμακες γνωστές σε διάφορους ανθρώπινους πολιτι σμούς…Οι
πιο αυστηροί κριτικοί υποστηρίζουν ότι, δεν μπορούμε να αναλύσουμε στα ζώα
αισθητικές δραστηριότητες που είναι αμιγώς ανθρώπινες μορφές τέχνης, όπως η
μουσική ή η αρχιτεκτονική, γιατί αυτά δεν έχουν τα βιολογικά χαρακτη ριστικά
και τις διανοητικές ικανότητες του ανθρώπου και ότι οι πράξεις τους μπορούν να
εξηγηθούν με το ζωικό ένστικτο: το ένστικτο αποτελεί τη βολική και σταθερή
ερμηνευτική οδό που ακολουθούμε, όταν αδυνατούμε να αναγνωρίσουμε κάποιες
δεξιότητες ή νοημοσύνη στα ζώα. Άλλοτε πάλι υποστηρίζεται ότι, τα ζώα
ανθρωπομορφίζονται με λοξό και εσφαλμένο τρόπο, αποδίδοντάς τους ανθρώπινες
προθέσεις και σκοπιμότητες, αλλοιώνοντας τα όποια δικά τους χαρακτηριστικά και
τα οποία ερμηνεύουμε βάσει δικών μας κατηγοριών. Ωστόσο το θηλυκό πουλί που
ακούει το κάλεσμα του αρσενικού για ζευγάρωμα, επιλέγει με ποιον θα πάει βάσει
αισθητικών κριτηρίων, εξού και όλα τα τραγούδια δεν είναι ίδια………..τι είναι
η μουσική; Από πού έρχεται; Ποιες είναι οι συμπεριφορικές πρακτικές που την
εμπεριέχουν και την υποδηλώνουν; ….. έτσι δεν υπάρχει μία οικουμενική ΜΟΥΣΙΚΗ,
αλλά οι μουσικές………… «Κανείς δεν παρέχει επιστημονικές βάσεις με τις οποίες τα
μη ανθρώπινα ζώα θα ήταν ανίκανα να παραγάγουν μουσική»……….¨».
Μουσική-μνήμη- μάθηση
-Σύμφωνα με μελέτη
του Πανεπιστημίου
Oberta της Καταλονίας (UOC) στη
Βαρκελώνη η ευεργετική επίδραση της μουσικής στη μνήμη δεν είναι ίδια για όλους. Διαμορφώνεται ανάλογα
με τις συνήθειες του ατόμου, αλλά και το επίπεδο των νοητικών λειτουργιών του.
Το τι μας αρέσει να ακούμε και πώς σχετιζόμαστε με τη μουσική στην
καθημερινότητά μας είναι κεντρικά θέματα που σχετίζονται με τη διαδικασία
μνήμης και μάθησης.Η μελέτη του UOC, που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2023
στην Επιθεώρηση
της Νόσου Αλτσχάιμερ, συμπεριλάμβανε 65 ασθενείς με ήπια εξασθένηση μνήμης,
οι οποίοι επιλέχθηκαν από την Μονάδα Νευροψυχολογίας του Νοσοκομείου Sant Pau
στη Βαρκελώνη. Πραγματοποιήθηκε με την συνεργασία του UOC, ερευνητών του Sant
Pau Hospital, απ' όπου επιλέχθηκαν και οι ασθενείς, επιστη μόνων του Concordia
University του Καναδά και ερευνητών του Gregorio Marañón Ινστιτούτου Υγείας στη
Μαδρίτη.Τα θετικά που έχει η συνήθεια της μουσικής υπόκρουσης στην
καθημερινότητά μας στην αυτοβιογραφική μνήμη και στη λεξιλογική πρόσβαση και
ανάκτηση έχουν ήδη αποδειχθεί. Η νέα αυτή μελέτη πρόσθεσε επιστημονική γνώση που
αφορά στη θεραπευτική προσέγγιση ατόμων με διαταραχές μνήμης και μάθησης,
καθώς σε καταστάσεις όπως η ήπια γνωστική εξασθένηση δεν υπάρχουν επίκαιρα
στοιχεία που να αποδεικνύουν την επίδραση της μουσικής υπόκρουσης σε γνωστικές
λειτουργίες όπως η μνήμη ή η μάθηση.Οι ερευνητές για να ελέγξουν την επίδραση της μουσικής στην
διάρκεια μιας άσκησης μνήμης, προχώρησαν σε τρία πειράματα. Σε
κάθε πείραμα, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να απομνημονεύσουν είκοσι
τέσσερις φωτογραφίες αγνώστων προσώπων. Δέκα λεπτά αργότερα, στους
συμμετέχοντες δόθηκε άλλο ένα «πακέτο» φωτογραφιών που περιλάμβανε τις πρώτες
είκοσι τέσσερις φωτογραφίες και είκοσι τέσσερις επιπλέον. Ζητήθηκε τότε από
τους συμμετέχοντες να αναγνωρίσουν ανάμεσα στις σαράντα οκτώ φωτογραφίες
εκείνες που είχαν αρχικά δει.Στο πρώτο πείραμα υπήρχε μουσική υπόκρουση μόνο
κατά τη διάρκεια της φάσης της απομνημόνευσης. Στο δεύτερο η υπόκρουση υπήρχε
και στην φάση κωδικοποίησης και στην φάση αναγνώρισης. Στις δύο περιπτώσεις
οι επιστήμονες διεπίστωσαν ότι, η
μουσική ούτε βελτίωσε ούτε χειροτέρεψε τις επιδόσεις των συμμετεχόντων στην
μελέτη. Η μουσική που χρησιμοποιήθηκε στα δύο αυτά πειράματα ήταν κλασική
και συγκεκριμένα το Κοντσέρτο για τσέμπαλο σε Ρε ελάσσονα του
Μπαχ. «Είναι
ένα είδος μουσικής μεταξύ χαλάρωσης και διέγερσης, το οποίο έχει αποδειχτεί ως
το πιο αποτελεσματικό για την ενίσχυση της μνήμης», εξήγησε ο
Dr Marco Calabria, ερευνητής του του Πανεπιστημίου Oberta της Καταλονίας και
επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.
Σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες η «υψηλής
διέγερσης» μουσική μπορεί να ενισχύσει περισσότερο τις επιδόσεις στις ασκήσεις
μνήμης. Έτσι, στο τρίτο πείραμα, οι συγγραφείς και ερευνητές έλεγξαν δύο
συνθήκες: εκείνες με μουσική χαμηλής διέγερσης και με μουσική υψηλής διέγερσης. Στην
πρώτη περίπτωση οι ασθενείς εκτέθηκαν στο Adagio σε ρε ελάσσονα του
Μπαχ. Για το σενάριο της υψηλής διέγερσης επέλεξαν την ούτε πολύ διεγερτική
ούτε χαλαρωτική ορχηστρική εκδοχή του Un rayo de sol, των Los Diablos.
Οι ερευνητές κατανόησαν ότι οι διαφορές που είχαν οι
μεταξύ τους οι συμμετέχοντες όσον αφορά στις μουσικές τους προτιμήσεις αλλά και
η ίδια η σχέση τους με τη μουσική επηρεάζουν σημαντικά τα οφέλη από την
ακρόαση.Ανεκαλυψαν επίσης,, ότι οι θετικές επιδράσεις της μουσικής στην μνήμη εξαρτώνται από το
είδος της σχέσης που είχαν με τη μουσική. «Αν οι άνθρωποι
χρησιμοποιούν τακτικά στην καθημερινή τους ζωή τη μουσική σαν ρυθμιστή του
συναισθήματός τους, π.χ. για να ηρεμούν, ή αν την χρησιμοποιούν σαν συντροφιά,
θα είναι πιο εύκολο να κερδίσουν περισσότερα οφέλη από τη μουσική προσπαθώντας
να μάθουν κάτι καινούργιο», εξήγησε σε συνέντευξη τύπου ο Calabria και
συνέχισε: «Οι άνθρωποι αυτοί επέτυχαν υψηλότερη επίδοση στην άσκηση μνήμης όταν εκτέθηκαν σε
διεγερτική μουσική. Απαιτείται ένα επαρκές επίπεδο διέγερσης
για να δημιουργηθούν οι βέλτιστες φυσιολογικές συνθήκες για την ενίσχυση της
μάθησης. Αν αυτό δεν επιτευχθεί –όπως στην περίπτωση της κλασικής μουσικής,
η οποία δρα χαλαρωτικά–, η μάθηση δεν ενισχύεται».
Σχέση μουσικής και γλώσσας
(όπως
πάντοτε οι υπογραμμίσεις δικές μου)
«Η διαφορά
γλώσσας και μουσικής έγκειται,μεταξύ
άλλων στο ότι, η μεν γλώσσα αποδίδει έννοιες νοητικά αντιληπτές και
διευκολύνει τη λογική και συναισθηματική επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, ενώ η
μουσική εκφράζει βιωματικές καταστάσεις και επάγει μόνο την αισθητική
και συναισθηματική επικοινωνία όσων την απολαμβάνουν ή τη διακονούν ανεξάρτητα
γλωσσικών διαφοροποιήσεων. Επομένως μπορούμε να πούμε ότι, η γλώσσα
προσδιορίζεται με γεωγραφικούς όρους και εθνικούς περιορισμούς. Έχει λοιπόν μια
περιορισμένη εμβέλεια ενώ αντίθετα, η μουσική είναι παγκόσμια,
υπερβαίνει τους εθνικούς διαχωρισμούς και μεταδίδει συναισθήματα καθολικά
αναγνωρίσιμα, προάγοντας την επικοινωνία τόσο μεταξύ των θρώπων όσο και
μεταξύ των λαών.»
Υποστηρίζεται παράλληλη εξέλιξη Μουσικής και
Γλώσσας,με την μουσική να καλύπτει ένα
κενό. Δηλαδή: Kαθώς ο έναρθρος λόγος ως ηχητικό μέσο δεν δύναται να αποδώσει το φάσμα των αποχρώσεων
των προσωπικών ανθρώπινων σκέψεων και
συναισθημάτων, ο άνθρωπος ανέπτυξε ένα νέο ηχητικό μέσο έκφρασης: Ετσι η
Μου σική, προβάλλει ως απαραίτητη ανάγκη
του ανθρώπου, για την έκφραση και
ερμηνεία της ύπαρξής του , σε όλες
της,τις εκδηλώσεις της. Αλλά και
για προστασία και αποκατάσταση,
της υγειάς του:Εχει χρησιμοποιηθεί στην
ιατρική,για θεραπευτικούς σκοπούς.( σε περίπτωση νευρασθένειας κλπ .οπός
αναφέρουμε σε άλλο σημείο).
Κατά τον
Επίκουρο Καθηγητή του Τμήματος Μουσικών Σπουδών, του Α.Π.Θ Δρ.
Γεώργιο Παπαδέλη, « Η γλωσσική
λειτουργία και η αποκαλούμενη «μουσική συμπεριφορά» αποτελούν δύο θεμελιώδεις
συνιστώσες του ανθρώπινου γνωστικού συστήματος.
…Γεννάται το ερωτημα: Είναι η μουσική ένα είδος γλώσσας παρόμοιο με την
φυσική γλώσσα που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να επικοινωνούν μεταξύ τους;
Παρατηρούνται στην μουσική μορφολογικά και συντακτικά φαινόμενα, ανάλογα με
αυτά της γλώσσας; ‘Η αντίστρο φα, μπορούμε να εντοπίσουμε στην γλώσσα
χαρακτηριστικά γνωρίσματα που θεωρούνται θεμελιώδη στη μουσική, όπως για παρά
δειγμα η μελωδία, ο ρυθμός, ή άλλα μορφολογικά στοιχεία της μουσικής, τα οποία
επιπρόσθετα να παίζουν κάποιο σημαντικό ρόλο στη γλώσσα από λειτουργικής
πλευράς;………. Όπως , αναφέρει ο Pinker στο βιβλίο του «The language instinct»
(Το γλωσσικό ένστικτο), «Η γλώσσα είναι μια σύνθετη και εξειδικευμένη
ικανότητα, που αναπτύσσεται στο παιδί αυθόρμητα και χωρίς συνειδητή
προσπάθεια ή με την βοήθεια κάποιας μορφής τυπικής εκπαιδευτικής
διαδικασίας, αποκτάται (εγκαθιδρύεται) χωρίς έκδηλη επίγνωση της βαθύτερης
λογικής της, είναι ποιοτικά παρόμοια σε κάθε άτομο, και διαφέρει από άλλες
γενικότερες λειτουργίες που διέπουν την επεξεργασία της πληροφορίας και τη
νοήμονα συμπεριφορά» …………. …………….. Τόσο η γλώσσα όσο και η μουσική είναι
συστήματα επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων που χρησιμο ποιούν αλληλουχίες
αντιληπτικά διακριτών μεταξύ τους ηχητικών σημάτων (φθόγγων) προκειμένου να
μεταδώσουν μηνύματα ή/και συναισθήματα. Όμως, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση και την
πρόθεση της επικοινωνίας στους δύο αυτούς τομείς, αλλά και το βαθμό στον οποίο
ο επικοινωνιακός χαρακτήρας υπερισχύει σε σύγκριση με τον
αισθητικό/συναισθηματικό, διαπιστώνουμε αρκετά θεμελιακές διαφο ρές. Παρά το
γεγονός, επίσης, ότι, και η μουσική μπορεί να θεωρηθεί ένα σύστημα ανθρώπινης
μη λεκτικής επικοινωνίας.Συχνά αναφέ
ρεται στη σχετική βιβλιογραφία, ότι, οι διάφορες θεωρίες που έχουν κατά καιρούς
διατυπωθεί, προκειμένου οι γλώσσες των ανθρώπων αλλά και διαφορετικά μουσικά
ιδιώματα να περιγραφούν με συστήματα κανόνων και αρχών, καταδεικνύουν υποκείμενες νοητι κές
διεργασίες συνιστώσες, είτε της γλωσσικής λειτουργίας, είτε και της μουσικής συμπεριφοράς.
Το βασικό θεωρητικό πλαίσιο της «τριμερούς παράλληλης αρχιτεκτονικής», περιγράφεται
ψς της τριάδας δηλαδή των δομών που χαρακτηρίζουν την οργάνωση της
γλώσσας (φωνολογική, συντακτική και σημασιολογική δομή), όπως τις περιγράφει η
σύγχρονη γλωσσολογία. Η ανάλυση προεκτείνεται στη συνέχεια σε μια θεώρηση του
παραπάνω πλαισίου αντιπαραθέτοντάς το, με τα βασικά σημεία της Γενετικής
θεωρίας της τονικής μουσικής (Generative Theory of Tonal Music) των Lerdahl και
Jackendoff (1985). Η θεωρία αυτή, λόγω
των επιρροών που δέχτηκε από την Γενετική γραμματική του Noam Chomsky κυρίως ως
προς την σύλληψη και διατύπωση των βασικών της αρχών, συνιστά ένα από τα
σύγχρονα συστήματα μουσικής ανάλυσης που αναδεικνύει με τον προσφορότερο
τρόπο τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ δομικών χαρακτηριστικών της
γλώσσας σε σύγκριση με αντίστοιχα της μουσικής, όπως αυτά μπορούν να
μελετηθούν στα διαφορετικά επίπεδα ανάλυσης.
Δύο γενικά μοντέλα από τον κυρίως χώρο της γνωσιοεπιστήμης, που περιγρά
φουν, το πρώτο, τις διεργασίες που εμπλέκονται στην νοητική επεξεργασία του
προφορικού λόγου και το δεύτερο, αντίστοιχες διεργασίες που εμπλέκονται στην
επεξεργασία χαρακτηριστικών της μουσικής, παρουσιάζονται στην συνέχεια, σε μια
προσπάθεια να αναδειχθούν ποιες επιμέρους διεργασίες και στάδια επεξεργασίας
της ακουστικής πληροφορίας θεωρείται ότι, είναι κοινά και στις δύο μορφές
επεξεργασίας ή εξειδικεύονται μόνο σε κάποια από αυτές. Τα μοντέλα που
παρουσιάζονται, συνοψίζουν την τρέχουσα γνώση μας στους δύο τομείς, μέσα από
την προοπτική της Ψυχογλωσσολογίας και της Μουσικής Ψυχολογίας αντίστοιχα.
Καθώς, λοιπόν, το δεύτερο βασίζεται κατά ένα μεγάλο βαθμό σε στοιχεία από
μελέτες εγκε φαλικών βλαβών οι οποίες συνδέονται με διαταραχές της γλωσσικής
λειτουργίας (περιπτώσεις αφασιών) και επηρεάζουν, είτε επιλεκτικά, είτε από
κοινού, την αντίληψη χαρακτηριστικών της μουσικής (αμου σίες), Η φωνολογική
δομή απεικονίζει την ροή του φωνητικού υλικού ως ακολουθία διακριτών φωνητικών
μονάδων ή φωνημάτων (τεμαχιακή δομή), την οργάνωσή τους σε συλλαβές (συλλαβική
δομή), την οργάνωση των συλλαβών σε (φωνολογικές) λέξεις (μορφοφωνολογική
δομή), καθώς επίσης και δύο προσωδιακά
χαρα κτηριστικά του εκφωνήματος (προσωδιακή δομή): την οργάνωση των
συλλαβών σε επιτονικές φράσεις και τα σχήματα σχετικού τονισμού των
συλλαβών. ………………. Ένα δεύτερο διαφοροποιητικό στοιχείο
ανακύπτει αν εξετάσουμε με προσοχή την οργάνωση που παρουσιάζει η αλληλουχία
των στοιχειωδών μουσικών και γλωσσικών μονάδων στο χρόνο. Η παραγωγή ενός σύνθετου εκφωνήματος π.χ.
μιας πρότασης- σε ρέοντα προφορικό λόγο, αν συγκριθεί με την εκφορά του ίδιου
ακριβώς εκφωνήματος με έμμετρο τρόπο –προσαρμοσμένου, δηλαδή, στα πλαίσια
κάποιου ποιητικού μέτρου- ή και τραγουδιστά,ωστόσο, τα ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά του συστήματος αυτού διαφέρουν σημαντικά από βασικά γνωρίσματα
των συστημάτων γλωσσικής επικοινωνίας που προτείνει η λειτουργική και
δομική γλωσσολογία, δηλαδή, την ιδιότητα των γλωσσικών μηνυμάτων να
απαρτίζονται από απομονώσιμες μονάδες, τυπικά απαράλλαχτες από μήνυμα σε
μήνυμα, και τη σταθερότητα των συνδυαστικών κανόνων με βάση τους οποίους οι
σταθερές αυτές μονάδες κατασκευάζουν τα μηνύματα. Ως προς την ίδια τη φύση του μέσου, δηλαδή
του ηχη τικού σήματος, μέσα από το οποίο πραγματώνεται τόσο ο προ φορικός λόγος
όσο και η μουσική, μπορούμε να επισημάνουμε κάποια γενικά κοινά γνωρίσματα.
Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, τόσο το λεκτικό όσο και το μουσικό ηχητικό
σήμα, ενώ στο φυσικό επίπεδο αποτελούν μια συνεχή ροή ηχητικής ενέργειας,
ωστόσο γίνονται αντιληπτά ως διαδοχές διακριτών μονάδων που ξετυλίγονται στο
χρόνο και επιπλέον, η σειρά με την οποία οι μονάδες αυτές ακολουθούν η μια την
άλλη, έχει λειτουργικό χαρακτήρα. Τα φωνήματα, οι ελάχιστες διακριτικές μονάδες
της γλώσσας, διαφοροποιούνται ως προς τα βασικά τους χαρακτηριστικά από τους
μουσικούς φθόγγους, όμως σημαντικές αναλογίες παρατηρούνται ως προς τις
βασικές αρχές σύμφωνα με τις οποίες οι μονάδες αυτές συνδυάζονται και
οργανώνονται για να δημιουργήσουν περισσότερο σύνθετες δομές (λέξεις, προτάσεις
στη γλώσσα – μελωδικά σχήματα, φράσεις στη μουσική). Η αρχή της οικονομίας
στην κωδικοποίηση του μηνύματος είναι πρόδηλη και στους δύο τομείς. Το σύνολο
της ανθρώπινης εμπειρίας περιγράφεται στις διάφορες φυσικές ανθρώπινες γλώσσες
ως ένα δυνητικά απεριόριστο πλήθος εκφράσεων που σχηματίζεται με την βοήθεια μερικών
χιλιάδων μόνο μορφημάτων -των ελάχιστων μονάδων που έχουν και μορφή και
σημασιολογικό ή λειτουργικό περιεχόμενο στη γλώσσα-, ενώ οι χιλιάδες αυτές των
μορφημάτων σχηματίζονται με τη βοήθεια ενός ελάχιστου αριθμού φωνητικών
μονάδων, των φωνημάτων της κάθε γλώσσας.
Ανάλογα στη μουσική, όλες οι πιθανές
αλληλουχίες μουσικών φθόγγων, που απαντά κανείς στις διάφορες μουσικές
παραδόσεις ανά την υφήλιο, σχηματίζονται με τη βοήθεια ενός σχετικά ελάχι στου
πλήθους τονικών υψών και ρυθμικών διαρκειών. Μια δεύτερη θεμελιώδης αρχή,
κοινή ανάμεσα στη μουσική και τη γλώσσα, αφορά τον τρόπο (τον κώδικα) με τον
οποίο οι στοιχειώδεις μονάδες συνδυάζονται για να δημιουργήσουν συνθετότερες
δομές. Η άποψη της ύπαρξης ενός πεπερασμένου συνόλου κανόνων που συνιστούν, σύμφωνα
με τις σύγχρονες γλωσσολογικές θεωρίες, μια νοητική γραμματική, βρήκε πρόσφορο
έδαφος και στο χώρο της μουσικής και η εφαρμογή γλωσσολογικών μοντέλων δομικής
σύνταξης αποδεί χθηκε ως ένα αρκετά ισχυρό εργαλείο μουσικής ανάλυσης κατά τις
τελευταίες δεκαετίες, παρά τις σημαντικές διαφορές που παρου σιάζονται στην
ιδιαίτερη μορφή των συντακτικών δομών που απαντώνται στους δύο τομείς. Για
παράδειγμα, η παραδοσιακή διάκριση των δομικών στοιχείων μιας γλωσσικής φράσης
σε μέρη του λόγου δεν συσχετίζεται με κάποιο ανάλογο στη μουσική, ενώ, από την
άλλη πλευρά, η αρμονική δομή που αποτελεί ένα από τα θεμελιώδη δομικά
χαρακτηριστικά τουλάχιστο στη δυτική μουσική παράδοση, δεν έχει αντίστοιχό της
στην γλώσσα.
Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, ένα ολοένα
αυξανόμενο πλήθος ενδείξεων που συνάγονται από πειραματικές γνωσιοεπιστημονικές
μελέτες και ιδιαίτερα μέσα από την εφαρμογή μεθόδων νευρο απεικόνισης,
συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι, η επεξεργασία της γλώσσας στον άνθρωπο σε
αντιπαραβολή με αυτή της μουσικής δεν πραγματώνεται από διαφορετικά, ξένα
μεταξύ τους υποσυστήματα, αλλά αντίθετα, και οι δύο τους «μοιράζονται» ένα
σημαντικό πλήθος κοινών δομών του νευρικού συστήματος. Η γνώση μας για τα
ειδικότερα φυσιολογικά, δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά των υποσυστημάτων
αυτών παραμένει ακόμη ελλιπής και αποσπα σματική. ……….Επιχειρείται μια
«συναρμογή» θεωρητικών και πειραματικών ευρημάτων από διαφορετικούς
επιστημονικούς χώρους που ασχολούνται με τα ζητήματα αυτά, ώστε να προκύψουν
από αυτή βαθύτερες ενοράσεις για την
σχέση ανάμεσα στην γλωσσική και την μουσική αντίληψη. Λόγω ….της ευρύτητας του
πεδίου, η συζήτηση περιορίζεται κυρίως στη συγκριτική ανάλυση δύο
χαρακτηριστικών λειτουργιών: της κατανόησης του προφορικού λόγου και της
αντίληψης του μουσικού ήχου. Συχνά αναφέρεται στην σχετική βιβλιογραφία, ότι,
οι διάφορες θεωρίες που έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί, προκειμένου οι γλώσσες
των ανθρώπων αλλά και διαφορετικά μουσικά ιδιώματα να περιγραφούν με συστήματα
κανόνων και αρχών, καταδεικνύουν
υποκείμενες νοητικές διεργασίες συνιστώσες, είτε της γλωσσικής λειτουργίας,
είτε και της μουσικής συμπεριφοράς. Για το λόγο αυτό, στις πρώτες ενότητες
περιγράφεται συνοπτικά το βασικό θεωρητικό πλαίσιο της «τριμερούς παράλληλης
αρχιτεκτονικής», της τριάδας δηλαδή
των δομών που χαρακτηρίζουν την οργάνωση της γλώσσας (φωνολογική, συντακτική
και σημασιολογική δομή), όπως τις περιγράφει η σύγχρο νη γλωσσολογία. Η ανάλυση
προεκτείνεται στην συνέχεια σε μια θεώρηση του παραπάνω πλαισίου
αντιπαραθέτοντάς το με τα βασικά σημεία της Γενετικής θεωρίας της τονικής
μουσικής (Generative Theory of Tonal Music) των Lerdahl και Jackendoff (1985).
Η θεωρία αυτή, λόγω των επιρροών που
δέχτηκε από την Γενετική γραμματική του Noam Chomsky κυρίως ως προς την σύλληψη
και διατύπωση των βασικών της αρχών, συνιστά ένα από τα σύγχρονα συστήματα
μουσικής ανάλυσης που αναδεικνύει με τον προσφορότερο τρόπο τις ομοιότητες και
τις διαφορές μεταξύ δομι κών χαρακτηριστικών της γλώσσας σε σύγκριση με
αντίστοιχα της μουσικής, όπως αυτά μπορούν να μελετηθούν στα διαφορετικά
επίπεδα ανάλυσης. Δύο γενικά μοντέλα από
τον κυρίως χώρο της γνωσιοεπιστήμης, που περιγράφουν, το πρώτο, τις διεργασίες
που εμπλέκονται στην νοητική επεξεργασία του προφορικού λόγου και το δεύτερο,
αντίστοιχες διεργασίες που εμπλέκονται στην επεξεργασία χαρακτηριστικών της
μουσικής, παρουσιάζονται στην, συνέχεια, σε μια προσπάθεια να αναδειχθούν ποιες
επιμέρους διεργασίες και στάδια επεξεργασίας της ακουστικής πληροφορίας
θεωρείται ότι, είναι κοινά και στις δύο μορφές επεξεργασίας ή εξειδικεύονται
μόνο σε κάποια από αυτές. Τα μοντέλα που παρουσιάζονται, συνοψίζουν την
τρέχουσα γνώση μας στους δύο τομείς μέσα από την προοπτική της Ψυχογλωσσολογίας
και της Μουσικής Ψυχολογίας αντίστοιχα. Καθώς, λοιπόν, το δεύτερο βασίζεται
κατά ένα μεγάλο βαθμό σε στοιχεία από μελέτες εγκεφαλικών βλαβών οι οποίες
συνδέονται με διαταραχές της γλωσσικής λειτουργίας (περιπτώσεις αφασιών) και
επηρεάζουν, είτε επιλεκτικά, είτε από κοινού, την αντίληψη χαρακτηριστικών της
μουσικής (αμουσίες), θεωρήσαμε σκόπιμο να παραθέσουμε κάποια ενδεικτικά
ευρήματα νευροαπεικονιστικών μελετών, τα οποία, έστω και αποσπασματικά,
συμπληρώνουν την εικόνα του σημερινού πεδίου έρευνας και της προβληματικής που
το διακατέχει. Για να οδηγηθούμε σε
βαθύτερες ενοράσεις για τα ερωτήματα που αναπτύχθηκαν παραπάνω, θα ήταν χρήσιμο
να αναφερθούμε στα βασικά σημεία της Γενετικής θεωρίας της τονικής μουσικής
(Generative Theory of Tonal Music) των Lerdahl και Jackendoff (1985). Οι
ιδιαίτεροι δεσμοί ανάμεσα στην Μουσική Ανάλυση και την Γλωσσολογία τους
οποίους η θεωρία αυτή εγκαθιδρύει με ιδιαίτερα συστηματικό τρόπο, προκύπτουν ως
αποτέλεσμα της συνεργασίας ενός συνθέτη, του Fred Lerdahl και ενός γλωσσολόγου, του Ray Jackendoff.
Ισχυρά επηρεασμένη, από τις βασικές αρχές και τις μεθόδους της Γενετικής
γραμματικής του Noam Chomsky, επιχειρεί να διατυπώσει μια τυπική περιγραφή των
δομικών χαρακτηριστικών της μουσικής, όπως αυτά γίνονται αντιλη πτά από «έναν
ακροατή, έμπειρο σε κάποιο μουσικό ιδίωμα».
Σύμφωνα με τους εμπνευστές της, η οργάνωση του μουσικού υλικού μπορεί
να περιγραφεί μέσα από μια ρητά διατυπωμένη, τυπική μουσική γραμματική, η
οποία προτυποποιεί τις «συνδέσεις» που αντιλα μβάνεται ο ακροατής ανάμεσα στην
«επιφάνεια» ενός μουσικού αποσπάσματος και στην δομή που αυτός της αποδίδει. Η
περιγραφή αυτή επικεντρώνεται σε τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά της οργάνωσης
της μουσικής.
Την
ομαδοποιητική δομή (grouping structure), η οποία περιγράφει την ιεραρχική
οργάνωση ενός μουσικού αποσπάσματος σε μοτίβα, φράσεις και μέρη.
Την μετρική δομή (metrical structure), που
εκφράζει την κατ’ αίσθηση αντίληψη του ακροατή ότι η αλληλουχία των διακριτών
ηχητικών συμβάντων που συνθέτουν ένα απόσπασμα (μουσικοί φθόγγοι), ξετυλίγεται
μέσα σε ένα πλαίσιο εναλλαγής ισχυρών και ασθενών επιπέδων δυναμικού τονισμού,
τα οποία ξετυλίγεται μέσα σε ένα
πλαίσιο εναλλαγής ισχυρών και ασθενών επιπέδων δυναμικού τονισμού, τα οποία διαμορφώνουν μια πολυεπίπεδη ιεραρχική
δομή.
Την αναγωγή ως προς τα χρονικά διαστήματα
(time-span redu ction), η οποία προσδιορίζει την ιεραρχική «σπουδαιότητα» που
αποκτά κάθε μεμονωμένος μουσικός φθόγγος μέσα σε μια αλληλουχία (μουσικό
απόσπασμα) ως αποτέλεσμα της θέσης του στην ομαδοποιητική και τη μετρική δομή.
Την
προεκτασιακή αναγωγή (prolongational reduction), η οποία περιγράφει την
ιεράρχηση των φθόγγων μέσα σε ένα συμφραστικό περιβάλλον αρμονικής και
μελωδικής έντασης, χαλάρωσης, συνοχής και εξέλιξης.
Η δομική ανάλυση ενός μουσικού έργου στα
πλαίσια της Γενετικής θεωρίας της τονικής μουσικής υλοποιείται με δύο επιμέρους
διαδικασίες. Με αφετηρία την «επιφάνεια του μουσικού έργου» εξάγεται αρχικά ένα
πλήθος πιθανών δομικών περιγραφών με την βοήθεια κανόνων καλού σχηματισμού. Στη
συνέχεια, από τις πιθανές δομικές περιγραφές που προκύπτουν, επιλέγονται οι
περισσότερο αποδεκτές με εφαρμογή συνόλων από κανόνες προτίμησης. Οι κανόνες
προτίμησης αποτελούν θεμελιώδες συστατικό της θεωρίας αυτής. Στην ουσία είναι
μια προτυποποίηση των διαισθητικών κριτη ρίων με βάση τα οποία ένας «έμπειρος
ακροατής» θεωρεί κάποιες από τις πιθανές δομικές περιγραφές ως περισσότερο
αποδεκτές ή και ενδεδειγμένες στα πλαίσια κάποιου συγκεκριμένου μουσικού
ιδιώματος. Όπως μπορεί εύκολα να
διαπιστώσει κανείς εμβαθύνοντας λίγο περισσότερο στις λεπτομέρειες της «Τυπικής
Μουσικής Γραμματικής» που προτείνουν οι Lerdahl
και Jackendoff, καθώς επίσης και από τις αναφορές που οι ίδιοι οι
συγγραφείς παραθέτουν, στους δεσμούς της θεωρίας τους με τη Γλωσσολογία, η
δομική περιγραφή της γλώσσας παρουσιάζει βασικές διαφορές συγκρινόμενη με αυτή
της μουσικής. Η έννοια της γραμματικότητας, ο βαθμός, δηλαδή, κατά τον οποίο μια
πεπερασμένη αλληλουχία συντακτικών μονάδων, με την βοήθεια ενός
πεπερασμένου πλήθους κανόνων και χάρη σε διαδοχικούς μετασχηματισμούς,
παράγει ορθές φράσεις στα πλαίσια μιας γλώσσας -έννοια κεντρική στις
σύγχρονες θεωρίες δομικής σύνταξης της γλώσσας- αποτελεί μάλλον περιφε
ρειακό στοιχείο της Γενετικής θεωρίας της τονικής μουσικής, όπου εκφράζεται
εν μέρει με το σύνολο των κανόνων καλού σχηματισμού. Στη μουσική, η «ορθότητα»
των αλληλουχιών που παράγονται από ένα πεπερασμένο πλήθος φθόγγων, είναι σχεδόν
δεδομένη. Για παράδειγμα, όλες οι δυνατές αλληλουχίες ενός συγκεκριμένου
πλήθους μουσικών φθόγγων (μελωδίες) που μπορούν να παραχθούν ως αποτέλεσμα
συνδυασμού ενός συγκεκριμένου αριθμού τονικών υψών και ρυθμικών διαρκειών,
αποτελούν «γραμματικά» ορθές μελωδίες και είναι δυνατόν να απαντώνται, λιγότερο
ή περισσότερο, σε διάφορα μουσικά ιδιώματα. Όμως, τα διαισθητικά κριτήρια του
«μουσικά έμπειρου ακροατή» -κατηγορία κριτηρίων που δεν έχει γλωσσολογικό
αντίστοιχο- είναι αυτά που τελικά δίνουν ιδιαίτερο νόημα σε κάποιες από αυτές
μέσα στα πλαίσια ενός συγκεκριμένου μουσικού ιδιώματος. Πέρα από τις σημαντικές διαφορές η δομική
ανάλυση έχει αναδείξει και κάποιες ενδιαφέρουσες ομοιότητες ανάμε σα στις
γλωσσικές και τις μουσικές δομές. Το στοιχείο της διαφο ροποίησης του
τονισμού, της διάρκειας ή και του τονικού ύψους των συλλαβών σε κάποιες
γλώσσες, προκειμένου να σηματοδοτηθεί η διάκριση ανάμεσα σε «ασθενείς» και
«ισχυρές» συλλαβές, παρατη ρείται αντίστοιχα και στην μουσική, όπου οι ίδιες παράμετροι
αλληλεπιδρούν και διαμορφώνουν διαβαθμίσεις της σπουδαιότητας που αποκτά κάθε
φθόγγος μιας «μουσικής επιφάνειας» μέσα στην προκύπτουσα ιεραρχική δομή.
Το σημαντικότερο, ίσως, πεδίο στο οποίο
παρατηρείται ιδιαίτερη σύγκλιση των δομικών περιγραφών, είναι αυτό ανάμεσα στη
θεωρία περί «αναγωγής ως προς τα χρονικά διαστήματα» και σε θεωρητικά συστήματα
ανάλυσης της προσωδιακής (Σημ,Η
προσωδία είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την κατανόηση της γλώσσας.
Λέγοντας προσωδία εννοούμε τον τονισμό, το ύφος, την μελωδία, το ρυθμό μιας
πρότασης, μιας σειράς προτάσεων.) δομής της γλώσσας. Η χρησιμοποίηση
δενδρικών δομικών αναπαραστάσεων σε συνδυασμό με την εμφανή συγγένεια ανάμεσα
στα υποκείμενα σύνολα κανόνων με βάση τους οποίους αναλύονται οι αλληλουχίες
των μουσικών και φωνολογικών μονάδων
αντίστοιχα, ξεπερνά τα όρια μιας συμπτωματικής σύγκλισης των
μεθοδολογικών τεχνικών ανάμεσα στους δύο τύπους ανάλυσης, και αναδεικνύει
σημαντικές ομοιότητες στα «βαθύτερα στρώματα», τόσο από δομικής, όσο και από
λειτουργικής πλευράς. Είναι γεγονός, επίσης, ότι, ενώ παρόμοια δενδροειδή
σχήματα χρησιμοποιούνται και στην ανάλυση των συντακτικών δομών, ωστόσο οι
δομές αυτές παρουσιάζουν θεμελιώδεις διαφορές σε σύγκριση με τις δύο
προηγούμενες. Παρακάμπτοντας στο σημείο
αυτό μια αναλυτική σύγκριση των ειδικότερων χαρακτηριστικών που συνηγορούν υπέρ
της άποψης για την ομοιότητα δομικών χαρακτη ριστικών της μουσικής με
αντίστοιχα της προσωδιακής δομής της γλώσσας, …., θα σταθούμε στην επισήμανση
ότι, οι ομοιότητες αυτές που εντοπίζει η θεωρητική δομική ανάλυση, πιθανόν
υποδηλώνουν κοινούς ή αλληλοεπικαλυπτόμενους μηχανισμούς επεξεργασίας σε
γνωστικό επίπεδο. Μέσα από την προοπτική αυτή και με άξονα την υπολογιστική
άποψη για την ανθρώπινη νόηση, ότι, δηλαδή το ανθρώπινο γνωστικό σύστημα
αποτελεί ένα πολύπλοκο σύστημα επεξεργασίας πληροφοριών, θα προχωρήσουμε στη, συνέχεια στην
περιγραφή βασικών νοητικών διεργασιών
που εμπλέκονται στην αντίληψη και κατανόηση του προφορικού λόγου και της
μουσικής αντίστοιχα.
.
Η γνωστική
επεξεργασία του προφορικού λόγου
Η δομική ανάλυση ενός μουσικού έργου στα
πλαίσια της Γενετικής θεωρίας της τονικής μουσικής υλοποιείται με δύο επιμέρους
διαδικασίες. Με αφετηρία την «επιφάνεια του μουσικού έργου» εξάγεται αρχικά ένα
πλήθος πιθανών δομικών περιγραφών με τη βοήθεια κανόνων καλού σχηματισμού. Στη
συνέχεια, από τις πιθανές δομικές περιγραφές που προκύπτουν, επιλέγονται οι
περισσότερο αποδεκτές με εφαρμογή συνόλων από κανόνες προτίμησης. Οι κανόνες
προτίμησης αποτελούν θεμελιώδες συστατικό της θεωρίας αυτής. Στην ουσία
είναι μια προτυποποίηση των διαισθητικών κριτηρίων με βάση τα οποία ένας
«έμπειρος ακροατής» θεωρεί κάποιες από τις πιθανές δομικές περιγραφές ως
περισσότερο αποδεκτές ή και ενδεδειγμένες στα πλαίσια κάποιου συγκεκριμένου
μουσικού ιδιώματος. Όπως μπορεί εύκολα
να διαπιστώσει κανείς εμβαθύνοντας λίγο περισσότερο στις λεπτομέρειες της
«Τυπικής Μουσικής Γραμματικής» που προτείνουν οι Lerdahl και Jackendoff, καθώς επίσης και από τις
αναφορές που οι ίδιοι οι συγγραφείς παραθέτουν, στους δεσμούς της θεωρίας τους
με τη Γλωσσολογία, η δομική περιγραφή της γλώσσας παρουσιάζει βασικές
διαφορές συγκρινόμενη με αυτή της μουσικής.
Η έννοια της γραμματικότητας, ο βαθμός, δηλαδή, κατά τον οποίο μια πεπερασμένη αλληλουχία
συντακτικών μονάδων, με τη βοήθεια ενός πεπερασμένου πλήθους κανόνων και χάρη
σε διαδοχικούς μετασχηματισμούς, παράγει ορθές φράσεις στα πλαίσια μιας γλώσσας
-έννοια κεντρική στις σύγχρονες θεωρίες δομικής σύνταξης της γλώσσας-
αποτελεί μάλλον περιφερειακό στοιχείο της Γενετικής θεωρίας της τονικής
μουσικής, όπου εκφράζεται εν μέρει με το σύνολο των κανόνων καλού
σχηματισμού. Στην μουσική, η «ορθότητα» των αλληλουχιών που παράγονται από ένα
πεπερασμένο πλήθος φθόγγων, είναι σχεδόν δεδομένη. Για παράδειγμα, όλες οι
δυνατές αλληλουχίες ενός συγκεκριμένου πλήθους μουσικών φθόγγων (μελωδίες) που
μπορούν να παραχθούν ως αποτέλεσμα συνδυασμού ενός συγκεκριμένου αριθμού
τονικών υψών και ρυθμικών διαρκειών, αποτελούν «γραμματικά» ορθές μελωδίες και
είναι δυνατόν να απαντώνται, λιγότερο ή περισσότερο, σε διάφορα μουσικά
ιδιώματα. Όμως, τα διαισθητικά κριτήρια του «μουσικά έμπειρου ακροατή» -κατηγορία
κριτηρίων που δεν έχει γλωσσολογικό αντίστοιχο- είναι αυτά που τελικά δίνουν
ιδιαίτερο νόημα σε κάποιες από αυτές μέσα στα πλαίσια ενός συγκεκριμένου
μουσικού ιδιώματος. Πέρα από τις
σημαντικές διαφορές η δομική ανάλυση έχει αναδείξει και κάποιες ενδιαφέρουσες
ομοιότητες ανάμεσα στις γλωσσικές και τις μουσικές δομές. Το στοιχείο της
διαφοροποίησης του τονισμού, της διάρκειας ή και του τονικού ύψους των συλλαβών
σε κάποιες γλώσσες, προκειμένου να σηματοδοτηθεί η διάκριση ανάμεσα σε
«ασθενείς» και «ισχυρές» συλλαβές, παρατηρείται αντίστοιχα και στη μουσική,
όπου οι ίδιες παράμετροι αλληλεπιδρούν και διαμορφώνουν διαβαθμίσεις της
σπουδαιότητας που αποκτά κάθε φθόγγος μιας «μουσικής επιφάνειας» μέσα στην
προκύπτουσα ιεραρχική δομή. Το σημαντικότερο,
ίσως, πεδίο στο οποίο παρατηρείται ιδιαίτερη σύγκλιση των δομικών περιγραφών,
είναι αυτό ανάμεσα στη θεωρία περί «αναγωγής ως προς τα χρονικά διαστήματα» και
σε θεωρητικά συστήματα ανάλυσης της προσωδιακής δομής της γλώσσας. Η
χρησιμοποίηση δενδρικών δομικών αναπαραστάσεων σε συνδυασμό με την εμφανή
συγγένεια ανάμεσα στα υποκείμενα σύνολα κανόνων με βάση τους οποίους αναλύονται
οι αλληλουχίες των μουσικών και φωνολογικών μονάδων αντίστοιχα, ξεπερνά τα όρια μιας
συμπτωματικής σύγκλισης των μεθοδολογικών τεχνικών ανάμεσα στους δύο τύπους
ανάλυσης, και αναδεικνύει σημαντικές ομοιότητες στα «βαθύτερα στρώματα», τόσο
από δομικής, όσο και από λειτουργικής πλευράς. Είναι γεγονός, επίσης, ότι, ενώ
παρόμοια δενδροειδή σχήματα χρησιμοποιούνται και στην ανάλυση των συντακτικών
δομών, ωστόσο οι δομές αυτές παρουσιάζουν θεμελιώδεις διαφορές σε σύγκριση με
τις δύο προηγούμενες. Παρακάμπτοντας στο
σημείο αυτό μια αναλυτική σύγκριση των ειδικότερων χαρακτηριστικών που
συνηγορούν υπέρ της άποψης για την ομοιότητα δομικών χαρακτηριστικών της
μουσικής με αντίστοιχα της προσωδιακής δομής της γλώσσας, η οποία ξεπερνά τους
στόχους της παρούσας ανάλυσης, θα σταθούμε στην επισήμανση ότι, οι ομοιότητες
αυτές που εντοπίζει η θεωρητική δομική ανάλυση, πιθανόν υποδηλώνουν κοινούς
ή αλληλοεπικαλυπτόμενους μηχανι σμούς επεξεργασίας σε γνωστικό επίπεδο. Μέσα
από την προοπτική αυτή και με άξονα την υπολογιστική άποψη για την ανθρώπινη
νόηση, ότι δηλαδή το ανθρώπινο γνωστικό σύστημα αποτελεί ένα πολύπλοκο σύστημα
επεξεργασίας πληροφοριών,…»
Σχέση γλώσσας
και μουσικής και η επίδρασή τους στην επικοινωνία.
«Ο Δαρβίνος το
1871 στο βιβλίο του, « Η καταγωγή του Ανθρώπου» καθώς και άλλοι όπως ο
Σπένσερ είχαν παρατηρήσει τη στενή σχέση μεταξύ μουσικής και γλώσσας.Ο
Δαρβίνος απέδιδε τη προέλευση της μουσικής σε σεξουαλική επιλογή.
Η ανθρωπολόγος Sang-Hee
Lee,υποστηρίζει ότι, με τον διποδι σμό,καθώς το επάνω μέρος του σώματος
του ανθρώπου απελευθερώθηκε,απελευθρώθηκε και το διάφραγμα,έτσι που η
αναπνοή δεν περιοριζόταν πλέον από την κίνηση κι έτσι κατέστη εφικτή ή διευκολύνθηκε
η εκφορά ήχων.
-Μερικοί
υποστηρίζουν πώς μουσική και γλώσσα σχετίζονται τόσο στενά,ώστε να είναι
επόμενο να υποτεθεί η ύπαρξη μιάς πρώιμης
«μουσικογλώσσας» που αναπτύχτηκε πριν να επιτευχθεί ο διαχω ρισμός
μουσικής και γλώσσας………….,ότι, οι Νεάντερ νταλ,τραγουδούσαν αλλά δεν
μιλούσαν .(Κριμπάς.)..
Μερικές γλώσσες
παλαιολιθικών κυνηγών, όπως οι πολυάριθμες ιθαγενείς γλώσσες τής Αυστραλίας,
κλείνουν μέσα τους, ,γνήσια πρωτόγονα χαρακτηριστικά και η ύπαρξη γλωσσών πού
βρίσκονται σέ διάφορα στάδια εξελίξεως εβοήθησε στην κατανόηση τής ιστορικής εξελίξεως
τών λεκτικών ήχων.
Από τους μουσικούς
φθόγγους, παρατηρούνται ως προς τις βασικές αρχές …. σημαντικές αναλογίες με τις οποίες οι μονάδες
αυτές συνδυάζονται και οργανώνονται για να δημιουργήσουν περισσότερο σύνθετες
δομές (λέξεις, προτάσεις στη γλώσσα – μελωδικά σχήματα, φράσεις στη μουσική).
Η αρχή της οικονομίας στην κωδικοποίηση του μηνύματος είναι πρόδηλη και στους
δύο τομείς. Το σύνολο της ανθρώπινης εμπειρίας περιγράφεται στις διάφορες
φυσικές ανθρώ πινες γλώσσες ως ένα δυνητικά απεριόριστο πλήθος εκφράσεων
που σχηματίζεται με την βοήθεια μερικών χιλιάδων μόνο μορφημάτων -των ελάχιστων
μονάδων που έχουν και μορφή και σημασιολογικό ή λειτουργικό περιεχόμενο στη
γλώσσα-, ενώ οι χιλιάδες αυτές των μορφημάτων σχηματίζονται με την βοήθεια
ενός ελάχιστου αριθμού φωνητικών μονάδων, των φωνημάτων της κάθε γλώσσας.
Ανάλογα στην μουσική,
όλες οι πιθανές αλληλουχίες μουσικών φθόγγων που απαντά κανείς στις
διάφορες μουσικές παραδόσεις ανά την υφήλιο, σχηματίζονται με τη βοήθεια
ενός σχετικά ελάχιστου πλήθους τονικών υψών και ρυθμικών διαρκειών.
Μια δεύτερη θεμελιώδης
αρχή, κοινή ανάμεσα στην μουσική και την γλώσσα, αφορά τον τρόπο (τον
κώδικα) με τον οποίο οι στοιχειώδεις μονάδες συνδυάζονται για να δημιουργήσουν
συνθετότερες δομές.
Η άποψη της ύπαρξης ενός πεπερασμένου
συνόλου κανόνων που συνιστούν, σύμφωνα με τις σύγχρονες γλωσσολογικές
θεωρίες, μια νοητική γραμματική, βρήκε πρόσφορο έδαφος και στον χώρο της
μουσικής και η εφαρμογή γλωσσολογικών μοντέλων δομικής σύνταξης αποδείχθηκε ως
ένα αρκετά ισχυρό εργαλείο μουσικής ανάλυσης κατά τις τελευταίες δεκαετίες,
παρά τις σημαντικές διαφορές που παρουσιάζονται στην ιδιαίτερη μορφή των
συντακτικών δομών που απαντώνται στους δύο τομείς. Για παράδειγμα, η παραδοσιακή
διάκριση των δομικών στοιχείων μιας γλωσσικής φράσης σε μέρη του λόγου δεν
συσχετίζεται με κάποιο ανάλογο στη μουσική, ενώ, από την άλλη πλευρά, η
αρμονική δομή που αποτελεί ένα από τα θεμελιώδη δομικά χαρακτηριστικά
τουλάχιστο στη δυτική μουσική παράδοση, δεν έχει αντίστοιχό της στη γλώσσα .
Κατά τις δύο τελευταίες
δεκαετίες, ένα ολοένα αυξανόμενο πλήθος ενδείξεων που συνάγονται από
πειραματικές γνωσιοεπιστημονικές μελέτες και ιδιαίτερα μέσα από την εφαρμογή
μεθόδων νευροαπεικόνισης, συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι, η επεξεργασία της
γλώσσας στον άνθρωπο σε αντιπαραβολή με αυτή της μουσικής δεν πραγματώνεται από
διαφορετικά, ξένα μεταξύ τους υποσυ στήματα, αλλά αντίθετα, και οι δύο τους
«μοιράζονται» ένα σημαντικό πλήθος κοινών δομών του νευρικού συστήματος. Η
γνώση μας για τα ειδικότερα φυσιολογικά, δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά
των υποσυστημάτων αυτών παραμένει ακόμη ελλιπής και αποσπασματική. Στις
ενότητες που ακολουθούν, επιχειρείται μια «συναρμογή» θεωρητικών και
πειραματικών ευρημάτων από διαφορετικούς επιστημονικούς χώρους που ασχολούνται
με τα ζητήματα αυτά, ώστε να προκύψουν από
αυτή βαθύτερες ενοράσεις για τη σχέση ανάμεσα στη γλωσσική και τη
μουσική αντίληψη. ………. η συζήτηση περιορίζεται κυρίως στη συγκριτική ανάλυση
δύο χαρακτηριστικών λειτουργιών: της κατανόησης του προφορικού λόγου και της
αντίληψης του μουσικού ήχου. Συχνά αναφέρεται στην σχετική βιβλιογραφία, ότι,
οι διάφορες θεωρίες που έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί, προκειμένου οι γλώσσες
των ανθρώπων αλλά και διαφορετικά μουσικά ιδιώματα να περιγραφούν με συστήματα
κανόνων και αρχών, καταδεικνύουν
υποκείμενες νοητικές διεργασίες συνιστώσες, είτε της γλωσσικής λειτουργίας,
είτε και της μουσικής συμπεριφοράς. Για το λόγο αυτό, στις πρώτες ενότητες
περιγράφεται συνοπτικά το βασικό θεωρητικό πλαίσιο της «τριμερούς παράλληλης
αρχιτεκτονικής», της τριάδας δηλαδή
των δομών που χαρακτηρίζουν την οργάνωση της γλώσσας (φωνολογική, συντακτική
και σημασιολογική δομή), όπως τις περιγράφει η σύγχρονη γλωσσολογία. Η ανάλυση
προεκτείνεται στην συνέχεια σε μια θεώρηση του παραπάνω πλαισίου
αντιπαραθέτοντάς το με τα βασικά σημεία της Γενετικής θεωρίας της τονικής
μουσικής (Generative Theory of Tonal Music) των Lerdahl και Jackendoff (1985).
Η θεωρία αυτή, λόγω των επιρροών που
δέχτηκε από την Γενετική γραμματική του Noam Chomsky κυρίως ως προς τη σύλληψη
και διατύπωση των βασικών της αρχών, συνιστά ένα από τα σύγχρονα συστήματα
μουσικής ανάλυσης που αναδεικνύει με τον προσφορότερο τρόπο τις ομοιότητες και
τις διαφορές μεταξύ δομικών χαρακτηριστικών της γλώσσας, σε σύγκριση με
αντίστοιχα της μουσικής, όπως αυτά μπορούν να μελετηθούν στα διαφορετικά
επίπεδα ανάλυσης. Δύο γενικά μοντέλα από
τον κυρίως χώρο της γνωσιοεπιστήμης, που περιγράφουν, το πρώτο, τις διεργασίες
που εμπλέκονται στην νοητική επεξεργασία του προφορικού λόγου και το δεύτερο,
αντίστοιχες διεργασίες που εμπλέκονται στην επεξεργασία χαρακτηριστικών της
μουσικής, παρουσιάζονται στη συνέχεια, σε μια προσπάθεια να αναδειχθούν ποιες
επιμέρους διεργασίες και στάδια επεξεργασίας της ακουστικής πληροφορίας
θεωρείται ότι, είναι κοινά και στις δύο μορφές επεξεργασίας ή εξειδικεύονται
μόνο σε κάποια από αυτές. Τα μοντέλα που παρουσιάζονται, συνοψίζουν την
τρέχου σα γνώση μας στους δύο τομείς
μέσα από την προοπτική της Ψυχογλωσσολογίας και της Μουσικής Ψυχολογίας
αντίστοιχα. Καθώς, λοιπόν, το δεύτερο βασίζεται κατά ένα μεγάλο βαθμό σε
στοιχεία από μελέτες εγκεφαλικών βλαβών οι οποίες συνδέονται με διαταραχές της
γλωσσικής λειτουργίας (περιπτώσεις αφασιών) και επηρεάζουν, είτε επιλεκτικά, είτε
από κοινού, την αντίληψη χαρακτηριστικών της μουσικής (αμουσίες),… παραθέτουμε
κάποια ενδεικτικά ευρήματα νευροαπεικονιστικών μελετών, τα οποία, έστω και
αποσπασματικά, συμπληρώνουν την εικόνα του σημερινού πεδίου έρευνας και της
προβληματικής που το διακατέχει.
. Δομές οργάνωσης της
γλώσσας
Η έννοια της δομής είναι μια έννοια κεντρική
στη σημερινή γλως σολογία, με βάση την οποία η επιστημονική σκέψη επιχειρεί να
περιγράψει μορφές οργάνωσης του ακατέργαστου γλωσσικού υλικού και να διατυπώσει
θεωρητικά πλαίσια για να εξηγήσει τον τρόπο με τον οποίο οι διάφορες μορφές
οργάνωσης αποκτούν λειτουργικό χαρα κτήρα και σημασιολογικό περιεχόμενο.
Σύμφωνα με την θεώρηση αυτή, το ακατέργαστο γλωσσικό υλικό δομείται από
στοιχειώδεις φωνητικές μονάδες που δεν είναι φορείς νοήματος, τα φωνήματα
(μονάδες δεύτερης άρθρωσης), οι οποίες συνδυάζονται σύμφωνα με κάποιους κανόνες
διασύνδεσης σε ελάχιστες σύνθετες αλληλουχίες με σημασιολογικό περιεχόμενο, τα
μορφήματα ή πονήματα στην ορολογία του Martinet (μονάδες πρώτης άρθρωσης). Το
χαρακτηριστικό αυτό, που φαίνεται να αποτελεί διακριτικό γνώρισμα των
ανθρώπινων γλωσσών σε αντιδιαστολή με άλλα
ζωικά συστήματα επικοινωνίας, ονομάστηκε διπλή άρθρωση. Οι μονάδες
πρώτης άρθρωσης συνδυάζονται, επίσης, μεταξύ τους σύμφωνα με συντακτικούς
κανόνες και σχηματίζουν περισσότερο σύνθετες αλληλουχίες με σχετικά αυτοτελή
χαρακτήρα, τις φράσεις, οι οποίες μπορούν να εκφράσουν ένα νόημα, μια «πλήρη
σκέψη». Μορφές οργάνωσης όπως αυτή που
περιγράψαμε προηγουμένως, υποδηλώνουν την ύπαρξη πολλαπλών και επικαλυπτόμενων
επιπέδων δόμησης του γλωσσικού υλικού και, φυσικά, αντίστοιχα πολλαπλές
κατηγορίες πληροφορίας και επίπεδα ανά κατηγορία στα οποία μπορεί να
επικεντρωθεί η περιγραφική δομική ανάλυση. Παρά το πλήθος των διαφορετικών
προσεγγίσεων και θεωριών που έχουν διατυπωθεί μεταξύ των γλωσσολόγων για τη
φύση και την αρχιτε κτονική των γλωσσικών δομών, γενικά παρατηρείται καθολική
αποδοχή ως προς τη διάκριση τριών κατηγοριών πληροφορίας που εμπεριέχεται στο
γλωσσικό υλικό (φωνολογική, συντακτική και σημασιολογική) και στις οποίες
στοχεύει η ανάλυση. Η προοπτική αυτή οδηγεί στη θεώρηση ενός μοντέλου τριμερούς
παράλληλης αρχιτεκτονικής που συνίσταται από τρεις ανεξάρτητες μεταξύ τους
δομές, τη φωνολογική, τη συντακτική και τη σημασιολογική, καθώς και από ένα
σύνολο συνδέσεων μεταξύ τους. Η φωνολογική δομή απεικονίζει τη ροή του
φωνητικού υλικού ως ακολουθία διακριτών φωνητικών μονάδων ή φωνημάτων
(τεμαχιακή δομή), την οργάνωσή τους σε συλλαβές (συλλαβική δομή), την οργάνωση
των συλλαβών σε (φωνολογικές) λέξεις (μορφοφωνολογική δομή), καθώς επίσης και
δύο προσωδιακά χαρακτηριστικά του
εκφωνήματος (προσωδιακή δομή): την οργάνωση των συλλαβών σε επιτονικές φράσεις
και τα σχήματα σχετικού τονισμού των συλλαβών.
Η συντακτική δομή αναπαριστά την λειτουργική και δομική ανάλυση του
εκφωνήματος στις συντακτικές του μονάδες και περιγράφει τα ποικίλα επίπεδα
δόμησης της κάθε φράσης. Θεμε λιώδης στόχος της ανάλυσης αυτής είναι, επίσης, η
ταξινόμηση των συντακτικών μονάδων σε λειτουργικές κατηγορίες, όπως για παρά
δειγμα η ταξινόμηση σε μέρη του λόγου ή ταξινομήσεις σύμφωνα με χαρακτηριστικά
όπως ο αριθμός, το γένος, το πρόσωπο, η πτώση και ο χρόνος. Η σημασιολογική
δομή περιγράφει τις σημασίες των γλωσσικών μονάδων και το νόημα που αποκτούν σε
ένα συγκε κριμένο συμφραστικό περιβάλλον. Παράλληλα, επιχειρεί να αναδείξει την
οργάνωσή τους σε εννοιολογικές κατηγορίες, όπως για παρά δειγμα αντικείμενο,
κατάσταση, ιδιότητα κ.λ.π., αλλά και τις μεταξύ τους συγγένειες ή σχέσεις.
Βέβαια, είναι γεγονός ότι, τα συστήματα σημασιολογικής εννοιολογικής ανάλυσης
είναι ακόμη αρκετά ασαφή σε σύγκριση με αντίστοιχα της φωνολογικής και
συντακτικής ανάλυσης. Όπως επισημάνθηκε
και προηγουμένως, οι τρεις δομές με βάση τις οποίες είναι δυνατόν να αναλυθεί η
οργάνωση του γλωσσικού υλικού, αποτελούν σχετικά ανεξάρτητα μεταξύ τους
συστήματα και καθένα από αυτά διαθέτει τις δικές του αρχές οργάνωσης (κανόνες
σχηματισμού). Παρόλο που η αντιστοίχηση μεταξύ τους είναι μόνο μερική και
εντοπίζεται κυρίως σε σχέσεις ανάμεσα σε σύνθετες μονάδες, εντούτοις, η ανάλυση
τα αντιμε τωπίζει ως ένα ενιαίο σύνολο δομών διατυπώνοντας σύνολα κανόνων που
περιγράφουν τις σχέσεις διασύνδεσης μεταξύ τους. Δομές οργάνωσης της μουσικής Προτού αναφερθούμε σε χαρακτηριστικές μορφές
οργάνωσης της μουσικής, προσπαθώντας να εντοπίσουμε κοινά στοιχεία και διαφορές
με δομές που η ανάλυση έχει αναδείξει στο πεδίο της γλώσσας, θα παραθέσουμε δύο
ενδεικτικά παραδείγματα, ώστε, μέσα από την εμπειρική παρατήρηση να αναδειχθούν
κάποια σημαντικά γνωρίσματα που διακριτοποιούν το γλωσσικό από το μουσικό
υλικό.
Από τους πρώτους
μήνες της ζωής, ο άνθρωπος διαθέτει την ικανότητα να ξεχωρίζει ποιοτικά
τον ήχο ενός φθόγγου της γλώσσας που εκφέρεται κανονικά, όπως, δηλαδή,
συνηθίζεται στον καθημερινό προφορικό λόγο σε κάποιο γλωσσικό ιδίωμα, από την
εκφορά του ίδιου ακριβώς φθόγγου τραγουδιστά. Δύο χαρακτη ριστικά
γνωρίσματα που πολύ εύκολα μπορεί να εντοπίσει κανείς στη δεύτερη περίπτωση τα
οποία την διακριτοποιούν από την πρώτη, είναι αυτά της αντίληψης του τονικού
ύψους υπό τη μορφή διακριτών κατηγοριών και της ύπαρξης έντονου vibrato. Η
διαφορά αυτή είναι εμφανής ακόμη και σε γλώσσες, όπως για παράδειγμα η κινεζική
του Πεκίνου, όπου το τονικό ύψος της φωνής χρησι μοποιείται ως διακριτικό
στοιχείο για να αποδώσει διαφορετική σημασία σε ίδια μορφήματα. Παρατηρούμε,
λοιπόν, ότι, ακόμη και στο επίπεδο των μονάδων που σχηματίζουν το εκφώνημα στις
δύο περιπτώσεις, υπάρχει εμφανής διαφορά ως προς τα διακριτικά τους γνωρίσματα
και κατ’ επέκταση στο πληροφοριακό περιεχόμενο που «μεταφέρουν» οι μονάδες
αυτές.
Ένα δεύτερο
διαφοροποιητικό στοιχείο ανακύπτει αν εξετάσουμε με προσοχή την οργάνωση που
παρουσιάζει η αλληλουχία των στοιχειωδών μουσικών και γλωσσικών μονάδων στο
χρόνο. Η παραγωγή ενός σύνθετου
εκφωνήματος π.χ. μιας πρότασης- σε ρέοντα προφορικό λόγο, αν συγκριθεί με την
εκφορά του ίδιου ακριβώς εκφωνήματος με έμμετρο τρόπο –προσαρμοσμένου, δηλα δή,
στα πλαίσια κάποιου ποιητικού μέτρου- ή και τραγουδιστά, αναδεικνύει την
δεσπόζουσα σημασία της ρυθμικής οργάνωσης στην περίπτωση της έμμετρης
εκφοράς και ιδιαίτερα στην περίπτωση της μουσικής. Πέρα, λοιπόν, από τις
ριζικές διαφορές ανάμεσα στην γλώσσα και την μουσική που εντοπίζονται
επιφανειακά, μήπως μπορούμε να διακρίνουμε και κάποιες ομοιότητες στα «βαθύτερα
στρώματα» της δομής τους; Είναι, επίσης, εφικτό να εντοπίσουμε ανάλογα της
φωνολογικής, της συντακτικής και της σημασιολογικής δομής και στη μουσική; Η
συζήτηση γύρω από τα ζητήματα αυτά, η οποία εξελίσσεται με αμείωτο ενδιαφέρον
τα τελευταία χρόνια ως αποτέλεσμα των επιρροών που δέχθηκε η σύγχρονη
μουσικολογία και ειδικότερα η μουσική ανάλυση από τη γλωσσολογία, δεν έχει
καταλήξει ακόμη σε σαφή συμπεράσματα..»
Κατά την Ψυχίατρο
Ακούστικο-Ψυχο-Φωνολόγο Χριστίνα
Λαμπριανίδου οι ανάγκες για επικοινωνία
μεταξύ των ανθρώπων, ξεκινούν αρκετά πριν στη ζωή του άνθρωπου,στην ενδομήτρια
ζωή,,με το έμβρυο να «βομβαρδίζεται» από
ήχους.( της καρδιάς δικής του και της μητέρας του ,της αναπνοής της κλπ.,),που
όταν είναι ρυθμικοί του δίνουν ένα αίσθημα ηρεμίας και ασφάλειας
στο έμβρυο που τις απορροφά και «τρέφεται» από
αυτά.. Με την επανάληψη αυτός ο κύκλος επιθυμίας - ικανοποίησης δημιουργεί μια
ανάγκη για επικοινωνία. Πολλές μητέρες διαισθάνονται την σιωπηλή παράκληση
του αγέννητου παιδιού τους για διάλογο και αντα ποκρίνονται. Τραγουδούν τα
ίδια τραγούδια ή νανουρίσματα ξανά και ξανά, λένε παραμύθια ή ακόμα και
συνομιλούν ζωηρά με το παιδί τους. Το αγέννητο παιδί δεν καταλαβαίνει το
νόημα των ηχητικών μηνυμάτων που στέλνει η φωνή της μητέρας, αλλά βιώνει το συναισθηματικό περιεχόμενό
τους. Μια φωνή που μεταφέρει χαρά, ηρεμία, ζεστασιά, αγάπη, ελπίδα και
ικανοποίηση είναι περισσότερο πιθανό να γεννήσει στο έμβρυο την επιθυμία για
επικοινωνία από μια φωνή που μεταδίδει άγχος, θυμό ή λύπη. Επίσης, όταν η φωνή
δεν ακούγεται για μεγάλο χρονικό διάστημα, το έμβρυο μπορεί να βιώσει τα πρώτα
συναισθήματα άγχους, ματαίωσης ακόμα και εγκατάλειψης. Ο μοναδικός χρωματισμός
της φωνής της μητέρας, οι ιδιαίτεροι ρυθμοί και τονισμοί της φωνής της και της
γλώσσας που μιλάει - η οποία αργότερα θα γίνει η μητρική γλώσσα του παιδιού -
διεγείρουν και τροφοδοτούν το νευρομυϊκό του σύστημα. Από αυτή ακριβώς την
εποχή, το παιδί αρχίζει να «ενσωματώνει» την μουσική της ιδιαίτερης γλώσσας
του!
Κατά την ίδια το να μιλάμε
στο αγέννητο παιδί έχει μεγάλη σημασία από τον πέμπτο μήνα της εγκυμοσύνης, που
είναι η εποχή που αρχίζει να λειτουργεί το εσωτερικό αυτί και οι συνδέσεις του
με τον εγκέφαλο Το έμβρυο μπορεί να
ακούει μέσα στη μήτρα από τους 4,5 εμβρυϊκούς μήνες και ότι, η φωνή της μητέρας
δεν είναι μόνο συναισθηματική τροφή για το βρέφος αλλά επίσης, το
προετοιμάζει για να μάθει την γλώσσα του μετά τη γέννησή του. Εχει διαπιστωθεί ότι, η μουσική που
περιέχει υψηλές αρμονικές όπως αυτή του Mozart και του Vivaldi, προάγει την
νευρομυϊκή ωρίμανση. Το έμβρυο
αρχίζει σιγά – σιγά ν’ αναγνωρίζει τους φιλικούς ήχους, όπως την φωνή
της μητέρας του -με την οποία είναι ήδη εξοικειωμένο και τους προτιμάει από άλλους και τους ξεχωρίζει
από τους «εχθρικούς» όπως τους απότομους ή δυνατούς θορύβους. Η μουσική που
άκουγε η μητέρα όταν ήταν έγκυος είναι ήδη γνώριμη στο βρέφος και η επανάληψή
της, όπως και αυτή των γνώριμων νανουρισμάτων, θα το βοηθήσουν να αισθανθεί
ασφαλές στο καινούργιο του περιβάλλον. Δεν είναι τυχαίο ότι, σε κάθε λαό
και σε όλους τους πολιτισμούς διαχρονικά, υπάρχει μια ολόκληρη παράδοση που
δυστυχώς στις μέρες μας τείνει να εκλείψει, για τα νανουρίσματα που
θεωρούνται αυθόρμητες εκφράσεις αγάπης και φροντίδας και ξεχωρίζουν για τις
ηρεμιστικές τους ιδιότητες. Εμείς οφείλουμε να σεβαστούμε και να φροντίσουμε
για την ακοή τού νεογέννητου προστατεύοντάς το από τους διαταρρακτικούς
θορύβους, όπως είναι για παράδειγμα οι δια
πληκτισμοί των γονέων ή οι δυνατοί και μονότονοι ήχοι της τηλεόρασης κλπ.
Έτσι, δεν θα βιώνει αυτό τον κόσμο εχθρικό από τις πρώτες στιγμές της ζωής του
και θα παραμείνει ανοιχτό στη γλώσσα και την επικοινωνία.
Παραδείγματα ανθρωπολογικής σημασίας
μουσικής και χορού
Mπορούμε εύκολα
να διαπιστώσουμε την μεγάλη σπουδαιότητα των ανθρώπινων αλληλένδετων
αισθήσεων όπως η όραση και η ακοή που μαρτυρούν την μνήμη του ανθρώπου.
Αναλυτικότερα, η ακοή και το τραγούδι, η
μουσική, η ηχώ αλλά και ο χορός, η κίνηση των ανθρώπινων άκρων που
συνοδεύουν ένα άσμα, αποτελούν μεγαλειώδεις ικανότητες του ατόμου που του
επιτρέπουν να επικοινωνούν, να μοιράζονται απόψεις και ιστορίες, να
διασκεδάζουν και να συνευρίσκονται και φυσικά να υπάρχουν και να ζουν. Άλλοτε
να θυμούνται και να συγκρατούν στη μνήμη τους ευχάριστες στιγμές που θέλουν να
διαδώσουν. Επομένως δίχως την εύρεση της Ανθρωπολογίας του Χορού και της
Μουσικής δεν θα κατανοούσαμε και τη σπουδαιότητα που αντλούμε από το πιο
απλό τραγούδια και την πιο απλή χορευτική κινησιολογία που χωρίς εκείνα θα
είμασταν «κουφοί», αναίσθητοι.
Ακόμη ο χορός μπορεί να αποτελέσει ένα τελετουργικό στάδιο σύμφωνα με το οποίο (παραδείγματος χάριν ο χορός του
Ησαΐα) επιτρέπει στο παντρεμένο ζευγάρι να περάσει από το «θνητό», απλό στάδιο
της σχέσης, στην επισημοποίηση του ιερού δεσμού του ζευγαριού. Παρόμοια
συνδήλωση μπορούμε να συναντήσουμε σε πολλά και διαφορετικά μέρη του πλανήτη
είτε στο πεδίο του χορού είτε ακόμα και της μουσικής.
Από την άλλη
πλευρά η μουσική που μας αρέσει να ακούμε, ο χορός που επιθυμούμε να
χορεύουμε δείχνει την ουσία και την πραγματο ποίηση της ατομικότητάς καθώς,
προβάλλουμε την σύνδεση του εαυτού μας με το σώμα μας αλλά και τη θέση μας
στον κόσμο.
Η μουσικότητα των γλωσσών
Η ομιλία μας
από μόνη της έχει μια μουσικότητα. Κανένας μας
δεν μιλάει μονότονα αλλά κινείται σε ένα συγκεκριμένο φάσμα συχνο τήτων.
Ανάλογα με τη γλώσσα κάθε λαού, αυτές ποικίλουν και εκτείνονται σε
συγκεκριμένες περιοχές (π.χ. η αγγλική γλώσσα χαρακτηρίζεται κυρίως από τις
υψηλές συχνότητες που περιέχει και πιο συγκεκριμένα εκτείνεται από 2000 έως
12000 Hz, ενώ, αντίθετα, στην γερμανική γλώσσα βρίσκουμε μια συγγένεια με τους
χαμηλούς ήχους που εκτείνονται μέχρι τα 3000 Hz). Έτσι, δεν θα ήταν άστοχο να
μιλήσουμε για μια «ακουστική γεωγραφία»! Στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου
απαρτιώνονται τα μουσικά στοιχεία της γλώσσας, ενώ οι αφασικοί ασθενείς
έχουν υποστεί βλάβη στο αριστερό εγκεφα λικό ημισφαίριο. Αυτοί είναι ικανοί να
τραγουδούν όπως παλιά τα τραγούδια που ήξεραν καλά, χωρίς όμως να αναγνωρίζουν την σημασία των στίχων ή να μπορούν να
τους χρησιμοποιήσουν χωρίς την συνοδεία μουσικής.
Μουσική και Ηθική( :προτάσεις )
O Άνθρωπος είναι ομοούσιο και αναπόσπαστο τμήμα του
Σύμπαντος την πορεία του οποίου και
επηρεάζει με την ηθική του συμπεριφορά.
Σκοπός του σύμπαντος είναι η
επίτευξη ενότητας’
Ηθική συμπεριφορά από την πλευρά
αυτή, είναι εκείνη που βοηθά την επίτευξη του σκοπού του Σύμπαντος
Για έχει «μετρήσιμο» αποτέλεσμα
αυτή η συμπεριφορά απαιτείται συνεργασία
μεγάλου αριθμού συνειδήσεων και η απαλλαγή από περιττά έως επικίνδυνα βάρη
Η μουσική ευνοεί την αυτή την συνεργασία, αυτή την απαλλα γή,αυτόν
τον καθαρμό.
Πρόσθετος όρος για την επίτευξη του συμπαντικού σκοπού, δηλαδή ταυτόχρονα μέθοδος και στόχος
είναι η αγάπη.
Μερικές διευκρινίσεις.
1α-Δεχόμαστε,στην περίπτωσή
μας, την ηθική υπό την ευρεία της έννοια, πιστεύοντας ότι, μια σωστή πανανθρώπινη συμπεριφορά,-ηθική,
ευνοεί όχι μόνον, τον άνθρωπο, και την ανθρωπότητα, αλλά και το Σύμπαν,το
οποίο αυτή επηρεάζει, δεδομένου ότι,ο άνθρωπος
αποτελεί αναπόσπαστο μέρος
του και στην πορεία και την πείρα του οποίου ( τουλάχιστον εν μέρει) επιδρά
με την «παραγωγή» καλών συνειδήσεων
.β.Η σημασία της συνειδήσεως
αναγνωρίζεται από πολλούς.
Σταχυολογούμε :
«Θεωρώ την συνείδηση ως θεμελιώδη. Θεωρώ την ύλη ως παράγω γο
της συνείδησης. Δεν μπορούμε να
ξεπεράσουμε την συνείδηση. Τα πάντα για τα οποία μιλάμε, όλα όσα θεωρούμε ως
υφιστάμενα, αξιώνουν συνείδηση». (Max Planck)
«Τους ανθρώπους καθεύδοντας εργάτας είναι και συνεργούς των εν τω κόσμω γινομένων» (Ηράκλειτος)
«………Εμείς και το Σύμπαν πορευόμαστε
χέρι-χέρι. Προσωπικά πιστεύω ότι, δεν έχει κανένα νόημα να πούμε ότι, μπορεί να
υπάρχει Σύμπαν,χωρίς παρατηρητές.Δεν
μπορώ να φαντασθώ καμιά λογική θεωρία των πάντων που θα αγνοεί τη συνείδηση….Χωρίς
παρατη ρητές το Σύμπαν είναι νεκρό. (Andrei Lindε)
«… Τα πάντα συγκλίνουν προς το
σημείο Ω δηλαδή την υπερ-ανθρωπότητα τής πλήρους συνείδησης…. τέλειος άνθρωπος
είναι ο συνειδητός άνθρωπος,που ανταποκρίνεται και συμφωνεί έτσι,σ΄ένα
κοσμικό όραμα και σε μια θεμελιώδη
παρόρμηση να γίνει όσο μπορεί πιο συνειδητός…... Και εφόσον το Σύμπαν
επιτυγχάνει --και επιτυχία σημαίνει ότι, γίνεται πιο συνειδητό,--σημαίνει
ότι, μέσα στο Σύμπαν ωριμάζει μια
συνείδηση. Προτείνεται λοιπόν ότι,ο
σκοπός τής εξέλιξης είναι η δημιουργία συνειδήσεων (Teilhard de Chardin),
Η Μουσική με το να μας απομακρύνει έστω και προσωρινώς από την
απατηλή πραγματικότητα και απελευθερώνοντας μας–,μας
επιτρέπει να ενώνουμε την συνείδηση μας ,με την συμπαντική,
2.-Δεχόμαστε ότι, μια επιτυχημένη, αποτελεσματική και ωφέλιμη
ανθρώπινη κατά τα άνω τέτοια, συμπεριφορά προϋποθέτει την συνεργασία όλων μας.
Βιολόγοι όπως η Lynn Margulis
,κατηγορούν τον Δαρβίνο, γιατί, ενώ
δίνει,πολύ μεγάλη σημασία για την
εξέλιξη, στον ανταγωνισμό, που θεωρεί την κύρια δύναμη για την επιβίωση,
παραγνωρίζει ότι, η συνεργασία,είναι εξίσου σημαντική και ότι, η φύση
παρέχει πολλά παραδείγματα συμβίωσης, όπως λ.χ. οι μέλισσες και τα άνθη. Και
καταλήγει η βιολόγος με την επισήμανση,ότι, στο ανθρώπινο σώμα διάφορα είδη
κυττάρων και ιών, συνεργάζονται για τη
δημιουργία ενός πολύπλοκου οργανισμού.
Στην σημασία τής συνεργασίας αναφέρεται και ο Barbault,που
την θεωρεί ως μία από τις σημαντικές στρατηγικές που δημιουργούν την ζωή.Την συνεργασία
αυτή την βλέπει παντού στην ιστορία τής ζωής ,(συνεργασία) που αποβλέπει
στο κοινό όφελος και εξηγεί έτσι φαινόμενα,που θάταν ακατανόητα από πρώτη
θεώρηση,ώς αντι στρατευόμενα,το ένστικτο τής επιβίωσης και τις δαρβινικές
απόψεις. Συνεργασία που εκδηλώνεται με
την δωρεά αίματος ανάμεσα στις νυκτερίδες-βαμπίρ, από την ομαδική φροντίδα των μικρών στις οικο
γένειες των μελισσών(: εργάτριες που αποκηρύσσουν την δική τους αναπαραγωγή)
και των μυρμηγκιών. Συνεργασία ,που
οδηγεί στην δημιουργία σχέσεων,ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες πολλα πλασιασμού που εξηγεί σε ένα
(τουλάχιστον ποσοστό) τον αλτρου ισμό.
Μήπως αλήθεια η επιτυχία τού homo sapiens δεν
συνδέεται άμεσα με το ότι ,είναι
κοινωνικό ζώο, και από μια σκοπιά,δημιούργημα μιάς συνεργασίας;Συνεργασία
όχι μόνον μεταξύ έμβιων όντων αλλά και
μεταξύ εμβιων όντων και περιβάλλοντος (Maturana κλπ)
Oι «Sapiens είναι σχετικά αδύναμα ζώα,το
πλεονέκτημα των οποίων βρίσκεται στην
ικανότητά τους να συνεργάζονται σε
μεγάλο αριθμό. Αυτού βρίσκεται η
εξήγηση της μεγάλως επιτυχίας τους.( Yuval Noah Harari :«Sapiens»)
3.-Και τέλος δεχόμαστε ότι,την συνεργασία αυτή,ευνοεί (και) η
μουσική που θα βοηθήσει που προάγει την.απελευθλερωσση από την ύλη, την ομαδικότητα,την ένωση,την αγάπη.
Γράφοντας για την σχέση Τέχνης και ηθικής, είχαμε αποτυπώσει την γνώμη εκείνων που
υποστηρίζουν για σχετική αυτονομία της Τέχνης με την έννοια ότι, δεν νοείται να
γίνεται λόγος για ηθική ή ανήθικη
τέχνη. ( αλλά μόνον για καλή ή κακή Τέχνη)
Η παραπάνω άποψη ας θεωρηθεί ότι,
περιλαμβάνει και την Μουσική.( και πάντοτε εννούμε την καλή μουσική,)
Η ταπεινή μου γνώμη ως μη
ειδικού, είναι ότι, τέτοια αυτονομία
δεν υπάρχει.( Η γνώμη αυτή,που την υπολαμβάνω ως την μόνη ορθή- στάθηκε καθοριστικά στην διάθρωση
του κειμένου )Εμφανώς ή όχι, η η Μουσική
έχει σχέση με την ηθική. Η Μουσική ασκεί (εκτός άλλων που
αναφέρονται πιο πάνω ) ευεργετική θετική
επίδραση για την ύπαρξη μιας ηθικής συμπεριφοράς. Οι λόγοι που επιτρέπουν την άποψη αυτή, εκτίθενται σε
προηγούμενη εργασία μας.Πέρα από την
αναφορά στην εργασία μου εκείνη (επ)αναφέρω ορισμένες απόψεις.:
- Η δύναμη της
μουσικής, στοχεύει στην μεταμόρφωση της
ομάδας προσώπων σε κοινωνία ,την ατομικότητας σε σύνολα και κατορθώνει να δημιουργήσει την αρμονική κοινότητα, αυτό το αίσθημα
ομαδικότητας, να συνενώσει ηθικές δυνάμεις ηθικές συνειδήσεις. Αυτή η ομαδικότητα
δεν αφορά μόνο σ' εκείνους που είναι δεμένοι με την μουσική τέχνη, δηλαδή τους
μουσικούς. Η τέχνη μας συμπαρασύρει στον ίδιο μαγικό κύκλο και τους ακροατές.
- Ο έρωτας της μουσικής, που μας κατακλύζει σαν χείμαρρος, λύνει τα δεσμά
της ατομικότητας. Η μοναχική ψυχή που στη Γη αυτή , που είναι καταδικασμένη
να ζει για πάντα φυλακισμένη στον εαυτό της,
ανυψώνεται στην σφαίρα της αιωνιότητας της μουσικής, γίνεται μέτοχος της
αιώνιας ένωσης με το σύμπαν, βιώνει την αίσθηση της ολότητας
,της γαλήνης. Της ευτυχίας
.
Για τις μεγάλες στιγμές κατά τις οποίες η
μουσική μας συναρπάζει και παρέχει ευτυχία
μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του θνήσκοντος Φάουστ:
"Μες απ'
την πρόγευση μιας τέτοιας μεγάλης ευτυχίας ένιωσα τώρα την πιο υψηλή
ηδονή".
-Ο Πλάτων έγραψε πριν τόσους αιώνες, πως η «μουσική εκπαίδευση είναι πιο δυνατό όργανο από
οτιδήποτε άλλο, επειδή ο ρυθμός και η αρμονία βρίσκουν τρόπο να εισχωρήσουν στα
ενδότερα της ψυχής».
-Και στην συνεργασία, βρίσκεται η
ηθική της! Σ’ αυτό το μαγικό τρόπο που έχει η μουσική να σε κάνει να
ξεπερνάς το εγώ σου και να γίνεσαι ένα με τον άλλον. Να τον αγαπάς,
να τον προσέχεις και να τον θαυμάζεις πάνω στην σκηνή…
-Κατά τον Fabre d’Olivet( εν : « Η εσωτερική διάσταση της
«μουσικής») γράφει ότι,ο Πλάτων
«είχε αναμφίβολα στο νού την σημασία της μουσικής , όταν χρονολογούσε την διαφθορά των Αθηνών από την περίοδο που άρχισε
να παρακμάζει η μουσική.
-Ο Νίτσε είπε ότι , «χωρίς μουσική ο κόσμος θα ήταν
λάθος»
35.-Bruce Schumm “Η Μαγεία της Σωματιδιακής
Φυσικής»
…Μπίγκ Μπάνγκ….Η θεωρία υποστηρίζει ότι,το
διάστημα πτυχώνεται όπως η επιφάνεια της θάλασσας..ότι χώρος και πεδίο είναι το
ίδο πράγμα…Η κβαντομηχανική ,γνώρισε τεράστια πειραματική επιτυχία…..και
ώστόσο,…παραμένει τυλιγμένη σ΄΄ένα παράξενο άρωμα ακατανοησίας και
μυστηρίου …….Παίρνοντας της έμπνευση του Πλανκ ο Αινστάιαν έδειξε(«Μου φαίνεται
ότι…κινούνται χωρίς να διαιρούνται περαιτέρω) ότι το φώς
αποτελείται από πακέτα φωτός,…τα σημερινά φωτόνια. 26….ο,Μπόρ έδειξε ότι,
τα ηλεκτρόνια στα άτομα κινούνται μόνον σε ορισμένες τροχιές καθορισμένης
ενέργειας… ..μεταπηδούν από μια τροχιά σε άλλη εκπέμποντας ή απορροφώντας
ενέργεια,28…..κάθε στοιχείο στον περιοδικό πίνακα του Μεντελέγιεφ
αντιστοιχεί με μια λύση βασικής εξίσωσης της κβαντικής μηχανι
κής….όλη η χημεία προκύπτει από αυτή την μοναδική εξίσωση………..Ο
Χαιζενμπεργκ φαντάστηκε ότι τα ηλεκτρόνια υπάρχουν ..όταν
αλληλεπιδρούν με κάτι άλλο…όταν κανείς δεν τα ενοχλεί δεν υπάρχουν πουθε
νά΄…στην κβαντική μηχανική κανένα αντικείμενο δεν έχει σαφή θέση εκτός αν
συγκρουσθεί με κάτι άλλο 29……ως προς τα άλματα…δεν είναι δυνατόν να
προβλέψουμε που θα επανεμφανισθεί ένα ηλεκτρό νιο….τούτο φάνηκε παράλογο
στον Αινστάιν30 που δεν μπορούσε να παραδεχθεί ότι, δεν
υπάρχει μια αντικειμενική πραγματικότητα ανεξάρτητη από οποιονδήποτε
αλληλεπιδρά με αυτή,…. δεν πίστευε ότι, τα πράγματα είναι τόσο αλλόκοτα
και έλεγε ότι, έπρεπε να υπάρχει μια βαθύτερη λογική ΄εξήγηση31…..Και
σήμερα ακόμη τα πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα.Η κβαντομηχανική είναι
εξαιρετικά χρήσιμη στην τεχνολογία,παραμένει όμως μυστηριώδης,επειδή δεν
περιγράφει τι συμβαίνει σ’ένα φυσικό σύστημα,,αλλά πώς αυτό επηρεάζει ένα ‘άλλο
…Μήπως αυτό σημαίνει πώς η πραγματικότητα είναι μόνον αλληλοπεπί δραση;32…….Η
κβαντομηχανική μας δίδαξε ότι, ο κόσμος είναι ένα συνεχές αεικίνητο
σμήνος πραγμάτ ων,μια συνεχής εμφάνιση και εξαφάνιση εφήμερων οντοτήτων…Ένας
κόσμος συμβάντων όχι πραγμάτων47…..Υπάρχει σήμερα μια θεωρία …που
επιβεβαίωσε τα πειράματα, ως προς τις προβλέψεις της,………… το «Καθιερωμένο
πρότυπο Στοιχειωδών Σωματιδίων»…όμως οι φυσικοί δεν την αποδέχονται 48..
παραμένει όμως κατά τον συγγραφέα η καλύτερη περιγραφή που διαθέτουμε για
τον κόσμο των πραγμάτων5….Το παράξενο με την θεωρία της σχετικότητας και την
κβαντομηχανική,…είναι ότι αντικρούουν η μία την άλλη…Λ.χ. κατά την πρώτη
ο χώρος είναι καμπύλος κατά την άλλη επίπεδος όπου κβάντα ενεργείας
πηδούν πέρα δωθε -.. …και παρόλο που και οι δυό λειτουργούν καλά.,.παρόλο
που φαινομενικώς αντιφάσκουν55…Η ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΒΡΟΧΩΝ προσπαθεί να συνδυάσει
τις δύο θεωρίες 56……….δέχεται ότι, ο χρόνος δεν είναι συνεχής,δεν είναι
απείρως διαιρετώς,αλλά απαρτίζεται από κόκκους ή «άτομα χώρου» πού δεν
βρίσκονται πουθενά γιατί είναι ό ίδιος ο χώρος…. Η θεωρία αυτή, δεν
δέχεται την ιδέα ενός στοιχειώδους και αρχέγονου χρόνου 67
……………..η αλλαγή είναι πανταχού παρούσα…κάθε διαδικασία χορεύει ανεξάρτητα
από τις γειτονικές στον δικό της ρυθμό58…δεν υπάρχει πειραματική επαλήθευση της
θεωρίας των βρόχων59 Σχετικώς με τις μαύρες τρύπες….Στον ουρανό,βρί
σκουμε μαύρες τρύπες που σχηματίστηκαν από άστρα που κατέρρευσαν….Η
ύλη-τους βυθίζεται προς τα μέσα…Αλλά που πάει;…Κατά την θεωρία της κβαντικής
βαρύτητας βρόχων….η ύλη γίνεται όλο και πυκνώτερη,ώσπου η κβαντική
μηχανική να ασκήσει μια αντίθετη αντισταθμιστική πίεση….Αυτό το τελικό
στάδιο είναι γνωστό ως άστρο Πλάνκ….Αν ο Ηλίος σχημάτιζε μια μαύρη
τρύπα,,ολόκληρη η ύλη του, θα ήταν συμπυκνωμένη στον χώρο ενός ατόμου,θα
αποτελούσε ,ένα άστρο Πλάνκ,που δεν θα ήταν σταθερό,γιατί μόλις
συμπιεστεί στο μέγιστο,αναπηδά και αρχίζει να επεκτείνεται και
πάλι.60 Η μαύρη τρύπα είναι ένα άστρο που αναπηδά σε εξαιρετική αργή
ταχύτητα.61…..κατά την θεωρία των βρόχων πριν από το Big Bang
υπήρχε το Big Bounce (αναπήδηση) δηλαδή ο κόσμος μπορεί να
γεννήθηκε από ένα προηγούμενο Σύμπαν, που συρρικνώθηκε από το ίδιο το
βάρος του,συμπιέστηκε και αναπήδησε από μια προηγούμενη φάση χωρίς χρόνο
η χώρο.62-63……ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ Η διαφορά μεταξύ παρελθόντος και
μέλλοντος,υπάρχει μόνον όταν μεσολαβεί η θερμότητα…Η θερμότητητα
μεταδίδεται από τα θερμότερα πράγματα και όχι αντιστρόφως,από καθαρή τύχη
(Μπόλτσμαν)και τούτο ΄γιατί το θερμό έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες
να κινηθεί με τον τρόπο αυτό.67…………..γιατί ένα γρήγορα κινούμενο
άτομο της ζεστής ουσίας, κινείται πιο γρήγορα από ένα ψυχρό και έχει
περισσότερες πιθανότητες να συγκρουσθεί με αυτό. 68…και να αφήσει την ενέργειά
του και όχι το αντίστροφο.69……..Στη φυσική δεν υπάρχει τώρα73….Ισως η
εντύπωση για το πέρασμα του χρόνου,να βρίσκεται στην στενή σχέση χρόνου
και θερμότητας..ανιχνεύσιμη διαφορά ανάμεσα’ στο παρελθόν και το
μέλλον,υπάρχει μόνον όταν υπάρχει ροή θερμότητας…η ροή του χρόνου…..δεν
περιγράφει ακριβώς τα πράγματα 76.Ο Χώκιγκ απέδειξε πώς οι μαύρες
τρύπες είναι πάντα θερμές77….Η θερμότητα των μαύρων τρυπών είναι σαν μια
στήλη της Ροζέτας, γραμμένη με συνδυασμό τριών γλωσσών,των Κβάν των,της
Βαρύτητας και της Θερμοδυναμικής,που περιμένει να zαποκρυπτογραφηθεί για να μας πεί τι
είναι πραγματικά η ροή του χρόνου.78….Αποτελούμαστε από
κβάντα και σωματίδια;Αν ναι από πού έρχεται αυτή η αίσθηση της ατομικής ύπαρξης
του μοναδικού εαυτού μας,που έχει ο καθένας από μας;Είμαστε οι συλλογικοί
δημιουργοί αυτής της «φωτογραφίας» της πραγματικό τητας που προσπάθησα να
συνθέσω,.Δεν είμαστε εξωτε ρικοί παρατηρητές …η ματιά μας είναι εκ των έσω80…….
Ποιά η σημασία του ότι, είμαστε ελεύθεροι να παίρνουμε αποφάσεις,αν η
συμπεριφορά μας,απλώς ακολουθεί τους προκαθορισμένους νόμους της
φύσεως;.86….πιστεύω ότι, το είδος μας δεν θα διαρκέσει πολύ.92
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
36 Mario
Livio The Golden Ratio Broadway Books
2012
When you cannot
express it in numbers your knowledge is of meager and unsatisfactory kind( Lord
Kelvin ) 1 ….The Pythagoreans believed that the existence of the this
number was so horrific, that it must
represent some sort of cosmic error
,one that should be kept secret 5…..The commοn symbol was the greek letter τ (τομή)which means
the cut or the section.The name Φ was given at the beginning of the 19nth centuty by the
American mathematician Mark Barr (from the name of Φειδίας) ……number of art, historians
maintained that Phidias had made
frequent….. …use of the Golden Ratio. But the fascination with the Golden Ratio is confined just to mathematicians( Penrose-Kepler
etc)Biologists ,artists,musicians,historians,architects .psychologists and even
mystics have ponder and debated the basis of its ubiquity and appeal/..The
Golden ratio(Goldene Schintt) has inspired thinkers of all disciplines like to other number in
the history of mathematics, …The term
Golden Ratio was first used by the
german mathematician Martini Ohm 6…The Golden Ratio’s attractiveness stems first..from the fact that it has
uncanny way of popping up where at least it is expected…..example apple ….the
apple’s seeds are arranged in a
five-pointed star pattern ,or pentagram7…………. each of the five isosceles
triangles, that make the corner has the property that the ratio of the length of its longer side to shorter one,(the imply de
base) is equal to the Golden Ratio…According to Buddist tradition in one of
Buddha’s sermons he did not utter a single word ,he merely held a flower in front o his audience…a rose, the position if its petals are arranged
according to a mathematical rule that relies on the Golden ratio.’’’’In the
animal Kingdom…..the spiral structures of many shells…. of mollusks equal to the Golden Ratio8… ..the growth of
spiral shells ..obeys a pattern that is governed by the Golden Ratio…..
structures of many shells ….The Golden Ratio can be found in natural Phenomena but also in a
variety of human-made works of art and objects…regular solids that can
precisely enclose by a sphere …are
intimately related to the Golden ratio9….in all works of art the Golden ratio has proven to be the most enduring…sir James Jeans “Is God a
mathematician?”10…After all how did the initial idea of the Golden Ratio arise?
What was it that led Euclid to bother to define
such a line division?11……………Pythagoras and his followers…responsible for
a mingling of mathematics,philosophy of life , and religion unparalleled to
history…cotemporary to Buhdda,Confucious26…..abstention from beans …they
resemble genitals27….Einstein said “Mathematics
is only a mean for expressing the laws that govern phenomena” 30.The
Pythagoreans were probably the first to
recognize the abstract concept that the basic forces in the universe may be expressed through the language of mathematics 31…Kepler
believed that the Goden Ratio served as a fundamental tool for God in creating the Universe. ..music and harmony
represented to Pythagoras and the
Pythagoreans,the first evidence that cosmic phenomena could be described by mathematics 154…In the
Renaissance …the golden ratio found its
way into explanation of natural phenomena
and into the arts 159…..Every
string quartet and symphony orchestra
today uses Pythagoras
discovery of whole number relationships
among the different musical tones … Leibniz wrote’ Music is a secret
arithmetical exercise and the person who
indulges in it does not realize that he
is manipulating numbers” 183…..The violin is an instrument in which the Golden ration features
frequently184… Einstein said How is it possible that mathematics, a product of
human thought that is independent of experience,fits so excellently the objects
of physical reality? Eugene Wigner said about “ The unreasonable effectiveness
of Mathematics in the Physical science .We have to wonder …how is possible that planets in their orbits around the sun
were found to follow a curde that have
been explored by the greek
geometers before Kepler..Why are
the laws of physics themselves expressible in mathematical equations in the
first place” 238 … There exists an entirely different view from that of modified Platonic views… according to modern psychologists
.mathematics have no existence outside the human brain.,,They are a human
invention…Mathematics objects have no objective reality..They are
imaginery..Experiments show that babies
have innate mechanisms to recognize numbers.244…But to this ,two
intriguing questions 1..Why are
mathematics so powerful in explaining the universe,and how is it possible,that
even some of the purest products of mathematics, are found eventually,to fit
physical phenomena like a glove?. Even
if based on physiology and psychology, the view-of mathe¬matics as a human
invention of no intrinsic reality still needs to answer the two intriguing
questions: Why is mathematics so powerful in ex¬plaining the universe, and how
is it possible that even some of the purest products of mathematics are found
eventually to fit physical phe¬nomena like a glove?
The "human inventionist" reply to both of
these questions is also based on a biological model: evolution and natural
selection. The idea here is that progress in understanding the universe and the
formulation - of mathematical laws that describe phenomena within it have been
achieved via an extended and tortuous evolutionary process. Our cur¬rent model
of the universe is the result of a long evolution that involved many false
starts and blind alleys. Natural selection has weeded out mathematical models
that did not fit the observations and experiments and left only the successful
ones. According to this view, all "theories" of the universe are in
fact nothing that models…….it turns the question somewhat around.
The success of pure mathematics turned into applied
mathematics, in this picture, merely reflects an overproduction of concepts,
from which physics has selected the most adequate for its needs—a true
sur¬vival of the fittest. After all, "inventionists" would point out,
Godfrey H.
Hardy was always proud of having "never done anything 'useful.' "
This opinion of mathematics is apparently espoused also by Marilyn vos Savant,
the "world record holder" in IQ—an incredible 228. She is quoted as
having said "I'm beginning to think simply that mathemat¬ics can be
invented to describe anything, and matter is no exception."In my humble opinion,
neither the modified Platonic view nor the natural selection view provides a
fully satisfactory answer (at least in the way both are traditionally
formulated) to the mystery of the effective¬ness of mathematics245……………………To
claim that mathematics is purely a human invention and is successful in
explaining nature only because of evolution and natural selection ignores some important facts in the
nature of mathematics in the history of theoretical models of the
universe……First, while mathematical rules (e.g., the axioms of geometry or of
set theory) are indeed creations of the human mind, once those rules are
specified we lose our freedom. The
definition of the Golden Ratio emerged originally from the axioms of Euclidean
geometry; the definition of the Fibonacci sequence from the axioms of the
theory of numbers. Yet the fact that the
ratio of successive Fibonacci numbers converges to the Golden Ratio was imposed on us—humans had no choice
in the matter. There fore, mathematical
objects, albeit imaginary, do have real properties. Second, the explanation of
the unreasonable power of mathematics cannot be based entirely on evolution in
the restricted sense. For example when Newton proposed his theory of
gravitation, the data that he was trying to explain were at best accurate to
three significant figures.Yet his
mathematical model for the force between any two masses in the universe
achieved the incredible precision of better than one part in a million. Hence, that particular model
was not forced on Newton by existing measurements of the motions of planets,
nor did Newton force natural phenomenon
into a preexisting mathematical pattern. Futher more, natural selection in the
common interpretation of that common interpretation does not quite apply
either, because it was not the case that five competing theories were proposed,
of which one eventually won. Rather Newton's was the only game in town!
The modified Platonic view, on the other hand, faces
different types of challenges.
First, there is the important conceptual issue that
the modified Platonic view does not
really offer any explanation to the power of m mathematics. The question is
simply transformed into a belief in the mathematical underpinning of the
physical world. Mathematics is simply assumed to be the symbolic counterpart of
the universe. Roger Penrose who as I noted before is himself a powerful
supporter of the Platonici world of mathematical forms, agrees that the
"puzzling precise underlying role that the Platonic mathematical world has
in the physical world" remains a
mystery. Oxford University physicist David Deutsh 246.. turns the question
somewhat around. In his insightful 1997 book Theqabric of Reality, he wonders:
"in a reality composed of physics and understood by the methods of
science, where does mathematical certainty
come
from?" Penrose adds to the effectiveness of mathematics two more
mysteries. In his book Shadow of the Mind, he wonders: "How it is that
perceiving beings can arise from out of
the physical world," and "how itis that mentality is able seemingly
to 'create' mathematical concepts
out of some kind of mental model." These
intriguing questions, which are entirely outside the scope of the present book,
deal with the origin of consciousness and the perplexing ability of our rather
primitive mental tools to gain access into the Platonic world (which to Penrose
is an objective reality) The
second problem encountered by the modified Platonic view is related to the
question of universality. To what extent are we certain that the laws that the
universe must obey have to be presented by mathe¬matical equations of the type
we have formulated? Until very recently probably most physicians on th face of
the earth would have argued that
history., jiobably most physicists on the face of the Earth would have argued
that history has shown that equations are the only way in which the laws of
physics can be expressed. This situation may change, however, with the
impending publication of the book A New Kind of Science by Stephen Wolfram.
Wolfram, one of the most innovative thinkers in scientific computing and in the
theory of complex systems, has been best known for the development of
Mathematica, a computer program/system that allows a range of calculations not
accessible before. After ten years of virtual silence, Wolfram is about to
emerge with a provocative book that makes the bold claim that he can replace
the basic infrastructure of science. In a world used to more than three hundred
years of science be-ing dominated by mathematical equations as the basic
building blocks of models for nature, Wolfram proposes simple computer programs
in¬stead. He suggests that nature's main secret is the use of simple pro¬grams
to generate complexity Wolfram's book was not out yet at the time of this
writing, but from a long conversation I had with him and from an interview he
gave to science writer Marcus Chown, I can safely conclude that his work has
many far-reaching implications. From the restricted point of view of its
reflection on Platonism, however, Wolfram's work points out that at the 247…..
very least, the particular mathematical world that many thougt out there, and which was believed to underlie
physical reality may be notunique. In
other words, there definitely can exist description of nature that are very different from the one we have.
Mathematics as we know it captures only
a tiny part of the vast space of all possile of rules that might describe the
interference in 1801……..workings of the cosmos?]
If both the modified Platonic view and the natural
select intepretation have difficulties in attempting to explain the striking
effetiveness of mathematics, is there an exposition that works?
I believe that the explanation has to rely on concepts
borrowed both points of view rather than
on adopting one or the other.The situation here is very similar to the
historical attempts in physics to the nature of light. The lesson from this
piece of history of science sw so
profound that I will describe it now briefly.
Newton's first paper was on optics, and he continued
to this subject for most of his life. In 1704 he published the first edition
of his book Opticks, which he later
revised three times. Newton proposed a
"particle theory of light," in which light was assumed to be
made up of tiny, hard particles, that obey the same laws of motion as do balls.
In Newton's words: "Even the rays of light seem to be hard bodies."
Two famous experiments at the beginning of the twentieth century discovered the photoelectric effect and the
Compton effect, and provided strong support for the idea of particles of light.
The photoelectric effect is a process in
which electrons in a piece of metal absorb sfficient energy from light to allow
them to escape. Einstein's explanation of this
effect in 1905 (which won him the 1922 Nobel Prize for Physics) showed
that light delivers the energy to the electrons in a grainy fashion, in
indivisible units of energy. Thus, the photon—the particle of light—was introduced. Physicist Arthur Holly
Compton (1892 analyzed in 1918 to 1925 the scattering of X rays from
electrons both experimentally and theoretically. His work
(which won him the Nobel Prize for Physics) further confirmed the existence of
the photon.But there was another theory of light—a wave theory—in light was
assumed to behave like waves of water in a pond. This was most strongly
advocated by the Dutch physicist Chrisriann Huygens (1629—1695).248 in fact nothing but "models"
whose attributes are de¬termined solely by their success in fitting the
observational and experi¬mental data. Kepler's crazy model of the solar system
in Mysterium Cosmographicum was acceptable, as long as it could explain and
predict the behavior of the planets." Penrose adds to the effectiveness of
mathematics two more mysteries. In his book Shadowus of the Mind, he wonders:
"How it is that perceiving beings can arise from out of the physical
world," and "how it is that mentality is able seemingly to 'create'
mathematical concepts out of some kind of mental model." These intriguing
questions, which are entirely outside the scope of the present book, deal with
the origin of consciousness and the perplexing ability of our rather primitive
men¬tal tools to gain access into the Platonic world (which to Penrose is an
objective reality)..The second problem encountered by the modified Platonic
view is related to the question of universality. To what extent are we certain
that the laws that the universe must obey have to be presented by mathe¬matical
equations of the type we have formulated? Until very recently, probably most
physicists on the face of the Earth would have argued that history has shown
that equations are the only way in which the laws of physics can be expressed.
This situation may change, however, with the impending publication of the book
A New Kind of Science by Stephen Wolfram. Wolfram, one of the most innovative
thinkers in scientific computing and in the theory of complex systems, has been
best known "for the development of Mathematica, a computer program/system
that aillows a range of calculations not accessible before. After ten years of
virtual silence, Wolfram is about to emerge with a provocative book that makes
the bold claim that he can replace the basic infrastructure of science. In a
world used to more than three hundred years of science being dominated by
mathematical equations as the basic building blocks of models for nature,
Wolfram proposes simple computer programs instead. He suggests that nature's
main secret is the use of simple programs to generate complexity.Wolfram's book
was not out yet at the time of this writing, but from a long conversation I had
with him and from an interview he gave to the science writer Marcus Chown, I
can safely conclude that his work has any far-reaching implications. From the
restricted point of view of its reflection on Platonism, however, Wolfram's
work points out that at the 247………………… very least, the particular mathematical
world that many thought out there, and
which was believed to underlie physical reality be unique. In other words, there
definitely can exist descriptions of nature that are very different from the
one we have. Mathematics as we know it
captures only a tiny part of the vast space of all possible simple sets of
rules that might describe the workings of the cosmos?]
If both the modified Platonic view and the natural
select pretention have difficulties in attempting to explain the striktiveness
of mathematics, is there an exposition that works?
I believe that the explanation has to rely on concepts
borrowed both points of view rather than on adopting one or the other, the
stuationence here is very similar to the historical attempts in physics tο the nature of light. The lesson from this piece of
history of science is so profound that I will describe it now briefly.
Newton's first paper was on optics, and he continued
to this subject for most of his life. In 1704 he published the first edition of
his book Opticks, which he later revised three times. Newton proposed a
"particle theory of light," in which light was assumed to be made up
of tiny, hard particles, that obey the
same laws of motion as do balls. In Newton's words: "Even the rays of
light seem to be har bodies." Two famous experiments at the beginning of
the twentieth centuty discovered the photoelectric effect and the Compton
effect, provided strong support for the idea of particles of light. The
photoelectic effect is a process in which electrons in a piece of metal absorbs
sufficient energy from light to allow
them to escape. Einstein's explanation of thisi effect in 1905 (which won him
the 1922 Nobel Prize for Rhysics) showed
that light delivers the energy to the electrons in a grainy fashion, in
indivisible units of both energy. Thus, the
photon—the particle of light—was
introduced. Physicist Arthur Holly Compton (1892 analyzed in 1918 to 1925 the
scattering of X rays from electrons ) experimentally and theoretically. His
work (which won him the Nobel Prize for Physics) further confirmed the
existence of the photon.But there was another theory of light—a wave theory—in
which light was assumed to behave like
waves of water in a pond. This theory
was most strongly advocated by the Dutch physicist Chrisrian Huygens
(1629—1695). The wave theory did not have much going for it 248…..until the physician Thomas Young discovered
interference in 1801 249….
--------------------------------------------------------------------
36 Mario
Livio The Golden Ratio Broadway Books
2012
When you cannot
express it in numbers your knowledge is of meager and unsatisfactory kind( Lord
Kelvin ) 1 ….The Pythagoreans believed that the existence of the this
number was so horrific, that it must
represent some sort of cosmic error
,one that should be kept secret 5…..The commοn symbol was the greek letter τ (τομή)which means
the cut or the section.The name Φ was given at the beginning of the 19nth centuty by the
American mathematician Mark Barr (from the name of Φειδίας) ……number of art, historians
maintained that Phidias had made
frequent….. …use of the Golden Ratio. But the fascination with the Golden Ratio is confined just to mathematicians( Penrose-Kepler
etc)Biologists ,artists,musicians,historians,architects .psychologists and even
mystics have ponder and debated the basis of its ubiquity and appeal/..The
Golden ratio(Goldene Schintt) has inspired thinkers of all disciplines like to other number in
the history of mathematics, …The term
Golden Ratio was first used by the
german mathematician Martini Ohm 6…The Golden Ratio’s attractiveness stems first..from the fact that it has
uncanny way of popping up where at least it is expected…..example apple ….the
apple’s seeds are arranged in a
five-pointed star pattern ,or pentagram7…………. each of the five isosceles
triangles, that make the corner has the property that the ratio of the length of its longer side to shorter one,(the imply de
base) is equal to the Golden Ratio…According to Buddist tradition in one of
Buddha’s sermons he did not utter a single word ,he merely held a flower in front o his audience…a rose, the position if its petals are arranged
according to a mathematical rule that relies on the Golden ratio.’’’’In the
animal Kingdom…..the spiral structures of many shells…. of mollusks equal to the Golden Ratio8… ..the growth of
spiral shells ..obeys a pattern that is governed by the Golden Ratio…..
structures of many shells ….The Golden Ratio can be found in natural Phenomena but also in a
variety of human-made works of art and objects…regular solids that can
precisely enclose by a sphere …are
intimately related to the Golden ratio9….in all works of art the Golden ratio has proven to be the most enduring…sir James Jeans “Is God a
mathematician?”10…After all how did the initial idea of the Golden Ratio arise?
What was it that led Euclid to bother to define
such a line division?11……………Pythagoras and his followers…responsible for
a mingling of mathematics,philosophy of life , and religion unparalleled to
history…cotemporary to Buhdda,Confucious26…..abstention from beans …they
resemble genitals27….Einstein said “Mathematics
is only a mean for expressing the laws that govern phenomena” 30.The
Pythagoreans were probably the first to
recognize the abstract concept that the basic forces in the universe may be expressed through the language of mathematics 31…Kepler
believed that the Goden Ratio served as a fundamental tool for God in creating the Universe. ..music and harmony
represented to Pythagoras and the
Pythagoreans,the first evidence that cosmic phenomena could be described by mathematics 154…In the
Renaissance …the golden ratio found its
way into explanation of natural phenomena
and into the arts 159…..Every
string quartet and symphony orchestra
today uses Pythagoras
discovery of whole number relationships
among the different musical tones … Leibniz wrote’ Music is a secret
arithmetical exercise and the person who
indulges in it does not realize that he
is manipulating numbers” 183…..The violin is an instrument in which the Golden ration features
frequently184… Einstein said How is it possible that mathematics, a product of
human thought that is independent of experience,fits so excellently the objects
of physical reality? Eugene Wigner said about “ The unreasonable effectiveness
of Mathematics in the Physical science .We have to wonder …how is possible that planets in their orbits around the sun
were found to follow a curde that have
been explored by the greek
geometers before Kepler..Why are
the laws of physics themselves expressible in mathematical equations in the
first place” 238 … There exists an entirely different view from that of modified Platonic views… according to modern psychologists
.mathematics have no existence outside the human brain.,,They are a human
invention…Mathematics objects have no objective reality..They are
imaginery..Experiments show that babies
have innate mechanisms to recognize numbers.244…But to this ,two
intriguing questions 1..Why are
mathematics so powerful in explaining the universe,and how is it possible,that
even some of the purest products of mathematics, are found eventually,to fit
physical phenomena like a glove?. Even
if based on physiology and psychology, the view-of mathe¬matics as a human
invention of no intrinsic reality still needs to answer the two intriguing
questions: Why is mathematics so powerful in ex¬plaining the universe, and how
is it possible that even some of the purest products of mathematics are found
eventually to fit physical phe¬nomena like a glove?
The "human inventionist" reply to both of
these questions is also based on a biological model: evolution and natural
selection. The idea here is that progress in understanding the universe and the
formulation - of mathematical laws that describe phenomena within it have been
achieved via an extended and tortuous evolutionary process. Our cur¬rent model
of the universe is the result of a long evolution that involved many false
starts and blind alleys. Natural selection has weeded out mathematical models
that did not fit the observations and experiments and left only the successful
ones. According to this view, all "theories" of the universe are in
fact nothing that models…….it turns the question somewhat around.
The success of pure mathematics turned into applied
mathematics, in this picture, merely reflects an overproduction of concepts,
from which physics has selected the most adequate for its needs—a true
sur¬vival of the fittest. After all, "inventionists" would point out,
Godfrey H.
Hardy was always proud of having "never done anything 'useful.' "
This opinion of mathematics is apparently espoused also by Marilyn vos Savant,
the "world record holder" in IQ—an incredible 228. She is quoted as
having said "I'm beginning to think simply that mathemat¬ics can be
invented to describe anything, and matter is no exception."In my humble opinion,
neither the modified Platonic view nor the natural selection view provides a
fully satisfactory answer (at least in the way both are traditionally
formulated) to the mystery of the effective¬ness of mathematics245……………………To
claim that mathematics is purely a human invention and is successful in
explaining nature only because of evolution and natural selection ignores some important facts in the
nature of mathematics in the history of theoretical models of the
universe……First, while mathematical rules (e.g., the axioms of geometry or of
set theory) are indeed creations of the human mind, once those rules are
specified we lose our freedom. The
definition of the Golden Ratio emerged originally from the axioms of Euclidean
geometry; the definition of the Fibonacci sequence from the axioms of the
theory of numbers. Yet the fact that the
ratio of successive Fibonacci numbers converges to the Golden Ratio was imposed on us—humans had no choice
in the matter. There fore, mathematical
objects, albeit imaginary, do have real properties. Second, the explanation of
the unreasonable power of mathematics cannot be based entirely on evolution in
the restricted sense. For example when Newton proposed his theory of
gravitation, the data that he was trying to explain were at best accurate to
three significant figures.Yet his
mathematical model for the force between any two masses in the universe
achieved the incredible precision of better than one part in a million. Hence, that particular model
was not forced on Newton by existing measurements of the motions of planets,
nor did Newton force natural phenomenon
into a preexisting mathematical pattern. Futher more, natural selection in the
common interpretation of that common interpretation does not quite apply
either, because it was not the case that five competing theories were proposed,
of which one eventually won. Rather Newton's was the only game in town!
The modified Platonic view, on the other hand, faces
different types of challenges.
First, there is the important conceptual issue that
the modified Platonic view does not
really offer any explanation to the power of m mathematics. The question is
simply transformed into a belief in the mathematical underpinning of the
physical world. Mathematics is simply assumed to be the symbolic counterpart of
the universe. Roger Penrose who as I noted before is himself a powerful
supporter of the Platonici world of mathematical forms, agrees that the
"puzzling precise underlying role that the Platonic mathematical world has
in the physical world" remains a
mystery. Oxford University physicist David Deutsh 246.. turns the question
somewhat around. In his insightful 1997 book Theqabric of Reality, he wonders:
"in a reality composed of physics and understood by the methods of
science, where does mathematical certainty
come
from?" Penrose adds to the effectiveness of mathematics two more
mysteries. In his book Shadow of the Mind, he wonders: "How it is that
perceiving beings can arise from out of
the physical world," and "how itis that mentality is able seemingly
to 'create' mathematical concepts
out of some kind of mental model." These
intriguing questions, which are entirely outside the scope of the present book,
deal with the origin of consciousness and the perplexing ability of our rather
primitive mental tools to gain access into the Platonic world (which to Penrose
is an objective reality) The
second problem encountered by the modified Platonic view is related to the
question of universality. To what extent are we certain that the laws that the
universe must obey have to be presented by mathe¬matical equations of the type
we have formulated? Until very recently probably most physicians on th face of
the earth would have argued that
history., jiobably most physicists on the face of the Earth would have argued
that history has shown that equations are the only way in which the laws of
physics can be expressed. This situation may change, however, with the
impending publication of the book A New Kind of Science by Stephen Wolfram.
Wolfram, one of the most innovative thinkers in scientific computing and in the
theory of complex systems, has been best known for the development of
Mathematica, a computer program/system that allows a range of calculations not
accessible before. After ten years of virtual silence, Wolfram is about to
emerge with a provocative book that makes the bold claim that he can replace
the basic infrastructure of science. In a world used to more than three hundred
years of science be-ing dominated by mathematical equations as the basic
building blocks of models for nature, Wolfram proposes simple computer programs
in¬stead. He suggests that nature's main secret is the use of simple pro¬grams
to generate complexity Wolfram's book was not out yet at the time of this
writing, but from a long conversation I had with him and from an interview he
gave to science writer Marcus Chown, I can safely conclude that his work has
many far-reaching implications. From the restricted point of view of its
reflection on Platonism, however, Wolfram's work points out that at the 247…..
very least, the particular mathematical world that many thougt out there, and which was believed to underlie
physical reality may be notunique. In
other words, there definitely can exist description of nature that are very different from the one we have.
Mathematics as we know it captures only
a tiny part of the vast space of all possile of rules that might describe the
interference in 1801……..workings of the cosmos?]
If both the modified Platonic view and the natural
select intepretation have difficulties in attempting to explain the striking
effetiveness of mathematics, is there an exposition that works?
I believe that the explanation has to rely on concepts
borrowed both points of view rather than
on adopting one or the other.The situation here is very similar to the
historical attempts in physics to the nature of light. The lesson from this
piece of history of science sw so
profound that I will describe it now briefly.
Newton's first paper was on optics, and he continued
to this subject for most of his life. In 1704 he published the first edition
of his book Opticks, which he later
revised three times. Newton proposed a
"particle theory of light," in which light was assumed to be
made up of tiny, hard particles, that obey the same laws of motion as do balls.
In Newton's words: "Even the rays of light seem to be hard bodies."
Two famous experiments at the beginning of the twentieth century discovered the photoelectric effect and the
Compton effect, and provided strong support for the idea of particles of light.
The photoelectric effect is a process in
which electrons in a piece of metal absorb sfficient energy from light to allow
them to escape. Einstein's explanation of this
effect in 1905 (which won him the 1922 Nobel Prize for Physics) showed
that light delivers the energy to the electrons in a grainy fashion, in
indivisible units of energy. Thus, the photon—the particle of light—was introduced. Physicist Arthur Holly
Compton (1892 analyzed in 1918 to 1925 the scattering of X rays from
electrons both experimentally and theoretically. His work
(which won him the Nobel Prize for Physics) further confirmed the existence of
the photon.But there was another theory of light—a wave theory—in light was
assumed to behave like waves of water in a pond. This was most strongly
advocated by the Dutch physicist Chrisriann Huygens (1629—1695).248 in fact nothing but "models"
whose attributes are de¬termined solely by their success in fitting the
observational and experi¬mental data. Kepler's crazy model of the solar system
in Mysterium Cosmographicum was acceptable, as long as it could explain and
predict the behavior of the planets." Penrose adds to the effectiveness of
mathematics two more mysteries. In his book Shadowus of the Mind, he wonders:
"How it is that perceiving beings can arise from out of the physical
world," and "how it is that mentality is able seemingly to 'create'
mathematical concepts out of some kind of mental model." These intriguing
questions, which are entirely outside the scope of the present book, deal with
the origin of consciousness and the perplexing ability of our rather primitive
men¬tal tools to gain access into the Platonic world (which to Penrose is an
objective reality)..The second problem encountered by the modified Platonic
view is related to the question of universality. To what extent are we certain
that the laws that the universe must obey have to be presented by mathe¬matical
equations of the type we have formulated? Until very recently, probably most
physicists on the face of the Earth would have argued that history has shown
that equations are the only way in which the laws of physics can be expressed.
This situation may change, however, with the impending publication of the book
A New Kind of Science by Stephen Wolfram. Wolfram, one of the most innovative
thinkers in scientific computing and in the theory of complex systems, has been
best known "for the development of Mathematica, a computer program/system
that aillows a range of calculations not accessible before. After ten years of
virtual silence, Wolfram is about to emerge with a provocative book that makes
the bold claim that he can replace the basic infrastructure of science. In a
world used to more than three hundred years of science being dominated by
mathematical equations as the basic building blocks of models for nature,
Wolfram proposes simple computer programs instead. He suggests that nature's
main secret is the use of simple programs to generate complexity.Wolfram's book
was not out yet at the time of this writing, but from a long conversation I had
with him and from an interview he gave to the science writer Marcus Chown, I
can safely conclude that his work has any far-reaching implications. From the
restricted point of view of its reflection on Platonism, however, Wolfram's
work points out that at the 247………………… very least, the particular mathematical
world that many thought out there, and
which was believed to underlie physical reality be unique. In other words, there
definitely can exist descriptions of nature that are very different from the
one we have. Mathematics as we know it
captures only a tiny part of the vast space of all possible simple sets of
rules that might describe the workings of the cosmos?]
If both the modified Platonic view and the natural
select pretention have difficulties in attempting to explain the striktiveness
of mathematics, is there an exposition that works?
I believe that the explanation has to rely on concepts
borrowed both points of view rather than on adopting one or the other, the
stuationence here is very similar to the historical attempts in physics tο the nature of light. The lesson from this piece of
history of science is so profound that I will describe it now briefly.
Newton's first paper was on optics, and he continued
to this subject for most of his life. In 1704 he published the first edition of
his book Opticks, which he later revised three times. Newton proposed a
"particle theory of light," in which light was assumed to be made up
of tiny, hard particles, that obey the
same laws of motion as do balls. In Newton's words: "Even the rays of
light seem to be har bodies." Two famous experiments at the beginning of
the twentieth centuty discovered the photoelectric effect and the Compton
effect, provided strong support for the idea of particles of light. The
photoelectic effect is a process in which electrons in a piece of metal absorbs
sufficient energy from light to allow
them to escape. Einstein's explanation of thisi effect in 1905 (which won him
the 1922 Nobel Prize for Rhysics) showed
that light delivers the energy to the electrons in a grainy fashion, in
indivisible units of both energy. Thus, the
photon—the particle of light—was
introduced. Physicist Arthur Holly Compton (1892 analyzed in 1918 to 1925 the
scattering of X rays from electrons ) experimentally and theoretically. His
work (which won him the Nobel Prize for Physics) further confirmed the
existence of the photon.But there was another theory of light—a wave theory—in
which light was assumed to behave like
waves of water in a pond. This theory
was most strongly advocated by the Dutch physicist Chrisrian Huygens
(1629—1695). The wave theory did not have much going for it 248…..until the physician Thomas Young discovered
interference in 1801 249….
--------------------------------------------------------------------
37.-Sapiens: A Brief History of Humankind by Yuval Noah
Harari – review.
.—Betty J. Eadie, near-death experiencer and author of Embraced by the
Light
From the chapter, “An Experience of Cosmic Consciousness”: All objects
within my panoramic gaze trembled and vibrated like quick motion pictures. My
body, Master’s, the pillared courtyard, the furniture and floor, the trees and
sunshine, occasionally became violently agitated, until all melted into a
luminescent sea; even as sugar crystals, thrown into a glass of water, dissolve
after being shaken. The unifying light alternated with materializations of
form, the metamorphoses revealing the law of creation. –Paramhansa Yogananda,
Autobiography of a Yogi
And not a few scientists have said the same thing:
We must liberate man from the cosmos created by the genius of physicists
and astronomers, that cosmos in which, since the renaissance, he has been imprisoned.
We now know that we . . . extend outside the physical continuum. . . . In time,
as well as in space, the individual stretches out beyond the frontiers of his
body. . . . He also belongs to another world.
—Dr. Alexis Carrel, Nobel Prize winner
Our second body is far more that a scientific novelty, however. It’s not
just an amorphous cloud of energy. Our energy body is the “sharp, brilliant
print” that produces our particular physical body and it animates, controls,
shapes, and continuously sustains the holographic projection our senses
perceive as our physical body.
More importantly, most of who and what we are, in every moment, is not
contained in the physical body. We are much more the (luminous) hand in the
sock puppet than we are the (physical) sock.
In fact, according to the healers, psychics, seers, mystics, and saints who
have highly developed intuitive perception, most of what we experience, most of
what fills our awareness, most of what matters to us — our vitality and life
force, our feelings, our creative will, our personality and character, and our
experience of happiness, love or joy — is actually seated in our
interpenetrating subtle energy body, not in the physical body at all.
More significantly yet, the mystics tell us that when we die these
essential aspects of who we are continue to exist as they have always
existed—in our non-physical, interpenetrating, energy body. The person we are
today is very much the person we will be after death — only we will find
ourselves existing solely in our luminous energy body in a luminous energy
world — what most people think of as heaven or the astral regions.
The astral kingdom is a realm of rainbow-hued light. Astral land, seas,
skies, gardens, beings, the manife station of day and night — all are made of
variegated vibrations of light. Oceans heave with opalescent azure, green,
silver, gold, red, yellow, and aquamarine. Diamond-bright waves dance in a
perpetual rhythm of beauty.—
Paramhansa Yogananda, author of Autobiography of a Yogi
In this way, our lives in this plane of existence are encompassed,
surrounded, by the afterworld already. . . . The body dies but the spiritual
quantum field continues. In this way, I am immortal.—
Dr. Hans-Peter Dürr, former head of the Max Planck Institute for Physics,
Munich
You don’t die when you die. You shift your consciousness and speed of
vibration. That’s all death is . . . a shift.—
P. M. H. Atwater, near-death experiencer, NDE researcher, and author of
Beyond the Light
Since much of who we are lives on after death, you might think there would
be little difference between what we experience now and what we will experience
after we die. There is, however, a profound difference. Our subtle body is
innately closer to the experience of our full Divine potential. The saints and
sages tell us that our natural state is Joy beyond imagining.
[During my near-death experience] I became more blissful, more rapturous,
more ecstatic. I was just filling and filling with this light and love that was
in the light. The dynamics of this light are not static at all. They are so
dynamic and so much going on in there of love and joy and knowledge. As you
take it into yourself, or as it goes into you and you receive it, your ecstasy
level just becomes tremendous …—
Jayne Smith, near-death experiencer
But we don’t need to wait until we die to come closer to experiencing our
higher potential — we can meditate and tap into it in the here and now.
Since my return [from my near death experience] I have experienced the
light spontaneously, and I have learned how to get to that space almost any
time in my meditation. Each one of you can do this. You do not have to die to
do this. It is within your equipment; you are wired for it already.—
Mellen-Thomas Benedict, near-death experiencer
Meditation is a supremely effective tool for tapping into our joy-filled,
peace-filled, and love-filled energy body because — through relaxation,
breathing, concentration, and stillness — meditation methodically turns our
attention away from the physical body and allows us to experience our subtle
energy body more and more fully.
Meditation doesn’t make us calm and joyful: it allows us to experience the
calmness and joy natural to our subtle energy body. In practicing yoga
postures, it is not the act of relaxing the physical body through stretches and
breathing that makes us become calm and joyful. Rather, the physical tension
that was keeping us focused on the physical body has been released, allowing us
to feel our natural state. Concentration and stillness similarly are effective,
because they get us beyond our stream of thoughts and body sensations, freeing
us to become aware of our energy body’s natural state of joy.When Jesus
said, “the kingdom of God is within you,” he meant it literally. The more our
awareness becomes centered in our subtle energy body, the more happy,
fulfilled, loving, compassionate, energetic, and calm we feel.
Expand your awareness of your subtle body. It’s the secret to health and
happiness. Breathe in energy from your subtle body, then relax and feel.
Concentrate on your calm, still, center.
And whatever you do, if you hear from Elvis, don’t believe everything he’s
telling you…
Joseph (Puru) Selbie, author of The Physics of God, is known for creating
bridges of understanding between the modern evidenced-based discoveries of
science and the ancient experience-based discoveries of the mystics. He is a
founding member of Ananda — a global spiritual movement inspired by Paramhansa
Yogananda, author of Autobiography of a Yogi. A dedicated Kriya meditator for
nearly fifty years, he has helped hundreds of people awaken to their own
spiritual potentials throughout the US and Europe. He has also authored, The
Yugas, a factual look at India’s tradition of cyclical history, and a sci/fi
fantasy series, The Protectors Diaries, inspired by the abilities of mystics.
38Stuart Kauffman “A World beyond physics”
…..what evolves cannot be said ahead of time:
what evolves emerges unprestatably….Creatures’ by existing ,create
the very conditions for other creatures ….evolving life is not
machine..I hope for a deepened sense of responsibility for the living
world/Time will tell.. 1…I hope to show ..that unlike physics,
where laws hold sway ,no laws at all entail the becoming of the
biosphere …the universe cannot have made more than a very small fraction
of these possible proteins in the time since the Big Bang… 3.. We don’t
know how can the universe –and especially the biosphere - be
enormously complex if everything moves toward a maximum state of entropy
5 We seek nothing less that an
understanding of where this order came from …”An
organized being. has the property that the parts exist for
and by means of the whole.7 life emerged from non –life in ways we struggle to
understand ..17 Life somehow partially collaborate with and yet
beats the second law ..that disorder…must inevitably increase…a small part of
the answer “ all living systems are ..open systems …Prigogine :
such systems can “eat” the order in their environment …and build
order. 18 Schrodinger: Life feeds on “| negentropy” order in the
environment that somehow is then converted in living systems,,,The
mystery : What or who picked the specific direction in which the
puck was accelerated…The amount of the work done does not
specify this issue ….Peter Atkins : Work is the
constrained release of energy into a few degrees’ of freedom (=
what is now possible)19 Life is a fundamentally new linking of non equilibrium
processes and boundary condition constraints on the release of energy into a
few degrees of freedom that thus is a thermodynamic work. But stunningly
the work done can construct constraints on the release of energy in
further non equilibrium processes .In reproducing systems such as cells, a
closure is achieved linking these processes and constraint
construction into an organization that closes on itself. The system in
doing this work, constructs its own constraints and also reproduces ,achieving
catalytic task closure.
Such a system is a “ machine”
but not of matter alone ,energy alone ,entropy alone or boundary
conditions alone. It is a new union of these…….We may have found the “life
force”…a marvel and a different mystery of unprestatable becoming…..We miss
in our science the idea of a system that constructs its self(
Constraint closure)…..what evolves cannot be said ahead of time: what
evolves emerges unprestatably….Creatures’ by existing ,create the
very conditions for other creatures ….evolving life is not
machine..I hope for a deepened sense of responsibility for the living
world/Time will tell 1…I hope to show ..that unlike physics, where
laws hold sway ,no laws at all entail the becoming of the biosphere
…the universe cannot have made more than a very small fraction of these
possible proteins in the time since the Big Bang… 3.. We don’t know how
can the universe –and especially the biosphere - be enormously
complex if everything moves toward a maximum state of entropy
5 We seek nothing less that an
understanding of where this order came from 7 …”An
organized being .has the property that the parts exist for
and by means of the whole. 8 Even if the biosphere were
organisms dumb of consciousness ,evolution would in no way be a world
machine In the nonergotic universe above the level of atoms ,the biotic world
surges …into the exploding adjacent possibilities life itself creates The
evolution of the biosphere is a an organic” whole” evolving biosphere
becomes “ sucked” into the very opportunities to explore untellable reaches of
complexity of never before seen organaizations of matter and energy :life
evolving. This evolution of the biosphere is an organic “ whole” Its members
jointly create the very pathways of further becoming what the biosphere as
a whole shall become ,derived of a past no less
mysterious in its sinuous emergence . .. The
diversity that is the biosphere …is based … on physics ,but flowers
to a realm beyond 12….Life is the becoming of the non-living universe.
Diversity exploded…17..The constraints …channel the release of energy into work
,not ..entropy increase…Due to constraints entropy increases very slowly
21..Living cells…do work to constructs constraints channeling
their own release of energy that constitutes further work…..no constraints no
work …often no work no constraints. These newly constructed
constraints can ..constrain yet further releases of
energy that..constitute yet further work that can
construct yet further constraints and so forth. And so order can
self-propagate…2..! The issue of origin of molecular reproduction
is unsolved…34….The structure of the molecule suggests its replication ..35
….Metabolism (: the
process by which your body converts what you eat and drink into energy..) like the rest of life is the daughter
of diversity…56…The organic molecules we know on earth are made from
atoms of carbon,hydrogen,nitrogen,oxygen phosphorus and
sulfur(CHNOPS)..62..In contemporary cells ,heritable variation arises from
mutation and recombination of genes and is based on
encoded protein polymerase replication of the helix of DNA ..87..We
cannot know the mutation rate o an unknown and still to be found
replicating RNA sequence ,so the issue is a but moot /If the rate is low enough
,the system can evolve; if too high it cannot ..88 …collectivity
autocatalytic ( : a single
chemical reaction is said to be autocatalytic if one of the reaction
products is also a catalyst for the same or a coupled reaction) sets can evolve by heritable
variation and natural selection .Housed in liposomes (:A liposome is
a small artificial vesicle, spherical in shape, having at least one lipid
bilayer. ). ,they become units of selection .Our
progenotes ,the ancestors of us can evolve 89.. Definitions
are odd things in science-neither true nor false but hopefully
useful. 91…The protocell or bacterium ,acts to get food and avoid
poison ..93….organisms act even one as simple as an amoeba
One doing enters the universe ,doing it well or doing it poorly
follows……doing brings with it instrumental ought. We are agents(: a biological agent also
called bio-agent, biological threat agent, biological warfare
agent, biological weapon, or bioweapon) is bacterium, virus, protozoan, parasite, fungus, chemical,
or toxin that can be used purposefully as a weapon in bioterrorism or biological warfare )and
doing something well or poorly matters! So we ought to do it well.This is
instrumental ought not .moral ought. Instrumental ought ,how
to do something, with us as soon as agency arrives .Thus it
is ancient. 94… …this evolution is not prestatable. Not only do we not
know what will happen ,we do not even know what can
happen.! 95
……
===================================
-------------------------------------------------------------------Βασίλης Κ
(από την ιστοσελίδα μου)
39.- Taikan Jyoji « Au coeur du Zen »
Editions Le Courrier du Livre 1996
Un Maître Zen est un
homme comme „les autres ; mais il le sait tandis qu’eux l’ignorent ; et c’est
en cela qu’ils diffèrent. Dépositaire d’une tradition qui remonte en droite
ligne au Bouddha, il consacre sa vie à la transmettre, enseignant ceux qui
désirent ardemment coïncider avec leur véritable nature.
L’expérience décisive
qui couronne une pratique assidue conduit le mental au-delà de toute pensée
conceptuelle, de toute de toute dualité ; elle échappe de ce fait à la
description. C’est la raison . laquelle l’enseignement d’un Maître peut être
silencieux. On sait que le Bouddha, après qu’il eut connu l’éveil, fut
tenté de se taire tant son expérience lui semblait impossible à
transmettre par le langage.
Ou bien
l’enseignement revêt la forme de courts
aphorismes d allure paradoxale,
destinés à provoquer dans le mental du disciple un ebranlement salutaire.
Enfin le Maître peut
choisir de guider ses disciples le long du chemin qui conduit à la réalisation
grâce à des conseils concernant la méditation, le comportement pendant
les sesshins ainsi que dans la vie de tous les jours, et grâce aussi à
certaines mises en garde concernant les écueils ou obstacles que l’on peut
rencontrer dans sa: pratique. Au Cœur du Zen appartient à ce dernier groupe. Il
va sans dire que ces formes d’enseignement sont complémentaires et qu’un Maître
Zen les utilise tour a tour selon l humeur du moment ,l occasion et
le disciple auquel il s’adresse.9…………………….les défaillances sont
choses naturelles mais passagères..elles sont des formations éphémères…il
suffit de les ignorer sans les combattre pour qu’ elles pour qu elles
finissent par se lasser 11Quelle est la signification de la vie humaine…Les
Asiatiques savent que le problème capital de l homme est de saisir «
autre chose »…qui existe en chacun de nous……Pour parvenir jusqu’a elle ,il faut
mourir a soi-même..Le Zen n est pas une religion…c est peut-être un style
de vie…en fait le Zen n est rien…bien difficile de vider du sens qu’ on lui 15
donne….parce qu il est vide…il peut tout contenir..C est l
expression de l homme dans l espace….l esprit vide qui ne pense pas au
vide qu il atteint ne peut avoir d attachement…..penser au bon ou
mauvais…c est créer des nouvelles pansées. Pour contenir le contrôle de soi,la
respiration joue un rôle primordial 16…En japonais vivre et respirer sont un
seul mot(iki)Faire Zazen revient a apprendre a respirer .c-a-dire
apprendre a vivre…vous calmez le tourbillon de vos pensées.. Que l’esprit doive
être comme une muraille, ou comme il est Lit dans un passage du recueil de la
Transmission de la Lampe :
« Lorsqu’on
oublie le bien et le mal, le quotidien ou le sacré et tous les autres Dharmas,
et qu’on ne laisse aucune pensée naître leur sujet, on atteint une complète
liberté. Lorsque l’esprit est à celui du bois et de la pierre, il n’y a plus de
place pour discrimination » ; ou encore, comme le dit Maître Mumon : Si un
homme peut être comme un mur aux fondations solides », ne signifie pas qu’il
doive devenir insensible comme le bois, pierre ou une muraille. Tant que
l’esprit n’est pas imperturbable, c’est-à-dire tant que la compréhension de
l’être pur, véritable, n’est pas réalisée, il faut redoubler d’énergie,
persévérer jusqu’à ce qu’on oublie le bien et le mal, le parfait et
l’imparfait, la pureté et l’impureté, le propre et le malpropre, le quotidien
et le sacré, et, qu’aucune pensée ne naisse à leur sujet. Un esprit libre de
ces discriminations est appelé esprit pur, véritable.18Faire le vide intérieur
afin de permettre notre véritable nature de s exprimer librement…..et la
vivre….n essayer de saisir le vide par la pansée.19avec le Zazen on
arrive a la réalisation de soi a l émancipation suprême ..le Satori ou Kensho(
« voir dans sa véritable nature et la vire en union intime avec l univers
illimite et plus encore » 20 Quand il n ya pluw de Zen ,pluw de
doctrine la est le Zen 21….Chaque instant doit être vécu avec tout notre
être….tout est Un et Un est tout…..lorsque on n est pas étouffé par
lego ..on pourra être… libre….Quand il aura faim il mangera 22Chaque
aspect du quotidien est …une marche vers le sublime .C’est la voie du Zen.23
Chaque action doit être effectuer dans le silence24 L homme se découvre quand
il se mesure avec l obstacle. Ainsi il prend conscience de ses
véritables dimensions 31Etre authentique 32 Sachez que le Zen est une sorte d
esclavage qui donne la clé de la liberte33Nous existons d’abord pour nous
…quand tout est mis en place il devient possible de s occuper des autres
..Vous êtes le centre du monde ..tout part de vous ..tout converge vers vous.34
La grandeur de l homme est de se délivrer du Karma,donc le dominer ,non de le
subir…Le Hara ou plexus hypogastrique est le garde-manger du corps-apprivoiser
le corps en énergie…35 L Enigme métaphysique de notre existence ..sera
résolu lorsque notre esprit ne vagabondera plus36La concentration
de l esprit permet de briser les liens de la souffrance 37Le koan est un
outil qui permet de passer de l intellect a l ineffable 38 Pour calmer
les pensées et les contrôler il faut.. voir…d ou elles viennent ,Vouloir
les calmer ,c est créer de l agitation en elles. 45.Ne vous
dispersez pas en conversations .Gardez votre énergie pour le moment
ou vous serez en Zazen. 49Le sens profond du koan son sens
ineffable…un doute non de soi mais un doute de grande interrogation …Le
koan est la vrille qui fait le trou a l intérieur due soi.50Le Zen nous
enseigne de vivre en harmonie avec nous mêmes ,avec les lois de l univers
51Le but du Zen est d arriver a l Eveil suprême qu’ on appelle le
Satori ou Kensho ….de reconquérir l integrite du corps et de l esprit 54.Enfin,
je voudrais mettre en garde tous .ceux qui essaient pratiquer la meditation en
se basant sur des manuels pratiques des cours par correspondance ou qui
s’adressent au premier venu se dénommant guide spirituel. Ils ne
manqueront pas d’égarer leur méditation dans une fausse direction, ce qui
produira des effets contraires aux bienfaits attendus. Seul un maître
dont l’expérience aura été sanctionnée par son propre maître et
descendant d une tradition spirituelle authentique devrait avoir le droit
de diriger les adeptes qui s’aventurent par le chemin de la découverte d!
eux - mêmes. On risque, si on ignore ces conseils, d’arriver non pas la
libération mais au renforcement de l’ego, de ses caprices et la
dépendance à son égard, donc à l’éloignement toujours grand de soi-même et de
sa nature intime, ainsi qu’aux maux résultent de cet éloignement. 56L activité manuelle,
si elle vécue assez intensément offre une possibilité de
sublimation ,de dépassement…Une règle monastique dit « ‘L exercice de
concentration fait pendant le travail a cent mille fois plus de valeur que
celui pratique pendant la quiétude ».59 Il faut passer par une discipline
corporelle et non par une compréhension intellectuelle de son état…Seule une
discipline ascétique peut mener a la libération 60 L important est
d ETRE-ni ceci ni cela.64
Από το βιβλίο του Arthur Koesler « Ο
λωτός και το ρομπότ»(όπου ο συγγραφέας πολλές φορές εκφράζεται ειρωνικά
για το Ζεν) αντιγράφουμε περικοπές που ίσως βοηθήσουν στην κατανόηση του τι
είναι Ζεν.
«….Οι σύγχρονοι ηγούμενοι Ζέν σ’ ένα από
τα αρχαία «Πέντε Όρη» τού Κιότο, με τούς οποίους είχαμε αρκετές συζητήσεις,
επιβεβαίωσαν αυτή την , εντύπωση . Ήταν κατηγορηματικοί στην άρνηση τους ότι,η
θρησκεία δεν είχε καμιά σχέση με την κοινωνική ήθική. "Οταν
τούς ρωτήσαμε αν αδιαφορούσαν για το διωγμό της θρησκείας σε χώρες με
ολοκληρωτικά καθεστώτα, ένας από αυτούς απάντησε:
— Ένα
άλογο στο Τόκιο τρώει κι ένα άλλο στην Όσάκα παύει νά πεινάει. Ή Μόσχα στέλνει
ένα Σπούτνικ στό διάστημα και στην Νέα Ύόρκη πέφτουν οι μετοχές.
Τα λόγια του ακολουθούν την
κλασική γραμμή τών κοάν καί δέν μάς βοήθησαν καθόλου. Κάθε φορά πού κάναμε μία
ερώτηση, παίρναμε γι’ απάντηση μία παραβολή. Όταν ανταπαντούσα με μιά παραβολή,
άλλαζαν κουβέντα. Μιά από τις παραβολές πού χρησιμοποίησα ήταν άπ’ τό βιβλίο
τού Καμύ La Chute: τό πρόβλημα τής ενοχής λόγω άδρανείας, τής άνοχής τού
κακού — ο Φαρισαίος ήρωας τού Καμύ αγνόησε τήν κραυγή μιας γυναί κας πού
πνιγόταν καί μετά, καταστράφηκε από τίς τύψεις. Μετά από μερικές κουβέντες
δίχως νόημα, ένας άπό τούς ηγούμενους είπε:
Ή ενοχή είναι χριστιανική ιδέα. Τό Ζέν δεν
έχει πατρίδα. Είναι καλό να έχει προσήλυτους, αλλά δέν προσπαθεί να
προσηλυτίσει.
Κάτι τέτοιο τουλάχιστο μάς μετέφρασε ένας
άπ’ τούς άξιοθρήνητους διερμη νείς μας. Πάντως ταίριαζε στο γενικό κλίμα τής
συζήτησης. Οι μοναχοί ήταν συμπαθέστατοι, αλλά μετά από δυό μέρες συνομιλιών,
νιώθαμε αποθαρρυμένοι κι απογοητευμένοι. Ή μοναδική απάντηση με νόημα πού βγάλα
με από το στόμα τους ήταν: «όταν κάνετε τόσο λογικές έρωτήσεις, μάς φέρνετε σέ
δύσκολη θέση».
Σε μια άλλη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης
στο Διεθνή Οίκο τού Τόκιο, μού δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω τον Καθηγητή Ν.,
έναν απ’ τούς μεγαλύτερους Ιάπωνες γνώστες τού Βουδισμού, πού διδάσκει
Συγκριτική Θρησκεία σ’ ένα παλιό πανεπιστήμιο. Τον ρώτησα αν πίστευε ότι, ήταν
δυνα¬τή η ύπαρξη ενός συστήματος ηθικής χωρίς κανένα υπερβατικό πιστεύ ω.
Αγρίεψε λίγο με τη λέξη «ύπερβατικό» καί είπε ότι ,γι’ αυτόν δέν σήμαι νε
τίποτε. Κάποιος άλλος είπε ότι, ο Βουδισμός είχε όρισμένα υπερβατικά πι¬στεύω.
Ό Καθηγητής Ν. διαφώνησε κι ανέφερε σαν παράδειγμα τό γεγονός ότι, ο
ιαπωνικός Βουδισμός δεν δεχόταν την ιδέα τής μετεμ ψύχωσης. Τότε ΤΙ
γίνεται μετά το θάνατο;» τόν ρώτησαν.'Ο θάνατος, απάντησε, για μάς δεν είναι
όπως γιά σας το «τέλος » τής ζωής, άλλά η ολοκλήρωση της, η υπέρτατη
εκπλήρωση της, πράγμα που αποδεικνύει καί την άξία πού δίνουμε στην
αυτοκτονία.
— Καί
μετά από αύτό τό σημείο ολοκλήρωσης τί γινόταν; Ρωτήσαμε:. «υπάρχει μετά
θάνατον ζωή;»
— Ναί,
κάποια μορφή διαιώνισης, αν και δεν είναι ατομική.
— Μα
ή διαιώνιση αυτή, είπαμε εμείς, όποια μορφή καί άν έχει, υπερβαίνει τον φυσικό
κόσμο, άρα ό Βουδισμός έχει μιά ύπερβατική πλευρά:
— Ένα
είναι βέβαιο, ότι, δεν πιστεύουμε σέ τίποτε τό υπερφυσικό, απάντησε ό Ν.
Ένας άλλος δοκίμασε έναν διαφορετικό
τρόπο. «Ό Βουδισμός δίνει με¬γάλη έμφαση στην άλήθεια. Γιατί να λέει κανείς την
άλήθεια, όταν μπορεί να είναι προτιμότερο για τοό συμφέρον του να πει ψέματα;»
— Επειδή
είναι απλούστερη.
Κάποιος άλλος ακολούθησε διαφορετική
τακτική.
— Εισθε
υπέρ της άνοχής σ’ όλες τίς θρησκείες καί σ’ όλα τά πολιτικά συστήματα. Για
τούς θαλάμους αερίων του Χίτλερ, τι έχετε να πείτε;
— Ήταν
μεγάλη ανοησία εκ μέρους του .
— 'Απλώς
ανοησία, όχι αάμάρτημα;
— Το
κακό είναι χριστιανική ίδέα. Καλό και κακό υπάρχουν μόνο σε μιά: σχετική
κλίμακα.
— Τότε
δε θά’πρεπε να υπάρχει καί η ανοχή σε μιά σχετική κλίμακα;δεν θά’πρεπε να
περιλαμβάνει κι αυτούς πού αρνούνται την ανοχή;
— Αυτό
είναι σκέψη σε αντίθετες κατηγορίες, πού είναι κάτι ξένο για τη δική μας
φιλοσοφία.
Κι έτσι συνεχιζόταν η συζήτηση, ο ένας
κουραστικός γύρος μετά τον άλλο.Αυτή η αντικειμενική ανοχή γιά φονιά και θύμα,
μιά ανοχή χωρίς ίχνος ευσπλαχνίας, μάς κάνει ν’ άμφιβάλλουμε λίγο γιά τη
συνεισφορά τού Βουδισμού Ζέν στην ηθική ανάρρωση τής Ιαπωνίας — ή οποιασδήποτε
άλλης χώρας. "Αλλοτε βάλσαμο για πληγές πού άνοιγε ο ίδιος ο
άνθρωπος στόν εαυτό του, τώρα έχει γίνει ένα είδος ηθικού αερίου γιά το νευρικό
σύστημα —άχρωμο καί άοσμο, άρωματισμένο όμως απ’ όλα τα θυμιατή ρια
πού καίνε από τ’ αγάλματα του χαμογελαστού Βούδα.
Έπί μιά εβδομάδα περίπου
παζάρευα μ’ έναν παλαιοπώλη τού Κιότο γιά ένα μικρό μπρούτζινο Βούδα τής
περιόδου Καμακούρα. Όταν κατέβηκε όμως σε μιά τιμή πού μπορούσα να
πληρώσω,δεν ήθελα πιά να τον αγοράσω.Συνειδητοποίησα με κάποια
ταραχή,ότι, το χαμόγελο τού Βούδα δεν μου’έλεγε τίποτε.Δεν ήταν πιά μυστηριώδες
αλλά άοσμο.
Και μια γεύση για τι είναι κοάν,(ο λογικά
άλυτος γρίφος που ο μαθητής πρέπει να λύσει.Τά παλαιότεραγνωστά
κοάν είναι οι « οι τρείς φραγμοί του Χούνγκ-Λουν»
Παραθέτουμε:
Ε.Ολοι μας έχουμε ένα τόπο που γεννηθήκαμε.Εσύ
που γεννήθηκες;
Α.Νωρίς το πρωί έφαγα άσπρο πιλάφι.Τώρα
πάλι πεινάω.
Ε.Πώς μοιάζει το χέρι μου με το χέρι
του Βούδα;
Α.Παίζοντας λαγούτο κάτω από το φεγγάρι.
Ε.Πώς μοιάζει το πόδι μου με το πόδι
γαιδάρου;
Α.Οταν ο ερωδιός στέκεται στο χιόνι
το χρώμα του αλλάζει.
======================================================
40.-EINSTEIN-TAGOR
On On July 14, 1930, Albert Einstein welcomed into his home on the
outskirts of
Berlin the Indian philosopher, musician, and Nobel laureate Rabindranath
Tagore.
The two proceeded to have one of the most stimulating, intellectually
riveting
conversations in history, exploring the age-old friction between science
and religion.
Science and the Indian Tradition: When Einstein Met Tagore (public
library) recounts the historic
encounter, amidst a broader discussion of the intellectual renaissance that
swept India in the early twentieth century, germinating a curious osmosis of Indian traditions and secular Western
scientific doctrine.
The following excerpt from one of Einstein and Tagore’s conversations
dances
between previously examined definitions of science, beauty,
consciousness, and
philosophy in a masterful meditation on the most fundamental questions of
human existence.
EINSTEIN: Do you believe in the Divine as isolated from the world?
TAGORE: Not isolated. The infinite personality of Man comprehends the
Universe.
There cannot be anything that cannot be subsumed by the human
personality, and this proves that the Truth of the Universe is human Truth.
I have taken a scientific fact to explain this — Matter is composed of
protons and
electrons, with gaps between them; but matter may seem to be solid.
Similarly
humanity is composed of individuals, yet they have their interconnection
of human relationship, which gives living unity to man’s world. The entire
universe is linked up with us in a similar manner, it is a human universe. I
have pursued this thought through art, literature and the religious consciousness
of man.
EINSTEIN: There are two different conceptions about the nature of the
universe: (1)
The world as a unity dependent on humanity. (2) The world as a reality
independent of the human factor.
TAGORE: When our universe is in harmony with Man, the eternal, we know
it as
Truth, we feel it as beauty.
EINSTEIN: This is the purely human conception of the universe.
TAGORE: There can be no other conception. This world is a human world —
the
scientific view of it is also that of the scientific man. There is some
standard of
reason and enjoyment which gives it Truth, the standard of the Eternal
Man whose experiences are through our experiences.
EINSTEIN: This is a realization of the human entity.
TAGORE: Yes, one eternal entity. We have to realize it through our
emotions and
activities. We realized the Supreme Man who has no individual
limitations through our limitations. Science is concerned with that which is
not confined to individuals; it is the impersonal human world of Truths.
Religion realizes these Truths and links them up with our deeper needs; our
individual consciousness of Truth gains universal significance. Religion
applies values to Truth, and we know this Truth as good through our own harmony
with it.
EINSTEIN: Truth, then, or Beauty is not independent of Man?
TAGORE: No.
EINSTEIN: If there would be no human beings any more, the Apollo of
Belvedere
would no longer be beautiful.
TAGORE: No.
EINSTEIN: I agree with regard to this conception of Beauty, but not with
regard to
Truth.
TAGORE: Why not? Truth is realized through man.
EINSTEIN: I cannot prove that my conception is right, but that is my
religion.
TAGORE: Beauty is in the ideal of perfect harmony which is in the
Universal Being;
Truth the perfect comprehension of the Universal Mind. We individuals
approach it through our own mistakes and blunders, through our accumulated
experiences,
through our illumined consciousness — how, otherwise, can we know Truth?
EINSTEIN: I cannot prove scientifically that Truth must be conceived as
a Truth that is valid independent of humanity; but I believe it firmly. I
believe, for instance, that the Pythagorean theorem in geometry states
something that is approximately true,independent of the existence of man.
Anyway, if there is a reality independent of man, there is also a Truth
relative to this reality; and in the same way the negation of the first
engenders a negation of the existence of the latter.
TAGORE: Truth, which is one with the Universal Being, must essentially
be human, otherwise whatever we individuals realize as true can never be called
truth – at least the Truth which is described as scientific and which only can
be reached throug the process of logic, in other words, by an organ of thoughts
which is human. According to Indian Philosophy there is Brahman, the absolute
Truth, which cannot be conceived by the isolation of the individual mind or
described by words but can only be realized by completely merging the
individual in its infinity. But such a Truth cannot belong to Science. The
nature of Truth which we are discussing is an appearance – that is to say, what
appears to be true to the human mind and therefore is human, and may be called
maya or illusion.
EINSTEIN: So according to your conception, which may be the Indian
conception, it is not the illusion of the individual, but of humanity as a
whole.
TAGORE: The species also belongs to a unity, to humanity. Therefore the
entire
human mind realizes Truth; the Indian or the European mind meet in a
common
realization.
EINSTEIN: The word species is used in German for all human beings, as a
matter of fact, even the apes and the frogs would belong to it.
TAGORE: In science we go through the discipline of eliminating the
personal
limitations of our individual minds and thus reach that comprehension of
Truth which is in the mind of the Universal Man.
EINSTEIN: The problem begins whether Truth is independent of our
consciousness.
TAGORE: What we call truth lies in the rational harmony between the
subjective and objective aspects of reality, both of which belong to the
super-personal man.
EINSTEIN: Even in our everyday life we feel compelled to ascribe a
reality
independent of man to the objects we use. We do this to connect the
experiences of our senses in a reasonable way. For instance, if nobody is in
this house, yet that table remains where it is.
TAGORE: Yes, it remains outside the individual mind, but not the
universal mind. The table which I perceive is perceptible by the same kind of
consciousness which
possess.
EINSTEIN: If nobody would be in the house the table would exist all the
same — but this is already illegitimate from your point of view — because we
cannot explain what it means that the table is there, independently of us.
Our natural point of view in regard to the existence of truth apart from
humanity
cannot be explained or proved, but it is a belief which nobody can lack
— no
primitive beings even. We attribute to Truth a super-human objectivity;
it is
indispensable for us, this reality which is independent of our existence
and our
experience and our mind — though we cannot say what it means.
TAGORE: Science has proved that the table as a solid object is an
appearance and
therefore that which the human mind perceives as a table would not exist
if that
mind were naught. At the same time it must be admitted that the fact,
that the
ultimate physical reality is nothing but a multitude of separate
revolving centres of electric force, also belongs to the human mind.
In the apprehension of Truth there is an eternal conflict between the
universal
human mind and the same mind confined in the individual. The perpetual
process of reconciliation is being carried on in our science, philosophy, in
our ethics. In any case, if there be any Truth absolutely unrelated to humanity
then for us it is
absolutely non-existing.
It is not difficult to imagine a mind to which the sequence of things
happens not in space but only in time like the sequence of notes in music. For
such a mind such conception of reality is akin to the musical reality in which
Pythagorean geometry can have no meaning. There is the reality of paper,
infinitely different from the reality of literature. For the kind of mind
possessed by the moth which eats that paper literature is absolutely
non-existent, yet for Man’s mind literature has a greater value of Truth than
the paper itself. In a similar manner if there be some Truth which has no
sensuous or rational relation to the human mind, it will ever remain as nothing
so long as we remain human beings.
EINSTEIN: Then I am more religious than you are!
TAGORE: My religion is in the reconciliation of the Super-personal Man,
the universal human spirit, in my own individual being.
42..- l
Lawrence M.Krauss « Η πιο μεγαλειώδης ιστορία που ειπώθηκε ποτέ…μέχρι σήμερα Τραυλός» 2018(..The Greatest
Story ever told-So far- 2017)
Αυτό που είναι πιο δύσκολο να δείς
είναι αυτό που πραγματικά υπάρχει John Alec Maker 11 Ως οδηγός για την
κατανόηση του κόσμου η Βίβλος είναι
θλιβερά
αντιφατική και απηρχαιωμένη…μεγάλα
τμήματά της ελάχιστα απέχουν από την
χυδαιολογία 12—κοσμική αλαζονεία
,,κρύβεται στην καρδιά του ισχυρισμού,ότι το Σύμπαν δημιουργήθηκε μόνον και
μόνο για να υπάρξουμε εμείς…η κβαντική
μηχανική στην καλύτερη περίπτωση αντίκειται στην
διαίσθηση και στην χειρότερη δυσκολεύουν σε αφάνταστο βαθμό την κατανόησή
μας,13..Η ύπαρξή μας δεν είχε
προκαθορισθεί,αλλά δείχνει να οφείλεται σε ‘ένα περίεργο ατύχημα ,,ο κόμος στον
οποίο ζούμε δεν κρύβει κάποιο προφανές
σχέδιο 15 Απ.ό,τι φαίνεται βαθιά στον εγκέφαλό μας είναι εγγεγραμμένη μια
ανάγκη για ένα αφήγημα που υπερβαίνει
την ύπαρξή μας 16 … Είναι αδύνατο να
κατανοήσουμε αυτόν τον κρυμμένο
κόσμο με διαισθητικές αντιλήψεις που θα βασίζονται αποκλειστικά στις
‘άμεσες αισθητηριακές εμπειρίες 17…δεν
αποκλείεται αυτός ο σκοτεινός χώρος της μαύρης τρύπας, να κρύβει μια πύλη προς
ένα άλλο σύμπαν αποσυνδεδεμένο από το δικό μας 23. .Ωποτε οι επιστημονικοί ισχυρισμοί προβάλλουν ως αναμφισβήτη τοι υπονομεύουν ουσιαστικά την επιστήμη 28,,Η
Θρησκεία ..στο δυτικό κόσμο μπορεί να θεωρηθεί μητέρα των δυτικών επιστημών
37…Τα κινούμενα φορτία δημιουργούν μαγνητικό πεδίο,αλλά ένα μαγνητικό πεδίο δεν
μπορεί να δημιουργήσει ηλεκτρικό πεδίο
χωρίς να κινείται ,αρκεί απλώς να μεταβάλλεται 55…Το φώς είναι
ηλεκτρομαγνητικό κύμα 62…Αδύνατο να επαληθεύσουμε πειραματικά μια κατάσταση
απόλυτης ηρεμίας …Αν τα παράθυρα του αεροπλάνου είναι κλειστά τότε δεν μπορούμε με πείραμα που θα
εκτελέσουμε μέσα στο αεροπλάνο,να συμπεράνουμε αν κινείται ή όχι 65,.Η διαστολή
του χρόνου είναι πραγματική …χωρίς αυτή δεν θα είχαμε ανιχνεύσει τα μιόνια στη
Γή Το μιόνιο κινείται σχεδόν με την
ταχύτητα του φωτός και διανύει περίπου 300 μέτρα πριν διασπασθεί.Αλλά αυτά που
κατακλύζουν την Γή, διανύουν περίπου 20
χιλιόμετρα από την ανώτερη ατμόσφαιρα
όπου παράγονται μέχρι τους μετρητές
Γκάιγκερ στη Γή.Αυτό χάρις στα «εσωτερικά ρολόγια» των μιονίων, που χτυπούν
βραδύτερα το ρολόγια μας στη Γή, 10 έως 100 φορές βραδύτερα απ΄όσο αν θα
χτυπούσα αν παράγονταν από την ηρεμία
σ’ένα εργαστήριο στη Γή 84 …Η θεωρία της
σχετικότητας είναι θεωρία των απολύτων.Οι μετρήσεις του χώρου και του χρόνου
μπορεί να είναι υποκειμενικές,αλλά οι μετρήσεις του χωροχρόνου είναι καθολικές
και απόλυτες 92.. Στις πολύ μικρές κλίμακες
δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την
φύση διαισθητικά ,να έχουμε μια φυσική
εικόνα 95 Στο πείραμα του Thomas Young όταν στέλνουμε στην οθόνη ένα ηλεκτρόνιο κάθε φορά, έχουμε πάλι
συμβολή,ωσάν το ηλεκτρόνιο να
συμβάλλει με τον εαυτό του,ωσάν το
ηλεκτρόνιο να ακολουθεί διαφορετικές
διαδρομές ταυτοχρόνως, ορισμένες από τις οποίες περνούν μέσα από μια σχισμή και
ορισμένες από την άλλη.,,δεν μπορεί κανείς δηλαδή να υποστηρίξει ότι, το ηλεκτρόνιο διέρχεται από τη μία σχισμή ή από την άλλη, Αντιθέτως δεν
περνάει από καμία και την ίδια στιγμή διέρχεται και από τις δύο.101.. Το φως συμπεριφέρεται και ως κύμα και ως
σωματίδιο,ανάλογα με τις συνθήκες που επιλέγει κανείς για να το μετρήσει 103..
Ο Einstein ήταν ο πρώτος που εχρησιμοποίησε πιθανοκρατικά επιχειρήματα για να
περιγράψει την φύση της ύλης.. 107.Ο ίδιος υπεστήριξε ότι, στην κβαντική
μηχανική,η έννοια της αιτιότητας καταρρέει άρα κατά τόν ιδιο ο Θεός παίζει ζάρια … Το Σύμπαν δεν χρειάζεται
κανένα αίτιο για να υπάρχει,αλλά απλώς άρχισε να υπάρχει από το τίποτε.Το φώς
που χρησιμοποιείτε για να διαβάσετε: ηλεκτρόνια σε θερμά άτομα, φωτόνια-φωτόνια
που δεν υπήρχαν πριν εκπεμφθούν εκπέμπονται αυθορμήτως και χωρίς κανένα
αίτιο,..Γιατί να ζητούμε λοιπόν αίτιο για το Σύμπαν;108 Το φώς δεν διαδίδεται
πάντοτε ευθύγραμμα 126.Στην κβαντική μηχανική οι ακτίνες φωτός και τα
ηλεκτρόνια δεν συμπεριφέρονται σαν να
ακολουθούν μια μόνο τροχιά, από ένα σημείο στο άλλο –ακολουθούν
ταυτοχρόνως όλες τις δυνατές διαδρομές. Καθε τροχιά έχει συγκεκριμένη
πιθανότητα να μετρηθεί, και η κλασσική τροχιά του ελάχιστου χρόνου παρουσιάζει
την μεγαλύτερη πιθανότητα από τις άλλες.127 Ένα ηλεκτρόνιο ακολουθεί κάθε δυνατή τροχιά μεταξύ δύο σημείων εφόσον
δεν το παρατηρώ .Οταν το παρατηρήσω για μικρό διάστημα δεν αποκλείεται να παρατηρήσω μια αλλόκοτη
συμπεριφορά μη κλασσική.128…Δυνατή η αυθόρμητη συμπεριφορά ζευγών σωματιδίου-αντισωματιδίου,από τον κενό
χώρο αρκεί να εξαυλώνονται τόσο γρήγορα ώστε η σύντομη ύπαρξή της να μην μπορεί
να μετρηθεί 130..Καθε δευτερόλεπτο πάνω από 400 χιλιάδες δισεκατομμύρια νετρίνα
διαπερνούν το σώμα μας….Χωρίς την ασθενή αλληλεπίδραση (των νετρίνων)
δεν θα παράγονταν ο Ηλιος
171..Κατοπτρική και αρνητική ομοτιμία 195.. Τα πρωτόνια
πρέπει να έχουν έναν απίστευτο μεγάλο
χρόνο ζωής …στο σώμα μας υπάρχουν πολύ
περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο δισεκατομμύρια πρωτόνια 342…Το Χιγκς υπάρχει όπως προφανώς και
ένα βαθμωτό πεδίο υποβάθρου, που απλώνεται
σε όλο τον χώρο του Σύμπαντος,προσδίδοντας μάζα στα σωματίδια και παράγοντας τα
χαρακτηριστικά του Σύμπαντος που παρατηρούμε. 364.. -
……………………………………………………………………………………………………………………………
43.--Michael S.Gassaniga: «ΑΝΘΡΩΠΟΣ»
(Μερικοί
περιορίζονται να φαντάζονται ότι) Eξελιχθήκαμε …μέσω των δυνάμεων της φυσικής
επιλογής….Θα ήθελα να διορθώσω αυτό το σκίτσο. Βλέπω τον άνθρωπο να γυρνάει με
ένα μαχαίρι στο χέρι και να κόβει το
φανταστικό σχοινί που τον συνδέει με τις
προηγούμενες μορφές ώστε να είναι ελεύθερος,..και να κάνει πράγματα που κανένα
άλλο ζώο δεν μπορεί να κάνει
15…ψυχολόγοι απέδειξαν ότι, οι
επίμυες γνωρίζουν τι δεν γνωρίζουν
16 …Ο Ralph Greenspan,μελετάει
τον ύπνο στη Δροσόφιλα…Η μυστηριώδης διεργασία του ύπνου παραμένει ακατανόητη
…οι μύγες κοιμούνται όπως εμείς….ακόμη και τα πρωτόζωα, κατά τον ίδιο…..Παρόλο
που είμαστε φτιαγμένοι από τις ίδιες χημικές ουσίες ,με τις ίδιες φυσιολογικές
αντιδράσεις,διαφέρουμε πολύ από τα άλλα ζώα
17 κάτι σαν αλλαγή φάσης θα
πρέπει να σημειώθηκε κατά την μετάβασή μας
στο στάδιο του ανθρώπου,…κανένα κατοικίδιο ζώο δεν αντιλαμβάνεται την διαφορά μεταξύ θλίψης
και ίκτου.Μια αλλαγή φάσης σημειώθηκε..ως αποτέλεσμα μίας σειράς μεταβολών στον εγκέφαλο και τον
νουμας,18Δυό απόψεις: Ο άνθρωπος
συνέχεια των άλλων ζώων,----ένα
απότομο ρήγμα μεταξύ ζώων και
ανθρώπου δύο σαφώς διακριτές ομάδες.23 O τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλός μας
κατευθύνει τις σκέψεις και τις πράξεις μας,παραμένει αδιευκρίνιστος 27 …Ο Ralph Holloway ..υπεστήριξε ότι, οι εξελικτικές αλλαγές στην γνωστική μας ικανότητα είναι
το αποτέλεσμα της αναδιοργάνωσης
του εγκεφάλου και όχι απλώς μερικών αλλαγών στο μέγεθός του. 29…. Σε
μικροσκοπικό επίπεδο οι εγκέφαλοι των
θηλαστικών διαφέρουν σημαντικώς μεταξύ τους ……Τα μικρά ζώα έχουν
συγκριτικά μεγαλύτερο εγκέφαλο…το αναλογικό μέγεθος του εγκεφάλου αυξάνεται
προβλέψιμα όσο μειώνεται όγκος του σώματος ……ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι 4-5
φορές μεγαλύτερος όσο θα αναμένονταν για
ένα μέσο θηλαστικό συγκρίσιμου μεγέθους..το μέγεθος του εγκεφάλου αυξήθηκε πολύ
30 ταχύτερα από το μέγεθος του σώματος. πράγμα που δεν ισχύει για άλλες ομάδες
πρωτευόντων ….Ο άνθρωπος του Νεάντερνταλ είχε
συγκρίσιμη σωματική μάζα με τον
σημερινό άνθρωπο, αλλά ελαφρώς μεγαλύτερο κρανιακό όγκο ..Κανείς δεν γνωρίζει
τις γλωσσικές του ικανότητες αλλά είναι βέβαιο ήτοι υστερούσαν κατά πολύ έναντι
του σημερινού, ανθρώπου σε πολιτισμό, στην διάνοια και την πολυπλοκότητα.31 Το
εγκεφαλικό μέγεθος του σημερινού ανθρώπου έχει μειωθεί κατά 150 κ.ε. στην
διάρκεια της ιστορίας του ενώ
απεναντίας ο πολιτισμός και οι
κοινωνικές δομές του έχουν αυξηθεί σε
πολυπλοκότητα ,…επομένως το μέγεθος του εγκεφάλου δεν προσδιορίζει την «όλη ιστορία» Tι βλέπουμε
σχετικά με την νοημοσύνη ..είναι η εξειδίκευση που έχουμε αναπτύξει εμείς οι
άνθρωποι μέσα από αιώνες εξελικτικής
αλλαγής .Το αριστερό ημισφαίριο είναι το έξυπνο..μιλάει σκέπτεται και κάνει
υποθέσεις, παραμένει εξίσου γνωστικά ικανό όσο ήταν και πριν αποσυνδεθεί από το
δεξιό...πού δεν κάνει κάνει τίποτε από
όλα αυτά,..υπερισχύει όμως του αριστερού δεξιού, σε ορισμένες δεξιότητες ,ιδίως
στον τομέα της οπτικής αντίληψης. 33… ο
φλοιός των εγκεφαλικών ημισφαιρίων παρουσιάζει την μεγαλύτερη μείωση
μεγέθους…Το μέγεθος του εγκεφάλου είναι
μειωμένο κατά τρείς τυπικές αποκλίσεις κάτω από το κανονικό,ώστε να είναι
συγκρίσιμο με το μέγεθος του εγκεφάλου των πρώτων ανθρωπιδών 35… Ο ανθρώπινος εγκέφαλος εξακολουθεί να
εξελίσσεται 36.. αντιγράφουμε: «Ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος κατευθύνει
τις σκέψεις και τις πράξεις μας παραμένει αδιευκρίνιστος. Ένα μεγάλο μυστήριο
είναι το πώς μια σκέψη μεταβαίνει από τα βάθη του ασυνειδήτου στον κόσμο του συνειδητού.
Καθώς οι μέθοδοι για τη μελέτη του εγκεφάλου έχουν βελτιωθεί, κάποια μυστήρια
βρήκαν απάντηση αλλά φαίνεται πως η διαλεύκανση ενός μυστηρίου συχνά οδηγεί στη
δημιουργία πολύ περισσότερων. Οι απεικονιστικές μελέτες του εγκεφάλου είχαν ως
αποτέλεσμα να αμφισβητηθούν κάποιες κοινά αποδεκτές αρχές και να απορριφθούν
εντελώς κάποιες άλλες. Παραδείγματος χάριν, η άποψη ότι, ο εγκέφαλος λειτουργεί
ως υπεύθυνος γενικών καθηκόντων, ο οποίος επεξεργάζεται όλες τις εισερχόμενες
πληροφορίες ισότιμα και με τον ίδιο τρόπο και κατόπιν τις εναρμονίζει μεταξύ
τους, είναι λιγότερο αποδεκτή σήμερα απ’ ό,τι ήταν πριν από δεκαπέντε χρόνια.
Από τις απεικονιστικές μελέτες προκύπτει ότι συγκεκριμένα τμήματα του εγκεφάλου
δραστηριοποιούνται για συγκεκριμένους τύπους πληροφορίας. Όταν κοιτάζουμε ένα
εργαλείο (ένα τεχνούργημα, που δημιούργησε ο άνθρωπος έχοντας κατά νουν κάποιον
σκοπό), δεν μετέχει ολόκληρος ο εγκέφαλός μας στη μελέτη του μόνο μια ορισμένη
περιοχή ενεργοποιείται για την εξέτασή του.
«Ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος κατευθύνει
τις σκέψεις και τις πράξεις μας παραμένει αδιευκρίνιστος. Ένα μεγάλο μυστήριο
είναι το πώς μια σκέψη μεταβαίνει από τα βάθη του ασυνειδήτου στον κόσμο του
συνειδητού. Καθώς οι μέθοδοι για τη μελέτη του εγκεφάλου έχουν βελτιωθεί, κάποια
μυστήρια βρήκαν απάντηση αλλά φαίνεται πως η διαλεύκανση ενός μυστηρίου συχνά
οδηγεί στη δημιουργία πολύ περισσότερων. Οι απεικονιστικές μελέτες του
εγκεφάλου είχαν ως αποτέλεσμα να αμφισβητηθούν κάποιες κοινά αποδεκτές αρχές
και να απορριφθούν εντελώς κάποιες άλλες. Παραδείγματος χάριν, η άποψη ότι ο
εγκέφαλος λειτουργεί ως υπεύθυνος γενικών καθηκόντων, ο οποίος επεξεργάζεται
όλες τις εισερχόμενες πληροφορίες ισότιμα και με τον ίδιο τρόπο και κατόπιν τις
εναρμονίζει μεταξύ τους, είναι λιγότερο αποδεκτή σήμερα απ’ ό,τι ήταν πριν από
δεκαπέντε χρόνια. Από τις απεικονιστικές μελέτες προκύπτει ότι συγκεκριμένα
τμήματα του εγκεφάλου δραστηριοποιούνται για συγκεκριμένους τύπους πληροφορίας.
Όταν κοιτάζουμε ένα εργαλείο (ένα τεχνούργημα, που δημιούργησε ο άνθρωπος
έχοντας κατά νουν κάποιον σκοπό), δεν μετέχει ολόκληρος ο εγκέφαλός μας στη
μελέτη του μόνο μια ορισμένη περιοχή ενεργοποιείται για την εξέτασή του.
Τα ευρήματα στον τομέα αυτό οδηγούν σε
πολλά ερωτήματα. Πόσοι τύποι πληροφορίας υπάρχουν, καθένας με τη δική του
περιοχή; Ποια συγκεκριμένη πληροφορία ενεργοποιεί κάθε περιοχή; Γιατί έχουμε
ορισμένες περιοχές για ένα είδος δραστηριότητας και όχι για κάποιο άλλο ;Και τι γίνεται αν δεν υφίσταται μια
ορισμένη περιοχή για κάποιον τύπο πληροφορίας; Άν και οι σύγχρονες τεχνικές
απεικόνισης μπορούν να μας δείξουν ποιο τμήμα του εγκεφάλου ασχολείται με
συγκεκριμένες μορφές σκέψης ή δράσης,
δεν μας διαφωτίζουν για το τι ακριβώς συμβαίνει σε αυτό το τμήμα του εγκεφάλου.
Ο νεοφλοιός, είναι ο τόπος όπουί λαμβάνουν χωρά
η αισθητήρια αντίληψη οι κινητικές εντολές ,η χωρική συλλογιστική η
συνειδητή σκέψη και η γλώσσα…39….Μαζύ με το μέγεθος του εγκεφάλου αυξάνεται κα
ιο αριθμό των νευρώνων 40..Για την διαφορά
στο μέγεθος του εγκεφάλου μετά
ανθρώπου και άλλων πρωτευόντων ευθύνεται
κυρίως η αύξηση του φλοιού…Ο άνθρωπος δεν έχει μεγαλύτερο μετωπιαίο λοβό, από
τον αναμενόμενο για ένα πρωτεύον για το μεγεθος του εγκεφάλου του…Η σημασία
του έγκειται στο ότι συνδέεται στενά με τις ανώτερες λειτουργίες της ανθρώπινης συμεριφοράς,(γλώσσα,σκέψη)
Για το φαινόμενο αυτό διατυπώθηκαν ως
εξηγήσεις τέσσερες εκδοχές. 42…όσο περισσότερα γνωρίζουμε τόσο πιό γρήγορα
λειτουργεί ο εγκέφαλός μας.44….Υπάρχουν ενδείξεις ότι, η παρεγκεφαλίδα συμβάλλει στην γνωστική και κινητική
λειτουργία 46…Υπάρχουν χωριστές φλοιικές περιοχές για τις αισθητικές πληροφορίες από τα μάτια
και για τις πληροφορίες αό τα αυτιά, 47… Δεν υπάρχει καμία ένδειξη πώς ο
άνθρωπος έχει περισσότερες φλοιικές περιοχές από τον πίθηκο..ίσως οι συνδέσεις
στον άνθρωπο να είναι διαφορετικές. 49…Αυτό που απαντά αποκελιστικως στον
ανθρώπινο εγκέφαλο εντοπίζεται σεμιάπεριοχή τοκροταφικό επίπεδο ,που έχουν όλα
τα πρωτεύοντα ..Πρόκειται για δομή της
περιοχή,Wernicke της φλοιικής περιοχής
που σχετίζεται με την επεξεργασία των γλωσσικών πληροφοριών
..50 ….Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει σε σχέση με τους ανθρωποειδείς πιθήκους,
περισσότερη φαιά ουσία ,πιθανώς περισσότερες συνδέσεις και μικροσκοπικές
διαφορές στις φλοιικές μικροστήλες και επιπλέον
μερικές περιοχές του νεοφλοιού και της παρεγκεφαλίδας είναι μεγαλύτερες από το
αναμενόμενο.51 ..Η έσχατη μοναδικότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου, οφείλεται στην
μοναδική αλληλουχία του DNA μας.61..Αν ο
εγκέφαλος είναι διαφορετικός στις λεπτομέρειες γιατί να μην είναι διαφορετικός και νούς μας;.68…Κατά τον μεσαίωνα είχαμε και
δικαστήρια ζώων.69 Χαρακτηριστικό του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι η σχεδόν αντανακλαστική δημιουργία μοντέλων στον νού μας,σχετικά με
τις προθέσεις ,τα αισθήματα και τους
σκεπούς άλλων συμπεριλαμβανομένων και
των ζώων και των αντικειμένων 71 Με
τους χιμπατζήδες λεχουμε κοινό το 98,6% της συνολικής νουκλεοτιδικης
αλληλουχίας του DNA αλλά αυτό δεν σημαίνει
το ίδιοόσοστό των ανθρώπινων γονιδίων
είναι ίδια με των χιμπατζήδων… όμως το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του γονιοδώματος είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστο ως προς την
λειτουργία του. 74.. Αν, λοιπόν, μόνο το 1,5% του κωδικευμένου για γονίδια
ανθρώπινου DNA αντιστοιχεί σε κωδικεύοντα γονίδια ζωτικής σημασίας για τη
δημιουργία ενός ανθρώπου, μήπως οι γενετιστές μάς λένε ότι ,το 98,6% του 1,5%
είναι όμοιο μεταξύ ανθρώπου και χιμπαντζή; Όχι. Σκεφθείτε το αλλιώς. Πώς μπορεί
μόνο το 1,4% των γονιδίων να ευθύνεται για μια τέτοια τεράστια διαφορά; Η
απάντηση είναι σαφής. Η σχέση ανάμεσα σε ένα γονίδιο —δηλαδή, μια αλληλουχία DNA—
και την τελική λειτουργία του δεν είναι μονοσήμαντη. Κάθε γονίδιο μπορεί να
εκφράζεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, και από αυτή την ποικιλία της
έκφρασης μπορούν να αιτιολογηθούν μεγάλες διαφορές στην λειτουργία. 75…Οι
μεγάλοι ανθρωποειδείς πίθηκοι –στους οποίους περιλαμβάνονται οι ουρακοτάγκοι,
οι γορίλλες, οι πίθηκοι, οι μπονόμο-και ο άνθρωπος εξελίχθησαν από έναν κοινό
πρόγονο...ο ανθρωποειδής πίθηκος θεωρείται ο πλησιέστερος επιζών συγγενής
μας.,….σημειώθηκε μια διακλάδωση στην
κοινή,μας γραμμή. Ενας κλάδος
έμεινε στο τροπικό δάσος ενώ ο
άλλος βγήκε στα αραιά δάση και τους θαμνώες
76 Ύστερα από μερικές λανθασμένες
κινήσεις ο κλάδος αυτός οδήγησε τελικώς
στον Homo Sapiens που είναι ο μόνος επιζών ανθρωπίδης της γραμμής που
απέκλινε από κείνη του κοινού μας προγόνου
με τους χιμπατζήδες . 77 Η δίποδη βάδιση που δεν απαντά μόνον στον
άνθρωπο(καγκουρό),πυροδότησε σωματικές αλλαγές στη γραμμή των ανθρωπιδών που μας διακρίνουν από τους χιμπατζήδες)
αντιταξιμότητα του μεγάλου δακτύλου στο πόδι κλπ.)78..έσπασε τον δεσμό ανάμεσα
στα μοτίβα της αναπνοής ,και τον διασκελισμό
και εξασφάλισε την απαραίτητη ευελιξία για την ρύθμιση της αναπνοής και τελικά της ομιλίας,79 Το ταμπού της αιμομιξίας το έχουν και οι χιμπατζήδες…. Διίστανται οι απόψεις ως προς
αν υπάρχει διαφορά μεταξύ της νοημοσύνης του ανθρώπου και της νοημοσύνης των ζώων.(πείραμα
με μπανάνα) 83 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ
αφορά την ικανότητα να παρατηρούμε 86 μια
συμπεριφορά και στην συνέχεια να
βγάζουμε τα συμπεράσματα για την μη
παρατηρήσσιμη νοητική κατάσταση που την προκάλεσε…φαίνεται να είναι ανεξάρτητη από την δείκτη
νοημοσύνης. 86…είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι χιμπατζήδες δεν καταλαβαίνουν τον νού
των άλλων, με τον ίδιο τρόπο που το κάνει ο
άνθρωπος, καταλαβαίνουν όμως ορισμένες ψυχολογικές διεργασίες 87.(λ.χ. την
όραση) 88…..Ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που επεμβαίνει συνειδητά στο
DNA μέσω της τεχνολογίας και μέσω
αυτής να διαχωρίζει το σεξ από την αναπαραγωγή Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΗΘΙΚΗ ΠΥΞΙΔΑ Ως είδος δεν μας
αρέσει να σκοτώνουμε, να εξαπατούμε ,να κλέβουμε ή να είμαστε βάναυσοι ( Σημ.ΓΑΚ.το λαμβάνει ως δεδομένο- (βλ.Human
Kind-aggressivιty -κλπ)……Oι στρατιώτες πρέπει να « ντοπαριστούν» ..για να
σκοτώσουν. Τα οινοπνευματώδη στον στρατό
185… δεν υπάρχουν για να ανακουφίζουν από τον πόνο, αλλά για να άρουν αναστολές απέναντι στην τέλεση
φρικιαστικών πράξεων Είμαστε καλοί
γιατί διεπόμαστε από έναν εγγενή ηθικό
΄προσανατολισμό, προιόν φυσικής επιλογής και θα δούμε τι έχουν να κάνουν τα
ηθικά μας προγράμματα. Θα ανακαλύψουμε
πως ο κοινωνικός μας περίγυρος τα
μετατρέπει ορισμένα απ΄αυτά σε αρετές στο πλαίσιο ενός πολιτισμού αλλά όχι και
στο πλαίσιο ενός άλλου. ……όταν ρωτήθηκαν
σχετικώς φοιτητές σε ένα σχετικό πείραμα
για την αιμομιξία απάντησαν «Δεν ξέρω
δεν μπορώ να το εξηγήσω αλλά απλώς γνωρίζω ότι, είναι λάθος» …Από πού
προέρχεται το αιμομικτικό ταμπού; Ο Edward Westermarck το, 1891 είπε ότι,έχουμε
αναπτύξει έναν έμφυτο μηχανισμό που οδηγεί στην αποθάρρυνση της αιμομιξίας,που
προκαλεί στο άτομο αδιαφορία ή αποστροφή
για την σύναψη σεξουλικών σχέσεων με πρόσωπα με τα οποία πέρασε πολύ
χρόνο ως παιδί.. 188..Παιδικοί φίλοι και ετεροθαλή αδέλφια που μεγάλωσαν μαζύ
δεν παντρεύονται μεταξύ τους,όπως και τα πραγματικά αδέλφια.(παράδειγμα από
κιμπούτς—Ταιβάν νύφη από βρεφική ηλικία η μελλοντική σύζυγος δεν οδηγεί σε απογόνους λόγω έλλειψης
σεξουαλικού ενδιαφέροντος .) Όσο περισσότερο χρόνο είχαν περάσει στο ίδιο σπίτι
τα δύο αδέλφια διαφορετικού φύλου τόσο περισσότερο ηθικώς λανθασμένη θεωρούν:
πράξη της αιμομιξίας τρίτων. Η κρίση δεν επηρεαζόταν από τη συγγένεια (ο
αδελφός ή η αδελφή μπορεί να είχε υιοθετηθεί ή να ήταν ετεροθαλής) ή από τη
στάση των γονέων, του υποκειμένου ή των συνομηλίκων απέναντι στη σεξουαλική
συμπεριφορά ούτε από τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή από πόσο καιρό ήταν
παντρεμένοι οι γονείς.189 Ο λόγος για τον οποίο αυτό έχει σημασία για το παρόν
θέμα μας είναι ότι, η ηθική στάση κατά
της αιμομιξίας δεν εντάθηκε μέσω εκμάθησης, από κοινωνικές ή γονικές
διδασκαλίες, ούτε και από τον βαθμό συγγένειας μεταξύ των αδελφών. Εντάθηκε
μόνο από το χρονικό διάστημα πού το
άτομο είχε πράγματι ζήσει κάτω από την ίδια στέγη με τα αδέλφια του (πράγματικά ή
όχι) ενώ μεγάλωνε Εδώ δεν έχουμε μια συμπεριφορά και μια στάση προϊόντα
ορθολογικής μάθησης που διδαχθήκαμε από
τους γονείς μας ή τόυς ή το κατηχητικό. Αν ήταν ορθολογικές, τότε δεν θα ίσχυαν
για τα υιοθετημένα ή τα ετεροθαλή
αδέλφια. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό που επελέγη, διότι στις περισσότερες
περιπτώσεις δεν οδηγούσε σε απογόνους που ήταν λιγότερο υγιείς λόγω ενδογαμίας
και της έκφρασης υποτελών γονιδίων. Έτσι μας έφτιαξε το εργοστάσιο.Αλλά ο
συνειδητός, ορθολογικός μας εγκέφαλος δεν γνωρίζει ότι, όλα αυτά συνεχίζονται. Ο συνειδητός μας
εγκέφαλέ λειτουργεί σε μια βάση του τύπου «πρέπει να γνωρίζω» τα πράγματι, το μόνο που χρειάζεται
να γνωρίζει είναι ότι, ποια αδέλφια κάνουν έρωτα και ότι αυτό είναι κακό.
190….Υπάρχουν ενδείξεις ότι, δεν είναι όλα συνειδητή λήψη αποφάσεων. 192 Ο
Damasio υπεστήριξε ότι, τα συναισθήματα
παίζουν σπουδαίο ρόλο στην λήψη
αποφάσεων και ότι, ο πλήρως ορθολογικός εγκέφαλος δεν είναι ένας ολοκληρωμένος
εγκέφαλος…..Ανεξάρτητα από το πόσο λογικές ιδέες μπορεί να έχει ένα άτομο το συναίσθημα συνιστά σπουδαίο παράγοντα για την λήψη μιας απόφασης ,όπως αυτό ισχύει και για τν λήψη αποφάσεων σε περιπτώσεις ηθικών
διλημμάτων. 195 ..Ο εγκέφαλός μας μπορεί να σκέφτεται συνειδητά μόνον ένα πράγμα ανά δεδομένη
στιγμή. Όλες οι άλλες αποφάσεις
παίρνονται αυτόματα 196…Κατά την θεωρία
διαχείρισης σφάλματος έχουμε την τάση να κάνουμε εκείνα τα λάθη που κοστίζουν λιγότερο 197 …Τα αρνητικά
ερεθίσματα αυξάνουν την αρτηριακή πίεση
την καρδιακή παροχή και την καρδιακή συχνότητα 198…H φιλοσοφική αρχή είναι ό,τι, είναι επιτρεπτή μια παράπλευρη απώλεια ως συνέπεια
ενός ευρύτερου καλού, αλλά όχι και η αξιοποίηση
της απώλειας για την επίτευξη του, -πράγμα που σημαίνει ότι, ο σκοπός
δεν αγιάζει τα μέσα….Να σημειωθεί ότι στα δύσκολα προσωπικά σενάρια –όταν λ.χ.πρόκειται
να «θυσιασθεί ένας αθώος-ή
γνωστός,παρεμβαίνει και το συναίσθημα -ενεργοποιείται ο φλοιός της οπίσθιας άνω κροταφικής αύλακας, ενώ στα
εύκολα ο φλοιός της πρόσθιας όταν
θυσιάζεται λ.χ.ένας άγνωστος έχουμε καθαρά συνειδητή, ...Οι ηθικές κρίσεις δεν
είναι απολυτά λογικές..Εξαρτώνται από τις συνθήκες( προκατάληψη, προσωπικές
απρόσωπες καταστάσεις κλπ.) 204….Ο
εγκέφαλος έχει και τα όρια του…Υπάρχουν
πράγματα που δεν μπορεί να κάνει..να κατανοήσει..κάποια τα μαθαίνει με
μια μόνον προσπάθεια και κάποια άλλα με
πολλές 206….οι σπόνδυλοί μας εξελίχθηκαν
για να αντιμετωπίσουν συγκεκριμένες
περιστάσεις που ήταν συνηθισμένες για τους κυνηγούς τροφοσυλλέκτες προγόνους μας. 207…Η κοινωνική αμοιβαιότητα
..προσφέρει ένα πολύτιμο εύρημα στην πορεία
αναζήτησης των ηθικών κανόνων…..μοναδικά ανθρώπινο το αίσθημα της
αηδίας. 209 τα ηθικά συναισθήματα που προκαλούν και την ηθική διαίσθηση που
προκύπτει. Όπως υποθέτει ο Damasio, τα συναισθήματα είναι ο καταλύτης, και αυτά
μας βοηθούν να εξηγήσουμε γιατί στον κόσμο δεν είναι όλα ορθολογικά. Μολονότι
επιφανειακά μπορεί να φαίνεται ότι ένας πλήρως ορθολογικός κόσμος θα ήταν καλύτερος, με μια γρήγορη ματιά
απορρίπτουμε -αμέσως αυτή την ιδέα. Παραδείγματος χάριν, η κλασική ερώτηση στα
οικονομικά είναι γιατί να αφήσεις φιλοδώρημα σε ένα εστιατόριο που δεν πρόκειται να ξαναπάς ποτέ
—δεν είναι λογικό. Γιατί να μην ξεφορτωθείτε τον άρρωστο άνδρα σας ή την
άρρωστη γυναίκα σας και να βρείτε έναν πιο υγιή σύντροφο —αυτό θα ήταν πιο
λογικό. Γιατί το δημόσιο να δαπανά χρήματα για τους βαριά ανάπηρους, όταν
μάλλον δεν θα μπορέσουν ποτέ να τα επιστρέφουν; Ο Haidt τονίζει επίσης ότι τα
ηθικά συναισθήματα δεν είναι μόνο για να είμαστε καλοί. «Η ηθικότητα είναι κάτι
παραπάνω από αλτρουισμός και καλοσύνη. Εύκολα θα χαρακτηρίζαμε συναισθήματα που
κινητοποιούν μια συμπεριφορά βοήθειας ως ηθικά συναισθήματα τα συναισθήματα
όμως που οδηγούν σε αποπομπή από την ομάδα, σε αισχύνη και σε δολοφονική
εκδίκηση αποτελούν εξίσου μέρος της ηθικής μας φύσης. Ο κοινωνικός κόσμος μας
είναι μια θαυματουργή και λεπτή συναρμογή των μελών του, και κάθε συναίσθημα
που κάνει τους ανθρώπους να νοιάζονται για τον κόσμο αυτό, να υποστηρίζουν, να
ενισχύουν ή να βελτιώνουν την ακεραιότητά του, θα πρέπει να θεωρείται ηθικό
συναίσθημα, ακόμη και όταν οι σχετικές ενέργειες προς την κατεύθυνση αυτή δεν
είναι «καλές» Κατά αρκετά παράδοξο τρόπο, ο Robert Frank ένας οικονομολόγος, μπήκε στον κόσμο
των ψυχολόγων, των φιλοσόφων και του εγωιστικού γονιδίου. Ο Frank, διατυπώνει
την άποψη ότι, τα ηθικά αισθήματα είναι συνεπή με τη θεωρία του εγωιστικού
γονιδίου. Ίσως να συνιστά πλεονέκτημα για ένα 211 εγωιστικό άτομο η προίκισή
του ,με ηθικά αισθήματα …Ο άνθρωπος
είναι το μόνο ζώο που κοκκινίζει.Είναι το μόνο ζώο που κλαίει παρόλο που και άλλα ζώα διαθέτουν δακρυϊκούς
αδένες σ΄αυτά ,η παραγωγή δακρύων συμβάλλει απλώς στην υγιεινή των ματιών και δεν υποκρύπτει κανένα συναίσθημα,…..212Για να λειτουργήσει η
κοινωνική ανταλλαγή πρέπει να αναφθούν και να τηρηθούν κοινωνικά συμβόλαια
,κάνω για σένα κάνεις για μένα ..
213 Αν και υπάρχουν ενδείξεις αμοιβαιότητας και σε άλλα ζώα((
λ.χ.νυκτερίδες) η αμοιβαιότητα ’αυτά δρά
μόνο ιστος. …..Ηθικά συναισθήματα που
συνδέονται με την αμοιβαιότητα : συμπάθεια ευγνωμοσύνη
ντροπή κλπ) 214..Η αμοιβαιότητα είναι ισχυρό ένστικτο αλλά η προκύπτουσα απ’ αυτή
εντιμότητα όχι. 215..Η συμπάθεια,η συμπόνοια και η ενσυναίσθηση έχουν πιθανότατα τις μακρινές
ρίζες τους στον μιμητισμό, που οδηγεί στο δέσιμο μητέρας –απογόνου και αυτά με την σειρά τους συνήθως βοηθούν
στην επιβίωση του απογόνου. Η ιεραρχία
έχει να κάνει με το πώς πορεύεσαι
σε ένα κόσμο όπου η κοινωνική θέση έχει σημασία.218 Η ανταμοιβή για όσους
τιμωρούν απατεώνες είναι το αυξημένο
κύρος.219.Η καθαρότητα έχει τις ρίζες της
στην άμυνα κατά των ασθενειών.221…
Οι άνθρωποι βασίζονται κατά κανόνα σε ανεκδοτολογικές ενδείξεις …οι
άνθρωποι βασίζονται στο πρώτο επιχείρημα που ικανοποιεί την γνώμη τους 229..Αν
ο μηχανισμός της ηθικής κρίσης είχε σχεδιαστεί ωστε να είναι πάντα ακριβής τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να είναι
καταστροφικά για την ομαδα ,..ίσως
θα παίρνατε το μέρος του εχθρού 230…Η εγκληματική συμπεριφορά έχει
αντίστροφη σχάση με την ευφυία,,ο
δείκτης νοημοσύνης έχει θετική σχέση με την εντιμότητα,,…η αναστολή βασικώς
αναφέρεται στον αυτοέλεγχο ή στην
ικανότητα να αγνοείτε έναν αντικειμενικό
στόχο που θέτει το συναισθηματικό σας σύστημα.236..Οι Θρησκείες μόνον σε
συγκεκριμένες περιπτώσεις έχουν κάποια σχέση με την ηθικότητα και 239 την σωτηρία της ψυχής.240 Στην
θρησκευτική σκέψη μετέχουν πολλές
περιοχές του εγκεφάλου ..Οι θρήσκοι δεν έχουν κάποια εγκεφαλική δομή που
στερούνται άθεοι και αγνωστικιστές.Αμφίβολο αν οι θρησκείες βοηθούν στην
επιλογή ομάδων ..οι γιγαντιαίες κοινωνικές ομάδες έχουν πλεονέκτημα επιβίωσης ανεξάρτητα αν
βασίζονται στην θρησκεία ή όχι..246.Με
την έννοια ότι κάποια ζώα επηρεάζονται
όταν παραβιάζεται η ιδιοκτησία τους κλπ.λέγουμε ότι αυτά έχουν κάποια διαιθητική ηθικλοτητα.250 Μόνον ο ανθρώπινος εγκέφαλος αναζητά εξήγηση για μια αυτόματη αντίδραση δίχως ενδείξεις,
251 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Ο Ντέιβιντ Χιουμ και ο Ιμάνουελ Καντ είχαν από μια άποψη
δίκιο.Καθώς η νεύροβιολογία της ηθικής συμπεριφοράς παίρνει σάρκα και οστά, θα
δούμε ότι, ένα μέρος της απέχθειάς μας για τους φόνους, τις κλοπές, την
αιμομιξία και δεκάδες άλλες πράξεις αποτελούν προϊόν της φυσικής μας βιολογίας
τόσο όσο και τα γεννητικά μας όργανα. Παράλληλα θα διαπιστώσουμε ότι, τα
χιλιάδες έθιμα τα οποία θεσπίζουμε για να ζούμε σε συνεργασία μεταξύ μας είναι
κανόνες που διαμορφώνονται μέσα από τις χιλιάδες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μας
κάθε ημέρα, εβδομάδα, μήνα και χρόνο της ζωής μας. Και όλα αυτά προέρχονται από
τον (και καταλήγουν στον) ανθρώπινο νου και τον εγκέφαλο.Θα μπορούσε να πει
κανείς ότι αφιερώνουμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας στην μάχη κατά του
συνειδητού ορθολογικού νου και του ασυνείδητου συναισθηματικού συστήματος του
εγκεφάλου μας. Σε ένα επίπεδο, το γνωρίζουμε αυτό εκ πείρας.Στην πολιτική,
έχουμε μια καλή πολιτική έκβαση όταν η ορθολογική επιλογή είναι σύμφωνη με τα
συναισθήματα της εποχής. Μια κακή πολιτική απόφαση λαμβάνεται όταν μια
ορθολογική επιλογή γίνεται σε μια χρονική στιγμή που τα συναισθήματα της κοινής
γνώμης έρχονται σε αντίθεση με την προβλεπόμενη έκβαση. Σε προσωπικό επίπεδο,
μπορεί να ακολουθηθεί ένας διαφορετικός δρόμος. Μια κακή προσωπική απόφαση
μπορεί να αποτελεί το προϊόν ενός ισχυρού 252 συναισθήματος το οποίο υπερίσχυσε
μιας απλής ορθολογικής οδηγίας. Για όλους μας, αυτή η μάχη συνεχίζεται και ποτέ
δεν φαίνεται να τελειώνει.Μοιάζει σαν να μην νιώθουμε ακόμη άνετα με τον
ορθολογικό και αναλυτικό νου μας. Ύπό όρους εξέλιξης, πρόκειται για μια νέα
ικανότητα την οποία εμείς οι άνθρωποι αποκτήσαμε πρόσφατα και φαίνεται ότι τη
χρησιμοποιούμε με φειδώ. Αξιοποιώντας όμως αυτόν ακριβώς τον ορθολογικό νου
μας, μπορέσαμε να διακρίνουμε κάποια άλλα μοναδικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά: το
συναίσθημα της αηδίας και την ευαισθησία στις μολύνσεις, τα ηθικά συναισθήματα
της ενοχής, της ντροπής και της αμηχανίας, την ερυθρίαση και το κλάμα. Βρήκαμε
επίσης ότι, οι θρησκείες είναι μεγάλες κοινωνικές ομάδες που εδράζονται στην
έννοια της καθαρότητας, είτε του νου ν είτε του σώματος —άλλο ένα μοναδικά
ανθρώπινο κατασκεύασμα με τις ρίζες του στο ηθικό συναίσθημα της αηδίας. Και ο
παντογνώστης ερμηνευτής είναι πάντα εκεί, έτοιμος να παράσχει εξηγήσεις για τις
ασυνείδητες ηθικές διαισθήσεις και - συμπεριφορές μας, με περιστασιακές
παρεμβάσεις και από τον αναλυτικό εγκέφαλό μας. Και όχι μόνο αυτό υπάρχουν και
άλλα ακόμη που συμβαίνουν και για τα οποία δεν έχουμε επίγνωση. Μείνετε
συντονισμένοι..253.ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ …Προφανώς πολλές μορφές τέχνης
απαντούν μόνον στον άνθρωπο H εξήγηση της
τέχνης είναι ένα αίνιγμα 325 Η τέχνη είναι ένα από τα ανθρώπινα καθολικά περιστατικά. Ολοι οι πολιτισμοί έχουν κάποια μορφή τέχνης… Η Ellen Dissanayake παρατηρεί
:«οι σημερινές αντιλήψεις περί τέχνης
στην Δύση,είναι συγκεχυμένες, Οι απόψεις μας για την τέχνη καθορίζονται από τον τόπο και την εποχή μας … η σύγχρονη αισθητική αναπτύχθηκε
από φιλοσόφους που αγνοούσαν την προϊστορική τέχνη ή την
ευρύτατη παρουσία της τέχνης σε
όλο τον κόσμο…Ο Steven Pinker : «Με την τέχνη
ασχολείται η ψυχολογία της αισθητικής
αλλά και η ψυχολογία της κοινωνικής θέσης»(ακριβό σπίτι κλπ).327..Η
αισθητική έχει ελάχιστη σχέση με την χρηματική αξία της τέχνης,ωστόσο όσο
όμορφο και αν είναι ένα αντικείμενο, αν αποτελεί αντίγραφο ,στο κόσμο της τέχνης δεν έχει καμία αξία 328..Για μερικούς η
ομορφιά ’δεν έχει καμιά σχέση με την τέχνη 329 Σε ένα λεξικό βρίσκουμε τον
παρακάτω ορισμό της τέχνης «Η προσπάθεια του ανθρώπου να μιμηθεί, να
συμπληρώσει να τροποποιήσει ή να υπερβεί τα έργα της Φύσης. Η συνειδητή
παραγωγή ή ρύθμιση των ήχων, των χρωμάτων, των μορφών ή άλλων στοιχείων με τρόπο
που να επηρεάζει την αίσθηση της ομορφιάς, ειδικά η παραγωγή του ωραίου σε ένα
γραφικό ή πλαστικό μέσο». Nancy Aikenη, του Πανεπιστημίου του Οχάιο, διακρίνει
στην τέχνη τέσσερις συνιστώσες:
1. τον
καλλιτέχνη που δημιουργεί το έργο
2. το
ίδιο το έργο
3. τον
παρατηρητή του έργου, και
4. την
αξία που δίνει ο παρατηρητής στο έργο.
Το American Heritage Colege Dictionary
δίνει τέσσερις ορισμούς για την αισθητική. Θα τους εξετάσουμε έναν προς ένα. Ο
πρώτος: «Ο κλάδος της φιλοσοφίας που ασχολείται. με τη Φύση και την έκφραση της
ομορφιάς, όπως στις καλές τέχνες. Στην καντιανή φιλοσοφία, «ο κλάδος της μεταφυσικής που ασχολείται με
τους νόμους της αντίληψης». Οι φιλόσοφοι μιλούν για το τι είναι ωραίο εδώ και
πολλούς αιώνες. Η φιλοσοφική συζήτηση αρχίζει με τη θεωρία του Πλάτωνα ότι,
το κάλλος είναι ανεξάρτητο από τον
παρατηρητή ( αν και χρειάζεσαι έναν παρατηρητή). Αν κάτι είναι ωραίο, απλώς
είναι δεν χρειάζεται η γνώμη κανενός. Δύο χιλιετίες αργότερα, έχουμε τον Καντ,
ο οποίος ασχολήθηκε με την αισθητική αξία για τον 330 παρατηρητή.: « Η ομορφιά
βρίσκεται στο μάτι του παρατηρητή.Επομένως η ομορφιά δεν είναι παρά μια κρίση..
Ο τρίτος ορισμός της αισθητικής.: « Η αντίληψη του είναι καλλιτεχνικά έγκυρο
και ωραίο»…Υπάρχουν δύο είδη αισθητικής κρίσης ,ο ενστικτώδης και αυτόματος,ο
συνειδητός και θεωρησιακός…Ο τέταρτος ορισμός : « Μια καλλιτεχνικά όμορφη ή
ευχάριστη παρουσία»332..Ο Humfrey : « Οι
αισθητικές προτιμήσεις απορρέουν από μια
προδιάθεση ανθρώπων και ζώων για την
αναζήτηση εμπειριών με τις οποίες θα
μάθουν να ταξινομούν τα αντικείμενα του περιβάλλοντός των » Ομορφες δομές είναι
εκείνες που διευκολύνουν την ταξινόμηση.. Oi Rolf Reber , Norbert Schwarz
,Priort Winkielman ,..προσεγγίζουν την
ομορφιά από το πρίσμα της νευρωνικής
επεξεργασίας.. « Η ομορφιά ,όπως ορίζεται από την αισθητική απόλαυση αποτελεί
συνάρτηση της επεξεργαστικής δυναμικής
του παρατηρητή, Όσο ευχερέστερα μπορούν
333 οι παρατηρητές να επεξεργαστούν
νοητικά ένα αντικείμενο τόσο πιό θετική
θα είναι
αισθητικά η απόκρισή τους .Η Θεωρία αυτή ‘έχει τέσσερες παραδοχές.
1. Κάποια
αντικείμενα υφίστανται επεξεργασία πιο εύκολα από άλλα, διότι περιέχουν
χαρακτηριστικά, όπως η συμμετρία, που ο εγκέφαλος έχει την εγγενή ικανότητα να
επεξεργάζεται, και μάλιστα τάχιστα. (Τα χαρακτηριστικά αυτά θα τα συναντήσουμε
αργότερα.) Η ευκολία της επεξεργασίας, όμως, μπορεί να επρεαστεί και από την
αντιληπτική ή εννοιολογική προετοιμασία.
2. Όταν
αντιλαμβανόμαστε κάτι επεξεργαστικά εύκολο, έχουμε ένα θετικό
αίσθημα.
3. Το
θετικό αυτό αίσθημα συμβάλλει στην αξιολογική μας κρίση ως προς το αν κάτι
είναι ευχάριστο ή όχι, εκτός αν αμφισβητούμε την πληροφοριακή αξία του.
4. Ο
αντίκτυπος της ευχέρειας μετριάζεται από τις προσδοκίες σας ή από αυτό στο
οποίο την αποδίδετε. Αν είστε στο
Nordstrom και απολαμβάνετε τους ήχους του πιάνου καθώς κάνετε τα ψώνια σας, θα
έχετε θετική διάθεση. Έτσι, όταν αντικρίσετε την κόκκινη τσάντα που σας αρέσει,
είναι πιθανό να την αγοράσετε λόγω αυτής της θετικής διάθεσης. Ωστόσο, πριν μπείτε
στο κατάστημα, εγώ μπορεί να σας πω: «Πρόσεχε μη σε σαγηνέψει το πιάνο. Βάζουν
μουσική για να έχεις καλή διάθεση και να κάνεις πιο πολλά ψώνια». Σε αυτή την
περίπτωση, όταν δείτε την τσάντα θα σκεφθείτε περισσότερο για το αν σας αρέσει
ή όχι.Ωστόσο, αν και υπάρχουν εγγενείς προτιμήσεις λόγω εύκολης επεξεργασίας,
διαφορετικές εμπειρίες ενδέχεται να αυξήσουν την ευχέρεια επεξεργασίας σε νέα
πεδία, ενώ μπορεί να δημιουργηθούν νέες νευρωνικές συνδέσεις, και όλα αυτά θα
επηρεάσουν την αισθητική κρίση. Η επεξεργαστική σας ευχέρεια μπορεί να ενισχυθεί με την εμπειρία.
….334…Κατά τον Norman η άμεση αντίδραση μας στην ομορφιά της επιφάνειας είναι καθορισμένη βιολογικά….Δεν μπορούμε να
εντοπίσουμε πότε πρωτοεμφανίστηκε η τέχνη 335 ..Οι χιμπατζήδες έχουν συναισθηματι 335 κές αντιδράσεις σε κάποια φυσικά φαιόμενα …..Χιμπατζήδες
αντιδρούν θετικά όταν τους έδωσαν μολύβια και χρώματα..σε ορισμένους αρέσει η
σχεδίαση ..Μια σειρά από τρία έργα ενός
αρσενικού χιμπατζή, πωλήθηκε αντί 12.000 λιρών 336…Ο Morris : «..τα ζωτικά
στοιχεία –συμμετρία,επανάληψη, σταθερότητα, ρυθμός, έλκουν το μάτι στην επιλογή ενός σχεδίου..Φαίνεται να υπάρχει μιά βιολογική τάση στην
προτίμηση γα ορισμένα από τα από τα συστατικά μέρη των εικαστικών εικόνων…… στην τάξη και όχι στο χάος 339… Ο Δαρβίνος θεωρούσε την
αισθητική αίσθηση ,μια πνευματική ιδιότητα…,αποτέλεσμα της φυσικής
επιλογή. Και η Dissanayke δέχεται ότι η
τέχνη είναι μια βιολογική συμπεριφορά.342….εξελίχθηκε μέσω της φυσικής επιλογής..
«..να κάνεις κάτι το ιδιαίτερο »…Μερικόί
υποστηρίζουν ότι, η τέχνη απορρέει από
ένα μόνον κίνητρο 348…δημιουργική
παρόρμηση,,,ανακούφιση από την ανία ,την επικοινωνία …Ο Geoffrey Miller .. προϊόν φυλετικής επιλογής.τα δημιουργικά
άτομα είχαν μεγαλύτερη αναπαραγωγική
επιτυχία.344 Ο Steven Pinker
αμφιβάλλει για την προσαρμοστική
λειτουργία της τέχνης και κλίνει μάλλον προς την άποψη ότι ,οι τέχνες αποτελούν παραπροϊόν άλλων λειτουργιών του
εγκεφάλου και ασκώντας κριτική στην άποψη της Dissanayke αναφέρεται στην χρήση
ναρκωτικών ουσιών που ναι μεν προκαλούν
ευχαρίστηση αλλά κανείς δεν χαρακτηρίζει την σχετική συμπεριφορά προσαρμοστική.
345 …Οι Tooby και Cosmides δεν
πιστεύουν ότι, η θεωρία δίδει απαντήσεις, και μιλούν για ,ότι από εξελικτική
….άποψη, έχουμε αινιγματικές ανωμαλίες 346..Το παράδοξο είναι η ενασχόληση με τις δημιουργικές τέχνες προσφέρει αυτοεπιβεβαίωση χωρίς προφανές
λειτουργικό όφελος…Γιατί οεγκέφαλος
περιέχει συστήματα επιβράβευσης
σε όσους κάνουν τις φαντασιακές
εμπειρίες ευχάριστες …..Φαίνεται ότι,οι άνθρωποι διαθέτουμε ένα εξειδικευμένο σύστημα που μας επιτρέπει να εισερχόμαστε σε
φανταστιούς κόσμους. ….Ο νευρωνικός μηχανισμός
που επιτρέπει το παιχνίδι με τους φανταστικούς κόσμους ,μπορεί να
διαταραχθεί επιλεκτικώς 347(αυτιστικά παιδιά με περιορισμένη
φαντασία)…Πως καταλαβαίνει ένα παιδί
,το τι είναι πραγματικό και τί όχι; 348
Οι Tooby και Cosmides :
«Πιστεύουμε ότι ,το έργο της οργάνωσης του εγκεφάλου, τόσο από υλική όσο και
από πληροφοριακή άποψη, στη διάρκεια της ζωής είναι το πιο απαιτητικό προσαρμοστικά
πρόβλημα που θέτει η ανάπτυξη του ανθρώπου. Η οικοδόμηση του εγκεφάλου και η
προετοιμασία καθεμιάς από τις προσαρμογές του για την όσο το δυνατόν
επιτυχέστερη εκτέλεση της αντίστοιχης λειτουργίας της, συνιστά, όπως
πιστεύουμε, μια κραυγαλέα υποεκτιμημένη προσαρμοστική πρόκληση. Θεωρούμε ότι,
υπάρχει μια ολόκληρη σειρά από αναπτυξιακές προσαρμογές που έχουν αναπτυχθεί
για την υπερνίκηση τέτοιων προσαρμοστικών προκλήσεων, και ότι, η πιθανότητα
ύπαρξης πολλών από αυτές τις προσαρμογές έχει αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό. Έτσι,
πέρα από την αισθητική ως τομέα έρευνας που εστιάζεται στον εξωτερικό κόσμο και
εκείνη που εστιάζεται στο σώμα, υπάρχει επίσης και ένα σύνθετο πεδίο της
αισθητικής που επικεντρώνεται στον εγκέφαλο.»
Μήπως οι καλαισθητικές εμπειρίες κάνουν
τον εγκέφαλό να λειτουργεί καλύτερα;Μήπως η αισθητική είναι θεμελιώδους
σημασίας για τη μάθηση;350 Με όσο περισσότερο λογισμικό τροφοδοτούμε τον
εγκέφαλό μας τόσο αυτό λειτουργεί αποδοτικότερα. Οι προαναφερόμενοι συγγραφείς
πιστεύουν ότι ίσως έχουμε αισθητικά κίνητρα που εξελίχθηκαν να χρησιμεύουν ως «σύστημα καθοδήγησης «που
μας ωθεί να αναζητούμε και να
βιώνουμε πτυχές του κόσμου –κάτι που θα βοηθήσει τις προσαρμογές μας να αυξήσουν τις δυνατότητες τους. Οταν το
κάνουμε αυτό ανταμειβόμαστε με ένα αίσθημα ευχαρίστησης.351 Κατά τους ίδιους η
αισθητικώς καθοδηγούμενη συμπεριφορά
φαίνεται να μην είναι ωφέλιμη γιατί την αναλύομε από την πλευρά των
προσαρμοστικών αλλαγών στον εξωτερικό
κόσμο,όχι στον εσωτερικό κόσμο του εγκεφάλου.352 Κατά τους ίδιους, η τέχνη δεν είναι το κερασάκι της τούρτας,αλλά η
μαγειρική σόδα,353.Oι Tooby και
Cosmides στην συνέχεια,λέγουν όχι με πολλή σιγουριά ,ότι η τάξη των
ωραίων οντοτήτων σχεδιάστηκε για να κινητοποιεί επαρκώς την προσοχή μας προς αυτές ..Ο
άνθρωπος θα πρέπει να βρίσκει το ωραίο γιατί αυτό θα αποκαλύπτει ενδείξεις πουθα σηματοδοτούν την στροφή της προσοχής του προς αυτές,354 Η
βασική ικανότητα ου μας δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιοούμε όλες αυτές τις
φαντασιακές πληροφορίες είναι ο μηχανισμός αποσύνδεσης που διακρίνει την
προσποίηση από την πραγματικότητα στον εγκέφαλό
μας,….. Ο μηχανισμός αυτός φαίνεται να απαντά αποκλειστκά στον άνθρωπο….εμεις
διαφέρουμε ριζικά από τα άλλα είδη όσον
αφορά το πλήθος των συγκυριακά αληθών
πληροφοριών που χρησιμοποιούμε.Μπορούμε να κατηγοριοποιήσουμε τις πληροφορίες
σε ….Ο εγκέφαλός μας δεν αποθηκεύει απλώς γεγονότα, αλλά πληροφορίες που ενδέχεται να είναι αληθείς μόνον προσωρινά ή τοπικά ή σε συγκεκριμένο άτομο.356
E.O.Wilson : « Δεν υπήρχε αρκετός χρόνος προκειμένου να αντιμετωπίσει η
ανθρωπόλτητα την απεραντωσύνη των συγκυριακών δυνατοτήτων που 357 απεκάλυψε
η υψηλή νοημοσύνη…Το κενό αυτό κάλυψαν οι τέχνες» Η τέχνη ως μορφή μάθησης .
Humphrey : « Μας βοηθά στην κατηγοριοποίηση ,αυξάνει την προβλεπτική μας δύναμη
βοηθά την αντίδραση μας σε
καταστάσεις…. Κατά τους Tooby και
Cosmides συμβάλλει στην επιβίωσή μας.…Αυτό που οι άνθρωποι βρίσκουν
ωραίο είναι προιόν εξέλιξης εκατομμυρίων
ετών των αισθήσεων ,της αντίληψης και της γνωστικής λειτουργίας των ανθρωπιδών. 358 Η προτίμηση προς την
συμμετρία ανιχνεύεται σε όλους τους πολιτισμούς
και έχει εντοπιστεί και σε άλλα
ζώα…Οι Reber,Schwsartz,Wikielman : « Δεν
είναι η συμμετρία αυτή καθ εαυτήν που προκρίνεται αλλά το γεγονός ότι, φέρει λιγώτερη πληροφορία αι είναι ευκολώτερη στην επεξεργασία 359 O κόσμος προτιμά τα αντικείμενα με καμπύλες
γιατί φοβάται τα σπασίματα ή
γιατί οι καμπύλες απαιτούν μικρότερη
νοητική επεξεργασία ; 360 Η φυσιολογική όραση επεξεργάζεται τις κάθετες ή οριζόντιες γραμμές παρά τις
λοξές…Εχουμε μια έμφυτη τάση προς τα
φυσικά τοπία ( Μήπως η φράκταλ δομή
τους;)367δένδρα με φύλλωμα ( προγονικό ενδιαίτημα ;) 362 Προτίμηση προς τα φράκταλ σχέδια 363…Όταν κάτι κρίνεται
ωραίο υπάρχει μεγαλύτερη
δραστηριότητα στο αριστερό ημισφαίριο ….πάντως συμμετέχουν κι άλλες
περιοχές του εγκεφάλου, 369 Ο κοινός μας πρόγονος δεν τραγουδούσε 370.Κατά τον
Δαρβίνο η μουσική πιθανώς αρχικά
προσαρμοστική ,μετά ,μορφή επικοινωνίας, πρωτογλώσσα και μετά
γλώσσα 373 Και τα όψιμα έμβρυα
ανταποκρίνονται στην μουσική,
374 Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι, ο εγκέφαλος ,τουλάχιστον σε νεαρή
ηλικία αντιμετωπίζει την γλώσσα ως ειδική περίπτωση μουσικής … 375 η μουσκή
μπορεί να προετοιμάσει για την αναγώριση λέξεων .. Μουσική και γλώσσα έχουν
μερικές κοινές νευρωνικές περιοχές. 376 Υπάρχει μια φράκταλ συνιστώσα και στην μουσική,..Οταν
ακούμε μουσική έχουμε έκλυση οπιοειδών ,και κατάσταση ευφορίας…απελεθέρωση
ντοπαμίνης. 379 Η μουσική αυξάνει θετικά συναισθήματα ,’όπως ακριβώς και τα
οπτικά ερεθίσματα ,πράγμα καλό,γιατί η καλή διάθεση διευκολύνει την δημιουργική επίλυση
προβλημάτων…αυξάνει την λεκτική ευφράδεια 380..Τα ερεθίσματα που μας φέρνουν σε
κατάσταση διέγερσης δεν περιορίζονται στην μουσική…τα μαθήματα μουσικής κατά
την παιδική ηλικία ,συνδέονται με μικρές αλλά μακράς διαρκείας αυξήσεις στο
δείκτη νοημοσύνης. 381 αγνοούμε το γιατί 382 ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου είναι μεγαλύτερες στους
μουσικούς…δεν γνωρίζουμε όμως αν αυτό οφείλεται στην εκμάθηση ενός
μουσικού οργάνου, ή αν τα παιδιά που επιλέγουν να μάθουν ένα μουσικό όργανο,
έχουν ήδη νευρωνικές διαφορές αλλά
υπάρχουν ενδείξεις ότι, η μάθηση
προκαλεί τις διαφορές αυτές 383…..πιθανόν η
εκπαίδευση στην μουσική, και στις τέχνες
να βελτιώνει την γλώσσα,τις
οπτιχωρικές δεξιότητες ,την προσοχή,( μια πτυχή της οποίας, αφορά τους
μηχανισμούς για την αυτορρύθμιση του γιγνώσκειν και του συναισθήματος όπως η
συγκέντρωση και ο έλεγχος των παρορμήσεων) και
και τις επιδόσεις στην αριθμητική, 384 Ερευνητές θεωρούν ότι η
επίδραση της εξ΄’ασκησης τήςικανότητας πρφοσοχήςεκτείνεται σε γενικότερες δεξιότητες 385
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Φαίνεται ότι, οι Tooby και Cosmides έχουν δίκιο όταν
λένε ότι, τα παιδιά θα πρέπει να ζουν σε ένα αισθητικά ευχάριστο περιβάλλον .
Δεν θα επωφεληθούν όμως τα παιδιά απ‘άυτό. Ανεξάρτητα από το αν κάθεστε σε ένα
λιβάδι στο βουνό ή αν κοιτάζετε τις
κάτασπρες Άλπεις από τον Σηκουάνα, από το αν θαυμάζετε έναν πίνακα του Μπονάρ ή το τελευταίο σας
χειροτέχνημα , από το αν ακούτε Μπετόβεν ή Νιλ Γιανγκ, από το αν παρακολουθείτε τη Λίμνη των κύκνων ή δείχνετε
στα παιδιά σας πώς να χορεύουν ταγκό,
από το αν διαβάζετε Ντίκενς ή λέτε τα
δικά σας παραμύθια, η τέχνη μπορεί να φέρει το χαμόγελο- ’στο πρόσωπό σας.
Μπορεί ο λόγος για τον οποίο χαμογελάτε
να οφείλεται στον αυτάρεσκο εγκέφαλό μας, που χαίρεται επειδή
επεξεργάστηκε με ευχέρεια ένα ερέθισμα —δεν είναι ανάγκη όμως να το πείτε αυτό
στον καλλιτέχνη. Τα οφέλη που απορρέουν για το άτομο και την κοινωνία από τα
θετικά συναισθήματα και μόνο δείχνουν ότι, ο κόσμος, αν έχει ομορφιά, μπορεί να
γίνει ένα πιο χαρωπό μέρος.Νομίζω ότι οι Γάλλοι το .διαπίστωσαν αυτό πριν από
λίγο καιρό.
Η δημιουργία τέχνης είναι νέα για τον
κόσμο των ζώων. Σήμερα αναγνωρίζεται ότι ,αυτό, το αποκλειστικά ανθρώπινο
χαρακτηριστικό εδράζεται σταθερά στη βιολογία μας .Έχουμε ορισμένες κοινές αντιληπτικές ικανότητες επεξεργασίας
με άλλους, και για αυτό ίσως μοιραζόμαστε και τις επονομαζόμε- νες αισθητικές
προτιμήσεις. Στον ανθρώπινο εγκέφαλο όμως συμβαίνει και κάτι παραπάνω κάτι που
μας επέτρεπε να χρησιμοποιήσουμε με την
προσποίηση, όπως προτείνει ο Alan Leslie,κάποια αλλαγή στη συνδετικότητα που μας επέτρεψε να διακρίνουμε την αλήθεια
από το φανταστικό, όπως υποστηρίζουν οι Tooby και Cosmides: να χρησιμοποιούμε
συγκυριακά αληθείς πληροφορίες. Αυτή η μοναδική ικανότητα μας κατέστησε
ευέλικτους και προσαρμόσιμους στα διάφορα περιβάλλοντα, ικανούς να ξεφεύγουμε
από τα άκαμπτα συμπεριφορικά πρότυπα στα οποία υπόκεινται τα άλλα ζώα. Η
φαντασία μας επέτρεψε σε έναν από εμάς, πριν από χιλιάδες χρόνια, να κοιτάξει
έναν τοίχο σε ένα άδειο σπήλαιο στη Γαλλία και να αποφασίσει να τον καλλωπίσει
με μια μικρή τοιχογραφία σε κάποιον άλλο να εξιστορήσει τις περιπέτειες του
Οδυσσέα σε έναν τρίτο να κοιτάξει ένα κομμάτι μάρμαρο και να δει τον Δαβίδ
παγιδευμένο στο εσωτερικό του και σε έναν άλλο να κοιτάξει την ακτογραμμή της
πόλης και να οραματιστεί την Όπερα του Σύδνεϋ.- Η αιτία που πυροδότησε αυτή την
αλλαγή στην συνδετικότητα' παραμένει άγνωστη. Να οφειλόταν άραγε σε μια αλλαγή
στον προμετωπιαίο φλοιό ως αποτέλεσμα κάποιας μικρής γενετικής μετάλλαξης ή
ήταν μια πιο βαθμιαία διαδικασία; Κάνεις δεν ξέρει. Μήπως συνέβαλε σε αυτό η
αυξανόμενη πλαγίωση της εγκεφαλικής
λειτουργίας,; Ίσως.
ΔΡΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΣΑΝ ΔΥΙΣΤΕΣ
Οι νοητικές καταστάσεις καταστάσεις πάνε μαζύ με τον εγκέφαλο..ο
μετατροπέας ,λαμβάνει εισερχόμενες πληροφορίες
και τις μεταβιβάζει σε ένα νέο
επίπεδο οργάνωσης 391…ο σχηματισμός
πεποιθήσεων έχει δύο γεύσεις Οι μη αναστοχαστικές πεποιθήσεις είναι αστραπιαίες κα αυτόματες 392 ..ο
εγκέφαλος έχει ταξινομήσει τα δύο διαφορετικά σε δύο διαφορετικές κατηγορίες ..πράγμα και ζωντανό, 393…Ο
άνθρωπος είναι από την φύση του ταξινόμος…κατηγοριοποιει΄.. Scott Atran :τα
άτομα σε κάθε κοινωνία σκέπτονται διαισθητικά
για τα φυτά και τα ζώα…Η
διαίσθηση που δίνει εμψυχότητα σε ένα αντικείμενο είναι η εγγενής γνώση ότι, τα
έμψυχα αντικείμενα έχουν 394 όπως έγει
πεί ο Steven Pinker «μια εσωτερική και
ανανεώσιμη πηγή πνοής» ..ορισμένα από τα συμπεράσματα είναι έμφυτά ’άλλα
επίκτητα 395 ..Alfonso
Carsamazza ,Jennifer R.Shelton :
Υπάρχουν για τις κατηγορίες των έμψυχων και άψυχων αντικειμένων 396
συστήματα γνώσης ειδικά ως προς το πεδίο /τομέα για τις κατηγορίες των
έμψυχων και άψυχων αντικειμένων που έχουν διακριτούς νευρωνικούς μηχανισμούς
396….Η εξειδίκευση πεδίου για θηρευτές
δεν περιορίζονται στον άνθρωπο…οι
σκίουροι έχουν μια έμφυτη επιφυλακτικότητα για τα φίδια 397…ενδείξεις ότι, τα
βρέφη έχουν ‘έμφυτες ικανότητες να διακρίνουν τα έμψυχα από τα άψυχα
αντικείμενα 398 ..Ο εγκέφαλος προσδίδει
αυτόματα στο έμψυχο αντικείμενο
ορισμένες ιδιότητες που είναι κοινές σε κάθε
ζωντανό αντικείμενοι άνθρωποι
έχουν ένα ειδικό σύστημα να αναγνωρίζουν
τα ανθρώπινα πρόσωπα.καθένα από τα διάφορα πεδία γνώσης ασχολείται με
διαφορετικό τύπο προβλημάτων και έχει ιδιαίτερο τρόπο χειρισμού της ΄πληλροφορίας.399 Τα πεδία αυτά δεν ανταποκρίνονται πάντα στην
πραγματικότητα ..αν υπάρχει μια
διφορούμενη πτυχή ενός αντικειμένου το σύστημα μπορεί να συναγάγει λανθασμένες
πληροφορίες 400 ..Βλέπω δύο σημεία που
ξεχωρίζουν στο σκοτάδι …κάποιος κρύβεται στους θάμνους …τελικά ήταν το καπάκι
από τη ρόδα ενός αυτοκινήτου …Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν ξεχωρίζει τα άβια από τα ‘έμβια
όντα με τον ίδιο τρόπο που θα το έκανε ένας επιστήμονας βασιζόμενος σε επαληθεύσιμες πληροφορίες …Η
όρθια βάδιση επιλέχθηκε διότι
διευκολύνει την επιβίωση( εξεύρεση
τροφής-καταφυγίου κλπ.) 401 Μπορούμε να μιλάμε
γιατί έχουμε το πεδίο έτοιμο να
μάθει την γλώσσα …Η γενετική επιρροή παραμένει καθ’όλη την διάρκεια της ζωής
ενός οργανισμού 402 …Ήδη από την ηλικία των 3 ετών τα παιδιά συνάγουν ότι, ένα
πράγμα που εμπίπτει στην κατηγορία των
έμψυχων ,διαθέτει μια ουσία που το κάνει αυτό που είναι και το διατηρεί
αμετάβλητο 403,.Paul Bloom…: « τα παιδιά πιστεύουν εκ φύσεως στην φυσιοκρατία ,δηλαδή ένα πράγμα που
παρατηρούμε μπορεί να περιέχει μια ουσία μη παρατηρήσιμη αλλά
πραγματική …..το συμπέρασμα ότι,
τα ζώα έχουν μια ουσία που δεν αλλάζει και όταν αλλάζουν τα φυσικά
χαρακτηριστικά ,ισχύει, και επιβιώνει τον έμμεσο δυισμό στα παιδιά.404.
.ΔΙΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ..Οι άνθρωποι
έχουν μια διαισθητική γνώση τής φυσικής,Λ.χ.όταν πέσει ένα μαχαίρι από το
τραπέζι γνωρίζετε ότι, θα πέσει στο
πάτωμα…….(τα διαισθητικά συστήματα
εστιάζουν την προσοχή μας σε
πράγματα που έχουν αποδειχτεί χρήσιμα για την επιβίωσή μας),,,τα βρέφη
γνωρίζουν ότι, τα αντικείμενα είναι συνεκτικά και θα παραμείνουν ακέραια αν τα
τραβήξετε,..παρόλο που δεν γνωρίζουν τα πάντα για τα υλικά αντικείμενα 408
. ΔΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Θεωρία του νου : η διαισθητική μας
κατανόηση ότι, οι άλλοι διέπονται από αθέατες καταστάσεις-επιθυμίες ,προθέσεις
,πεποιθήσεις και στόχους–που μπορούν να προκαλέσουν συμπεριφορές και συμβάντα 411..εκ φύσεως σκεφτόμαστε
διαφορετικά ….νομίζουμε ότι, και οι άλλοι σκέπτονται όπως εμείς.412…Οι απαρχές
τα τελεολογικής σκέψης----(η τάση να εξηγούμε τα γεγονότα της Φύσης ως αποτέλεσμα κάποιου ευφυούς σχεδίου ή
σκοπού . Παράδειγμα: Ο μακρύς λαιμός της καμηλοπάρδαλης δεν σχεδιάστηκε επί τούτω. Απλώς κατέστη έτσι
λόγω φυσικής επιλογής. Οι πρόγονοί τους, που είχαν μακρύτερο λαιμό ήσαν ικανοί
εκ των πραγμάτων να τρώνε περισσότερο τροφή, και αυτό αύξησε την αρμοστικότητά
τους, και την αναπαραγωγική τους ικανότητα. Οι καμηλοπαρδάλεις με μακρότερο
λαιμό έθεσαν εκτός συναγωνισμού εκείνες
που είχαν μικρότερη λαιμό και επικράτησαν) ---παραμένουν ακόμη θέμα προς
συζήτηση .Είναι έμφυτη; πηγάζει από την
κατανόηση (sic)ότι, τα ανθρωπογενή αντικείμενα
εξυπηρετούν κάποιο σκοπό ; Απορρέουν από την κατανόηση της ορθολογικής δράσης των βρεφών; ( οπότε
μπoρεί να συνιστά πρόδρομο της θεωρία
του νού;…Ωστόσο ακόμη και το γεγονός ότι, προσπαθούμε--- (:επιθυμία που
πολλάκις οργιάζει .Η αναζήτηση δυνητικού
κινδύνου πρώτα στα έμψυχα έχει προσαρμοστική αξία,και αυτή η υπερδραστήρια
διάταξη ανίχνευσης αποτελεί την τάση του δημιουργισμου, )---να εξηγήσουμε ένα
φαινόμενο που έχει προκληθεί αιτιωδώς από κάτι,συνιστά επίσης πιθανότατα μια
μοναδική ικανότητα .Και άλλα ζώα καταλαβαίνουν
….δεν υπάρχουν όμως ενδείξεις ότι, σχηματίζουν έννοιες για μη
αισθητά πράγματα….ίσως μόνον οι άνθρωποι προσπαθούν να βρούν εξηγήσεις ότι , ορισμένα πράγματα
συνδέονται αιτιωδώς με άλλα πράγματα
414…Είναι άγνωστο το πότε δημιουργούνται οι ανιτιλήψεις μας σχετικά με μη παρατηρήσιμα πράγματα και σε ποιο βαθμό διαμορφώνουν την ανθρώπινη
συμπεριφορά. 417 ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΗ
ΓΡΑΜΜΗ Τα αυτιστικά παιδιά είναι « τυφλά» στο να κατανοούν
ότι, τα άλλα άτομα έχουν επιθυμίες ,σκοπούς και προθέσεις, ότι,έχουν νού. Εχουν
έλλειψη κοινωνικής κατανόησης ,που ενίοτε συνδέεται με βλάβες στην φαντασία και την επικοινωνία.420..Η
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ Paul Bloom:Ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως δυϊστής 422 ..Εχουμε
μια διαισθητική πεποίθηση ότι, το σώμα
και η συνειδητική ουσία είναι ξεχωριστά.
423 Το υλικό σώμα χωρίςτηνουσία είναι ένας ζωντανός νεκρός .Η αθέατη ουσία
χωρίς το σώμα είναι η ψυχή το πνεύμα …Μπορούμε να φανταστούμε και άλλες ουσίες
423 Οι δυιστικεςς καταστάσεις είναι αποκλειστικώς ανθρώπινες ιδιότητες
ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΙ ΜΟΝΟΙ ΔΥΙΣΤΕΣ;…Οι Κρο
Μανιόν ήσαν δυϊστές..τα περισσότερα ζώα
όχι.
424 Νεκροταφεία ελεφάντων δεν υπάρχουν. Σε αντιθεσης η με άλλα ζώα οι ελέφαντες,έχουν
μια περίεργη συμπεριφορά , αναγνωρίζουν τα δικά τους κουφάρια ή σκελετούς…Η
Moss ισχυρίζεται ότι, οι ελέφαντες επισκέπτονται τα οστά νεκρών συγγενών τους
425 Αποτελεί μυστήριο γιατί από τον όγκο
των πληροφοριών από τις αισθήσεις
μας μόνον μέρος ανέρχεται στον συνειδητό νού,
426….Τοότιπισεύουμε ή φανταζόμαστε πως ο νούς και το σώμα είναι ξεχωριστά δεν
ισχύει, τραυματισμοί ..μεταστροφές που
συνοδεύουν βλάβες εγκεφάλου.427 Πολύ δύσκολο για τον άνθρωπο να κάνει
ορθολογικές κρίσεις. ..το ίδιο ισχύει και αναστοχαστικές πεποιθήσεις ..όλα
σχηματίζονται συνήθως μετά από ελάχιστη σκέψη
428 Οδιαχωρισμός του επαληθεύσιμου από το μη επαληθεύσιμο είναι μια κουραστική συνειδητή διαδικασία που οι περισσότεροι
άνθρωποι δεν θέλουν ή δεν μπορούν να κάνουν…Χρειάζεται
αναλυτική σκέψη…απαντά αποκλειστικά στο άνθρωπο.432. Είμαστε έμψυχα
αντικείμενα που υπόκεινται στους
φυσικούς νόμους 432 διαθέτουμε όμως και μη αντιληπτικές ψυχολογικές ιδιότητας ,που δεν υπόκεινται
στους νόμους αυτούς
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Είδαμε ότι, μοιραζόμαστε με άλλα ζώα
ορισμένες ικανότητες, ειδικές για τα διάφορα πεδία οπός το να τρομάζουμε όταν
βλέπουμε φίδια και να αναγνωρίζουμε άλλα αρπακτικά ζώα. Μοιραζόμαστε επίσης με
τα άλλα ζώα ένα μέρος από τη διαισθητική φυσική μας, όπως τη μονιμότητα των
αντικειμένων και τη βαρύτητα, καθώς και κάποια υποτυπώδη διαισθητική ψυχολογία
(μια θεωρίά του νού) όπως είδαμε σε προηγούμενα κεφάλαια. .Ωστόσο, τα είδη
διαφέρουν ως προς τις ιδιαιτερότητες των πεδίων αυτών. Σε αντίθεση με τα άλλα
ζώα, εμείς οι άνθρωποι έχουμε πιο διευρυμένη διαισθητική κατανόηση της φυσικής.
Κατανοούμε ότι ,υπάρχουν αόρατες δυνάμεις. Από τις μέχρι τώρα ενδείξεις
προκύπτει ότι ,είμαστε το μοναδικό είδος που κατανοεί μη παρατηρήσιμες
δυνάμεις. Είμαστε οι μόνοι που σχηματίζουμε έννοιες για μη αισθητά πράγματα και
προσπαθούμε να εξηγήσουμε ένα αποτέλεσμα σαν να έχει προ κληθεί από κάτι.
Επιστρατεύουμε επίσης αυτές τις ίδιες ικανότητες για να σκεφτόμαστε και να εξηγούμε
μη αισθητά πράγματα στη βιολογική και στην ψυχολογική αρένα.
Κατανοούμε ότι ,άλλα έμβια όντα έχουν
μια αθέατη ουσία που είναι ανεξάρτητη από την εμφάνισή τους, αν και μπορεί να
παρασυρθούμε μακριά σε σχέση με το τι ακριβώς είναι αυτή η ουσία. Αυτή η
ικανότητά μας για αναζήτηση και αιτιολόγηση σχετικά με μη αισθητές δυνάμεις
είναι εξαιρετικά σημαντική. Άναψε τη σπίθα 433 της περιέργειας που σε συνδυασμό
με την συνειδητή αναλυτική σκέψη κατέστη ο ακρογωνιαίος λίθος της επιστήμης. Η ίδια όμως αυτή
περιέργεια έχει οδηγήσει και σε άλλους λιγότερο αυστηρούς τρόπους εξήγησης
των μη αισθητών δυνάμεων ,όπως οι
μύθοι, η ψευδοεπιστήμη κα οι αστικοί θρύλοι 434 μη Ι\, κουραστική .. 413 τις λύση ενός μαθηματικού προ- ρορα
στάδια, και η απάντηση τάδιο είναι λανθασμένη, αλλά την ορθότητά της, επιλύουμε
αυτήν. Ας μην ξεχνάτε πόσο ισία αυτή και το συναίσθημα.605..Είμαστε όλοι
δημιουργήματα με βάση τον άνθρακα,
ωστόσο κάθε είδος είναι μοναδικό και το ίδιο ισχύει και για μας….Η κρίσιμη
διαφορά για το εγκέφαλο έγκειται 607 στο ότι δεν έχουμε την συνδεσμολογία .Τα πάντα έχουν τροποποιηθεί
και διασυνδεθεί. «Ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος κατευθύνει τις σκέψεις και
τις πράξεις μας παραμένει αδιευκρίνιστος. Ένα μεγάλο μυστήριο είναι το πώς μια
σκέψη μεταβαίνει από τα βάθη του ασυνειδήτου στον κόσμο του συνειδητού. Καθώς
οι μέθοδοι για τη μελέτη του εγκεφάλου έχουν βελτιωθεί, κάποια μυστήρια βρήκαν απάντηση
αλλά φαίνεται πως η διαλεύκανση ενός μυστηρίου συχνά οδηγεί στην δημιουργία
πολύ περισσότερων. Οι απεικονιστικές μελέτες του εγκεφάλου είχαν ως αποτέλεσμα
να αμφισβητηθούν κάποιες κοινά αποδεκτές αρχές και να απορριφθούν εντελώς
κάποιες άλλες. Παραδείγματος χάριν, η άποψη ότι, ο εγκέφαλος λειτουργεί ως υπεύθυνος
γενικών καθηκόντων, ο οποίος επεξεργάζεται όλες τις εισερχόμενες πληροφορίες
ισότιμα και με τον ίδιο τρόπο και κατόπιν τις εναρμονίζει μεταξύ ους, είναι
λιγότερο αποδεκτή σήμερα απ’ ό,τι ήταν πριν από δεκαπέντε χρόνια. Από τις απεικονιστικές
μελέτες προκύπτει ότι συγκεκριμένα τμήματα του εγκεφάλου δρα-στηριοποιούνται
για συγκεκριμένους τύπους πληροφορίας. Όταν κοιτάζουμε ένα εργαλείο (ένα
τεχνούργημα, που δημιούργησε ο άνθρωπος έχοντας κατά νουν κάποιον σκοπό), δεν
μετέχει ολόκληρος ο εγκέφαλός μας στη μελέτη του μόνο μια ορισμένη περιοχή
ενεργοποιείται για την εξέτασή του.Τα ευρήματα στον το μέ αυτό οδηγούν σε πολλά
ερωτήματα. Πόσοι τύποι πληροφορίας υπάρχουν, καθένας με τη δική του περιοχή;
Ποια συγκεκριμένη πληροφορία ενεργοποιεί κάθε περιοχή; Γιατί έχουμε ορισμένες
περιοχές για ένα είδος δραστηριότητας και όχι για κάποιο άλλο ;Και τι γίνεται αν δεν υφίσταται μια
ορισμένη περιοχή για κάποιον τύπο πληροφορίας;Άν και οι σύγχρονες τεχνικές
απεικόνισης μπορούν να μας δείξουν ποιο τμήμα του εγκεφάλου ασχολείται με
συγκεκριμένες μορφές σκέψης ή δράσης, δεν μαςδιαφωτίζουν για το τι ακριβώς
συμβαίνει σε αυτό το τμήμα του εγκεφάλου. Σήμερα, ο φλοιός των εγκεφαλικών
ημισφαιρίων θεωρείται «ίσως η πιο πολύπλοκη οντότητα που γνωρίζει η επιστήμη»
Το αν ο εγκέφαλος μας έχει την ικανότητα να αφομοιώνει όλες τις πληροφορίες που συλλέγει είναι
αμφισβητήσιμο ….Κανένα άλλο είδος δεν φιλοδοξεί να είναι κάτι περισσότερο από
ό,τι όντως είναι….Ο άνθρωπος 608 θα καθίσει μπροστά σ’έναν υπολογιστή ,και θα
προσπαθήσει να καταλάβει το νόημα της ζωής. Τα ζώα απλώς ζουν την ζωή. 609 Σημ,δική μου: Η Μοναδικότητα του
ανθρώπινου εγκεφάλου(διαγραμματικά)
1.-Το μέγεθος.(Βλ.πιό πάνω)
2.-Η Λευκή ουσία,που στον προμετωπιαίο
φλοιό είναι δυσανόλογα περισσότερεη στον
ανθρωπο,απ’ό,τι στα άλλα πρωτεύοντα..και απ’αυτό προκύπτει ένας μεγαλύτερος βαθμός
συνεδετικότητας σε αυτό το τμήμα του
εγκεφάλου.( Κατά την Βικιπαίδεια η λευκή ουσία βρίσκεται στην εξωτερική περιοχή
της φαιάς ουσίας -στον νωτιαίο μυελό) …
επηρεάζει τις λειτουργίες της μάθησης και εμπλέκεται σε δυσλειτουργίες
του εγκεφάλου
3.-Οι νευρώνες.Υπάρχουν διαφορές στον
ανθρώπινο εγκέφαλο στα είδη των νευρώνων
και στις ιδιότητες που διέπουν την απόκριση των νευρώνων μέσα στον εγκέφαλο,γράφει
ο Michael S.Gassaniga.Υπάρχουν διαφορές
ως προς την συνδετικότητα…..το σύστημα των δικών μας κατοπτρικών
νευρώνων(:ενεργοποιούνται όταν ο πίθηκος ενεργεί μια πράξη κατά την οποία το χέρι ή το στόμα του του αλληλεπιδρούν
με ένα αντικείμενο.Ενεργοποιούνται επίσης
όταν ο πίθηκος βλέπει απλώς έναν άλλο πίθηκο η τον πειραματιστή,να εκτελεί την ίδια πράξη
και γι’ αυτό τον λόγο ονομάστικαν κατοπτρι κοί) είναι
πολύ πιο εκτεταμένοι απ’ό,τι σε άλλα είδη. Στον άνθρωπο σημειώνεται η
ύπαρξη πολλών ίσως και 40 διαφορετικών
τύπων νευρώνων, μερικοί από τους οποίους είναι ειδικώς ανθρώπινοι.
4.- Ο Ralph Holloway υποστηρίζει ότι,εξελικτικές αλλαγές στην
γνωστική ικανότητα είναι αποτέλεσμα τής αναδιάρθρωσης του εγκεφάλου..και όχι
απλώς μερικών αλλαγών στο μέγεθός του.
5.-Η έσχατη μοναδικότητα του ανθρώπινου
εγκεφάλου,κατά την διατύπωση του Michael
S.Gassaniga οφείλεται στην μοναδική αλληλουχία του DNA μας.
6.-Ο φλοιός των εγκεφαλικών
ημισφαιρίων που θεωρείται «ίσως η πιο πολύπλοκη οντότητα που γνωρίζει η
επιστήμη»
7.-
Υποστηρίζεται ότι, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι μοναδικός στο ζωικό
βασίλειο – από όσο γνωρίζουμε τουλάχιστον- στην κατανόηση των μαθηματικών
εννοιών. Το πώς και γιατί εξελίχθηκε αυτή η ικανότητα στους προγόνους μας τους
πιθήκους, παραμένει ακόμη ένα επιστημονικό μυστήριο.
8.- Η γρήγορη αύξηση- του εγκεφάλου--(
σε όγκο και πολυπλοκότητα τέτοια πού δεν
παρατηρείται σε καμία άλλη ζωική ομάδα-)
9.- Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι
μοναδικός στο ζωικό βασίλειο – από όσο γνωρίζουμε τουλάχιστον- στην κατανόηση
των μαθηματικών εννοιών. Το πώς δεν το γνωρίζουμε.
10.-Ο μηχανισμός –ικανότητα
αποσύνδεσης που διακρίνει την προσποίηση
από την πραγματικότητα στον εγκέφαλό
μας.
11.-(Ο άνθρωπος) είναι το μόνο ζώο που
επεμβαίνει συνειδητά στο DNAτουμέσω της τεχνολογίας)
12.-(Ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που μπορεί μέσω τής τεχνολογίας να διαχωρίσει
το σεξ από την αναπαραγωγή.
13.-Η κρίσιμη διαφορά του ανθρώπινου
εγκέφαλου,από τους εγκεφάλους των άλλων ζώων ,είναι ότι, δεν έχουμε την ίδια συνδεσμολογία
.Τα πάντα έχουν τροποποιηθεί και διασυνδεθεί.
45.James
S.Trefil :«Διαλογισμοί το ηλιοβασίλεμα»
…Σε
μια δυνατή καταιγίδα υπάρχει τόση φυσική
όση σ ένα σύγχοτρον ..11 Μια αθαρή ημέρα
όταν δεν φυσάει καθόλου , είναι τέλειες συνθήκες για να σχηματιστούν στην
ατμόσφαιρα σταθερά στρώματα
υδρογονανθράκων. ..13….Tο ηλιοβασίλεμα
,ο Ήλιος, κίτρινος κατά την ημέρα , παίρνει ένα ζωηρό πορτοκαλί χρώμα ή κόκκινο χρώμα καθώς δύει ..από φωτογραφίες
των αστροναυτών φαίνεται ότι ,ο Ήλιος
στο διάστημα εμφανίζεται λευκός..14…το λευκό φώς που εκπέμπει ο Ήλιος αποτελείται από όλο το χρωματικό φάσμα ..Όταν
μια δέσμη φωτός αποτελούμενη από όλα τα
χρώματα φτάσει στα ανώτερα στρώματα της
ατμόσφαιρας συναντά άτομα οξυγόνουκαι
άλλων στοιχείων και διασκορπίζεται 15.Το περισσότερο φώς της ηλιακής δέσμης φθάνει κατευθείαν στην Γή χωρίς ποτέ να συγκρουσθεί
με τα άτομα της ατμόσφαιρας μέρος του
όμως χάνεται εξαιτίας των συγκρούσεων.15 Το ηλιακό φως που φτάνει στα ανώτερα στρώματα
της ατμόσφαιρας είναι ομογενές μίγμα όλων των χρωμάτων. Καθώς, λοιπόν, εισχωρεί
σ’ αυτήν, το μπλε χρώμα βαθμιαία λιχνίζεται από τη δέσμη. Αποτέλεσμα: επικρατεί
το κίτρινο χρώμα και κατά την ημέρα ο Ήλιος εμφανίζεται κίτρινος. Όσο συνεχίζεται ο διασκορπισμός, αφαιρείται
όλο και περισσότερο μπλε χρώμα. Αν αυτό συνεχιστεί για πολύ, παραμένει μόνο το
κόκκινο. Όταν ο Ήλιος βρίσκεται από πάνω μας, το φως του φτάνει σε μας
διασχίζοντας μερικά χιλιόμετρα ατμόσφαιρας, που επαρκούν για να το κάνουν
κίτρινο, όχι όμως κόκκινο. Το ηλιοβασίλεμα, όμως, το φως του Ήλιου ταξιδεύει
«ξυστά» πάνω από την επιφάνεια της Γης περνώντας μέσα από παχύτερο στρώμα αέρα,
οπότε διαχέεται περισσότερο. Ο Ήλιος,
λοιπόν, πρέπει να φαίνεται κόκκινος —και απ’ ό,τι γνωρίζουμε, αυτό συμβαίνει!
Μέχρι τώρα συζητήσαμε μόνο για τη δέσμη του φωτός που έρχεται κατευθείαν
από τον Ήλιο. Τι απογίνεται, όμως, το φως που διαχέεται; Προσπαθήστε να
καταλάβετε τι συμβαίνει και θα ανακαλύψτε την σχέση που συνδέει το ηλιοβασίλεμα
με τον γαλανό ουρανό.“Παρατηρώντας τον
ουρανό σε διαφορετικό σημείο από εκείνο που βρίσκεται ο Ήλιος, το φως που
φτάνει σε μας έχει αλλάξει κατεύθυνση δύο φορές: την πρώτη φορά διασκορπίζεται
όπως περιγράψαμε παραπάνω, και την δεύτερη από κάποια άλλα άτομα της
ατμόσφαιρας, που το κατευθύνουν προς εμάς. Επειδή το μπλε διαχέεται περισσότερο
από τα άλλα χρώματα, το φως που φτάνει στα μάτια μας από περιοχές του ουρανού μακριά
από το σημείο όπου βρίσκεται ο Ήλιος, έχει χρώμα μπλε: βλέπουμε το φως που
διασκορπίστηκε πρώτα μακριά από τον Ήλιο και κατόπιν προς τα μάτια μας. !
Την ημέρα ο Ήλιος είναι κίτρινος
επειδή το μπλε φώς έχει αφαιρεθεί
από τις ακτίνες του και έχει
διασκορπισθεί στον ουρανό έχει τη μικρότερη ενέργεια Ο ουρανός είναι μπλέ επειδή βλέπομε το διασκορπισμένο φως Το
ηλιοβασίλεμα ο Ήλιος είναι κόκκινος
επειδή διασκορπίζεται ακόμη
περισσότερο φώς..16 ….Καθώς ο Ήλιος αρχίζει να κατεβαίνει αρχίζει να συμπιέζεται,
το σχήμα του από κυκλικό γίνεται
ελλειπτικό ,τούτο οφείλεται στην διάθλαση .Όταν μια ακτίνα φωτός
περάσει από ένα υλικό σε άλλο ,η διεύθυνσή της αλλάζει 18 …Η ατμόσφαιρα δεν έχει σταθερή πυκνότητα
,μεταβαλλόμενη ανάλογα με το ύψος και
την θερμοκρασία ….το φώς μέσα στον
αέρα διασχίζει στρώματα διαφόρων
πυκνοτήτων .Επομένως οι ακτίνες φωτός από σώματα όπως ο Ήλιος ακολουθούν καμπύλες τροχιές, 19 Το
πεπλατυσμένο σχήμα που αποκτά ο Ήλιος κατά την δύση οφείλεται
στην διάθλαση…. Το φως που προέρχεται
από τα κατώτερα σημεία του περνά μέσα από λίγο παχύτερα στρώματα αέρα συγκριτικά με εκείνο που προέρχεται από τα
ανώτερα σημεία του. Και οι δυο δέσμες διαθλώνται- περισσότερο όμως διαθλάται η
πρώτη. Τα ανώτερα στοιχεία λοιπόν μετακινούνται ψηλότερα από την κανονική θέση τους και ακόμα ψηλότερα από την κανονική
θέση τους μετακινούνται τα κατώτερα σημεία. Αποτέλεσμα: η κατακόρυφη διάσταση
του Ήλιου εμφανίζεται μικρότερη από την
οριζόντια και κοντά στον ορίζοντα
εμφανίζεται πεπλατυσμένος. (Αυτό, όμως, δεν συμβαίνει όταν βρίσκεται ακριβώς
από πάνω μας, οπότε το φως από όλα τα σημεία του διανύει σχεδόν ίσα πάχη
ατμόσφαιρας).20 Η πράσινη αναλαμπή (green flash) που(υποτίθεται) ότι,
δημιουργείται κατά το ηλιοβασίλεμα καθώς στον ορίζοντα εξαφανίζεται και το τελευταίο κομματάκι του Ήλιου οφείλεται στο συνδυασμό
των φαινομένων της διάθλαση και
της διάχυσης του φωτός …Καθώς ο Ήλιος βυθίζεται κάτω από τον ορίζοντα οι ακτίνες του καμπυλώνονται..οι μπλε
λιγότερο από τις κόκκινες . Θάπρεπε
λοιπόν το τελευταίο χρώμα που βλέπουμε να είναι το μπλε. Αλλά καθώς το
ηλιακό φώς περνά μέσα από…. 22 ..την
ατμόσφαιρα ,το μπλε χρώμα διασκορπίζεται και επομένως το τελευταίο αρκετά έντονο χρώμα που έρχεται σε
μας είναι το πράσινο.…Τα συστατικά της
ατμόσφαιρας διαχέουν περισσότερο
τομπλε φώς παρά το κόκκινο..εκτός αν στην ατμόσφαιρα υπάρχουν μεγάλα σωματίδια
…οπότε όλα τα χρώματα διαχέονται εξίσου.
Από την εμφάνιση του Ηλίου στο ηλιοβασίλεμα 23 συμπεραίνουμε πώς η
ατμόσφαιρα συνίσταται απόσωματίδια
μικρότερα από το μήκος κύματος του φω τός….μαθαίνουμε τις ιδιότητες
μερικών υλικών του σύμπαντος
μελετώντας την επίδραση που
ασκούν στο φώς….ανάμεσα στα
αστέρια υπάρχουν τεράστια φωτεινά
σύννεφα αερίων και περιοχές
ψυχρού αερίου που εκπέμπουν
κύματα ραδιοφωνικών συχνοτήτων ..24 Στο διάστημα υπάρχει πράγματι κενό ,η
συγκέντρωση της σκόνης είναι πολύ
μικρή….Οι κόκκοι της έχουν διάμετρο
μερικών εκατοντάδων ή χιλιάδων ατόμων …εν τούτοις …επηρεάζουν το φώς που
ταξιδεύει για εκατοντάδες έτη ανάμεσά
της,…..η επίδρασή της είναι ανάλογη
εκείνης που υφίσταται το φώς όταν
διέρχεται ανάμεσα από λεπτότερο στρώμα
γήινης ατμόσφαιρας η οποία είναι
πυκνότερη,25..Εκτελώντας μετρήσεις για το μέγεθος του σμήνους, αστρονόμοι κατέληξαν
σε ένα φαινομενικά παράδοξο
αποτέλεσμα :όσο μακρύτερα από τηνΓή βρίσκονταν ένα σμήνος τόσο
μεγαλύτερο εμφανίζονταν. ..Στην αρχική ανάλυση η εξασθένηση του φωτός
αποδιδόταν λανθασμένα στο μέγεθος της απόστασης του αστέρα από την Γή( ωσάν η
Γή να έχει μια προνομιούχο θέση στο
Σύμπαν)…Αν θεωρήσετε όμως ότι το αστρικό σμήνος βρίσκεται26 μακρύτερα απ.ό,τι στην
πραγματικότητα , το μέγεθός του
προκύπτει μεγαλύτερο από το κανονικό. Η ύπαρξη της μεσοαστρικής σκόνης επινοήθηκε για να
ερμηνευθεί ένα δεδομένο που οι
αστρονόμοι δεν ήθελαν να πιστέψουν ανάλυσή μας
για το ηλιοβασίλεμα υποδεικνύει
το πώς η σκόνη θα πρέπει να επηρεάζει το φώςτων μακρινών άστρων .Αν τα
σωματίδια είναι πολύ μεγάλα ,θα πρέπει να διασκορπίζουν περισσότερο το μπλε
παρά το κόκκινο ,οπότε η ακτίνα θα πρέπει να έχει κόκκινη απόχρωση.…Στον
γαλαξία μας δεν υπάρχει μόνον ένα είδος σωματιδίων σκόνης Είναι αδύνατον να ερμηνεύσουμε όλες τις επιδράσεις της σκόνης στο φώς
χωρίς να δεχθούμε πως υπάρχουν
κόκκοι με ευρύ φάσμα μεγέθους και
σύστασης .Ο προσδιορισμός της σύστασης
της μεσοαστρικής ύλης παραμένει μέχρι
σήμερα κύρια ερευνητική ασχολία.… .το περισσότερο φώς περνά χωρίς να
αλλοιώνεται… Στην πολύ αραιότερη μεσοαστρική ύλη ,το φώς που φτάνει σε μας από τα πιο απομακρυσμένα
σημεία του Σύμπαντος εισχωρώντας στην ατμόσφαιρα κατά ένα χιλιόμετρο διαπερνά
περισσότερη ύλη από όση έχει
συναντήσει μέχρι τότε σε ολόκληρο το
διάστημα .
ΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ Ο χρόνος
μοιάζει με άλλες φυσικές ποσότητες π.χ.με το βάρος, το μήκος κλπ.ως προς το ότι, καμία
τους δεν ορίζεται γενικά….Μπορούμε να τις μετρήσουμε χωρίς να καταπιανόμαστε με το επίμαχο ζήτημα
,δηλαδή τι είναι το μήκος,κλπ.31….το έτος δεν απαρτίζεται από ακέραιο ημερών 32
( Το ορθό είναι 365 ημέρες και e της ημέρας)
Το πρώτο ημερολόγιο δημιουργήθηκε από τους Αιγυπτίους( 12 μήνες των 30
ημερών και στο τέλος 5 ημέρες διακοπές—πιστεύεται ότι, η δική μας Πρωτοχρονιά
προέρχεται από τα αιγυπτιακά ξεφαντώματα στο τέλος κάθε έτους) Καταλαβαίνοντας
το πρόβλημα οι Αιγύπτιοι το123π.Χ.
εισήγαγαν μια ημέρα κάθε τέσσερα χρόνια
,η απόφασή τους όμως αυτή, δεν έγινε αποδεκτή από τον λαό που εξακολούθησε να
ακολουθεί το παλαιό ημερολόγιο…. Ο
Ιούλιος Καίσαρ ..καθιέρωσε το πρώτο
παγκόσμιο ημερολόγιο…Τον Φεβρούαριο του 46 π.Χ. παρενέβαλε 2 μήνες και 23
ημέρες..ήταν το μεγαλύτερο έτος ..455 ημέρες Επί πλέον στο Ιουλιανό ημερολόγιο
προσέθεταν 1ημέρα κάθε 4 χρόνια ..Η πρώτη ημέρα του έτους ήταν η πρώτη
Μαρτίου.33 ..Καθώς και το ημερολόγιο αυτό δεν ήταν ακριβές το 1582 μ,Χ.ο Πάπας Γρηγόριος ο 13ος καθιέρωσε νέο
ημερολόγιο..Για την επαναφορά της ισημερίας
στις 21 Μαρτίου όρισε ότι η
επόμενη ημέρα της 5ης Οκτωβρίου θα είναι
η 15η Οκτωβρίου, έτσι το 1582 ήταν το συντομότερο έτος όλων των εποχών 34 . Το χαρακτηριστικό του
Μεσαίωνα ήταν ότι,δεν παρουσιάστηκε πρόοδος στις βασικές επιστήμες,…..35…Με τον
χρόνο αποφασίστηκε η συσχέτιση του ρολογιού με την ταχύτητα περιστροφής της Γής που είναι σχετικώς ακριβής….Ο συσχετισμός
αυτός διήρκεσε μέχρι τον 20ον αιώνα.36 γιατί κρίθηκε ότι, η περιστροφή
αυτή δεν είναι σταθερά για πολλές
αιτίες…( Παλίρροιες-αλλαγή διευθύνσεως άξονα περιστροφής της Γής εξαιτίας βαρυτικής
έλξης Σελήνης και άλλων πλανητών επί της Γής) …Η αλλαγή διευθύνσεως του
άξονα της Γής –δεν επηρεάζει την ταχύτητα περιστροφής, μεταβάλλει όμως την
διάρκεια της ημέρας άξονας της Γης διαγράφει
πλήρη κύκλο κάθε 26.000 χρόνια ..εφήμερα φαινόμενα όπως οι άνεμοι επιδρούν στην περιστροφή της γής.΄37,-40 …το
ατομικό ρολόι έχει ως κύριο χαρακτηριστικό ότι, η ακανόνιστη κίνηση της Γής αντικαθίσταται από την κανονικότερη και ακριβέστερη κίνηση των ηλεκτρονίων γύρω από τον πυρήνα του ατόμου 41…Το 1967….το
δευτερόλεπτο ορίστηκε επίσημα και
αποκλειστικώς με την βοήθεια της μετάπτωσης των ηλεκτρονίων του ατόμου του καισίου..Από το 1972 οι επιτροπές που επιβλέπουν τα διεθνή πρότυπα χρόνου χρησιμοποιούν
ατομικά ρολόγια για να ελέγχουν την
διάρκεια της ημέρας και του έτους. Παγκόσμιος
Χρόνος λέγεται εκείνος που
ορίζεται με την βοήθεια της περιστροφής
της Γής(UT) Η λειτουργία του ρολογιού
είναι απλή. Αφού δημιουργηθεί η δέσμη, ρυθμίζεται η συχνότητα της
μικροκυματικής ακτινοβολίας ώστε στον
ανιχνευτή να καταλήγει αριθμός ατόμων καισίου. Γνωρίζουμε ότι ,στη συγκεκριμένη
περίπτωση η συχνότητα της ακτινοβολίας
αντιστοιχεί ακριβώς στην ενεργειακή διαφορά των δύο καταστάσεων του καισίου. Κάθε άτομο καισίου είναι ακριβώς
το ίδιο με οποιοδήποτε άλλο άτομο καισίου στο Σύμπαν :όλα τα ατομικά ρολόγια, λοιπόν, λειτουργούν με την ίδια
συχνότητα. Εχει ήδη επιτευχθεί ακρίβεια
συχνοτήτων ανώτερη του τρισεκατομμυριοστού ( Σημ. ο χρόνος 9 192 631 770 περιόδων
ακτινοβολίας από μετάπτωση μεταξύ των δύο επιπέδων ενέργειας του ατόμου του
Καισίου-133).. 45….Σήμερα η περιστροφή της
Γής διατηρείται σε συγχρονισμό με το
άτομο 46 ΚΗΛΙΔΕΣ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ ……Η πρώτη
καταγραμμένη παρατήρηση ηλιακών κηλίδων υποτίθεται ότι,έγινε το 300 π.Χ. από τον Θεόφραστο τον Αθηναίο
που ήταν μαθητής του Αριστοτέλη .49…Μια
κηλίδα αφού εμφανισθεί κινείται αργά διασχίζοντας τον ηλιακό δίσκο για δύο εβδομάδες και κατόπιν εξαφανίζεται στο χείλος του δίσκου , 50……πώς
δημιουργούνται οι ηλιακές κηλίδες και
γιατί εμφανίζονται … με περίοδο 12 ετών.; Φαίνεται πώς η ύπαρξή τους συνδέεται
με τον μαγνητισμό..Καθώς οι θερμοκρασίες
στον Ήλιο είναι υψηλές οι συγκρούσεις
μεταξύ ατόμων είναι σφοδρές με
αποτέλεσμα τα ηλεκτρόνια να αποχωρίζονται
από τους μητρικούς πυρήνες .Ο Ήλιος λοιπόν αποτελεί..89..ται από « πλάσμα»
θετικών και αρνητικών ηλεκτρικών
φορτίων ,πλάσμα που είναι συνολικώς ηλεκτρικά ουδέτερο. …Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με την συνηθισμένη ύλη τα φορτία αυτά δεν
σχηματίζουν άτομα αλλά περιπλανώνται
ελεύθερα ,ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Το πλάσμα όμως αυτό του Ηλίου έχει μια
σημαντική… 53… ιδιότητα: οι γραμμές του μαγνητικού πεδίου του βρίσκονται
«κλειδωμένες» μέσα στο πλάσμα και καθώς κινείται τις συμπαρασύρει. Στον Ήλιο δρουν ισχυρές
δυνάμεις που εξαναγκάζουν το πλάσμα να
κινηθεί, λόγου χάρη τα ανοδικά ρεύματα
θερμής ύλης προς την επιφάνεια και η περιστροφή του Ήλιου. Κάθε κίνηση
τροποποιεί το μαγνητικό πεδίο και η μορφή των δυναμικών γραμμών αλλάζει. Στις
αρχές το 1960 o Horace Badcock του
αστεροσκοπείου του όρους Wilson υπεστήριξε πως η σημαντικότερη κίνηση του
ηλιακoύ πλάσματος οφείλεται στις ιδιαιτερότητες της περιστροφής του Ήλιου. Παρατηρήσεις δείχνουν πως η ύλη που
βρίσκεται στον ισημερινό του Ήλιου περιστρέφεται ταχύτερα από: εκείνη που είναι
κοντά στους πόλους. Μοιάζει σαν η Φλώριντα
να κινείται ανατολικά ταχύτερα από το Μαίην κατά την περιστροφή της Γης. Επειδή η Γη είναι
στερεή, κάτι τέτοιο βέβαια δεν συμβαίνει· στον Ήλιο όμως δεν δρουν
παρόμοιες περιοριστικές δυνάμεις. Υποθέστε πως υπάρχει αρχικά ένα συμμετρικό
μαγνητικό πεδίο. Επειδή η ύλη του ισημερινού κινείται προς τα «ανατολικά»
ταχύτερα από την ύλη των πόλων, ύστερα από λίγο χρόνο οι δυναμικές γραμμές θα έχουν παραμορφωθεί, όπως φαίνεται
δεξιότερα Καθώς η διαδικασία
συνεχίζεται, οι δυναμικές γραμμές αρχίζουν να τυλίγονται γύρω από τον Ήλιο. Η
καλύτερη …54...αναλογία αυτής της διαδικασίας είναι η εξής:
φανταστείτε ένα λάστιχο τυλιγμένο γύρω από ένα μολύβι που
αρχίζει να περιστρέφεται. Το λάστιχο
τυλίγεται γύρω από το μολύβι : οι μαγνητικές γραμμές γύρω από τον Ήλιο. Σε αυτό
το σημείο ο ρόλος των άλλων κινήσεων του
πλάσματος εμφανίζεται -- σημαντικός: η ανοδική κίνηση της θερμής ύλης προς την
επιφάνεια αρχίζει να προκαλεί ακανόνιστες αλλαγές στις δυναμικές γραμμές, όπως φαίνεται δεξιά. Και
ακριβώς οι ακανόνιστες αλλαγές εμφανίζονται ως ηλιακές κηλίδες. Σύμφωνα με τη σύγχρονη θεωρία για τη φύση των
ηλιακών κηλίδων, το σκούρο χρώμα τους οφείλεται σε μαγνητικά φαινόμενα.Τα
ισχυρά μαγνητικά πεδία της
επιφάνειας εμποδίζουν την ανοδική κίνηση της θερμής ύλης από το εσωτερικό του
Ήλιου- έτσι οι περιοχές ισχυρού πεδίου είναι ψυχρότερες από τις γειτονικές. Οι
κηλίδες δεν είναι τόσο θερμές όσο οι περιοχές που τις περιβάλλουν (περίπου
4000° και 6000° αντίστοιχα), αν και ως προς τις δικές μας θερμοκρασίες είναι
βεβαίως πολύ θερμές· εμφανίζονται, λοιπόν, περισσότερο σκούρες σε ένα
φωτεινότερο υπόβαθρο. Η εντεκάχρονη
περίοδος αντιστοιχεί στο χρόνο που απαιτείται ώστε η κίνηση τού πλάσματος να αλλοιώσει το μαγνητικό πεδίο. Στο τέλος
της περιόδου το ηλιακό μαγνητικό πεδίο παίρνει πάλι μορφή
με αντίθετη πολικότητα (αν την πρώτη ορά στην κορυφή βρισκόταν ο βόρειος
μαγνητικός πόλος, τη δεύτερη φορά βρίσκεται ο ότιος). Η όλη διαδικασία
επαναλαμβάνεται και ύστερα από ένδεκα χρόνια ξαναβρι-
στην
κορυφή βρισκόταν ο βόρειος μαγνητικός πόλος, τη δεύτερη φορά βρίσκεται ο
νότιος). Η όλη διαδικασία επαναλαμβάνεται και ύστερα από ένδεκα χρόνια
ξαναβρι-σκόμαστε στην αρχή. Υπάρχουν, λοιπόν, δύο κύκλοι: ο ενδεκαετής των
κηλίδων και ο εικοσιδιετής που αντιστοιχεί στο χρονικό διάστημα ύστερα από το
οποίο η κατεύθυνση των ηλιακών κηλίδων και του μαγνητικού πεδίου είναι πάλι η
ίδια. 55…Ακόμη και σήμερα ..υπάρχουν μόνον δύο «στέρεοι» πειραματικοί έλεγχοι
της γενικής σχετικότητας..57 μόνον ένα
καιρικό χαρακτηριστικό φαινόμενο, ο εικοσιδιετής κύκλος ξηρασίας στις δυτικές Η.Π.Α. ,μελετάται σοβαρά ως
σχετιζόμενος με τοις ηλιακές κηλίδες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση τα δεδομένα
συλλέγονται από τους δακτυλίους των
δένδρων ,οπότε εκτείνονται ως τον 17ο αιώνα, καλύπτοντας πολλούς
κύκλους.63 ΄
ΟΤΑΝ ΟΙ ΚΗΛΙΔΕΣ ΕΞΑΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ
…Στην διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου
14ου οι ηλιακές εξαφανίστηκαν εντελώς
67…Μπορεί να υπήρξε μια μακρά περίοδος απουσίας των ηλιακών κηλίδων 76..
ΟΤΑΝ ΤΟ ΝΕΡΟ ΔΕΝ ΒΡΑΖΕΙ
Η
κινητήρια δύναμη των ανέμων και των
τυφώνων προέρχεται από την απελευθέρωση
ενέρ γειας κατά την μετατροπή των ατμών
σε υγρό……΄0ταν το νερό συμπυκνώνεται ή εξατμίζεται υφίσταται 132, αλλαγή φάσης, οι φάσεις αυτές είναι
τρείς στις οποίες όλες
οι ουσίες είναι δυνατόν να βρεθούν …στην κατάλληλη θερμοκρασία ….ένα
κομμάτι σιδήρου, ψυχόμενο στην κατάλληλη
θερμοκρασία μετατρέπεται σε μαγνήτη, η
επανακανονικοποίηση (: θεωρία περιέχει τον απαγορευτικό όρο « ομάδα επανακανονικοποίησης» επειδή
αρχικώς η θεωρία αναπτύχθηκε για να
αντιμετωπισθεί ένα τεχνικό πρόβλημα της
Φυσικής των στοιχειωδών σωματιδίων ονομάζεται πρόβλημα της
επανακανονικοποίησης) είναι μια τεχνική
που μας επιτρέπει να
αντιληφθούμε πώς ανεξάρτητα από τις φαινομενικές διαφορές του και του μαγνητισμένου σιδήρου και του νερού, και τα δύο διέπονται από διαδικασίες που συνδέονται με τα γενικά χαρακτηριστικά των
φυσικών συστημάτων …υπάρχει μια εσώτερη ενότητα των φυσικών φαινομένων133…..οι
συγκρούσεις μεταξύ ταχέως κινουμένων
ατόμων του θερμού υγρού και των βραδέως
κινουμένων ατόμου του πάγου >
ανταλλαγή ενέργειας….Καθώς η θέρμανση συνεχίζεται ,οι ταλαντώσεις
γίνονται συχνότερες ,όταν πολύ έντονες τα μόρια εγκαταλείπουν τα «
αγκυροβόλιά »τους και αρχίζουν να
«πλέουν» ελεύθερα ( :αλλαγή φάσεως
από στερεό σε υγρό) 134…..Στην
υγρή φάση τα μόρια συνωστίζονται αλλά δεν συγκρούονται 135…Στα μεγαλύτερα ύψη η
ατμοσφ.πίεση είναι μικρότερη…όσο
μεγαλύτερη τα΄0σομεγαλύ7τερη θερμοκρασία
χρεάζεται για να διαφύγουν τα μόρια =
τόσο υψηλότερα το σημείο βρασμού.( στο βουνά το σημείο βρασμού κάτω από 100 βαθμούς Κελσίου. ….Οταν αυξάνεται η πίεση,αυξάνεται και η θερμοκρασία ,η αύξηση αυτή συνεχίζεται ως
τις 217 ατμόσφαιρες,. ( Η (κανονική) ατμόσφαιρα
σύμβολο: atm, αγγλικά: atmosphere)είναι μονάδα μέτρησης πίεσης, ορισμένη
στα 101.325 Pa = 1,01325 bar)που το σημείο βρασμού είναι 3740 C…αν η
η πίεση αυξηθεί περισσότερο το νερό είναι αδύνατο να βράσει, πάνω από το
συγκεκριμένο αυτό σημείο εξαφανίζεται η διάκριση ανάμεσα
στην υγρή και αέρια φάση..137…Σε
υψηλές θερμοκρασίες το μαγνητικό πεδίο
στους μικρούς μαγνήτες δεν
εμφανίζεται…138…..δεχόμαστε ότι, το
σύστημα παραμένει το ίδιο αν αυξήσουμε την κλίμακα του ,πράγμα που μας
επιτρέπει να κάνουμε ορισμένες
προβλέψεις ελέγξιμες πειραματικώς….Προεκτείνοντας την θεωρεία όσο μπορούμε, ανακαλύπτουμε τήν υπόθεση τής «παγκοσμιότητας του κρίσιμου
σημείου» κατά την οποία οι κρίσιμοι εκθέτες που συνδέονται με την συμπεριφορά του συστήματος εξαρτώνται από δύο
μόνον χαρακτηριστικά :τις διαστάσεις του συστήματος και από κείνο που οι φυσικού αποκαλούν
διάσταση 143 της παραμέτρου
τάξης 147…όλο το Σύμπαν περιγράφεται από
την ίδια μαθηματική σχέση κοντά στο
κρίσιμο σημείο έτσι που να αποκαλύπτεται
..η καταπληκτική ομορφιά ως και η κομψότητα
της εικόνας που έχουν σήμερα οι επιστήμονες για τον κόσμο. 148
ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ
Η δύση του Ηλίου δεν προκαλεί καμιά αλλαγή
στα σύννεφα ,που αλλάζουν χρώμα…όταν τα κοιτάμε
,δεχόμαστε το φώς που αντανακλούν
149…το μπλε χρώμα διαχέεται περισσότερο από το κόκκινο. Αυτό όμως δεν συμβαίνει με μια σταγόνα νερού. μέσα σε κάποιο σύννεφο.
Τότε όλα τα μήκη κύματος διαχέονται
ομοιόμορφα : η σταγόνα δρα σαν καθρέπτης
επιστρέφοντας το ίδιο χρώμα που
δέχεται. Την ημέρα το φώς που
πέφτει στα σύννεφα φτάνει απ’ ευθείας από τον Ήλιο και είναι ουσιαστικώς, και φαίνεται
λευκό….Το ηλιοβασίλεμα το φώς του Ήλιου διανύει μεγαλύτερη
απόσταση και τα μόρια του αέρα δια…150 σκορπίζουν το μεγαλύτερο τμήμα του μπλε χρώματος και
κατά συνέπεια το φώς που πέφτει στα
σύννεφα και ανακλάται προς εμάς είναι κοκκινωπό ..Οταν το φώς χτυπά
στο έδαφος ,ανακλάται προς τα σύννεφα
και καταλήγει στα μάτια μας ,έχει το
χρώμα τού εδάφους..151 Τα
νεογέννητα έχουν μπλε μάτια …. που δεν έχουν καμία χρωστική
ουσία : η κόρη του ματιού τους περιέχει πολλά μικρά σωματίδια
που λόγω του μεγέθους τους διαχέουν το
διαχέουν το μπλε φώς περισσότερο από το
κόκκινο…..Αργότερα παράγεται η οριστική χρωστική ουσία 152 …γενικώς
στα σύννεφα ανακλώνται και
διαδίδονται όλα τα χρώματα…Πώς είναι δυνατόν το ίδιο σύνολο ατόμων του ίδιου υλικού να αντιδρά
με διαφορετικό τρόπο στο
φώς που φτάνει από δύο
διαφορετικές κατευθύνσεις; .
Εξήγηση:
Το
φώς υπάγεται στην κατηγορία των κυμάτων είναι λοιπόν παρόμοιο με τα κύματα που βλέπουμε στην επιφά- 153 νεια μιας λίμνης. Το κύριο χαρακτηριστικό του
κύματος είναι ότι, οι κορυφές και οι κοιλάδες του επαναλαμβάνονται διαδοχικά
καθώς το κύμα διέρχεται από κάποιο σημείο. Για τους σκοπούς μας εδώ δεν
είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις λεπτομέρειες της φύσης του φωτός: για όποιον
όμως έχει περιέργεια αναφέρω απλώς ότι, αποτελείται από ηλεκτρικό και μαγνητικό πεδίο που το πλάτος
του αυξάνεται και μειώνεται διαδοχικά, όπως ακριβώς η επιφάνεια της λίμνης ανα-
σηκώνεται και κατέρχεται καθώς το κύμα κινείται. Το χρώμα εξαρτάται από την απόσταση μεταξύ
των κορυφών του κύματος του φωτός. Αυτή η απόσταση —γνωστή ως μήκος κύματος—
είναι δύο φορές μεγαλύτερη στο κόκκινο φως απ’ ό,τι στο μπλε .Τα υπόλοιπα χρώματα του φάσματος έχουν ενδιάμεσο μήκος
κύματος. Το κόκκινο και το μπλε, καθώς και τα χρώματα με ενδιάμεσο μήκος κύματος, είναι τα μόνα στα
οποία αντιδρά το ανθρώπινο μάτι-,, αποτελούν, όμως, μικρό μέρος των κυμάτων που
υπάρχουν στη φύση και έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τα κύματα του φωτός. Τα
μικροκύματα, οι ακτίνες X, η υπέρυθρη και η υπεριώδης ακτινοβολία μοιάζουν με
κύματα του φωτός, έχουν όμως διαφορετικό μήκος κύματος. Όλα μπορούμε να τα
ανιχνεύσουμε με κατάλληλα όργανα, με την όραση, όμως, ανιχνεύεται μόνο το
φως. Μόλις ένα κύμα φωτός συναντήσει
κάποιο άτομο, το ηλεκτρικό πεδίο του κύματος
επιταχύνει τα ηλεκτρόνια 154 του
ατόμου .Αυτή η αλληλεπίδραση παράγει τα χαρακτηριστικά
των χρωμάτων και του φωτός. 155…….Το
κύμα που ονομάζουμε φως κινεί τα ηλεκτρόνια
των ατόμων όπως ακριβώς τα κύματα
του νερού κινούν τους φελλούς…….δεδομένο ηλεκτρόνιο του ατόμου απορροφά ορισμένα χρώματα από το φώς που πέφτει επάνω του και επιτρέπει στα υπόλοιπα να περνούν χωρίς
σημαντικές αλλαγές. Ενώ λοιπόν στην μια
πλευρά ενός υλικού πέφτει λευκό φώς αν
τα άτομα του υλικού είναι τέτοια, ώστε
να επιτρέπουν ώστε να επιτρέπουν μόνον σε ορισμένο μήκος κύματος να διέρχεται ,στην άλλη πλευρά βλέπουμε μόνον το χρώμα που δεν απορροφήθηκε. Ετσι
εξηγείται εν μέρει και ο γρίφος των
χρωματιστών γυαλιών. Το φώς που περνά μέσα τους δεν εξαρτάται μόνον από το φώς που πέφτει επάνω τους αλλά και από το ποιές συχνότητες απορροφούν
τα άτομα 158.Το είδος του φωτός που εξέρχεται
είναι τελικά αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των κορυφών
του προσπίπτοντος φωτός με τα άτομα του
υλικού….Τα συνηθισμένα άτομα είναι συχνά σύνθετα συστήματα αποτελούμενα από πολλά ηλεκτρόνια που κινούνται γύρω από τον πυρήνα .Αν κάποιο
ηλεκτρόνιο αποκτήσει επί πλέον ενέργεια μπορεί να συμβούν διάφορα πράγματα : η ενέργεια του ηλεκτρονίου να
κατανεμηθεί σε όλο το άτομο,οπότε αυτό
σαν σύνολο αρχίζει να κινείται
γρηγορότερα ,να τεθεί σε έντονη
παλινδρομική κίνηση οπότε ….δημιουργείται ένα νέο κύμα φωτός, γύρω από το άτομο
,όπως ακριβώς εμφανίζονται
κυματισμοί αν ρίξουμε μια πέτρα
σε κάποια ήρεμη λίμνη. Το κύμα του εξερχόμενου κύματος μπορεί να
είναι το ίδιο με εκείνο του προσπίπτοντος ή διαφορετικό 159……..Κάθε
φορά που ένα σώμα όπως το ηλεκτρόνιο
επιταχύνεται, μέρος της κινητικής του
ενέργειας μετατρέπεται σε ακτινοβολία
162΄
ΤΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑ ΕΙΝΑΙ ΚΟΚΚΙΝΑ ,ΤΙ ΧΡΩΜΑ ΟΜΩΣ
ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΓΕΡΑΝΙΑ;
Η φύση του
χρώματος είναι τμήμα του ευρύτερου ερωτήματος ,τι είναι η φύση της όρασης
164…Πυθαγόρας-Αριστοτέλης : Μια αόρατη φωτιά που εκπέμπουν τα μάτια…Μόλις τον
17ο άρχισε να σχηματοποιείται η σύγχρονη
θεωρία της όρασης……Οι αντιρρήσεις του
μεγάλου Άραβα επιστήμονα του 10ου αιώνα Alhazen ……, υπογράμμισε ότι, ο Ήλιος
είναι ορατός ακόμα και με κλειστά
βλέφαρα, ……..δεν άντεξαν απέναντι στο δόγμα του Αριστοτέλη. Μόλις τον
17ο αιώνα άρχισε να σχηματοποιείται η σύγχρονη θεωρία της όρασης. Οι συζητήσεις για τη φύση των χρωμάτων
ακολούθησαν κάπως διαφορετική πορεία. Όπως θα δούμε, η αντίληψη των χρωμάτων
περιλαμβάνει τρία απολύτως διαφορετικά στάδια. Πρώτον, υπάρχει η αλληλεπίδραση
μεταξύ των κυμάτων τουφωτός και των ατόμων,… Η αλληλεπίδραση παράγει το φωτεινό
κύμα που φτάνει στα μάτια μας. Η παραγωγή του
κύματος που ενεργοποιεί την αίσθηση της όρασης αποτελεί τη φυσική
διαδικασία η οποία παρεμβαίνει στο μηχανισμό της αντίληψης των χρωμάτων. Μόλις
το κύμα φωτός εισέλθει στο μάτι, αναπτύσσονται ορισμένες πολύπλοκες οπτικές και
χημικές διαδικασίες. Τελικό αποτέλεσμα: ένα ηλεκτρικό σήμα που ταξιδεύει κατά
μήκος του οπτικού νεύρου, καταλήγει στον εγκέφαλο. Αυτό το στάδιο αποτελεί τη
φυσιολογία της αντίληψης των χρωμάτων.
Τέλος, μόλις το σήμα φτάσει στον εγκέφαλο μεταφράζεται σ’ ένα σύνθετο σύνολο
πληροφοριών. Αντίθετα ίσως απ’ ό,τι πιστεύετε, τα χρώματα που
αντιλαμβάνεστε δεν εξαρτώνται μόνο από
το μήκος κύματος του φωτός που φτάνει στα μάτια σας αλλά και από άλλα χαρακτηριστικά
του πεδίου οράσεως και του ανθρώπινου εγκεφάλου. Το τελευταίο αποτελεί την
ψυχολογική πλευρά του μηχανισμού της αντίληψης των χρωμάτων. Το ότι, αυτή η αντίληψη είναι σύνθετη
διαδικασία μάλλον δεν αποτελεί έκπληξη: στην εποχή μας, τελικά, τίποτε 165 δεν
είναι απλό! Είμαστε πάντοτε προετοιμασμένοι για τo χειρότερο! Στη διάρκεια όμως
της διαμάχης για τη φύση των. χρωμάτων, που συνεχίστηκε επί αιώνες, οι άνθρωποι
δεν επέδειξαν παρόμοια συγκατάβαση. Οι φυσικοί που μελετούσαν τα χρώματα
αρέσκονταν να πιστεύουν πως ήταν αρκετό
να αποκαλύψουν το μυστήριο των
κυμάτων του φωτός. Αυτή είναι τελικά η
έννοια του χρώματος. Οι φυσιολόγοι, όμως
και αργότερα οι ψυχολόγοι, διετύπωσαν παρόμοιους ισχυρισμούς για τη δική
τους περιοχή της γνώσης. Μόνο πρόσφατα, στα μέσα του 20ού αιώνα, οι επιστήμονες
κατάλαβαν πως ο τρόπος της αντίληψης των χρωμάτων είναι αποτέλεσμα συνδυασμού
και των τριών διαδικασιών. Μπορείτε και
μόνοι σας να το διαπιστώσετε αν αναλογιστείτε ορισμένες συνηθισμένες
περιπτώσεις. Αν δειπνήσετε με το φως των κεριών θα παρατηρήσετε ότι το
τραπεζομάντιλο φαίνεται πάντοτε λευκό. Αυτό συμβαίνει έστω κι αν το φως του
κεριού που φτάνει στα μάτια σας είναι κίτρινο: Αν μετρήσετε το μήκος κύματός του
ή το διαβιβάσετε μέσα από κάποιο πρίσμα θα πειστείτε αμέσως. Γιατί, λοιπόν, το τραπεζομάντιλο
φαίνεται λευκό ενώ το φως που μας στέλνει
το κερί είναι κίτρινο; Προφανώς, το ότι γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι, το τραπεζομάντιλο είναι λευκό επηρεάζει
την αντίληψη μας μας. Στην προκείμενη περίπτωση επικρατεί η ψυχολογικπή
συνιστώσα:- Η (ψυχολογική) προκατάληψη
πάντως δεν είναι ο μόνος παράγοντας. Οι πελάτες γνωρίζουν πως το χρώμα των
υφασμάτων στο φως της λάμπας φθορισμού του μαγαζιού είναι διαφορετικό από εκείνο στο ηλιακό φως. Ο
ευφυής πελάτης κοιτά το ρούχο κοντά στην πόρτα ή στο παράθυρο. Η διαφορά της
απόχρωσης οφείλεται προφανώς στο είδος τού φωτός που πέφτει κάθε φορά και
ανακλάται από ,το ύφασμα είναι ανεξάρτητο όμως από την κατάσταση τού εγκεφάλου
του παρατηρητή. Υπάρχει άραγε καλύτερη απόδειξη ότι, το χρώμα που ντιλαμβανόμαστε
εξαρτάται από την κυματική φύση του φωτός; 166……Η αχρωματοψία υποδηλώνει
ότι, η αντίληψη των χρωμάτων
οφείλεται εν μέρει και στην φυσιολογία του οφθαλμού….Στον
αμφιβληστροειδή του Dalton από τον αμφιβληστροειδή του απουσίαζε το
κόκκινο χρώμα,γι ‘αυτό και αυτός έβλεπε πώς τα γεράνια την μένn ημέρα να έχουν το γαλάζιο χρώμα του ουρανού,
ενώ όταν φωτίζονταν με το φώς των κεριών
κόκκινα ενώ στους φίλους του ροζ.
ΤΟ ΑΛΕΞΙΚΕΡΑΥΝΟ ΚΑΙ Ο ΑΓΩΓΟΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
…Βενιαμίν Φραγκλίνος ..1753 σχετικό άρθρο στο
περιοδικό “ Poor Richard’s Almanac” για το αλεξικέραυνο 219 Λειτουργία του
αλεξικέραυνου.: Όταν το φορτίο-είδωλο φθάσει σ’ένα σπίτι με αλεξικέραυνο συγκεντρώνεται στην κορυφή του σπιτιού, αλλά
και στην σιδερένια ράβδο ,που καθώς
είναι ψηλότερη από το σπίτι, βρίσκεται πλησιέστερα στην βάση του σύννεφου με συνέπεια όταν
αρχίζουν οι κεραυνοί, κατευθύνονται προς
το φορτίο τής ράβδου, παρά στο σπίτι.
Όταν ανοίξει ο αγώγιμος δίαυλος τα φορτία του ειδώλου κινούνται από την Γή μέσω
της ράβδου κατευθείαν προς το σύννεφο.
Τα ηλεκτρικά φορτία εξουδετερώνονται
χωρίς να αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά
του σπιτιού. …Το ηλεκτρικό ρεύμα …ακολουθεί την διαδρομή με την
μικρότερη αντίσταση..217…Ο κεραυνός κατευθύνεται προς το έδαφος επειδή αυτή η
διαδρομή εμφανίζεται με μικρότερη αντίσταση…218..Το αλεξικέραυνο προστατεύει
μια περιοχή κωνική, που διαγράφεται με
ακτίνα , το ύψος του.219…..τα ηλεκτρικά φορτία παραμένουν μόνον σε
ορισμένα στερεά σώματα όχι όμως σε σύρματα ή στην ατμόσφαιρα. 225
………………………………………………………………
45.James S.Trefil :«Διαλογισμοί το
ηλιοβασίλεμα»
…Σε
μια δυνατή καταιγίδα υπάρχει τόση φυσική
όση σ ένα σύγχοτρον ..11 Μια αθαρή ημέρα
όταν δεν φυσάει καθόλου , είναι τέλειες συνθήκες για να σχηματιστούν στην
ατμόσφαιρα σταθερά στρώματα
υδρογονανθράκων. ..13….Tο ηλιοβασίλεμα
,ο Ήλιος, κίτρινος κατά την ημέρα , παίρνει ένα ζωηρό πορτοκαλί χρώμα ή κόκκινο χρώμα καθώς δύει ..από φωτογραφίες
των αστροναυτών φαίνεται ότι ,ο Ήλιος
στο διάστημα εμφανίζεται λευκός..14…το λευκό φώς που εκπέμπει ο Ήλιος αποτελείται από όλο το χρωματικό φάσμα ..Όταν
μια δέσμη φωτός αποτελούμενη από όλα τα
χρώματα φτάσει στα ανώτερα στρώματα της
ατμόσφαιρας συναντά άτομα οξυγόνουκαι
άλλων στοιχείων και διασκορπίζεται 15.Το περισσότερο φώς της ηλιακής δέσμης φθάνει κατευθείαν στην Γή χωρίς ποτέ να
συγκρουσθεί με τα άτομα της ατμόσφαιρας
μέρος του όμως χάνεται εξαιτίας των συγκρούσεων.15 Το
ηλιακό φως που φτάνει στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας είναι ομογενές μίγμα
όλων των χρωμάτων. Καθώς, λοιπόν, εισχωρεί σ’ αυτήν, το μπλε χρώμα βαθμιαία
λιχνίζεται από τη δέσμη. Αποτέλεσμα: επικρατεί το κίτρινο χρώμα και κατά την
ημέρα ο Ήλιος εμφανίζεται κίτρινος. Όσο
συνεχίζεται ο διασκορπισμός, αφαιρείται όλο και περισσότερο μπλε χρώμα. Αν αυτό
συνεχιστεί για πολύ, παραμένει μόνο το κόκκινο. Όταν ο Ήλιος βρίσκεται από πάνω
μας, το φως του φτάνει σε μας διασχίζοντας μερικά χιλιόμετρα ατμόσφαιρας, που
επαρκούν για να το κάνουν κίτρινο, όχι όμως κόκκινο. Το ηλιοβασίλεμα, όμως, το
φως του Ήλιου ταξιδεύει «ξυστά» πάνω από την επιφάνεια της Γης περνώντας μέσα
από παχύτερο στρώμα αέρα, οπότε διαχέεται περισσότερο. Ο Ήλιος, λοιπόν, πρέπει να φαίνεται κόκκινος
—και απ’ ό,τι γνωρίζουμε, αυτό συμβαίνει!
Μέχρι τώρα συζητήσαμε μόνο για τη δέσμη του φωτός που έρχεται κατευθείαν
από τον Ήλιο. Τι απογίνεται, όμως, το φως που διαχέεται; Προσπαθήστε να
καταλάβετε τι συμβαίνει και θα ανακαλύψτε την σχέση που συνδέει το ηλιοβασίλεμα
με τον γαλανό ουρανό.“Παρατηρώντας τον
ουρανό σε διαφορετικό σημείο από εκείνο που βρίσκεται ο Ήλιος, το φως που
φτάνει σε μας έχει αλλάξει κατεύθυνση δύο φορές: την πρώτη φορά διασκορπίζεται
όπως περιγράψαμε παραπάνω, και την δεύτερη από κάποια άλλα άτομα της
ατμόσφαιρας, που το κατευθύνουν προς εμάς. Επειδή το μπλε διαχέεται περισσότερο
από τα άλλα χρώματα, το φως που φτάνει στα μάτια μας από περιοχές του ουρανού
μακριά από το σημείο όπου βρίσκεται ο Ήλιος, έχει χρώμα μπλε: βλέπουμε το φως
που διασκορπίστηκε πρώτα μακριά από τον Ήλιο και κατόπιν προς τα μάτια μας. !
Την ημέρα ο Ήλιος είναι κίτρινος
επειδή το μπλε φώς έχει αφαιρεθεί
από τις ακτίνες του και έχει
διασκορπισθεί στον ουρανό έχει τη μικρότερη ενέργεια Ο ουρανός είναι μπλέ επειδή βλέπομε το διασκορπισμένο φως Το
ηλιοβασίλεμα ο Ήλιος είναι κόκκινος επειδή
διασκορπίζεται ακόμη περισσότερο φώς..16
….Καθώς ο Ήλιος αρχίζει να κατεβαίνει αρχίζει να συμπιέζεται, το σχήμα του από
κυκλικό γίνεται ελλειπτικό ,τούτο
οφείλεται στην διάθλαση .Όταν μια ακτίνα
φωτός περάσει από ένα υλικό σε
άλλο ,η διεύθυνσή της αλλάζει 18 …Η
ατμόσφαιρα δεν έχει σταθερή πυκνότητα ,μεταβαλλόμενη ανάλογα με το ύψος και την θερμοκρασία ….το φώς μέσα στον αέρα διασχίζει στρώματα διαφόρων πυκνοτήτων
.Επομένως οι ακτίνες φωτός από σώματα όπως ο Ήλιος ακολουθούν καμπύλες τροχιές, 19 Το
πεπλατυσμένο σχήμα που αποκτά ο Ήλιος κατά την δύση οφείλεται
στην διάθλαση…. Το φως που προέρχεται
από τα κατώτερα σημεία του περνά μέσα από λίγο παχύτερα στρώματα αέρα συγκριτικά με εκείνο που προέρχεται από τα
ανώτερα σημεία του. Και οι δυο δέσμες διαθλώνται- περισσότερο όμως διαθλάται η
πρώτη. Τα ανώτερα στοιχεία λοιπόν μετακινούνται ψηλότερα από την κανονική θέση τους και ακόμα ψηλότερα από την κανονική
θέση τους μετακινούνται τα κατώτερα σημεία. Αποτέλεσμα: η κατακόρυφη διάσταση
του Ήλιου εμφανίζεται μικρότερη από την
οριζόντια και κοντά στον ορίζοντα
εμφανίζεται πεπλατυσμένος. (Αυτό, όμως, δεν συμβαίνει όταν βρίσκεται ακριβώς
από πάνω μας, οπότε το φως από όλα τα σημεία του διανύει σχεδόν ίσα πάχη
ατμόσφαιρας).20 Η πράσινη αναλαμπή (green flash) που(υποτίθεται) ότι,
δημιουργείται κατά το ηλιοβασίλεμα καθώς στον ορίζοντα εξαφανίζεται και το τελευταίο κομματάκι του Ήλιου οφείλεται στο συνδυασμό
των φαινομένων της διάθλαση και
της διάχυσης του φωτός …Καθώς ο Ήλιος βυθίζεται κάτω από τον ορίζοντα οι ακτίνες του καμπυλώνονται..οι μπλε
λιγότερο από τις κόκκινες . Θάπρεπε
λοιπόν το τελευταίο χρώμα που βλέπουμε να είναι το μπλε. Αλλά καθώς το
ηλιακό φώς περνά μέσα από…. 22 ..την
ατμόσφαιρα ,το μπλε χρώμα διασκορπίζεται και επομένως το τελευταίο αρκετά έντονο χρώμα που έρχεται σε
μας είναι το πράσινο.…Τα συστατικά της
ατμόσφαιρας διαχέουν περισσότερο
τομπλε φώς παρά το κόκκινο..εκτός αν στην ατμόσφαιρα υπάρχουν μεγάλα σωματίδια
…οπότε όλα τα χρώματα διαχέονται εξίσου.
Από την εμφάνιση του Ηλίου στο ηλιοβασίλεμα 23 συμπεραίνουμε πώς η
ατμόσφαιρα συνίσταται απόσωματίδια
μικρότερα από το μήκος κύματος του φω τός….μαθαίνουμε τις ιδιότητες
μερικών υλικών του σύμπαντος
μελετώντας την επίδραση που
ασκούν στο φώς….ανάμεσα στα
αστέρια υπάρχουν τεράστια φωτεινά
σύννεφα αερίων και περιοχές
ψυχρού αερίου που εκπέμπουν
κύματα ραδιοφωνικών συχνοτήτων ..24 Στο διάστημα υπάρχει πράγματι κενό ,η
συγκέντρωση της σκόνης είναι πολύ
μικρή….Οι κόκκοι της έχουν διάμετρο
μερικών εκατοντάδων ή χιλιάδων ατόμων …εν τούτοις …επηρεάζουν το φώς που
ταξιδεύει για εκατοντάδες έτη ανάμεσά
της,…..η επίδρασή της είναι ανάλογη
εκείνης που υφίσταται το φώς όταν
διέρχεται ανάμεσα από λεπτότερο στρώμα
γήινης ατμόσφαιρας η οποία είναι
πυκνότερη,25..Εκτελώντας μετρήσεις για το μέγεθος του σμήνους, αστρονόμοι κατέληξαν
σε ένα φαινομενικά παράδοξο
αποτέλεσμα :όσο μακρύτερα από τηνΓή βρίσκονταν ένα σμήνος τόσο
μεγαλύτερο εμφανίζονταν. ..Στην αρχική ανάλυση η εξασθένηση του φωτός
αποδιδόταν λανθασμένα στο μέγεθος της απόστασης του αστέρα από την Γή( ωσάν η
Γή να έχει μια προνομιούχο θέση στο
Σύμπαν)…Αν θεωρήσετε όμως ότι το αστρικό σμήνος βρίσκεται26 μακρύτερα απ.ό,τι στην
πραγματικότητα , το μέγεθός του
προκύπτει μεγαλύτερο από το κανονικό. Η ύπαρξη της μεσοαστρικής σκόνης επινοήθηκε για να
ερμηνευθεί ένα δεδομένο που οι
αστρονόμοι δεν ήθελαν να πιστέψουν ανάλυσή μας
για το ηλιοβασίλεμα υποδεικνύει
το πώς η σκόνη θα πρέπει να επηρεάζει το φώςτων μακρινών άστρων .Αν τα
σωματίδια είναι πολύ μεγάλα ,θα πρέπει να διασκορπίζουν περισσότερο το μπλε
παρά το κόκκινο ,οπότε η ακτίνα θα πρέπει να έχει κόκκινη απόχρωση.…Στον
γαλαξία μας δεν υπάρχει μόνον ένα είδος σωματιδίων σκόνης Είναι αδύνατον να ερμηνεύσουμε όλες τις επιδράσεις της σκόνης στο φώς
χωρίς να δεχθούμε πως υπάρχουν
κόκκοι με ευρύ φάσμα μεγέθους και
σύστασης .Ο προσδιορισμός της σύστασης
της μεσοαστρικής ύλης παραμένει μέχρι
σήμερα κύρια ερευνητική ασχολία.… .το περισσότερο φώς περνά χωρίς να
αλλοιώνεται… Στην πολύ αραιότερη μεσοαστρική ύλη ,το φώς που φτάνει σε μας από τα πιο απομακρυσμένα
σημεία του Σύμπαντος εισχωρώντας στην ατμόσφαιρα κατά ένα χιλιόμετρο διαπερνά
περισσότερη ύλη από όση έχει
συναντήσει μέχρι τότε σε ολόκληρο το
διάστημα .
ΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ Ο χρόνος
μοιάζει με άλλες φυσικές ποσότητες π.χ.με το βάρος, το μήκος κλπ.ως προς το ότι, καμία
τους δεν ορίζεται γενικά….Μπορούμε να τις μετρήσουμε χωρίς να καταπιανόμαστε με το επίμαχο ζήτημα
,δηλαδή τι είναι το μήκος,κλπ.31….το έτος δεν απαρτίζεται από ακέραιο ημερών 32
( Το ορθό είναι 365 ημέρες και e της ημέρας)
Το πρώτο ημερολόγιο δημιουργήθηκε από τους Αιγυπτίους( 12 μήνες των 30
ημερών και στο τέλος 5 ημέρες διακοπές—πιστεύεται ότι, η δική μας Πρωτοχρονιά
προέρχεται από τα αιγυπτιακά ξεφαντώματα στο τέλος κάθε έτους) Καταλαβαίνοντας
το πρόβλημα οι Αιγύπτιοι το123π.Χ.
εισήγαγαν μια ημέρα κάθε τέσσερα χρόνια
,η απόφασή τους όμως αυτή, δεν έγινε αποδεκτή από τον λαό που εξακολούθησε να
ακολουθεί το παλαιό ημερολόγιο…. Ο
Ιούλιος Καίσαρ ..καθιέρωσε το πρώτο
παγκόσμιο ημερολόγιο…Τον Φεβρούαριο του 46 π.Χ. παρενέβαλε 2 μήνες και 23
ημέρες..ήταν το μεγαλύτερο έτος ..455 ημέρες Επί πλέον στο Ιουλιανό ημερολόγιο
προσέθεταν 1ημέρα κάθε 4 χρόνια ..Η πρώτη ημέρα του έτους ήταν η πρώτη
Μαρτίου.33 ..Καθώς και το ημερολόγιο αυτό δεν ήταν ακριβές το 1582 μ,Χ.ο Πάπας Γρηγόριος ο 13ος καθιέρωσε νέο
ημερολόγιο..Για την επαναφορά της ισημερίας
στις 21 Μαρτίου όρισε ότι η
επόμενη ημέρα της 5ης Οκτωβρίου θα είναι
η 15η Οκτωβρίου, έτσι το 1582 ήταν το συντομότερο έτος όλων των εποχών 34 . Το χαρακτηριστικό του
Μεσαίωνα ήταν ότι,δεν παρουσιάστηκε πρόοδος στις βασικές επιστήμες,…..35…Με τον
χρόνο αποφασίστηκε η συσχέτιση του ρολογιού με την ταχύτητα περιστροφής της Γής που είναι σχετικώς ακριβής….Ο συσχετισμός
αυτός διήρκεσε μέχρι τον 20ον αιώνα.36 γιατί κρίθηκε ότι, η περιστροφή
αυτή δεν είναι σταθερά για πολλές
αιτίες…( Παλίρροιες-αλλαγή διευθύνσεως άξονα περιστροφής της Γής εξαιτίας βαρυτικής
έλξης Σελήνης και άλλων πλανητών επί της Γής) …Η αλλαγή διευθύνσεως του
άξονα της Γής –δεν επηρεάζει την ταχύτητα περιστροφής, μεταβάλλει όμως την
διάρκεια της ημέρας άξονας της Γης
διαγράφει πλήρη κύκλο κάθε 26.000 χρόνια ..εφήμερα φαινόμενα όπως οι
άνεμοι επιδρούν στην περιστροφή της
γής.΄37,-40 …το ατομικό ρολόι έχει ως κύριο χαρακτηριστικό ότι, η
ακανόνιστη κίνηση της Γής
αντικαθίσταται από την κανονικότερη και
ακριβέστερη κίνηση των ηλεκτρονίων γύρω από τον πυρήνα του ατόμου 41…Το 1967….το
δευτερόλεπτο ορίστηκε επίσημα και
αποκλειστικώς με την βοήθεια της μετάπτωσης των ηλεκτρονίων του ατόμου του καισίου..Από το 1972 οι επιτροπές που επιβλέπουν τα διεθνή πρότυπα χρόνου
χρησιμοποιούν ατομικά ρολόγια για να
ελέγχουν την διάρκεια της ημέρας και του έτους. Παγκόσμιος Χρόνος λέγεται εκείνος που ορίζεται
με την βοήθεια της περιστροφής της Γής(UT) Η λειτουργία του ρολογιού είναι απλή. Αφού
δημιουργηθεί η δέσμη, ρυθμίζεται η συχνότητα της μικροκυματικής ακτινοβολίας ώστε στον ανιχνευτή να καταλήγει
αριθμός ατόμων καισίου. Γνωρίζουμε ότι ,στη συγκεκριμένη περίπτωση η συχνότητα της ακτινοβολίας αντιστοιχεί
ακριβώς στην ενεργειακή διαφορά των δύο καταστάσεων του καισίου. Κάθε άτομο καισίου είναι ακριβώς
το ίδιο με οποιοδήποτε άλλο άτομο καισίου στο Σύμπαν :όλα τα ατομικά ρολόγια, λοιπόν, λειτουργούν με την ίδια
συχνότητα. Εχει ήδη επιτευχθεί ακρίβεια
συχνοτήτων ανώτερη του τρισεκατομμυριοστού ( Σημ. ο χρόνος 9 192 631 770
περιόδων ακτινοβολίας από μετάπτωση μεταξύ των δύο επιπέδων ενέργειας του
ατόμου του Καισίου-133).. 45….Σήμερα η
περιστροφή της Γής διατηρείται σε
συγχρονισμό με το άτομο 46 ΚΗΛΙΔΕΣ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ
……Η πρώτη καταγραμμένη παρατήρηση ηλιακών κηλίδων υποτίθεται
ότι,έγινε το 300 π.Χ. από τον Θεόφραστο
τον Αθηναίο που ήταν μαθητής του
Αριστοτέλη .49…Μια κηλίδα αφού εμφανισθεί
κινείται αργά διασχίζοντας τον
ηλιακό δίσκο για δύο εβδομάδες και κατόπιν εξαφανίζεται στο χείλος του δίσκου , 50……πώς
δημιουργούνται οι ηλιακές κηλίδες και
γιατί εμφανίζονται … με περίοδο 12 ετών.; Φαίνεται πώς η ύπαρξή τους συνδέεται
με τον μαγνητισμό..Καθώς οι θερμοκρασίες
στον Ήλιο είναι υψηλές οι συγκρούσεις
μεταξύ ατόμων είναι σφοδρές με
αποτέλεσμα τα ηλεκτρόνια να αποχωρίζονται
από τους μητρικούς πυρήνες .Ο Ήλιος λοιπόν αποτελεί..89..ται από « πλάσμα»
θετικών και αρνητικών ηλεκτρικών
φορτίων ,πλάσμα που είναι συνολικώς ηλεκτρικά ουδέτερο. …Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με την συνηθισμένη ύλη τα φορτία αυτά δεν
σχηματίζουν άτομα αλλά περιπλανώνται
ελεύθερα ,ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Το πλάσμα όμως αυτό του Ηλίου έχει μια
σημαντική… 53… ιδιότητα: οι γραμμές του μαγνητικού πεδίου του βρίσκονται
«κλειδωμένες» μέσα στο πλάσμα και καθώς κινείται τις συμπαρασύρει. Στον Ήλιο δρουν ισχυρές
δυνάμεις που εξαναγκάζουν το πλάσμα να
κινηθεί, λόγου χάρη τα ανοδικά ρεύματα
θερμής ύλης προς την επιφάνεια και η περιστροφή του Ήλιου. Κάθε κίνηση
τροποποιεί το μαγνητικό πεδίο και η μορφή των δυναμικών γραμμών αλλάζει. Στις
αρχές το 1960 o Horace Badcock του
αστεροσκοπείου του όρους Wilson υπεστήριξε πως η σημαντικότερη κίνηση του
ηλιακoύ πλάσματος οφείλεται στις ιδιαιτερότητες της περιστροφής του Ήλιου. Παρατηρήσεις δείχνουν πως η ύλη που
βρίσκεται στον ισημερινό του Ήλιου περιστρέφεται ταχύτερα από: εκείνη που είναι
κοντά στους πόλους. Μοιάζει σαν η Φλώριντα
να κινείται ανατολικά ταχύτερα από το Μαίην κατά την περιστροφή της Γης. Επειδή η Γη είναι
στερεή, κάτι τέτοιο βέβαια δεν συμβαίνει· στον Ήλιο όμως δεν δρουν
παρόμοιες περιοριστικές δυνάμεις. Υποθέστε πως υπάρχει αρχικά ένα συμμετρικό
μαγνητικό πεδίο. Επειδή η ύλη του ισημερινού κινείται προς τα «ανατολικά»
ταχύτερα από την ύλη των πόλων, ύστερα από λίγο χρόνο οι δυναμικές γραμμές θα έχουν παραμορφωθεί, όπως φαίνεται
δεξιότερα Καθώς η διαδικασία
συνεχίζεται, οι δυναμικές γραμμές αρχίζουν να τυλίγονται γύρω από τον Ήλιο. Η
καλύτερη …54...αναλογία αυτής της διαδικασίας είναι η εξής:
φανταστείτε ένα λάστιχο τυλιγμένο γύρω από ένα μολύβι που
αρχίζει να περιστρέφεται. Το λάστιχο
τυλίγεται γύρω από το μολύβι : οι μαγνητικές γραμμές γύρω από τον Ήλιο. Σε αυτό
το σημείο ο ρόλος των άλλων κινήσεων του
πλάσματος εμφανίζεται -- σημαντικός: η ανοδική κίνηση της θερμής ύλης προς την
επιφάνεια αρχίζει να προκαλεί ακανόνιστες αλλαγές στις δυναμικές γραμμές, όπως φαίνεται δεξιά. Και
ακριβώς οι ακανόνιστες αλλαγές εμφανίζονται ως ηλιακές κηλίδες. Σύμφωνα με τη σύγχρονη θεωρία για τη φύση των
ηλιακών κηλίδων, το σκούρο χρώμα τους οφείλεται σε μαγνητικά φαινόμενα.Τα
ισχυρά μαγνητικά πεδία της
επιφάνειας εμποδίζουν την ανοδική κίνηση της θερμής ύλης από το εσωτερικό του
Ήλιου- έτσι οι περιοχές ισχυρού πεδίου είναι ψυχρότερες από τις γειτονικές. Οι
κηλίδες δεν είναι τόσο θερμές όσο οι περιοχές που τις περιβάλλουν (περίπου
4000° και 6000° αντίστοιχα), αν και ως προς τις δικές μας θερμοκρασίες είναι
βεβαίως πολύ θερμές· εμφανίζονται, λοιπόν, περισσότερο σκούρες σε ένα
φωτεινότερο υπόβαθρο. Η εντεκάχρονη
περίοδος αντιστοιχεί στο χρόνο που απαιτείται ώστε η κίνηση τού πλάσματος να αλλοιώσει το μαγνητικό πεδίο. Στο τέλος
της περιόδου το ηλιακό μαγνητικό πεδίο παίρνει πάλι μορφή
με αντίθετη πολικότητα (αν την πρώτη ορά στην κορυφή βρισκόταν ο βόρειος
μαγνητικός πόλος, τη δεύτερη φορά βρίσκεται ο ότιος). Η όλη διαδικασία
επαναλαμβάνεται και ύστερα από ένδεκα χρόνια ξαναβρι-
στην
κορυφή βρισκόταν ο βόρειος μαγνητικός πόλος, τη δεύτερη φορά βρίσκεται ο
νότιος). Η όλη διαδικασία επαναλαμβάνεται και ύστερα από ένδεκα χρόνια
ξαναβρι-σκόμαστε στην αρχή. Υπάρχουν, λοιπόν, δύο κύκλοι: ο ενδεκαετής των
κηλίδων και ο εικοσιδιετής που αντιστοιχεί στο χρονικό διάστημα ύστερα από το
οποίο η κατεύθυνση των ηλιακών κηλίδων και του μαγνητικού πεδίου είναι πάλι η
ίδια. 55…Ακόμη και σήμερα ..υπάρχουν μόνον δύο «στέρεοι» πειραματικοί έλεγχοι
της γενικής σχετικότητας..57 μόνον ένα
καιρικό χαρακτηριστικό φαινόμενο, ο εικοσιδιετής κύκλος ξηρασίας στις δυτικές Η.Π.Α. ,μελετάται σοβαρά ως
σχετιζόμενος με τοις ηλιακές κηλίδες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση τα δεδομένα
συλλέγονται από τους δακτυλίους των
δένδρων ,οπότε εκτείνονται ως τον 17ο αιώνα, καλύπτοντας πολλούς
κύκλους.63 ΄
ΟΤΑΝ ΟΙ ΚΗΛΙΔΕΣ ΕΞΑΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ
…Στην διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου
14ου οι ηλιακές εξαφανίστηκαν εντελώς
67…Μπορεί να υπήρξε μια μακρά περίοδος απουσίας των ηλιακών κηλίδων 76..
ΟΤΑΝ ΤΟ ΝΕΡΟ ΔΕΝ ΒΡΑΖΕΙ
Η
κινητήρια δύναμη των ανέμων και των
τυφώνων προέρχεται από την απελευθέρωση
ενέρ γειας κατά την μετατροπή των ατμών
σε υγρό……΄0ταν το νερό συμπυκνώνεται ή εξατμίζεται υφίσταται 132, αλλαγή φάσης, οι φάσεις αυτές είναι
τρείς στις οποίες όλες
οι ουσίες είναι δυνατόν να βρεθούν …στην κατάλληλη θερμοκρασία ….ένα
κομμάτι σιδήρου, ψυχόμενο στην κατάλληλη
θερμοκρασία μετατρέπεται σε μαγνήτη, η
επανακανονικοποίηση (: θεωρία περιέχει τον απαγορευτικό όρο « ομάδα επανακανονικοποίησης» επειδή
αρχικώς η θεωρία αναπτύχθηκε για να
αντιμετωπισθεί ένα τεχνικό πρόβλημα της
Φυσικής των στοιχειωδών σωματιδίων ονομάζεται πρόβλημα της επανακανονικοποίησης)
είναι μια τεχνική που μας επιτρέπει
να αντιληφθούμε πώς ανεξάρτητα από τις φαινομενικές διαφορές του και του μαγνητισμένου σιδήρου και του νερού, και τα δύο διέπονται από διαδικασίες που συνδέονται με τα γενικά χαρακτηριστικά των
φυσικών συστημάτων …υπάρχει μια εσώτερη ενότητα των φυσικών φαινομένων133…..οι
συγκρούσεις μεταξύ ταχέως κινουμένων
ατόμων του θερμού υγρού και των βραδέως
κινουμένων ατόμου του πάγου >
ανταλλαγή ενέργειας….Καθώς η θέρμανση συνεχίζεται ,οι ταλαντώσεις
γίνονται συχνότερες ,όταν πολύ έντονες τα μόρια εγκαταλείπουν τα «
αγκυροβόλιά »τους και αρχίζουν να
«πλέουν» ελεύθερα ( :αλλαγή φάσεως
από στερεό σε υγρό) 134…..Στην
υγρή φάση τα μόρια συνωστίζονται αλλά δεν συγκρούονται 135…Στα μεγαλύτερα ύψη η
ατμοσφ.πίεση είναι μικρότερη…όσο
μεγαλύτερη τα΄0σομεγαλύ7τερη θερμοκρασία
χρεάζεται για να διαφύγουν τα μόρια =
τόσο υψηλότερα το σημείο βρασμού.( στο βουνά το σημείο βρασμού κάτω από 100 βαθμούς Κελσίου. ….Οταν αυξάνεται η πίεση,αυξάνεται και η θερμοκρασία ,η αύξηση αυτή συνεχίζεται ως
τις 217 ατμόσφαιρες,. ( Η (κανονική) ατμόσφαιρα
σύμβολο: atm, αγγλικά: atmosphere)είναι μονάδα μέτρησης πίεσης, ορισμένη
στα 101.325 Pa = 1,01325 bar)που το σημείο βρασμού είναι 3740 C…αν η
η πίεση αυξηθεί περισσότερο το νερό είναι αδύνατο να βράσει, πάνω από το
συγκεκριμένο αυτό σημείο εξαφανίζεται η διάκριση ανάμεσα
στην υγρή και αέρια φάση..137…Σε
υψηλές θερμοκρασίες το μαγνητικό πεδίο
στους μικρούς μαγνήτες δεν
εμφανίζεται…138…..δεχόμαστε ότι, το
σύστημα παραμένει το ίδιο αν αυξήσουμε την κλίμακα του ,πράγμα που μας
επιτρέπει να κάνουμε ορισμένες
προβλέψεις ελέγξιμες πειραματικώς….Προεκτείνοντας την θεωρεία όσο μπορούμε, ανακαλύπτουμε τήν υπόθεση τής «παγκοσμιότητας του κρίσιμου
σημείου» κατά την οποία οι κρίσιμοι εκθέτες που συνδέονται με την συμπεριφορά του συστήματος εξαρτώνται από δύο
μόνον χαρακτηριστικά :τις διαστάσεις του συστήματος και από κείνο που οι φυσικού αποκαλούν
διάσταση 143 της παραμέτρου
τάξης 147…όλο το Σύμπαν περιγράφεται από
την ίδια μαθηματική σχέση κοντά στο
κρίσιμο σημείο έτσι που να αποκαλύπτεται
..η καταπληκτική ομορφιά ως και η κομψότητα
της εικόνας που έχουν σήμερα οι επιστήμονες για τον κόσμο. 148
ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ
Η δύση του Ηλίου δεν προκαλεί καμιά αλλαγή
στα σύννεφα ,που αλλάζουν χρώμα…όταν τα κοιτάμε
,δεχόμαστε το φώς που αντανακλούν
149…το μπλε χρώμα διαχέεται περισσότερο από το κόκκινο. Αυτό όμως δεν συμβαίνει με μια σταγόνα νερού. μέσα σε κάποιο σύννεφο.
Τότε όλα τα μήκη κύματος διαχέονται
ομοιόμορφα : η σταγόνα δρα σαν καθρέπτης
επιστρέφοντας το ίδιο χρώμα που
δέχεται. Την ημέρα το φώς που
πέφτει στα σύννεφα φτάνει απ’ ευθείας από τον Ήλιο και είναι ουσιαστικώς, και φαίνεται λευκό….Το ηλιοβασίλεμα
το φώς του Ήλιου διανύει μεγαλύτερη απόσταση και τα μόρια του αέρα δια…150 σκορπίζουν το μεγαλύτερο τμήμα του μπλε χρώματος και
κατά συνέπεια το φώς που πέφτει στα
σύννεφα και ανακλάται προς εμάς είναι κοκκινωπό ..Οταν το φώς χτυπά
στο έδαφος ,ανακλάται προς τα σύννεφα
και καταλήγει στα μάτια μας ,έχει το
χρώμα τού εδάφους..151 Τα
νεογέννητα έχουν μπλε μάτια …. που δεν έχουν καμία χρωστική
ουσία : η κόρη του ματιού τους περιέχει πολλά μικρά σωματίδια
που λόγω του μεγέθους τους διαχέουν το
διαχέουν το μπλε φώς περισσότερο από το
κόκκινο…..Αργότερα παράγεται η οριστική χρωστική ουσία 152 …γενικώς
στα σύννεφα ανακλώνται και
διαδίδονται όλα τα χρώματα…Πώς είναι δυνατόν το ίδιο σύνολο ατόμων του ίδιου υλικού να αντιδρά
με διαφορετικό τρόπο στο
φώς που φτάνει από δύο διαφορετικές
κατευθύνσεις; .
Εξήγηση:
Το
φώς υπάγεται στην κατηγορία των κυμάτων είναι λοιπόν παρόμοιο με τα κύματα που βλέπουμε στην επιφά- 153 νεια μιας λίμνης. Το κύριο χαρακτηριστικό του
κύματος είναι ότι, οι κορυφές και οι κοιλάδες του επαναλαμβάνονται διαδοχικά
καθώς το κύμα διέρχεται από κάποιο σημείο. Για τους σκοπούς μας εδώ δεν
είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις λεπτομέρειες της φύσης του φωτός: για όποιον
όμως έχει περιέργεια αναφέρω απλώς ότι, αποτελείται από ηλεκτρικό και μαγνητικό πεδίο που το πλάτος
του αυξάνεται και μειώνεται διαδοχικά, όπως ακριβώς η επιφάνεια της λίμνης ανα-
σηκώνεται και κατέρχεται καθώς το κύμα κινείται. Το χρώμα εξαρτάται από την απόσταση μεταξύ
των κορυφών του κύματος του φωτός. Αυτή η απόσταση —γνωστή ως μήκος κύματος—
είναι δύο φορές μεγαλύτερη στο κόκκινο φως απ’ ό,τι στο μπλε .Τα υπόλοιπα χρώματα του φάσματος έχουν ενδιάμεσο μήκος
κύματος. Το κόκκινο και το μπλε, καθώς και τα χρώματα με ενδιάμεσο μήκος κύματος, είναι τα μόνα στα
οποία αντιδρά το ανθρώπινο μάτι-,, αποτελούν, όμως, μικρό μέρος των κυμάτων που
υπάρχουν στη φύση και έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τα κύματα του φωτός. Τα
μικροκύματα, οι ακτίνες X, η υπέρυθρη και η υπεριώδης ακτινοβολία μοιάζουν με
κύματα του φωτός, έχουν όμως διαφορετικό μήκος κύματος. Όλα μπορούμε να τα
ανιχνεύσουμε με κατάλληλα όργανα, με την όραση, όμως, ανιχνεύεται μόνο το
φως. Μόλις ένα κύμα φωτός συναντήσει
κάποιο άτομο, το ηλεκτρικό πεδίο του κύματος
επιταχύνει τα ηλεκτρόνια 154 του
ατόμου .Αυτή η αλληλεπίδραση παράγει τα
χαρακτηριστικά των χρωμάτων και του
φωτός. 155…….Το κύμα που ονομάζουμε φως κινεί τα ηλεκτρόνια των ατόμων όπως ακριβώς τα κύματα του νερού κινούν τους φελλούς…….δεδομένο
ηλεκτρόνιο του ατόμου απορροφά
ορισμένα χρώματα από το φώς που πέφτει επάνω του και επιτρέπει στα υπόλοιπα να περνούν χωρίς
σημαντικές αλλαγές. Ενώ λοιπόν στην μια
πλευρά ενός υλικού πέφτει λευκό φώς αν
τα άτομα του υλικού είναι τέτοια, ώστε
να επιτρέπουν ώστε να επιτρέπουν
μόνον σε ορισμένο μήκος κύματος να διέρχεται ,στην άλλη πλευρά βλέπουμε μόνον το χρώμα που δεν απορροφήθηκε. Ετσι
εξηγείται εν μέρει και ο γρίφος των
χρωματιστών γυαλιών. Το φώς που περνά μέσα τους δεν εξαρτάται μόνον από το φώς που πέφτει επάνω τους αλλά και από το ποιές συχνότητες απορροφούν
τα άτομα 158.Το είδος του φωτός που εξέρχεται
είναι τελικά αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των
κορυφών του προσπίπτοντος φωτός
με τα άτομα του υλικού….Τα συνηθισμένα άτομα είναι συχνά σύνθετα
συστήματα αποτελούμενα από πολλά
ηλεκτρόνια που κινούνται γύρω από τον
πυρήνα .Αν κάποιο ηλεκτρόνιο αποκτήσει επί πλέον ενέργεια μπορεί να συμβούν
διάφορα πράγματα : η ενέργεια του
ηλεκτρονίου να κατανεμηθεί σε όλο το
άτομο,οπότε αυτό σαν σύνολο αρχίζει να
κινείται γρηγορότερα ,να τεθεί σε
έντονη παλινδρομική κίνηση οπότε ….δημιουργείται ένα νέο κύμα φωτός, γύρω από
το άτομο ,όπως ακριβώς εμφανίζονται
κυματισμοί αν ρίξουμε μια πέτρα
σε κάποια ήρεμη λίμνη. Το κύμα του εξερχόμενου κύματος μπορεί να
είναι το ίδιο με εκείνο του προσπίπτοντος ή διαφορετικό 159……..Κάθε
φορά που ένα σώμα όπως το ηλεκτρόνιο
επιταχύνεται, μέρος της κινητικής του
ενέργειας μετατρέπεται σε ακτινοβολία
162΄
ΤΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑ ΕΙΝΑΙ ΚΟΚΚΙΝΑ ,ΤΙ ΧΡΩΜΑ ΟΜΩΣ
ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΓΕΡΑΝΙΑ;
Η φύση του
χρώματος είναι τμήμα του ευρύτερου ερωτήματος ,τι είναι η φύση της
όρασης 164…Πυθαγόρας-Αριστοτέλης : Μια αόρατη φωτιά που εκπέμπουν τα
μάτια…Μόλις τον 17ο άρχισε να σχηματοποιείται
η σύγχρονη θεωρία της όρασης……Οι αντιρρήσεις του μεγάλου Άραβα επιστήμονα του 10ου αιώνα
Alhazen ……, υπογράμμισε ότι, ο Ήλιος είναι ορατός ακόμα και με κλειστά βλέφαρα, ……..δεν άντεξαν απέναντι στο δόγμα
του Αριστοτέλη. Μόλις τον 17ο αιώνα άρχισε να σχηματοποιείται η σύγχρονη θεωρία
της όρασης. Οι συζητήσεις για τη φύση
των χρωμάτων ακολούθησαν κάπως διαφορετική πορεία. Όπως θα δούμε, η αντίληψη
των χρωμάτων περιλαμβάνει τρία απολύτως διαφορετικά στάδια. Πρώτον, υπάρχει η
αλληλεπίδραση μεταξύ των κυμάτων τουφωτός και των ατόμων,… Η αλληλεπίδραση
παράγει το φωτεινό κύμα που φτάνει στα μάτια μας. Η παραγωγή του κύματος που ενεργοποιεί την αίσθηση της
όρασης αποτελεί τη φυσική διαδικασία η οποία παρεμβαίνει στο μηχανισμό της
αντίληψης των χρωμάτων. Μόλις το κύμα φωτός εισέλθει στο μάτι, αναπτύσσονται
ορισμένες πολύπλοκες οπτικές και χημικές διαδικασίες. Τελικό αποτέλεσμα: ένα
ηλεκτρικό σήμα που ταξιδεύει κατά μήκος του οπτικού νεύρου, καταλήγει στον
εγκέφαλο. Αυτό το στάδιο αποτελεί τη φυσιολογία της αντίληψης των χρωμάτων. Τέλος, μόλις το σήμα φτάσει
στον εγκέφαλο μεταφράζεται σ’ ένα σύνθετο σύνολο πληροφοριών. Αντίθετα ίσως απ’
ό,τι πιστεύετε, τα χρώματα που αντιλαμβάνεστε
δεν εξαρτώνται μόνο από το μήκος κύματος του φωτός που φτάνει στα μάτια
σας αλλά και από άλλα χαρακτηριστικά του πεδίου οράσεως και του ανθρώπινου εγκεφάλου.
Το τελευταίο αποτελεί την ψυχολογική πλευρά του μηχανισμού της αντίληψης των
χρωμάτων. Το ότι, αυτή η αντίληψη είναι
σύνθετη διαδικασία μάλλον δεν αποτελεί έκπληξη: στην εποχή μας, τελικά, τίποτε
165 δεν είναι απλό! Είμαστε πάντοτε προετοιμασμένοι για τo χειρότερο! Στη
διάρκεια όμως της διαμάχης για τη φύση των. χρωμάτων, που συνεχίστηκε επί
αιώνες, οι άνθρωποι δεν επέδειξαν παρόμοια συγκατάβαση. Οι φυσικοί που
μελετούσαν τα χρώματα αρέσκονταν να πιστεύουν πως ήταν αρκετό να
αποκαλύψουν το μυστήριο των κυμάτων του φωτός. Αυτή είναι τελικά η έννοια του χρώματος. Οι
φυσιολόγοι, όμως και αργότερα οι
ψυχολόγοι, διετύπωσαν παρόμοιους ισχυρισμούς για τη δική τους περιοχή της
γνώσης. Μόνο πρόσφατα, στα μέσα του 20ού αιώνα, οι επιστήμονες κατάλαβαν πως ο
τρόπος της αντίληψης των χρωμάτων είναι αποτέλεσμα συνδυασμού και των τριών
διαδικασιών. Μπορείτε και μόνοι σας να
το διαπιστώσετε αν αναλογιστείτε ορισμένες συνηθισμένες περιπτώσεις. Αν
δειπνήσετε με το φως των κεριών θα παρατηρήσετε ότι το τραπεζομάντιλο φαίνεται
πάντοτε λευκό. Αυτό συμβαίνει έστω κι αν το φως του κεριού που φτάνει στα μάτια
σας είναι κίτρινο: Αν μετρήσετε το μήκος κύματός του ή το διαβιβάσετε μέσα από
κάποιο πρίσμα θα πειστείτε αμέσως. Γιατί, λοιπόν, το τραπεζομάντιλο φαίνεται
λευκό ενώ το φως που μας στέλνει το κερί
είναι κίτρινο; Προφανώς, το ότι γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι, το τραπεζομάντιλο είναι λευκό επηρεάζει
την αντίληψη μας μας. Στην προκείμενη περίπτωση επικρατεί η ψυχολογικπή
συνιστώσα:- Η (ψυχολογική) προκατάληψη
πάντως δεν είναι ο μόνος παράγοντας. Οι πελάτες γνωρίζουν πως το χρώμα των
υφασμάτων στο φως της λάμπας φθορισμού του μαγαζιού είναι διαφορετικό από εκείνο στο ηλιακό φως. Ο
ευφυής πελάτης κοιτά το ρούχο κοντά στην πόρτα ή στο παράθυρο. Η διαφορά της
απόχρωσης οφείλεται προφανώς στο είδος τού φωτός που πέφτει κάθε φορά και
ανακλάται από ,το ύφασμα είναι ανεξάρτητο όμως από την κατάσταση τού εγκεφάλου
του παρατηρητή. Υπάρχει άραγε καλύτερη απόδειξη ότι, το χρώμα που
ντιλαμβανόμαστε εξαρτάται από την κυματική φύση του φωτός; 166……Η αχρωματοψία υποδηλώνει
ότι, η αντίληψη των χρωμάτων
οφείλεται εν μέρει και στην φυσιολογία του οφθαλμού….Στον
αμφιβληστροειδή του Dalton από τον αμφιβληστροειδή του απουσίαζε το κόκκινο χρώμα,γι ‘αυτό και αυτός έβλεπε πώς τα γεράνια την μένn ημέρα να έχουν το γαλάζιο χρώμα του ουρανού,
ενώ όταν φωτίζονταν με το φώς των κεριών
κόκκινα ενώ στους φίλους του ροζ.
ΤΟ ΑΛΕΞΙΚΕΡΑΥΝΟ ΚΑΙ Ο ΑΓΩΓΟΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
…Βενιαμίν Φραγκλίνος ..1753 σχετικό άρθρο στο
περιοδικό “ Poor Richard’s Almanac” για το αλεξικέραυνο 219 Λειτουργία του
αλεξικέραυνου.: Όταν το φορτίο-είδωλο φθάσει σ’ένα σπίτι με αλεξικέραυνο συγκεντρώνεται στην κορυφή του σπιτιού, αλλά
και στην σιδερένια ράβδο ,που καθώς
είναι ψηλότερη από το σπίτι, βρίσκεται πλησιέστερα στην βάση του σύννεφου με συνέπεια όταν
αρχίζουν οι κεραυνοί, κατευθύνονται προς
το φορτίο τής ράβδου, παρά στο σπίτι.
Όταν ανοίξει ο αγώγιμος δίαυλος τα φορτία του ειδώλου κινούνται από την Γή μέσω
της ράβδου κατευθείαν προς το σύννεφο.
Τα ηλεκτρικά φορτία εξουδετερώνονται
χωρίς να αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά
του σπιτιού. …Το ηλεκτρικό ρεύμα …ακολουθεί την διαδρομή με την
μικρότερη αντίσταση..217…Ο κεραυνός κατευθύνεται προς το έδαφος επειδή αυτή η
διαδρομή εμφανίζεται με μικρότερη αντίσταση…218..Το αλεξικέραυνο προστατεύει
μια περιοχή κωνική, που διαγράφεται με
ακτίνα , το ύψος του.219…..τα ηλεκτρικά φορτία παραμένουν μόνον σε
ορισμένα στερεά σώματα όχι όμως σε σύρματα ή στην ατμόσφαιρα. 225
………………………………………………………………
46-- Αδωνις
( Αλι Αχμαντ Σαιντ Εσμπέρ) « Βια και Ισλάμ»
(Χάρις στον Μάνο Μπατσή)
Καθώς το θέμα είναι επίκαιρο, αξίζει να ασχοληθούμε, με την ισλαμική
θρησκεία(ιδίως μετά από τυφλά τρομοκρατικά κτυπήματα κατά αθώων ,όπως τα
τελευταία στην Ευρώπη και το παλαιότερο τής 11ης Σεπτεμβρίου--- -που είχαν ως
αποτέλεσμα ένα αυξανόμενο μίσος που τείνει να εδραιωθεί, κατά του Ισλάμ αλλά και γενικότερα μετά την
επιθετική ,παράλογη ,απάνθρωπη και άκρως επικίνδυνη στάση της Τουρκίας που εμφανίζεται ως προστάτης των απανταχού στη Γή μουσουλμάνων και έτοιμη
να πολεμήσει για την «απελευθέρωση τους,όπoυ νοmίζει ότι ,καταπίέζονται (--- -
καί τούτο γιατί μερικοί την ταυτίζουν και την ενοχοποιούν –εκτός άλλων –
και για πράξεις βίας,κατά
γυναικών,απίστων,αλλοθρήσκων αλλά και ολόκληρων εθνών ή και πολιτικών συστημάτων
με την μορφή ενός εγκλήματος και γενικώτερα,για τους ιερούς πολέμους
(Jihad).Για τη στήριξη τής “καταδικαστικής” αυτής κρίσης,γίνεται επίκληση
τού ότι,ορισμένα εδάφια τού Κορανίου
ερμηνεύεται ότι, προάγουν άμεσα την βία καθώς και του κινήματος των ασσασίνων.
Υποστηρίζεται βεβαίως ότι, αναφορές περί βίας δεν ανευρίσκονται μόνον στο
Κοράνι αλλά και σε άλλα ιερά κείμενα
,ενώ ,εξάλλου υπάρχουν ισλαμικές προτροπές για ειρήνη ,μετριοπάθεια και ευσπλαχνία και ότι, υπάρχει εσφαλμένη
ερμηνεία χωρίων ,όπου φέρεται ότι ανιχνεύονται προτροπές για τη βία.
Αναλυτικώτερα.
* -Ο
Αδωνις ( Αλι Αχμαντ Σαιντ Εσμπερ) στο βιβλίο του " Βία και Ισλάμ¨ γράφει
ότι ,το Ισλάμ δεν δέχεται πώς υπάρχουν περιθώρια ελευθερίας για τον Ανθρωπο-,ο
οποίος απλώς επαναλαμβάνει και μιμείται.Την ζωή του μουσουλμάνου δεν την σφραγίζει το στοιχείο της
δημιουργίας, αλλά ο μιμητισμός και η επανάληψη. Στη ζωή του και στο έργο του
προσπαθεί να μιμηθεί το υπόδειγμα ζωής του προφήτου και των στενών συνεργατών
του. Κάθε δημιουργία είναι αίρεση και
κάθε αίρεση οδηγεί στη κόλαση. Σε αντίθεση με τον Σαρτρ που δέχεται ότι, η
ύπαρξη προηγείται της ουσίας, το Ισλάμ δέχεται ότι, η ουσία προηγείται της
ύπαρξης. Ο μη μουσουλμάνος έχει δύο επιλογές. Η δηλώνει άπιστος, οπότε πρέπει
να αποδοκιμάζεται, ακόμη και να εξοντώνεται, ή πρέπει να δεχθεί να ζήσει υπό
την αιγίδα ενός ισλαμικού καθεστώτος..
Στην λεγόμενη –και αποτυχούσα-αραβική άνοιξη …οι εξεγέρσεις αντί να
ανατινάξουν την τυραννία εξελίχθησαν σε νέες τυραννίες, 13… στο
εσωτερικό των κοινωνιών δεν μποιρείνα
υπάρξει επανάσταση παρά μόνον με όρους κοσμικούς μη θρησκευτικούς…..ένα δεύτερο
λάθος ήταν η συμμαχία με ξένες δυνάμεις αντί να δράσουν αυτόνομα 14 ..Δεν μποροπύμε να μιλάμε γι άνοιξη
όταν η γυναίκα παραμένει δέσμια στην σαρία του ισλαμικού νόμου…η
κυριαρχία του θρησκευτικού φανατισμού μετέτρεψε την «Άνοιξη»
σε κόλαση .επέτρεψε να
χρησιμοποιηθεί η εξέγερση για την
εξυπηρέτηση ιδεολογικών στόχων..15 οι αραβικές κοινωνίες παραμένουν και σήμερα
εν πολλοίς δέσμιες του αναλφαβητισμού, του θρησκευτικού φανατισμού….16 Η σχέση της Αραβικής Άνοιξης με την ιστορία της χώρας μου, είναι αμφισβητήσιμη..17 Το πρόβλημα είναι ότι ,η ιστορία μας παραμένει πάντα ιστορία ενός καθεστώτος και όχι του λαού. 18…Διαχρονικά στο πέρασμα
των αιώνων γίνεται λόγος για την εξουσία
του και για τον χαλίφη τον «
τοποτηρητή» του Θεού επί της γής και ποτέ για τα δικαιώματα των πολιτών…19 .Ο Ουθμάν,γαμπρός του Μωάμεθ, ξέχασε τον λαό
και τις ανάγκες του από την στιγμή που
έγινε χαλίφης.. 20 Οι εξολοθρεύσεις αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της ιστορίας
τουχ….Ισλάμ. Στο πέρασμα των αιώνων η εξουσία
λειτουργούσε πάντα…21..ως θεματοφύλακας
της διατήρησης αυτής της
αντίληψης για την θρησκεία Οι
εξολοθρεύσεις αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα ..Είναι η θρησκςεία 37 μη
αμφισβητούμενο ιδεώδες. 23 Η πολιτική εξουσία πάντοτε πολέμησε τους μεγάλους
καινοτόμους Αυτοί που δημιούργησαν τον ισλαμικό πολιτισμό το έκαναν καθ υπέρβαση του
«ορθόδοξου» Ισλάμ 24 Η Αραβική άνοιξη δεν έχει σχέση με την
επανάσταση ούτε με την χειραφέτηση των λαών… Το ISIS και η Αλ Νούσρα είναι
εξίσου βίαιες με τα αυταρχικά καθεστώτα…26…..Ολα αυτά διαπλέκονται με το
αιώνιο χάσμα σε σουνίτες και σουίτες στο
εσωτερικό του Ισλάμ …Η Μεσοποταμία υπήρξε λίκνο του πολιτισμού… Σήμερα
εξοντώνονται χιλιάδες κάτοικοι της
περιοχής … καταστρέφονται μνημεία .27 .Ο απολογισμός της Αραβικής άνοιξης είναι απολύτως
αρνητικός 28 Στον αραβικό κόσμο ακόμη και σήμερα είναι
κραυγαλέα η απουσία ιστορικών επεξεργασιών
…συγγραφείς των πρώτων χρόνων
συγχέουν κατά κανόνα την ιστορία
με τούς θρύλους 31 μετά τον θανατο του Μωάμεθ
οι επικεφαλής του χαλιφάτου
προέρχονταν από ίδια 46-- Αδωνις ( Αλι Αχμαντ Σαιντ
Εσμπέρ) « Βια και Ισλάμ»
χρόνων συγχέουν κατά
κανόνα την ιστορία με τούς θρύλους 31
μετά τον
θανατο του Μωάμεθ οι
επικεφαλής του χαλιφάτου προέρχονταν από
ίδια οικογένεια ..Εχουμε δηλαδή μια οικογένεια που ιδρύει ένα κράτος. 32 Ακόμα και αυτή η θεωρούμενη αραβική
σκέψη παραμένει δογματική και δέσμια
του πνεύματος της φυλής» Τίποτε
δεν πρέπει ούτε να αλλάξει ούτε να
αμφισβητηθεί… 35 Το Ισλάμ-καθεστώς ιδρύθηκε ως
πολιτική και οικονομική εξουσία, δεν το διέκρινε το πνεύμα της φυλής
χωρίς αυτό, δεν θα είχε αναπτυχθεί..Ωθούμενο από αυτό το πνεύμα εξελίχθηκε ως
μέσον για την κατάκτηση της εξουσίας
και για την εδαφική επέκταση του,
μέσω κατακτήσεων. Αμέσως μετά τον θάνατο του Μωάμεθ…Εδώ και δεκαπέντε αιώνες ο ενδοαραβικός πόλεμος δεν
σταμάτησε…Υπάρχει κάτι που μας εμποδίζει να είμαστε φορείς της ιστορίαςμας ..36
είναι η θρησκεία που θεωρείται ότι
γεννήθηκε τέλεια και που αντιμάχεται
,ό,τι ακολούθησε 34 την γέννησή του….Η τέχνη έχει τεθεί υπό απαγόρευση……η μόνη αλήθεια είναι αυτή ,που εκθειάζεται
από τήν εξουσία ΄38 …
Το τέλειο βρίσκεται στο παρελθόν…
και παραμένει σήμερα το μοναδικό υπόδειγμα
…37…Το ISIS –που πλουτίζει σήμερα από
τους φόρους υποτελείας από τις λεηλασίες, από τα χρήματα τραπεζών ,ακόμη και από γυναίκες που πουλάει
επαναλαμβάνει ό,τι συνδέεται με την εξουσία το
θέμα της ισχύος ,όχι με την σκέψη ή την έρευνα …ο Ουθμάν ξόδεψε τεράστια
ποσά για να αυξήσει τον πλούτο της οικογενείας του, αδιαφορώντας για
τις αντιδράσεις της κοινότητας 39…Ο
πλούτος του Ισλάμ-που υιοθέτησε από τα πρώτα του βήματα, προέρχονταν από τα λάφυρα των
πολέμων και από τους φόρους υποτελείας,
που πλήρωναν οι μη μουσουλμάνοι που ήθελαν να μείνουν πιστοί στην θρησκεία
τους.40 Το Ισλάμ που υιοθετεί τον
φονταμενταλισμό είναι μια θρησκεία χωρίς
κουλτούρα.44.. δεν υπάρχει σήμερα αραβική κουλτούρα…που να συμμετέχει στην
διαμόρφωση του κόσμου που ζούμε.
45..Οι καινοτομίες που έφερε το Ισλάμ σε
σύγκριση τους πολιτισμούς της αρχαιότητας ,.είναι ίσως ένας τρόπος
δόμησης της αφήγησης καθώς και μια φιλοσοφία που προσπάθησε να συμφιλιώσει την
θρησκεία με την αρχαιοελληνική
κληρονομία και τελικώς με τον μυστικισμό…..οι Άραβες δεν γνωρίζουν τις πηγές
και το corpus του πολιτισμού τους..δεν διαβάζουν καν τη
46 Βίβλο τους ,το Κοράνιο και αγνοούν κατά τρόπο αξιοθρήνητο την γλώσσα
του ιδρυτικού κειμένου του πολιτισμού τους..Οι περισσότεροι διανοούμενοι
…δεν κατόρθωσαν να υπερβούν την θρησκευτική προσέγγιση του κόσμου εξαιτίας- του φόβου …,Η μόνη λογοτεχνία
που «παράγεται» είναι η επαναληπτική.47 Ολοι οι θεμελιωτές του Ισλάμ ήσαν έμποροι :η
Χαντιτζά πρώτη σύζυγος του Μωάμεθ…ο Ουθμαν
49 ήσαν όλοι έμποροι 49 …Πριν από την επικράτηση του Ισλάμ οι γυναίκες
ήσαν ελεύθερες και μπορούσαν να
ασκούν κάθε είδους καθήκοντα στους
κόλπους της φυλής των. 50…Η προισλαμική ποίηση
είναι ποίηση σκέψης έρωτα, υποκειμενικότητας …..Βαγδάτη, Δαμασκός και
Αίγυπτος δέχτηκαν με ανοικτές αγκάλες το Ισλάμ ,έχοντας υποφέρει από την βαρεία
φορολογία που τους επέβαλε η Βυζαντινή
αυτοκρατορία,…Το Ισλάμ πολέμησε και τους Χριστιανούς ,και τους πιστούς των
άλλων θρησκειών ….51…..Οι χριστιανοί
αντιμετώπισαν σύντομα την
αποδοκιμασία και την πολεμική του Ισλάμ.
52..Η ισλαμική κοσμοαντίληψη εξαφάνισε
προβλήματα όπως ο έρωτας ,ο θάνατος, η ελευθερία, που προσεγγίζονται ή
ορίζονται σε αυστηρό θρησκευτικό πλαίσιο…..Κάτι που διαφοροποιεί το Ισλάμ από
Ιουδαϊσμό και Χριστιανισμό, είναι ότι απουσιάζει οποιαδήποτε μνεία στον θάνατο του ιδρυτή. Διαβάζουμε στο έργο
του Al –Kitab : « Ο Μωαβίας,ο Αμού Μπάκρ,ο Ουθμάν ,ο Αλί… δεν πέθαναν.
Όμως η προσέγγιση του κόσμου δεν
μπορεί να αγνοεί τον θάνατο.Δεν μπορεί
να γίνεται λόγος για μια ιστορία που έχει υπερβεί τον θάνατο»
Δεν υπάρχει καμιά σκέψη για τον θάνατο ούτε και οποιοσδήποτε
σχετικός προβληματισμός.53..Η Μεσοποταμία ..λίκνο δύο μεγάλων πολιτισμών:
σουμεριακού και βαβυλωνιακού εκεί…. γεννήθηκε
γραφή,θεοί….,οι αφηγήσεις που θα
αναπαραχθούν αργότερα από Παλαιά Διαθήκη
και Κοράνιο. Νομίζω ότι, ο μονοθεισμός
είναι το αποτέλεσμα …της έννοιας της οικονομίας και τής εξουσίας 57 Ουσιαστικά
εκείνη που τα άλλαξε όλα ήταν η εξουσία .Το Ισλάμ γεννήθηκε σε μια πόλη
που ήταν εμπορικό κέντρο. ,την Μέκκα …Το
εμπόριο άνθισε γιατί ο αρχαίος
κόσμος ήταν ήδη τότε γερασμένος.Οι
Βυζαντινοί είχαν αφήσει ένα κενό στις χώρες της Εγγύς Ανατολής..που υποδέχθηκαν
με ανοικτές αγκάλες τους
μουσουλμάνους..58 σαν σωτήρες ..,όσο ζούσε ο Μωάμεθ οι
πόλεμοι γινόντουσαν μεταξύ φυλών .Οταν η Αραβία ενώθηκε …οι γειτονικές
χώρες πλούσιες κατά κανόνα , κατακτήθηκαν σχεδόν χωρίς να αντισταθούν, 59 Το
Ισλάμ δεν ξεπέρασε τα επιτεύγματα της
κλασσικής αρχαιότητας , σε πεδία όπως η
ανεκτικότητα, ο σεβασμός στην διαφορετικότητα, η κατάργηση της δουλείας, η
απόκτηση συνείδησης του πολίτη…εξαπέλυσε επίθεση κατά των αρχαίων πολιτισμών και των επιτευγμάτων τους ,όπως και κατά των
μεταγενέστερων πολιτισμών,…εκράτησε μόνον την Βίβλο, τον Νόμο, της και τους προφήτες ,ίσως και την μαγική
σκέψη που την μετέτρεψε σε δόγμα ..60..Η
Βία είναι κοινό στοιχείο των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών..Στην
Βίβλο, η βία συνδέεται με το παρελθόν ενός λαού που , που γνώρισε σκλαβιά και
εξορία. Στον Χριστιανισμό η βία συμβαδίζει με την προσπάθεια να συγκροτηθεί η
Εκκλησία .Στο Ισλάμ η βία είναι κυρίως βία του κατακτητή. Το ιδρυτικό κείμενο είναι εξαιρετικά βίαιο 61 Koρ 2:217 «Αυτοί,,που πεθαίνουν άπιστοι …θα
πάνε στην Κόλαση και κει θα παραμείνουν αθάνατοι»..Σύμφωνα με
την λογική αυτή,και όποιος κάνει αγαθοεργίες αλλά δεν ασπάζεται το Ισλάμ, θα
πάει στην Κόλαση. 62 Κορ.3:4
«Μια τρομερή τιμωρία περιμένει
εκείνους που δεν πιστεύουν στα Σημάδια
του Θεού,Ο Θεός είναι παντοδύναμος
Είναι ο μέγας εκδικητής »Κορ
3:85 «Όποιος ψάχνει άλλη θρησκεία εκτός του Ισλάμ δεν θα είναι ευπρόσδεκτος από
τον Θεό» Κορ. 71:26 «Μην αφήσεις επί της
γής ούτε έναν από τους απίστους.»65….Η πίστη στο Ισλάμ είναι άρρηκτα
συνδεδεμένη με το δέος 70 Κορ 44:51-53 «Οι ευσεβείς που φοβούνται τον Θεό θα
βρίσκονται σε ασφαλές μέρος , με κήπους και πηγές δίπλα τους, ντυμένοι με μεταξωτά, και κεντημένα ρούχα »
71 Στο Ισλάμ κάθε ανυπακοή συνεπάγεται τιμωρία
επί της γής και μαρτύρια στο
επέκεινα 74 Η ανυπακοή
συνεπάγεται τιμωρία από έναν θεό –εκδικητή
75……με τον Μωαβία .. η βία θεσμοθετείται σε θρησκευτικό .πολιτικό κοινωνικό και
πολιτιστικό επίπεδο. Η βία επιδιώκεται
να αποκτήσει ιερό χαρακτήρα, επειδή
υπερασπίζεται το…ιερό….Μωαβίας : «Η γη ανήκει στον Θεό και εγώ είμαι ο Χαλίφης
Του. Ο,τι παίρνω από τους υπηκόους μου,μου ανήκει. Ο,τι τους αφήνω είναι
γιατί είμαι γενναιό δωρος.» 79..Η
θρησκεία δεν ήταν παρά το μέσον για άσκηση τής εξουσίας.81 Τα βασανιστήρια
ήταν σωματικά ή και ψυχολογικά. Ο Μωαβας
φυλάκισε τον Αμρου ιμμπν αλ-Χακ αλ- Χουζάι που ήταν υποστηρικτής του, Αλί καθώς
και την γυναίκα του.Στην συνέχεια τον αποκεφάλισε και διέταξε να ακουμπήσουν το κομμένο
κεφάλι στα γόνατα της γυναίκας
του.82 Τα κείμενα συμφωνούν ότι,ο
Μωάμεθ ήταν άψογος ως προφήτης όχι όμως και ως άνθρωπος.85…Το εξόγκωμα που είχε
στην πλάτη του, θεωρήθηκε ως απόδειξη της θείας αποστολήςτου.86 Διαφέρει απολύτως η αγάπη του Χριστιανισμού ,από την ανεκτικότητα
και ευσπλαχνία του Ισλάμ, που προϋποθέτει
την απόλυτη υποταγή στο Ισλάμ και τις εντολές, 89 Το Κοράνιο δεν
πήρε από τον Χριστιανισμό την πραότητα του Ιησού αλλά το μίσος και την βία που διαποτίζουν την
Αποκάλυψη 97 …Το Ισλάμ είναι περισσότερο άσκηση
εξουσία και λιγότερο επαγγελία μιας
καινούργιας ανθρωπότητας 98 Η φύση απουσιάζει από την
ισλαμική κοσμοαντίληψη..100 Η απαγόρευση απεικόνισης του Θεού οφείλεται στο ότι, απουσιάζει απ΄το Ισλάμ η πλουραλιστική διάσταση της φύσεως. Αλλά
και η υποβάθμιση της γυναίκας οφείλεται σε αυτή την απουσία της φύσης. Ομως η γυναίκα είναι η
πιο όμορφη εικόνα της φύσης . 101 Ποιητικά μιλώντας, το Σύμπαν είναι
θηλυκό.104…Η γυναίκα θεωρείται ότι ,δεν
έχει συναισθήματα ,προσωπικότητα ,σκέψη
,σώμα που να είναι αποκλειστικώς δικά
της. 139 Ο χορός όπως και η ποίηση ..δίνουν στον άνθρωπο την δυνατότητα να απομακρυνθεί από τον υλικό κόσμο ώστε να
τον παρατηρήσει καλύτερα ,να τον αλλάξει
προς το καλύτερο. 185 Το να ερευνάς είναι τεράστια εμπειρία σε αλλάζει ως άνθρωπο….Ο λόγος που στο
Ισλάμ δεν υπάρχει γλυπτική είναι η απόρριψη της απεικόνισης γενικότερα, ή άρνησή της.
187 Η τέχνη της μεταμόρφωσης προϋποθέτει σύζευξη χεριού και πνεύματος..188 ..Το Ισλάμ
αντιμετωπίζει την ποίηση σαν παραζάλη και αυταπάτη που δεν έχει σχέση με την
αλήθεια. 189 Η ποίηση ..προσεγγίζει
απευθείας το θείο χωρίς να χρειάζεται να
μετατραπεί σε μια ακόμη θρησκεία.,,Από ποιητική άποψη η θρησκεία είναι ένας διπλός μηδενισμός
:κατάλυση ομορφιάς και αντικατάστασή της από μύθους για τον Παράδεισο 190 Ο
Οδυσσέας αρνήθηκε την αθανασία που του προσέφερε η Καλυψώ .Τελικά επέλεξε το σπίτι και την σύζυγό του. 191.Αυτό που
ενδιαφέρει στην ποίηση και τον μύθο,είναι τα ερωτήματα που θέτουν…Πριν από τον
μονοθεϊσμό ο κόσμος ήταν πιο πλουραλιστικός,πιο πολύμορφος 192 Η
ψυχανάλυση από την φύση της είναι
αντιθρησκευτική .Είναι διερεύνηση και
εγκώμιο της υποκειμενικότητας. 220 Ο μόνος λόγος που κατέβηκε ο Ορφέας στον Αδη
ήταν η Ευρυδίκη; Αυτό το ερώτημα με βασανίζει.223… Σε αρκετές αραβικές χώρες, μετά το 2011 έχουμε ένα είδος επιστροφής στον προάνθρωπο,.την
αγριότητα ..το μίσος ξεχειλίζει. 232
…..Τρείς είναι οι πυλώνες . στους οποίους στηρίζεται η αντίληψη που κυριαρχεί στο Ισλάμ για τον άνθρωπο και τον κόσμο…1.Ο Προφήτης
του Ισλάμ είναι ο τελευταίος από τους
Προφήτες ,το επιστέγασμα τους .Ο Μωάμεθ έλεγε : « Μετά από μένα ουδείς
προφήτης»2.Οι αλήθειες που περιέχονται στο λόγο και στο έργο του
Προφήτη, αναφορικά με το επέκεινα αλλά και με
την ζωή, στη γη , είναι οι
έσχατες.3.Ο άνθρωπος δεν μπορεί
να τυποποιήσει ….την εξ αποκαλύψεως
αλήθεια……. « Το Ισλάμ εξαλείφει ό,τι προϋπήρχε αυτού, εκτός αν είναι απολύτως
σύμφωνο μαζύ του»….,το Ισλάμ εξαλείφει και ό,τι έπεται……Κατά τον Θεό το ανώτερο είδος ανθρώπου είναι ο πιστός μουσουλμάνος ,αυτός που
ανήκει στο Ισλάμ….. 244..Η ουσία προϋπάρχει της ύπαρξης..Το Ισλάμ …είναι η
αυθεντική φύση του στο επέκεινα ανθρώπου….Σύμφωνα
με το Ισλάμ ,ο μη μουσουλμάνος έχει δύο επιλογές:Ή δηλώνει άπιστος οπότε πρέπει
να αποδοκιμάζεται ακόμη και να εξοντώνεται ή να δέχεται να ζήσει υπό την αιγίδα ισλαμικού καθεστώτος και σε αυτή την περίπτωση είναι φόρου
υποτελής.Αν η ουσία του ανθρώπου
προηγείται της ύπαρξης ο άνθρωπος δεν διαμορφώνει ο ίδιος την προσωπικότητά και δεν επηρεάζει την τάξη του κόσμου..Στην
ζωή και το έργο του προσπαθεί να μιμηθεί
το υπόδειγμα της ζωής του Προφήτη,και των πιο στενών συνεργατών του. Την
ζωή του μουσουλμάνου σφραγίζει ο μιμητισμός και η επανάληψη….Κάθε δημιουργία
είναι αίρεση που οδηγεί στην
Κόλαση..Οπως έλεγε ένας ιμάμης.: «Αυτός που ερμηνεύει το Κοράνιο εκφράζοντας
την προσωπική του άποψη σφάλλει έστω και
έχει δίκαιο.245 ……Στο Ισλάμ το βλέμμα είναι στραμμένο 246
στο παρελθόν που είναι ο τόπος της αλήθειας….να εκδιώκεις την πρόοδο σημαίνει να εξισλαμίζεις το μέλλον με αφετηρία το παρελθόν.. το Ισλάμ
είναι συνδεδεμένο με την εξουσία που έχει θρησκευτικά χαρακτηριστικά….Το Ισλάμ έχει ως κίνημα προορισμό να δώσει θρησκευτική χροιά σε όλα τα
εγκόσμια..Παραδόξως οι λαοί που έζησαν
υπό την ισλαμική εξουσία έχουν να
παρουσιάσουν σημαντικά επιτεύγματα ,… στην ποίηση ,τέχνη,φιλοσοφία ,επιστήμη,
σκέψη δίχως ποτέ να πάψει η αντιπαράθεση
όσων επιδιώκου την πρόοδο με τους όρους
247 που επιβάλλει η θρησκεία…Σε
μια περίοδο 14 αιώνων δεν υπάρχει
ούτε μεγάλως ποιητής ,φιλόσοφος , που να
ήταν πιστός στο Ισλάμ της εξουσίας ή στο
Ισλάμ των ιερών κειμένων αίσθηση της
ανθρώπινης υπόστασης δεν
προέρχεται από την ανθρωπιά του ανθρώπου αλλά είναι άμεσα εξηρτημένη από το Ισλάμ .Αν ένας μουσουλμάνος αποκηρύξει την θρησκεία του χάνει την ανθρώπινη υπόστασή του θα
καταδικασθεί ίσως και να εκτελε στεί.248..Μοναδική αλήθεια είναι η της κοινότητας 254 Η πρόοδος πρέπει να
είναι απόλυτη αναπαραγωγή των πηγών……………………….Ο
Χρ.Γιανναράς(« Καθημερινή» 16-11-2014) ασχολείται ειδικότερα με την αιματερή δυναμική τού Ισλάμ, και ιδίως με το φαινόμενο-πού προσπαθεί να κατανοήσει και ερμηνεύσει- ανθρώπων από την
Δύση,να προσχωρούν στις τάξεις των φανατικών μουσουλμάνων, η θρησκεία των
οποίων φαίνεται να τους γοητεύει και στην οποία αφοσιώνονται μέχρι φανατισμού
τέτοιου ,που να τους οδηγεί σε φρικαλεότητες (για τις οποίες μάλιστα να υπερηφανεύονται).Βλέπει λοιπόν την προσχώρηση αυτή στους Τζιχαντισές ,ως
έκφραση ενός γεμάτου πάθος , μίσους των
ανθρώπων αυτών προς τον πολιτισμό των πατέρων τους, προς την άρνηση τής κοινωνίας στην οποία ζούσαν. Και
συνεχίζει « Δεν πρόκειται για μια μεταφυσική πίστη που μάχεται ένα αντιμεταφυσικό
«παράδειγμα».Το Ισλάμ είναι μια θρησκεία δίχως μεταφυσική……….το ιερό βιβλίο τού
Ισλάμ είναι εγχειρίδιο κανόνων συμπεριφοράς
για την πρακτική τής καθημερινότητας μαζύ με μια ψυχολογική εμμονή σε ……..στερεότυπα για αμοιβή των πιστών και
εξολοθρεμό των απίστων. Η προσδοκία των…μουσουλμάνων είναι μια ατέρμονη παράταση τής ύπαρξής των
μετά τον θάνατο ,με απολαύσεις υλικές…………..Το κίνητρο που μπορεί να υποθέσει
κανείς ότι, ωθεί τους νέους ανθρώπους,…να στρατευθούν στο…Ισλάμ,είναι ίσως ο
τρόμος τού κενού, παράγωγου τού
θεωρητικού και έμπρακτου μηδενισμού,κυρίαρχου στις δυτικές κοινωνίες.Το παγκοσμιοποιημένο
δυτικό «παράδειγμα» έχει μεταβάλει τον πλανήτη
σε πεδίο….ζούγκλας:Ενας
ολοκληρωτικά επιβαλλόμενος αμοραλισμός,η ηθική τής δύναμης τού
ισχυρότερου….Απέναντι σε αυτόν τον εφιάλτη, τού κυριάρχου στο δυτικό
«παράδειγμα» μηδενισμού,….κάποιοι Δυτικοί ζητάνε να αρπαχτούν από μια συνεπέστερη
«πίστη»………..Ο Βρετανός που αποκεφαλίζει …επιδεικτικά….¨«πιστεύει» ίσως ,ότι,
έτσι αντιστέκεται στις πετρελαιικές
εταιρείες, που βάσισαν στην παραπληροφόρηση την εισβολή στο Ιράκ…Ο
μηδενισμός γεννάει τόσο το τυφλό συμφέρον
όσο και την τυφλή πίστη.» Και πιο κάτω
αναφέρεται στον Νίτσε που το 1887 έγραφε
« Ο μηδενισμός …στέκεται στο κατώφλι τής πόρτας …» Και καταλήγει στο
ότι, « η νοησιαρχία που μεταβάλλει το άθλημα
τής πίστης-εμπιστοσύνης σε πακέτο
ιδεολογικών «πεποιθήσεων» ο νομικισμός και ο ηθικισμός …αυτά είναι «ο θάνατος τού Θεού» η αποθέωση τού μηδενισμού……..Οταν
πεθαμένοι άνθρωποι διαχειρίζονται τη μαρτυρία για τη ζωή που νικάει τον θάνατο,
το επόμενο (λογικά)πλάνο είναι ο τζιχαντιστής Βρετανός που κηρύττει κόβοντας
κεφάλια»
…….
-Υπάρχει όμως και αντίθετη άποψη που παρατίθεται όπως έχει αναρτηθεί στο
διαδίκτυο :.
«Άχμαντ Ελντίν
Το Κοράνι συχνά κατηγορείται για απρόκλητη βία και δήθεν τα
εδάφια του προωθούν τον πόλεμο. Αυτές οι κριτικές, καθώς επίσης και άλλες
παρόμοιες κατηγορίες, δεν έχουν καμία απολύτως βάση όταν μελετάμε το Κοράνι στο
σωστό του θεολογικό και ιστορικό πλαίσιο. (Μελετώντας τα «βίαια» εδάφια του
Κορανίου θα δούμε ότι, ,απευθύνονται σε όσους είναι σε κατάσταση πολέμου με
τους Μουσουλμάνους και όχι γενικά και αόριστα χωρίς αιτία εναντίων των μη
Μουσουλμάνων. μέθοδος των επικριτών είναι να παίρνουν ορισμένα Κορανικά εδάφια
που μιλούν για την επίθεση και την άμυνα απέναντι στον εχθρό και να τα
παρουσιάζουν χωρίς καμία πηγή ή απόδειξη από το Ιστορικό τους πλαίσιο σαν βίαια
χωρία. Στις ελάχιστες φορές που μπαίνουν στην διαδικασία να χρησιμοποιήσουν
πηγές τις διαστρεβλώνουν με την γνωστή μέθοδο της κοπτοραπτικής. Δεν
παρουσιάζουν ούτε και τους ενδιαφέρει για ποιο λόγο αυτά τα εδάφια αποκαλύφτηκαν
στους Μουσουλμάνους, ούτε καν μελετάνε τις συνθήκες που βρισκόντουσαν οι πρώτοι
Μουσουλμάνοι με αποτέλεσμα να παρερμηνεύονται τα χωρία του Κορανίου και άστοχα
να παρουσιάζουν ένα βιβλίο που δήθεν καλεί στον πόλεμο και την βία χωρίς αιτία.Σε
αυτό το άρθρο επιθυμώ να δώσω μια γενική απάντηση στις αστήριχτες κριτικές ξεκινώντας
με το εδάφιο του Κορανίου που λέει:«Και να πολεμάτε για χάρη του ΑΛΛΑΧ όσους
σας πολεμούν, αλλά μην ξεπερνάτε τα όρια, γιατί ο ΑΛΛΑΧ δεν αγαπά τους
παραβάτες.» (Κοράνι 2:190)Ένας πόλεμος για να γίνει από μεριά των Μουσουλμάνων
πρέπει να έχει μια απλή και λογική προϋπόθεση. Αυτή είναι ότι κάποιος τους
πολεμά με τον έναν η τον άλλον τρόπο, αυτούς και την πίστη τους (Ισλάμ). Όλα τα
πολεμικά η «εχθρικά» εδάφια του Κορανίου και τα λεγόμενα του Προφήτη που
αναφέρονται σε εχθροπραξίες στηρίζονται σε αυτήν προϋπόθεση.Ένα άλλο χωρίο του
Κορανίου, που αντικρούει την παραποιημένη και διαστρεβλωμένη εικόνα που θέλουν
να δώσουν οι επικριτές, αναφέρει:«Δεν σας απαγορεύει ο ΑΛΛΑΧ να συμπεριφέρεστε
με καλοσύνη και δίκαια μ’ αυτούς που δεν σας πολεμούν για την Πίστη (σας), κι
ούτε σας βγάζουν από τα σπίτια σας. Γιατί ο ΑΛΛΑΧ αγαπά όσους συμπεριφέρονται
δίκαια.» (Κοράνι 60:8)Όταν κάποιος λοιπόν δεν σε πολεμά και δεν σε κατατρέχει
είναι λογικό να επιτρέπεται να δείχνεις καλοσύνη και δικαιοσύνη ανεξάρτητα από
την θρησκεία του. Ο μεγάλος λόγιος του Ισλάμ και ερμηνευτής του Κορανίου Ibn
Kathir τονίζει αυτό το κομμάτι στην επεξήγηση του για λογαριασμό του Κορανικού
στίχου 60:8 καθώς επίσης μας παρουσιάζει και ένα αυθεντικό χαντίθ που λέει για
την τιμή που θα γίνει σε έναν πιστό Μουσουλμάνο την Ημέρα της Κρίσης ο οποίος
παίρνει δίκαιες αποφάσεις( Ibn Kathir, για το Κοράνι 60:8, στο κεφ. «Η άδεια
του να είσαι καλοσυνάτος στους μη Μουσουλμάνους που δεν πολεμούν το Ισλάμ και
τα λόγια του ΑΛΛΑΧ»)Το Ισλάμ, όπως έχουμε τονίσει και σε προηγούμενα γραπτά
μας, δεν είναι πασιφιστικό. Διεκδικεί τα δικαιώματα των πιστών του με κάθε
δυνατό τρόπο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι, είναι άδικο η βίαιο χωρίς αιτία. Ας
δούμε όμως πως το Κοράνι κάνει τους Μουσουλμάνους να αναγνωρίζουν τον πόλεμο.
Διαβάζουμε: «Και γιατί να μη πολεμήσετε υπέρ του ΑΛΛΑΧ και για τους αδύνατους,
και για τους αδικημένους που είναι και άποροι άνδρες και γυναίκες και παιδιά
που κραυγάζουν; “Κύριε μας! Σώσε μας απ’ αυτό το χωριό που οι κάτοικοι του
είναι άδικοι, και στείλε μας, από κοντά Σου, κάποιον προστάτη, κάποιον
υποστηρικτή.» ( Κοράνι 4:75)Το Κοράνι ρωτά, κάνοντας επίκληση στην λογική μας,
λέγοντας για ποιον λόγο να μην γίνει πόλεμος ενάντια στην τυραννία έτσι ώστε να
προστατευτούν οι αδύνατοι, οι αδικημένοι, τα παιδιά, οι γυναίκες, οι φτωχοί.
Πόσο μάλλον όταν αυτοί οι ίδιοι ζητούν από τον Θεό βοήθεια. Από αυτό το εδάφιο
βλέπουμε επίσης την θέση των πρώτων Μουσουλμάνων όπου ήταν σε μια υπό διωγμό
κατάσταση από τους Άραβες παγανιστές. Ο Μουσουλμάνος πολεμιστής πολέμαγε για
την προστασία του ιδίου, της κοινότητας του, και της πίστης του.Το Κοράνι
επιβάλει στον πιστό να σταματήσει τον πόλεμο όταν οι εχθροί του σταματήσουν.«Πολεμάτε
τους ώσπου να μην σας καταδιώξουν στην ειδωλολατρία και να υπερισχύσει η Πίστη
στον ΑΛΛΑΧ. Αν όμως σταματήσουν τη δράση τους, τότε μην κάνετε πόλεμο παρά
ενάντια στους αδίκους» ( Κοράνι 2:193)Όταν ο εχθρός ζητά ειρήνη τότε ο
Μουσουλμάνος είναι υποχρεωμένος να γείρει προς την μεριά της ειρήνης διότι το
Κοράνι λέει:«Κι αν (ο εχθρός) κλίνει, προς τη μεριά της ειρήνης, τότε κι εσύ να
γείρεις σ’ αυτή και να βασιστείς στον ΑΛΛΑΧ. Γιατί είναι (ο Μοναδικός) που
ακούει και γνωρίζει (τα πάντα).» (Κοράνι 8:61)
Ο Ibn Kathir μας αναφέρει και ένα χαντίθ του Προφήτη ο οποίος
συμβούλεψε τους οπαδούς του να προσπαθούν να λύνουν τις διαφορές τους με
ειρηνικό τρόπο. (Tafsir Ibn Kathir, στο κεφ. «Η διαταγή στο να διευκολύνεις της
ειρηνευτικές διαδικασίες όταν ο εχθρός ζητά ειρήνη» για το εδάφιο 8:61 )Ο
Προφήτης επίσης έκανε πράξη το Κορανικο εδάφιο με την συνθήκη ειρήνης που υπέγραψε
γνωστή ως « η συνθήκη της Χουντάιμπα» όπου οι ειδωλολάτρες αργότερα καταπάτησαν.Το
Κοράνι διατάζει τους Μουσουλμάνος που είναι σε εμπόλεμη κατάσταση να προστατεύσουν
τον εχθρό τους αν αυτός ζητήσει άσυλο και προστασία «Κι αν κανείς απ’ τους
ειδωλολάτρες σου ζητήσει άσυλο, παραχώρησε του το, ώστε να μπορεί ν’ ακούει τα
Λόγια του ΑΛΛΑΧ κι έπειτα συνόδεψε τον (σε μέρος) όπου μπορεί να έχει ασφάλεια.
Κι αυτό, γιατί είναι ένας λαός που αγνοεί» (Κοράνι 9:6)Ο Ibn Abbas μας
πληροφορεί ότι αφού ακούσει τον λόγο του Θεού τότε μπορεί να οδηγηθεί από τους
Μουσουλμάνους σε ένα ασφαλές μέρος όπου κάνεις δεν θα έχει δικαίωμα να τον
ενοχλήσει η να τον πειράξει. Και όλα αυτά χωρίς να ασπαστεί το Ισλάμ (Tafsir
Ibn Abbas για τον στίχο 9:6).Ο Ibn Kathir μας λέει στην ανάλυση του Κορανίου
για τον στίχο 9:6 ότι πρέπει να γίνετε αποδεκτό το αίτημα του εχθρού όταν θέλει
να έρθει ζητώντας προστασία. Επίσης ο Ibn Kathir μας αναφέρει και δυο-τρια
χαντιθ οπού ο Προφήτης έκανε πράξη αυτή την μέθοδο σε πολλούς ειδωλολάτρες που
ερχόντουσαν για προστασία από τον όλεμο και τις εχθροπραξίες. (Tafsir Ibn
Kathir για τον στίχο 9:6)Στην επεξηγηματική του Tafsir Jalalayn διαβάζουμε ότι
οι ειδωλολάτρες είναι άτομα τα οποία δεν γνωρίζουν την αληθινή πίστη και τον
μονοθεϊσμό ασφάλεια σε ένα ασφαλές μέρος έτσι ώστε να σκεφτούν (Tafsir Jalalayn
για τον στίχο 9:6)Mε βάση την συναίνεση των λογίων και των αυθεντικών πηγών του
Ισλάμ, όλα τα εδάφια που καλούν σε πόλεμο και σε μάχη είναι για λόγους
προστασίας των Μουσουλμάνων και της πίστης του Ισλάμ και όχι για αδικία προς
τους μη Μουσουλμάνους»…..
Η παρατιθέμενη αμέσως παραπάνω άποψη, δεν είναι κατά την ταπεινή μου γνώμη
, ικανή να ανατρέψει τα όσα καταμαρτυρεί κατά του Ισλάμ, ο μουσουλμάνος Άδωνις
με πλήρη αιτιόλογηση και σαφέστατες και μη επιδεχόμενες διορθωτική
ερμηνεία παραπομπές ,στο Κοράνιο, -αλλά
μερικώς και από αυτές ακόμη όμοιες του
Άχμαντ Ελντίν που δυστυχώς»
διανθίζονται» από αναφορές σε κυριολεκτικώς απάνθρωπες και ανατριχιαστικές πρακτικές όπως όλα αυτά,,
παρατίθενται στο βιβλίο τού Αδωνι και εν
σπέρματι και στο σχετικό απόσπάσμά μου .
1.α.Κατά τα παρατιθέμενα από τον Άχμαντ Ελντίν :
«Και να πολεμάτε για χάρη του ΑΛΛΑΧ όσους σας πολεμούν, αλλά
μην ξεπερνάτε τα όρια, γιατί ο ΑΛΛΑΧ δεν αγαπά τους παραβάτες.» (Κοράνι 2:190)
ιδίως όμως το «Και γιατί να μη πολεμήσετε υπέρ του ΑΛΛΑΧ και για τους
αδύνατους, και για τους αδικημένους «Πολεμάτε τους ώσπου να μην σας καταδιώξουν
στην ειδωλολατρία…. και να υπερισχύσει η Πίστη στον ΑΛΛΑΧ.»
Αλλά έτσι ανοίγει ή πύλη για τα χειρότερα. Γιατί μπορεί να
υποστηρίξει,κανείς επίκληση τού ,σκοπού του νόμου(Κορανίου), και με την
παραδοχή ,ότι, έχει απέναντί του εχθρούς
του Ισλάμ, ή και απλώς αδικημένους.----
ότι, το Κοράνιο νομιμοποιεί ην βία κατά
των εχθρών του Ισλάμ και των αδικημένων ,χαρακτηρισμοί που θα δοθούν από τον
έχοντα συμφέρον.
( Δεν έχω υπόψη μου
την ύπαρξη φερέγγυου ανεξάρτητου ,
αμερόληπτου και κυρίως αποτελεσματικού
διεθνούς οργανισμού που θα
κρίνει αν και πότε συντρέχουν οι
προϋποθέσεις προστασίας των απόρων και
αδικημένων που να νομιμοποιούν την χρήση
βίας στο όνομα του Αλλάχ έτσι που να , νομιμοποιείται η χρήση βίας ( για την απελευθέρωση,την
προστασία των αδικημένων και καταπιεσμενων
ομοθρήσκων αδελφών μουσουλμάνων κάθε ισλαμικό κράτος θα κρίνει από μόνο του.
Γι αυτό, και από διεθνείς οργανισμούς η προσφυγή στη βία
απαγορεύεται.
.β,Μετά την παρατήρηση αυτή,προβάλλλεται ίσως ως πολυτελής έως περιττή η περαιτέρω
ενασχόληση με την ύπαρξη αιτίας που θα νομιμοποιεί την προσφυγή στην βία.
Υπενθυμίζουμε από το Κοράνιο.
Κορ. 71:26 «Μην
αφήσεις επί της γής ούτε έναν από τους απίστους.
Γ.Ανεξάρτητα και πέρα από τα παραπάνω ο εναγκαλισμός
Θρησκείας και κρατικής εξουσίας,ναι μεν
δίνει στην πρώτη ένα ισχυρό
στήριγμα , συνεπάγεται όμως εξαφάνιση,κάθε προοπτικής που θα δώσει στον άνθρωπο κάτι που να δικαιολογεί ουσιαστικώς την παρουσία της στην
γή
Δ.Το ιστορικό και θεολογικό πλαίσιο που επικαλείται ο Άχμαντ
Ελντίν συνιστά ενδεχομένως εξήγηση τής δημιουργίας του Ισλάμ, γραφής του
Κορανίου, σε καμία όμως περίπτωση ηθική
δικαίωση και ηθική αναγκαιότητα..Δεν προσδιορίζει μια αξιόπιστη και εφαρμόσιμη,
πανανθρώπινη πορεία. Δεν αντέχει στο χρόνο.
Σε αντίθεση με το δίδαγμα του Ιησού. Που έχει μια
διαχρονικότητα και μια «αιώνια» επικαιρότητα,και απολυτήτα.Καμία «ρήτρα διαφυγής.
Αλήθεια που η οικουμενικότητα της διδασκαλίας του Ιησού, που την
στηρίζει στην Αγάπη ,και που είναι η μοναδική και μόνη
ασφαλής μέθοδος και για την
σωτηρία της ανθρωπότητας;
…………………………..
-Ο διάσημος
,γενετιστής,Χριστιανός F.Collins (ό.π. σελ.47) γράφει ότι είναι ψευδής η εντύπωση πώς η ισλαμική
κκκ πίστη είναι εκ φύσεως βίαιη.Δεν παραθέτει όμως κανένα πειστικό επιχείρημα που να δικαιολογεί την
άποψή του αυτή, ιδίως σε αναφορά με την πράξη..
Ota 19-2-2023
47 .-Paul Davies :“What’s eating the Universe e”
.Beneath the catalogue of
discovery lies a profound mystery. For
some reason …a species of organism
evolved that managed to work out how the world is put together .That
surely tells us deeply significant about
our place in the natural order. But what …..3….Newton proposed that the
universe must be infinite..8.. even if the universe is infinite we could
still see only a limited number of stars-those whose light has time to reach us. The region
beyond that would appear dark.14..the sky is dark at night because the universe cannot always have been the way it is now.---
(Από απόψεις καταχωρημένες στο αρχείο
μου :
:«Ο νυχτερινός ουρανός αποκαλύπτει το
απύθμενο σκοτάδι του σύμπαντος, το οποίο διακόπτουν μόνο τα άστρα, οι πλανήτες
και τα διαστημικά σκάφη. Γιατί είναι όμως μαύρο και δεν είναι φωτεινό και
πολύχρωμο όπως ο ουρανός της μέρας στη Γη; Η απάντηση θα σας εκπλήξει, αφού δεν
έχει να κάνει απλά με την έλλειψη φωτός.Κάποιος θα πει, αφού υπάρχουν
δισεκατομμύρια άστρα στο γαλαξία, δισεκατομμύρια γαλαξίες στο σύμπαν και άλλα
αντικείμενα όπως οι πλανήτες που αντανακλούν το φως, θα έπρεπε όταν κοιτάμε
ψηλά στο νυχτερινό ουρανό, να είναι εξαιρετικά φωτεινός. Αντιθέτως όμως είναι
εξαιρετικά σκοτεινός. – Tenley Hutchinson-Smith, UCSCΤο φαινόμενο αυτό είναι
γνωστό στην αστρονομία ως το παράδοξο του Olbers και εξηγείται με τη θεωρία
της επέκτασης του χωροχρόνου. Το σύμπαν μας λοιπόν, επεκτείνεται ταχύτερα από
την ταχύτητα του φωτός και το φως από μακρινούς γαλαξίες μετατρέπεται σε
υπέρυθρα
κύματα, μικροκύματα και
ραδιοκύματα, τα οποία δεν μπορούν να τα εντοπίσουν τα ανθρώπινα μάτια. Και
επειδή δεν μπορούν να τα εντοπίσουν, εμφανίζονται μαύρα στο γυμνό μάτι.Τα άστρα
εκπέμπουν φως σε όλο το φάσμα, ακόμα και αυτό που δεν είναι ορατό στο ανθρώπινο
μάτι, όπως η υπεριώδης και υπέρυθρη ακτινοβολία. Αν μπορούσαμε να δούμε
μικροκύματα, όλο το διάστημα θα φεγγοβολούσε. – Miranda Apfel, UCSC
Ένας ακόμα λόγος που το διαστρικό και
διαπλανητικό διάστημα εμφανίζεται μαύρο είναι επειδή το διάστημα είναι ένα
σχεδόν τέλειο κενό. Ο μπλε ουρανός της Γης προέρχεται από μόρια που αποτελούν
την ατμόσφαιρα, με το άζωτο και το οξυγόνο να διαθλούν περισσότερο το μπλε
μήκος κύματος του φωτός του Ήλιου προς όλες τις κατευθύνσεις . Με την απουσία ύλης όμως, το φως ταξιδεύει σε
ευθεία γραμμή από την πηγή στο δέκτη. Στο κενό του διαστήματος, τίποτα δε
διαθλά το φως προς τα μάτια μας και xωρίς φως, βλέπουμε μαύρο
.Ωστόσο μία πρόσφατη έρευνα του 2021
δείχνει πως ίσως το διάστημα να μην είναι τόσο σκοτεινό όσο νομίζαμε αρχικά. Με
την αποστολή του New Horizons στον Πλούτωνα και τη Ζώνη Κάιπερ, οι ερευνητές
μπόρεσαν να δουν το διάστημα χωρίς τις παρεμβολές της Γης ή του Ήλιου. Η ομάδα
ανέλυσε τις εικόνες που κατέγραψε το σκάφος και αφαίρεσαν όλο το φως από γνωστά
άστρα, το Milky Way και άλλους γαλαξίες και βρήκαν πως το φως του σύμπαντος
είναι δύο φορές πιο φωτεινό από ό,τι είχαμε προβλέψει. Οι λόγοι για την
επιπρόσθετη φωτεινότητα παραμένουν άγνωστοι, θα υπάρξουν όμως επιπλέον μελέτες
πάνω σε αυτό.)---
Something very different –or perhaps nothing at all- must have preceded
it. 14 (: new matter is continually created …on a very large scale the universe would look much the same or ever )--- by
treating the big bang as an interlude rather than an absolute origin)..21 ..the
space between galaxies is swelling…the empty space can
stretch or swell …probably space is
elastic….not only space can stretch ,it can twist and shudder too ..The
cosmic expansion is literally putting space
between galaxies …this new space
does not have to come from any where or .. expandes into anything.It is space… The
stretching of space also gives a useful
alternative way to think about the red shift…Light waves from distant
galaxies have to travel through
expanding space to reach us. As the
intervening space stretches ,so the transiting light waves get stretched within
it…,meaning the wavelength increases and their frequency falls : blue becomes
red.. …the cosmic horizon is not the edge of the universe .There is no edge 26
It is important to remember that our telescopes do not provide a snapshot of
the universe as it is today 27… WHY THE COSMOS IS ACTUALLY FAIRLY SIMPLE we can
determine the basic thrust of cosmic history without getting too bogged down in
local details .Nevertheless even this broad-brush narrative would not be possible without some very specific features. The most
important of these is the uniformity of
nature .As far as we can tell ,identical laws of physics apply on the far side of the universe as they do in our cosmic neighborhood. Why
this should be so nobody knows ….28. A.-If the laws differ from place to place
or time to time there could be no common scheme of things. B.- But that is not all. Even with universal
laws, there are countless ways the universe
could be arranged. ….The universe is organized like an orchestra. Rather than a lot of
complicated parts behaving independently ,there is orchestration and harmony
and co-ordination…..example: the universe
is observed to expand at the same rate everywhere,…C.- According to
folklore in 48 B,C.E. the ..library of Alexandria was
destroyed by fire. Priceless knowledge was lost
29 ….The big Bang was hotter than the interior of the sun. At one second
after the beginning, it was 10.000.000.000 degrees ,at one microsecond ( : one millionth of a second. Symbol: μsec )ten thousand trillion
degrees. hot=simple is one reason cosmologists can talk so confidently about the early universe. It
really is true that a handful of simple equations ..accurately captures most of what happened in the
primordial phase. A new-born universe in which everything is mushed together
and broken down to its basic constituents
is far easier to describe theoretically than ,say the Earth.30 WHAT IS
THE SPEED OF SPACE Galileo the first: uniform speed can be measured only relative to something else… After
Galileo recognized :.No material device
can measure the uniform speed of
space. 31…Einstein abolished the ether : the speed of light is an absolute fixed number however the observer who measures it ,is moving and reaffirmed
Galileo that uniform motion is always relative to some other
material thing .It is not only impossible …but meaningless to talk about the speed of something relative to space itself……Acceleration
is a change of velocity and we can
literally feel it happening.32.
48.oBernard
d’Espagnat “ …A LA RECHERCHE DU REEL”
Necessaire …. que les specialistes..aient les uns avec
les autres plus de communication ….tout ( differentes
motivations ,convictions, maniere de penser etc.) conspirent e rendre
l’entreprise ..ardue..En fait des liens existent de faeon naturelle …il suffit de les deceler…..la science progresse dans la voie de l’ universalite …par un
travail d’affinement et de generalisation de ses principes .Ce qui
a pour consequence …que ces dernies s’ ecartent
tres appreciablement des idees intuitives qu‘on peut spontanement avoir….un
cloisonnement conditionne nos activites de pensee…Les problemes pratiques, psychiques ,sociaux ,esthetiques
ou moraux la question relative a
la nature de ce qui est a toujours paru ….la question centrale avec laquelle toutes les autres
doivent avoir des liens…la physique il apparait de faeon manifeste qu’elle est
assez avancee pour qu’on puisse y voir de bon droit la science universelle de la nature
que ..il semble s’identifier au reel…meme si ce dernier jugement
doit en definitive etre nuancee ,,, c’ est une Hypothese de travail. 2.Malraux : « .si on cessait un peu de changer le monde pour essayer de le comprendre
pur-et-simplement. !. » ….La comprehension de L’Univers …meme si conduite sur
une base scientifique ne peut
ignorer certains problemes
philosophiques fondamentaux et ne doit pas donc passer sous silece les solutions des philosophes…..des pareilles
intuitions tres souvent possedent des
relations de similitude …avec les
idees des fondamentaux de la physique…..A savoir que
l’etendue des facultes de reflexion et
d’imagination des philosophes du passe a
fait decouvrir un eventail …d’idees possibles…De ce fait
meme ,occasion sera fournit aux philosophes
de nuancer…le jugement severe sur la science accusee d’être mue par la seule passion de dominer ou de vaincre alors que la philosophie serait …issue de l’unique desir d’une comprehension desinteressee.. d’une
raison appliquee a ce qui depasse la
pratique et les methodes « de fourmi »
Entre les deux disciplines la difference
…reside plutet dans le fait que la science soucieuse de comprendre
autant que la philosophie ,connait mieux
a certains egards les embuches
….les faiblesses.. qui permettent dans une mesure de pallier ces inconvenients 3 ….la
physique…a donne naissance e des vues du monde succesives et contadictoires,valables donc seulement en
tant que modeles ………Une objection d’ordre general …est qu’elle part d’un
ensemble de faits tres precis ,et donc
limites, pour aboutir e des conclusions
d’une tres grande generalite…….encore une fois ,les faits experimentaux dont il s’agit ici ,si effectivement ils
contredisent certaines hypotheses
intuitives, concernant la realite et
nous obligeant donc a faire evoluer nos
conceptions e cet egard ,n’ en sont moins predits par la mecanique quantique …apparemment
universelle ….constituant la base de
notre intelligence actuelle des
phenomenes de la nature. 4…tout n’est
pas esoterique ! Il existe des choses qui sont vraiment de consequence mais
dont..l’etude peut etre abordee …car elles se rapportent a des problemes qui..hantent l’esprit de chacun 5….la
mecacanique quantique …. S’averait
capable de rende compte de tous les ….faits fondamentaux concernant les atomes et
les molecules . Mais pour cela
elle devait renoncer de faire usage de certaines notions apparemment premieres
,….determinisme… ,fondamentaux de la mecanique classique……et de l’idee e attribuer aux atomes et a leurs particules constitutives …une realite qui serait independante de nos moyens de l’observer. 6 certains
philosophes : « le plus sage est …de se detourner de l’approche
scientifique ….et d’attaquer par la pure
philosophie » L’auteur refute cette opinion…6 Remarque I. Part du hasard et part
de la necessite.Part du hasard et part
de la necessite. Ci-dessus j'ai montre que de la correlation stricte
observee dans certaons resultats (deux des jumeaux ayant subi la meme epreuve)
on peut conclure e la presence chez les etudiants d'aptitudes precises
preexistantes aux examens : dans l'universite dont il s'agit les etudiants ne
repondent pas au hasard. A ce sujet il convient de noter deux choses. :La
premiere est que — comme je l'ai deje souligne — cette information n'est pas
une hypothese mais une consequence de la demonstration,donc des : ces premisses de celle-ci (et en particulier
de l'hypothese qu'il n'y a pas a pas d’interactions entre les candidats lors de
l'examen ou du tirage au sort qui le precede) : ce serait donc un contresens
que de pretendre que l'ont a fait dans ce chapitre l'hypothese du determinisme.
La seconde est que bien entendu on n'a de toute maniere pas demontre le
determinisme en general mais seulement pour ce qui releve des phenomenes e
correlation stricte ici decrits.Quant e la demonstration elle-meme, il n'est
peut-etre pas inutile de preciser qu'elle presuppose, de la part des
examinateurs, un comportement impartial. En particulier, elle ne serait pas
valable si ces derniers fixaient leurs notes non e partir des reponses du
candidat mais n fonction du numero
d'ordre de celui-ci, ou des reponses de ses predecesseurs ou encore de la
nature de la matiere tiree par le frere du candidat. En ce qui concerne les
applications du theoreme e la physique, je supposerait ci-dessous que les
instruments de mesure ont ete coneus de maniere e ne pas presenter des
comportements aberrants similaires e ceux de tels examinateurs. 38
….. La physique est ..aujourd’hui
la science de l’ensemble des phenomenes
de la nature ,vie et conscience mises e part….l’exception concernant la
vie est peut - etre temporaire….La
physique fournit une description unifiee ,au moins en droit….elle dispose d’authentiques
relais constitues ,au moins en droit. Par les constantes physiques macroscopiques…la physique
contemporaine…..permet de predire statiquement e peu pres tous les phenomenes qui nous entourent….mais
on n’a pas encore decrit la contribution principale de cette science e la connaissance fondamentale. On est..reste tres a la surface des choses. Selon la these
ici defendue le vrai apport de base de la physique contemporaine tient tout
entier en effet dans la dichotomie que cette science semble, dans ses
profondeurs, tendre invinciblement e imposer entre l'etre et "objet, ou
entre realite et phenomenes. L'objet n'est pas l'etre. Cette verite, pressentie
par Descartes et par beaucoup de philosophes, paraet maintenant, e la lumiere
de la mecanique quantique ou des experiences concernant la non- separabilite,
bien difficile e mettre en doute meme par les esprits d'inspiration realiste.
Elle prouve que les vieux rationalistes avaient fondamentalement raison sur un
point: les sens, la methode experimentale, meme aides par la theorie, ne
peuvent nous eclairer avec certitude en ce qui concerne ce qui est. Ce que les
rationalistes en question n'avaient pas prevu — et ne pouvaient guere prevoir!
— c'est que malgre cela les informations fournies par nos sens, une fois
convenablement epurees, triees, passees au crible de la methode scientifique, s'avereraient
constituer un ensemble stable, mathematiquement descriptible et d'une coherence
e peu pres parfaite: l'ensemble, precisement, que nous appelons «la physique»
et qui nous permet d'obtenir des reponses utiles e toutes nos questions operationnelles.
Or telle est maintenant, on l'a vu, la situation. Les
donnees des sens des differents individus concourent en general de telle
maniere qu'elles peuvent etre decrites ensemble au moyen d'un modele realiste e
l'echelle macroscopique, fonde sur la notion d'objets macroscopiques
separables. A cette circonstance est apparemment attribuable le fait que
l'homme a elabore un langage fonde essentiellement sur le concept de tels
objets. Ainsi construite, la realite empirique, manifestement, n'est, encore
une fois, pas identifiable e l'etre puisque l'idee qui en forme la base, celle d'objets
macroscopiques, est une notion aux contours flous, et qui n'est elle-meme definie
que par reference e l'humain. De plus, des que l'homme abandonne ce domaine du
macroscopique, la notion d'objet separable lui fait defaut et il ne peut plus
que predire les resultats d'observation, meme s'il a le pouvoir de le faire e merveille.Si
quelqu’un s’enquiert du pourquoi de ces circonstances il faudra pas lui faire
croire que la reponse soit aisee. Comme dans d’autres cas similaires il faudra
d’abord lui rappeler que les esprits
prudents refusent en general les question fondees sur un « pourquoi » en non sur un « comment ».Que si cependant il s’ obstine
il faudra avouer qu’une situation
dans laquelle les entites
considerees par la theorie pourraient etre
exister en soi ,tout a fait independamment de l’homme et etre seulement
observe par lui,serait un situation plus
satisfaisante du point de vue de l’explication de l’accord intersubjactif. Chercher e
retrouver les conditions d’une situation pareille c’est chercher e construire une theorie realiste .Et
beaucoup des physiciens se sont livres a une telle recherche avec les resultats
qu’on a notes Ces derniers ne sont pas
inexistants, mais ambigus: plusieurs solutions sont possibles, elles different
profondement les unes des autres et l'experience — competente seulement en ce
qui concerne la realite empirique — ne peut evidemment les departager. Toutes
cependant ont le trait commun d'imposer e l'etre lui-meme d'etre non-separable,
ce qui, encore une fois, interdit son identification aux objets observes. Plus
generalement les circonstances qui viennent d'etre rappelees empechent
l'identification du reel intrinseque e l'ensemble des entites mathematiques de
la physique contemporaine qui possedent la propriete de localite (fonctions
d'un seul point). Plus generalement encore elles jettent un discredit certain
sur toutes les visions du reel (intrinseque) qui sont e base de realisme proche,
c'est-e-dire qui tentent de decrire l'etre au moyen de concepts empruntes e la
vie courante. Ceci exclut autant les representations animistes ou naevement naturalistes
que les representations scientistes.Dans ces conditions, la solution ici
proposee est celle d'un realisme lointain et non-physique, these dans laquelle
l'etre — ou realite intrinseque — reste bien l’explication ultime de
l'existence de regularites dans les phenomenes observes mais dans laquelle les
elements de la realite dont il s'agit ne peuvent etre mis en relation ni avec
des notions empruntees e notre existence habituelle (telles qu'idee de cheval, idee
de «petit grain », idee de pere ou idee de vie) ni non plus avec des entites mathematiques
localisees. Il n'est pas pretendu que la these ainsi specifiee ait une utilite
scientifique quelconque. Bien au contraire, il est conjecture, comme on le
voit, que la nature de la science fait que son domaine propre se limite e la
Realite empirique. La these dont il s'agit vise donc seulement — mais cela
paraet important — l'obtention d'une explication explicite de l'existence des
regularites sensibles observees dans la vie courante et que la science resume
si bien.Une fois acquise la certitude que l'objet n'est pas identique e l'etre
l'hypothese devient formulable selon laquelle les statuts ontologiques des
notions d'objet et desujet seraient comparables (ou, autrement dit, selon
laquelle il est legitime de parler d'une scission sujet-objet.) Si l'on pense
au rele toujours croissant de la notion d'intersubjectivite dans les recherches
qui sont faites en vue d'accroetre la rigueur de la formulation de la physique
on en vient meme e constater qu'une telle hypothese est finalement assez raisonnable,
en depit du fait qu'elle est vague et difficile e preciser. Bien entendu ces
defauts sont ici de moins de consequences que cela ne serait le cas s'il etait
question d'utiliser dans un contexte scientifique l'hypothese dont il s'agit.
Il a donc ete propose d'adherer e cette derniere. Les prolongements d'une telle
maniere de voir ont ete tres sommairement examines, tant sur les plans philosophique
que culturel : et aussi sur le plan de l'adhesion de chaque individu au monde,
ce qui est plus simple mais plus important.On ne doit pas se le dissimuler:
selon ces vues un certain mystere : enveloppe
— et continuera d'envelopper — la notion d'etre. Cela peut paraetre frustrant
aux intelligences acerees. Mais la frustration diminue quand on considere que
l'hypothese inverse aurait des consequences bien plus deconcertantes encore.
Ainsi par exemplel'enigme de la radioactivite beta a pendant vingt ans
passionne tous les physicis parce qu'elle etait difficile. Mais finalement elle
fut resolue, et cela d'une manière absolument satisfaisante. Subitement le
sujet perdit alors entierement son interet. Il n'y avait tout simplement plus
rien e dire. Fort heureusement d'autres problemes sont apparus... Par metaphore
il est donc possible d'avancer que l'etre est peut-etre en quelque maniere bon
pour l'homme — et bon pour chaque individu — en choisissant de demeurer
lointain.
Les reflexions contenues dans ce livre ne visent pas e
persuader quiconque que, hors une connaissance approfondie de la physique, il
n'est pas aujourd'hui de vue du monde defendable. Les choses, heureusement, ne
se presentent pas ainsi. Ce qui paraet cependant vrai c'est qu’ une ignorance
pleine et entiere des problemes poses par les fondements de cette science, est,
elle, un handicap considerable. Au moins si elle s'etend jusqu'e la nature meme
des problemes dont il s'agit. En effet une telle ignorance debouche sur deux
itineraires de recherche qui sont l'un et l'autre des impasses. Le premier se
fonde sur une identification implicite de la realite ultime avec l'ensemble des
objets, et c'est l'itineraire scientiste; le second tente de representer le
monde comme l'arene oe s'affrontent des forces plus ou moins magiques: et c'est
l'itineraire — encore bien plus suivi que l'autre! — des horoscopes, comme
c'est aussi celui du naturalisme naef. L'intuition, heureusement tres repandue,
du caractere pueril de telles descriptions de l'etre, engendre trop souvent le
scepticisme, l'eparpillement dans des savoirs fragmentaires abusivement gonfles
en importance ou l'adhesion-refuge e l'une ou l'autre des quelques doctrines etablies.
Si l'acquisition d'une culture philosophique adequate peut parfois permettre une
reprise en main il faut avouer qu'e l'heure actuelle ce qui est propose dans ce
domaine rend la solution tres aleatoire. Le risque est grand de faire fausse
route.La conclusion est qu’en verite il ne paraet pas y avoir de voie meilleure
vers le vrai que celle qui passe par une information, fet-elle succincte, sur
les problemes des fondements de la physique. Compte tenu de la puissance de
cette science en ce qui concerne la description des phenomenes et la creation
de technologies, une telle etude, qui revele aussi, on l'a vu, les bornes
ontologiques d'un tel savoir, est egalement une de celles qui permettent le
mieux d'apprecier sainement, sans triomphalisme deplace mais sans mepris
injustifie non plus, les limites et la force de le pensee serieuse, appuyee sur
l'action et sur l'observation des faits.180…………………………………………………………………………………….
49ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣΕΩΣ
ΔΕΧΟΝΤΑΙ ( Η ΔΕΝ ΑΠΟΚΛΕΙΟΥΝ)μεταξύ άλλων
που αναφέρονται στο Κεφάλαιο το σχετικό με τις απόψεις επιστημόνων (και) :
-Ο Κ.Τσάτσος (Αφορισμοί και Διαλογισμοί Δ)
γράφει « Στη φύση ,η φύση έχει νόμους
και θέτει όρια αμετακίνητα.Στον άνθρωπο η αναγκαιότητα έχει όρια που μπορεί ο
ίδιος να μεταθέτει. Το μεταθετό των ορίων τής αναγκαιότητας που διέπει τον
άνθρωπο,συνιστά την ελευθερία του»
-Κατά τον Kant ο
άνθρωπος έχει ελεύθερη βούληση επειδή το αξιώνει.Ο άνθρωπος ως ον που διαθέτει
αισθήσεις υπόκειται στον νόμο τής αιτιότητας και εδώ επομένως δεν υπάρχει ελευθερία τής
βουλήσεως.Ως λογικά όντα,όμως ,συμμετέχουμε
στον κόσμο « αυτό καθεαυτό» και
ακολουθώντας την « πρακτική λογική» που μας δίνει την δυνατότητα να επιλέγουμε
ηθικά, έχουμε ελεύθερη βούληση. Γιά τον ίδιο ο νόμος τής αιτιότητας είναι
συστατικό τής ανθρώπινης λογικής. Σε άλλο σημείο γράφει « ……..Διότι αν στέκονταν πάντα μπροστά στα
μάτια μας σε όλο το μεγαλείο της ως υποχρεωτική αυθεντία που μιλάει κατευθείαν
στον κόσμο τότε θα ήμασταν νευρόσπαστα τής θέλησής της.Αλλά η φύση μας θέλησε ελεύθερους»
-Η Χριστιανική παράδοση-όπως και σε
άλλο σημείο γράφεται-δέχεται την ηθική ελευθερία,δηλαδή την δυνατότητα τού
ανθρώπου να διακρίνει και να πραγματώνει το αγαθό.
-Ο Δ.Κωτσάκης, υφηγητής τότε (1957)
τής φυσικομαθηματικής Σχολής Πανεπιστημίου και Πολυτεχνείου,(εν: «Η Αρχή της
αιτιότητας κλπ») δέχεται ότι, η αρχή τής
αιτιότητας έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ψυχή, ότι, οι σημερινοί
φυσικοί, έχουν πεισθεί ότι, το θέμα τής ελευθερίας τής βουλήσεως, κείται εκτός
τού πεδίου και τού αντικειμένου των ερευνών τους, σε σχέση με την παγκόσμια
αιτιοκρατία που δεν θα πρέπει να
επεκτείνεται στον πνευματικό κόσμο, ότι,
πρόκειται για περιοχές που μπορούν να συνυπάρξουν, ότι, δεν πρέπει να
γίνεται σύγχυση ορίων και μεθόδων
ερεύνης που ισχύουν σε διαφορετικές
περιοχές, για να καταλήξει ότι, θεωρεί την ελευθερία τής βουλήσεως
πραγματικότητα.
-Κατά τον Max Plank (:Εΐσαγωγή στην
φιλοσοφία τής Επιστήμης σελ.20)ο νόμος τής αιτιότητας αποτελεί μια ευρηματική
αρχή,έναν οδοδείκτη…….τον πολυτιμότερο..για να μάς οδηγήσει μέσα από την πλέον
ετερόκλητη πληθώρα συμβάντων στην
κατεύθυνση που η επιστημονική έρευνα πρέπει να προχωρήσει, για να επιτύχει
γόνιμα αποτελέσματα. Ο Plank δέχεται ότι, στις αντικειμενικές παρατηρήσεις
υπάρχει αυστηρός ντετερμινισμός αλλά από την άποψη τού θεωρούντος υποκειμένου,
υπάρχει άκρα ελευθερία στις αποφάσεις
του και τις πράξεις του,εντός τού περιορισμένου κύκλου τής δράσεώς του.Κατά τον ίδιο αν οι νόμοι που
ανακαλύφθηκαν μέχρι τώρα, δεν είναι σε θέση να εγγυηθούν την ντετερμινιστική εξέλιξη τού συστήματος,
τούτο σημαίνει ότι, απομένει να ανακαλυφθούν και άλλοι νόμοι (Εισαγωγή κλπ.320)
με την έννοια ότι,τα αυτά γεγονότα φαίνονται υπό διαφορετικά
πρίσματα.Ειδικότερα ο Plank ,διακρίνει μεταξύ τού γνωρίζοντος εγώ και τού
θέλοντος εγώ,όπου το μεν πρώτο παίζει τον ρόλο τού παρατηρητού,ενώ το δεύτερο
αναφέρεται στο εγώ τού παρατηρητή.Στις αντικειμενικές παρατηρήσεις,
υπάρχει αυστηρός ντετερμινισμός,ενώ από
την πλευρά τού θεωρούντος
υποκειμένου άκρα ελευθερία στις
αποφάσεις και τις πράξεις του,μέσα στον περιορισμένο κύκλο τής δράσεώς του.Η
ελευθερία αυτή δεν έρχεται σε καμία σύγκρουση προς τον αντικειμενικό ντετερμινισμό γιατί ο
άνθρωπος βουλόμενος, έχει την δυνατότητα
να ενεργεί με ιδίους νόμους με βάση ελατήρια που εκλέγει ο ίδιος,χωρίς να
υπόκειται στην φυσική νομοτέλεια. Ερμηνεύοντας τις θέσεις τού μεγάλου αυτού
επιστήμονα,ο βιογράφος του Dr.Hartmann βλέπει μια διαρχία,που συνίσταται στο ότι,ο
Πλάνκ, πρεσβεύει ότι, τα αυτά γεγονότα,φαίνονται υπό διαφορετικά
πρίσματα.Αλλοτε οι πράξεις μας φαίνονται ελεύθερες και άλλοτε τα ίδια γεγονότα φαίνονται
ως ουσιωδώς συνδεδεμένα και
μάλιστα υπό το πρίσμα τού όμματος Τού Θεού και ότι, το συναίσθημα τής
ελευθερίας ως και το υπεύθυνο τού ανθρώπου μαρτυρούν περί τής ατομικής του
ελευθερίας.-
-Ο Γιανναράς(ο.π.199) γράφει « Μιλάμε για
υποταγή και ταυτόχρονα για
ελευθερία.Στην φαινομενική αυτή αντίφαση,κρύβεται ίσως όλο το νόημα τής
ορθόδοξης ηθικής…….Η έμπρακτη άσκηση τής υποταγής,………. αυτή οδηγεί οριστικά
στην ελευθερία…………..Με μια πρόσφατη θεωρητική διατύπωση, θα λέγαμε ότι, είναι η
υπαρκτική διαφορά, ανάμεσα στο πρόσωπο και τη φύση..…το πραγματικό γεγονός που
διαφοροποιεί, το πρόσωπο από το φυσικό άτομο..Ο τρόπος με τον οποίο ε ί ν α ι
το πρόσωπο, δηλαδή το ή θ ο
ς τού προσώπου είναι η ελευθερία»
- Κατά τον διάσημο, Αμερικανό
φυσικό Arthur Compton, (« The Freedom of Man,New Haven
,1935) η νεωτέρα Φυσική δίνει στοιχεία, που μάς υποβοηθούν να δεχθούμε ότι,όντως υπάρχει ελευθερία βουλήσεως, και δράσεως στον άνθρωπο αφού η
Φυσική αυτή, έχει αποδείξει ότι, τα φυσικά φαινόμενα, δεν υπακούουν σε ακριβείς νόμους και η επιστήμη οφείλει να
εγκαταλείψει την αιτιότητα,ότι, η
επιστήμη περιγράφει τις κινήσεις νεκρών σωματίων και δεν
περιλαμβάνει τις δράσεις των ζωντανών οργανισμών και για τον λόγο αυτό
δεν μπορεί να διεκδικήσει παγκόσμια ισχύ,ότι, είναι δυνατός ο συνδυασμός τής ελευθερίας των ενεργειών τού
ανθρώπου, με την έννοια των φυσικών νόμων……..,ότι, ο άνθρωπος είναι κύριος τού
προορισμού του(« The human meaning of Science,:1940) ……………και ότι, η ελευθερία τού ανθρώπου είναι σύμφωνη με τον φυσικό νόμο.
-Ο Σαρτρ λέγει ότι, ο άνθρωπος είναι κατ’ ανάγκη
ελεύθερος,γιατί η ελευθερία είναι η ουσία του.
-
Ο καθηγητής Νανόπουλος (ό.π. « Από την κοσμογονία κλπ..) γράφει: «ή όλη ύπαρξη τού Σύμπαντος καθορίζεται από
τους νόμους των πιθανοτήτων και τού τυχαίου!……….ίσως και ορισμένες λειτουργίες
τού εγκεφάλου μπορεί να έχουν κβαντική προέλευση. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να
εξηγήσει εύκολα την ελευθερία τής
βούλησης, χρησιμοποιώντας την κατανομή πιθανοτήτων για τις αντιδράσεις μας σ΄ένα συγκεκριμένο εξωτερικό ερέθισμα
……..»(126).Επειδή μιλάμε για τον μικρόκοσμο θα πρέπει να πούμε ότι, η κβαντική
φυσική,μπορεί να έχει σχέση με την
ελευθερία τής βουλήσεως» . Ο ίδιος σε άλλο σημείο(ό.π. 91 επ.) αναφερόμενος
στον τρόπο σκέψεως, λέγει, ότι, οι διάφορες σκέψεις, παραστάσεις ,δράσεις
ενέργειες, ακολουθούν κατανομές
πιθανοτήτων τύπου Heisenberg,ότι, δηλαδή,
σε μια δεδομένη στιγμή, υπάρχει μια πιθανότητα δράσης δική σου, και μπορεί να συμβεί να είναι έτσι ή να είναι αλλοιώς.Ότι, δηλαδή
υπάρχει πρόβλεψη, αλλά μόνον ως προς την
κατανομή της, κ΄έτσι γι αυτόν εξηγείται η ελευθερία τής βουλήσεως.
- Ο sir Arthur Eddington,διακεκριμένος
αστρονόμος,φυσικός και μαθηματικός,
θεωρεί βεβαία την πτώση τής αρχής
τής αιτιότητας στα φυσικά φαινόμενα και
την αντικατάστασή της, από στατιστικούς νόμους.Σύμφωνα με τις απόψεις του,η
ενόραση είναι έξω από την αιτιότητα (:
και… πολλά φαινόμενα με τα οποία ασχολείται η παραψυχολογία,όπως η
συγχρονικότητα),η συνείδηση τού ανθρώπου, αποφασίζει όλως ελευθέρως με βάση
αίτια που δεν αναφέρονται στον υλικό αλλά στον πνευματικό κόσμο, η βούληση
είναι έξω από την αιτιότη τα.Αποκρούει την άποψη ότι, τα ηλεκτρόνια έχουν ένα
είδος ελευθερίας,δέχεται ότι ,δεν υπάρχει απόλυτος σύνδεσμος μεταξύ τής
ελευθερίας τής βουλήσεως και τής αρχής τής αιτιότητας,ότι, οι νόμοι που ισχύουν
για τα φυσικά φαινόμενα δεν μπορούν να επεκταθούν επί τού πνευματικού
κόσμου,ότι, η συνείδηση τού ανθρώπου δρά ελεύθερα, με βάση αίτια που δεν
αναφέρονται στον υλικό κόσμο, και ότι, στην παρούσα αιτιοκρατική αντίληψη των φαινομένων υπάρχει κάποια
ελευθερία κινήσεων.
- O Albert Jacquard( ό.π.74.) γράφει :« Οσο ακριβής και αν είναι η γνώση
τής αρχικής κατάστασης, είναι αδύνατο να
προβλέψουμε την τελική κατάσταση χωρίς να διατρέξουμε όλα τα στάδια.Το
σήμερα δεν επιτρέπει να προβλέψουμε το αύριο. Αυτή η διαπίστωση είναι αρκετή
για να παραδεχθούμε αντίθετα με τον Laplace,ότι, διαθέτουμε ένα χώρο ελευθερίας.Είναι
ανώφελο να επικαλεσθούμε γι΄αυτό την τύχη.Υπάρχει άραγε αυτός ο χώρος
ελευθερίας στη πραγματικότητα;Ένα τέτοιο ερώτημα δεν ανήκει στη δικαιοδοσία τής επιστήμης.Οντας αρκετά
απασχολημένη με το πώς εμφανίζεται η πραγματικότητα, αφήνει τα ερωτήματα αυτά
στους μεταφυσικούς»-Ο Jim Al-Khaili , ενώ
στο τέλος του βιβλίου του, «Οι Δαίμονες κλπ.»συγκαταλέγει την ελευθερία
της βουλήσεως στα θέματα για τα οποία
δεν ελπίζει ότι,θα μπορέσει ποτέ η
επιστήμη να δώσει απάντηση,σε άλλο σημείο (σελ.225 επ) φαίνεται να εκφράζει διαφορετική άποψη.Αφου
δέχεται ότι, η ύπαρξη τής ελεύθερης ούλησης δεν διασώζεται από την
κβαντομηχανική, αλλά χάρις στη θεωρία του Χάους,απαντώντας ευθέως στο σχετικό
ερώτημα γράφει ότι, πιστεύει πώς υπάρχει ελεύθερη βούληση.Αιτιολογεί την θέση αυτή και στο ότι, η αναπόφευκτη μη προβλεψιμότητα που χαρακτηρίζει την λειτουργία ενός
πολύπλοκου συστήματος,όπως ο εγκέφαλός μας, εξασφαλίζει την ελευθερία της
βουλήσεως.
-Ο
φυσικός Corelli γράφει: « όταν λέμε πώς είμαστε ελεύθεροι-και όντως
μπορούμε να είμαστε- σημαίνει ότι,η
συμπεριφορά μας καθορίζεται από αυτό που συμβαίνει μέσα μας,στον εγκέφαλο και όχι από
εξωτερικούς παράγοντες.Το ότι είμαστε ελεύθεροι δεν σημαίνει ότι, η συμπεριφορά μας δεν διέπεται από τους νόμους της φύσης.Σημαίνει
ότι, καθορίζεται από τους νόμους τής
φύσης που ενεργούν στο μυαλό μας.Οι
ελεύθερες αποφάσεις μας καθορίζονται ελεύθερα …από τις αλληλοεπιδράσεις των
νευρώνων…..είναι τόσο ελεύθερες όσο και η αλληοεπίδραση των νευρώνων…..είμαι
εγώ αυτός που αποφασίζει…….. εγώ και
νευρώνες του εγκεφάλου είναι το ίδιο πράγμα..»
-Οι Stephen Hawking & Leonard
Mlodinov (όπ.σελ. 43 επ.218) αφού
σημειώνουν ως προς την ανθρώπινη συμπεριφορά
κάθε πρόβλεψη είναι αδύνατη, αναφερόμενοι στον κόσμο του Conway, γράφουν
ότι, ένα τέτοιο αντικείμενο, θα αποκρινόνταν σε περιβαλλοντικά ερεθίσματα, και
θα φαινόνταν στα μάτια μας,ότι λαμβάνει αποφάσεις. Θα μπορούσε …να διαθέτει
αυτογνωσία; Εδώ οι απόψεις διίστανται.Ορισμένοι θεωρούν τούτο, (δηλαδή ότι έχει
ελεύθερη βούληση) ως αποκλειστικώς ανθρώπινο χαρακτηριστικό.
-Ο Μπερντιάεφ στο θέμα που μας
ενδιαφέρει έχει ως πυρήνα τής σκέψης του την
ελευθερία απαλλαγμένη από κάθε υπαρκτικό προσδιορισμό. Γι' αυτό και την
προσδιορίζει ως μη οντική-ελευθερία. Σαν
κάτι που ταυτίζεται με την κατσταση που βρίσκεται ένα όν, η μη οντική
ελευθερία προηγείται του όντος και προηγείται ως δυνατότητα και μόνο εκείνου
που πρόκειται να γίνει κάθε φορά. Η ουσία του κάθε όντος είναι τελικά η πορεία
προς μια υπέρβαση της εκάστοτε υφιστάμενης κατάστασής του. Η αιτία της
μη-οντικής ελευθερίας που την προσδιορίζει χωρίς να τήν περιχαρακώνει είναι ο
Θεός, η κατεξοχήν ελεύθερη ύπαρξη. Για τον Μπερντιάεφ ο άνθρωπος είναι πρόσωπο,
που ενεργεί ελεύθερα προς την κατεύθυνση του να καταστεί ον.
-Από τον Αρθουρ Καίσλερ(Το φάντασμα
στη Μηχανή) αντιγράφουμε:«Μηχανοποίηση και Ελευθερία 8. Ολόνια σε διαδοχικά
υψηλότερα επίπεδα της ιεραρχίας παρουσιάζουν όλο και πιο περίπλοκα, πιο
πλαστικά και λιγότερο προβλέψιμα σχήματα δραστηριότητας, ενώ στα διαδοχικά
χαμηλότερα επίπεδα ανακαλύπτουμε όλο και πιο μηχανοποιημένα, στερεοτυποποιημένα
και προβλέψιμα σχήματα.8.1 «Ολες οι ικανότητες, είτε ενδογενείς είτε επίκτητες,
με την συνεχή πρακτική τείνουν να μετατρέπονται σέ αυτοματοποιημένες ρουτίνες.
Αυτή ή διεργασία μπορεί να περιγραφεί σαν μια συνεχής μετατροπή «νοητικών» σε «μηχανικές» δραστηριό τητες.8.2
Σέ ίδιες συνθήκες, ένα μονότονο περιβάλλον διευκολύνει τη μηχανοποίηση.8.3
Αντίθετα, νέες ή απρόβλεπτες συγκυρίες απαιτούν ν’ αναφέρονται οι αποφάσεις σε ψηλότερα ιεραρχικά επίπεδα,
μια μετάθεση ανοδική
των ελέγχων από τις «μηχανικές» στις «νοητικές»
δραστηριότητες.8.4 Κάθε ανοδική μετάθεση καθρεφτίζεται άπό μιά ζωηρότερη και
ακριβέστερη συνείδηση της δραστηριότητας πού λαβαίνει χώρα. Και επειδή η
ποικιλία των εναλλακτικών επιλογών αυξάνει
με την αυξανόμενη
περιπλοκότητα σε ψηλότερα
επίπεδα, κάθε ανοδική μετάθεση συνοδεύεται από την
υποκειμενική εμπειρία της ελευθερίας της επιλογής.8.5 Ή ιεραρχική προσέγγιση
αντικαθιστά τις δυιστικές θεωρίες με μία σηριαλιστική υπόθεση στην οποία το «νοητικό» και το
«μηχανικό» παρουσιάζονται σαν σχετικές ιδιότητες μιας ενιαίας διεργασίας, και ή
κυριαρχία της μιας ή της άλλης εξαρτάται από αλλαγές στο επίπεδο τού
έλεγχου της συνεχιζόμενης επιχείρησης.8.6 Ή συνείδηση εμφανίζεται σα μία
αναδυόμενη ιδιότητα στη φυλογένεση και στην οντογένεση, πού, από τις πρωτόγονες
αρχές, εξελίσσεται προς περισσότερο περίπλοκες και συγκεκριμένες καταστάσεις. Είναι ή
ανώτερη εκδήλωση της τά
σης της
Ολοκλήρωσης 8.7 Ό εαυτός δεν
μπορεί ποτέ ν’
αντιπροσωπευτεί απόλυτα μέσα
στην «ίδια του την επίγνωση,ούτε
μπορούν να προβλεφθούν απόλυτα οι πράξεις του από κανένα τέχνασμα διεργασίας
της πληροφορίας,.Και οι δύο απόπειρες οδηγούν σε παλίνδρομή στο άπειρο.
ΕΙΔΙΚΩΤΕΡΑ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ.
Με την Χριστιανική φιλοσοφία και
κοσμοθεωρία τα πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα και εμφανίζονται αντιφάσεις.Δεχόμενη
ευθύνη τού Ανθρώπου για τις πράξεις του, σημαίνει ότι, δέχεται ελευθερία τής
βουλήσεως. Αλλά λογικώς η Ελευθερία προυποθέτει,ταυτίζεται, με το
αυτεξούσιο.Τιμωρούμαι και κρίνομαι γιατί βαρύνομαι γιά τις δικές μου πράξεις,επιλογές και συμπεριφορές που ενήργησα ελευθέρως χωρίς
κανένα εξαναγκασμό. Εδώ όμως υπεισέρχεται ο δογματισμός με την παραδοχή ότι, ο άνθρωπος βαρύνεται με
το προπατορικό αμάρτημα. Γεννάται λοιπόν το ερώτημα,γιατί να ευθύνονται όλοι οι
απόγονοι εκείνων που διέπραξαν το
προπατορικό αμάρτημα; (εκτός βεβαίως αν υποστηρι χθεί.ότι,συνυπήρχαμε-κατά
κάποιο τρόπο- με τους πρωτοπλάστες). Λέγεται –συμβιβαστικώς- βεβαίως, ότι,η
αμαρτία των πρωτοπλαστών εβάρυνε όλους τους απογόνους, μόνον,μέχρις ενός χρονικού σημείου. Ετσι ο προφήτης Ιεζεκιήλ,πού πρέπει να έζησε
700 χρόνια πριν από την έλευση Τού Ιησού Χριστού,προαναγγέλλει ( ΚεφΙΗ στ.20)
ότι, « η αμαρτάνουσα ψυχή αποθανείται ο δε υιός ού λήψεται την αδικία τού
πατρός ουδέ ο πατήρ λήψεται την αδικία τού υιού». Αποκόπτεται –αίρεται δηλαδή
-η τιμωρία εξαιτίας τούαμαρτήματος.Αποκοπή που εδραιώνεται με την έλευση Τού
Ιησού Χριστού. Ας κάνει τον κόπο ο αναγνώστης να διαβάσει από το κατά
Λουκάν το Κεφ.Κ,στιχ,33 επ.Αλλά όλα αυτά
προκαλούν σύγχυση ιδίως αν κανείς ανατρέξει σε ορισμένα χωρία τής Αγίας Γραφής, που δεν δίνουν πειστική και
ομόφωνη απάντηση.
Παρατίθενται:
« ου γαρ υμείς εστέ οι λαλούντες,αλλά
το πνεύμα τού πατρός υμών το λαλούν εν υμίν» (Ματθ.Ι 20)« Ουδείς δύναται ελθείν
προς με εάν μη ο πατήρ ελκύσει αυτόν»(Ιωάννης
Στ 44)( Παράκαμψη τής αντίφασης αυτή, αυτήςεπιτυγχάνεται αν καταργηθεί ο
δυισμός,ο διαχωρισμός Θεός-Ανθρωπος πράγμα που δεν δέχεται η Χριστιανική
δογματική και επίσης η έννοια του χρόνου.)
Ορισμένα χωρία εμφανίζουν Τον Θεό να έχει προεπιλέξει
εκείνους που θα σωθούν,ή τουλάχιστον τους επίλεκτους πράγμα πού
από πρώτη θεώρηση,- -φαίνεται να αντιμάχεται την ελευθερία τής
βουλήσεως.(Αποκ.Ζ 4 «και ήκουσα τον αριθμόν των εσφραγισμένων εκατόν
τεσσαράκοντα χιλιάδες εσφραγισμένοι …..»
(Σημειώνω εδώ ότι, η επιλογή τού αριθμού
αυτού κρύβει πιθανώς ένα συμβολισμό
καθώς ο αριθμός 144 απαντάται και σε άλλα σημεία όπως Αποκ.ΚΑ,17» και εμέτρησε το
τείχος αυτής εκατόν τεσσαράκοντα πηχών») και στην συνέχεια τα άλλα χωρία τού
ιδίου Κεφαλαίου.- (Πρβλ,και Ψαλμοί 138 στιζ.16
« το ακατέργαστόν μου είδον οι οφθαλμοί σου,και επί το βιβλίον
σου,πάντες γραφήσονται ημέρας πλασθήσονται και ουδείς εν αυτοίς»
-Οι Πατέρες τής εκκλησίας θέλουν τον άνθρωπο να έχει την ικανότητα τής ελεύθερης βούλησης
,σε αντίθεση με τα ζώα. Δέχονται το αυτεξούσιο, ως κάτι το οποίο ελέγχουμε και
εξουσιάζουμε. Τα επιχειρήματα που προβάλλουν δεν είναι πάντοτε πειστικά και
σε πολλές φορές υποπίπτουν στο λογικό σφάλμα τής λήψεως τού ζητούμενου Ετσι ο
Γρηγόριος Νύσσης ,όπως παρατηρεί ο Ι.Πλεξίδας, δέχεται ότι ,ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από τον Θεό ελεύθερος, επειδή
εικονίζει τον θεό ο οποίος είναι οντολογικά ελεύθερος και ότι, είναι ελεύθερος
να παρέμβει βλαπτικά στη δημιουργία.
Ως
απόδειξη και εκδήλωση τής ελευθερίας τής βουλήσεως, τοποθετούν το ότι, ο άνθρωπος σκέπτεται, και επομένως,
θα ήταν περιττή η σκέψη, αν δεν ήταν
ελεύθερος. Αλλά η απλοποιημένη διατύπωση ότι, από τη στιγμή που ο άνθρωπος
σκέπτεται, σημαίνει ότι, μπορεί και να πράξει αυτό που σκέπτεται πάσχει εκτός των άλλων γιατί
προεξοφλούν ότι,η υλοποίηση τής σκέψεως(:αναφερόμαστε κυρίως αν μη
αποκλειστικώς στο φυσικό επίπεδο) είναι πάντοτε δυνατή,ότι, δεν υπάρχουν αντίρροπες
δυνάμεις ικανές να εμποδίσουν μια τέτοια υλοποίηση ,όπως η επίδραση τού
περιβάλλοντος ούτε το ότι, η συμπεριφορά
μας προσδιορίζεται, τουλάχιστον κατά ένα ποσοστό, από τα γονίδιά μας,το
κυριώτερο όμως ίσως γιατί δεν λαμβάνει
υπόψη την ύπαρξη και άλλων παραγόντων διαμορφωτικών τής σκέψεως. Στην
απλουστευτική αυτή τοποθέτηση τοποθετούν και την έννοια τής προσωπικής ευθύνης και τής κολάσεως. (Ως προς το θέμα
των εκλεκτών και προνομιούχων κατά τον Θεό,-που σχετίζεται ευθέως με την
ελευθερία της βουλήσεως-ο Max Weber δέχεται ότι ,ο προτεσταντισμός είναι φυτώριο για τον σύγχρονο καπιταλισμό.
Δηλαδή μερικοί, βλέπουν τη συσσώρευση χρήματος,κέρδους,ως απόδειξη του
ότι, είναι οι εκλεκτοί του
Θεού,(πρβλ.Ιουδαική παράδοση σε αντίθεση με τον Χριστιανισμό έτσι που το χρήμα
από μέσο ,γίνεται αυτοσκοπός ή τουλάχιστον απόδειξη μιάς τελειότητας, και
εξαφανίζει την έννοια τής αγάπης και τής ολότητας). Σε μια εκπομπή στις 7-4-2010,από το κανάλι 3 τής
Ελληνικής τηλεόρασης με αναφορά στην αμέσως προηγούμενη παρατήρηση, ο
Γιανναράς, μίλησε για σφάλματα τού προτε
σταντισμού και την σύνδεσή του με τον
καταπιταλισμό καθώς δηλαδή ξεκινά από την άποψη ότι, ο Θεός έχει προκαθορίσει
ποιοι θα σωθούν και ποίοι όχι, βασιζόμενος ίσως και σε χωρία τής Βίβλου που αναφέρονται πιο πάνω.)-Μερικές χριστιανικές απόψεις οδηγούν στη σκέψη
μήπως, η ροσαρμογή στη φύση μας,
σημαίνει υποταγή(;μήπως ελευθερία σημαίνει τελικώς υποταγή σε κάτι). Ότι
,δηλαδή,-σε αναφορά με τον άνθρωπο- ελεύθερος,είναι ο άνθρωπος που ενεργεί,που
υποτάσσεται στο θέλημα τού Θεού που εναρμονίζεται με το θέλημά του (: για τον
γράφοντα, αυτή η εναρμόνιση είναι σε τελευταία ανάλυση και ο ορισμός και η
έννοια τής ηθικής πράξεως) αφού έτσι
ενεργεί συμφώνως με την φύση (του) εφόσον βεβαίως δεχθούμε την «αυθαίρετη»;) θέση
πώς η φύση του ανθρώπου,βρίσκεται στην
υπηρέτηση τού «Σχεδίου» .)-Ας θυμηθούμε την
θεολογική άποψη ότι, η Εύα ανεζήτησε την ελευθερία με την ανυπακοή,ενώ η
Παναγία με την υπακοή.Και ας θυμηθούμε τη ρήση,
«Parere Deo est libertas»(: Ελευθερία είναι η υπακοή στον Θεό.).
50Nassim Nicholas Taleb”
Antifragile :Things that gain from Disorder –Penguin Books
2013
….Likewise with randomness
,uncertainty chaos :you want to use them ,not hide
from them ….We don’t want to just
survive uncertainty ,to just about make
it .We
want to survive uncertainty and in
addition …have the last word ….The mission is
how to domesticate ,even dominate
,even conquer ,the unseen ,the opaque
and the
inexplicable. ..Some thinks
benefit from shocks ; they thrive and
grow when
exposed to volatility ,randomness
,disorder and stressors and love ,, adventure, risk
and uncertainty…..There is no word
for the exact opposite of fragile. Let
us call it
antifragile …which is beyond resilience or robustness .The resilient
resists shocks
and stays the same ;….This
property is behind everything that has changed with
time: evolution…. the antifragile
gets better…antifragility determines the boundary
between what is living
and organic (or complex) …and what is inert…..loves
randomness ….allows us to deal with the unknown, to do things without
understanding them… we are
better at doing than we are
thinking thanks to
antifragility …… makes us
understand fragility better …antifragilty and fragility are
degrees on a spectrum… By
grasping the mechanisms of antifragility
….we can
build a .guide to
non predictive decision making
under uncertainty in
business…and life in
general….Fragility can be measured .;
risk is not measurable
This provides a solution to..the black Swan problem( : the
impossibility of
calculating the risks of consequential events and predicting
4… I wanttolivehappily in
a world I don’t understand…thnks
to the fragilista ,modern culture has
been
increasingly building blindness to the mysterious, the
impenetrable…10…..(I bant to
produce,tricks ..how to todare
tolook our ignorance in the face and not being
ashamed of being human …Steve Jobs : “You have to
work hard to get your
thinking clean
,to make it wimple” 11… George
Santayana : ““A man is morally
free when …he judges the world ,and judges other men, with
” uncompromising
sincerity”…..Logical statements
,or those backed by mathematical
reasoning ….can
and must stand on their own legs…6 ..”
who is governing us e as if the
world
needs someone to govern it.. Scientists use the term “equilibrium” to
describe
balance between opposing forces ,. Stuart Kaufman uses the idea of equilibrium to
separate the different worlds (mechanical-organic)…For something organic
equilibrium in a sense , only
happens with death… a state of normalcy
requires a
certain degree of volatility
……..which explains the harm they are subject to, when
deprived of volatility 60.Not only are we averse to stressors……but
we are
committing crimes against life ,the living science and wisdom
for the sake of
eliminating volatility and variationsk 61..
.commerce and particularly small
commerce is the door to tolerance …..the Phoenician trader in me
or more exactly
that was the intellectual. 17 ..
There is a tension between nature and
individual
organisms…everything alive or organic in nature has to die…….Nature prefers to let
the game continue at the information level ,the genetic code.
So organisms need to
die. letting organisms die… nature has no need to
predict future nature is
antifragile –nature is opportunist ,ruthless and selfish….Consider
…..the situation of
an immortal organism …To survive
,it would need to be completely fit for
all random
events ….the random event does not advertise its arrival….allowing
the the
organism to prepare adjustments to
sustain shocks. …if immortality ..need to predict
the future 69….Evolution benefits from randomness and volatility …the more noise
and disturbances…the more the effect of reproduction of the fittest and
that of
random mutations will play a role
in defining the properties of the next generation…If
there is an extinction of the
entire species…which is part of the game ,this is still
evolution at work
as those species that survive are fittest –evolution is not about a
species but for the whole of nature…..But
the evolution likes randomness up to
some limit. If a calamity
completely kills life on the entire planet ,the fittest will not
survive .Likewise if random
mutations .. at too high a rate ,the fittest
might not
stick, might perhaps reverse
thanks to a new mutation ..nature
is antifragile up to
a point but such point is quite high –it can take a lot of shocks 69…….So in a way
…evolution occurs when harm the individual …organism perish and the benefits are
transferred to others, the surviving ones and future generations….consider the
phenomenon of antibiotic
resistance :The harder you try to harm bacteria , the
stronger the survivors will be
,unless you eradicate them completely. The same with
cancer therapy :often the cancer
cells manage to survive the
toxicity of
chemotherapy and radiation-reproduce faster and take over the void made
by
the weaker cells…70….The errorof
some people benefits others.. The random
element in trial and error is not quite random ,if it is carried out
rationally ,using
errtor as a source of information
…and you make discoveries …71… If you want to
accelerate some one’s death give him a personal doctor 125… To become a
successful philoper king,it
iw..better to start as a kinf than as
philosopher 152…You
are antifragile for a source of
volatility if potential gains exceed
potential losses and
vice versa. 158…...there are areas where mathematics led ..to disaster …and what
about areas
out of the reach of mathematics e 200… There is a casual
illusion that
universities generate wealth and
the useful growth of useful
knowledge 201…
The two world wars// possibly
eight million victims …Switzerland has
about the
lowest rate of violence ,,It is
exactly like saying that nuclear bombs
are safer
because they explode less
often The world is subjected to fewer and fewer acts of
violence ,while wars have the
potential to be more criminal..never has
the world
been more prone to more damages ;
never 98… .Shaiy’s extraction was:
Everything gains or loses from volatility .Fragility is what loses from volatility and
uncertainty .The glass on the
table is short volatility……..The notion
that university
knowledge generates and the growth of useful knowledge 210 economic
wealth ..is
a belief that comes more from superstition than empirism….(in Abu
Dhabi ) their
wealth came from oil ,not from
some vocational Know-how, so I am certain that
their spending on education is
completely sterile and a great transfer
of resources
(rather than milking antifragility by forcing
their citizens to make money
naturally
through circumstances ….Seneca –Ovid: sophistication is born of
need ,and success
of difficulties …Publilius Syrus :
“hominem experiri multa paupertas in bet-poverty
makes experiences ….the expression
is now labeled “post traumatic growth…….there
is no evidence that raising the general level of education,
raises the income at the
level of a country……….203..In 1960
Taiwan had a much lower literacy rate than
the Philippines and half the income per person; Today it
has Taiwan has ten times
the income…..The error in
reasoning, is a bit from wishfully thinking ,because
education is considered”
good”..I wonder why people don’t make
the
epiphenomenal association between
the wealth and something “bad”..say,
decadence, or some other
disease of wealth ,like a high suicide rate, also
generates wealth. 204…But this is
not against adopting governmental educational
policies for noble aims ..reducing
inequality ….access to good literature ..,increasing
freedom for women ..etc. …I am not
saying that universities do not generate
knowledge ..all I say is that
their role is hyped-up and that their members
seemto
exploit some of our gullibility in establishing wrong causal links mostlyon
superficial impressions 205 ….
society. …. Consider the role of heuristic (rule-of-
thumb)Knowledge, imbedded in traditions. Simply,as evolution operates on
individuals ,so does it act on
these tacit unexplainable rules of thumb transmitted
through generations ….my take
is that this evolution is not a competition between
ideas ,but between human and systems based on these ideas, An idea
does not
survive because it is better than competition but rather because the person who
holds it has survived ! 215=! …The difference between human and animals
lies in
the ability to collaborate
…Collaboration has explosive upside …i.e.one plus one
equals more than two …That is pure nonlinearity with explosive benefits ….this is an
argument for unpredictability and Black Swan effects : since you cannot forecast
collaborations and cannot direct them 233… you may replace volatility with other
members of the disorder cluster of the inexpressible with words ….he doubted the
ability of nausea to express the literal ….Wittgenstein with
his insight sacrificed his
life ,his friendships ,his fortune
,his reputation …for the sake of philosophy…Claude
Levi-Strauss showed that non
literate people had their own sense of the concrete .a
holistic way of thinking about their environment in terms of objects and their “
secondary”…Gray showed that what
we call scientific progress can be
just a mirage
258…. True and False ( hence what
we call “belief’) play a poor secondary
role in
human decision; it is the payoff
from the truth and false that dominates 259
Knowledge at all .. do not
help …I am saying …their role is overly hyped –up and
their members seem to exploit some of our gullibility in establishing wrong causal
links mostly on superficial impressions…Education has benefits aside for stabilizing
family incomes (….irony: polished
dinner –partners etc difference between skills at
doing and skills at talking…the more cultured you are
the more you will be trapped
in thinking that you are
effective at you are doing in real
business)..But the idea of
educating people to improve the economy is rather novel..
206 421…
……Innovation is precisely
something that gains from uncertainty :…some people sit
around waiting the uncertainty and using it as a raw
material. Just as our ancestral
hunters…..It ,happens that
everything non linear is convex or
concave ,or both,
depending on the intensity of the stressor…..Everything likes
or hates volatility up to
a point….every big is short volatility So is everything fast.
Big and fast are
abominations ..The Triad gives
us some indication of what should be done to live
in
a world that does not want to be understood..a world whose charm comes from
our inability to understand
it…..The best thing to verify that you are alive ,is by
checking if you like variations…an
ethical life isn’t so when stripped of personal
risks..Distributed randomness ( as
opposed to the concentrated type) is a necessity
not an option: everything is short
volatility .So is every fast..Time is volatility
.Education ,in the sense of
formation characters , personality and acquisition of true
knowledge ,likes disorder ,label driven education and
educators ,abhor disorder.
Some things break because of error
,others don’t .Some theories fall apart ,…;
423…Things in nature move from
resurrection to resurrection 425
.51-E.O.Wilson « Το Μέλλον της Ζωής »
Σημείωση
του εκδότη
«Το
Μέλλον της Ζωής» του Ε. Ο. Wilson .είναι το πλέον επίκαιρο και σημαντικό βιβλίο έως
τώρα, ενός από τους πιο σημαντικούς επιστήμονες στον κόσμο. Είναι ένα φλογερό
κάλεσμα για άμεση και αποφασιστική δράση για να σωθεί η βιολογική κληρονομιά
της Γης και ένα σχέδιο για να επιτευχθεί αυτή η διάσωση.Σήμερα συνειδητοποιούμε
ότι, ο κόσμος μας είναι πολύ πιο πλούσιος από ό,τι εκτιμούσαμε στο παρελθόν.
Όμως, λεηλατείται τόσο πολύ από την ανθρώπινη δραστηριότητα που τα μισά
από τα είδη ίσως εξαφανιστούν στο τέλος του αιώνα μας. Αυτές οι δύο
αντιτασσόμενες αλήθειες -το απρόσμενο μεγαλείο και ο υποτιμημένος κίνδυνος-
έχουν καταστεί επιτακτικά σαφείς κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων
δεκαετιών έρευνας για τη βιολογική ποικιλότητα.
Σε
αυτό το εξαιρετικά ευφυές και τελικά αισιόδοξο βιβλίο, ο Wilson περιγράφει τους θησαυρούς του φυσικού κόσμου
που ίσως χάσουμε για πάντα και τι μπορούμε να κάνουμε για να τους σώσουμε. Σε
πολλές περιπτώσεις είναι ζώα, έντομα και φυτά που μόλις ανακαλύφθηκαν και των
οποίων οι δυνατότητες να μας θρέψουν, να μας προστατεύσουν και να μας
θεραπεύσουν είναι αμέτρητες. Στην πορεία, πραγματεύεται τις ηθικές και
θρησκευτικές βάσεις του κινήματος για την προστασία του περιβάλλοντος και καταρρίπτει
το μύθο ότι, η περιβαλλοντική πολιτική είναι αντίθετη με την οικονομική
ανάπτυξη, επεξηγώντας πώς οι νέες μέθοδοι για την προστασία του
περιβάλλοντος μπορούν να εξασφαλίσουν την μακροπρόθεσμη οικονομική ευημερία.
Το
«Μέλλον της Ζωής» είναι ένας άθλος: μια συγκινητική περιγραφή της βιόσφαιράς
μας και ένας οδηγός για την προστασία όλων των ειδών της, περι λαμβανομένου του
ανθρώπου.»
Πρόλογος(Ένα
γράμμα στον Θόρω)
..Οι
τροχοί της οργανικής εξέλιξης γυρίζουν με ρυθμό χιλιετιών πολύ
αργά….Χρησιμοποίησες την ένδεια για να εξασφαλίσεις ,έστω οριακά ,μια
ελεύθερη ύπαρξη. Τα ανθρώπινα όντα φαίνεται ότι,
έχουν ένα
ένστικτο να χειρίζονται το περιβάλλον, περιγράφοντάς το και ονοματίζοντάς το, πράγμα που είναι και η αρχή κάθε επιστήμης….H
αναζήτηση της πληρότητας και του πλούτου, είναι θαυμαστά
ανθρώπινη ..Η τάση του ανθρώπου είναι να
αγκαλιάζει τον φυσικό κόσμο …Η αβεβαιότητα που νοιώθουμε δεν είναι κατάρα. Είναι
απλώς η ανθρώπινη κατάσταση. Είμαστε ευφυή
όντα προσαρμοσμένα
…να παλεύουμε για προσωπικούς στόχους μέσα
από την συνεργασία …Η ζωή μας είναι
άλυτο πρόβλημα ,δυναμική διαδικασία
αναζήτησης ενός απροσδιόριστου στόχου…Η φύση του Δυτικού κόσμου
είναι αβρααμική.. ..Ενας Αρμαγεδδών πλησιάζει στις αρχές της τρίτης χιλιετίας
…Πρόκειται για την καταστροφή του πλανήτη μας από μια υπεράφθονη
και πολυμήχανη πραγματικότητα.
ΩΣ
ΤΑ ΠΕΡΑΤΑ ΤΗΣ ΓΗΣ Το σύνολο τής ζωής …είναι μια μεμβράνη
οργανισμών τυλιγμένη γύρω από την Γή. ..συνεχής
..πλάσματα …ουσιαστικά καταλαμβάνουν ως και την τελευταία σπιθαμή εδάφους
της Γης…υπακούν στην θεμελιώδη αρχή της βιογεωγραφίας
κατά την οποία όπου υπάρχει ρευστό νερό, οργανικά μόρια και ενεργειακή πηγή
,υπάρχει ζωή. Δεδομένης παντού σχεδόν οργανικής ύλης και κάποιου είδους ενέργειας
,το καθοριστικό στοιχείο στην Γη είναι το νερό.31…Εκεί μοναδικά κύτταρα,
ακόμη και μη ορατά ως ζωντανά στο γυμνό μάτι θα αναπτύσσονται και
θα αναπαράγονται ,ή τουλάχιστον θα βρίσκονται σε νάρκη ‘ώσπου να τα
ξαναδραστηριοποιήσει η επανεμφάνιση του ρευστού νερού.32…Η θερμοκρασία
των υποθαλάσσιων αφρών κοντά στις αποικίες βακτηρίων του Pyrolobus fumarit 34 πλησιάζει
τους 349ο C .Το
απόλυτο ανώτατο όριο της ζωής γενικά ..πιστεύεται ότι, είναι γύρω
στους 149Ο C,όπου
οι οργανισμοί δεν μπορούν να διατηρήσουν την ακεραιότητα του DNA τους και τις πρωτεΐνες από τις οποίες
εξαρτώνται οι γνωστές μορφές ζωής….το βαθύτερο σημείο των ωκεανών του
κόσμου , είναι 11.033 μέτρα 35 ………………Ένας άνθρωπος που εκτίθεται σε ενέργεια
ακτινοβολίας 1.000 rad, η
δόση που εκλύθηκε στις πυρηνικές εκρήξεις της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι,
πεθαίνει μέσα σε μία με δύο εβδομάδας. Σε ραδιενέργεια 1.000 φορές μεγαλύτερη,
ενός εκατομμυρίου rad, η
ανάπτυξη του Deinococcus
επιβραδύνεται, όμως όλα τα βακτήρια επιβιώνουν. Στα 1,75 εκατομμύρια rad, το 37% επιζεί, και ακόμη και στα 3
εκατομμύρια rad ένας
μικρός αριθμός εξακολουθεί να αντέχει. Το μυστικό αυτού του υπερ-μικρόβιου
είναι η εκπληκτική του ικανότητα να επιδιορθώνει το σπασμένο DNA. Όλοι οι οργανισμοί έχουν ένα ένζυμο που μπορεί να
αντικαταστήσει κομμάτια τού χρωμοσώματος που έχουν αποκοπεί εξαιτίας της
ραδιενέργειας, από κάποια χημική ουσία, ή από κάποιο ατύχημα. Το συμβατικότερο
βακτήριο Escherichia coli, εξέχων
κάτοικος του ανθρώπινου έντερου, μπορεί να επισκευάσει δύο ή τρία σπασίματα
κάθε φορά. Το υπερ-μικρόβιο μπορεί να επιδιορθώσει πεντακόσια σπασίματα. Οι
ειδικές μοριακές τεχνικές που χρησιμοποιεί παραμένουν άγνωστες. ….ακόμη και
αν εξαλείφονταν όλη η ζωή οι μικροσκοπικοί τρωγλοδύτες θα
επιβίωναν . είχαν αρκετό χρόνο ,ένα δισεκατομμύριο χρόνια ίσως
,θα ανέπτυσσαν κατά πάσαν πιθανότητα 37 νέες μορφές ικανές να
αποικίσουν την επιφάνεια και να ξαναδημιουργήσουν τον βασισμένο
στην φωτοσύνθεση προ της καταστροφής, κόσμο….το νερό θα μπορούσε να είναι
ρευστό, έως περίπου 30 χιλιόμετρα από την επιφάνεια 38. Ας
υποθέσουμε ότι, αυτότροφοι4------ μικροοργανισμοί,
αντίστοιχοι με αυτούς της Γης δημιουργούνται δίχως ηλιακό φώς ,θα
μπορούσαν άραγε με την σειρά τους γεννήσουν στο στύγιο σκότος κάποιο
είδος ζωής; ..Μια πρόσφατη ανακάλυψη στο πλανήτη Γή, υποδηλώνει
ότι, μια τέτοια ανεξάρτητη εξέλιξη σύνθετων μορφών ζωής μπορεί να
συμβεί.41 Στον κόσμο έχουν βρεθεί περίπου 1,5ως 1.8
εκατομμύρια είδη ,αλλά οι υπολογισμοί τού αληθινού αριθμού των
ζωντανών ειδών ποικίλουν ανάλογα με την χρησιμοποιημένη μέθοδο, από 3,6
έως 100 ή παραπάνω εκατομμύρια 45 Στον πυθμένα του ωκεανού ,δηλαδή το 70%
της επιφανείας της Γής, και τα 36 γνωστά ζωικά φύλα,οι ανώτερες και πιο
περιεκτικές ομάδες στην ταξινομική ιεραρχία, απαντώνται εκεί ,ενώ μονάχα
10 στην ξηρά.49…10.000 είδη ονοματισμένα είδη μυρμηγκιών, πιθανόν πολύ
περισσότερα …..Εχουν περιγραφεί διεθνώς κάπου 272.000 είδη ανθοφόρων φυτών,
πιθανώς πολύ περισσότερα 51 Πιστεύεται ότι ,στα τροπικά βροχόφιλα
δάση του πλανήτη.,κατοικούν πάνω από τα μισά φυτικά και ζωικά είδη στον κόσμο
55 Η μεμβράνη της βιόσφαιρας που καλύπτει την Γή,,είναι το θαύμα που μας
δωρίθηκε..Και η τραγωδία μας ,γιατί ένα μεγάλο μέρος της χάνεται
για πάντα ,προτού μάθουμε τους καλύτερους τρόπους για να την
απολαύσουμε και να την χρησιμποιήσουμε.57 Η ΣΤΕΝΩΠΟΣ Ο 20ος αιώνας
περίοδος εκθετικής επιστημο νικής προόδου …επίσης μια σκοτεινή
θηριώδης εποχή πολέμων ,γενοκτονιών …με την ανθρωπότητα να έχει αφανίσει
το φυσικό περιβάλλον και εξαντλήσει ανέμελα τους μη ανανεώσιμους
πόρους του πλανήτη. Και εξαλείψει ολόκληρα οικοσυ στήματα
,και να εξαφανίσει είδη που υπήρχαν εδώ και χιλιετίες. 59 Λογικό
επομέ νως να βλέπουμε το μέλλον ως στενωπό ,όπου η επιστήμη και η τεχνολογία,
συν δυασμένες με την έλλειψη αυτοσυνειδησίας και με παλαιολιθική ξεροκεφαλιά,
μας οδήγησαν στο σήμερα. …Ο Οικονομολόγος επικεντρώνει την προσοχή
του στην παραγωγή και την κατανάλωση ..61 Η συλλογιστική
βασίζεται σε ακριβή μοντέλα λογικών επιλογών και
βραχυπρόθεσμα χρονοδιαγράμματα. Οι παράμετροί του είναι το ΑΕΠ.,το
εμπορικό ισοζύγιο και ο δείκτης ανταγωνιστικότητας ..Επιμένει ότι, ο πλανήτης
είναι εξαντλημένος και κινδυνεύει . Ο Περιβαλλοντολόγος δέχεται
ότι, από πολλές απόψεις, η ανθρώπινη κατάσταση έχει βελτιωθεί…64 ,ότι,
δεν έχουμε την πολυτέλεια να αγνοούμε την εξάρτηση της οικονομίας
και της κοινωνικής προόδου από την περιβαλλοντική τους βάση, δηλαδή τις
πλουτοπαραγωγικές πηγές, ότι, το περιβάλλον αφανίζεται κάτω από τα πόδια
μας. Αν οι πλουτοπαραγωγικές πηγές, κυρίως το πόσιμο νερό και η αρόσιμη γή
συνεχίσουν να ελαττώνονται με τον σημερινό κατά κεφαλήν ρυθμό τους, η
οικονομική άνθηση θα επιβραδυνθεί και τότε η προσπάθεια να
αυξηθεί η παραγωγική γη, θα αφανίσει ένα μεγάλο κομμάτι της παγκόσμιας
πανίδας και χλωρίδας….Υπολογίστηκε ότι, ο ανθρώπινος πληθυσμός2
υπερέβη γύρω στο 1978 την δυνατότητα της Γής να τον
συντηρεί…Εως το 2000 είχεν υπερβεί κατά 1,4 φορές αυτή την
δυνατότητα1.,…66 .Ο άνθρωπος καταστρέφει την βιοποικιλότητα
συμβατικό ΑΕΠ,θα αντικατασταθεί από τον πιο περιεκτικό
Δείκτη Πραγματικής Προόδου που συμπεριλαμβάνει εκτιμήσεις του
περιβαλλοντικού κόστους της οικονομικώς δραστηριότητας, όπως προτείνουν
πολλοί οικονομολόγοι κ.α .67.Ο τύπος αύξησης του ανθρώπινου
πληθυσμού τον 20ο αιώνα ήταν περισσότερο χαρακτηριστικός
των βακτηρίων παρά των πρωτευόντων. Όταν ο Homo sapiens ξεπέρασε το όριο των 6.000.000.000 είχαμε
υπερβεί έως 100 φορές την βιομάζα3 οποιουδήποτε μεγάλου
είδους που υπήρξε ποτέ στην ξηρά. Τον 20ο αιώνα προστέθηκαν
περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο, από ό,τι σ’όλη την προηγούμενη ανθρώπινη
ιστορία Ο παγκόσμιος μέσος αριθμός παιδιών ανά γυναίκα έπεσε
από τα 4,4 το 1960 στα 2,6 το 2000 …68 Όταν το όριο αυτό υπερβαίνει το
2,1,η ανθρωπότητα εξακολουθεί θεωρητικά να αυξάνεται εκθετικά…,69 ..Αν η
γεννητικότητα παραμείνει στον τρέχοντα ρυθμό αύξησης ,έως το 2050
71 ο πληθυσμός θα φθάσει τα 14,4δισεκατομμύρια. 72 Σε τουλάχιστον
68 από τις χώρες, πάνω από το 40% του πληθυσμού είναι κάτω των 15 ετών …73
Το πόσο πληθυσμό μπορεί να θρέψει οριακά ο πλανήτης ,εξαρτάται από τρείς
συνθήκες: πόσο μακριά στο μέλλον αναμένεται να φθάσουν οι δυνατότητες του
πλανήτη, πόσο ομοιόμορφη θα είναι η κατανομή των
πλουτοπαραγωγικών πηγών και τι ποιότητα ζωής έχει στόχο
το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας …..Υπάρχουν δύο τρόποι να
σταματήσουμε προτού φθάσουμε στο χείλος. Είτε ο εκβιομη χανισμένος
πληθυσμός να κινηθεί, προς τα κάτω στην τροφική αλυσσίδα ,είτε η
εσοδεία από την παραγωγική γη παγκοσμίως αυξηθεί πάνω από 50%.74
Η Γή σε αντίθεση με τους υπόλοιπους πλανήτες του ηλιακοί μας συστήματος
δεν βρίσκεται σε ισορροπία. Εξαρτάται από το κέλυφός της, για να
δημιουργεί τις ειδικές συνθή κες στις οποίες μπορεί να συντηρηθεί η
ζωή….Η βιόσφαιρα δημιουργεί τον ξεχωριστό μας κόσμο ,ξανά και ξανά κάθε
μέρα ..και τον συγκρατεί σε μια μοναδική τρεμάμενη υλική
ανισορροπία..Όταν αλλάζουμε την βιόσφαιρα προς οιανδήποτε
κατεύθυνση, ωθούμε το περιβάλλον μακριά από τον ευαίσθητο χορό της
βιολογίας. 83 Η σχετική αδιαφορία προς το περιβάλλον πηγάζει
,πιστεύω, βα θιά μέσα απ΄την ανθρώπινη φύση. Ο ανθρώπινος
εγκέφαλος, προφανώς εξελίχθηκε ώστε να ενδιαφέρεται μόνον για
ένα συγκεκριμένο τόπο ,περιορισμένο αριθμό συγγενών και δυό-τρείς γενιές
στο μέλλον…Εχουμε την έμφυτη τάλση να αγνοούμε κάθε μακρινή πιθανότητα
που δεν χρειάζεται ακόμη να εξετασθεί. Σκεφτόμαστε κοντόφθαλμα
γιατί πρόκειται για αναπόσπαστο κομμάτι παλαιολιθικής μας
κληρονομιάς. Για εκατοντάδες χιλιετίες αυτοί που δούλευαν
αποσκοπώντας στο βραχυπρόθεσμο κέρδος, μέσα σε ένα μι 84 κρό
κύκλο συγγε νών και φίλων ζούσαν περισσότερο και άφηναν πιο πολλούς
απογόνους -ακόμη κι ‘ όταν οι συλλογικές τους προσπάθειες έκαναν τις ηγεμονίες
και τις αυτοκρατορίες να καταρρέουν γύρω τους. Η μακροπρόθεσμη προοπτική
που μπορεί να έσωζε τους μακρινούς απογόνους τους, απαιτούσε ένα όραμα κι
έναν εκτεταμένο αλτρουισμό που είναι δύσκολο να επιτευχθούν …. Το μεγάλο
δίλημμα της περιβαλλοντικής σκέψης πηγάζει από αυτή την διαμάχη
ανάμεσα στις βραχυπρόθεσμες και τις μακροπρόθεσμες αξίες.. Είναι σχετικά εύκολο
να επιλέγει κανείς αξίες- για το εγγύς μέλλον της φυλής ή της χώρας του.
Το να επιλέγει πάλι αξίες για το μακρινό μέλλον είναι επίσης σχετικά
εύκολο, θεωρητικά τουλάχιστον. Το να συνδυάσει αυτά τα δύο για να
δημιουργήσει μια παγκόσμια περιβαλλοντική ηθική από την άλλη , πολύ
δύσκολο. Πρέπει όμως να τα συνδυάσουμε . γιατί μια παγκόσμια περιβαλλοντική
ηθική είναι το μόνον που μπορεί να βγάλει με ασφάλεια την ανθρωπότητα και
την υπόλοιπη ζωή ,από την στενωπό, στην οποία το είδος μας τόσο άκριτα εισήλθε.
85 ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΟΧΥΡΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Το ΑΕΠ και η κατά κεφαλήν
αύξηση της κατανάλωσης αυξάνονται.. η κατάσταση της βιόσφαιρας
χειροτερεύει….Από το 1970 έως το 1995 ο δείκτης για την WWF5 έπεσε στο 30%.Στις αρχές της δεκαετίας του
1990 είχε επιταχυνθεί σε 3% το χρόνο 87 Σχεδόν μηδαμινή η συμβολή
τής θρησκείας στο ζήτημα του περιβάλλοντος ..Τα ιερά κείμενα των
αβρααμικών θρησκειών δεν περιλαμβάνουν παρά ελάχιστες εντολές
σχετικά με τον υπόλοιπο έμβιο κόσμο ,…Οι συγγραφείς των σχετικών κειμένων δεν
γνώριζαν τίποτε περί οικολογίας …Υπεπληθυσμός και ανάπτυξη
συρρικνώνουν παντού τους φυσικούς βιοτόπους και την
βιοποικιλότητα. Τυπικό παράδειγμα η Χαβάη, όπου η βιοποικιλότητα
είναι εξαιρετικά τεχνητή.88 Η εξάλειψη των ενδιαιτημάτων είναι η πιο
καταστροφική και λιγότερο το άμετρο κυνήγι 99 Όσο μικρότερος ο πληθυσμός
, τόσο ψηλότερο το ποσοστό της ομομιξίας με αποτέλεσμα να έχουμε
διπλές δόσεις ελαττωματικών γονιδίων που προκαλούν στειρότητα και
πρόωρο θάνατο. 107 Η αποψίλωση των δασών εξαιτίας και της εξάπλωσης της
γεωργίας 109 Έχει χαθεί πάνω από το 60% των εύκρατων δασών
φυλλοβόλων …Εως το 1950 τα δάση της Γής με παλαιά βλάστηση κάλυπταν 50
εκατομμύρια τετρ.χιλ. ..σήμερα μόνον 34 εκατομμύρια τ.χ.110 μείωση ενδιαι τημάτων
οδηγεί σε μείωση των ειδών που μπορούν να επιβιώσουν εντός των 110 Το
μεγαλύτερο φυσικό καταφύγιο της Γής…,,,είναι το δάσος του Αμαζονίου…¨οσο
πελώριο και άν είναι ,δεν είναι ασφαλές. Οι χώρες των οποίων είναι ιδιοκτησία
αυτή η άγρια περιοχή την βλέπουν ως πηγή ξυλείας και Γή της
Επαγγελίας για τους φτωχούς των πόλεων ενώ αυτοί που χαράζουν
την στρατηγική των εταιρειών προ βλέπουν τεράστια κέρδη από την
καλλιέργεια τροπικών φυτών στο αποψιλωμένο έδαφος 114 Υπάρχει πιθανότητα
αλυσιδωτής κλιματικής επιδείνωσης: Κόβονται δένδρα, μειώνεται η βροχόπτωση,
χάνονται και άλλα δένδρα.120..Στην παγκόσμια πίεση που ασκείται στον
φυσικό από την καταστροφή των ενδιαιτημάτων και την κλιματική αληγή,
προστίθεται η εισαγόμενη πλημμύρα ξενικών ειδών .126 Η πλημμύρα της
μετανάστευσης θα συνεχισθεί 127 Η εμπειρία δείχνει
αρνητική κατά 100% στο ότι ο παρεπόμενος εμπλουτισμός της πανίδας και της
χλωρίδας θα μπορούσε να σταθεί περισσότερο επωφελής παρά
επιβλαβής. Μόνον αν στην είσοδο υπάρχουν περιορισμοί και την ελέγχαμε προσεκτικά
επιτρέποντάς την στον ελάχιστο αριθμό των ασφαλών και χρήσιμων ειδών
…ίσως να γέρναμε την πλάστι γγα προς την άλλη μεριά…. Στην δική τους πατρίδα
αυτοί οι ετερόχθονες περιορίζονται από φυσικούς εχθρούς…. ,απαλλαγμένοι απ’
αυτούς ,,στο καινούριο περιβάλλον που τους φιλοξενεί, μερικοί πληθαίνουν
κατακόρυφα και εξαπλώνονται .Από μερικές απόψεις είναι επωφελείς, από
άλλες είναι με το παραπάνω επιβλαβείς. 128Φανταστείτε τον
φυσικό κόσμο εκατό χρόνια από τώρα ,αν συνεχιστούν οι τρέχουσες περιβαλλοντικές
τάσεις.: 133 .Το 2100 υπάρχουν ακόμη πανέμορφα τοπία, σαν πίνακες του
Τέρνερ, σε πολλά μέρη του κόσμου. Οι άνθρωπο απολαμβάνουν ακόμη τις
χιονοσκέπαστες βουνοκορυφές, τα μαστιγωμένα από το κύμα ακρωτήρια, τα ορμητικά
ρεύματα: που πέφτουν αφρισμένα σε βαθιές γαλήνιες λίμνες.Τι γίνεται όμως
με την έμβια Φύση; Ο τεράστιος ανθρώπινος πληθυσμός, έχοντας επιτέλους
σταθεροποιηθεί στα 9 με 10 δισεκατομμύρια, καταλαμβάνει ολόκληρο το
κατοικήσι_τμήμα του πλανήτη, που έχει μετατραπεί σε πυκνό μωσαϊκό αγρών
με σιτηρά, δενδροφυτειών, δρόμων και κατοικιών. Χάρη στην μαζική αφαλάτωση, που
έχει πιά το 2100, τις νέες μεθόδους μεταφοράς του γλυκού νερού και
άρδευση, οι ξηρότερες περιοχές, έχουν μετατραπεί από καφετιές σε κίτρινες και
πράσινες. Η παγκόσμια παραγωγή _ τροφής ανά εκτάριό
βρίσκεται πολύ πάνω από τα επίπεδα του 2000. Τα περισσότερα από τα 50.000
είδη εν δυνάμει βρώσιμων φυτών καλλιεργούνται, ενώ η γενετική μηχανική
έχει εφαρμο στεί για να ωθήσει τα παλαιότερα είδη καλλιεργούμενων φυτών
προς τα παραγωγικά όριά τους.Ένας παγκόσμιος τεχνο-επιστημονικός πολιτισμός
έχει γεννηθεί μέσα από τις φυλετικές και ταξικές συγκρούσεις που
όμως εξακολουθούν να σιγοβράζουν. Οι άνθρωποι το 2100 τρέφονται και μορφώνονται
καλύτερα απ’ ό,τι το 2000 όμως η μεγάλη πλειονότητα βρίσκεται στον
αναπτυσσόμενο κόσμο και παραμένει φτωχή ακόμη και με τα κριτήρια των-
εκβιομηχανισμένων χωρών πριν από' έναν αιώνα. Σε ένα πλανήτη προορισμένο
να παραμείνει υπερκατοικημένος και τον 22ο αιώνα, οι προνομιούχες
πλούσιες χώρες εξακολουθούν να βρίσκονται σε σύγκρουση με τις αγανακτισμένες
φτωχές. Οι πόλεμοι σπανίζουν και η τρομοκρατία έχει ελαττωθεί, όμως είναι ένας
κόσμος σε ένταση , που υποφέρει ακόμη από τις βασανιστικές αντιφάσεις της
ανθρώπινης φύσης 134 Η ανθρωπότητα γερνά γοργά το 2100. Έχουν παρασχεθεί
τα μέσα για την εξάλειψη των περισσότερων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων αυτών
που οφείλονταν σε γενετικά ελαττώματα. Οι ιατρικές παροχές έχουν βελτιωθεί
εντυπωσιακά παντού. Το πιο συγκλονιστικό είναι η μεγαλύτερη διάρκεια
ζωής, που αγοράζεται με υπέρογκες αυξήσεις στο κόστος της ιατρικής περίθαλψης.
Οι υπερεκατονταετείς είναι κάτι κοινό. Οι αιτίες της γήρανσης είναι γνωστές
και, σε αντιστάθμισμα, έχουν πέσει οι αριθμοί των γεννήσεων, ιδιαίτερα στις
πλουσιότερες χώρες, που επιστρα τεύουν όλο και περισσότερους νέους ανθρώπους
από τις φτωχότερες. Η γενετική «ομογενοποίηση» του παγκόσμιου πληθυσμού μέσω
της εξωγαμίας, ήδη σε προχωρημένο στάδιο το 2000, έχει επιταχυνθεί.. Υπάρχει
περισσότερη γενετική ποικιλότητα στους τοπικούς πληθυσμούς, αλλά λιγότερη
μεταξύ των πληθυσμών απ’ ό,τι το 2000. Οι βιολογικές φυλές εξαφανίζονται όλο
και πιο πολύ από τη μία γενιά στην άλλη.Καμία απ’ αυτές τις αλλαγές δεν έχει αλλάξει στο
ελάχιστο την ανθρώπινη φύση. Όσο προηγμένες κι αν είναι η επιστήμη και η
τεχνολογία μας, όσο προχωρημένος κι αν είναι ο πολιτισμός μας ή ισχυροί οι
ρομποτικοί βοηθοί μας, ο Homo Sapiens παραμένει
το 2100 ένα σχετικά αμετάβλητο είδος. Εκεί βρίσκονται η δύναμη και η αδυναμία
μας. Είναι φύση όλων των βιολογικών ειδών να πολλαπλα σιάζονται να εξαπλώνονται
αλόγιστα μέχρι το περιβάλλον να αντιδράσει.. Αυτή η αντίδραση συνίσταται σε
βρόχους ανάδρασης -αρρώστιες, σιτοδείες, πόλεμοι, ανταγωνισμός για τους
λιγοστούς φυσικούς πόρους- οι οποίοι εντείνονται μέχρι να ελαττωθεί η πίεση στο
περιβάλλον. Προσθέστε σε αυτά το βρόχο ανάδρασης πού διαθέτει μόνο ο Homo Sapiens και μπορεί να ανακόψει όλες τις υπόλοιπες: τη
συνειδητή αυτοσυγκράτηση. Αν συνεχιστούν οι τάσεις του 2000,όπως 135-
πέθεσα σε αυτό το σενάριο σημαίνει ότι,δεν δείχτηκε αυτοσυγκράτηση. Το
2100 ο φυσικός κόσμος υποφέρει φριχτά. Τα μεθοριακά δάση έχουν κατά μεγάλο
μέρος χαθεί -οι παρθένες περιοχές του Αμαζονίου, του Κονγκό, της Νέας Γουινέας.
αποτελούν παρελθόν- και μαζί τους τα περισσότερα καυτά σημεία της
βιοποικιλότητας. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι, οι ποταμοί και άλλα υδατικά
ενδιαιτήματα έχουν υποβαθμι στεί τραγικά . Μαζί με αυτά, τα πλουσιότερα των
οικοσυστημάτων έχουν ι χαθεί τα μισά ή παραπάνω από τα φυτικά και ζωικά είδη
της Γης. Μονάχα μερικά κομμάτια άγριων ενδιαιτημάτων συνεχίζουν να
υπάρχουν ως κατάλοιπα εδώ κι εκεί, προστατευόμενα από τις κυβερνήσεις και
τους ιδιώτες ιδιοκτήτες που υπήρξαν αρκετά πλούσιοι και σώφρονες ώστε να
τα προφυλάξουν καθώς η ανθρώπινη παλίρροια σάρωνε τον πλανήτη.Όπως και η ανθρώπινη
γενετική ποικιλότητα, αυτή η κατακερματισμένη βιοποικιλότητα που επιβίωσε
ως το 2100 έχει απλοποιηθεί γεωγραφικά. Η παγκόσμια ροή ξενικών
οργανισμών έχει κατακλύσει κάθε πανίδα και χλωρίδα\ με ετερόχθονες από πολλές
άλλες πανίδες και χλωρίδες. Ταξιδεύοντας σε όλο τον κόσμο και σε
οποιοδήποτε γεωγραφικό πλάτος, συναντά κανείς βασικά τον ίδιο μικρό
αριθμό ξενόφερτών πτηνών, θηλαστικών, εντόμων και μικρόβι ων. Αυτοί
οι ευνοημένοι ξένοι απαρτίζουν το μικρό πλήθος τα ταξιδιωτών που ταξιδεύουν
καλύτερα στις διεθνοποιημένες εμπορικές μεταφορές μας και ευδοκιμούν στους
απλοποιημένους βιότοπους που έχουμε δημιουργήσει. Μια – πιο
γερασμένη και σοφή ανθρωπότητα αντιλαμβάνεται πολύ καλά -όμως είναι
πια αργά- ότι, η Γη είναι ένα μέρος πολύ φτωχότερο απ’ ό,τι το 2000 και θα παραμείνει
έτσι για πάντα ,Έτσι ίσως να είναι ο κόσμος του 2100 -αν συνεχιστούν οι
τωρινές τάσεις. Η πιο αξιομνημόνευτη κληρονομιά του 21ου
136 αιώνα θα γίνει η Εποχή της Μοναξιάς που
περιμένει την ανθρωπότητα.- Η διαθήκη που θα έχουμε αφήσει μπορεί να
λέγει τα εξής.-Δεν κληροδοτούμε τις τεχνητές ζούγκλες της Χαβάης και λόγγους
εκεί που κάποτε ευδοκιμούσε το πελώριο δάσος του Αμαζονίου , μαζί
με μερικά απομεινάρια άγριας φύσης εδώ κι’- εκεί. τα οποία επιλέξαμε να μην
αφανί σουμε, Αυτόπου καλείστε εσείς να κάνετε είναι να δημιουργήσατε με
την γενετική μηχανική νέα είδη (φυτών και ζώων και κάπως να τα
συνταιριάζετε για να ζήσουν ελεύθερα σε τεχνητά. οικοσυστήματα. Κατανοούμε ότι,
αυτό το εγχείρημα μπορεί να σταθεί αδύνατο. Είμαστε βέβαιοι ότι — εσάς
θα σας απωθεί ακόμη και η σκέψη ότι, θα μπορούσατε να κάνετε
κάτι τέτοιο. Σας ευχόμαστε καλή τύχη. Και αν προ
σπαθήσετε και επιτύχετε, λυπούμαστε που τα δημιουργήματα σας δεν θα είναι
ποτέ τόσο ικανοποιητικά όσο η αρχική πλάση. Δεχθείτε την συγγνώμη μας και
αυτή, την οπτικοακουστική βιβλιοθήκη που δείχνει τον θαυμαστό κόσμο τού πάλαι
ποτέ. 137 Ο ΠΛΑΝΗΤΙΚΟΣ ΦΟΝΙΑΣ…Τα ακραία μέτρα διάσωσης είναι
πολυδάπανα και χρονοβόρα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν μονάχα για να
βοηθήσουν ένα ελάχιστο ποσοστό των χιλιάδων κρίσιμα απειλουμένων ειδών
φυτών και ζώων. 146…Τουλάχιστον 976 είδη δένδρων από τα 100.000 γνωστά
στην επιστήμη παγκοσμίως, αντιμετωπίζουν τον ίδιο κίνδυνο 153
αφανισμού.154 Πολλές εξαφανίσεις έχουν περάσει απαρατήρητες. Γιατί
τα είδη ήσαν τόσο σπάνια που εξαφανίστηκαν πριν ανακαλυφθούν
155..Η ανθρωπότητα όταν αφανίζει την βιοποικιλότητα καταναλώνει
προχωρώντας από την κορυφή της τροφικής αλυσίδας προς την βάση.
Ανάμεσα στα ζωικά είδη πρώτα χάνονται τα μεγάλα βραδυκίνητα και τα εύγεστα .
Είναι κανόνας παντού στον, κόσμο πώς όποτε εισήλθαν άνθρωποι σε
παρθένο περιβάλλον το μεγαλύτερο μέρος της μεγαπανίδας σύντομα εξαφανίστηκε .Τα
μικρότερα και ταχύτερα είδη κατάφεραν να επιβιώσουν σε μικρότερους αριθμούς. Οι
αρχαιολόγοι έχουν βρεί,ότι, οι επιθανάτιοι σπασμοί, ενός είδους διαρκούν
λίγους αιώνες ή το περισσότερο χιλιετίες.158 …Τα ίχνη του Homo Sapiens κατά συρροή
δολοφόνου φθάνουν παντού στον κόσμο. 160..Η εξαφάνιση ειδών
είναι παγκόσμιο φαινόμενο .Κατά την αρχή τής διήθησης όσο πιο παλαιά συνέβη
το πρώτο κύμα εξαφάνισης, εξαιτίας των ανθρώπων ,τόσο χαμηλότερος είναι ο
ρυθμός εξαφάνισης σήμερα.163…Ολες οι ήπειροι, με εξαίρεση την Ανταρκτική είχαν
κάποιο είδος μεγαπανίδα πριν από την εξάπλωση της ανθρωπότητας. Μόνο η Αφρική
και η Ασία γλύτωσαν από το αφανιστικό αυτό κύμα.165…..Οι πρώτοι Homo Sapiens εμφανίστηκαν, εξαπλώθηκαν και συνεξελίχθηκαν
,μαζύ με την υπόλοιπη πανίδα και χλωρίδα που ως αποτέλεσμα
είχαν να αποκρίνονται στην θερμότητα τον χρόνο να προσαρμοσθούν
γενετικά στην παρουσία του ανθρώπου. 166 Την περίοδο της
Εδέμ..πριν από 450 εκατομμύρια χρόνια, η ταχύτητα εξαφάνισης ήταν κατά μέσο όρο
στην κοντινότερη τάξη μεγέθους (δύναμη του δέκα_) ..ένα είδος ανά
εκατομμύριο κάθε χρόνο …Η εξαφάνιση σήμερα είναι καταστροφικώς
υψηλή,περίπου χίλιες έως δέκα φορές ταχύτερη από εκείνη πριν
να αρχίσουν οι άνθρωποι ν ασκούν μεγάλη πίεση το περιβάλλον. 167…Η
ταχύτητα δημιουργίας νέων ειδών την περίοδο τής Εδέμ ήταν περίπου ένα
είδος στο ένα εκατομμύριο κάθε χρόνο…Η βιοποικιλότητα μετρημένη σε
είδη ,γένη ή οικογένειες και στην ξηρά και στην θάλασσα ,είναι
σήμερα διπλά σια από τον μέσο όρο των τελευταίων 450 εκατομμυρίων
ετών 168 Αν και είναι δυνατόν να προβλέψουμε την εξαφάνιση νέων
ειδών για το εγγύς μέλλον, μια τέτοια πρόβλεψη είναι αδύνατη για το μακρινό
μέλλον. Ο προφανής λόγος είναι ότι, η πορεία εξαρτάται από την
ανθρώπινη επιλογή Αν αποφασίζονταν σήμερα να παγώσουν όλες οι
προσπάθειες για την προστασία του περιβάλλοντος στο τωρινό επίπεδο ενώ θα
επιτρεπόταν με την ίδια ταχύτητα η αποψίλωση των δασών και
άλλες μορφές περιβαλλοντικής καταστροφής, μπορούμε να πούμε με
ασφάλεια ότι, τουλάχιστον το 1/5των ειδών φυτών και ζώων θα έχουν
χαθεί ή καταδικα σθεί,σε πρόωρη εξαφάνιση έως το 2030 και τα μισά ως το τέλος
του αιώνα.,Απ΄την άλλη αν καταβληθεί ολόψυχη προσπάθεια να σωθούν τα
πλουσιότερα από βιολο γική σκοπιά μέρη του φυσικού κόσμου, η
απώλεια μπορεί ναν μειωθεί τουλά χιστον κατά 50%.Η ζοφερή
αρχαιολογία των εξαφανισμένων ειδών μάς έχει διδάξει τα εξής
μαθήματα.
-Ο
ευγενής άγριος δεν υπήρξε ποτέ
-Η
κατοικημένη Εδέμ ήταν ένα σφαγείο
-Ο
ευρεθείς παράδεισος είναι χαμένος παράδεισο. 171
. Η
ανθρωπότητα έχει παίξει ως τώρα το ρόλο του πλανητικού φονιά, ασχολούμενη
μονάχα με τη δική της βραχυπρόθεσμη επιβίωση. Έχουμε κόψει ένα μεγάλο
κομμάτι απ΄την καρδιά της βιοποικιλότητας. Η ηθική της προστασίας του
περιβάλλοντος:, είτε εκφράζεται ως ταμπού, είτε ως τοτεμισμός είτε ως επιστήμη,
είναι γενικά πολύ αργοπορημένη και λιγοστή για να σώσει τις πιο ευάλωτες από
τις έμβιες μορφής. Αν η Έμι, ο ρινόκερος της Σουμάτρας, μπορούσε να
μιλήσει, ενδεχομένως να μας έλεγε ότι, ο 21ος αιώνας δεν αποτελεί εξαίρεση ως
τώρα. Κι εγώ θα αποκρινόμουν αγγίζοντάς την πάλι καθησυχαστικά. Τώρα γνωρίζουμε περισσότερα ·
σχετικά με το πρόβλημα, Έμι- δεν είναι πολύ αργά.
Ξέρουμε τι να κάνουμε. Ίσως να δράσουμε εγκαίρως 172
ΠΟΣΟ ΑΞΙΖΕΙ Η ΒΙΟΣΦΑΙΡΑ1;..Εμείς οι Homo Sapiens ..ορίσαμε καλά την περιοχή μας
…εξαφανίζουμε σιγά- σιγά τους δρυοκολάπτες. Καθώς οι βιότοποι
συρρικνώνονται, η εξάπλωση και οι αριθμοί των ειδών …μειώνονται ….η τεράστια
πλειονότητα χάνεται απαρατήρητη.176 …η πολύ μεγάλη εξάρτηση από τα
τεχνικά μέσα ,δηλαδή από υποκατάστατα του περιβάλλοντος, θέτει σε
κίνδυνο όχι μόνον την βιόσφαιρα ……,αλλά την ίδια την
ανθρωπότητα. Η αλιεία των ωκεάνιων ψαριών σήμερα αποφέρει 2,5
δισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία των ΗΠΑ και 85 διεθνώς…Όμως δεν θα
αυξηθεί άλλο γιατί η έκταση του ωκεανού είναι συγκεκριμένη και η
ποσότητα των οργανισμών …αμετάβλητη. 178 … Στην προστασία της φύσης η
ποικιλία μετρά.…όσο περισσότερα είδη κατοικούν σε ένα οικοσύστημα
τόσο αυτό είναι πιο παραγωγικό και σταθερό 181 Σε πυρκαγιές σε πευκοδάση,
η θερμότητα της φωτιάς προκαλεί την βλάστηση αδρανών σπόρων ,γενετικώς
προσαρμοσμένων γενετικά να αποκρίνονται στην θερμότητα 182..Η
βιοποικιλότητα γεννά περισσότερη βιοποικιλότητα 183..Αλλά η υψηλή
ποικιλότητα μπορεί να ελαττώσει την σταθε ρότητα των επί μέρους ειδών, γιατί
υπό συγκεκριμένες συνθήκες ….οι συνδεόμενες διακυμάνσεις των ειδών μπορεί
αυξήσουν την αστάθεια στην αφθονία τους κάνοντας κάποια είδη να ποικίλουν
περισσότερο στους αριθμούς των και επομένως εκθέτοντάς τα στον κίνδυνο
εξαφάνισης 184……αφανίζουμε πολύ περισσότερους θώκους από όσους
δημιουργούμε, φυτών 186…Η γεωργία είναι ένας από τους ζωτικούς τομείς που
θα αναβαθμιστούν από την προσοχή στα εναπομένοντα άγρια είδη. Η παγκόσμια
διαθέσιμη ποσότητα τροφής, 188 κρέμεται από ένα λεπτό νήμα
βιοποικιλότητας 90 % παράγεται από μόλις περισσότερα από 100 είδη
από τα 5.000 γνωστά είδη….Και τα 250.000 είδη φυτών δηλαδή
όλα τα είδη οργανισμών είναι δυνάμει δωρητές γονιδίων που
είναι δυνατόν να μεταφερθούν μέσω της γενετικής μηχανικής σε είδη
καλλιεργούμενων φυτών για να βελτιωθεί η απόδοσή τους,με την
εισαγωγή κατάλληλων κομματιών DNA για την δημιουργίας νέων ποικιλιών 189 Ο
ψεκασμός με εντομοκτόνα δεν είναι αναγκαίος στα γενετικώς τροποποιημένα φυτά
γιατί αυτά κάνουν μόνα τους την δουλειά….Ομως η γενετική μηχανική
προκάλεσε αντιδράσεις γιατί κατά κάποιο τρόπο άλλαξαν την φυσική μας
τάξη καθώς και αυτήν 190 της κοινωνίας..Αληθώς υπάρχουν
αρκετοί βάσιμοι λόγοι για ανησυχία με την γενετική μηχανική.
Ετσι:
-Πολλοί
άνθρωποι και όχι μόνον φιλόσοφοι και θεολόγοι προβληματίζονται από
την ηθική της διαγονιδιακής εξέλιξης, με αποτέλεσμα να
σκέπτονται το μέχρι που θα πρέπει να επιτραπεί να
φθάσει η γενετική μέθοδος, να παραμένει ανοικτό ηθικό ζήτημα.
-Οι συνέπειες
για την ανθρώπινη υγεία είναι δύσκολο να προβλεφθούν και σίγου ρα
δεν είναι ποτέ χωρίς κινδύνους.
-
Τα διαγονίδια μπορεί να αποδράσουν από τα τροποποιημένα φυτά σε πλησίον τους,
άγρια συγγενικά τους είδη, 192
-Τα
γενετικώς τροποποιημένα φυτά μπορεί να ελαττώσουν την βιολογική ποικιλότητα
με άλλους τρόπους 193
-Πολλοί
άνθρωποι ,με βάση τις δυνητικές απειλές θεωρούν, ότι, απώλεσαν με την
γενετική μηχανική ένα τμήμα της ελευθερίας .Γι αυτούς η
γενετική μηχανική για την γεωργία είναι ό,τι η πυρηνική μηχανική για την
ενέργεια.
Το
πρόβλημά μας είναι πώς θα τραφούν εκατομμύρια καινούριοι άνθρωποι την
υπόλοιπη ζωή, δίχως όμως να παγιδευτούμε …Κανένας δεν γνωρίζει
την ακριβή λύση στο δίλημμα αυτό…Τα οφέλη πρέπει να απορρεύσουν από
μια «αειπράσινη»6 επανάσταση ,με στόχο η παραγωγή να
ξεπεράσει κατά πολύ το επίπεδο που επιτεύχθηκε στην δεκαετία του
1960,χρησιμοποιώντας τεχνολογία 194 και ρυθμιστική πολιτική
πιο προχωρημένες και πιο ασφαλείς.195 Η εξαγωγή πλούτου από ένα
οικοσύστημα μπορεί να είναι καταστροφική ή ευεγερτική. Η βιοθηρία ( : η
εξερεύνηση της άγριας βιοποικιλότητας προς αναζήτηση χρήσιμων
πλουτοπαραγωγικών πηγών)με την ελάχιστη διατάραξη είναι η οδός του
μέλλοντος…Οπλο τους, του δώρου της βιοποικιλότητας αντανακλάται στα
προϊόντα που εξάγουν ήδη οι ιθαγενείς των τροπικών δασών, χρησιμοποιώντας
μόνον γνώσεις του τόπου τους και χαμηλή τεχνολογία ,του είδους που
μεταδίδεται μόνον με την επίδειξη και την προφορική διδασκαλία. 204 Η
βιοθηρία μπορεί να είναι επωφελής και για την
παραδοσιακή οικονομία και για την προστασία του περιβάλλοντος.
207..Η προστασία του έμβιου κόσμου είναι απαραίτητη για την
μακροπρόθεσμη υλική ερημία και την υγεία μας. Πέρα όμως απ’αυτό
έχει σημασία και με τα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου είδους και την
εικόνα που έχει ο ίδιος για τον εαυτό του.208 ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ
ΤΗΣ ΖΩΗΣ….. Η πιθανότερη απάντηση του τι κινδυνεύουμε να χάσουμε για πάντα
το έτος 3000: είναι ένα μεγάλο μέρος της υπόλοιπης ζωής και μέρος
αυτού που σημαίνει να είσαι άνθρωπος Φαντάζομαι ότι, μερικοί
εραστές της Τεχνολογίας 209…θα διαφωνήσουν . Στο κάτω κάτω της γραφής, τι
σημαίνει να είσαι άνθρωπος; Έχουμε ταξιδέψει ως εδώ- θα
συνεχίσουμε. Όσο για την υπόλοιπη ζωή, θα συνεχίσει επίσης να
υπάρχει, λογικά θα είμαστε σε θέση να βάλουμε σε υγρό άζωτο γονιμοποιημένα αβγά
και κλωνοποιήσιμους ιστούς απειλούμενων ειδών και να τα
χρησιμοποιήσουμε αργότερα για να ξαναφτιάξουμε τα κατεστραμμένα οικοσυστήματα.
Κι αυτό, ακόμη μπορεί να μην είναι απαραίτητο: με τον καιρό μπορεί
δημιουργηθούν με την γενετική μηχανική ολότελα καινούργια οικοσυστήματα,
προσφορότερα για τις ανθρώπινες ανάγκες, από τα παλαιότερα. Ο Homo Sapiens μπορεί να
επιλέξει καθ οδόν να επανασχεδιάσει τον εαυτό του, με στόχο την καλύτερη ζωή σε
μια νέα βιολογική τάξη δικής μας κατασκευής. Αυτή είναι η θεωρητική κατάληξη
της τεχνομανίας, σχέση με το φυσικό κόσμο. Η επιτακτική απάντηση, κατά την
γνώμη μου, είναι ότι, το να ακολουθήσουμε ακόμη και εν μέρει αυτόν το
δρόμο αποτελεί επικίνδυνο, στοίχημα, μία και μόνο ζαριά στην οποία
ποντάρουμε το μέλλον της ζωής. Το να ξαναζωντανέψουμε ή να κατασκευάσουμε
τεχνητά τα χιλιάδες αναγκαία είδη -πιθανώς εκατομμύρια, όταν οι ακόμη
σε μεγάλο βαθμό άγνωστοι μικροοργανισμοί θα έχουν κατα γραφεί- και να τα
βάλουμε μαζί σε λειτουργικά οικοσυστήματα, είναι κάτι αδιανόητο για τη σημερινή
επιστήμη. Κάθε είδος είναι προσαρμοσμένο σε συγκεκριμένα υλικά και
χημικά περιβάλλοντα μέσα στο ενδιαίτημά του. Έχει
εξελιχθεί για να ταιριάζει με συγκεκριμένα άλλα είδη κατά τρόπο που οι βιολόγοι
μόλις αρχίζουν να κατανοούν. Η κατασκευή τεχνητών οικοσυστημάτων σε γυμνό
έδαφος ή σε άδειο νερό δεν είναι περισσότερο κατορθωτή από το ξαναζωντάνεμα πτωμάτων
διατηρημένων σε βαθιά ψύξη. Και το να επανασχεδιάσουμε τον ανθρώπινο γονότυπο,
για να ταιριάζει καλύτερα στην κατεστραμμένη βιόσφαιρα είναι ένα σενάριο
210 τρόμου και επιστημονικής φαντασίας. Ας παραμείνει εκεί στην
σφαίρα της φαντασίας. Υπάρχει ακόμη ένας λόγος για να μην πάρουμε αυτό το
ρίσκο, να μην αφήσουμε να χαθεί ο φυσικός κόσμος. Ας υπο- θύσουμε, χάριν
συζητήσεως, ότι, είναι δυνατόν να κατασκευαστούν νέα είδη και να φτιαχτούν
σταθερά οικοσυστήματα από αυτά. Θα έπρεπε να προχωρήσουμε βασισμένοι σε αυτήν
τη μακρινή πιθανότητα και, χάριν του βραχυπρόθεσμου κέρδους, να
επιτρέψουμε να χαθούν τα αρχικά είδη και οικοσυστήματα; Ναι; Να
σβήσουμε την ζωντανή ιστορία της Γης; Τότε γιατί να μην κάψουμε τις
βιβλιοθήκες και τις πινακοθή- κες ,να μην κάνουμε τα μουσικά όργανα καυσόξυλα,
να μην πολτοποιήσουμε τις παρτιτούρες, να μην εξαφανίσουμε τον Σαίξπηρ,
τον Μπετόβεν, τον Γκαίτε, τους Μπιτλς, αφού όλα τά -ή τουλάχιστον σχετικά καλά
υποκατάστατα τους- μπορούν να αναδημιουργηθούν.
Το
ζήτημα, όπως σε όλες τις μεγάλες αποφάσεις, είναι ηθικό. Η επιστήμη και η
τεχνολογία είναι αυτό που μπορούμε να κάνουμε- η ηθική είναι
αυτό που συμφωνούμε ότι οφείλουμε- ή δεν οφείλουμε να κάνουμε. Ο
ηθικός κώδικας από τον οποίο πηγάζουν τέτοιες ηθικές αποφάσεις είναι ένα σύστημα
από κανόνες, από πρότυπα συμπεριφοράς, που στηρίζουν κάποια αξία, και οι
αξίες με την σειρά τους εξαρτώνται από το στόχο. Ο στόχος, είτε προσωπικός
είτε παγκόσμιος, είτε απόρροια της συνεί δησης είτε διατυπωμένος σε ιερά
κείμενα, εκφράζει την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και την
κοινωνία μας. Εν ολίγοις, η ηθική εξελίσσεται με διακριτά βήματα, από την
εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, στον στόχο, στην αξία, στις ηθικές
επιταγές, στην ηθική συλλογιστική.
Μια
ηθική προστασίας του περιβάλλοντος είναι αυτή που αποσκοπεί να
κληροδοτηθεί στις μέλλουσες γενιές το μεγα 211 λύτερο μέρος του μη
ανθρώπινου κόσμου.- Kάθε
είδος αποτελεί ένα αριστούργημα ……είναι μια ζωντανή βιβλιοθήκη 212…έχει
ιστορία ενός εκατομμυρίου χρόνων… Η ηθική αξία που τεκμηριώνεται από την
μελέτη της βιολογίας είναι ότι, οι μορφές γύρω μας είναι
πολύ παληές και περίπλοκες και δυνητικά πολύ χρήσιμες για να
απορριφτούν αψήφιστα….Ολα τα εί220 δη σήμερα μοιράζονται συγκριμένα
θεμελιώδη μοριακά ,χαρακτη ριστικά…..είναι σωστό να πούμε 213..ότι,
συνολικά η βιόσφαιρα άρχισε να σκέπτεται όταν γεννήθηκε ο άνθρωπος. Αν η
υπόλοιπη ζωή είναι το σώμα ,εμείς είμαστε ο ο νούς. Η θέση μας στην
φύση, από ηθική σκοπιά είναι να νοιαζόσαστε για την πλάση και να
προστατεύσουμε την ζωή στον πλανήτη…….214 Η αίσθηση της γενετικής
ενότητας, τής συγγένειας και της βαθιάς ιστορίας είναι από τις αξίες που
μας δένουν με το έμβιο περιβάλλον. Είναι μηχανισμοί επιβίωσης για
τον εαυτό μας και το είδος μας. Προστατεύοντας την
βιολογική ποικιλότητα επενδύομε στην αθανασία. Έχουν
αναφαίρετα δικαιώματα και τα άλλα είδη 215 ..Η αισθητική των δένδρων μας οδηγεί
στο ερώτημα της προέλευσης των βιοφιλικών ενστίκτων ..Η ανθρώπινη προτίμηση
ενδιαιτήματος συμφωνεί με την παραδοχή ότι, η ανθρωπότητα ξεκίνησε
στις σαβάνες και τα μεταβατικά αφρικανικά δάση…Ο homo sapiens είναι ίσως εξειδι κευμένος γενετικά για
το προγονικό περιβάλλον …Κάθε είδος που κινείται με τις δικές του δυνάμεις
,,,,ενστικτωδώς αναζητεί το ενδιαίτημα όπου πρέπει να κατοικήσει για να
επιβιώσει και να αναπαραχθεί..219 5% της χερσαίας γήινης επιφάνειας
καίγεται κάθε χρόνο και τα σύννεφα των οξειδίων του αζώτου ταξιδεύουν
στον πλανήτη μας 231 Δεν πηγαίνουμε σαν το ρομπότ ως
το κοντινότερο λιβάδι ..Ο εγκέφαλος έχει την προδιάθεση να
αποκτήσει συγκεκριμένες προτιμήσεις …το επιβεβαιώνουν και οι
ψυχολόγοι..Η ευχέρεια στην γλώσσα εμφανίζεται ενωρίτερα απ’ό,τι στα μαθηματικά
….τα παιδιά στα δεκατρία ως τα δεκαεπτά, αποκτούν ηθική σε σχέση με
την ευημερία των ζώων και την προστασία των ειδών. 221 Μεγάλη η
σημασία της βιοφιλίας για την προληπτική ιατρική. Τα βιολογικά ένστικτα
είναι δυνατόν να λογιστούν ως ένας από τους ευτυχείς παραλο γισμούς
της ανθρωπότητας όπως η επιλογή των γυναικών να κάνουν λιγότερα παιδιά όταν
είναι οικονομικά ασφαλείς….225 …Παρά τις προόδους της επιστήμης
,αρτηριοσκλήρωση της στεφανιαίας τους στους νέους κλπ δεν έχουν μειεωθεί.
Ολες αυτές οι καταστάσεις είναι δυνατόν να επιβραδυνθούν ή και να αποφευχθούν
με προληπτικά μέτρα που περιλαμβάνουν στις περισσότερες περιπτώσεις και σε
συνάρτηση με το ζήτημα που θέλω να θέσω ,την επανασύνδεση με τον φυσικό
κόσμο ….Σύντροφος της βιοφιλίας είναι η βιοφοβία..226 που
προκαλείται ευκολότερα από πηγές κινδύνου που έχουν υπάρξει στο παρελθόν.
227… κάποια στιγμή στην ζωή μας λαχταρούμε ενστικτωδώς να
βρούμε την πύλη του επίγειου παραδείσου. Κανείς δεν είναι βέβαιος
πώς προέκυψε το παράξενο αυτό γνώρισμα της ανθρώπινης φύσης, όμως η
εξελικτική γενετική μάς λέγει ότι, αν έστω και ένα μονάχα
άτομο στα χίλια, επιβίωνε εξαιτίας μιας γενετικής προδιάθεσης για
εξερεύνηση του αγνώστου και επιμονή,..τότε με το πέρασμα του χρόνου και πολλών
γενεών η φυσική επιλογή θα ενστάλαζε σε όλο το ανθρώπινο είδος την
προδιάθεση νά αναρωτιέται και να τολμά 235 Χρειαζόμαστε την φύση
και ιδιαίτερα τα παρθένα οχυρά της. 235 Είναι ο ξένος κόσμος που
γέννησε το είδος μας και το σπίτι στο οποίο μπορούμε με ασφάλεια να
γυρίσουμε .Προσφέρει επιλογές που το πνεύμα μας σχεδιάστηκε
για να απολαμβάνει 236 Η ΛΥΣΗ Οι θνητοί άνθρωποι βλάπτονται, όπως ο
Ανταίος από την Γή, όμως εμείς οι ίδιοι το προκαλούμε στον εαυτό μας κι
αυτό συνεπάγεται την εξής διαφορά: Οι ενέργειές μας εξασθενίζουν και
την Γή……Αυτό είναι αποτέλεσμα λανθασμένης επιλογής κεφαλαίου ….επιλέγουμε
επένδυση που θα μας απέφερε όλο και περισσότερα αλλά με βραχυπρόθεσμη
λήξη 237 Τα κύρια στοιχεία του φυσικού κεφαλαίου …είναι πεπερασμένα και
δεν υπόκεινται σε ανάλογη αύξηση κεφαλαίου. 238 Η απάντηση που δίνω
για την βιολογική ένδεια είναι συγκρατημένα αισιόδοξη.239 Η καινούργια
στρατηγική αρχίζει από την ηθική που δεν είναι πολιτισμικό
κατασκεύασμα, αλλά ο ζωτικός συνδετικός ιστός της κοινωνίας με το οποίο
πραγματοποιούνται οι συναλλαγές, και γίνονται σεβαστές οι σχετικές συμφωνίες
ώστε να διασφαλίζεται η επιβίωση ….Υπάρχουν ενδείξεις ότι, υπάρχει
ένστικτο ηθικής συμπεριφοράς ή απαίτηση ηθικής συμπεριφοράς από
τους άλλους 240.Ολοι δηλώνου υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος .Από
την άλλη πλευρά ουδείς λέγει :Ας τα ξαναδώσουμε όλα στην φύση» ….Η
ανθρωποκεντρική ηθική (:να περικόψουμε λίγο εδώ,λίγο εκεί) σκέπτεται για
το περιβάλλον βραχυπρόθεσμα ενώ, ο υπέρμαχος της περιβαλλοντικής
μακροπρόθεσμα. 241 Το πρώτο βήμα. :Απαλλαγή μας από οποιαδήποτε αντίληψη
εγγενούς ηθικής ανωτερότητας Το δεύτερο: αφοπλισμός 242.Η στρατηγική
που κατέστρωσαν ειδικοί επί τού θέματος ,περιλαμβάνει κατά τα κύρια
σημεία :;1.Να σωθούν αμέσως τα ενδιαιτήματα που κινδυνεύουν
περισσότερο και στεγάζουν τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ειδών.2 Να
διατηρηθούν ανέπαφα τα 5 απομένοντα μεθόρια δάσης( βροχόφιλα λεκάνης
Αμαζονίου και Γουινέας , τα εύκρατα δάση κωνοφόρων Καναδά, και
Αλάσκας και Ρωσίας Φιλανδίας Σκανδναβίκας.3 Να σταματήσει κάθε υλοτόμηση
παλιών δασών .να μετατοπίσει η υλοτομική βιομηχανία τις δραστηριότητες της
προ την καλλιέργεια δένδρων σε εκτάσεις που έχουν ήδη μετατραπεί.
255 4.Η προσοχή να επικεντρωθεί στα λιμναία και ποτάμια συστήματα.5
Να προσδιορισθούν με ακρίβεια τα θαλάσσια καυτά σημεία του
κόσμου(κοραλλιογενείς ύφαλοι κλπ) και να αντιμετωπισθούν με την ίδια προσοχή όπως
τα χερσαία. 256 6.Ολοκλήρωση χαρτογράφησης της παγκόσμιας βιοποικιλότητας
7.Να χρησιμοποιηθεί η βιοποικιλότητα ώστε να ωφεληθεί η παγκόσμια
οικονιμία.257 Όλοκληρο το φάσμα των παγκόσμιων οικοσυστημάτων να
περιλαμβάνεται σε μια παγκόσμια στρατηγική για την προστασία του
περιβάλλοντος 8.Νά γίνει επικερδής η προστασία του περιβάλλοντος 9.Να
χρησιμοποιηθεί πιο αποτελεσματικά η παγκόσμια βιοποικιλότητα 10.Να
ξεκινήσουν προγράμματα αποκατάστασης , για να αυξηθεί το
παραχωρημένο στην φύση ποσοστό της Γής., 258 11.Να υποστηριχθεί ο
πληθυσμιακός προγραμματισμός ώστε να οδηγηθεί η ανθρωπότητα σε μικρότερη
βιομάζα και ευχάριστο μέλλον με την βιοποικιλότητα να ανθεί γύρω της. 259 Για
την παγκόσμια προστασία του περιβάλλοντος μονάχα το ένα χιλιοστό του ετήσιου
εθνικού προϊόντος( : 30 δισεκατομμύρια από τα 30 τρισεκατομμύρια
δολλάρια)θα αρκούσε για να επιτευχθεί ο στόχος στο μεγαλύτερο μέρος
του….Η προστασία των φυσικών καταφυγίων του κόσμου, θα μπορούσε να
χρηματοδοτηθεί από τον φόρο του καφέ « 1% ανά φλιτζάνι » 260.
Το
κύριο πρόβλημα του νέου αιώνα, όπως έχω αναφέρει, είναι πώς να αποκτήσουν οι
φτωχοί ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο και ταυτόχρονα να διατηρηθεί όσο
περισσότερο γίνεται από την υπόλοιπη ζωή. Και οι άποροι και η όλο και μικρότερη
βιολογική ποικιλότητα βρίσκονται, ως επί το πλείστον στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Οι φτωχοί, από τους οποίους κάπου 800 εκατομμύρια ζουν χωρίς αποχέτευση, καθαρό νερό
και επαρκή τροφή, έχουν λίγες ελπίδες να αναπτυχθούν σε ένα ερημωμένο
περιβάλλον. Αντιστρόφως, τα φυσικά περιβάλλοντα όπου υπάρχει η περισσότερη
βιοποικιλότητα δεν μπορούν να επιζήσουν από την πίεση των διψασμένων για γη
ανθρώπων που δεν έχουν πού αλλού να πάνε.
Ελπίζω
να αιτιολόγησα την πεποίθηση, κοινή σε πολλούς σκεπτόμενους ανθρώπους
κάθε κοινωνικής θέσης και επαγγέλματος, ότι, το πρόβλημα μπορεί να λυθεί.
Υπάρχουν επαρκείς πόροι. Αυτοί που τους ελέγχουν έχουν πολλούς λόγους για να
επιτύχουν αυτόν το στόχο, ανάμεσα στους οποίους είναι και η ίδια τους η
ασφάλεια. Τελικά, όμως, η επιτυχία ή η αποτυχία θα εξαρτηθεί από μια ηθική
απόφαση, μια απόφαση για την οποία όσοι βρίσκονται σήμερα εν ζωή θα
χαρακτηριστούν και θα κριθούν από όλες τις επόμενες γενιές. Πιστεύω ότι, θα
επιλέξουμε σοφά. Ένας πολιτισμός ικανός να φαντάζεται τον Θεό και να ξεκινά να αποικίσει
το διάστημα θα βρει τρόπο να σώσει την ακεραιότητα αυτού του πλανήτη και
της υπέροχης ζωής που φιλοξενεί. 297
--
Ερεθίσματα για μια προσέγγιση στη Παραψυχολογία.
(Περισσότερα στην ιστοσελίδα μου «
γ.α.Κουκουβίνος»υπό την ετικέτα Γ.ΚΟΥΚΟΥΒΙΝΟΣ/ΠΑΠΑΨΥΧΟΛΟΓΙΑ) Αν ο
ενδιαφερόμενος έχει υπολογιστή μπορώ να του στείλω ολόκληρο το
κείμενο ώστε να διαβάζεται πιο εύκολα.,
Ουσιαστικά πρόκειται για (ατελές)διάγραμμα που
παρατίθεται με την ελπίδα ότι θα κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγφνώστη για
περαιτέρω έρευνα.
………………………………………………………………………………
Τα σχετικά φαινόμενα ονομάζονται
φαινόμενα PSI και περιλαμβάνουν τα
φαινόμενα ESP (extra sensory perception) τα φαινόμενα PK
(τηλεκίνηση) την αστρική προβολή και άλλα….Γενικώς τα φαινόμενα
αφορούν αντίληψη, και πληροφορίες που δεν επιτυγχάνονται με τις αναγνωρισμένες
αισθήσεις,αλλά με τον νού. Ο όρος αποδίδεται στον Frederic Myersand
και υιοθετήθηκε από τον ψυχολόγο τού Duke University, J. B. Rhine
για να δηλώσει ψυχικές ικανότητες, τηλεπάθεια,διακοή κλπ. Μερικοί αναφέρουν τα
φαινόμενα ESP ως έκτη αίσθηση ,ένστικτο κλπ. Τα φαινόμενα αυτά κείνται
έξω από την επιστήμη.
Η παραψυχολογία που είναι η μελέτη,των
παραπάνω παρακανονικών φαινομένων, τα περιγράφει,τα ταξινομεί,αλλά
χωρίς να έχει δώσει μέχρι στιγμής, αποδεκτή επιστημονική εξήγηση
.
Η προσέγγιση προς την τηλεπάθεια , βρίσκεται,κατά τη
γνώμη μου σε έμμεση(τουλάχιστον) σχέση και με την Θεοσοφική
Εταιρεία,που μεταξύ των σκοπών και στόχων της, έχει την έρευνα των
ανερμήνευτων νόμων τής φύσεως και των λανθανουσών δυνάμεων τού ανθρώπου.
Προκύπτει βεβαίως εδώ, το ερώτημα, αν η
αποκάλυψη- ενεργοποίησή ερμηνεία -των φαινομένων αυτών, οφελεί και
αν μπορεί να χρησιμεύσει στην πνευματική εξέλιξη τού ανθρώπου και πώς .
Ο στόχος και τα ερωτήματα αυτά κείνται έξω από την έρευνα των
περισσότερων ερευνητών.
Γράφει ο Αρθουρ Καίσλερ στο «Οι ρίζες της
Σύμπτωσης»
«Το 1932, ένας έκτακτος καθηγητής της
Ψυχολογίας, o Δρ. J.B.Rhine και η γυναίκα του Δρ. Louise Rhine, πήραν την άδεια
να εγκαταστήσουν επίσημα το Παραψυχολογικό τους Εργαστήριο στο τμήμα της Ψυχο¬λογίας
του Καθηγητή Willian Mc Dougall. ’Ηταν ένα γεγονός υψίστης συμβολικής σημασίας-
η έρευνα γύρω από τα απίθανα θέματα της τηλε¬πάθειας και της
διορατικότητας που αποκτούσε για πρώτη φορά την ακαδημαϊκή της
αναγνώριση.
Για την έρευνα των άπιαστων αυτών φαινομένων, ο Rhine
και οι συνεργάτες του εισήγαγαν αυστηρές επιστημονικές μεθόδους. Ή γνωστή
εικόνα πού εμφάνιζε τον ερευνητή των ψυχικών φαινομένων σαν ένα φανατικό,
στερημένο από κάθε κρίση, παραδομένο, καλοπροαίρετα, στα νύχια δόλιων μέντιουμ,
έγινε αναχρονιστική. Ή νέα σχολή της παρα¬ψυχολογίας που δημιούργησε ο Rhine
έφθασε στην αντίθετη υπερβολή με την φανατική της σχεδόν προσήλωση στις
στατιστικές μεθόδους, στην μαθηματική ανάλυση και στον μηχανοποιημένο έλεγχο.
Οι πειρα¬ματισμοί με τα ζάρια και τα πειράματα της καρτελλο-μαντικής,
επανελήφθησαν εκατομμύρια φορές από άτομα που επιλέγηκαν στην τύχη. Πολλές
φορές έπαιρναν μέρος σ’ αυτά τα πειράματα ολόκληρες τάξεις μαθητών πού δεν
είχαν την παραμικρή ιδέα για το σκοπό τους. Τα όλο και περισσότερο τελειοποιούμενα
μηχανήματα πού ανακάτευαν αυτόματα τις καρτέλες, έριχναν τα ζάρια,
τυχαιοποιούσαν κατέγραφαν και ρωτούσαν, μετέτρεψαν τελικά την μελέτη τής
παρ’ αίσθηση αντίληψης σε μία εμπειρική επιστήμη, διαυγή, προσγειωμένη και πάρα
πολύ συχνά τόσο πληκτική, όσο είναι και το να εκπαιδεύεις ποντίκια να
διασχίζουν λαβύρινθους ή το να κόβεις σε φέτες γενιές ολόκληρες από
πλατυέλμινθες σκώληκες. Ακόμα και ή ορολογία πού έπλασε ό Rhine: ΕSΡ, ( Extra
sensory perception) Φαινόμενο Psi, Φαινόμενο παρακμής, ’Ένταση, Βm
Blindmatching(- τυφλή σύνδεση), ΒΤ (Βασική Θεωρία),SO (stimulus object -
ερεθιστικό) STM (screenTouch match -οθόνη επαφής) και ούτω καθεξής, είναι
χαρακτηριστική της αντισηπτικής ατμόσφαιρας πού επικρατεί στα μον¬τέρνα
εργαστήρια τής ΕSΡ.. Αυτό το Νέο Κύμα της Παραψυχολογίας αντικατοπτρίζει την
επικρατούσα γενική γραμμή στην έρευνα έχει όμως και ένα ιδιαίτερο στοιχείο
επιμονής με τον τρόπο που γυρίζει και ξαναγυρίζει γύρω από το ίδιο θέμα
προσπαθώντας να εξουδετερώσει τις δυσπιστίες και ν’ αντιμετωπίσει τον
σκεπτικιστή στον ίδιο του τον εμπειρικό-στατιστικό χώρο.
Στο σύνολό του, αυτός o ψύχραιμος τρόπος προσέγγισης
αποδείχ- τηκε αποτελεσματικός.Οχι μόνον τα Πανεπιστήμια αλλά και οργα
νισμοί όπως η Βασιλική Ιατρική Εταιρία,ο Αμερικανικός φιλοσοφι κός Σύνδεσμος
και τα ιδρύματα Rockfeller,Fulbright και Ciba , οργά νωσαν συμπόσια και
έδωσαν διαλέξεις πάνω στην παραψυχολογία. Ή πλειοψηφία των ακαδημαϊκών
ψυχολόγων παρέμεινε εχθρική παρ’ όλον ότι, γίγαντες, από τον Charcot τον
Richet και τον William Ja mes μέχρι
τονFreud και τον Jung,
είχαν ήδη
παραδεχθεί την τηλεπάθεια και τα σχετικά της φαινόμενα σαν δεδομένα.
O Freud πίστευε ότι,η τηλεπάθεια έπαιζε έναν
αποφασιστικό ρόλο στις σχέσεις τού αρρώστου με τον ψυχαναλυτή του κι’ o Jung έπλασε
ένα νέο όνομα για
το φαινόμενο, το βάφτισε
Συγχρονιστικότητα. Έν πάσει περιπτώσει εκείνοι οι άντρες ανήκαν σε μιαν άλλη,
ηρεμότερη γενιά και είχαν καταλήξει στα συμπεράσματά τους, πολύ πριν κάνει ο
Rhine την παραψυχολογία της μόδας.
Ανάμεσα στα νεώτερα φωτεινά μυαλά, η στάση τού
H.J.Eysenck είναι σημαντική.Ο καθηγητής H.J.Eysenck έχει την έδρα της
Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο τού Λονδίνου
και είναι Διευθυντής τού Ψυχολογικού
Τμήματος των Βασιλικών Νοσοκομείων Maudsley και Bethlem. Οσοι γνωρίζουν το έργο
του ξέρουν ότι, δεν μπορεί να κατηγορηθεί,ούτε για έλλειψη σκεπτικισμού,
ούτε για υπερβολική μετριοφροσύνη. Η συνοπτική του έκθεση πάνω στα προβλήματα
της τηλεπάθειας απαιτεί μιά κάποια ιδιαίτερη προσοχή
«Αν αποκλείσουμε την περίπτωση μιάς γιγάντιας
συνωμοσίας, στην οποία θα πρέπει να συμμετέχουν κάπου τριάντα Πανεπιστημιακά
Τμή¬ματα από όλα τα μέρη του κόσμου καθώς κι’ εκατοντάδες επιστήμονες, σεβαστοί
στους διαφορετικούς τομείς τους, πού αρχικά πολλοί από αυτούς αντιμετώπιζαν
εχθρικά τις αξιώσεις των ερευνητών των ψυχικών φαινομένων, ένας αμερόληπτος
παρατη ρητής δεν μπορεί παρά να καταλήξει ατό συμπέρασμα ότι, πράγματι υπάρχει
ένας μικρός αριθμός ατόμων πού λαμβάνει γνώση τών όσων υπάρχουν είτε στο νού
άλλων άτόμων είτε στον έξωτερικό κόσμο, με μέσα πού παραμένουν ακόμα άγνωστα
στην έπιστήμη. Αυτή η άποψη δεν πρέπει να ερμηνευτεί σαν να ενισχύει έννοιες
όπως η μετά θάνατον ζωή, ο φιλοσοφικός ιδεαλισμός ή ό,τιδήποτε άλλο...»
Από μία λοιπόν πλευρά, θα μπορούσε κανείς να πει ότι,η
πρωτοποριακή εργασία τού Rhine επέτυχε, Υπάρχει όμως και η άλλη όψη τού
νομίσματος: η στωικότητα με την οποία οι ερευνητές της παραψυχολογίας ανέχονται
τις περιοδικές δυσφημιστικές καταιγίδες πού ξεσπάν κάθε δύο τρία χρόνια πάνω
στα κεφάλια τους. Ή κριτική μοιράζεται σε δύο κύριες κατηγορίες:. Η πρώτη
ομάδα, πού θα μπορούσε κανείς να ονομάσει «ακούραστους εραστές της
τελειό-τητας», καταφέρεται, κυρίως, στις πρώτες εργασίες γύρω από την ΕSΡ πού
έγιναν σε μία εποχή πού ο πειραματικός έλεγχος δεν ήταν τόσο αυστηρός όσο είναι
σήμερα. Ή άλλη κατηγορία περιλαμβάνει τούς οπαδούς τού απριορισμού πού
υποστηρίζουν ότι,η παρ’ αίσθηση αντίληψη είναι μία υπόθεση πάρα πολύ απίθανη•
ότι, μία απάτη επιβάλλεται πολύ ευκολότερα όταν πλαισιώνεται από έναν
επιστημονικό σκελετό ακολουθώντας τον νομιναλισμό του Occam αναγκάζονται να
δεχθούν την υπόθεση της απάτης… Οι εκπληκτικότερες εξελίξεις συνέβησαν
στην Σοβιετική Ένωση, παρά το υλιστικό τους πιστεύω (ύπνωση εξ αποστάσεως
του Leonid Vassiliev κατά το 1960, κλπ.14..Η μεταβίβαση τής παραίσθηση
αντίληψης με ηλεκτρομαγνητικά κύματα,είναι μάλλον απίθανη.16 Η
εξωαισθητηριακή αντίληψη είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τον
πνευματισμό….Υπάρχουν περιπτώσεις αυτόματης γραφής,που συνιστούν αίνιγμα.18
Ο Rhine αρχικά πλησίασε την τηλεπάθεια. με
τις κάρτες Ζένερ ( 5 «τραπουλόχαρτα» που εικονίζουν πέντε σχήματα,
κύκλο, τετράγωνο,σταυρό, άστρο, κύμα) Ο πομπός βλέπει μόνος του το χαρτί
και ζητεί από τον δέκτη να μαντέψει το χαρτί που ο πομπός βλέπει.
Οι πιθανότητες που υπάρχουν να οφείλεται μία σωστή πρόβλεψη καθαρά στην
τύχη, ανέρχονται, φυσικά, σε ένα προς πέντε, πράγμα που μάς δίνει είκοσι
επιτυχημένες προβλέψεις σ' ένα σύνολο εκατό δοκιμών. Κατά τον «νόμο» των
μεγάλων αριθμών» όσο μεγαλώνει ο αριθμός των δοκιμών τόσο πλησιάζει η σχέση μεταξύ
επιτυχημένων και αποτυχημένων προβλέψεων στην αναμενόμενη τιμή τύχης (τις
μαθηματικές προσδοκίες) και συνεπώς όσο μεγαλώνει ο αριθμός των δοκιμών τόσο
λιγοστεύουν οι πιθανότητες μιας σταθερής απόκλισης από αυτή την τιμή .Αν σε μία
σειρά αρκετών χιλιάδων δοκιμών επιμένει να εμφανίζεται μία σημαντική απόκλιση
από την αναμενόμενη τιμή τύχης, τότε το μόνο λογικό και επιστημονικό συμπέρασμα
είναι ότι, ,επεμβαίνει κάποιος άλλος παράγοντας, πέρα από τον παράγοντα τύχη, ο
οποίος και ευθύνεται για τα αποτελέσματα. Έτσι δεν μπορεί κανείς παρά να
καταλήξει στο συμπέρασμα ,ότι, η σταθερή αυτή απόκλιση θα πρέπει να οφείλεται
σε κάποια μορφή παρ' αίσθηση αντίληψης. Στα σχετικά πειράματα,η απόκλιση από
την αναμενόμενη τιμή τύχης ήταν πραγματικά αστρονομική, τής τάξης τών
εκατομμυρίων προς ένα(!)
Τα πρώτα αποτελέσματα πού δημοσίευσε τό 1934 ο
Rhine, καλύπτουν μία σειρά από ογδόντα πέντε χιλιάδες πειράματα με θέμα την
καρτελλομαντική και έλαβαν μέρος σ΄αυτά ,ειδικά επιλεγμένα άτομα.
Τά πειράματα αυτά,έπεισαν πολλούς σκεπτικιστές, και
ιδιαίτερα φυσικούς, ότι ,η παρ' αίσθηση αντίληψη (ΕSΡ) είναι μία
πραγματικότητα.
Όλα αυτά δεν αναιρούνται από το ότι, προς το
τέλος κάθε συνεδρίασης, οι «παίκτες» παρουσίαζαν μια κάμψη στην απόδοση
τους και μετά από μερικές εβδομάδες ή μήνες εντατικού πειραματισμού οι
περισσότεροι έχαναν όλως διόλου το ειδικό τους αυτό χάρισμα. Όπως ήταν φυσικό,
αυτό το «φαινόμενο παρακμής» από την αρχή μιας συνεδρίασης μέχρι το τέλος
της, θεωρήθηκε σαν μια επί πλέον απόδειξη τού ότι, κάποιος ενεργός ανθρώπινος
παράγοντας επηρέαζε τα αποτελέσματα και όχι μόνον η τύχη.
Δεν αναιρούνται επίσης από το γεγονός ότι,στην
διαβίβαση μη νυμάτων,ορισμένες φορές,ο δέκτης λαμβάνει το μήνυμα ελαφρώς
τροποποιημένο ελαφρώς με ένα κεντρικό σημείο όμως να δηλώνει μιά συνδέσει
μεταξύ αποτελλομένου και λαμβανομένου.( : ο πομπός βλέπει ένα αεροπλάνο,ο
δέκτης ομιλεί για ένα πτηνό κ.ο.κ)
-Εκτός από την καρτελλομαντική,η παραψυχολογία
ασχολήθηκε και με την διαβίβαση μηνυμάτων σε μεγάλες αποστάσεις. Παράδειγμα
(εντυπωσιακό όπως θα καταφανεί από τα όσα πιό κάτω γράφονται): Η
διαβίβαση μηνυμάτων από επίγειο σταθμό στο πλήρωμα του
διαστημοπλοίου Απόλλων 14.-Στα πειράματα αυτά μεταβίβασης μηνυμάτων, που
έγιναν,τον Φεβρουάριο τού 1971 παρουσιάστηκε το παράδοξο και ανεξήγητο, φαινόμενο
οι λήψεις να λαμβάνονται , πριν από την εκπομπή τους.!! Τέτοιου είδους
πειράματα επανελήφθησαν και επαληθεύθηκαν πολλές φορές,με κατάληξη το
συμπέρασμα,ότι, ο χρόνος δεν διέκρινε το παρελθόν από το μέλλον.
Η Θεωρία των πιθανοτήτων
«Για όποιον δεν είναι μαθηματικός,είναι
ενοχλητική η ιδέα ότι, ένα εικοσιοχτώ, αντί για είκοσι, τοις
εκατό μπορεί να έχει
τόσο βαρυσήμαντα αποτελέσματα, έστω και αν αυτό αφορά μεγάλους αριθμούς.
Φαίνεται ότι, ένα μαθηματικά αφελές άτομο έχει οξύτερη συνείδηση από εκείνη πού
έχει ένας ειδικός, τού βασικού παράδοξου της θεωρίας των
πιθανοτήτων πού τόσο προβλημάτισε
τούς φιλόσοφους από τον Pascal που εγκαινίασε τον επιστημονικό αυτό κλάδο Το
παράδο ξο σε γενικές
γραμμές, έγκειται στο γεγονός ότι, ή θεωρία των πιθα νοτήτων μπορεί και
προβλέπει με μία μυστηριώδη ακρίβεια την τελική έκβαση μίας διεργασίας πού
αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό ανεξάρτητων περιστατικών που δεν μπορούν αυτά
καθ’ εαυτά νά προβλεφτούν. Με άλλα λόγια, παρακολουθούμε ένα
μεγάλο αριθμό αβεβαιοτήτων να συγκροτούν μία βεβαιότητα,ένα
μεγάλο αριθμό τυχαίων γεγονότων
να δημιουργούν ένα τελικό αποτέλεσμα που υπακούει σε κανονισμούς.
Παράδοξο όμως ή όχι, αυτό το σύστημα είναι
σωστό. Στη θερμο δυναμική ,μπορούμε να προείπουμε με ακρίβεια την θερμοκρασία
ενός αερίου κάτω από μια δεδομένη πίεση παρ’ όλο πού τα μόριά του, πού
από την ταχύτητά τους εξαρτάται η θερμοκρασία του αερίου, πετάν, όλα τους, εδώ
και κει, συγκρούονται και εξοστρακίζονται στον τρελλό δρόμο τους σαν ένα
σμάρι σκνίπες κάτω από την επήρεια του LSD. Ό αρχαιολόγος πού
προσδιορίζει με το τεστ του ραδιενεργού άνθρακα
την ηλικία ενός απολιθώματος, βασίζεται στο γεγονός ότι
οι ραδιενεργές ουσίες διασπώνται με έναν αυστηρά σταθερό ρυθμό (τον επονομαζόμενο
χρόνο ημίσειας ζωής παρ’ όλο πού ο χρόνος διάσπασης των ξεχωριστών
ατόμων δεν υπόκειται, ούτε θεωρητικά, σε κανόνες και
είναι απρό βλεπτος.Γενικά στην υποατομική φυσική, η ’Αρχή της
Απροσδιοριστίας του Heisenberg και οι νόμοι. . της κβαντικής μηχανικής
αντικατέστησαν την αιτιότητα με την πιθανότητα. Στη γενετική, από την ημέρα
κιόλας πού ό Άββάς Mendel άρχισε να καταγράφει τα μπιζέλια-νάνους
του, βασιλεύει η στατιστική. Και το ίδιο συμβαίνει στους κοσμικώτερους κόσμους
των επιχειρήσεων των καζίνων και των ασφαλειών-: _ Καμμιά απ’ αυτές τις
επιχειρήσεις δεν θα μπορούσε να σταθεί, αν οι νόμοι της τύχης δεν ήταν, τόσο
παράδοξα, τόσο φερέγγυοι.»
Τηλεκίνηση- ή Ψυχοκίνηση : (ΡΚ- Psycho-Kinesis).
Η
ιδέα ξεκίνησε όταν ένας νεαρός παίκτης παρατήρησε ότι, «ορισμένες
φορές,όταν ήταν στις φόρμες του ,μπορούσε να φέρνει τα ζάρια «όπως ήθελε»
Πειράματα από τον Rhine ,και που επανέλαβε ο Haakon Forwald τού
Πανεπιστημίου Duke και άλλοι έδωσαν καταπληκτικά αποτελέσματα, με ποσοστό
αντιτύχης πενήντα χιλιάδες πρός ένα!.(Κέσλερ 33) Στην ιστοσελίδα μου αναφέρεται
παράδειγμα,που παίκτης κατόρθωσε να κάνει ένα ακκορντεόν να παίξει
επηρεάζοντάς το εξ αποστάσεως.Τα πειράματα αυτά,αναφέρουν και δύο
φυσικοί,(όχι παραψυχολόγοι) οι Μ.Δανέζης και Σ.Θεοδοσίου στο βιβλίο τους
« Ετσι Βλέπω τον Κόσμο» που δεν τηρούν απέναντί τους, αρνητική στάση.
-NDE(near death
experiences) παραθανάτιες εμπειρίες
Οι περιπτώσεις αυτές αναφέρονται σε ευρύ
φάσμα προσωπικών εμπειριών,που συνδέονται με πιθανότατο επικείμενο θάνατο,
και περιλαμβάνουν πολλών ειδών εντυπώσεις, όπως χωρισμός από το σώμα,αίσθηση
αιώρησης,μεγάλος φόβος,αίσθημα ασφάλειας,πλήρης γαλήνη,εμπειρία πλήρους
διάλυσης,και η εμφάνιση φωτός. Τα φαινόμενα αυτά αναφέρονται(συμβαίνουν)
συνήθως,όταν κάποιος θεωρηθεί κλινικώς νεκρός ή πολύ κοντά στο
θάνατο.Πάντως,πολλά τέτοια φαινόμενα δημιουργούνται και από περιστατικά
που από μόνα τους δεν απειλούν τη ζωή, Πολλοί επιστήμονες θεωρούν τις αφηγήσεις
αυτές ως παραισθήσεις ενώ οι ειδικοί παραψυχολόγοι και μερικοί άλλοι τα βλέπουν
ως απόδειξη μιάς « μεταζωής» .
Τον Ιούλιο τού 2010 ο Parnia υπεστήριξε
ότι,υπάρχουν αποδείξεις πώς νοητικές και γνωστικές διαδικασίες, μπορούν να
εξακολουθούν να υφίστανται για μια περίοδο μετά το θάνατο.
Οι σχετικές έρευνες για τις παραθανάτιες εμπειρίες,
συνδέονται με τον R.Moody γνωστό για το βιβλίο του « Life After
Life», που τού απέδωσε χάλκινο μετάλλιο στην κατηγορία των Ανθρωπίνων
σχέσεων.,στο κινηματογραφικό φεστιβάλ τής Νέας Υόρκης. του δράση.
Το 2010,ο Moody δημοσίευσε το «Glimpses of Eternity»
,στο οποίο περιγράφει τις προθανάτιες εμπειρίες, κατά τις οποίες,κάποιος που
πεθαίνε,εγκαταλείπει το σώμα του και συνοδεύει κάποιον μέχρις ενός σημείο σε
κάποιο άλλο βασίλειο.
Η περίπτωση τού Eben Alexander είναι
ενδιαφέρουσα.Ξύπνησε από κώμα 7 ημερών μετά από βαριά βακτηριακή
μηνιγγίτιδα,και μίλησε λέγοντας ότι... πήγε και ήρθε!. Υποστηρίζει τώρα, ότι,
υπάρχουμε πέρα από το σώμα μας και γνωρίζουμε πέρα απ τον εγκέφαλο μας ότι, η
Εμπειρία και η Ανάμνηση, με τις Εικόνες Ζωντανές αφότου ξύπνησε από
το κώμα, είναι απολύτως αδύνατον να συνέβησαν σε ανθρώπινο εγκέφαλο με τόσο
μολυσματική βακτηριακή μηνιγγίτιδα η οποία είχε εξαφανίσει, από τον δικό του
εγκέφαλο, κάθε επίπεδο γλυκόζης!.Ο Δρ. Αλεξάντερ εξήγησε στην εκπομπή τού ABC
το «περιστατικό τού εαυτού του», λέγοντας ότι, τα εγκεφαλογραφήματα έδειχναν
απολύτως νεκρές τις περιοχές τού εγκεφάλου που προσδίδουν συνείδηση, σκέψη,
μνήμη και κατανόηση:
Ανεγνώρισε την βιολογική του αδελφή, - που ποτέ όσο
ζούσε πριν στο νοσοκομείο δεν είχε συναντήσει γιατί ήταν υιοθετημένος –Γράφει:
…………Λέγει. «...Η συνειδητότητα υπάρχει σε μια πολύ πιο πλούσια μορφή , ελεύθερη
και ανεξάρτητη από τον εγκέφαλο, γιατί πηγάζει από την συνείδηση των ψυχών μας
οι οποίες είναι αιώνιες, ………… η Επίγνωση, η Συνείδηση, η Ψυχή, το Πνεύμα μας,
δεν εξαρτώνται από την ύπαρξη τού εγκεφάλου στο φυσικό σύμπαν. η συνειδητότητα
απελευθερώνεται σε πολύ πιο πλούσια επίγνωση όταν είμαστε Εκτός...»
Τηλεπάθεια μέσω επαφής ( «Tactile
Telepathy»)
Κατά τον Bernard Baudouin ανάμεσα στις
άλλες ικανότητες πού είχε ο Edgar Cayce, ήταν και το ότι ,θέτοντας για
ολόκληρη την νύκτα, κάτω από το μαξιλάρι του ένα βιβλίο,μάθαινε
έτσι το περιχόμενό του! Την ίδια πληροφορία βρήκα και στο διαδίκτυο στο λήμμα Edgar Cayce (:He also displayed an uncanny
ability to memorize the pages of a book simply by sleeping on it)
Στο διαδίκτυο επίσης στο λήμμα,”Tactile
Telepathy” γίνεται αναφορά σε ικανότητα προσώπων να « διαβάζουν» τις
σκέψεις άλλων απλώς με το να έχουν μια φυσική επαφή μαζύ τους.
Συνέδεσαν αρουραίους αρουραίους με
τηλεπάθεια(;;;;;!!!!!)
Επικοινώνησαν μεταξύ τους , αν και ο ένας βρισκόταν
στην Αμερική και ο άλλος στη Βραζιλία.
( « Τα Νέα» 2-3- Μαρτίου 2013)
Επιστήμονες τού Harvard επιτυγχάνουν επικοινωνία
εγκεφάλων,που επιτρέπει στον άνθρωπο να ελέγχει ζώα,μόνον με τη σκέψη.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο τού Harvard
δημιούργησαν τρόπο που επιτρέπει,επικοινωνία μεταξύ ανθρώπου
και…….ποντικού.
Εντυπωσιακά φαινόμενα μεταξύ διδύμων.
Πονόδοντος στον ένα ,στο ίδιο δόντι και ο άλλος,---
το ίδιο όνειρο,---ένας δίδυμος Α στη Σκοτία,αγοράζει ποτήρια σαμπάνιας,
για να προξενήσει έκπληξη στον αδελφό του, το ίδιο πράττει και ο άλλος που
βρίσκεται στην Αγγλία,την ίδια ώρα..)
Η προσευχή και η εξωαισθητηριακή αντίληψη.
..η
προσευχή είναι η προσπάθεια να συνδεθεί κανείς με το υπέρτατο πνεύμα ,και
επομένως ………. είναι από μόνη της,ένας τρόπος εξωαισθητηριακής επικοινωνίας με
μιά δύναμη που κείται έξω από τις αισθήσεις μας
Υπνωση και τηλεπάθεια
Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει συνδυασμός ύπνωσης
και τηλεπάθειας
.- Διόραση ή τηλοψία.(clairvoyance-remote viewing):
Η Εξωαισθητηριακή αντίληψη αντικειμενικών γεγονότων.
O Peter Tompkinς,…………. αναφερόμενος στην
ικανότητα αρχαίων που-- στερούμενοι από την σημερινή τεχνολογία και τα σημερινά
όργανα,--κατόρθωναν να προσανατολίζουν αστρονομικώς τεράστιες
κατασκευές τους,διατυπώνει την βεβαιότητα,ότι ,τις ελλείψεις τους αυτές
ανεπλήρωναν παραφυσικές τους ικανότητες,όπως η clairvoyance.
Η
Θιβετανική Βίβλος των Νεκρών,……. περιγράφεται ως ένα εγχειρίδιο για καθοδήγηση
στον άλλο κόσμο,…… περιέχει στοιχεία για εμπειρίες παραθανάτιες και
εξωσωματικές.
Ο
π.Σ.Ρόουζ, βλέπει ότι, οι «σύγχρονες»εμπειρίες ομοιάζουν σε πολύ μεγάλο
βαθμό,με τις αναφερόμενες στη Βίβλο ,τουλάχιστον σε δύο σημεία.Πρώτον στις
εξωσωματικές καταστάσεις,που σχεδόν είναι ο ίδιες με τις « σύγχρονες» Δεύτερον,
στο ότι, υπάρχει κι ΄εκεί ένα « πρώτο καθαρό φώς κατά την στιγμή τού
θανάτου».
Επιδράσεις στον εγκέφαλο και την προσωπικότητα όσων
είχαν παραθανάτιες εμπειρίες-Σε τι συμπεράσματα μπορούν να οδηγήσουν.
Τα
άτομα που έχουν παραθανάτιες εμπειρίες εμφανίζουν αυξημένη δραστηριότητα στον
αριστερό κροταφικό λοβό καθώς και αλλαγές στην προσωπικότητά τους,και στον
τρόπο θεώρησης της ζωής.Ανάμεσα στις αλλαγές αυτές βρίσκει κανείς μια
μεγαλύτερη εκτίμηση για τη ζωή,υψηλότερη αυτοεκτίμηση,μεγαλύτερη συμπάθεια για
τους άλλους, επιθυμία για μάθηση, μεγαλύτερη πνευματικότητα,οικολογική
ευαισθησία,ενδιαφέρον για το Σύμπαν κλπ..
Δεν πρέπει όμως να γενικεύουμε.
Για μερικούς οι παραθανάτιες εμπειρίες οδηγούν στην
παραδοχή ύπαρξης και λειτουργίας συνείδησης, ανεξάρτητα από την λειτουργία τού
εγκεφάλου,και πιο γενικώς, εξωσωματικής συνείδησης,
Βιολογικές αναλύσεις –εξηγήσεις-ερμηνείες των
παραθανάτιων εμπειριών και σχετικές θεωρίες.
Σκεπτικιστές σχολιαστές των επικαλούμενων εμπειριών
τις ερμηνεύουν ως νευρολογικά και χημικά φαινόμενα τού εγκεφάλου,δηλαδή ως
αποτέλεσμα καθαρά φυσιολογικών και γευροβιολογικών μηχανισμών. Αλλοι
υποστηρίζουν την άποψη ότι, οι παραθανάτιες εμπειρίες έχουν σχέση με τον
εγκέφαλο. Αλλοι τέλος επιστήμονες λέγουν,ότι, τα νευροβιολογικά μοντέλα,
συχνά αποτυγχάνουν στο να εξηγήσουν τα φαινόμενα.
Η εικόνα των εμπειριών αυτών ποικίλει αναλόγως με τη
κουλτούρα των ατόμων.
Μια άποψη …δέχεται ότι, ο θνήσκων
εγκέφαλος των πειραματόζων παρουσίαζε μία απότομη ενεργοποίηση ηλεκτρικών
εγκεφαλικών κυμάτων,.
Μηνύματα από την αρχαιότητα και γενιώς από παληά.
Αν θελήσουμε να ανατρέξουμε σε αρχαία κείμενα,
βρίσκουμε αναφορά σε παρόμοιες εμπειρίες,στην « Πολιτεία»τού
Πλάτωνα,(Βιβλίο Ι ,στίχοι 624 επ.)
-ΟΒΕ( :out of body experience) «αστρικό ταξείδι»
(Εξωσωματική εμπειρία)
Πρόκειται
για μια μια εμπειρία, που αφετηριάζεται από την άποψη ότι, η νόηση μπορεί
να λειτουργήσει ανεξάρτητα από το σώμα.
.-Past Life Recall (:Ανάκληση προηγούμενης ζωής)
- Οι αναδρομές αυτές,σχετίζονται και με την
μετενσάρκωση και συνιστούν τη μέθοδο που χρησιμοποιείται από ψυχολόγους
και Ψυχοθεραπευτές ( που κατανάγκην δεν πιστεύουν στην μετενσάρκωση) για την
θεραπεία ασθενών τους.
.-Poltergeist
« θορυβοποιό φάντασμα».
Eίναι ένα παραφυσικό φαινόμενο,συνιστάμενο από
γεγονότα που υπαινίσσονται αόριστη οντότητα.Σχετικές τυπικές εκδηλώσεις είναι η
κίνηση αντικειμένων,εμφάνιση θορύβων,ανθρώπινες φωνές, και σε ορισμένες
περιπτώσεις επιθέσεις κατά προσώπων που παρακολουθούν τα φαινόμενα,
Ειδικότερα για τα αυθόρμητα φαινόμενα
Υπάρχουν
πάμπολλες περιπτώσεις εξωαισθηριακής αντίληψης,που συμβαίνουν αυθόρμητα,έτσι που
να μην μπορούν να ελεγχθούν επιστημονικώς.
Ενδιαφέρουσες
αναφορές από την Καινή Διαθήκη σε φαινόμενα παρακανονικά.
:1,-Η. Μεταμόρφωση.( Λουκ.θ,28-36)
2.- Ο Απόστολος Παύλος καθοδόν προς Δαμασκόν
αναφέρεται ότι, άκουσε μια φωνή. « Σαούλ Σαούλ τι με διώκεις ..είπε
δε τις ει κύριε;Εγώ ειμί Ιησούς ον συ διώκεις αλλά ανάστηθι και είσελθε
εις την πόλιν και λαληθήσεται τι σε δει ποιείν ,οι δε άνδρες οι
συνοδεύοντες αυτώ,ειστήκεισαν ενεοί,ακούοντες μεν της φωνής μηδένα δε θεωρούντες»(Πράξεις
Αποστόλων Θ:4-7).
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΦΥΣΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ
ΓΕΝΙΚΑ
1.-Τα
φαινόμενα PSI δεν εξηγούνται με τους νόμους τής φυσικής, όπως τουλάχιστον τους
γνωρίζουμε σήμερα.ούτε με την καθιερωμένη λογική,
Υπνωση και Ψυχομετρία
Ψυχομετρία,είναι η ικανότητα να γνωρίζεις την ιστορία
ενός αντικειμένου με την επαφή, με το αντικείμενο,-με μια φωτογραφία κλπ,ή με
το να το χειρισθείς.
ESP και ύπνωση
Είναι κοινή πεποίθηση,ότι, ένα πρόσωπο σε κατάσταση
ύπνωσης, είναι ικανό για φαινόμενα ESP.
Τα φαινόμενα PSI και τα όνειρα.
Εγιναν πειράματα με τα οποία προσπάθησαν να συνδέσουν
τις τροποποιημένες κατάστασεις συνείδησης,κατά την στιγμή των ονείρων.
Τα συνεiδητά όνειρα(Lucid dreams)
Στα συνειδητά όνειρα έχουμε μόνον (ή κυρίως)
επίγνωση τού ονειρικού περιβάλλοντος,έχοντας περιορισμένη ή μηδενική αντίληψη
τού υπάρχοντος περιβάλλοντος
Υπερμνησία
Οι περιπτώσεις,παληών αναμνήσεων που ανεβαίνουν στην
επιφάνεια,όταν ένα άτομο βρίσκεται σε κίνδυνο ζωής.Οι περιπτώσεις αυτές,μπορεί
να προκληθούν πειραματικώς με την λήψη ορισμένων ουσιών που κι΄αυτές
προκαλούν την ανάδυση,μνήμης παλαιών γεγονότων,λησμονημένων προ πολλού.
Παραμνησία(reminiscence)
Εδώ περιλαμβάνονται κυρίως οι περιπτώσεις τού
λεγόμενου déjà vu
- Η ανεξήγητη συμπάθεια ή αντιπάθεια για ορισμένους
συνανθρώπους μας.
Ο καθηγητής Broad βλέπει στα παραφυσικά
φαινόμενα,την εξήγηση για την συμπάθεια ή αντιπάθεια που αισθανόμαστε για
ορισμένους συνανθρώπους μας,χωρίς εμφανή αιτία.
Επιφυλάξεις και σκεπτικισμός και εξήγηση των
επιφυλάξεων αυτών ως προς τα φαινόμενα ESP κλπ.
Εχουν διατυπωθεί επιφυλάξεις για την παραδοχή των
παραφυσικών φαινομένων παρόλα που ορισμένα αποτελέσματα, που δεν μπορούν να
αμφισβητηθούν,συνηγορούν υπέρ των απόψεων των όσων τα δέχονται.
.
1.-Η λεγόμενη σωματιδιακή υπόθεση,
2.-Η « συνειρμική υπόθεση» τού W.Carington
περί ψυχονίων
.-Ο ψυχοθεραπευτής και ψυχολόγος, βλέπει την
τηλεπάθεια ως ανήκουσα στη μεγάλη οικογένεια τής έκτης
αίσθησης,κληρονόμο των ενστίκτων τού κυνηγού,που είναι αποτυπωμένα
στα γονίδια τού ανθρώπου με κωδικοποίηση που είναι χημική ή ηλεκτρική.
.-Μια άλλη υπόθεση θα μπορούσε να επικαλεσθεί το
συλλογικό ασυνείδητο τού Jung,μέσω τού οποίου θα έρχονταν σε επαφή, πομπός και
δέκτης,και γενικώτερα οι άνθρωποι.(Για την τηλεκίνηση και άλλα φαινόμενα
όμως;)
.-Ο Sir Cyril Burt γράφει ότι , μόνη
εύλογη υπόθεση που θα μπορούσε να εξηγήσει την τηλεπάθεια και την
πρόγνωση ,είναι η σύνδεση με τη κβαντική θεωρία.
Μια άλλη θέση,επικαλείται και αυτή τη κβαντική
θεωρία,ως εξήγηση για τα φαινόμενα psi.Λέγει ότι, μιά θεμελιώδης βάση τής
κβαντικής φυσικής είναι ότι, κάθε σύστημα μπορεί να περιγραφεί,με όρους «
λειτουργίας κύματος.»
-Η
υπόθεση των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων,δεν γίνεται δεκτή,
.-Η θεωρία των διαπροσωπικών πεδίων .Την διετύπωσε
γύρω στο 1940 ο ψυχολόγος Gardner Murphy,κατά τον οποίο το πείραμα πρέπει να
αντιμετωπισθεί,ως ένα οργανικό σύνολο,ως ένα διαπροσωπικό πεδίο,
αλληλοεπιδράσεων.
.-Η θεωρία των πεδίων psi.Γύρω στα 1950,ο
G.Wassermann, θέλησε να συνδυάσει τη θεωρία των
πεδίων τής κβαντικής φυσικής, στα « μορφογενετικά πεδία».Τα πεδία αυτά θα ήσαν
« υπεύθυνα,» όχι μόνον για την οργάνωση των μορίων αλλά και για τα
φαινόμενα psi.-
-Το Θεολογικό πρότυπο,(αναζήτηση τού σκοπού)κατά το
οποίο το φαινόμενο psi είναι μιά τροποποίηση των διαφόρων ιστοριών
τού κόσμου.
`` --Μια από τις σχετικώς
τελευταίες θεωρίες που ασχολήθηκαν με τα παραφυσικά φαινόμενα είναι
η των σημασιολογικών πεδίων.(champs sémantiques
.-Διαπροσωπική Ψυχολογία.
Για τους ψυχολόγους τού «διαπροσωπικού»,η ψυχή
εκτείνεται πέρα από το προσωπικό- πέρα από τα όρια τού εγώ,
Με αναφορά στην τηλεπάθεια,διαίσθηση,όραση εξ
αποστάσεως κλπ.έχει προταθεί και μιά άλλη υπόθεση.Είναι το σύστημα
ενσυναίσθησης τού εγκεφάλου.
.-- Αυτή η αρχή προέβλεπε ότι, όλες οι βασικές
θεωρίες αυτού τού μέρους τού σύμπαντος είναι ίσως ισοδύναμες, με κάποιες
πληροφορίες, που προσδιορίζονται, στο όριο αυτής τής γωνίας τού Σύμπαντος
.-O Koestler ( « Οι ρίζες κλπ¨») προβάλλει την
υπόθεση,ότι τα παραψυχολογικά φαινόμενα συνιστούν την ανταμοιβή
μιάς προσπάθειας: «Ο άνθρωπος λέγει : Είμαι ένα μέρος κι αναζητώ το
σύνολό μου»
- Γενικώς φαίνεται να υπάρχει μια πραγματικότητα
διαφορετική απ΄αυτή που υποδηλώνουν τα φαινόμενα, με τα οποία η φυσική
ασχολείται. Εχει υποστηριχθεί,ότι , το τηλεπαθητικό φαινόμενο, είναι ριζωμένο
στον άνθρωπο..
-
Υποστηρίχθηκε σε αναφορά με την αρχή τής απροσδιοριστίας, ότι, υπάρχει μια
κρυμμένη ,άγνωστη για την ώρα στην επιστήμη, μεταβλητή, η οποία
δημιουργεί το φαινόμενο τής απροσδιοριστίας O νομπελίστας στη Φυσική
Eugene Wigner φιλοσοφώντας σχετικώς, πρότεινε ότι, αν η εξίσωση
Σρέντιγκερ, αντιπροσωπεύει μια πραγματικό -τητα,τότε η κρυμμένη μεταβλητή που
αποφασίζει γιά το αποτέλεσμα οποιουδήποτε γεγονότος είναι ίσως η συνείδηση.
.-Μερικοί ερευνητές,υποστηρίζουν την άποψη ότι, κέντρο
τής διαισθητικής και τηλεπαθητικής σκέψης, είναι ο ρινεγκέφαλος
.-Αλλοι προβάλλουν ως ερμηνευτική εκδοχή τής
τηλεπάθειας,τις πληροφορίες που ο άνθρωπος δέχεται από το DNA του.Κατά την
άποψή τους ο γενετικός κώδικας μπορεί να
Ειδικώτερα οι απόψεις τού C.Jung
(Συγχρονικότητα)
Ο Jung……….. εισάγει τον όρο«συγχρονικότητα». Έτσι,
θεωρεί την τηλεπάθεια ως «συγχρονικό» και αρχετυτυπικό» φαινόμενο.
Αποδείχτηκε πως οι μέλισσες πληροφορούν τις
συντρόφισσες τους με ένα είδος παράξενου χορού, ότι, βρήκαν τροφή και ότι,
είναι σε θέση να δείξουν την διεύθυνση και την απόσταση, ώστε να μπορέσουν να
πετάξουν προς τα εκεί και οι αρχάριες. Το είδος τού μηνύματος δε διαφέρει βασικά
από τις πληροφορίες που μεταδίδει το ανθρώπινο ον.’’’’’’’’’’.Με την
συγχρονικότητα εννοούμε το συμβάν μιας νοήμονας σύμπτωσης στο
χρόνο.
ΓΛΩΣΣΑ-ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΤΗΛΕΠΑΘΕΙΑ.
Μερικοί υποστηρίζουν ότι ,κάποτε οι άνθρωποι θα
επικοινωνούν μεταξύ τους τηλεπαθητικώς. Τούτο κατά τον Ι.Ευαγγέλου ( «Ο
¨ανθρωπος κλπ.» ό.π.127) συνέβαινε μεταξύ των πρωτόγονων ανθρώπων,
ΟΙ
ΑΝΑΣΤΕΝΑΡΗΔΕΣ -ΠΥΡΟΒΑΣΙΑ
To
φαινόμενο τής πυροβασίας που κατατάσσεται-ιδίως για κείνους που δεν
δέχονται φυσική εξήγηση του-στα παραψυχολογικά φαινόμενα, είναι πανάρχαιο
ΤΟ ΔΙΑΜΑΝΤΙ ΧΟΟΥΠ.
Το διαμάντι Χόουπ …Χρωστάει την φήμη του στο
θρύλο που λέγει ότι, όποιοι γίνονται κάτοχοι τού διαμαντιού, κληρονομούν την
κατάρα τής Ινδής θεάς Σιτά,
Εμφανίσεις.
Οπτασίες δεν έχουν μόνον οι ετοιμοθάνατοι.Μέσα στα
πρώτα μελήματα τής εταιρείας ψυχικών ερευνών( S.P.R)το 1889 ήταν να συλλέξουν
αναφορές σε τέτοιες « εμφανίσεις»
Αποδείχθηκε ότι, ένα ποσοστό 10% περίπου τού
πληθυσμού, είχαν βιώσει τέτοιες εμπειρίες.Το συμπέρασμα ήταν ότι, πρέπει να
υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ τού θανάτου ενός προσώπου και μιάς εμφανίσεως.
Υλοποιήσεις- Επικοινωνία με νεκρούς.
Ασφαλώς
προκαλεί εντύπωση η περίπτωση των υλοποιήσεων και ιδιαίτερα τής φυσικής
παρουσίας,ενός αποβιώσαντος.Όπως λέγεται οι υλοποιήσεις αποτελούνται από μια
παράξενη ουσία που λέγεται εκτόπλασμα. Στο σημείο αυτό παραπέμπουμε στα
πειράματα(και στις σχετικές προεκτάσεις )τού Κίρλιαν που(όπως πολλοί
υποστηρίζουν και άλλοι αμφισβητούν) έχει φωτογραφίσει την αύρα.
Αυτόματη
γραφή με επικοινωνία νεκρών. (AUTOMATIC WRITING, CHANNELING)
Υπάρχουν περιπτώσεις-μερικές από τις οποίες
αξιοπρόσεκτες-ανθρώπων που συνέγραψαν βιβλία,συνέθεσαν μουσική,και
έγραψαν μηνύματα,που πιστεύουν ότι, προήλθαν από νεκρούς.
53.-J.Krishnamurti :The Book ofLife
(EVIL)…The present
crisis in the world is exceptional without precedent…because we are
dealing …with ideas…Before ,evil was recognized to be evil, murder to be
murder …now murder is means to achieve a noble result….That is we
sacrifice the present for the future and it does not matter what
means we employ as long as our declared purpose is to produce a
result …to be beneficial to man….you justify the wrong things through
ideation…We have a magnificent structure of ideas to justify evil …. surely
that is unprecedented .Evil is evil,it cannot bring about good. War is
not a means to peace.(F24)There is evil in the world to which we are
contributing as we contribute to good…..As we have created good however
little so we have created evil however vast (F 21)
(FREEDOM OF
THOUGHT) There is no freedom of thought. But we can begin to
discover freedom which is not a process of thought and in
which the mind is simply aware of all its conflicts and of the
influences impinging upon it (S 12)……a mind that is free has the essence
of humility… a mind that is dependent can never be free (MA 1) we are
always searching for some kind of dependence…dependence
is the only way of escaping from a deeper fact(MA 2)
(DEATH)
Death is the unknown…What has reality is seeing death as it is an ending, in
which there is there is renewal …not a continuity. For that which
continues decays, and that which has the power to renew itself is eternal(N 16)
A spiritual entity
is not within the field of the mind ….beyond all time..therefore I cannot be
reborn.or continued ...Thought cannot think about it because thought
comes within the measure of time….is a continuous movement …That which is
continued can never renew itself …..it cannot know the real…..for only
that which dies..can come to an end ,can renew itself.(N 14)
(REINCARNATION)
The search of immortality through reincarnation i …egoistic and therefore not
true. It is only another form of the desire for the continuance..what
matters is not whether is reincarnation ,but to realize complete
fulfillment for the present….There must be utter nakedness.Then there is
immmortality,reality.(N 17) ….that which is continued cannot know the
real.(N18)
ALONENESS. Is not
isolation ..The state of the religious mind can be understood only when we
begin to understand what beauty is and the understanding of beauty must
be approached through total aloneness…the mind free …to find out for
oneself whether there is something immortal, beyond time (D When
the mind is completely empty only then is it capable of receiving the
unknown…and the eternal and timeless comes into being(D 18)
(TRUTH) There is
no path to Truth and there are no two truths…repetition is not truth.
Repetition is a lie. Truth is a state o being which arises when the mind-which
seeks to divide, to be exclusive ,which can think only in terms of
results of achievement –has come to an end…..Truth is to be known only when we
understand the whole process of the mind ,that is, when is there no strife.( Au
2)…..You cannot search out reality. You must cease for reality to be( Au
4) It is only when the mind is free from idea that can de experiencing.( F 16)
(SOUL) Nothing is
permanent….the soul is within the field of time…the idea of a continuity of a
soul that will be reborn over and over …has nomeaning. …it is the
invention of a mind..that seeks a duration through permanency(N 19)
(THINKING WITHOUT
THE THINKER),,there is action first and that action with an end in
view creates the actor…it only when you seek an end in your thinking that
you become important and not thought.(Se 13) That is perception.
Seeing the truth o something immediately ,,without all the things that the
intellect creates ,in order to postpone perception….a mind that is limited to
reason and analysis is incapable to perceive what is truth….When you
perceive all this instantaneously,you are free. you don’t have to make an
effort to be free(S 14). …..Truth or understanding comes in a flash and that
flash has no continuity. It is not within the field of time.(O 6)
(KARMA)
cause is effect andeffect becomes cause …the question is how to act ,not
whether you believe in reicanation or in Karma.
(RELIGION
GOD-BELIEF)
…Your religion,
your belief in God, is an escape from actuality and therefore it is no
religion at all. The rich man who accumulates his money through cruelty,
through dishonesty, …. believes in God; and you also believe in God you also
are cunning, cruel, suspicious, envious. Is God to befound through dishonesty,
through deceit, through cunning …So, religion is not escape from the fact;
religion is the understanding of the fact of what you are in your everyday
reltionships, religion is the manner of your speech,………... As long as you do
not understand your relationship with your neighbor, with society, ….
there must be confusion; and whatever it does the mind that is confused will
only create more confusion,…………. A mind that escapes from the actual from the
facts of relationship, shall never find God; ……… But the mind that understands
its relationship with property, with people, ……… the mind which no longer
struggles with the problems which relationships creates, and for which the
solution is not but the understanding of love—such a mind alone can
understand reality(F 10)
-------------------------------------------------------------------------------------------
54
-Krishnamurti’s
Journal
(AUTHORITY)Freedom
doesn’t lie in the ..prison nor in any change of gurus with their absurd
authority..Authority doesn’t bring the sanity of order.On the
contrary it breeds disorder ..41..Any authority on meditation is the very
denial of it.All the examples ..concepts..knowledge have no place in
meditation..Knowledge is time and freedom from the known is the flowering of
meditation 58
(BEAUTY)Beauty which is love ,seemed to descend on the
earth and the things of it;. The river became dark and the stars were
reflected on its waters near the banks. Gradually the noises of the day were
coming to an end and the soft noises of the night began. You watched the stars
and the dark earth and the world was far away, Beauty which is love,
seemed to descend on the earth and the things of it25
(CONSCIOUSNESS) He never consciously
blocked any happening…entering into his mind. They came leaving no
mark and passed away.Consciousness is its content,the content makes up
consciousness.The two are indivisible. 27.. A new consciousness and a totally
new morality are necessary to bring about a radical change in the present
culture arid social structure. This is obvious, yet the left and the right and
the revolutionary seem to disregard it. Any dogma, any formula, any ideology is
part of the old consciousness; they are thefabrications of thought whose
activity is fragmentation - the left, the right, the centre. This activity will
inevitably lead to bloodshed of the right or of the left or to totalitarianism.
This is what is going on around us. One sees the necessity of social, economic
and moral change but the response is from the old consciousness, thought being
the principal actor. The mess, the confusion and the misery that human beings
have got into are within the area of the old consciousness, and without
changing that profoundly, every human activity, political, economic or
religious, will only bring us to the destruction of each other and of the
earth. This is so obvious to the sane.One has to be a light to oneself; this
light is the law. There is no other law. All the other laws are made by thought
and so fragmentary and contradictory.28…All action is when fragmentary when the
content of consciousness is broken up.This ativity breeds conflict where
misery and confusion. Then sorrow is inevitable 40..consciouness is within the
movement of time and thought..Consciousness’ exists where there is
a center,the “me”and the “ not me”72…
(EDUCATION)is the
accepted means for the conditioning of the mind.70…
(EVIL) The good is
not the opposite of the evil. It has never been touched by that which is
evil, though it is surrounded by it. Evil cannot hurt the good but the good may
appear to do harm and so evil gets more cunning, more mischievous. It can be
cultivated, sharpened, expansively violent; it is born within the movement of
time, nurtured and skillfully used.But goodness is not of timeit can in no way
be cultivated or nurtured dy thought, Its action is not visible; it has
no cause and so no effect. Evil cannot become good for that which is good is
not the product of t beyond thought, like beauty. The thing that thought
produces thought can undo but it is not the good; as it is not of time the good
has no abiding place. Where the good is, there is the order not the order
of authority, punishment and reward; .This order is essential, for otherwise
society destroys itself and evil, murderous, corrupt and degenerate. For man is
society they are inseparable. The law of the good is unchanging and
timeless. Stability is its nature and secure. There is no other security.
skillfully used.
But goodness is not of time; :an in no way be cultivated or nurtured by
thought; its action is
(EXPERIENCE)is
knowledge tradition. The experienced divides himself to discern between
the enjoyable and the painful,the comforting and the
disturbing..The believer experiences according to his belief 73
(FREEDOM)is to
be a light to oneself.There is not an abstraction a thing conjured up by
thought. 29..There is no feedom through trhe ways of thought ,the known
52..A non fragmented mind a mind that is whole in freedom 41…Freedom lies
beyond thought…Belief ideologies and authority prevent insight which comes only
with freedom 74
(HARMONY)
Meditation is the complete transformation of thought and its activities.
Harmony is not the fruit of thought. It comes with the perception of the
whole51
(KNOWLEDGE) is the
structure of thought and thought is the dull repetition of the known ,however
modified and enlarged.52….Knowledge does not bring about
transformation in you.When you have this sense of the whole
you will be related to the universe.
(LOVE) Love is not
pleasure…Thought is not love. Any movement of thought is the strengthening of
sorrow. Love has not sorrow 35,….Tradition is very strong ,stronger than
love. The tradition of war is stronger than love .The tradition of
killing for food and killing the so-called enemy denies human tenderness
and affection 37….Where is no love there is nothing sacred.Love is whole
and in it there is no fragmentation 39..Love and intelligence
are inseparable and from this flows action which does not breed
pain.Order is its ground. 42…Love knows no violence….Loge is final as death
53..In denial what love is not ,love is. 70…Love is not sentimentality ,romanticism
78..Experience is the death of that incommunicable mystery..i.e.,to
communicate you need a word a gesture alook but to be in communion
with that ,the mind the whole of you must be at the same level
,at the same me with the same intensity as that which is called mysterious
.This is love.With this the whole mystery of the universe is open. 91.
(MEDITATION)One
day he came and began to talk about meditation. He did not belong 24to
any school of meditation..he considered them useless,without any real significance.
He was alone,unmarried,and had put away the ways of the world long ago…., he
considered them useless, without any significance He was alone, unmarried and
had put . He had controlled his desires,shaped his thoughts and lived a
solitary life. He was not bitter, vain or indifferent he had forgotten
all these some years ago.Meditation and reality were his life. As he
talked and groped for right word,the sun was setting and deep silence descended
upon us. After a while, when the stars wereveryclose to the earth, he
said: “That is the silence I have beenlooking for everywhere, in the books,
among the teachers and in myself. I have found many things but not this. It
came unsought, uninvited. Have I wasted my life in things that did not
matter?You have no idea what I have been through, the fastings, theself-denials
and the practices. I saw their futility long ago but never upon this
silence. What shall I do to remain in it, to hold it in my heart? I suppose you
would say do nothing as one cannot invite it. But shall I go on wandering
over this country with this repetition, this control? Sitting here I am
conscious of this sacred silence; through it I look at the stars, those trees
,the river. Though I see and feel all this, I
am not observed .As you said the other day, the observer is
the observed.I see what it means now. The benediction I sought is not to be
found in the seeking. It is time for me to go.” 25. Meditation is
the emptying of consciousness of uts content. 100 Any authority on meditation
is the very denial of it.All the examples ..concepts..knowledge have no place
in meditation..Knowledge is time and freedom from the known is the flowering of
meditation 58 Meditation itself is the movement of peace.It iw not an act
to be found.It is not to put together by thought or word.The action of
meditation is intelligence.Meditation is none of these things you have
been taught or experienced…The freedom from the experienced is meditation
64.Meditationion is the movement of that) silence.69 It was a lovely morning,
cool and fresh, with that strange beauty which man had not yet destroyed. The
lizards came out id sought a warm spot in the sun; they stretched out to get
their allies warm and their long tails turned sideways. It was a happy morning
and the soft light covered the land and the endless beauty of life. Meditation
is the essence of this beauty, expressed silent. Expressed, it takes form,
substance; silent it’s not to be it into word, form or colour. From silence,
expression or action have beauty, are whole, and all struggle, conflict cease.
The lizards were moving into the shade and the humming-birds and the bees were
among the blossoms.75
(RELIGION) has become superstition and
image-worship..belief and ritual. It haw lost the beauty of truth. Incense haw
taken the place of reality .Instead of direct perception there is in its place
the image carved by the hand or mind. The only concern of religion is the
transformation of man….the truth is not to be found in any temple..32
(SPACE)In the
great cathedrals and lovely mosques…it the sound that opens the heart ,Without
space there’s no beauty,…you have only walls and measurements.Without space
there’s no depth; without space there’s only poverty inner and outer. You
have so little space in your mind; it’s so crammed full of words, remembrances,
knowledge, experiences problems. There’s hardly any space left, only the
everlasting chatter i of thought. And so your museums are filled and every
books. Then you fill the places of entertainment, religious or otherwise.
Or you build a wall around yourself, a narrow space of mischief and pain.
Without space, inner or outer, you become violent and ugly.80 Space is order.
Space is time, length, width and volume. This morning the sea and the heavens
are immense; the horizon where those yellow flowered hills meet the distant sea
is the order of earth and heaven; it is cosmic. That cypress, tall, dark,
alone, has the order of beauty and the distant house on that wooded hill
follows the movement of the mountains that tower over the low-lying hills; the
green field with a single cow is beyond time. And the man coming up the hill is
held within the narrow space of his
problems. /
There is a space
of nothingness whose volume is not bound by time, the measure of thought. This space the mind cannot
enter; it can only observe. In this observation there is no experiencer. This
observer has no history, no association, no myth, and so the observer is that
which is. Knowledge is extensive but it has no space, for by its very weight
and volume it perverts and smothers that space. There is no knowledge of the
self, higher or lower; there’s only a verbal structure of the self, a skeleton,
covered over by thought. Thought cannot penetrate its own structure; what it
has put together thought cannot deny and when it does deny, it is the refusal
of further gain. When the time of the self is not, the space that has no
measure is.
This measure is
the movement of reward and punishment, gain or loss, the activity of comparison
and conformity, of respectability and the denial of it. This movement is time,
the future with its hope and the attachment which is the past. This complete
network is the very structure of the self and its union with the supreme being
or the ultimate principle is still within its own field. All this is the
activity of thought. Thought can in no way penetrate that space of no time, do
what it will. The very method, the curriculum, the practice that thought has
invented are not the keys that will open the door, for there is no door, no
key. Thought can only be aware of its own endless activity, its own capacity to
corrupt, its own deceits and illusions. 95Everything needs space to live, to
play and to chant.That which is sacred, cannot love without space. You have no
space when you hold, when there is sorrow, when you become the centre of
the universe. 80.
(SYMBOL) What is
sacred? Not the things made by the minad or hand or by the sea.The symbol is
never the real..Where there’s no love there is nothing sacred.Love is whole and
in it there is no fragmentation. 39
(THOUGHT) can be
only aware of its own endless activity ,its own capacity to
corrupt .its own deceits and illusions …Its gods are its own projections and
the worship of them is the worship of yourself 96
(VIOLENCE) The
energy that has gone into the accumulation of knowledge has not changed man; it
has not put an end energy that has gone into a thousand explanations of
why he is so aggressive, brutal, insensitive, has not put an end to his
cruelty. The energy which has been spent in analysis of the causes of his
insane destruction, his pleasure in violence, sa dism,the bullying activity,
has in no way made man considerate and gentle.In spite of all the words
and books, threats and punishments he. continues his violence.
Violence is not
only in the killing, in the bomb ,in revolutionary change through bloodshed; it
is deeper and more subtle. Conformity and imitation are the indications of
violence., ambition and competition arean expression imposition and
the accepting of this aggression and cruelty and comparison breeds
animosity and hatred. Where there's conflict there is the ground for violence.
Division in all its forms brings about conflict and pain.
(TRUTH)There
is no path to truth,historically or religiousy….You will come upon it
when the mind is free of all the things it has put together.That majestric peak
is also the miracle of life 49
).55-Pierre Teilhard de Chardin –Science et Christ
Que’est-ce
que la Vie?
A cette question je pense que,
sous l’effort convergents de la physique, de la chimie, de la biologie et de
l’histoire planétaire, nous commençons à voir s’esquisser une réponse, que je
ramènerai volontiers aux trois proposi¬tions suivantes :
I. —
D’une façon tout à fait générale, on pourrait dire que la vie (définie par ses
principaux attributs d’assimilation, de reproduction, d’hérédité et de
conscience) se présente désormais à la science, non plus comme une anomalie
physicochimique, mais comme la forme extrême prise sous certaines conditions
(température favorable, durée suffisante de transformation, etc.), par une
propriété universelle, bien que géné¬ralement dissimulée, de l’étoffe cosmique.
Ce qui revient à dire que la vie peut être légitimement regardée comme en
pression, depuis toujours et partout, dans l’univers, — naissant, dès qu’elle
peut, partout où elle peut, — et, là où elle est apparue, s’intensifiant autant
qu’elle le peut, dans les immensités du temps et de l’espace.
II- Plus précisément, la vie tend
toujours davantage à nous apparaître, scientifiquement, comme un effet
spécifique de complication corpusculaire, lié à l’édification de très grosses
et très complexes particules. Malgré la présence de nombreux seuils critiques,
en effet, c’est sans aucune rupture que se suit la courbe menant des grosses
molécules aux aux êtres multicellulaires : cette courbe étant précisément celle
suivant laquelle émergent (hors des jeux de hasard et de grands nombres) les
effets « vitaux » de self-arrangement et de conscience.
— Ceci posé, entre cette
mystérieuse dérive du monde vers des états de plus en plus complexes et
intériorisés et l’autre dérive (bien plus étudiée et mieux connue celle- la qui
entraîne le même monde vers des états de plus - simplifiés et extériorisés, —
entre ces deux dérives existe-t-il une relation? Et laquelle? Les deux
mouvements (vie et entropie), quantitativement (dirait-on d’importance si
inégale, ne seraient-ils pas en réalité de même amplitude, de même ordre, et en
quelque façon complémentaires l’un de l’autre? Et, dans ce cas, sous quelle
forme prévoir l’équilibre final du phénomène? En cette ultime question
tend peut-être à se ramasser et à se formuler, pour la science de demain,
l’énigme essentielle de l’univers( Les Nouvelles liτtéraires, 2 mars 1950. Réponse à une enquête d’André
George.)ILna qu’un moyen de vivre, prendre de l’ altitude et monter assez haut
pour que par-dessus le désordre superficiel des détails si douloureux
ceux-ci soient ils se découvre la régularité significatrice
de quelque grand destin de l’homme….Emerger pour voir clair.
I. (Δεν
υπάρχει παρά ένας τρόπος για να ζήσεις.Να υψωθείς αρκετά ψηλά,ώστε πάνω από την
επιφανειακή αταξία λεπτομερειών , συχνά επώδυνων ,να ανακαλύπτεται
η σηματοδότρια τάξη ενός μεγάλου πεπρωμένου για τον
άνθρωπο…Ανάδυση για να δείς καθαρά) Croire c est développer un acte de
synthèse(intellectuelle)dont l origine première est insaisissable
Le suprême bonheur de se
trouver un jour face à face avec un Univers unifié
…le sujet se trouve
identifié toujours davantage avec les plus lointains domaines d un
Univers qu’ il ne saurait percevoir qu’ en étant
partiellement un même corps avec lui.
..L homme possède en vertu
d être dans le monde un sens spécial qui lui découvre ,d une manière plus
ou moins confuse le Tout dont il fait parti
Ici s’arrêtent et culminent les
développements individuels de ma foi, — en un point où, m’arrivât-il de perdre
confiance en toute religion révélée, je resterais encore, me semble-t-il.
solidement accroché. D’étape en étape, ma croyance initiale au Monde a pris
Figure. Ce qui était d’abord intuition confuse de l’unité universelle est
devenu sentiment raisonné et défini d’une Présence. Au Monde, maintenant, je
sais que je tiens et que je reviendrai, non pas seulement par les cendres de ma
chair, mais par toutes les puissances développées de ma pensée et de mon cœur.
Je puis l'aimer. Et puisque de la sorte, dans le cosmos, il se dessine
maintenant pour moi une sphere supérieure du Personnel et des relations
personnelles, je commence à soupçonner que des attractions et des directions de
nature intellectuelle pourraient bien m’envelopper et me parler.
Une Présence n’est jamais muette
L obscurité de foi a mon avis ,n
est qu’ un des cas particuliers du problème du mal.Et pour en surmonter le
scandale mortel, je n’aperçois qu’une voie possible : c’est de reconnaître que
si Dieu nous laisse souffrir, pécher, douter, c’es: \ qu’il ne peut pas,
maintenant et d’un seul coup, nous guérir et se montrer. Et, s’il ne le peut
pas, c’est uniquement parce que nous sommes encore incapables, en vertu du
stade où se trouve l’Univers, de plus d’organisation et de plus de lumière.
Au cours d’une création qui se
développe dans le Temps, le Mal est inévitable. Ici encore la solution
libératrice nous est donné par l’Evolution.
Non, Dieu ne se cache pas, j’en
suis sûr, pour que nous le cherchions, — pas plus qu’il ne nous laisse souffrir
pour augmenter nos mérites. Bien au contraire, penché sur h Création qui monte
à lui, il travaille de toutes ses forces a la béatifier et à l’illuminer. Comme
une mère, il épie son nouveau-né. Mais mes yeux ne sauraient encore le
percevoir Ne faut-il pas justement toute la durée des siècles pour que notre
regard s’ouvre à la lumière?
Nos doutes, comme nos maux, sont
le prix et la condition même d’un achèvement universel. J’accepte, dans ces
condi¬tions, de marcher jusqu’au bout sur une route dont je suis de plus en
plus certain, vers des horizons de plus en plus noyés dans la brume .
Voilà comment je crois. *
* Inédit. Pékin, 28 octobre 1934.
Les horizons, alors noyés
dans la brume, devaient s’illuminer : « Depuis quatre mois le soleil de
l’Énergie Christique n’a pas cessé et monter verticalement dans mon ciel
(intellectuel et mystique) », écrira le Père
Teilhard, en 1947, à son
ami. M. l’Abbé Gâté. Et les derniers écrits du Père témoignent du paroxysme de
l’illumination : « C’est l’éblouissement d’une universelle Transparence et d’un
universel Embrasement que j’aurai la joie de fermer les yeux. » (Le CœurgLe la
Matin. 1950.) « L’Énergie se faisant Présence... Il semblerait qu’un seul rayon
d’une telle lumière, tombant sur la Noosphère, dût provoquer une explosion
assez forte pour embraser et renouveler instantanément la face de la Terre... »
(Le Christique, mars 1955.) (N.D.E.)
Je suis frappé
de ce fait que l’Eglise manque à peu près complètement d’organe de
recherches (à la différence de tout ce qui vit et progresse autour
d'elle). Or, elle ne gardera la Foi lumineuse pour ses enfants et les
étrangers qu’en cherchant de cette
recherche qu'on sent être
une question de vie pou de mort.. (...)
Donc il faut sous le
contrôle de l’Ecclesia docens,s’organise ,se développe .l’, Ecclésia quaerens.
»
(LETTRE AU P. FONTOYNONT, 26
JUILLET I917)
Teilhard de Chardin
« Soyons francs. L’Eglise a
tardé a comprendre…la belle fierté humaine et la passion de la recherche
–ces deux éléments fondamentaux de la Pensée moderne.
« Le Sens humain 1929 »
---
Από την ιστοσελίδα μου
Η φιλοσοφία δεν οδηγεί στην Αλήθεια Αν έχει
οποιαδήποτε χρησιμότητα αυτή έγκειται στο να εντοπίζει λογικά σφάλματα και
αντιφάσεις,ιδίως σε αυθαίρετες κατασκευές Σε τελευταία ανάλυση είναι θέμα
γλώσσας.
-------------------------------------------------------------------------------------------
56-STUART RUSSEL « ΣΥΜΒΑΤΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ; Η
ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ»
Αισθάνομαι πλήρως αναρμόδιος στο θέμα τής επιλογής
αποσπασμάτων από βιβλίο που δεν κατανοώ –τουλάχιστον πλήρως.Η εξήγηση-
δικαιολογία-απολογία μου, βρίσκεται αφενός σε «κεκτημένη ταχύτητα» και αφετέρου
στην ελπίδα ότι, θα ερεθίσει κάποιους και θα τους προτρέψει να το
διαβάσουν και να το κατανοήσουν.Επίσης στην τεράστια σημασία του θέματος
ς.Είναι ευλογία ή κατάρα;Είναι σωστή σκέψη ή αλαζονεία Τεχνητή νοημοσύνη
σχετίζεται-πιστεύω-χωρίς-υπερβολή με το μέλλον της ανθρωπότητας ,και επομένως
με την μεγάλη ευθύνη του ανθρώπου σχετικά προβλήματα είναι πολλά.Είναι πιθανόν
οι μηχανές να ξεφύγουν από τον έλεγχο του ανθρώπου; Είναι πιθανόν να επιδιώκουν
και να επιτύχουν διαφορετικούς στόχους από αυτούς που θέλουν οι άνθρωποι;Είναι
δυνατόν να αποκτήσουν συνείδηση και συναισθήματα; Είναι δυνατόν να
αυτοαναπαράγονται; Αν είναι εφικτός ο έλεγχος είναι στα χέρια σοφών
ανθρώπων- που μέχρι σήμερα δεν πολυυπάρχουν και σε κάθε περίπτωση δεν τους
βλέπουμε να έχουν την δυνατότητα να επηρεάσουν την εξέλιξη των πραγμάτων και
ακόμη ειδικώτερα να σκεφθούν και να ενδιαφερθούν για την τύχη ολοκλήρου
του πλανήτη.Πως εξασφαλίζεται ότι,αυτοί που θα κατασκευάσουν τις
μηχανές θα θέτουν στόχους ωφέλιμους για την ανθρωπότητα;
Ο συγγραφέας του βιβλίου δεν αποκλείει τα
αισιόδοξα σενάρια.
…………………………………………………………………Παραθέτουμε:
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Γιατί αυτό το βιβλίο; Και γιατί τώρα;
Αυτό το βιβλίο αφορά το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον
της προσπάθειας μας να κατανοήσουμε τη νοημοσύνη και να τη δημιουργήσουμε. Κι
αυτό είναι σημαντικό, όχι επειδή η Τεχνητή Νοημοσύνη εξαπλώνεται, σήμερα , με
ταχείς ρυθμούς σε όλο περισσότερους τομείς, αλλά επειδή η ΤΝ είναι η κυρίαρχη
τεχνολογία του μέλλοντος. Οι υπερδυνάμεις του πλανήτη μας αρχίζουν να
αφυπνίζονται» σ’ αυτό το δεδομένο περιβάλλον, ενώ οι επιχειρηματικοί κολοσσοί,
εδώ και λίγα χρόνια, γνωρίζουν ήδη αρκετά γι’αυτό. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε
πώς ακριβώς θα εξελιχθεί στο μέλλον η τεχνολογία. Παρ’ όλα αυτά, πρέπει
να προετοιμαζόμαστε για το ενδεχόμενο οι μηχανές να ξεπεράσουν την
ανθρώπινη ικανότητα λήψης αποφάσεων σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας.
Και τότε τι θα γίνει; Τα αγαθά του πολιτισμού μας είναι προϊόντα της
νοημοσύνης μας. Το πιο εκπληκτικό επίτευγμα θα περίμενε κάποιος από το
ανθρώπινο- πνεύμα; Ωστόσο, η απόκτηση πρόσβασης σε μια σημαντικά ανώτερη
νοημοσύνη, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως το ύψιστο επίτευγμα - στην ιστορία του
ανθρώπου. Σκοπός του βιβλίου είναι να εξηγήσει γιατί αυτό θα μπορούσε να
είναι όχι μόνο το ύψιστο επίτευγμα αλλά και το ύστατο. Ακολούθως, παρατίθενται
επιχειρήματα και τρόποι για το πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι, τελικά,
αυτο- το επίτευγμα δεν θα αποβεί μοιραίο για τον άνθρωπο.(11)…Το 2016 και το 2017
η μηχανή AlphaGo …κέρδισε τον Λι Σεντόλ πρώην παγκόσμιο πρωταθλητή και
τον σημερινό πρωταθλητή ΚεΓκε πράγμα που δεν περίμενε κανένας ειδικός να
συμβή πριν από2097 (21)Ο ταχύτατος ρυθμός προόδου δεν σημαίνει ότι θα μας
κατακτήσουν οι μηχανές εκτός αν συμβούν αρκετές επαναστατικές εξελίξεις
που θα επιτρέψουν την «γέννηση» μηχανών με υπερανθρώπινη νοημοσύνη(22) …θεωρώ
απίθανο επιτυχία στην ΤΝ να συμβή μέσα στα επόμενα
χρόνια(24)..Χαρακτηρισμός τής νοημοσύνης «Οι άνθρωποι είναι νοήμονες στον βαθμό
που οι πράξεις τους οδηγούν στην επίτευξη των στόχων τους»(24)Περισσότεροι από
100.000.000.000 άνθρωποι έχουν ζήσει στηΓή και έχουν δαπανηθεί ένα
τρισεκατομμύριο εργατοέτη μάθησης και διδασκαλίας,προκειμένου να συνεχίσει να
υπάρχει ο πολιτισμός μας.(344)…
Όλοι οι άλλοι χαρακτηρισμοί της νοημοσύνης -αντίληψη,
σκέψη, μάθηση, επινόηση και ούτω καθεξής- μπορούν να κατανοηθούν μέσα από τη
συνεισφορά τους στην ικανότητά μας να δρούμε με επιτυχία. Από τις απαρχές της
ΤΝ, η νοημοσύνη στις μηχανές έχει οριστεί με τον ίδιο τρόπο:
Οι μηχανές είναι νοήμονες στον βαθμό που οι πράξεις
τονς οδηγούν στην επίτευξη των στόχων τους.
Επειδή όμως οι μηχανές, σε αντίθεση με τους ανθρώπους,
δεν έχουν στόχους, εμείς οι άνθρωποι θέτουμε στόχους γι’ αυτές. Με άλλα λόγια,
κατασκευάζουμε μηχανές βελτιστοποίησης, τις τροφοδοτούμε με στόχους και έτσι
αυτές αρχίζουν να λειτουργούν.
Η γενική αυτή προσέγγιση δεν αφορά αποκλειστικά την
ΤΝ. Εμφανίζεται ξανά και ξανά σε όλα τα τεχνολογικά και μαθηματικά ενισχυτικά
των θεμελίων που βασίζεται η κοινωνίας μας. Στο πεδίο της θεωρίας ελέγχου, όπου
σχεδιάζονται συστήματα ελέγχου για τα πάντα, από αεροσκάφη τζάμπο μέχρι αντλίες
ινσουλίνης, σκοπός του συστήματος είναι να ελαχιστοποιήσει μια συνάρτηση
κόστους η οποία τυπικά μετράει την απόκλιση από μια επιθυμητή συμπεριφορά. Στο
πεδίο των οικονομικών, οι μηχανισμοί και οι πολιτικές σχεδιάζονται για να
μεγιστοποιήσουν την ωφέλεια ατόμων, την ευημερία ομάδων και το κέρδος
επιχειρήσεων9. Στην έρευνα ροής δεδομένων και σχεδιασμού, η οποία επιλύει
πολύπλοκα επιμελητειακά και κατασκευαστικά προβλήματα, η λύση μεγιστοποιεί ένα
αναμενόμενο άθροισμα ανταμοιβών στον χρόνο. Τέλος, στη στατιστική, οι
αλγόριθμοι μάθησης σχεδιάζονται για να ελαχιστοποιούν μια αναμενόμενη συνάρτηση
απώλειας που ορίζει το κόστος των σφαλμάτων πρόβλεψης.Προφανώς, αυτό το γενικό
σχήμα -το οποίο αποκαλώ καθιερωμένο μοντέλο- είναι ευρέως διαδεδομένο και
εξαιρετικά ισχυρό. Δυστυχώς, όμως, δεν θέλουμε μηχανές νοήμονες κατ' αυτόν τον
τρόπο. Το μειονέκτημα του καθιερωμένου μοντέλου( σύμφωνα με το οποίο οι μηχανές
βελτιστοποιούν ένα προκαθορισμένο στόχο που τους θέτουν οι άνθρωποι-λειτουργεί
μόνον αν ο στόχος είναι εγγυημένα πλήρης και ορθός ή αν ο μηχανισμός μπορεί
εύκολα να μεταρρυθμιστεί) επισημάνθηκε το 1960(26)από τον Χόρμπερτ
Βίνερ, θρυλικό καθηγητή του ΜΙΤ και έναν από τους κορυφαίους μαθηματικούς
του εικοστού αιώνα. Ο Βινερ μόλις είχε δει ένα πρόγραμμα του Άρθουρ Σάμιουελ
που μάθαινε να παίζει ντάμα πολύ καλύτερα από τον δημιουργό του. Η
εμπειρία αυτή τον έκανε να γράψει ένα προφητικό αλλά ελάχιστα γνωστό
άρθρο με τον τίτλο «Ορισμένες ηθικές και τεχνικές συνέπειες του αυτοματισμού»
- . Να πώς περιγράφει τη βασική ιδέα του:
Εάν για να επιτύχουμε τους σκοπούς μας,
χρησιμοποιήσουμε έναν μηχανικό φορέα δράσης τις λειτουργίες του οποίου δεν μπορούμε
να επηρεάσουμε αποτελεσματικά... τότε καλό θα είναι να έχουμε διασφαλίσει ότι ο
σκοπός που έχουμε θέσει στη μηχανή είναι αυτός που πραγματικά επιθυμούμε.
Ο σκοπός που έχουμε θέσει στη μηχανή» είναι ακριβώς ο
σκοπός που οι μηχανές προσπαθούν να βελτιστοποιήσουν με βάση το
καθιερωμένο μοντέλο. Εάν θέσουμε λάθος στόχο σε μια μηχανή πιο ευφυή από
»εμάς, τότε αυτή θα τον επιτύχει και εμείς θα χάσουμε.Η
προαναφερθείσα κατάρρευση που μπορούν να επιφέρουν τα μέσα κοινωνικής
δικτύωσης είναι απλώς μια πρόγευση αυτού, και θα οφείλεται στη
βελτιστοποίηση του λάθους στόχου σε παγκόσμια κλίμακα με αλγορίθμους σχετικά
χαμηλής νοημοσύνης. Στο πέμπτο κεφάλαιο ανα φέρομαι σε ορισμένες πολύ
χειρότερες εκβάσεις. Όλα αυτά δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσουν. Για χιλιάδες
χρόνια γνωρίζαμε τους κινδύνους που κρύβονται όταν παίρνεις αυτό
ακριβώς που επιθυμείς. Σε όλες τις ιστορίες που ικανοποιούνται
τρείς : ευχές σου, η τρίτη ευχή αναιρεί πάντοτε τις δύο προηγούμενες.
Εν κατακλείδι-, φαίνεται ότι η πορεία προς την υπερανθρώπινη
νοημοσύνη είναι ακάθεκτη ,όμως η παρουσία της(μόλις πραγματοποιηθεί)μπορεί να
απαιτήσει την καταστροφή της ανθρώπινης φυλής Ωστόσο δεν έχουν χαθεί τα
πάντα.Πρέπει να κατανοήσουμε που έχουμε κάνει λάθος και μετά να το
διορθώσουμε(27)….Δεν διαθέτουμε κανένα αξιόπιστο τρόπο να διασφαλίσουμε ότι
οι στόχοι των νοήμονων μηχανών θα είναι ίδιοι με τους δικούς μας
στόχους….Πρέπει λοιπόν να επιδιώξουμε την κατασκευή ωφέλιμων μηχανών, και να
επιμείνουμε οι μηχανές να επιδιώκουν όχι τους δικούς τους,αλλά τους δικούς μας
στόχους…..το δύσκολο είναι .οτι οι στόχοι είναι δικοί μας ( ανήκουν
δηλαδη στον καθένα ξεχωριστά από τους οκτώ δισεκατομμύρια κατοίκους του
πλανήτη μας (..Αναπόφευκτα οι μηχανές αυτές θα χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα
ως προς τους στόχους των …αλλά αυτό είναι καλό όχι κακό,η αβεβαιότητα
αυτή συνεπάγεται ότι οι μηχανές θα συμμορφώνονται αναγκαστικά με τους
ανθρώπους,….θα μπορούν να τίθενται εκτός λειτουργίας.(28)..Αυτό
συνεπάγεται..την ανακατασκευή ενός μεγάλου μέρους της υπερδομής με αποτέλεσμα
μια σχέση που ελπίζω θα μας επιτρέψει να πλοηγηθούμε με ασφάλεια τις
επόμενες δεκαετίες.(29) …αυτός ο στόχος μπορεί να οδηγήσει σε αδιέξοδο..το
πρόβλημα δεν είναι ότι, μπορεί να μην μπορέσουμε να κατασκευάσουμε με επιτυχία
ένα σύστημα ΤΝ ,αλλά ότι ,μπορεί να το καταφέρουμε πολύ καλά..Εκείνο που πάσχει
είναι αυτός καθαυτός ο ορισμός της επιτυχίας στην ΤΝ.(31)Πρέπει πρώτα να
κατανοήσουμε τι είναι νοημοσύνη…..Η απάντηση ευρίσκεται …σε μιά απλή
σχέση ανάμεσα σε αυτό που αντιλαμβανόμαστε ,.σε αυτό που επιθυμούμε και
σε αυτό που πράττουμε ..Μιά οντότητα είναι νοήμων όταν με ό,τι
πράττει είναι πιθανόν να επιτύχει ό,τι επιθυμεί με δεδομένο ότι
,αξιοποιεί οτιδήποτε έχει ήδη αντιληφθεί.(32)Σε ό,τι αφορά την συνείδηση δεν
ξέρουμε πραγματικά τίποτε..κανένας ερευνητής τής ΤΝ δεν εργάζεται για να
δημιουργήσει μηχανές με συνείδηση(35) . Υπάρχει μια σημαντική γνωσιακή πτυχή
του εγκεφάλου που τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε - συγκεκριμένα, το σύστημα ανταμοιβής (Reward system)). Πρόκειται για ένα εσωτερικό σύστημα μεταφοράς
σημάτων, το οποίο διαμεσολαβείται από την ντοπαμίνη και συνδέει τα θετικά και
τα αρνητικά ερεθίσματα με τον τρόπο της συμπεριφοράς μας. Η λειτουργία του
ανακαλύφθηκε από τον Σουηδό νευροεπιστήμονα Νιλς-Άκε Χίλαρπ και τους συνεργάτες
του στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Μας κάνει να αναζητούμε θετικά ερεθίσματα,
όπως είναι οι γλυκές τροφές, που αυξάνουν τα επίπεδα ντοπαμίνης. Μας κάνει να
αποφεύγουμε τα αρνητικά ερεθίσματα, όπως είναι η πείνα και ο πόνος, τα οποία
μειώνουν τα επίπεδα ντοπαμίνης. Από μια άποψη, μοιάζει αρκετά με τον μηχανισμό
αναζήτησης γλυκόζης τού E coli αλλά είναι πολύ πιο πολύπλοκο. Φέρει
ενσωματωμένες μεθόδους για μάθηση, έτσι ώστε η συμπεριφορά μας να γίνεται πιο
αποτελεσματική στην απόκτηση ανταμοιβών με το πέρασμα του χρόνου. Μας κάνει
επίσης ικανούς για καθυστέρηση της ικανοποίησης, έτσι ώστε να μαθαίνουμε να
επιθυμούμε πράγματα, όπως το χρήμα, που προσφέρουν μια μελλοντική και όχι
μια άμεση ανταμοιβή. Ένας από τους λόγους για τους οποίους κατανοούμε το
σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου είναι το γεγονός ότι, μοιάζει με τη μέθοδο
της ενισχυτικής μάθησης που
αναπτύχθηκε στην ΤΝ, για την οποία διαθέτουμε μια πολύ καλή θεωρία.Από
εξελικτική σκοπιά, μπορούμε να εκλάβουμε το σύστημα ανταμοιβών τού εγκεφάλου
ακριβώς όπως και τον μηχανισμό αναζήτησης γλυκόζης του Ε. Coli. ως έναν τρόπο βελτίωσης της
εξελικτικής αρμοστικότητας. Οι οργανισμοί που είναι πιο αποτέλεσμα(36)τικοί
στην αναζήτηση αμοιβής ,(νόστιμες τροφές,αποφυγή πόνου κλπ)έχουν μεγαλύτερη
πιθανότητα να διαδώσουν τα γονίδια τους,…δύσκολο να γνωρίζει ένας
οργανισμός τι συμφέρει μακροπρόθεσμα …όταν μαθαίνει να μεγιστοποιεί
την ανταμοιβή σε ένα φυσικό περιβάλλον αυξάνει συνήθως τις
πιθανότητες να διαδώσει τα γονίδιά του και να επιβιώσει αντιμετωπίζοντας
ποικίλες. περιβαλλοντικές αλλαγές η εξέλιξη μας ενσωματώνει «πινακίδες πορείας
οι οποίες σε βάθος χρόνου είναι πιθανότερο να οδηγήσουν σε διάδοση
των γονιδίων…η εξέλιξη μας ενσωματώνει «πινακίδες πορείας» που όμως δεν είναι
τέλειες.,…ωστόσο με ορισμένες εξαιρέσεις τυχαίας αστοχίας όταν ένας
οργανισμός μαθαίνει να μεγιστοποιεί την ανταμοιβή σε ένα φυσικό
περιβάλλον,αυξάνει συνήθως την πιθανότητα να διαδώσει τα γονίδια του και
να επιβιώσει(37)… .η μάθηση,εκτός άλλων επιταχύνει και την εξέλιξη..αλλάζει
τοDNA όχι ενός Οργανισμού αλλά από γενεά σε γενεά. η εξέλιξη μας ενσωματώνει
«πινακίδες ποιές πράξεις σε βάθος χρόνου είναι πιθανότερο να
οδηγήσουν σε διάδοση των γονιδίων…η εξέλιξη μας ενσωματώνει «πινακίδες πορείας»
που όμως δεν είναι τέλειες.,…ωστόσο με ορισμένες εξαιρέσεις τυχαίας
αστοχίας οι λοιπές πράξεις σε βάθος χρόνου είναι πιθανότερο να
οδηγήσουν σε διάδοση των γονιδίων…και 9 ν επιβιώσει (37) η μάθηση δεν ευνοεί
μόνο την επιβίωση και την ευημερία.Επιταχύνει και την εξέλιξη. Πώς
ακριβώς θα μπορούσε να συμβεί αυτό;, η μάθηση δεν αλλάζει το DNA
ενόςοργανισμού, και η εξέλιξη αφορά αποκλειστικά τη μεταβολή του DNA από γενιά
σε γενιά. Η σύνδεση μεταξύ μάθησης και εξέλιξης προτάθηκε το 1896 από τον
Αμερικανό ψυχολόγο Τζέιμς Μπάλντγουιν και, σε ανεξάρτητη μελέτη, από τον Βρετανό
ηθολόγο Κόνγουαϊ Λόιντ Μόργκαν, όμως δεν έγινε γενικώς αποδεκτή εκείνη την
εποχή………………………………………Το φαινόμενο Μπάλντγουιν, όπως είναι γνωστό, γίνεται
κατανοητό αν φανταστούμε ότι η εξέλιξη έχει να επιλέξει ανάμεσα στο να
δημιουργήσει έναν ενστικτώδη οργανισμό του οποίου όλες οι
αντιδράσεις είναι καθορισμένες εκ των προτέρων και στο να δημιουργήσει
έναν προσαρμοστικό οργανισμό που μαθαίνει ποιές πράξεις πρέπει
να πραγματοποιεί. Για παράδειγμα, υποθέστε ότι ο βέλτιστος ενστικτώδης
οργανισμός μπορεί να κωδικοποιηθεί υπό τη μορφή ενός εξαψήφιου αριθμού (ας
πούμε, 472116), ενώ στην περίπτωση του προσαρμοστικού οργανισμού, η εξέλιξη
προσδιορίζει μόνο τον αριθμό 472*** (παρέχοντας τη δυνατότητα στον συγκεκριμένο
οργανισμό να συμπληρώσει τα τελευταία τρία ψηφία μαθαίνοντας κατά τη διάρκεια
της ζωής του). Είναι ξεκάθαρο πως εάν η εξέλιξη πρέπει να φροντίζει μόνο για τα
τρία πρώτα ψηφία, τότε το έργο της είναι πολύ ευκολότερο. Ο προσαρμοστικός
οργανισμός, μαθαίνοντας τα τρία τελευταία ψηφία κάνει, στη διάρκεια μιας ζωής,
αυτό που η εξέλιξη θα χρειαζόταν πολλές γενιές για να το επιτύχει. Έτσι, με την
προϋπόθεση ότι ο προσαρμοστικός οργανισμός μπορεί να επιβιώνει καθώς μαθαίνει,
φαίνεται ότι η ικανότητα να μαθαίνουμε.Υπολογιστικές προσομοιώσεις δείχνουν ότι
το φαινόμενο Μπάλντγουιν είναι πραγματικό. Η επίδραση του πολιτισμού απλώς
επιταχύνει τη διαδικασία, αφού ένας οργανωμένος πολιτισμός προστατεύει το (38)
Αλλά η θέση του Μπάλντουιν είναι ατελής γιατί υποθέτει πώς μάθηση και
εξέλιξη οδεύουν απαραιτήτως προς την ιδία κατεύθυνση ,δεχόμενος ότι οποιοδήποτε
εσωτερικό σήμα ανατροφοδότησης ορίζει την κατεύθυνση της
μάθησης μέσα στον οργανισμό είναι απολύτως ευθυγραμμισμένο με την εξελικτική
αρμοστικότητα …Στην καλύτερη περίπτωση οι ενσωματωμένοι μηχανισμοί μάθησης παρέχουν
μόνο μιά αδρύ νύξη για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες οποιασδήποτε πράξεως για
την εξελικτική αρμοστικότητα . Και επιπλέον πρέπει να αναρωτηθούμε πώς κατάληξε
εκεί το σύστημα ανταμοιβής.Η απάντηση είναι μέσω μιάς εξελικτικής διαδικασίας
.Πολλά διανοητικά χαρακτηριστικά μπορεί να είναι απαραίτητα για να
αποκτήσει νοημοσύνη ένας φορέας δράσης, ίσως και όχι.Η εξέλιξη μας
αντιμετωπίζει μόνον ως δρώντες(39)Η πρόταση του Αριστοτέλη που μελέτησε την
διαδικασία με την οποία θα δράσουμε και υποστήριζε ότι,
απαιτείται να συμπεράνουμε τον τρόπο που μιά ορισμένη σειρά πράξεων θα
οδηγούσε στην υλοποίηση του τελικού απώτερου ζητούμενου (40) ακούγεται
λογική αφήνει όμως έξω το θέμα της αβεβαιότητας, στον αληθινό κόσμο η
πραγματικότητα τείνει να παρεμβαίνει και να εγγυάται ότι θα επιτευχτεί το
επιθυμητό τέλος.(41)Το σχέδιό μου απαιτεί έναν συμβιβασμό, ανάμεσα στη
βεβαιότητα της επιτυχίας και το κόστος που έχει η διασφάλιση τής
επιτυχίας,(42)To Τεστ Τιουριγκ( :μετράει την μετράει την ικανότητα της μηχανής
να παραπλανήσει τον άνθρωπο που την ανακρίνει κάνοντάς να πιστέψει ότι, είναι
άνθρωπος( δεν είναι χρήσιμο για την ΤΝ επειδή πρόκειται για έναν ανεπίσημο και
άκρως περιορισμένο σκοπό: εξαρτάται από τα εξαιρετικά πολύπλοκα και σε μεγάλο
βαθμό άγνωστα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου νού, που προκύπτουν από την
βιολογία και τον πολιτισμό..Δεν υπάρχει τρόπος να δημιουργήσουμε μηχανές που
αποδεδειγμένα θα περάσουν το τέστ.Απεναντίας η ΤΝ έχει εστιάσει στην ορθολογική
συμπεριφορά : μια μηχανή είναι νοήμων στον βαθμό που μπορεί να
πετύχει ό,τι θέλει με ό,τι πράττει με δεδομένο ό,τι έχει αντιληφθεί …Η
λογική απαιτεί βεβαιότητα που ο πραγματικός κόσμος δεν την προσφέρει 68…Η
βεβαιότητα είναι περιττή για τη δράση : Χρειάζεται μόνο να γνωρίζουμε
ποια δράση είναι καλύτερη ,όχι ποιά δράση θα πετύχει σίγουρα. 83… Με μεγαλύτερη
νοημοσύνη θα μπορούσαμε να έχουμε έναν μεγαλύτερο και ίσως
πολύ καλύτερο πολιτισμό. 141…Υπάρχουν όρια στο τι μπορεί να προσφέρει η ΤΝ
145..Πρέπει να έχουμε υπόψη μας και τους ταχύτατος ρυθμούς με τους οποίους
εξελίσσεται η παρανομία ..αυτό πρέπει να μας αφυπνίσει και να δράσουμε πριν
είναι αργά.147… Μόλις παγιωθούν οι τεχνολογικές δυνατότητες
παρακολούθησης ,το επόμενο βήμα θα είναι η τροποποίηση της συμπεριφοράς
μας .έτσι ώστε ο τρόπος της να θεωρείται ο «σωστός» από εκείνους που
ελέγχουν αυτή την τεχνολογία 149..Ολοι πρέπει να έχουν δικαίωμα στην νοητική
ασφάλεια :να ζούν σε ένα περιβάλλον όπου οι περισσότερες πληροφορίες
αληθεύουν..Οποιοσδήποτε στον κόσμο έχει το δικαίωμα να σας μεταφέρει ψευδείς πληροφορίες,..ατελές
το νομοθετικό σχετικό πλαίσιο. …153…Προς το παρόν η νοητική μας ασφάλεια
δέχεται επιθέσεις …σήμερα μιλούμε για «πληροφορική αποκάλυψη(
infocalypse) μια καταστροφική αποτυχία της αγοράς ιδεών154…μπορεί να
επιβληθεί ένα κόστος στην διάδοση ψευδών πληροφοριών 155 ….Στην
Γερμανία πρόστιμο μόνον στην πλατφόρμα 156… Η Τρίτη επανάσταση στις πολεμικές
επιχειρήσεις μετά την πυρίτιδα και τα πυρηνικά όπλα είναι τα AWS
Φονικά αυτόνομα Οπλικά συστήματα ..που αποτελούν ήδη πραγματικότητα 157… … Στην
Γενεύη από το 2014 συζητήσεις για την απαγόρευση των ΦΑΟΣ…Πολλλές χώρες
κατασκευάζουν ΦΑΟΣ…λειτουργούν με τουλάχιστον διαλείπουσα ραδιοεπικοινωνία
..159. Η οικονομική θεωρία δεν προβλέπει δυστυχώς ότι ,η κατάσταση κάθε
ανθρώπου ξεχωριστά θα βελτιωθεί με τον αυτοματισμό 165………Πρόβλημα για τις
συνέπειες από την εφαρμογή της ΤΝ γενικώς στον τρόπο ζωής,που ίσως να πρέπει να
αλλάξουμε 160 επ. ..100.000 περίπου ταμίες Τραπεζών έχασαν την δουλειά
τους. ΗΠΑ μεταξύ 21010 και 2016 167…..Οι μηχανές θα εκτελούν και
διανοητικές εργασίες..169…Ο Τιούριγκ προέτρεπε να μην φτιάξουμε
ρομπότ που να μοιάζουν με άνθρωπο.(πλαστικά λουλούδια)..Δυστυχώς αυτό
έχει γίνει ήδη. 175. …Οικονομικά υπεύθυνα ρομπότ για την ζημία που
προκαλούν ,177..Νομοθετική προστασία για την εξασφάλιση προσωπικών
δεδομένων από τις μηχανές από την Ευρωπ.Ενωση υπάρχει.
179….Βιώνουμε μία αποτυχία ευθυγράμμισης αξιών θέτοντας ίσως χωρίς
να το θέλουμε στις μηχανές σκοπούς που είναι ατελώς ευθυγραμμισμένοι με
τους δικούς μας.191. Ο μελλοντολόγος Χανς Μόραβετς λέγει ότι, οι
απέραντες εκτάσεις του κυβερνοχώρου θα βρίθουν από μη ανθρώπινες υπερδιάνοιες
απασχολημένες με υποθέσεις που είναι για τις ανθρώπινες ανησυχίες ό,τι
είναι οι δικές μας για εκείνες των βακτηρίων πράγμα που ο συγγραφέας τού βιβλίου
θεωρεί λάθος. Γράφοντας « Η αξία για τους ανθρώπους ορίζεται πρωταρχικά
από την ενσυνείδητη ανθρώπινη εμπειρία. Εάν δεν υπάρχουν άνθρωποι και
καμία άλλη ενσυνείδητη οντότητα της οποίας η υποκειμενική εμπειρία
θα έχει σημασία για μας ,τότε δεν θα συντελείται κανένα γεγονός που θα έχει
αξία. 201/200 ……… Πρέπει να οδηγήσουμε την ΤΝ στην
απομάκρυνση από βασικές αρχές της τεχνολογίας,δηλαδή τις μηχανές που
βελτιστοποιούν ένα δεδομένο στόχο ..είμαι αισιόδοξος ότι ,αυτό μπορεί να
γίνει 248…οι μηχανές αυτές θα θέτουν ερωτήματα στους ανθρώπους και
θα ζητούν άδεια όταν πρέπει θα κάνουν δοκιμαστικά τρεξίματα για να δούν εάν μας
αρέσει αυτό που τους προτείνουν,,θα επιδέχονται βελτιώσεις όταν
κάνουν λάθος…τα συστήματα που δεν κάνουν όλα αυτά θα έχουν σοβαρότατες
συνέπειες….248…... Κάποιοι φιλόσοφοι έχουν υποστηρίξει ότι ,ίσως χρειασθεί να
λάβουμε αποφάσεις σε μια κατάσταση ηθικής αβεβαιότητας …Και συνεχίζει ο
συγγραφέας χωρίς πειστικότητα κατά την ταπεινή μου γνώμη « Μια λύση είναι
να αποδώσουμε μια πιθανότητα σε κάθε ηθική θεωρία και να λαμβάνουμε
αποφάσεις χρησιμοποιώντας μια «αναμενόμενη ηθική αξία» Δεν
είναι όμως σαφές να αποδίδουμε πιθανότητες σε ηθικές θεωρίες
307……..Κάποιοι κακόβουλοι ίσως παρακάμψουν τα μέτρα προστασίας και
επιτύχουν να απελευθερώσουν οντότητες με ανεξέλεγκτη υπερνοημοσύνη απέναντι
στις οποίες η ανθρωπότητα δεν θα έχει καμία άμυνα .Αλλά και αν επιβιώσουμε από
τον κίνδυνο αυτό,μπορει σταδιακά να αποδυναμωθούμε καθώς θα
εμπιστευόμαστε όλο και περισσότερο, τις γνώσεις και τις ικανότητές μας στις
μηχανές.(333)…Η μηχανή δεν έχει νόημα αν λειτουργεί με δεδεδομένο ότι, πάντοτε
ο εξωγενώς παρεχόμενος στόχος είναι ο σωστός ,καθώς ενδέχεται
ενίοτε να είναι λάθος. Οι μηχανές θα πρέπει να μάθουν περισσότερα για το
τι πραγματικά, θέλουμε….Εξ ου και η πρότασή μου για τις ωφέλιμες
μηχανές : με τις δράσεις τους αναμένεται να πετυχαίνουν τους δικούς
μας στόχους…. πρέπει να επιτρέπουν την απενεργοποίησή τους (334)Σε ορισμένες
περιπτώσεις η μηχανή ενεργεί αποκλειστικά μόνη της(αυτοκίνητο )…τελικά
μπορεί να μείνουμε άναυδοι για το πόσο λογικές μπορεί να γίνουν
(335)Αραγε….υπάρχει ..προοπτική να σημειωθεί..πρόοδος στην σοφή διαχείριση και
στον έλεγχο της ΤΝ; Ίσως αναπάντεχα η απάντηση είναι καταφατική,ωστόσο με
κάποια προβληματάκια.( 339) Προς το παρόν κανείς δεν μπορεί να
επιβάλει την παραμικρή εφαρμόσιμη σύσταση στις κυβερνήσεις και σ’
οποιονδήποτε από τους οργανισμούς που εξετάζουν με σοβαρότητα
το ζήτημα του σφαιρικού και συνεχούς ελέγχου των συστημάτων
ΤΝ…..ούτε υπάρχει μια ευρέως γνωστή μεθοδολογία σχεδιασμού και
εφαρμογής για την διασφάλιση του ελέγχου και της ασφάλειας….Ας είμαστε
όμως αισιόδοξοι …ότι, μετά από λίγα χρόνια θα εδραιωθεί η εγκυρότητα της
αποδεδειγμένης ωφέλειας μέσω μαθηματικής ανάλυσης και πρακτικής υλοποίησης
υπό την μορφή χρήσιμων εφαρμογών.(340) Στην κοιλάδα (Σίλικον Βάλευ)..όλοι
αντιτίθενται σε οποιοδήποτε είδος κανονισμού.(341)..Δεν υπάρχει αμφιβολία
ότι ,εγκληματικά στοιχεία ,τρομοκράτες και έθνη με «παρεκκλίνοντα»
χαρακτηριστικά συμπεριφοράς, δεν θα διστάσουν να παρακάμψουν οποιονδήποτε
περιορισμό στην σχεδίαση των ευφυών μηχανών, με σκοπό να τις
χρησιμοποιήσουν για να ελέγχουν όπλα ή και να
υλοποιούν εγκληματικές δραστηριότητες .Ο κίνδυνος για την Ανθρωπότητα δεν
είναι ότι, τα κακοποιά στοιχεία θα επιτύχουν ,αλλά ότι ,θα
αποτύχουν επειδή θα χάσουν τον έλεγχο κακώς σχεδιασμένων νοήμονων
συστημάτων…Αυτός δεν είναι λόγος να αποφύγουμε τους ρυθμιστικούς κανόνες.(342)
Ένα κακόβουλο λογισμικό που έχει τη «μορφή» προγραμμάτων υψηλής νοημοσύνης πολύ
δύσκολα θα απορούσε να αντιμετωπιστεί. Ορισμένοι, μεταξύ των οποίων και ο Νικ
Μπόστρομ, έχουν υποστηρίξει ότι, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα δικά μας
συστήματα ΤΝ με υπερνοημοσύνη για να ανιχνεύουμε και να καταστρέφουμε
οποιοδήποτε κακόβουλο σύστημα ΤΝ παρεκτρέπεται. Σίγουρα, θα πρέπει να
χρησιμοποιήσουμε τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας, ελαχιστοποιώντας τον
αντίκτυπο στην προσωπική ελευθερία, όμως η εικόνα ανθρώπων που συνωστίζονται σε
καταφύγια, ανυπεράσπιστοι απέναντι στις τιτάνιες δυνάμεις οι οποίες
εξαπολύονται από μηχανές υπερνοημοσύνης που πολεμούν η .μία την άλλη, μάλλον
δεν μας καθησυχάζει ακόμη και αν κάποιες από αυτές είναι με το μέρος μας. Θα
ήταν σαφώς προτιμότερο να βρούμε τρόπους να κόψουμε την κακόβουλη ΤΝ από τη
ρίζα.
Ένα καλό πρώτο βήμα θα ήταν μια επιτυχημένη,
συντονισμένη, διεθνής εκστρατεία κατά του κυβερνοεγκλήματος, η οποία θα
περιλαμβάνει μια επέκταση της Συνόδου της Βουδαπέστης για το κυβερνοέγκλημα. Θα
διαμορφωνόταν έτσι ένα οργανωτικό πρότυπο για τις πιθανές μελλοντικές
προσπάθειες ώστε να αποφεύγεται η εμφάνιση ανεξέλεγκτων προγραμμάτων ΤΝ. Την
ίδια στιγμή, άνθρωποι από
πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς θα καταλάβαιναν ότι, η δημιουργία τέτοιων
προγραμμάτων, σκοπίμως ή ακουσίως, συνιστά σε βάθος χρόνου μια αυτοκτονική πράξη
συγκρίσιμη με τη δημιουργία
οργανισμών που προκαλούν πανδημία(343)… στον σημερινό μας κόσμο δεν υπάρχει
κάτι ανάλογο με την σχέση που εμείς θα έχουμε με τις ωφέλιμες νοήμονες
μηχανές στο μέλλον.Απομένει να δούμε πώς θα είναι το φινάλε.(346)
57.-David Berlinky « Ο Βασιλιάς του Απειρου Χώρου»
Ο
Ευκλείδης ..τα Στοιχεία του είναι με μεγάλη διαφορά το πιο
επιτυχημένο από τα μαθηματικά εγχειρίδια…Κανένας δεν βρήκε ποτέ καλύτερο τρόπο
για να παρουσιάσει τα στοιχεία τής επιπεδομετρίας….Ο σύγχρονος αναγνώστης που
αγωνιωδώς αναζητά τις αποκαλύψεις του ίδιου του Ευκλείδη,θα εγκαταλείψει
τα Στοιχεία ανικανοποίητος. ξη γι’ αυτές. Αλλά, κατά τη
συγγραφή των Στοιχείων, ο
Ευκλείδης βρήκε έναν τρόπο να επιβάλει τη δική του ισχυρή προσωπικότητα στις
σκόρπιες προτάσεις της Γεωμετρίας και, αφού κατάφερε να τουςεπιβληθεί,
δημιούργησε μια αχανή υπέροχη δομή έναν χώρο λογικής, έναν κόσμο στον οποίον
υπάρχει ανάπτυξη, και μορφή εσώτερες αλληλεξαρτήσεις μεταξύ των μερών,
κάτι πολύ μεγάλο αλλά όχι άτακτο, καθώς τα ίδια τα Στοιχεία αποτελούν το ξεδίπλωμα -στο
τυπωμένο χαρτί ή στον πάπυρο- ενός μυαλού μοναδικού και απολύτως
προσηλωμένου.
Δίχως
να έχει ανακαλύψει κάτι αξιοσημείωτο, είναι ξεκάθαρο ότι ο Ευκλείδης
αποκάλυψε καθετί σημαντικό.
Αν
αυτό δεν είναι από μόνο του ένα αριστοτεχνικό επίτευγμα τότε τίποτε δεν είναι(14)….Ο Tδικός
μας πολιτισμός είναι πολύ διαφορετικός, ένας πολιτισμός αριθμητικά περίτεχνος
σε σύγκριση με τον αρχαίο κόσμο αλλά οπτικά αποκρουστικός. Εμείς μετράμε,
εκείνοι έβλεπαν. Αυτό δημιουργεί μια διαφορά προφανώς.(18).Ως μαθηματικός
ο Ευκλείδης άντλησε από τους προκατόχους του …Εύδοξο..Θεαίτητο και πρόσφερε
στούς διαδόχους του,τον Απολλώνιο και τον Αρχιμήδη.Συνόψισε ,προσάρμοσε και
επεξεργάστηκε. Υπήρξε μια ζωντανή συνθετική δύναμη, (19)..πρέπει να ήταν
εξαιρετικά συγκροτημένος άνθρωπος(20) Τίποτε γραμμένο από το χέρι του ίδιου του
Ευκλείδη δεν επιβίωσε έως τον 21ο αιώνα .Γνωρίζουμε τον Ε. από
αντίγραφα αντιγράφων ..Οι σύγχρονες εκδοχές βασίζονται σε ένα ελληνικό
χειρόγραφα του 10 αιώνα (21) Τον 19ο αι.εμφανίστηκαν οι μη
Ευκλείδειες Γεωμετρίες..Ο Ε.πρόσφερε στα Μαθηματικά, κάτι πιο διαχρονικό,-έναν
τρόπο ζωής,που παρέμενε αθέατος για τους ανθρώπους που,ακόμη και για τους
Κινέζους,δημιουργούς ενός άλλο προηγμένου τεχνολογικού πολιτισμού…..Και σήμερα
ακόμη ο πολιτισμός που δίδαξε ο Ε.είναι αθέατος για πολλούς.(22)Ο
Ε.συνέλαβε ένα αξιωματικό σύστημα..για να παραγάγει όλες τις προτάσεις της
Γεωμετρίας από μερικές παραδοχές…πίστευε,ότι κάτω από την ποικιλομορφία της
εμπειρίας, υπήρχε μια μορφή ενότητας, και σ’αυτό διέφερε από τους Αιγυπτίους
μαθηματικούς, που είχαν μια έμφυτη κλίση για τις μετρήσεις και τους
υπολογισμούς, αλλά που είχαν ελλιπή γνώση γι αυτό που γνώριζαν και δεν
ενδιαφέρονταν να συλλάβουν το όλο .Ο Ευκλείδης χρειαζόταν δυο ενορατικές
σκέψεις πριν επιδιώξει την αθανασία. Η πρώτη: ότι, οι διάφορες προτάσεις της
Γεωμετρίας μπορούσαν οργανωθούν
σε μία και μοναδική δομή και η δεύτερη: ότι η αρχή της οργάνωσης που συνδέει
τις γεωμετρικές προτάσεις πρέπει να είναι λογική, και συνεπώς ξένη προς την
ίδια τη Γεωμετρία.
Αυτές
οι ιδέες είναι ριζικά αντιδιαισθητικές, φαραωνικές ως προς την τόλμη τους.
Οι
παραδοχές του Ευκλείδη ονομάζονται συνήθως αξιώματα, και μερικές φορές αιτήματα
τα συμπεράσματά του ονομάζονται θεωρήματα. Κάθε απόδειξη είναι μια αλυσίδα που
συνδέει τα αξιώματα με τα θεωρήματα, μέσω λογικά αδιαμφισβήτητων δεσμών. Ο Ευκλείδης δέχτηκε πέντε αξιώματα, και από
αυτά παρήγαγε 467 θεωρήματα.
Η
αίσθηση αυτής της διανοητικής ισχύος, του μεγαλείου της: αυτό είναι το δώρο του
Ευκλείδη. Οι Πυθαγόρειοι, πριν από τον Ευκλείδη, ήταν άνθρωποι κυριευμένοι από
τη μαγεία των Μαθηματικών. Συνομιλούσαν με τους αριθμούς και συχνά παρασύρονταν
σε χονδροειδείς διανοητικούς παραλογισμούς. Απολάμβαναν τις ακαταλαβίστικες
σαχλαμάρες. Σε σύγκριση με αυτούς, ο Ευκλείδης είναι φλεγματικός. Δεν υπάρχει
μαγεία στα Στοιχεία, ούτε
οτιδήποτε παράλογο. Η δομή που δημιούργησε ο Ευκλείδης είναι διανοητικά
προσβάσιμη από όποιον μπορεί να παρακολουθήσει έναν συλλογισμό.
Όμοια με τις πυραμίδες, ένα αξιωματικό σύστημα είναι
δημόσιο έργο (24)Η ευκλείδεια Γεωμετρία είναι η μελέτη των σχημάτων στονχώρο.Τα
σχήματα δεν υπόκεινται στην ροή του χρόνου.Δεν υπάρχει
..συγκεκριμένος τόπος στον οίο κείται το ευκλείδειο τρίγωνο,πούτεκάποιος χρόνος
κατά τον οποίο έφτασε εκεί(24)…Οι άνθρωποι της αρχαίας εγγύς Ανατολ’ής ήξεραν
τι είναι συλλογισμοί…αυτό το εγνώριζαν ελλιπώς(26)…Οι Ελληνες ήσαν εκείνοι που
προχώρησαν στην αποτίμηση και επέβαλαν την συνειδητοποίηση της
διαδικασίας εξαγωγής συμπεράσματος,αναζητώντας υπομονετικά μια εξήγηση
για την φύση της ,για τον τρόπο με τον οποίο ελέγχει τις κινήσεις του νού
και εξετάζοντας το ερώτημα σε ποιο μέρος του καταλόγου,των ανθρώπινων δυνάμεων
ανήκε.(27)….Το συμπέρασμα ενός έγκυρου επιχειρήματος απορρέι από τις
προκείμενες προτάσεις του….Ενα επιχείρημα μπορεί να είναι καλό, ακόμη και αν οι
προκείμενες προτάσεις του είναι ψευδείς.Η αλήθεια παίζει δευτερεύοντα
ρόλο.(28) Δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα σένα αξιωματικό σύστημα και ένα
επιχείρημα (29)H ιδέα ότι ο «Ε. μόνο αντίκρισε γυμνή την ομορφιά» εφιστά
την προσοχή στη γυμνότητα ,την καθαρότητα της μεθόδου εξαγωγής συμπερασμάτων
που αποκαλύπτεται με κάθε ευκλείδεια απόδειξη (31) Πρόθεση του Ε//ταν η σύλληψη
των αποδείξεών του με φόντο τις κοινώς αποδεκτές έννοιες της λογικής και τους
ορισμούς του.(32)οξυδέρκεια του Ε.(34)Η ιδιοφυία του ήταν αυτή που
συνέλαβε την ιδέα ότι και όποιες και άν ήσαν οι δυνατότητες του
γεωμετρικού συστήματος αυτό πράγματι βασιζόνταν σε ορισμένες
κοινές πεποιθήσεις ..ήταν δουλειά του να τις βρεί,και δική μας να πούμε τι
σημαίνουν (34)Σε καμιά περίπτωση δύο φυσικά αντικείμενα δεν μπορούν να
συμπίπτουν τελείως…τα αφηρημένα τρίγωνα δεν μπορούν να μετακινηθούν…στην
Ευκλείδεια Γεωμετρία τίποτε δεν μπορείι να κινηθεί ή να μετακινηθεί.(40)αυτό
κατά τον Ράσελ που ονομάζεται κίνηση είναι απλώς η μετατόπιση τής
προσοχής μας(41)Η σχέση ανάμεσα στο Ολον καιτα μέρη εξαρτάται σε μεγάλο
βαθμό από τον τρόπο με τον οποίο προσδιορίζονται οι υποκείμενες
ιδέες.(42)..ακόμη και η πιο άψογη απόδειξη είναι ένα τεχνούργημα(44)Υπάρχει
διαφορά ανάμεσα σε έναν χώρο άπειρο και σ’έναν που δεν έχει όρια,
λ.χ.σειρά κλασμάτων και επιφάνεια μιας σφαίρας(50)… μας διαφεύγει η φύση της
συνέχειας ροή από σημείο σε σημείο, δηλαδή το μυστικό του τρόπου με τον οποίο
το αδιαλείπτως υπάρχον παρόν μπορεί αδιαλείπτως να ξεγλιστρά στο παρελθόν
που απομακρύνεται όπως είπε ο Χέρμαν Βάιλ.(56)Όπως παρατηρεί ο Αριστοτέλης
καμιά επιστήμη δεν αποδεικνύει τις ίδιες τις αρχές της(57)Ο Ε.δέχθηκε το
στοιχείο του προφανούς και προβληματίστηκε ανακαλύπτοντας ότι δεν ήσαν
προφανείς όλες οι παραδοχές του ,ούτε κάν σ’αυτόν τον ίδιο(58)Είναι λάθος ότι
οποιαδήποτε δύο σημεί8α μπορούν να συνδεθούν με μιά ευθεία γραμμή ,επειδή
καμιά ευθεία γραμμή δεν μπορεί να συνδέσει ένα σημείο με τον εαυτό
του,,εκτός αν κάποιος θεωρεί το σημείο ως συρρικνωμένο τμήμα μιάς ευθείας
γραμμής(61).Τα Στοιχεία του Ε .εκφράζουν την ,,αναζήτηση του
για ένα κόσμο εξιδανικευμένο όπου τα πράγματα είναι ελεύθερα από την τριβή και
τα συμπεράσματα λεία σαν το χιόνι.(69)..στα Μαθηματικά …δεν υπάρχει μόνο η μία
ή η άλλη όψη(83)Ο Ε. ανακάλυψε την πηγή γένεσης των αριθμών σε ένα γεωμετρικό
αντικείμενο,(107)..Ο Χίλμπερτ δείχνει με ποιόν τρόπο καθένα από αξιώματα
του Ε. μπορεί να ορμηνευθεί στο πλαίσιο ενός καθαρά αριθμητικού μοντέλου.Ομωςε
φυσικά ο Χίμπερτ κάνει κάτι περισσότερο. Το γεγονός ότι δύο σημεία
ορίζουν μία ευθεία γραμμή δεν είναι απλώς αληθές στο διατεταγμένο σώμα των
πραγματι- κών αριθμών.Είναι αποδείξιμο. Τα γεωμετρικά αξιώματα έχουν γίνει
αριθμητικά θεωρήματα. Με αυτό τον ελιγμό, η Αριθμητική έχει « καταπιεί» την
Ευκλείδεια Γεωμετρία, γεγονός το οποίο έχει οδηγήσει σ’ αυτό που σήμερα
ονομάζεται ευκλείδειοι διανυσματικοί χώροι, νέες
δομές, πανταχού παρούσες στα Μαθηματικά, με τις κομψές συμπαγείς γραμμές τους
να συγκαλύπτουν όλα τα ίχνη της αφομοίωσης από την οποία έχουν προέλθει.
Δεν υπάρχουν συντεταγμένες, δεν υπάρχει καμιά
αντιστοιχία, καμιά απεικόνιση, κανένα σχήμα που να συσχετίζει τα σημεία καιτα
ζεύγη αριθμών. Και τούτο επειδή, με την ανάλυση του Χίλμπερτ, δεν υπάρχει
κανένα από τα παλιά ευκλείδεια σημεία.
«Η Αναλυτική Γεωμετρία», όπως παρατήρησε ανέμελα ο
Γάλλος μαθηματικός Ζαν
Ντιεντονέ (Jean Dieudinne) σε κάποια
διάσημα πλέον σχόλιά του, «δεν υπήρξε ποτέ. Υπάρχουν μόνο άνθρωποι που
κάνουν γραμμική Γεωμετρία με κακό τρόπο, χρησιμοποιώντας συντεταγμένες, και
αυτό το ονομάζουν Αναλυτική Γεωμετρία. Ας απαλλαγούμε απ’ αυτούς!»
Κι ας τελειώνουμε με τον Ευκλείδη», πρόσθεσε, απλώς
για να είναι σίγουρος(125).
Διόλου περίεργο που ο Ράσελ θυμόταν πως τέτοιου είδους
συλλογισμοί ( ως προς την εγκυρότητα της Ευκλείδειας Γεωμετρίας)τον
προβλημάτισαν στην εφηβεία του. Η Ευκλειδεια Γεωμετρία του είχε προσφέρει ένα
σταθερό σημείο βεβαιότητας. Τώρα, αυτή η βεβαιότητα είχε εξαφανιστεί. Είχε
χάσει το στήριγμά του. Ολόγυρά του, παρόμοιοι συλλογισμοί ενισχύονταν συνεχώς.
Δεν είναι καθόλου αναχρονιστικοί· έχουν διατηρήσει στο ακέραιο την ισχύ τους
μέχρι τις μέρες μας. Πράγματι, σήμερα είναι διαδεδομένη η εντυπωση ότι, αν η
επιστήμη χρειάζεται κάτι, αυτό είναι η ψυχρή απόρριψη του κοινού νου, η
απειθαρχία απέναντι σε αρχές που για χιλιά- :ίες χρόνια υπηρέτησαν το ανθρώπινο
είδος. «Υποψιάζομαι», επισήμανε κάποτε ο εξελικτικός βιολόγος Τζ. Μπ. Σ.
Χαλντέιν , «ότι το Σύμπαν δεν είναι απλώς πιο παράδοξο απ’ όσο υποθέτουμε, αλλά
πιο παράδοξο απ’ όσο μπορούμε να υποθέσουμε».
Τι είναι ο κοινός νους ή η κοινή ανθρώπινη εμπειρία,
όταν βρίσκονται απέναντι σε μια τέτοια ασύλληπτη παραδοξότητα;
Επί αιώνες οι μαθηματικοί πάσχιζαν να αποδείξουν το
Ευκλείδειο Αίτημα των παραλλήλων. Δικαίως διαισθάνονταν τη σπουδαιότητά του.
Αλλά έσφαλλαν όταν σκέφτονταν ότι θα μπορούσαν να το αποδείξουν. Κατά τον 19ο
αιώνα εγκατέλειψαν τις προσπάθειες. Η εμφάνιση της μη Ευκλείδειας Γεωμετρίας
σηματοδότησε την πρώτη από μια σειρά εκρηκτικών δονήσεων. Αν οι νέες γεωμετρίες
ήταν παράξενες, οι θεωρίες που θα εμφανίζονταν θα ήταν ακόμη πιο παράξενες. Οι
αξιώσεις του κοινού νου και της κοινής εμπειρίας αποτιμήθηκαν και κατόπιν
απορρίφθηκαν:«Έστάθη εν ζυγω καί ευρέθη υστερούσα»(Δανιήλ 5,27)(133)Αν και
εκτοπισμένος ο Ε. έχει την τάση να επιστρέφει σε οποιαδήποτε άσκησης τήςμη
Ευκλείδειας Γεωμετρίας,ως ένας περιβαλλων χώρος μιά δομή που αντιπαραβάλλλεται
,ένα εκπληκτικά ανθεκτικό φάντασμα .Αραγε αυτό το φάντασμα συνεχίζει να
αιωρείται για κάποιο λόγο ;(135)….Ο Πουανκαρέ κάλεσε τον θιγμένο κοινό νού να
αποκτήσει ξανά λόγο στην Ευλείδεια Ανώνυμη Εταιρεία.Τα θεωρήματα τής
Υπερβολικής Γεωμετρίας είναι θεωρήματα της Ευκλείδειας
Γεωμετρίας,…μεταφρασμένα με βάση ένα νέο ριζοσπαστικό ορισμό της
απόστασης…Η Ευκλείδεια και η Υπερβολική Γεωμετρία δεν είναι
δύο εντελώς διαφορετικές θέσεις. Συμπίπτουν στην εκτίμησή τους για την
αλήθεια.Υπάρχει ομόνοια μεταξύ τους.(148)…Το προβολικό επίπεδο μοιάζει πολύ με
το ευκλείδειο (149)…. ο Ε. είχε διατηρήσει μια ζωτική σχέση ανάμεσα στις
γεωμετρικές δομές του και σε μια καθαρώς ανθρώπινη δύναμη μετακίνησης των
πραγμάτων στον χώρο(152)Ο Ε.πρόσφερε στους μαθηματικούς μια μέθοδο
απόδειξης και συνεπώς έναν τρόπο ζωής.Το Ευκλείδειο ύφος αντέχει .Είναι
ένα ζωτικό στοιχείο ,ένα ιδεώδες, ένα ηθικό προσόν(156) Ο Ρενέ Τόμ είπε
ότι « ο προεπιστημονικός άνθρωπος πρέπει να είχε μια ανέκφραστη γνώση της
γεωμετρίας του χώρου και του χρόνου».| Προφανώς εγνώριζε πως να κινείται
διαφορετικά δεν θα είχε επιβιώσει.(157)… «μόνο με την εμφάνιση της
ελληνικής γεωμετρίας απέκτησε αυτή η γνώση μια απερίφραστη και συνεπώς
παραγωγική μορφή»(157) Ο Ε. κατόρθωσε να κερδίσει μια μόνιμη θέση
στην ανθρώπινη φαντασία …Πέρα από οποιοδήποτε άλλο βιβλίο τα Στοιχεία είναι
αυτά που έχουν προσφέρει μια αυστηρή σύλληψη που δημιουργήθηκε
απ΄αυτά….μπόρεσαε να προσφέρει στα μαθηματικά ένα όραμα (161)
58.-Αbel Rey « L’ Apogée de la Science Technique
Grecque »
…a cοté des raisons scientifiques il
faut toujours supposer chez les Grecs des raisons Anaxagore et
Empédocle représentent la transition des conceptions théoriques
a l’ étude expérimentale dans ce que nous appelons biologie. Chez Anaxagore la
main ,mère de l’ outil et de la technique ,a été dirigée par le Νους,.principe animateur de la vie….mais comme
ailleurs déjà, il insiste, lui, sur le rôle de l’œil, — l’un et l’autre, au surplus dépendant de
l’intelligence naissante.
Quant à Empédocle, par la théorie des quatre éléments,
il prépare celle des humeurs, et, par ses vues sur l’évolution, annonce
l’évolutionnisme moderne. Tous deux ont reconnu la sensibilité des
plantes, ont étudié les sensations, ont compris que l’humanité n’est pas un
empire dans la nature. Apport méritoire, lorsque la dissection du corps
humain était interdite .
Mais, pour les connaissances médicales,
le grand siècle est celui d’Hippocrate. C’est même, pour Rey, « le grand siècle de la médecine
jusqu’au XVIIe siècle » ; car, à un moment donné, sous
le règne du Corpus hippocraticum, l’impérieux ipse dixit, en fait, s’appliquait à
Hippocrate comme à Aristote. Avec Hippocrate l’étude expérimentale a progressé
: a la théorie il oppose l’observation du corps humain ; il y découvre
les humeurs, réalités d’expérience, qui varient selon les âges, les milieux,
les états de santé — qu’on
se souvienne des humeurs peccantes du XVIIe siècle. Et de la
maladie, de son déterminisme, il a une conception où s’ajoute à l’observation
attentive le flair médical, pour permettre le pronostic, πρόγνωσις. Son vitalisme se différencie de hylozoïsme
comme du mécanisme : sur le savoir médical c’est bien la biologie qui se fonde.
Et jusqu’à Buffon et Lamarck,
c’est chez les médecins qu’il faut chercher les origines de cette science du
vivant, non chez les naturalistes .
La médecine a attiré l’attention
sur les animaux, les plantes, les minéraux. En les considérant pour leur
utilité, on a été amené à la connaissance. Mais le véritable créateur de la
science naturelle est Aristote : là est son œuvre capitale. Compilateur et en
même temps critique9 d’observations
faites, non seulement par les médecins, mais, depuis des siècles, par des XI
pécheurs…..Aristote est un naturaliste éminent…….. Il organise et il complète
par ses recherches propres l’acquis positif des générations. La
classification qu'il a créée, tableau
de la subordination des caractères, de
l’emboîtement et de l3implication des qualités qui définissent
genres et espèces », constitue
une « échelle de la
nature » qui systématise
les êtres vivants par des articulations nécessaires.
Nécessaires, mais purement descriptives. Rien qui ressemble
ici à l’évolution. Pour Aristote — dont
la philosophie, peut-être, est la plus transcendantale des
philosophies hellènes — le
monde existe de toute éternité dans ses rapports qualitatifs actuels. U
L’ordre qu’il établissait — statique, contemplatif, conforme, d'ailleurs, à
toute sa doctrine — pouvait
appeler les recherches évolutives, mais
n’ avait pas la portée explicative de
celles-ci. La théorie des formes unifie
l’inorganique et le vivant: là aussi l'évolutionnisme est virtuel. Mais, encore une fois. Aristote en est resté
à l'histoire qui constate et à la métaphysique qui transcende : la science, on la trouve davantage chez les
médecins.
Son successeur, Théophraste, lui est très inférieur, bien qu’il ne soit pas sans mérite :
il recueille d’intéressantes observations paysannes, mais il accepte trop aisément le folklore campagnard.
Là encore, c’est le
déclin...XII A Athènes,….tout dépendait du peuple ,et le peuple dépendait de la
parole…On doit a la Grèce toutes les méthodes positives XII…..La Grèce a
excellé dans la mathématique…la technique s’évade du mythe…La formule
pythagoricienne ,le choses sont nombres ,se dégage peu a peu ….de son sens
originel,-mystique XIV ..Pour toute une période de l’évolution humaine
,personne n’aura plus contribué a faire comprendre le progrès dans
« l’intellection de l’impossible « que ce penseur –quelque peu
sceptique sur le progrès au sens large du mot et qui voyait dans le
développement ….le seul progrès certain .De la cette admiration pour la
Grèce, pour le génie grec, pour le miracle grec. XVIII….du génie grecs
ainsi que leur apport tel qu’aucun fut plus grand –au patrimoine
intellectuel de l’humanité, puisque cet apport ,c’est la conscience plaine et
claire de la raison…..Il y a là…d’un infini au point de vue de la
représentation dans l’ intellect de l’intelligible ,dans la compréhension
de ce qui il y à comprendre 3….si les connaissances s’organisaient en une
connaissance plus profonde…et parallèle par action réciproque de l’
intelligence et de son objet, en un seul mot de la raison, est un progrès ….de
l’humanité ,…..un progrès dans l’acception universelle du mot…l’histoire des
sciences ne peut être que philosophique…l’ apogée technique de la science
hellène se montre à plein dans la mathématique,.4 Les deux grands ensembles
que nous ont légués les grecs.(mathématique et médecine …pendant la grande
période .la période original de leur civilisation ont amené les Grecs par
leur idéal de la pensée de dédaigner les techniques de l’artisan …sauf la
construction navale 5 l’ etude de physis dépassaient de loin les bornes de la
physique proprement dite …puis apres cette date(XIX siècle)…la
physique..relativité..des éléments matériels et des quanta
,remembrasse a peu prés les mêmes champs que la physique antique en
devenant le fondement de toute la science des phénomènes exterieurs7
59.--Katie
Mack « Το τέλος των πάντων»
(
Εκτενέστερος αλλά και ελλιπέστατος πίνακας-ευρετήριο περιεχομένων)
(Σιμόπουλος)…κάποτε
το αέριο υδρογόνο που υπάρχει παντού θα εξαντληθεί ,η γέννηση νέων άστρων
θα σταματήσει, φέρνοντας μαζύ και την αρχή του τέλους του σύμπαντος, αφού
σύμφωνα με τον Δεύτερο θερμοδυναμικό νόμο το τέλος του Σύμπαντος θα έλθει όταν
η « εντροπία» φθάσει στο μέγιστό της,γιατί όπου υπάρχει μια συνεχής απώλεια
ενέργειας,με την μορφή θερμότητας,οι φυσικές διαδικασίες είναι μη
αναστρέψιμες…….όσο μεγαλώνει η εντροπία τόσο μεγαλώνει η αταξία……το σύμπαν θα
βρεθεί σε μια κατάσταση θερμοδυναμικής ισορροπίας ,θα επέλθει δηλαδή ο θερμικός
θάνατος του Σύμπαντος,όταν η θερμοκρασία θα έχει φτάσει σχεδόν στο απόλυτο
μηδέν.(10)Αυτός είναι ο επικρατέστερος τρόπος με τον οποίο η
επιστήμη εκτιμά ότι, θα επέλθει ο θάνατος του Σύμπαντος,αν και δεν είναι ο
μοναδικός.το βιβλίο περιγράφει πέντε διαφορετικά σενάρια καταστροφής….όταν
μιλάμε για το τέλος του σύμπαντος δεν κάνουμε απλές εικασίες
…αναφερόμαστε σε πλήρη μαθηματικά θεμελιωμένα μοντέλα….με βάση τις
θεωρίες της γενικής σχετικότητας και της κβαντικής μηχανικής που συμπληρωθήκαν
τα τελευταία χρόνια με τις διάφορες θεωρίες του πληθωρισμού και των υπερχορδών.
Ο Stephen Hawking ..πίστευε ότι, η θεωρία Μ των υπερχορδών αντιπροσωπεύει την
ενοποιημένη θεωρία πού ήλπιζε να βρεί ο Einstein Οι θεωρίες αυτές
επεξηγούν ικανοποιητικά πολλές από τις παρατηρήσεις και τα
πειράματα που έχουν γίνει μέχρι τώρα. .Απλώς η οριστική τους διαμόρφωση
απαιτεί ορισμένες διαφοροποιημένες λύσεις στις εξισώσεις που
χρησιμοποιούμε (και ίσως ένα νέο είδος μαθηματικών)που μπορεί να
οδηγήσουν τελικά σε ένα διαφορετικό μέλλον από όλα αυτά που εικάζουμε
τώρα.(11)..η ιαστολή του Σύμπαντος επιταχύνεται ..η αποκληθείσα σκοτεινή
ενέργεια, κάνει το Σύμπαν να διαστέλλεται (12) επιταχυνόμενο, εδώ και 6 έως 7
δισεκατομμύρια χρόνια,…ο χώρος μπορεί είτε να διαστέλλεται είτε να
συστέλλεται ως αποτέλεσμα της βαρύτητας …ο χώρος μπορεί να διαστέλλεται
με ταχύτητα μεγαλύτερη από την ταχύτητα του φωτός(13)Κατά την κβαντική μηχανική
δύο σωματίδια ,ένα ύλης και το άλλο αντιύλης μπορούν να δημιουργηθούν
δανειζόμενα από το κενό , «το τίποτε»( το «τίποτε» δεν σημαίνει
ότι, δεν θα ισχύει η αρχή διατήρησης της ενέργειας κατά την οποία δεν
μπορεί να παραχθεί ενέργεια(ή ύλη )από το μηδέν—)(14)απλούστατα η
συνολική ενέργεια του Σύμπαντος είναι μηδενική αφού όταν στην θετική
ενέργεια που υπάρχει στο Σύμπαν προσθέσουμε την αρνητική ενέργεια
της βαρύτητας το αποτέλεσμα είναι μηδε νικό.)…αμοιβαία δηλαδή σε
ένα απειροελάχιστο μικρό χρονικό διάστημα μετά την δημιουργία
τους»(14)---(MACK)Σήμερα γνωρίζουμε ότι, η συντέλεια του κόσμου,συνδέεται με
την φωτιά (21)Το ερώτημα είναι το πώς θα γίνει αυτό..ο Θάνατος του σύμπαντος
(22)Ο Χριστιανισμός ,ο Ιουδιασμός και το Ισλάμ μοιράζονται μια κοινή αντίληψη
περί των εσχάτων καιρών.Δέχονται ότι ,ο κόσμος θα υποστεί μιά τελική
αναδόμηση,το καλό θα θριαμβεύσει επί του κακού,και οι εκλεκτοί του Θεού θα λάβουν
την αμοιβή τους….δεν έχουν όλες οι εσχατολογίες λυτρωτικό χαρακτήρα ούτε
προβλέπουν όλες οι θρησκείες κάποια συντέλεια του κόσμου.Η κοσμοθεωρία των
Μάγια ήταν κυκλική ,παρόμοια με την ινδουιστική, όπου δεν προσδιορίζεται κάποιο
συγκεκριμένο τέλος.Οι κύκλοι σ’αυτές τις θρησκευτικές παραδόσεις δεν
αποτελούν απλές επαναλήψεις,αλλά ενέχουν την δυνατότητα να είναι τα πράγματα
καλύτερα την επόμενη φορά….(23)…οι μη θεολογικές αφηγήσεις
της συντέλειας, καταλαμβάνουν ένα φάσμα που ξεκινά από την μηδενιστική αντίληψη
ότι ,τίποτε δεν έχει σημασία (και τελικά το τίποτε θα επικρατήσει)και
φθάνει μέχρι την μεθυστική ιδέα της αέναης επανάληψης ,κατά την οποία όλα όσα
έχουν συμβεί θα ξανασυμβαίνουν πάντοτε με ίδιο ακριβώς τρόπο…μέχρι σήμερα δεν
υπάρχει ομόφωνη απάντηση για το τι σημαίνουν όλα αυτά….τι στον παρόντα
χρόνο;Εάν το Σύμπαν πρόκειται κάποτε να πεθάνει έχει νόημα να πάμε τα
σκουπίδια στον κάδο την ερχόμενη Τρίτη;(23)…Οι καλύτερες μετρήσεις
που έχουμε στην διάθεσή μας είναι συμβατές μόνο με μια χούφτα σενάρια
ολοκληρωτικής Αποκάλυψης,μερικά από τα οποία μπορεί να επιβεβαιωθούν ή να
αποκλειστούν από μετρήσεις(25)πρέπει να τοποθετήσουμε την ανθρωπότητα μέσα σε
ένα νέο πλαίσιο που κατά την γνώμη μου γεννά ένα είδος χαράς ακόμα και μπροστά
στην προοπτική της ολοκληρωτικής καταστροφής….μικρές μεταβολές μπορούν να
οδηγήσουν σε διαφορετικές μελλοντικές εξελίξεις,…ένα σύμπαν που καταρρέει προς
το εσωτερικό του, μέχρι που κομματιάζεται ή ένα που σταδιακά, υποκύπτει
σε μια αναπόδραστη διαστελλόμενη ολέθρια φυσαλίδα..(26)…είναι
ενθαρρυντικό..ότι παρόλο που εμείς δεν έχουμε την παραμικρή πιθανότητα να
επηρεάσουμε τα πράγματα,..μπορούμε τουλάχιστον να αρχίσουμε να την κατανοούμε
(27)..λέγεται πώς όταν οι αστροναύτες επιστρέφουν από το διάστημα,η οπτική τους
με τον κόσμο έχει αλλάξει ,είναι το φαινόμενο τη «πανοραμικής εντύπωσης».(28)
….Στην κοσμολογία ως κλάδο της φυσικής, δεν αναζητούμε ακριβώς
νόημα, αλλά προσπαθούμε να ανακαλύψουμε θεμελιώδεις αλήθειες. Υπολογίζοντας
με ακρίβεια το σχήμα του σύμπαντος την κατανομή τής ύλης και ενέργειας στο
εσωτερικό του, καθώς και τις δυνάμεις που διέπουν την εξέλιξή του, βρίσκουμε
ενδείξεις για τη βαθ ύτερη δομή τής πραγματικότητας. Παρόλο που έχουμε την τάση
να συνδέουμε τα άλματα προόδου στη φυσική με εργαστηριακά πειράματα στην πραγματικότητα οι
περισσότερες γνώσεις μας για τους θεμελιώδεις νόμους του φυσικού κόσμου δεν
οφείλονται στα ίδια τα πειράματα αλλά στην κατανόηση της σχέσης τους με τις
παρατηρήσεις που έχουμε κάνει στους ουρανούς. Για παράδειγμα, ο
προσδιορισμός τής δομής του ατόμου απαίτησε οι φυσικοί να συνδέσουν τα
αποτελέσματα των πειραμάτων ραδιενέργειας με τα μοτίβα των φασματικών γραμμών
του ηλιακού φωτός. Ο Νόμος της Παγκόσμιας Έλξης, τον οποίο ανέπτυξε ο
Νεύτων έλεγε πως η ίδια δύναμη που κάνει ένα σώμα να γλιστράει
σε ένα επικλινές δάπεδο είναι εκείνη που διατηρεί τους πλανήτες και
την σελήνη στις τροχιές τους. Εν καιρώ, η ιδέα αυτή οδήγησε στην
Γενική θεωρία της Σχετικότητας του Einstein , μια καταπληκτική
επαναδιαπραγμάτευση της βαρύτητας, η οποία δεν επαληθεύθηκε από παρατηρήσεις
επάνω στην Γή, αλλά από παρατηρήσεις των ιδιορρυθμιών στην τροχιά του Ερμή και
τις φαινόμενες θέσεις των αστέρων στην διάρκεια μιας ηλιακής έκλειψης.
Σήμερα
διαπιστώνουμε πως τα μοντέλα σωματιδιακής φυσικής που έχουμε αναπτύ ξει έπειτα από δεκαετίες
εξαντλητικών δοκιμών στα καλύτερα εργαστήρια της Γης, είναι ελλιπή,
γεγονός που μας αποκάλυψαν οι ουράνιες παρατηρήσεις. Μελετώντας
τις κινήσεις και τις κατανομές άλλων γαλαξιών-κοσμικών συσσωρεύσεων όπως ο δικός(29)
μας γαλαξίας, ο Milky Way που περιλαμβάνουν δισεκατομμύρια ή τρισεκατομμύρια
αστέρια-, ανακαλύψαμε σημαντικά κενά στις θεωρίες μας της σωματιδιακής
φυσικής. Δεν γνωρίζουμε ακόμη ποιά είναι η λύση, όμως είναι σχεδόν βέβαιο πως
οι συμπαντικές εξερευνήσεις θα παίξουν ρόλο σε αυτή. Η ενοποίηση
της κοσμολογίας με τη σωματιδιακή φυσική ήδη μας έχει επιτρέψει να υπολογίσουμε
το βασικό σχήμα του χωροχρόνου, να κάνουμε μια απογραφή των
συστατικών στοιχείων της πραγματικότητας και να κοιτάξουμε πίσω στον χρόνο,
σε μια εποχή πριν από την ύπαρξη αστέρων ,γαλαξιών, αναζητώντας τις καταβολές
μας όχι απλώς ως ζωντανών όντων, αλλά ως υλικών υπάρξεων. Φυσικά, η σχέση
αυτή είναι αμφίδρομη. Όπως ακριβώς η σύγχρονη κοσμολογία μας βοηθά να
κατανοήσουμε τι συμβαίνει σε εξαιρετικά μικροσκοπικό επίπεδο, έτσι και οι
θεωρίες και τα πειράματα των στοιχειωδών σωματιδίων μάς βοηθούν να κατανοήσουμε
τις λειτουργίες του σύμπαντος στις μεγαλύτερες δυνατές κλίμακες. Ο συνδυασμός
των δυο αυτών προσεγγίσεων -από πάνω προς τα κάτω και το αντίστροφο-
είναι ίδιον της φυσικής. Όσο κι αν η ποπ κουλτούρα προσπαθεί να μας πείσει πως
η επιστήμη απαρτίζεται από στιγμές εκλάμψεων και εκπληκτικές θεωρητικές
ανατροπές, σε μεγάλο βαθμό, η γνώση προοδεύει επειδή παίρνουμε υπαρκτές θεωρίες,
τις ωθούμε στα άκρα και παρατηρούμε σε ποιο σημείο καταρρέουν. Όταν ο
Νεύτων άφηνε μπάλες να κυλήσουν σε πλαγιές ή παρατηρούσε τους
πλανήτες να κινούνται βασανιστικά αργά στον ουρανό, ήταν αδύνατο διανοηθεί πως
θα είχαμε ανάγκη από μια θεωρία βαρύτητας ικανή να διαχειριστεί τη
στρέβλωση του χωροχρόνου κοντά στον Ήλιο,ή τις -αδιανόητες βαρυτικές
δυνάμεις στο εσωτερικό των μελανών οπών. Ούτε που θα ονειρευόταν ότι, κάποτε θα
είχαμε τη δυνατότητα να μετρήσουμε την επίδραση της βαρύτητας σε ένα και
μοναδικό νετρόνιο.(30).. Εργάζομαι κατά κύριο λόγο σε έναν τομέα που οι
φυσικοί αποκαλούν φαινομενολογία,-τον χώρο μεταξύ της ανάπτυξης νέων
θεωριών και της πρακτικής δοκιμής των (33)Το κάθε σενάριο παρουσιάζει ένα
διαφορετικό είδος συντέλειας,όμως όλα συμφωνούν πώς η συντέλεια είναι
αναπόφευκτη.(34)..η μεταβαλλόμενη γνώση μας για τους φυσικούς νόμους,της
πραγματικότητας,μας οδηγεί από την μία υπόθεση στην άλλη,…..Στον επίλογο θα
συζητήσουμε κατά πόσον η ίδια η συνείδηση μας θα μπορούσε με κάποιο τρόπο
να επιβιώσει της καταστροφής μας.Δεν γνωρίζω αν η συντέλεια του κόσμου θα
περιλαμβάνει πάγο ή φωτιά ή κάτι πολύ πιο εξώκοσμο. (35)…κατά την κοσμολογική
αρχή από όλες τις πρακτικές απόψεις το Σύμπαν είναι βασικώς το
ίδιο..δείχνει το ίδιο,προς πάσα κατεύθυνση και παντού αποτελείται από τα ίδια
πράγματα(39)στο σύμπαν...είμαστε αρκετά σίγουροι πως οι συνθήκες εδώ,πριν
από ένα δισεκατομμύρια χρόνια θα ήταν αρκετά παρόμοιες..Από τις μελέτες
κατανομής των γαλαξιών η ομοιομορφία που υποθέτει η κοσμολογική
αρχή,επαληθεύεται όπου κι αν κοιτάξουμε(40)
…. Όταν αντιμετωπίζουμε το Σύμπαν ως κάτι που
υπάρχει στον χωροχρόνο –ένα είδος πανταχού παρόντος συμπαντικού πλέγματος με
τρείς άξονες για τον χώρο και ένα τέταρτο για τον χρόνο –μπορούμε απλώς να
φανταζόμαστε το παρελθόν και το μέλλον ως δύο απομακρυσμένα σημεία πάνω σε ένα
υφαντό που απλώνεται σε ολόκληρο σύμπαν,από την απαρχή μέχρι το τέλος του.Αν
κάποιος κάθεται σ’ ένα διαφορετικό σημείο αυτού του υφαντού, ένα γεγονός που
για μας βρίσκεται στο μέλλον μπορεί να βρίσκεται για εκείνον στο μακρινό
παρελθόν.Το φώς (ή γενικά οποιαδήποτε πληροφορία) από ένα γεγονός που δεν
πρόκειται να αντιληφθούμε παρά έπειτα από χιλιετίες ήδη «τώρα» διασχίζει
τον χωροχρόνο προς το μέρος μας. Άρα αυτό το γεγονός βρίσκεται στο μέλλον, στο
παρελθόν, ή ενδεχομένως και στα δύο; Πρόκειται καθαρά για θέμα
οπτικής.(Αυτό το οφείλουμε στη σχετικότητα. Η ειδική θεωρία της σχετικότητας
λέει πως ο χρόνος περνάει πιο
αργά για μας όταν κινούμαστε γρήγορα. Η γενική Θεωρία τής σχετικότητας λέει πως
ο χρόνος επιβραδύνεται όταν βρισκόμαστε κοντά σε ένα αντικείμενο με πολύ μεγάλη
μάζα.(41)Τα ραδιοτηλεσκόπια που κατασκευάζονται σήμερα ίσως έχουν την
δυνατότητα να ανιχνεύσουν την ύλη από την οποία γεννηθήκαν οι πρώτοι γαλαξίες
,εκμεταλλευόμενοι την ευτυχή σύμπτωση μιας αλληλοεπίδρασης μεταξύ του
φωτός και του υδρογόνου.Παρατηρώντας απευθείας το υδρογόνο,την ύλη που κάποτε
θα μετατραπεί σε αστέρες και γαλαξίες,μπορούμε να παρακολουθήσουμε τον
σχηματισμό των πρώτων δομών του σύμπαντος,(42)..Η Μεγάλη Εκρηξη δεν έλαβε
χώρα μέσα στο σύμπαν –ήταν η διαστολή του ιδίου του Σύμπαντος…όλα τα
σημεία στην απαρχή του χρόνου βρίσκονται τόσο κοντά το ένα στο άλλο,ώστε
άγγιζαν το ένα το άλλο και την ίδια εκείνη πρώτη στιγμή αποχωρίστηκαν με
τεράστια ταχύτητα……με βάση όσα γνωρίζουμε είναι..πολύ δυνατόν και πιθανό,το
σύμπαν να έχει άπειρο μέγεθος .Πράγμα που σημαίνει πώς ήταν άπειρο στις
απαρχές του ,απλώς πιο πυκνό.(44),και θερμότερο(45)..ήταν μια τεράστια πύρινη
κόλαση…η άποψη αυτή είναι απολύτως σωστή.(το μέλαν σώμα απορροφά τέλεια όλο το
φώς που πέφτει επάνω του και το επαναπέμπει ως καθαρή θερμότητα.Πάντως
όλα τα σώματα δεν το κάνουν αυτό τέλεια ..ένα μικρό μέρος του φωτός
αντανακλάται (53)..Ενα κομματάκι ύλης λίγο πιο πυκνό από την ύλη γύρω του θα
τραβήξει επάνω του κι’ άλλη ύλη από τα λιγώτερο πυκνά σημεία,πράγμα που
εντείνει την διαφοροποίηση οδηγεί σε περισσότερη βαρυτική έλξη
κ.ο.κ.(59)…δεν υπήρξε έκρηξη καθεαυτήν…πρόκειται για διόγκωση των πάντων από το
τίποτε….Η αρχική ιδιομορφία ( που ξεκίνησε από τις παρατηρήσεις μας της
τρέχουσα διαστολής του Σύμπαντος την εφαρμογή των βαρυτικών εξισώσεων του
Einstein και την προβολή προς τα πίσω μπορεί να μη υπήρξε ποτέ…..η
ιδιομορφία αποτελεί μια τόσο ακραία κατάσταση της ύλης και της ενέργειας,
ώστε είναι αδύνατον να την περιγράψουμε με τις σημερινές γνώσεις
φυσικής.(58) Οποτεδήποτε έχετε μεγάλη ποσότητα ενέργειας σε πολύ μικρό
χώρο, έχετε να αντιμετωπίσετε τόσο την κβαντική μηχανική,,όσο και την γενική
θεωρία της σχετικότητας.(που διέπει την βαρύτητα,που όταν σε επίπεδο σωματιδίων
έχει αμελητέο ρόλο)…..Η θεμελιώδης ασυμβατότητα των θεωριών μας για τα
μικροσκοπικά αντικείμενα και τα αντικείμενα με τεράστια μάζα
..υποδεικνύει πώς πρέπει να κινηθούμε προς την δημιουργία πιο
ολοκληρωμένων νέων θεωριών .Είναι επίσης αρκετά άβολη όταν
προσπαθούμε να εξηγήσουμε τι συνέβαινε στο πολύ πρώιμο σύμπαν .Δίχως μια
ολοκληρωμένη θεωρία κβαντικής βαρύτητας –που να συνδυάζει την σωματιδιακή
φυσική με την βαρύτητα-υπάρχει ένα (59)υπάρχει ένα όριο μέχρι το οποίο
μπορούμε να κάνουμε προβολή για το σύμπαν…Φτάνει μια στιγμή,που δεν
ισχύει τίποτε από ‘όσα γνωρίζουμε..(60)..η όλη ιστορίατου πρώιμου
Σύμπαντος εξακολουθεί να είναι σε μεγάλο βαθμό προιόν μαθηματικής
προβολής,…και δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε απόλυτα τα αποτελέσματά
μας.(61)…οι φυσικοί νόμοι που διέπουν την λειτουργία ,την αλληλεπίδραση ή
ακόμη και την δυνατότητα διάκρισης μεταξύ αυτών δυνάμεων (βαρύτητα
,πυρηνική δύναμις κλπ)εξαρτώνται από τις συνθήκες υπό τις του οποίες
μετράμε ( ουσιαστικώς από την θερμοκρασία)(62)..θεωρούμε ότι, στις πολύ υψηλές
θερμοκρασίες ο ηλεκτρομαγνητισμός ,η ασθενής και η ισχυρή πυρηνική
δύναμις συνενώνονταν …ώστε δεν υπάρχει πλέον τρόπος να τα ξεχωρίσουμε ..σχετικότητα
και σωματιδιακή φυσική,δεν συνεργάζονται καλά,στην τρέχουσα μορφή τους,…οι
ΘΤΠ είναι πρακτικά αδύνατο να ελεγχθούν(63)..η κοσμολογία μπορεί ενδεχομένως
να μας αποκαλύψει περισσότερα για την απόλυτη θεμελιώδη δομή του
Σύμπαντος, πού συνδέει τα πάντα,από ό,τι η σωματιδιακή φυσική(64)…η καθιερωμένη
κοσμολογική, προσέγγιση της Μεγάλης Έκρηξης δεν παρέχει καμία απολύτως εξήγηση
για το πώς ολόκληρο το παρατηρήσιμο σύμπαν συμπεριλαμβανομένων των
αντιδιαμετρικών σημείων του ουρανού,κατέληξε να έχουν την ίδια θερμοκρασία στο
πρώιμο σύμπαν…..δεν προβλέπει καμιά συνθήκη υπό την οποία δύο απομακρυσμένα
σημεία του Σύμπαντος μπορούν να αλληλοεπιδράσουν και να φθάσουν σε μια
ενιαία θερμοκρασία…. Αν πάρουμε δύο αντιδιαμετρικά σημεία του
ουρανού και υπολογίσουμε πόσο απέχουν μεταξύ τους,καθώς και πόσο απείχαν
αρχικά πριν από 13,8 δσεκατομμύρια χρόνια καθίσταται σαφές ότι, ποτέ στην
ιστορία του Σύμπαντος …δεν θα βρίσκονταν αρκετά κοντά ώστε να ανταλλάξουν
φωτεινές ακτίνες που θα επέφεραν θερμοδυναμική ισορροπία. Μια ακτίνα
φωτός που θα ξεκινούσε από ένα τέτοιο σημείο (65)κατά τις
απαρχές του Σύμπαντος…δεν θα κάλυπτε ποτέ,την αναγκαία απόσταση για να
φθάσει στο άλλο,…Επομένως είτε πρόκειται για την πιό τερατώδη
σύμπτωση στην ιστορία του Σύμπαντος είτε συνέβη κάτι στις απαρχές
που επέτρεψε να επέλθει αυτή η ισορροπία.(66)Η διαφορά μεταξύ φυσικής του
υποατομικού κόσμου και καθημερινότητας είναι ότι σ‘επίπεδο
μεμονωμένων σωματιδίων,η κβαντική μηχανική προσδίδει σε κάθε
αλληλεπίδραση μια εγγενή αναπόδραστη αβεβαιότητα….Ακόμη και άν αφήσετε
ένα σωματίδιο στην ησυχία του όλα τα χαρακτηριστικά του,ως ένα βαθμό,θα
υφίστανται τυχαίες μεταβολές και κάθε φορά που θα κάνετε
μετρήσεις,είναι πιθανόν να λαμβάνετε ελαφρώς διαφορετικά αποτελέσματα.(67)Το
γεγονός ότι,η κατανομή των μεγαλύτερων δομών στο σύμπαν ακολουθεί με ακρίβεια
το μοτίβο τωνν μικροσκοπικών αναπηδήσεων ενός κβαντικού πεδίου πάντοτε
μου προκαλεί ζάλη.Οταν μελετάμε την κβαντική μικροκυματική ακτινοβολία
υποβάθρου,η σύνδεση της (68) κοσμολογίας και της σωματιδιακής φυσικής
καθίσταται απόλυτα καθαρή όσο και οπτικά εντυπωσιακή……..Μόλις ολοκληρώθηκε η
διόγκωση,το νεογέννητο και υπερ-τεντωμένο σύμπαν ,είχε καταστεί πολύ
ψυχρότερο και πολύ πιο άδειο από όταν ξεκίνησε τη ζωη του. Μια διαδικασία
..η «επαναθέρμανση » επανέφερε παντού την υψηλή του θερμοκρασία,κι’
έπειτα πλέον συνεχίστηκε η σταθερή διαστολή και ψύξη του….Σήμερα τα κουάρκ
συνήθως απαντούν ως συστατικά στοιχεία των πρωτονίων και νετρονίων(συλλογικά
αποκαλούνται αδρόνια).Τα γλουόνια είναι η κόλλα που κρατεί ενωμένα τα κουάρκ
μέσω της πυρηνικής δύναμης.Ως τώρα έχει καταστεί αδύνατο να δούμε ένα κουάρκ
μεμονωμέ(69)νο..αν έχετε δύο κουάρκ ενωμένα μεταξύ τους (που σχηματίζουν ένα
εξωτικό σωματίδιο,το μεσόνιο) για να πετύχετε τον διαχωρισμό τους πρέπει να
ξοδέψετε τόση ενέργεια ώστε αυτή θα σχηματίσει αυθόρμητα άλλα δύο… κουάρκ… στο
πολύ πρώιμο σύμπαν…τα κουάρκ και τα γλουόνια χοροπηδούσαν ελεύθερα….αυτή
η εποχή των κουάρκ διήρκεσε μέχρι που το σύμπαν έφτασε στην
ώριμη ηλικία περί το 0,1 νανονοδευτερόλεπτο,..περίπου σ΄αυτή την εποχή,
..διαχωρίστηκε η ύλη από την αντιύλη,(η σατανική δύναμη της ύλης που έχει μια
εμμονή με την εξαύλωση,)πράγμα που επέτρεψε στο μεγαλύτερο ποσοστό της αντιύλης
να εξαυλωθεί …και δεν ξέρουμε ακόμη πώς και γιατί συνέβη αυτό.(Σήμερα η αντιύλη
απαντά σε ορισμένα είδη σωματιδιακών αντιδράσεων ,συνήθως όμως παρατηρούμε την
ύπαρξή της όταν ένα σωματίδιο αντιύλης συναντά το συζυγές σωματίδιο
συνήθους ύλης και τα δύο τους εξαυλώνονται με μια έκλυση ενέργειας)
(70)..μπορούμε να ανασυνθέσουμε το πλάσμα κουάρκ-γλουονίων στο εργαστήριο….μετά
την φάση του πλάσματος κουάρκ-γλουονίων ,το σύμπαν άρχισε να ψύχεται επαρκώς
ώστε να σχηματιστούν μερικά ώριμα σωματί(71)δια…., Με το πέρασμα του χρόνου η
διαστολή του σύμπαντος έδωσε στην ακτινοβολία και την ύλη χώρο να
απλωθεί(73)….η κίνηση αυτή,δεν γίνεται στον χώρο ..το ηλικιακό εσωτερικό είναι
αδιαφανές από πολύ φώς…..αλλά στον χρόνο…Στο τέλος της φάσεως της πύρινης
σφαίρας του πρώιμου σύμπαντος το φώς παύει να είναι παγιδευμένο, στο πλάσμα και
αρχίζει να διασχίζει τεράστιες αποστάσεις μέσα στο σύμπαν.Αυτό βλέπουμε
όταν κοιτάζουμε την κοσμική μικροκυματική,ακτινοβολία υποβάθρου: την στιγμή που
σηματοδοτεί το τέλος της θερμής Μεγάλης Εκρηξης και την μετάβαση σε ένα σύμπαν
όπου το διάστημα είναι σκοτεινό και σιωπηλό (74) Η ΚΟΣΜΙΚΗ ΑΥΓΗ …η
Μετάβαση από ένα σκοτεινό σύμπαν γεμάτο αέριο σε ένα που αστράφτει από
φώς γαλαξιών και αστέρων οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό σε ένα είδος ύλης τόσο
εξωτικής ώστε δεν έχουμε καταφέρει να την ανασυνθέσουμε ακόμα και μέσα
στους πιο ισχυρούς επιταχυντές σωματιδίων. Μέσα στό μείγμα ακτινοβολίας, αερίου
υδρογόνου και της χούφτας,από άλλα αρχέγονα συστατικά, υπήρχε και μια
ουσία την οποία σήμερα αποκαλούμε σκοτεινή
ύλη. Δεν είναι πραγματικά τόσο σκοτεινή όσο αόρατη: κατά
τα φαινόμενα απρόθυμη να αλληλεπιδράσει με το φώς με οποιονδήποτε τρόπο.
Δεν εκλύει ακτινοβολία, δεν την απορροφά αλλά ούτε και την ανακλά. Απ’ όσο
γνωρίζουμε, αν μια ακτίνα φωτός συναντήσει μια συγκέντρωση σκοτεινής
ύλης, απλά περνάει από μέσα ανεμπόδιστη. Εκεί όμως που η σκοτεινή ύλη
καταφέρνει κυριολεκτικά να λάμψει, είναι στη σχέση της με τη βαρύτητα. Όταν η
συνήθης ύλη προσπαθεί να συμπυκνωθεί, σχηματίζοντας μια συγκέντρωση υπό
την επίδραση της ίδιας της βαρύτητας, η ύλη αυτή αρχίζει να βρίσκεται υπό
πίεση και αντιστέκεται στη βαρυτική έλξη .Η σκοτεινή ύλη όμως έχει την
ικανότητα να συμπυκνώνεται δίχως να νοιώθει την επίδραση αυτής της
δύναμης. Μια παρενέργεια της απουσίας αλληλεπίδρασης με το φως είναι ουσιαστικά
η απουσία αλληλεπίδρασης με το οτιδήποτε, καθότι στις περισσότερες περιπτώσεις
μεταξύ σωματιδίων της ύλης οφείλονται στην ηλεκτροστατική άπωση η οποία απαιτεί
αλληλεπίδραση με το φως . (τα φωτόνια είναι σωματίδια φωτός, είναι όμως επίσης
φορείς της ηλεκτρομαγνητικής δύναμης, οπότε, αν κάτι είναι αόρατο, δεν
νιώθει την επίδραση τής ηλεκτρομαγνητικής έλξης ή άπωσης.) Δίχως ηλεκτρομαγνητισμό
- , δεν υπάρχει και πίεση(75)Η επόμενη μεγάλη μετάβαση του Σύμπαντος
έγινε όταν το διάστημα γέμισε με τόσο πολύ αστρικό φώς ώστε άρχισε
να ιονίζεται το περιβάλλον αέριο που είχε καταστεί ουδέτερο..Στα σχεδόν
13 δισεκατομμύρια χρόνια που μεσολάβησαν από τότε τα πράγματα συνεχί (76)ζονται
από τότε κατά τον ίδιο περίπου τρόπο: γαλαξίες σχηματίζονται κλπ……δεν έχουμε
εντοπίσει κάποια καθαρή ένδειξη αν ένας γαλαξίας σφύζει από ζωή,καθώς τα
συντρίμμια των από καιρό υπερκαινοφανών σχηματίζουν τα βασικά
συστατικά βιολογικής ύπαρξης………Με βάση τρέχουσες εκτιμήσεις ,μέχρι και
ένα στα δέκα αστρικά συστήματα διαθέτη έναν πλανήτη……που
να μπορεί να συντηρήσει στην επιφάνειά του νερό σε υγρή κατάσταση
…ένδειξη που δεν προσφέρει όμως βεβαιότητα πώς εκεί θα μπορούσε να ανθίσει
ζωή.(77)..έχουμε φτάσει στο συμπέρασμα ότι, ένα σύμπαν που δεν είναι
στατικό,που έχει μια διακριτή αρχή,πρέπει αναπόφευκτα να έχει και κάποιο
τέλος.(ΓΑΚ .:γιατι;)(78)ο γαλαξίας της Ανδομέδας πλησιάζει προς το μέρος μας με
ταχύτητα 110 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο….θα συγκρουσθούν οι γαλαξίες μας σε 4
δις,χρόνια περίπου.(79)..απίθανες οι μετωπικές συγκρούσεις μεταξύ
γαλαξιών λόγω των μεταξύ των αχανών αποστάσεων…αν αυτό συμβεί το Ηλιακό
σύστημα στο σύνολό του πιθανότατα θα επιβιώσει,όχι όμως και η ή Γή(80).
…η συγχώνευση γαλαξιών είναι καθημερινό φαινόμενο(80)..οι συγκρούσεις
αυτές γίνονται όλο και πιο σπάνιες,..λόγω της διαστολής του Σύμπαντος ..η οποία
γίνεται παντού κατά τον ίδιο (81) τρόπο(82)…μια ακραία μετατόπιση προς το
ερυθρό του φάσματος θα μπορούσε να εμφανιστεί ως ραδιοσήμα. Κατά κανόνα (γιατί
υπάρχουν και γαλαξίες ερυθρότεροι από τους άλλους-αλλά και το φαινόμενο αυτό
αντιμετωπίζεται 84) από το χρώμα ενός γαλαξία μπορούμε να καταλάβουμε αν
μας πλησιάζει ή απομακρύνεται(85)…η φαινόμενη ταχύτητα ενός γαλαξία είναι
ευθέως ανάλογη με την απόστασή του(87)ταχύτητα διαφυγής από έλξη της Γης 11,2
χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο( οπότε θα συνεχίσει να επιβραδύνεται
ελαφρά,αλλά θα σταματήσει μετά από ένα άπειρο χρονικό διάστημα,)αν είναι
μεγαλύτερη θα συνεχίσει να πλέει για πάντα στο διάστημα,(90) Αν το σύμπαν μας
ήταν να υποστεί μια Μεγάλη Σύνθλιψη (που αν συμβεί τοποθετείται μετά από
δις,χρόνια-το σύμπαν μας είναι μεσήλικο 93)-εξαρτάται από το αν θα
υπερισχύσει η βαρύτητα ή όχι..αν η διαστολή θα επιταχύνεται ή επιβραδύνεται
(91) από τις μαύρες τρύπες δυνατόν να εκπέμπονται πίδακες υψηλής ενέργειας(95)
…… Από αυτό το σημείο και πέρα, η ένταση της ακτινοβολίας στο σύμπαν θα γίνει
τόσο μεγάλη ώστε θα είναι συγκρίσιμη με τις κεντρικές περιοχές ενεργών
γαλαξιακών πυρήνων: τα μέρη όπου σωματίδια υψηλής ενέργειας και ακτίνες γάμα
εκτοξεύονται από υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες με τέτοια δύναμη που σχηματίζουν
πίδακες ακτινοβολίας μήκους χιλίων ετών φωτός. Δεν είναι σίγουρο το τι συμβαίνει
στην ύλη υπό τέτοιες συνθήκες, αφού έχει διασπαστεί στα συστατικά της
σωματίδια. Στα τελικά του στάδια, ένα σύμπαν υπό κατάρρευση θα φτάσει σε
θερμοκρασίες και πυκνότητες τις οποίες δεν μπορούμε να αναπαραγάγουμε στα
εργαστήρια, ούτε να περιγράψουμε με οποιαδήποτε γνωστή σωματιδιακή
θεωρία. Η ενδιαφέρουσα ερώτηση δεν είναι πια «θα επιβιώσει το οτιδήποτε;»
(καθότι είναι πλέον απόλυτα σαφές ότι η απάντηση είναι ένα απερίφραστο «ΟΧΙ»)
αλλά «Μπορεί ένα σύμπαν υπό κατάρρευση να ανακάμψει και να επανεκκινήσει κυκλικά
σύμπαντα που πηγαίνουν από την 'Εκρηξη στη Σύνθλιψη και πάλι από την αρχή έχουν
μια δελεαστική κομψότητα …… Αντί για ένα σημείο κίνησης από το τίποτα και
μια καταστροφική, οριστική συντέλεια το κυκλικό σύμπαν μπορεί, θεωρητικά,
να αναπηδά στον χρόνο για αυθαίρετη διάρκεια προς την κάθε κατεύθυνση - μια
αέναη ανακύκλωση δίχως να χαραμίζεται τίποτα.Φυσικά, όπως τα πάντα στο
σύμπαν, αυτό αποδεικνύεται πολύ πιο περίπλοκο απ’ ό,τι ακούγεται. Αν
βασιστούμε αποκλειστικά στην βαρυτική θεωρία του Einstein, τη γενική θεωρία
της σχετικότητας, οποιοδήποτε σύμπαν με επαρκή ποσότητα ύλης έχει
προδιαγεγραμμένη πορεία. Ξεκινάει από ένα σημείο ιδιομορφίας (μια
απείρως πυκνή κατάσταση του χωροχρόνου) και καταλήγει σε ένα σημείο
ιδιομορφίας. Στη γενική θεωρία της σχετικότητας δεν υπάρχει όμως κάποιος
μηχανισμός για να περάσουμε από μια τέτοια τελική ιδιομορφία σε μιά
ιδιομορφία έναρξης. Επίσης έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε πώς καμία από
τις φυσικές μας θεωρίες, συμπεριλαμβανομένης της γενικής θεωρίας της σχετικότητας, δεν είναι
ικανή να περιγράψει οτιδήποτε προσεγγίζει τέτοιες συνθήκες πυκνότητας.
Ενώ κατανοούμε σε μεγάλο(96) βαθμό τούς μηχανισμούς της βαρύτητας σε μεγάλες
κλίμακες και σε σχετικά(χα!)ασθενή βαρυτικά πεδία, δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα
πως λειτουργεί στις μικροσκοπικές κλίμακες - και όταν μιλάμε για τα πεδία που
συναντά κανείς όταν όλο το παρατηρήσιμο σύμπαν καταρρέει σε μιά υποατομική
κουκκίδα, οι εντάσεις τους αψηφούν κάθε είδος υπολογισμού. Είμαστε σχετικά
σίγουροι ότι σε μια τέτοια κατάσταση ,η κβαντική μηχανική θα πρέπει να
παίζει σημαντικό ρόλο και με κάποιο τρόπο τα κάνει όλα
μαντάρα, ‘ομως ειλικρινά δεν έχουμε ιδέα για το πώς.Ένα άλλο πρόβλημα που
παρουσιάζει ένα σύμπαν Σύνθλιψης-Εκρηξης είναι το τι επιβιώνει της αναπήδησης.
Υπάρχει κάτι από τον έναν στον άλλο κύκλο; Η ασυμμετρία στο πεδίο
ακτινοβολίας…. μεταξύ του νεαρού διαστελλομένου σύμπαντος και του γηραιού που
καταρρέει, αποτελεί μεγάλο πρόβλημα, διότι υποδεικνύει πως σε κάθε κύκλο το
σύμπαν γίνεται όλο και πιο ακατάστατο (με την ακριβή, φυσική έννοια
του όρου). Αυτό καθιστά το κυκλικό σύμπαν λιγότερο πιθανό από τη
σκοπιά ορισμένων πολύ σημαντικών φυσικών αρχών,….. καθώς και πολύ πιο δύσκολο
να ταιριάξει σε μια κομψή κοσμική οικολογία τύπου « μειώνω-επαναχρησιμοποιώ-ανακυκλώνω»….Πάντως
ένα σύμπαν με υπερβολικά πολλή ύλη και ανεπαρκή διαστολή προορίζεται για
σύνθλιψη…η μέτρηση τής ύλης που περιέχει το σύμπαν περιπλέκεται από το
ότι, όλη η ύλη δεν είναι εξίσου ορατή και ο υπολογισμός της μάζας ενός γαλαξία
είναι..δύσκολος….(97)Η ανίχνευση της σκοτεινής ύλης παραμένει δύσκολη …στην
συντριπτική πλειονότητά της γιατί φαίνεται να μην ενδιαφέρεται να
αλληλεπιδράσει με τους ανιχνευτές σωματιδίων μας(98) ένα αντικείμενο με μεγάλη
μάζα που καμπυλώνει τον χώρο αναγκάζει το φώς να διατρέξει
μιά καμπύλη γύρω του….στην συντριπτική πλειονότητα της η ύλη στο σύμπαν είναι
σκοτεινή….(99)Με βάση τις τρέχουσες γνώσεις μας η κατάρρευση δεν
είναι αδύνατη .Αν η σκοτεινή ενέργεια ….αποδειχθεί ότι ,έχει
εξαιρετικά αλλόκοτες και απρόσμενες ιδιότητες θα μπορούσε να ανατρέψει
την διαστολή μας,Ως τώρα όμως τα στοιχεία δεν φαίνεται να υποδεικνύουν
κάτι τέτοιο,(101)Το 1998 αποδείχθηκε ότι ,η διαστολή επιταχύνεται(106)Καθένα
από πιθανά σύμπαντα έχει ένα όνομα και μια συγκεκριμένη… γεωμετρία…. που
δεν αναφέρεται στο εξωτερικό σχήμα του Σύμπαντος….πρόκειται για μια εσωτερική
ιδιότητα-κάτι που καθορίζει πώς θα συμπεριφέρονταν δυό γιγάντιες ακτίνες
λέηζερ διασχίζοντας το Σύμπαν σε τεράστια κλίμακα .Ενα σύμπαν που
προορίζεται για τη μεγάλη σύνθλιψη ονομάζεται κλειστό διότι δύο
παράλληλες ακτίνες …θα καμπυλώσουν η μία προς την άλλη κλπ.(107)Κατά τον
Einstein όλα παρέπεμπαν στο συμπέρασμα πώς η βαρύτητα θα έπρεπε από
καιρό να έχει καταστρέψει το σύμπαν(110) Αν ήταν υπερβολικά γρήγορη
η διαστολή του Σύμπαντος δεν θα σχηματίζονταν γαλαξίες …Καθώς δεν
γνωρίζουμε αν είναι πραγματικά μια κοσμολογική σταθερά ή όχι γενικά
αποκαλούμε σκοτεινή ενέργεια κάθε φαινόμενο υποθετικό που θα
μπορούσε να επιταχύνει τη διαστολή του Σύμπαντος (113) Με βάση τις τρέχουσες
παρατηρήσεις ….η σκοτεινή ενέργεια φαίνεται να είναι μια κοσμολογική
σταθερά που μόνο πρόσφατα (τα τελευταία δισεκατομμύρια χρόνια) άρχισε να
αποτελεί κυρίαρχο παράγοντα στην εξέλιξη του Σύμπαντος…..Μπορούμε να
υπολογίσουμε πότε το σύμπαν επιβραδύνονταν και σχεδόν την ακριβή στιγμή
που πραγματοποίησε την μετάβαση στην επιτάχυνση .Υπάρχει το ενδεχόμενο η
σκοτεινή ενέργεια να είναι κάποιο είδος νέου δυναμικού πεδίου (114)…Δεν
πρόκειται για συντέλεια του ίδιου του Σύμπαντος αλλά όλων όσων βρίσκονται
μέσα του.(115)...Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε το παρατηρήσιμο Σύμπαν ως
σφαίρα ακτίνας 45 δισεκατομμυρίων ετών με κέντρο εμάς…και τούτο γιατί το
σύμπαν δεν είναι στατικό…σ’ένα ομοιόμορφα διαστελλόμενο σύμπαν όπου τα
πιο μακρινά αντικείμενα απομακρύνονται όλο και ταχύτερα,αναπόφευκτα ….η
φαινόμενη ταχύτητα απομάκρυνσης είναι μεγαλύτερη από την ταχύτητα του
φωτός(116)…Η διαστολή επιταχύνεται εδώ και 5 δισεκατομμύρια χρόνια
(119)..Καθώς πλησιάζουμε την ακτίνα Hubble (14 δις.,έτη φωτός),πέρα από την
ακτίνα αυτή,όσο πιο μακριά βρίσκεται κάτι τόσο πιο μεγάλο φαίνεται(120)
Αυτό σχετίζεται με τον λόγο για τον οποίο δεν μπορούμε να δούμε
αντικείμενα που αυτή τη στιγμή απομακρύνοται από- μάς με ταχύτητα μεγαλύτερη
του φωτός. Στο παρελθόν το φως τους, βρίσκονταν πιο κοντά. Για την ακρίβεια
βρίσκονταν τόσο κοντά ώστε κάλυπταν μεγαλύτερο τμήμα του ουρανού.Παρόλο που
τώρα βρίσκονται πολύ πιο μακριά, το «στιγμιότυπο» που μας έστειλαν τόσο
καιρό, ταξίδευε, και μόλις τώρα φτάνει σε μάς δείχνοντάς μας τη φασματική
εικόνα ενός πολύ πιο κοντινού αντικειμένου. Και όσο πιο πίσω πάτε στον χρόνο,
τόσο μικρότερο ήταν το σύμπαν.Έτσι, πέρα από ένα συγκεκριμένο σημείο,η
ισορροπία μεταξύ ενός σύμπαντος μικρότερου στο παρελθόν και του γεγονότος ότι,
το φως χρειάζεται κάποιο χρόνο για να φτάσει ως εμάς εδώ είναι τέτοια ώστε ένας
γαλαξίας που τώρα δείχνει πιο
απομα(121)μακρυσμένος από έναν άλλον βρισκόνταν στην πραγματικότητα πιο
κοντά όταν εξέπεμψε το φώς του……Οπου η διαστολή σε ένα σύμπαν επιταχύνεται η
επιρροή που ασκούν τα πράγματα στο εσωτερικό του συρρικνώνεται(122)Οταν
όλα τα αστέρια θα έχουν σβήσει θα ξεκινήσει η τελική αποσύνθεση,…εξάτμιση
μαύρων οπών,(123) ακόμα και τα άτομα υδρογόνου θα παύσουν να υφίστανται και θα
έχουμε την αρχή της απώτατης συντέλειας του Θερμικού θανάτου,……ακανόνιστη
κίνηση σωματιδίων και ενέργειας …αταξία του συστήματος (124) Η
εντροπία με τον χρόνο αυξάνεται..η τάξη δεν εμφανίζεται αυθόρμητα από
πουθενά,και αν αφήσετε κάτι αρκετό καιρό στην ησυχία του ..θα υποστεί
αποσύνθεση ,αυξάνοντας το επίπεδο αταξίας του …Καθώς –κάτι πλησιάζει την
θερμοκρασία του απολύτου μηδενός η εντροπία πλησιάζει μιά σταθερή τιμή(125)Αν
θεωρήσουμε το Σύμπαν απομονω μένο,πράγμα που σηκώνει
κουβέντα,συμπεραίνουμε ότι, το μέλλον θα είναι βυθισμένο στην αυξανόμενη
αταξία..η συνολική εντροπία.. ..θα αυξάνεται(126)Οι μαύρες τρύπες πρέπει κάτι
να εκπέμπουν…οποιαδήποτε μαύρη τρύπα αν δεν απορροφά ύλη ενεργά απ΄το
περιβάλλον θα αρχίσει σταδιακά να χάνει συνεχώς μάζα ,μέσω της διαδικασίας
εξάτμισης(129)όταν ευρισκόμεθα αντιμέτωποι με τον θερμικό θάνατο μπορούμε με
ασφάλεια να υποθέσουμε ότι, οι μαύρες τρύπες εξατμίζονται,αφήνοντας πίσω
τους μόνο λίγη ακτινοβολία(130)…Η μετατροπή οποιουδήποτε πράγματος σε
θερμική ακτινοβολία σημαίνει μεγιστοποίηση της εντροπίας του …τούτο όμως δεν
συνεπάγεται ότι, η συνολική εντροπία μειώνεται με την πτώση της
θερμοκρασίας.(131)…αν δεν υπάρχει ..τρόπος να αυξηθεί η εντροπία ,πλέον δεν
μπορεί να συμβεί το οτιδήποτε…Μια αναγκαία προϋπόθεση για να συμβεί
πρακτικά οτιδήποτε είναι μια αναγκαία μετακίνηση ενεργείας από το ένα
μέρος στο άλλο. (132) μπορεί να μετακινηθεί από το ένα μέρος στο άλλο δίχως να
επιστρέψει αμέσως πίσω, απαλείφοντας οτιδήποτε θα μπορούσε να έχει συμβεί, έστω
κατά τύχη. Δεν μπορεί να υπάρξει ενέργεια σε ένα σύμπαν που είναι απλώς μια
γιγάντια κρύα) θερμική δεξαμενή.
Υπάρχουν μερικές εξαιρέσεις
Για να είμαι σαφής , δεν μιλάμε για εξαιρέσεις του
τύπου «ε, τυπικά υπάρχει μια μικρή λεπτομέρεια», αλλά για εξαιρέσεις του τύπου
«θεέ μου αυτό αλλάζει τα πάντα».
Αυτή τη φορά το αλλόκοτο του ζητήματος οφείλεται σε
ένα κομμάτι της φυσικής που ονομάζεται στατιστική μηχανική. Είναι αυτό
που χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να μιλήσουμε για πράγματα όπως η
θερμοκρασία που στην πραγματικότητα είναι απλώς το επίπεδο κινητικότητας ενός συστήματος
σωματιδίων, δίχως να περιγράφουμε με εξαντλητική λεπτομέρεια τη
διαδρομή κάθε μεμονωμένου σωματιδίου.Η σταστική μηχανική είναι πεδίο δόξης
λαμπρό του Δεύτερου Θερμοδυναμικού Νόμου, αφού μας επιτρέπει να
περιγράφουμε ένα μεγάλο πολύπλοκο σύστημα, συναρτήσει μιας μόνο
σημαντικής ιδιότητάς του : της εντροπίας του. Περαιτέρω, όμως, εισάγει επίσης
ένα «παραθυράκι».Θυμάστε που αναφέραμε ότι, η διαρκής αύξηση της
εντροπίας αποτελεί έναν αναπόδραστο νόμο του σύμπαντος; Τυπικά, αυτό
ισχύει μόνον κατά μέσο όρο σε επαρκώς μεγάλες κλίμακες. Στην κβαντική
κλίμακα ή ακόμα και σε μεγάλες κλίμακες αν περιμένετε αρκετά κατά
καιρούς κάποιες απρόβλεπτες διακυμάνσεις μετατοπίζουν αυθόρμητα ( και
τυχαία) κάποιο τμήμα του συστήματος σε μια κατάσταση χαμηλότερης εντροπίας. Όσο
μεγαλύτερο το σύστημα τόσο πιο απίθανο οι διακυμάνσεις αυτές να έχουν το
οποιδήποτε αποτέλεσμα,όμως σε ένα σύμπαν που βρίσκεται σε αέναη διαστολή,
και περιλαμβάνει μόνον μια κοσμολογική σταθερά, υπάρχει άπλετος χώρος και
χρόνος αναμομονής, οπότε μπορούν να λάβουν χώρα ακόμα και γεγονότα πολύ λίγο
πιθανά.Είναι πολύ απίθανο να εμφανιστούν
από(133) το πουθενά στον κενό χώρο μια φάλαινα κι ένα γλαστράκι με
πετούνιες, αλλά θεωρητικά, αν περιμένετε αρκετά, θα μπορούσε να συμβεί. Αυτό
μπορεί να μας φανεί χρήσιμο. Αν μπορεί το οτιδήποτε αποκτήσει
ξαφνικά ύπαρξη από το πουθενά, μετά τον Θερμικό θάνατο, γιατί όχι κι ένα νέο
σύμπαν;Η ιδεα δεν είναι τόσο εξωφρενική όσο ακούγεται. Σύμφωνα με μια
από τις αρχές τής στατιστικής μηχανικής, οποιαδήποτε διάταξη στην οποία έχει
ήδη βρεθεί ένα σύστημα σωματιδίων,αν περιμένετε, αρκετά, είναι δυνατόν
να επαναληφθεί.Άς υποθέσουμε ότι, έχετε ένα κουτί γεμάτο με αέριο
αποτελούμενο από μόρια πού τελούν τυχαίες κινήσεις, και σε μια δεδομένη στιγμή
τα βγάζετε φωτογραφία σημειώνοντας τις θέσεις τους. Αν συνεχίσετε να
παρακολουθείτε τε το κουτί για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα εν καιρώ θα
δείτε τα σωματίδια να καταλαμβάνουν πάλι τις ίδιες αυτές θέσεις. Όσο πιο
απίθανη η διάταξη, τόσο περισσότερος χρόνος θα χρειασθεί οπότε ένα πολύ σπάνιο
γεγονός, όπως, για παράδειγμα η συγκέντρωσή τους στην κάτω δεξιά γωνία του
κουτιού, θα πάρει περισσότερο καιρό να επαναληφθεί - --θεωρητικά, όμως είναι
απλώς θέμα χρόνου. Αυτό ονομάζεται Επάναληπτικότητα
του Poincare.Αν έχετε στη
διάθεσή σας άπειρο χρόνο, η οποιαδήποτε κατάσταση στην οποία μπορεί να
βρεθεί ένα σύστημα είναι μια κατάσταση στην κι οποία ΟΝΤΩΣ θα βρεθεί, άπειρες
φορές, με τον χρόνο μεταξύ επαναλήψεων να καθορίζεται από το πόσο σπάνια ή
ιδιαίτερη είναι αυτή η διάταξη. Ένα τέτοιο συγκλονιστικό παράδειγμα προέκυψε
από τους υπολογισμούς των φυσικών Antony Aguirre ,Sean Carroll και
Matthew Johnson: υπολόγισαν ότι, αν ήσασταν - να περιμένετε για χρονικό
διάστημα περίπου ίσο με τρισεκατομμύριο τρισεκατομμύρια φορές την ηλικία του
σύμπαντος (134) θα μπορούσατε να δείτε ένα πιάνο να συναρμολογείται αυθόρμητα
μέσα σε ένα φαινομενικά άδειο κουτί…..τίποτε δεν εμποδίζει μια νέα Μεγάλη
Εκρηξη να προκύψει από κάποια διακύμανση στο κενό,επανακινώντας έτσι
το Σύμπαν..(135)Απ’όσο μπορούμε να καταλάβουμε η σκοτεινή ενέργεια…υπάρχει
παντού στο Σύμπαν,μοιρασμένη απόλυτα ομοιόμορφα,ενσωματωμένη στην ίδια την υφή
του χώρου,…δεν έχει κανένα ανιχνεύσιμο αντίκτυπο σε οποιαδήποτε κλίμακα
πλήν των τεράστιων αποστάσεων μετά απομακρυσμένων γαλαξιών ,…συσσωρεύεται
ουσιαστικά γύρω από κάθε γαλαξία ,…καμπυλώνοντας το φώς και μεταβάλλοντας
τον(141) ρού της κοσμικής ιστορίας ήδη από την αρχή της,επίσης
διαστέλλει…..Χρειάζεται κάποιο είδος νέας φυσικής….Αναλόγως του τι θα
αποδειχθεί η σκοτεινή ενέργεια μπορεί να καταστρέψει το Σύμπαν,…χωρίς
να χρειάζεταινα περιμένουμε τον Θερμικό θάνατο…τα καλύτερα κοσμολογικά
δεδομένα,,δεν το αποκλείουν …Θα είναι η Μεγάλη Θραύση(142)Μέσα στους γαλαξίες
όμως κλπ. Η κοσμολογική σταθερά δεν επιφέρει κανένα αποτέλεσμα . «.Ους
η βαρύτης συνέζευξεν ,κοσμολογική σταθερά μη χωριζέτω» ..καθώς το
σύμπαν μεγαλώνει η ποσότητα σκοτεινής ενέργειας αυξάνεται ώστε να
διατηρηθεί σταθερά η πυκνότητά της. Σημαίνει επίσης ότι αν
σχεδιάσετε μια σφαίρα δεδομένου όγκου οπουδήποτε στο σύμπαν
και μετρήσετε την ποσότητα σκοτεινής ενέργειας στο εσωτερικό της
και έπειτα επαναλάβετε την μέτρηση σε κάποια μελλοντική στιγμή,πάντοτε θα
λαμβάνετε την ίδια (143)τιμή…..Η ισορροπία μεταξύ ύλης και σκοτεινής
ενέργειας σε αυτή τη σφαίρα δεν αλλάζει σημαντικά, παρόλο που το
υπόλοιπο σύμπαν συνεχίζει ακατάπαυστα να αδειάζει(144) Καθώς πλησιάζει η
Μεγάλη Θραύση,αρχίζουμε να παρατηρούμε ότι, τα αστέρια στις άκρες του γαλαξία
δεν ακολουθούν τις αναμενόμενες τροχιές τους αλλά απομακρύνονται …ο γαλαξίας
μας έχει αρχίσει να εξανεμίζεται.(150) Ισως δεν μπορέσουμε ποτέ να αποφανθούμε
για την Μεγάλη Θραύση. Το πρόβλημα είναι πως η διαφορά μεταξύ ενός σύμπαντος
προο ρισμένου για θερμικό θάνατο και ενός προορισμένου για Μεγάλη θραύση μπορεί
να είναι κυριολεκτικά αδύνατον να μετρηθεί. Αν η σκοτεινή ενέργεια είναι μια
κοσμολογική σταθερά,, η παράμετρος W της καταστατικής εξίσωσης ισούται
ακριβώς με -1, με αποτέλεσμα τον θερμικό θάνατο. Αν είναι έστω και απειροελάχιστα μικρότερη
του -1, ακόμα και κατά ένα δισεκατομμυριοστό του δισεκατομμυριοστού, η σκοτεινή
ενέργεια εντάσσεται στην κατηγορία φάντασμα και είναι ικανή να διαλύσει
το σύμπαν. Καθώς είναι αδύνατον να μετρήσουμε το οτιδήποτε με απόλυτη
ακρίβεια δίχως την παραμικρή αβεβαιότητα, το πολύ που μπορούμε
ενδεχομένως να συμπεράνουμε είναι ότι, αν η Μεγάλη θραύση πρόκειται να λάβει
χώρα, αυτό θα συμβεί στο βαθύ μέλλον, όταν κάθε δομή στο σύμπαν θα
έχει ήδη αποσυντεθεί. Αυτό συμβαίνει διότι, ακόμα και με σκοτεινή
ενέργεια φάντασμα, όσο το W πλησιάζει το -1, τόσο μακριά στο μέλλον
τοποθετείται η Μεγάλη Θραύση. Την τελευταία φορά που υπολόγισα την εγγύτερη
δυνατή Μεγάλη θραύση, με βάση τα δεδομένα του 2018 από τον δορυφόρο Plank
έβγαλα ένα αποτέλεσμα περί τα 200 δισεκατομμύρια χρόνια.(151)Σε διαρκώς
αυξανόμενες κλίμακες η διαστολή αλλοιώνει τον ίδιο ορισμό της
απόστασης (154)Χάρις στην Henrietta Swan Leavitt που χρησιμοποίησε την
φωτεινότητα ενός συγκεκριμένου τύπου αστέρα (« μεταβλητός Κηφείδης») κατέστη
δυνατόν να μετρήσουμε το μέγεθος του Σύμπαντος που μας περιβάλλει (156)Η ύπαρξη
κάθε αστέρα..εξαρτάται από μιά λεπτή ισορροπία μεταξύ της πίεσης του πυρήνα του
κα της βαρύτητας της ύλης από την οποία αποτελείται…οι περισσότεροι αστέρες
είναι εργοστάσια παραγωγής ηλίου,που παίρνουν το άφθονο υδρογόνο του Σύμπαντος και
συγκολλούν αναρίθμητα δισεκατομμύρια φορές το δευτερόλεπτο(158)Τα
περισσότερα υποατομικά σωματίδια …είναι φερμιόνια …δηλαδή υπερασπίζονται
με λύσσα την ανεξαρτησία τους ….υπακούουν στην Απαγορευτική Αρχή
του Pauli κατά την οποία δύο τέτοια σωματίδια δεν
ανέχονται να βρίσκονται ταυτόχρονα στο ίδιο μέρος και στην ίδια
ενεργειακή κατάσταση…Ο λευκός νάνος δεν κάνει καμία σύντηξη…συντηρείται
αποκλειστικά από την κβαντομηχανική αρχή ότι, τα ηλεκτρόνια δεν
πολυσυμπαθούνται..Μπορεί να παραμεί(160)νουν σ΄αυτήν την κατάσταση μέχρι
….να αποσυντεθούν κατά τον θερμικό θάνατο …Εκτός αν βρούν κάπου λίγη μάζα.
(161)Η ιδέα αυτή δίνει ..την ελπίδα ότι, μπορεί να αξιοποιηθούν ως
οδοδείκτες ….προκειμένου να συνυπολογιστούν μικρές διαφορές στις αστρικές συνθήκες….υπάρχει
πάντως αμφισβήτηση πόσο καλά ακριβώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό….Οι
υπερκαινοφανείς τύπου Ia αποτελούν τον χρυσό κανόνα για τις
μετρήσεις αποστάσεων του σύ (163)μπαντος…. Είναι πλέον εντυπωσιακή η ακρίβεια
με την οποία μπορούμε να βαθμονομήσουμε τις γαλαξιακές αποστάσεις, αξιοποιώντας
τούς υπερκαινοφανείς - σε μερικές περιπτώσεις, μάλιστα είναι της τάξης του 1%.
Αυτό καθιστά δυνατόν να υπολογίσουμε τον ρυθμό διαστολής του
σύμπαντος, προσδιορίζοντας πόσο μακριά βρίσκονται οι γαλαξίες και πόσο γρήγορα
απομακρύνονται …, μιλάμε για τον ρυθμό διαστολής με γνώμονα την Σταθερά
Hubble - τον αριθμό που συσχετίζει την απόσταση με την ταχύτητα
απομάκρυνσης. Τη στιγμή που γράφεται το παρόν κείμενο οι μετρήσεις των
υπερκαινοφανών μάς επιτρέπουν να υπολογίζουμε τη Σταθερά Hubble με
ακρίβεια 2,4%.Κι αυτό είναι περίεργο, διότι η τιμή που βρίσκουμε δεν συμφωνεί
καθόλου με αυτή που προκύπτει από την κοσμική μικροκυματική ακτινοβολία
υποβάθρου, για το ίδιο ακριβώς μέγεθος(164)…οι μετρήσεις της σταθεράς αυτής
…μας δίνουν μια τιμή γύρω στα 74 Km/s/Mpc..(165),η σκοτεινή ενέργεια
ενισχύεται με το πέρασμα του χρόνου(166) δεκάδες δισεκατομμύρια ..μιάς Μεγάλης
σύνθλιψης 100 τουλάχιστον για την Μεγάλη Θραύση….Το… απειλητικό ενδεχόμενο …Η
συντέλεια να οφείλεται σε ένα κατασκευαστικό σφάλμα της δομής του
Σύμπαντος..που θα μπορούσε να συμβεί οποτεδήποτε (167) Για τους
κινδύνους των εργαστηριακών ερευνών: Οι ερευνητές δεν αποφάνθηκαν απλώς
με θεωρητικό τρόπο ότι οι πιθανότης παραγωγής παράξενης ύλης ή μελανών οπών ήταν
εξαιρετικά μικρές αλλά είχαν στη διάθεσή τους και πειραματικά δεδομένα που
επαλήθευσαν τα ευρήματά τους. Συγκεκριμένα”: την ύπαρξη της Σελήνης. Το
επιχείρημά της καταστροφής εξαιτίας οποιδήποτε παράξενου φαινομένου που
λαμβάνει χώρα σε επιταχυντή βασίζεται στην εξής ιδέα: οι συγκρούσεις
εξαιρετικά υψηλής ενέργειας μέσα στους εν λόγω επιταχυντές είναι τόσο
πρωτοφανείς, ώστε δεν είναι δυνατόν να προβλέψουμε τι μπορεί να συμβεί. Η
ιδέα αυτή όμως αυτή παραβλέπει ένα σημαντικό γεγονός: παρόλο που οι ενέργειες
μέσα στο RHC μπορεί όντως να είναι πρωτοφανείς για μας τούς ανθρώπους, οι
κοσμικές ακτίνες που διασχίζουν το σύμπαν σε τρομακτικά υψηλά επίπεδα ενέργειας
όλη την ώρα και μάλιστα συγκρούονται «συγκρούονται» με άλλα αντικείμενα ή
μεταξύ τους συνεχώς.Οπως το έθεσαν οι συγγραφείς της επιστημονικής εργασίας για
τον RHC «Είναι σαφές πως οι κοσμικές ακτίνες πραγματοποιούν πειράματα
ανάλογα του RHC σε όλα τα μήκη και τα πλάτη τoυ σύμπαντος από(172) την απαρχή
του χρόνου »..οπότε αν ήσαν ικανές να καταστρέψουν το Σύμπαν,μάλλον θα το
είχαμε…. αντιληφθεί….Η Σελήνη βομβαρδίζεται αδιάκοπα από κοσμικές ακτίνες
υψηλής ενέργειας.(173) (. Οι κοσμικές ακτίνες αποτελούνται από σωματίδια υψηλής
εν ενέργειας ,ως επί το πλείστον πρωτόνια και σωματίδια άλφα (πυρήνες
ηλίου) οπότε παρόλο που ο όρος «σύγκρουση» μπορεί να φαντάζει παράταιρος
για ακτίνες ,είναι απολύτως κυριολεκτικός. Σ.τ.Μ.) η φυσική λειτουργεί
διαφορετικά; Σε διαφορετικά ενεργειακά επίπεδα(175)Στην φυσική η
συμμετρία αφορά τα μοτίβα και πώς αυτά μπορούν να παρέχουν βαθύτερη
κατανόηση για κάποια υποκείμενη δομή(178)…το κενό μας δεν είναι
σταθερό(183)..Κάθε κοιλάδα του δυναμικού αποτελεί μια από τις δυνατές
καταστάσεις του Σύμπαντος..Κατά την ΚΜ δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με
απόλυτη σιγουριά που βρίσκεται ή τι διαδρομή ακολουθεί ένα
σωματίδιο,(190)..τα σωματίδια(τα σωματίδια μετρούνται ως μικρά εντοπισμένα
αντικείμενα ταυτόχρονα όμως εξακολουθούν να υπακούσουν στα
μαθηματικά των κυμάτων) μπορούν να περάσουν σε τακτική βάση μέσα από
φαινομενικά αδιαπέραστα φράγματα,--το φαινόμενο σήραγγας
αφορά και σωματίδια και πεδία (191) Τα (κάπως) καλά νέα είναι πως ακόμα και
κάτι τόσο αλλόκοτο όσο το κβαντικό φαινόμενο σήραγγας υπάγεται στην
πραγματικότητα σε κάποιους κανόνες, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την
συχνότητά του. Η πιθανότητα να λάβει χώρα ένα φαινόμενο σήραγγας εξαρτάται από
τα φυσικά χαρακτηριστικά του συστήματος,.πράγμα που σημαίνει ότι, το πόσο
πιθανόν είναι να συμβεί σε δεδομένο χρονικό διάστημα μπορεί να
υπολογιστεί με μεγάλη ακρίβεια ……. Όσο δύσκολη κι αν είναι η ερμηνεία της
κβαντικής μηχανικής, τουλάχιστο μπορούμε να κάνουμε υπολογισμούς.Ωστόσο,
οι «κανόνες» που προκύπτουν από αυτούς …. δεν είναι κάτι παραπάνω από απλές
πιθανότητες.Δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως το πεδίο Higgs δεν
θα περάσει το φράγμα δυναμικού μέσω φαινομένου σήραγγα σχηματί
ζοντας μια φυσαλίδα κβαντικού θανάτου ακριβώς δίπλα μας μέσα στα επόμενα
30 δευτερόλεπτα, και πυροδοτώντας μια διαδικασία αδιανόητης καταστροφής,
η οποία θα κομματιάζει τον χώρο στον αιώνα τον άπαντα . Αυτό που
μπορούμε να πούμε είναι πως πρόκειται για ένα εξαιρετικά απίθανο σενάριο.
(Τουλάχιστον στα επόμενα 30 δευτερόλεπτα». Αν το κενό μας είναι πράγματι
μετασταθερό,από θεωρητική σκοπιά η φυσαλίδα είναι δεδομένο ότι ,κάποια στιγμή
θα εμφανιστεί.)Οι καλύτεροι υπολογισμοί που έχουμε στη διάθεσή μας
υποδεικνύουν πως το ευχάριστο κενό μας δεν είναι πιθανόν να υποστεί
σύντομα κάποια ριζική αναδιοργάνωση - τη στιγμή που γράφω αυτές τις
αράδες, η πιο πρόσφατη εκτίμηση μας δίνει πάνω από 10 100 χρόνια.
Μέχρι τότε, πιθανότατα θα βρισκόμαστε σε προχωρημένο στάδιο θερμικού
θανάτου, ή ενδεχομένως, αν είμαστε πολύ άτυχοι ,θα μας κομματιάζει μια
Μεγάλη θραύση. Σε μια τέτοια περίπτωση στιγμιαίος, ανώδυνος αφανισμός να
μη φαντάζει τόσο άσχημος (192)…δεν μπορούμε να σχηματίσουμε την δική μας
φυσαλίδα αποσύνθεσης κενού (In quantum field theory, a false vacuum is a
hypothetical vacuum that is stable, but not in the most stable state
possible (it is metastable). It may last for a very long time in that state, but
could eventually decay to the more stable state, an event known as false
vacuum decay. The most common suggestion of how such a decay might happen
in our universe is called bubble nucleation – if a
small region of the universe by chance reached a more stable vacuum, this
"bubble" (also called "bounce") would spread.A false
vacuum exists at a local minimum of energy and is
therefore not stable, in contrast to a true vacuum, which exists at a global
minimum and is stable)----,μέσω συγκρούσεων σωματιδίων υψηλής ενέργειας κενού… Πρόσφατα
όμως οι φυσικού βρήκαν ακόμη έναν τρόπο να καταστρέψουν το σύμπαν ….. Το
2014 τρείς επιστήμονες ισχυρίστηκαν πως το πραγματικά επικίνδυνο είναι
μια μικρή μαύρη τρύπα σε μέγεθος σωματιδίου μπορούν να αυξήσουν
θεαματικά τις πιθανότητες ..για μια αποσύνθεση κενού ακριβώς πάνω
τους. Ισως τελικά δεν χρειάζεται να περιμένουμε 10100 χρόνια
(193)…μια πρόσμειξη μπορεί να εκκινήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση …οι
μικροσκοπικές μαύρες τρύπες μπορεί να αποτελέσουν τέτοια σημεία πυρηνοποίησης
αν είναι πραγματικά μικρές…όμως είναι δυσεύρετες ..ο μόνος τρόπος να χάσουν
μάζα είναι μέσω τής ακτινοβολίας Hawking…η διαδικασία αυτή παίρνει πολύ
χρόνο..μια μαύρη τρύπα με μεγάλη μάζα μπορεί να γίνει αρκετά μικρή, ώστε
να πυροδοτήσει την αποσύνθεση κενού… Αν όμως σχηματίστηκαν πάντως και αν οι
μικρές μαύρες τρύπες είναι ικανές να αποσταθεροποιήσουν το κενό, εμείς δεν θα
έπρεπε να υπάρχουμε (194)Αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε μαύρες
τρύπες μέσα στο LHC αυτό υποδεικνύει πώς έχουμε περισσότερες διαστάσεις
όσες νομίζουμε …οι μαύρες τρύπες που θα μπορούσαν να σχηματιστούν μέσα σε ένα
επιταχυντή σωματιδίων θα είχαν μια ασφαλή μάζα μικρότερη από το κατώφλι μάζας
(196)…Η αποσύνθεση κενού ..θα μπορούσε θεωρητικά να υπάρξει ανά πάσα
στιγμή, έστω και αν οι σχετικές πιθανότητες είναι αστρονομικά
μικρές.(197) Αν καταλήξουμε ‘ότι το κενό μας είναι μετασταθερό ,η διαπίστωση
αυτή, μπορεί να είναι ασύμβατη με την θεωρία της κοσμικής διόγκωσης (198)Μπορεί
οι προσθήκες στη θεμελιώδη φυσική να μας δείξουν τελείως νέους
τρόπους για να επέλθει η συντέλεια του Σύμπαντος. (199)Βαρυτικά
κύματα….απόλυτη δικαίωση της γεν.θεωρίας της σχετικότητας του
Einstein …Αντί να συλλέγουμε φως ή σωματίδια υψηλής ενέργειας από
απομακρυσμένες πηγές ,πλέον μπορούσαμε να ψηλαφούμε τις δονήσεις του
ίδιου του χώρου δημιουργώντας για πρώτη φορά ένα παράθυρο παρατήρησης των
βίαιων κοσμικών συμβάντων που ήσαν ικανά να ταράξουν τα θεμέλια της
πραγματικότητας..Μπορεί να μας αποκαλύψουν μια νέα οπτική για το σχήμα
και την απαρχή του σύμπαντος,δίνοντάς μας ενδεχομένως την δυνατότητα αν
υπάρχει κάτι …που μπορεί τελικώς να καταστρέψει τα πάντα.(202)η βαρύτητα(που
αρνείται να συνεργασθεί με τις άλλες δυνάμεις) και η ΚΜ…κάνουν
αντικρουόμενες προβλέψεις όπως τι θα έπρεπε να συμβεί στα όρια μιάς
μαύρης τρύπας(204) Για εμάς που διατηρούμε τις ελπίδες μας ότι,θα εμφανιστούν
νέα δεδομένα , οι περισσότερες πιθανότητες για κάποια ένδειξη προς μια .θεωρία
των πάντων ,βρίσκονται στην κοσμολογία΄ -συγκεκριμένα στην
μελέτη τού πρώιμου σύμπαντος. Όταν έχει κανείς ανάγκη από δεδομένα από
σωματιδιακές αλληλεπιδράσεις σε αδιανόητες υψηλές ενέργειες, η αναζήτηση νέων
τρόπων μελέτης της Μεγάλης Εκρηξης είναι γενικά ευκολότερη από την απόπειρα κατασκευής
ενός επιταχυντή σωματιδίων στο μέγεθος του Ηλιακού Συστήματος. Ήδη κάτι
μας σπρώχνει προς αυτή την κατεύθυνση.Μέχρι τώρα έχουμε παρατηρήσει ελάχιστα
φυσικά φαινόμενα που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε με βάση το
Καθιερωμένο Μοντέλο της σωματιδιακής φυσι κής (ή με πολύ μικρές
τροποποιήσεις του).Τα πιο κραυγαλέα , όπως η σκοτεινή υλη και η σκοτεινή
ενέργεια, υποστηρίζονται από παρατηρησιακά δεδομένα. Όλα, μα όλα, τα
αποδεικτικά στοιχεία όμως προέρχονται από την κοσμολογία και την
αστροφυσική .Η κατανόηση του τι ακριβώς είναι και πώς λειτουργούν αυτά τα
μυστηριώδη κοσμικά συστατικά είναι ίσως η μόνη ελπίδα προς τα που πρέπει να
κινηθούν αυτές οι θεωρίες. Κάτι άλλο που μας παραπέμπει στην κοσμολογία είναι
η ανισορροπία μεταξύ ύλης και αντιύλης στο σύμπαν. Ενώ οι τρέχουσες
θεωρίες μας υποδεικνύουν πως η ύλη και η αντιύλη πρέπει να υπάρχουν σε
ίσες ποσότητες, η καθημερινή μας εμπειρία και η ικανότητά μας να μην
εξαϋλωνόμαστε διαρκώς απ’ό,τι αγγίζουμε δείχνουν πως η
συνήθης ύλη επικρατεί, και μάλιστα με πολύ μεγάλη διαφορά. Το πώς συνέβη αυτό παραμένει ένα μυστήριο (206)..Η
γενική θεωρία της σχετικότητας -που είναι απολύτως απαραίτητη για την εξήγηση
της καμπύλωσης του φωτός στο διάστημα κλπ.- έχει αποδειχθεί τόσο
ανθεκτική, ώστε ίσως τελικώς να χρειασθεί να αναδιατάξουμε ολόκληρο το Σύμπαν
(207)Ισως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με την ισχύ της βαρύτητας,…Ισως (το
σύμπαν να έχει κάποιο πρόβλημα) να έχει κάποια διαρροή προς μια άλλη
διάσταση(208)Μέχρι τώρα δεν υπάρχει ευρεία συμφωνία που να εξηγεί την
ασθενικότητα της βαρύτητας(210) Το 1969 ο Martin Rees έγραφε ότι, αν και τα
παρατηρησιακά δεδομένα ήταν ακόμη αμφίβολα υποδείκνυαν πως το
Σύμπαν είναι προορισμένο να καταρρεύσει(225)..Το 1979.ο Freeman Dyson
,απεφάσισε να ασχοληθεί με την αντίθετη εκδοχή,και να μην ασχοληθεί
με το κλειστό σύμπαν,λέγοντας ότι, η ιδέα αυτή του γεννά ένα αίσθημα
…….. κλειστοφοβίας…. Εξέτασε με ποσοτικές προβλέψεις τι θα μπορούσε
να σημαίνει ένα ανοικτό σύμπαν για την ανθρωπότητα, επινοώντας μια
μέθοδο μέσω της οποίας τα μελλοντικά όντα, ρυθμίζοντας την δραστηριότητά
τους και και μπαίνοντας σε νάρκη για ορισμένες περιόδους ,ενδεχομένως θα
αποφύγουν τον αφανισμό στο άπειρο μέλλον ,καθώς το σύμπαν θα διαλύεται γύρω
τους.Σημειώνοντας δε την έλλειψη σοβαρών εργασιών επί του
θέματος,χαρακτήρισε την μελέτη του απώτερου μέλλοντος και του παρελθόντος
ως επονείδιστη και συνέχισε «Αν η ανάλυση μας του μακροπρόθεσμου
μέλλοντος μας οδηγήσει σε ερωτήματα σχετικά με το απώτατο νόημα και τον
σκοπό τής ζωής τότε(226)θα πρέπει να διερευνήσουμε αυτά τα ερωτήματα με τόλμη
και άνευ ντροπής».(227)..Το σίγουρο είναι πως έχουμε πολλά να μάθουμε και η
σωματιδιακή φυσική πλέον έχει βρεθεί σε μια αμήχανη θέση. Κατά κάποιο τρόπο,
αμφότερες έχουν υπάρξει θύματα ίδια της επιτυχίας. Σε καθένα από αυτά τα
πεδία, διαθέτουμε μια πολύ ακριβή και πλήρη περιγραφή του κόσμου, η
οποία λειτουργεί εκπληκτικά καλά, υπό την έννοια ότι δεν έχει βρεθεί
τίποτε που να την διαψεύδει. Το κακό είναι ότι ,δεν έχουμε την παραμικρή
ιδέα γιατί λειτουργούν αυτές οι θεωρίες.Το επικρατούν
πρότυπο στην κοσμολογία ονομάζεται μοντέλο ACDM. Σε αυτή τη θεώρηση, το
σύμπαν αποτελείται από τέσσερα βασικά συστατικά: ακτινοβολία, συνήθη ύλη,
σκοτεινή ύλη(συγκεκριμένα, «ψυχρή» σκοτεινή ύλη, CDM) και σκοτεινή ενέργεια
με μορφή μιας κοσμολογικής σταθεράς (η οποία στις εξισώσεις δηλώνεται με
το ελληνικό γράμμα Λ). Οι ποσότητες όλων αυτών των συστατικών έχουν μετρηθεί με
ακρίβεια, με την κοσμολογική σταθερά ( να αποτελεί επί του παρόντος το
μεγαλύτερο τμήμα της κοσμικής πίτας. Γνωρίζουμε σε μεγάλο βαθμό πώς όλα αυτά τα
πράγματα μεταβάλλονταν με τον χρόνο κατά τη διαστολή του σύμπαντος, και επίσης
διαθέτουμε μια εξαιρετικά λεπτομερή περιγραφή του πολύ πρώιμου σύμπαντος,
που περιλάμβανε μια περίοδο πολύ ταχείας διαστολής που ονομάζουμε
διόγκωση. Έχουμε περαιτέρω στη διάθεσή μας μια καλά δοκιμασμένη θεωρία
για τη βαρύτητα, τη γενική θεωρία της σχετικότητας του Einstein , η οποία
στο πλαίσιο του μοντέλου ACDM θεωρείται απολύτως σωστή. Στη συγκεκριμένη
θεώρηση επειδή η κοσμολογική σταθερά αυτή τη στιγμή κυριαρχεί στην
εξέλιξη του σύμπαντος μπορούμε να εφαρμόσουμε απευθείας τα όσα
γνωρίζουμε για τη βα(228)ρύτητα και τα συστατικά του σύμπαντος
,προκειμένου να προσδιορίσουμε την κοσμική μας εξέλιξη .Αν κάνουμε κάτι
τέτοιο στο μακρινό μέλλον οδηγούμαστε χωρίς την παραμικρή
αμφιβολία σ ‘ένα θερμικό θάνατο. Και εκεί τελειώνει η ιστορία. Το
πρόβλημα με το μοντέλο αυτό, είναι πως τα σημαντικότερα στοιχεία που
περιλαμβάνει,-σκοτεινή ύλη ,κοσμολογική σταθερά, διόγκωση-παραμένουν
τελείως μυστήρια….Ταυτόχρονα τίποτε στα δεδομένα δεν
διαψεύδει το μοντέλο. Δεν έχει εμφανιστεί καμία ένδειξη πως η βαρύτητα
συμπεριφέρεται διαφορετικά από ό,τι περιγράφει η γενική θεωρία σχετικότητας του
Εinstein….Επίσης δεν ξέρουμε πώς να συνδέσουμε την σκοτεινή ύλη είτε την
σκοτεινή ενέργεια –που αποτελούν το 95% του σύμπαντος –με την θεμελιώδη
φυσική, «Ετσι» λέγει ο Pontzen, «υπό μια έννοια δεν καταλαβαίνουμε
τίποτε»(229) Εν τω μεταξύ το καθιερωμένο μοντέλο της σωματιδιακής
φυσικής για να περιγράψει όλα τα γνωστά σωματίδια της φύσης …το μοντέλο αυτό
έχει αποδειχθεί εκπληκτικά επιτυχημένο ….πρόβλεψε και την ύπαρξη του
μποζονίου Higgs.Από τότε ,στα πειράματα τής σωματιδιακής φυσικής δεν έχει
ανακαλυφθεί τίποτε που να βρίσκεται εκτός των προβλέψεών του…Αλλά παρόλα αυτά
δεν μπορούμε να αναπαυθούμε στις δάφνες και επιτυχίες μας.Διότι από
κάποιες απόψεις, ήταν μια από τις χειρότερες καταλήξεις. Αν και το Καθιερωμένο
Μοντέλο βρίσκεται σε συμφωνία με τα πειραματικά αποτελέσματα, γνωρίζουμε
ότι ,αυτό αυτό όσο και από το μοντέλο ACDM της κοσμολογίας πρέπει να
λείπουν ορισμένα πολύ σημαντικά κομμάτια. Πέρα από ότι, το μοντέλο δεν έχει
τίποτε να πει για τη σκοτεινή ύλη και την σκοτεινή ενέργεια, παρουσιάζει επίσης
«προβλήματα ρύθμισης»-σημεία του μοντέλου όπου κάποια παράμετρος πρέπει
να είναι τόοοοοο,όσο ειδάλλως όλα καταρρέουν. Ιδανικά, θα έπρεπε να διαθέτουμε
ένα θεωρητικό πλαίσιο ικανό να εξηγήσει γιατί μια παράμετρος
λαμβάνει τη συγκεκριμένη τιμή. Είναι πολύ ενοχλητικό να δίνουμε μια τιμή σε
μια παράμετρο μόνο και μόνο επειδή «ειδάλλως θα μας συνέβαιναν άσχημα
πράγματα», ή, ακόμα χειρότερα, «αυτό μας δίνει η μέτρηση»(230)…. δεν
προκύπτει μια κατευθυντήρια γραμμή από τα πειράματα ώστε μερικοί
εγκαταλείπουν την σωματιδιακή φυσική και στρέφονται στην κοσμολογία(232)
ΕΠΙΛΟΓΟΣ :(Περίληψη: Διατυπώνονται απόψεις διαφόρων που φέρονται α
συμμετέχουν σε μια συζήτηση. Η εξέλιξη ,τόσο με την πολιτισμική όσο
και με την τεχνολγική έννοια επιταχύνεται τόσο ραγδαία.ώστε όποια και αν είναι
η κυρίαρχη ευφυία μέσα σε ….ή χιλιάδες χρόνια δεν μπορούμε να προβλέψουμε
με τι θα μοιάζει… Το Σύμπαν πιθανότατα θα σβήσει και θα μετατραπεί σε
ένα ψυχρό ,σκοτεινό και άδειο χώρο (Martin Rees),και αυτό είναι
θλιβερό..καταθλιπτικό.(Hiranja Peiris) Δεν έχω κάποια συναισθηματική εμπλοκή με
τον θάνατο του Σύμπαντος, ενώ αντίθετα έχω με τον θάνατο της
Γής..Εχουμε πολύ πιο μεγάλα προβλήματα από τον θερμικό θάνατο του Σύμπαντος.
(Pontzen)Συμμερίζομαι σε μεγάλο βαθμό αυτή την οπτική (Mack) .Ο
Θερμικός θάνατος δεν είναι κάτι καταθλιπτικό..Εχει μιά ψυχρή ομορφιά ..Είναι
σαν το Σύμπαν να τακτοποιεί τα του οίκου του ….Ακόμη και αν δεν μπορούμε να
κάνουμε τίποτε η γνώση μας ακόμη και αν χαθεί. …είναι κάτι εκπληκτικό.
(Hlozek) Ο σκοπός είναι η ίδια γνώση ,ακόμη και αν το αποτέλεσμα
χαθεί …..Ολο το νόημα βρίσκεται στο να παρατηρήσουμε την
σκοτεινή ενέργεια χωρίς να μας αφανίσει .Ολο το νόημα είναι να την κατανοήσεις
,να την απολαύσεις και έπειτα… αντίο….Φανταστικό. ...το φυσικό είναι να
νοιαζόμαστε περισσότερο για τις δικές μας ζωές και τις ζωές όσων
βρίσονται κοντά μας …αφήνουμε το αδιανόητο κοσμικό μέλλον στην ησυχία
του…...ο επερχόμενος θάνατός μας μπορεί να βοηθήσει την φυσική. (Mack)
…αναπτύσσει την Σύμφωνη Κυκλική Κοσμολογία που περιγράφει ένα
σύμπαν που ακολουθεί επαναλαμβανόμενα και αενάως μια πορεία από την
Μεγάλη Έκρηξη στον Θερμικό Θάνατο ,με το …ενδεχόμενο, κάτι-κάποιο ίχνος
ενός προηγούμενου κύκλου να επιβιώσει αυτής της μετάβασης. Ο ίδιος το δέχεται
ως εικασία στην οποία λέγει ότι, δεν πιστεύει αλλά την βρίσκει λιγότερο
καταθλιπτική ..ότι, απομένει κάτι ακόμα και μετά τον θάνατό μας (Roger
Penrose), ..ακόμη και αν δεν είμαστε καλεσμένοι στο πάρτι του πολυσύμπαντος
. ( 257-263)
60.-Claude Cuénot « ce que Teilhard a vraiment dit»
T.SAVANT.
« .Je ne crois pas, absolument à
aucun système .Mais la vérité s’ obtient en systématisant »…..La
dialectique de T. sera une dialectique de l’union…T. montre que la succession
dans le temps implique nécessairement une succession organique ,a
moins de faire intervenir un plan divin ce qui n’est pas une
hypothèse de nature scientifique..(38)..Dans les coups successives (très
lacunaires et clairsemées ) que nous pouvons pratiquer à différents nivaux à
travers une même branche zoologique ,nous rencontrons tantôt une fibre, tantôt
une autre ..,jamais deux fois la même (39)L’ interprétation de T.n’ exclut pas
la finalité …L’ infra psychisme des êtres les oriente a la fois
vers le développement et vers leur fin…L’ADN n’est pas seulement
mémoire ,il est prévision et tension vers le but de l’univers… «
simple manifestation aussi…(47) d ‘une méthode de tâtonnement où se
combinent heureusement les jeux du hasard (physique) et de la
finalité » Or qui dit psychisme implique le jeu des libertés, une
dialectique certes laissant place à l’humain , la personnalité…. « ..A
peine centré sur soi un tel corpuscule se révèle doué d’une
remarquable puissance de self-complexification ( et par suite d’auto
centration)….Toujours plongé dans ce Hasard..il se comporte comme
dans un milieu nutritif ,choisissant, saisissant et incorporant activement ,
des chances ,les éléments d’une plus haute centro-complexité. »T.
voit dans la vie (48)une montée de conscience .C’ est sa
célèbre loi de complexité –conscience d’ après laquelle la montée de
conscience est fonction (je ne dis pas résultante) de la quantité de
matière nerveuse et de la richesse « Laisser assez
longtemps à elle-même, sous le jeu prolongé et universel des
chances, La matière manifeste la propriété de s’arranger en
groupements de plus en plus complexes, et en même temps de plus en plus sous-tendus
de conscience. Ce double mouvement conjugué d’enroulement
physique et d’intériorisation (ou centration ) physique se poursuivant,
s’accélérant et se poussant aussi loin que possible, — une fois
amorcé » Cette loi sur laquelle Teilhard a eu raison
d’insister fournit un paramètre permettant de jauger la complexité
réelle d’un être. Au point de départ. T. confère tout son rôle au
déterminisme, statistique. Mais ce que Teilhard rejette c’est un
déterminisme sous son aspect linéaire et mécanique. : La vitalisation
puis l’hominisation de la matière constituent des dérives aussi naturelles et
inéluctables:: (49)..Somatiquement l’homme …une espèce comme les
autres…..psychiquement il forme un règne, nouveau en dépit de ce que
Darwin a dit ( « Si l’homme n’avait été son propre classificateur ,il
n’eut jamais songé de fonder un ordre séparé pour s’ y placer »). La noosphère n’est
pas un concept métaphysique..ni phénomélogique c.-à-d. relevant de
la philosophie ..c’est d’ abord (50) un concept biologique…singularités
de l’espèce humaine…qui tend á se totaliser en une conscience
planétaire dont l’ existence, au moins sur le plan scientifique et technique
relève des évidences …Autre singularité :les puissances de spéciation chez l’
homme sont toujours en action (51) elles assument avant tout un aspect
spirituel…La complexité organique présente des limites ….le cerveau ne
pourra indéfiniment grossir et se compliquer mais la socialisation humaine (
constitution de grands ensembles culturels permet un rebondissement de l’
évolution ..Avec la socialisation ( co-conscience) la vie a trouvé….de créer un
nouveau type de complexité …..la nature humaine pour être intelligible exige
une double clé. l’homme est fils du cosmos ..en continuité avec la biosphère
mais ne se cofondant avec les autres espèces car il tend à
supplanter le règne animal(52) T. ne sépare pas l’humain du
naturel bien que celui –ci soit transcendé par celui-là.(53)
T.LOGICIEN..
T. vise a contraindre l’esprit a reconnaitre les
structures concrètes du réel…il ne construit la réalité d’ après des
principes..Tout tient par en haut…..Chaque degré nouveau de réduction
au multiple ( matérialisation) laisse échapper une âme (55)tout possède une
structure ,…elle ne révèle pas l’essence parce que celle-ci
réside …dans la synthèse,(56) « Le fait évolutif
vient pour rappeler que le mouvement principal du Réel, est une synthèse
au cours de laquelle le plural se manifeste sous des formes de plus
en plus en plus complexes..Chaque degré ultérieur dans l’
unification s’accompagne d’un accroissement de
conscience interne et de liberté »(57) « Croire c’est opérer
une synthèse intellectuelle »(58) « Il est possible que
nous n’arrivions jamais á pousser la décomposition du Réel plus loin …. Il
n’ya pas d’atomes au sens étymologique du mot :La matière est
essentiellement pluralité sans limites, poussière…celui qui voudrait la suivre
jusque au bout d’elle-même tendrait vers le néant» (59)Tout
tient ..par l’esprit.. « Chaque chose est quelque chose
de plus que les éléments dont elle est composée. Et cette quelque chose ,cette
âme ,est le véritable lien de sa solidité »(60) « La
vérité n’est pas autre chose que la cohérence totale de
l’Univers par rapport á chaque point de lui-même…Cohérence et
fécondité :les deux touches inimitables et les deux charmes
irrésistibles de la vérité »(61) La conception teilhardienne de la vérité,
outre un parfum de pragmatisme — le Père possédait une mentalité «
atlantique » — manifeste quelques originalités. D’abord, cette cohérence ne
dépend pas uniquement de l’esprit humain, de l’enchainement plus ou
moins harmonieux et complet des idées. Elle est si l’on peut dire de
nature ontologique, ainsi que l’indique le texte suivant : « Les particules
d’un Univers en cosmogénèse jouissent toutes de la propriété d’être coextensives infinitésimalement
à la totalité du Temps et de l’espace ». L’univers étant de
nature « fibreuse" la cohérence de la vérité est bien mieux
qu’intellectuelle, car elle reflète le don que possède chaque créature
d’être coexistive à l’Univers spatio-temporel.(62) «La vérité
de l’homme est la vérité de l’Univers pour l’homme » …A propos des
physiciens et des naturalistes T.dit « …Ils commencent á se
rendre compte que leurs observations….sont toutes imprégnées de
conventions choisies á l’origine et aussi des formes ou d’habitudes
de pensée développée au cours du développement historique de
la recherche .Parvenus à l’extrême de leurs analyses ils ne savent plus trop si
la structure qu’ils atteignent est l’essence de la Matière qu’ils
étudient ou bien le reflet de leur propre pensée » (63)
PHENOMENOLOGIE ou « PHYSIQUE
« Spécifiquement …je ne suis ni
un philosophe ,ni un théologien mais un étudiant du phénomène ( un
physicien au vieux sens grec) La science a le droit
de se livrer à la prospective mais non à l’eschatologie»(66)
La vérité vous rendra libres (Jean VIII,33 γνώσεσθαι την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς )…..l’une des deux
options primordiales de T.est « le primat accordé au
physique et á la pensée…. Dans l’étoffe de l’Univers »….
Interprétation « l’univers doit pour être satisfaisant
de couvrir le dedans ainsi que le dehors des choses-l’ Esprit
autant que la matière »(68) la dialectique de l’évolution c’est un
effort pour déceler dans l’ évolution une sorte de loi fondamentale
qui lui confère une espèce de logique interne qui soit a la fois
inhérente aux choses et á l’intellect. .T. a cru que cette
dialectique se déroule suivant un rythme de divergence,
( :indéfinie diversification en éventail ) convergence
( :mouvement de rassemblement (:unification et d’ union…le monde à force
de converger débouchera dans l’ extase ) et d’émergence ( synthèse ..qui
apporte le nouveau….approche de l’absolu).(69).. « A perte de vue
…l’ univers tient par son ensemble. El il n’y a qu’ une manière, possible
de le considérer . C’ est de le prendre comme un bloc tout entier
…»,(75)..La pensée humaine ne coïncide avec l’absolu mais elle lui est
tangente…..René d’ Ouince : «La totalité n’est saisissable que dans un point ou
elle se ramasse »(76) « ce qui justifie
l’objectivité de savoir, c’est l’origine cosmique de l’homme … Il faut accepter
ce que la science nous dit :l’homme est né de la terre .. Mais il faut
aller jusqu’ au bout de la leçon c.-à-d. accepter que l’homme
soit tout entier du Monde –non pas seulement ses os ,sa chair
mais son incroyable pouvoir de penser»(77) Pour T. le sort de
l’évolution( au moins sur terre ) se trouve dans les mains de l’homme(78)
L’ homme tout en pensant le réel le refaçonne….Chez lui la
nanomatière ,ce nouveau réseau de déterminismes qui se tisse à chaque étage de
la montée vers l’esprit …est un risque plutôt qu’un stade(79)..T. ce qui justifie
l’objectivité de savoir, c’est l’origine cosmique de l’homme….. considère
la vie comme contenue en puissance dans ..l’univers il s’ ensuit que la
conscience se trouve elle –même dans cet univers..Il n’y a au
monde ni esprit ni matière, il existe seulement de la matière devenant
Esprit. : « l’ Etoffe de l’Univers est l’ Esprit-matière
»(81) La matière est…regardée comme inanimée ce qui est la source
de nos difficultés à la comprendre.(82). « Tout par
quelque extension très atténuée de soi même a commence depuis
les origines » C’est l’unité même de la pensée et de la
création de Dieu créateur (83)T. dynamise la vision hiérarchique de
l’Univers ..Chaque degré d’ être, constitue une synthèse ,une création…le
supérieur ne se ramène pas a l’inferieur ..tous les degrés d’ être
…submises par un concept commun ,celui de la structure.(85)T. a uni la
connaissance de la nature acquise par le savant à la connaissance de Dieu
…(86) « La matière pre-vivante se vitalise
normalement et la matière vivante s’ hominise normalement.(87)…existence
d’un stade moléculaire pré-vivant…L’ Homme est le résultat d’une
évolution biologique et aussi sociale.(88)….ces spécialistes pour
continuer á trouver ,devront de plus en plus s’ évader de leur
spéciali té(90)..phénoménologie totalisante(91) T. : beaucoup plus une
vision qu’une philosophie (93) Il ne serait pas superflu, croyons-nous,
de définir d’abord la notion teilhardienne de dialectique. Il est bien évident
que le terme présente une double signification. D’abord un sens restreint
correspondant à un moment précis de la philosophie teilhardienne, étape qu’il
appelle précisément sa dialectique — nous eussions préférer « dialectique
existentielle » ou « postulats de l’énergétique » — Le sens restreint figuré, par
exemple, dans le Cœur de la Matière (1950) : « Au Point Oméga je n’accédais en effet,
par voie cosmique et biologique, qu’à « bout de bras », grâce à un
rétablissement dialectique qui me laissait en face d’une Entité « déduite et
conjecturée », plutôt que subie et expérimentée » Mais cette dialectique
possède aussi un sens beaucoup plus large et coiffe la totalité de la vision
teilhardienne : « Répartis en trente-huιt paragraphes, distribués
eux-mêmes en trois chapitres (une « Physique » ou Phénoménologie, une
Métaphysique et une Mystique), je présente ici, sous forme d’une dialectique
cohérente, l’ensemble des vues (scientifiques et parascientifique, dont la mise
au point progressive a fait l’objet de mes précédents essais » Teilhard a
défini cette dialectique lato sensu (94)..
Pour T : Non pas jaillissement continu ,mais étincelle oscillante :
tel est le mécanisme de notre vision »..synthèse l’existentiel ,la
dialectique et les Archétypes .(95) « L’homme y passe à travers des forêts
de symboles .Qui l’observent avec des regards familiers. »
Ce qui nous intéresse en
l’occurrence, c’est la dialectique. Or la dialectique domine toute la
pensée de Teilhard, bien que celle-ci ne s’y ramène exclusivement. Nous
avons déjà vu que le rythme de la phénoménologie teilhardienne : divergence,
convergence/émergence/ est dialectique. Dans le passage du phénomène
humain au Point Oméga la dialectique règne aussi en maîtresse, mais a une
coloration existentielle,
c’est-à-dire que le
raisonnement qui permet de passer du phénomène humain au Point Oméga est bien,
lui aussi dialectique, mais d’une dialectique originale, fondée sur les
exigences de l’action et une nouvelle discipline : l’énergétique (dans quelles
conditions l’homme peut-il continuer à agir?).
Pour comprendre la pensée de Teilhard, deux
observations s’imposent d’abord. L’espèce humaine est restée interféconde, ce
qui permet des combinaisons raciales, les unes moins heureuses, les autres
constituant d’incontestables réussites. De plus la civilisation paraît
avoir franchi un point critique qui la rend invulnérable dans son ensemble aux
conséquences des catastrophes partielles — c’est ce que Teilhard
appelle la planétisation humaine : « Anthropologiquement, ethniquement,
socialement, moralement, on ne comprend rien à l’Homme, et on ne
saurait faire aucune prévision valable, ici encore, touchant »les états
futurs, tant qu’on n’a pas vu que, dans son cas, la « ramification » (autant
qu’elle subsiste) n’opère plus que dans un but, et sous des formes supérieures,
d’agglomération et de convergence. Formation des verticilles, sélection, lutte
pour la vie : simples fonctions secondaires, désormais, subordonnées chez lui à
une œuvre de cohésion. L’enroulement sur soi-même d’un faisceau d’espèces
virtuelles autour de la surface de la Terre. Tout un nouveau mode de
Phylogenèse. » Autrement dit
la convergence tend à emporter sur la divergence, et celle-ci n’assume plus de
formes purement biologiques, animales. Nous nous mouvons dans une sphère
nouvelle, la Noosphère, où les phénomènes classiques se voient transposés et
sublimés. La ramification continue à l’ infini, mais sous forme symbiotique et
surtout spirituelle (l’aspect biologique demeurant subordonné). Or, l’Esprit
tend vers l’union, vers l ’ Un. Pour comprendre ce phénomène, il faut
réfléchir d’abord à la phrase décisive de l’ Union
créatrice (1917) : « Cette dualité de l’ordre cognoscitif et de
l’ordre réel m’a paru, depuis, arbitraire et fausse. Nous n’avons
aucune raison sérieuse de penser que les Choses ne se sont pas faites suivant
le rythme même dans lequel notre expérience les déroule. Bien au
contraire ce rythme a grande chance de nous révéler la texture profonde de
Esprit. » ..(97)T.n’a jamais conteste le rôle de l’ intuition..mais il
n’oppose pas l’intuition et l’interlligence …le monde n’est pensable
que sub specie evolutionis(98)… « tout est envisagé
dans la dimension de l’avenir »..Il s’agit de « diviniser » la
fonction du Temps et de reconnaitre la fonction divine et créatrice du
Temps »..Les choses ne se répètent mais le monde avance (99)
«Jusqu’à l’Homme (on pourrait même dire «jusque’aux
Préhominiens » qui, eux encore, semblent obéir extérieurement à la loi commune)l’
évolution animale s’était opérée sous le signe de la divergence... Eh bien,
c’est tout justement ce régime de différenciation dissociante que, sous
l'influence évidente du néo-milieu d’attraction et d’inter-liaison psychiques
graduellement créé au sein de la Biosphère, par la montée de la Réflexion nous
voyons se clore au niveau et à partir de l’ Homo sapiens... Pour la première fois, nous y
apercevons distinctement, déjà fonctionnant, un mécanisme... : la convergence... se superposant, dans
l’évolution biologique, à la divergence, — de façon à opérer une véritable
synthèse organique des espèces potentielles continuellement engendrées par la
ramification phylétique.
« En l’Homo
sapiens, — cette remarquable association formée vers le milieu du
Quaternaire, par concrescence du
groupe le plus interne, le plus axial des « écailles » humaines — loin de
saisir les derniers sursauts d’une force évolutive épuisée, nous tenons le
germe même à partir duquel s’est opéré le définitif jaillissement de la masse
vivante réfléchie »…(100).. « En plus de l’espace….il’y a
maintenant pour nous …le Temps-un temps organique ,mesuré par le développement
du Réel global…Les êtres se découvrent maintenant ,semblables á des
fibres sans fil …Dans un abime passé pout plonge en arrière. Et vers un abime
futur ,en avant tout s’ élance…... « Tour être est fibreux »(101)La
convergence est synonyme d’ultra réflexion… l’ homme
forcé. De se réfléchir toujours plus profondément….l ‘ homme
n’est homme que pour la co-humanité(102)… aucune fibre élémentaire n’est
entièrement indépendante …La considération d’un milieu dimensionnel oú
Espace et Temps se combinent organiquement est le seul
moyen que nous ayons encore trouver d’ expliquer la
distribution des substances matérielles et vivantes autour de nous(103)
Selon T. le temps est conique c.-à-d. que l’ évolution comme un faisceau de
lumière traversant une lentille convergente s’oriente vers ou un
foyer (Omega).le Monde matériel nous apparait aujourd‘hui comme suspendu
á la conscience spirituelle des hommes(104)… « .le moteur premier
de l’ activité humaine ne saurait être qu’une réalité possédant des
dimensions universelles …le Terme universel et surhumain où nous achemine cette
dernière (condition)se présente simultanément à nous comme incorruptible et
personnel »(105)…Pour que le courant de l’ Esprit …..se maintienne et
avance il faudrait veiller principalement à ce que la masse
humaine garde sa tension interne ..la ferveur de la
vie…… « L’amour est réserve sacré d’énergie-et comme le
sang même de l’Evolution spirituelle »(106)……l’évolution des êtres se
traduit par une monté vers l’ esprit ..le moteur de cette monté ,c’est l’
amour(107)Il n’existe point de matière inerte a part la matière seconde
,constituant un déchet de l’énergie (108) « …..le dilemme se
découvre où est insérée l’ activité humaine (110) « — Ou bien la Vie ne
va vers aucun terme qui recueille et consomme son œuvre : et alors le Monde est
absurde, destructeur de lui-même,condamné par le premier regard réfléchi qu’il
a enfanté au prix d’un immense effort; et de nouveau c’est la révolte, non plus
seulement comme une tentation, mais comme
un devoir.
« — Ou bien Quelque Chose
(Quelqu’un) existe, en qui chaque élément trouve graduellement, dans sa réunion
au Tout, l’achèvement de ce qui s’est construit de sauvable dans son
individualité : et alors, il vaut la peine de se plier, et même de se vouer au labeur; mais dans un effort qui
prend la forme d’une adoration »En termes beaucoup plus brefs, le Père
déclare dans l’Esprit de la Terre (1931) : « Le Monde cesserait
légitimement et infailliblement d’agir, — par découragement — s’il prenait
conscience (dans ses zones pensantes) d’aller à une Mort totale. Donc la Mort totale n’existe pas . »
Il faut essayer de comprendre le
raisonnement de Teilhard : il est profondément logique. Il est bien évident que
la « vie », c’est-à-dire le cosmos, a mis des milliards d’années pour aboutir à
Homme, c’est-à-dire à la conscience de soi. Il serait irrationnel de penser que
cet effort fût vain et le monde voué à l’autodestruction. La foi au
monde chez Teilhard, est étroitement liée à la foi en la rationalité du Cosmos.
Mais pour que l’homme débouche sur l’éternité il faut une puis-(111)ssance
collective I(112) Pour se communiquer mon moi doit subsister dans l’abandon
qu’il fait de soi…..L’ abolition des ego après la mort constituerait la plus
grave des régressions contraire á l’ essence même de l’
évolution , qui est montée vers l’ esprit, vers la personne
humaine.(114).T. évite l’immortalité de l’âme ….ce qui compte
pour lui c’est l’immortalité de la personne elle-même (115)
« Créer c’est pour toujours (116) Au fond Omega est á la fois simple
et double. Il est double parce que d’ un coté c’est l’univers parvenu
limite de centration ,del’autre c’est Dieu .Il est simple parce qu’à la
parousie .lorsque le cosmos aura définitivement acquis la dimension du
surnaturel , coïncideront jusqu'à faire un si bien qu’en
réconciliant l’être-le devenir et la valeur ,Omega réconcilie
également le monde avec Dieu ,par le Christ auquel il et identifié (117)
Pour T., Dieu est essentiellement le Dieu de l’avenir….Dieu est le moteur
en avant ,..de l’ évolution ……qui apparait comme une…marée d’ amour (et donc de
personnalisation) (118)….le courant le plus profond qu’on peut saisir á
l’univers au point de vue de la conscience serait arrêté de
telle sorte qu’il semble qu’on puisse dire que par l’analyse même de sa
structure ,ce courant exige d’être irréversible , parce que s’il n’ est pas ,il
se détruit automatiquement .. « Agir c’est créer ,et créer
c’est pour toujours(119) …la réflexion de la conscience suprême sur les
consciences élémentaires…-une Révélation…..T., sort de la
philosophie et introduit un autre mode de connaissance, la foi…(123)
C’est Crist qui supporte..l’Univers (124) Pour T., le Christ apparait
lié au développement de l’ Univers entier (125)…les conseils de Jésus non
seulement présentes comme des gages á récompense individuelle mais comme
le chemin..Imposé á la réussite collective de toute la vie(126)….Les pères
grecs ont un sens très vif de la solidarité des diverses parties du
cosmos (127) Ce que Teilhard suggère, en outre, c’est que le
Christ se trouve en devenir puisque, de par sa fonction cosmique, il
participe mystérieusement, jusqu’à la Parousie, à la cosmogénèse (ou devenir du
Cosmos). Dès la Vie cosmique (1916),
la première grande œuvre de Teilhard, celui-ci écrit : « Le Christ mystique n'a pas atteint sa pleine croissance — ni donc le Christ cosmique. L’un et
l’autre, tout à la fois. ils sont et ils
deviennent et dans la prolongation de cet engendrement est
placé le ressort ultime de toute activité créée... Le Monde se crée encore, et en lui, c'est le Christ qui s'achève... » Par
un mystère, le Christ, en tant que Fils, participe de
l’éternité divine, et cependant, d’une certaine manière (jusqu’à la Parousie),
il est en devenir puisque le monde continue à se créer puisque le Corps
mystique continue à se constituer et que le Christ est inséparable du dit Corps
mystique, ne formant avec lui qu’une seule et même réalité (128).. Le
Christ s’achève peu á peu par la somme de nos efforts individuelles … »Autrement
dit sans le travail continuel de chaque cellule humaine pour rejoindre toutes
les autres ,la parousie serait elle physiquement possible ? J’en
doute » (129)… En somme, le Christ cosmique, c’est le Christ en
tant que foyer et sauveur d’un univers personnalisé où le cosmique est
finalement assumé par l’humanité pour le Christ,et transfiguré par deux
mouvements inverses (mais intimement unis), la montée de l’évolution et la descente
de la grâce.- Le Christ cosmique est donc le foyer du monde. Le Christ-Oméga,
lui, c’est le Christ en tant qu’il réalise la coïncidence entre le centre
universel christique, fixé par la théologie, et le centre universel cosmique,
terme de l’évolution, postulé par l’anthropogenèse, la constitution du corps
mystique s’exerçant en concordance avec la convergence naturelle du monde.
Teilhard l’a bien dit dans Comment je vois (1948; § 37) : « Dans le «
Christ-Oméga » l’Universel se précise et apparaît sous une forme personnelle :
Biologiquement et ontologiquement parlant, rien de plus cohérent, et en même
temps rien de plus audacieux que cette identification entrevue, aux limites
supérieures de la Noogenèse, des propriétés en-apparence contradictoires du Tout
et de l’élément. »….(130)
ΜΕΤΑPHYSIQUE
Pour T., pas de rupture entre
ce qui apparait dans l’expérience…. et ce qui serait caché par
par-dessous d’autre part. Pour T., (131) , le phénomène dévoile
l’être à condition qu’il ne soit pas séparé des autres, á condition que
l’homme soit relié á toute l’ évolution des choses…Le devenir dévoile l’
être .Tous les phénomènes forment une totalité ouverte et il suffit
de lire le monde á l’endroit pour comprendre l’ univers....Pour
T., il ne saurait y avoir de pluralité absolue…..T. ..,passant du
sta(1323)tique au dynamique ,développe une cosmologie
évolutionniste …une philosophie de la totalité ..le cosmos sans l’ homme ne
peut présenter de signification …l’homme séparé du cosmos
c.-à-d. sans cette relation avec l’avenir du cosmos, ne possède
pas…de signification. « …il suffirait de comprendre l’homme pour
avoir compris l’Univers (133).. rien n’est positif que qui a
déjà subi une première influence de l’Union
(134)..Le véritable nom du néant c’ est le multiple pur…Plus il y a
d’union et plus il y a d’ être. Nous voici donc loin de la creatio ex nihilo
sui et subjecti ,Ex nihilo sui ( : du néant de soi même) soit. Ex
nihilo subjecti ( : du néant d’une matière préexistante),il
faudrait au minimum nuancer (135)..L’Union créatrice est la théorie qui
admet …… que dans la phase évolutive actuelle du cosmos
(seule connue de nous) tout se passe comme si ‘l’Un se formait par
unification successive du multiple (136) Dieu ne crée pas arbitrairement
(139)..créer…,pas un acte instantané…mais un processus ou geste de synthèse
….la constitution de Plérome,(GAKQ la plénitude divine
composée de tous les êtres.) se traduit donc nécessairement à nos esprits par
une marche de l’….. Esprit (140)…un Dieu qui ne donnerait pas et ne se
donnerait pas, ne serait pas un Dieu…La temporalité humaine est, de
façon mystérieuse ,une projection(141)de Dieu ,seulement nous
ne pouvons voir comment s’opère cette projection…le monde est sans cesse
en voie de création..T. ,rejette …la notion d’un commencement absolu
(142)…l homme joue le rôle exaltant de co-créateur(143) Deus creat
uniendo (en unissant) ..(143)…. « Le problème et
le secret de la création ont consisté ; a réduire et a
inverser cette puissance de dissociation .de manière à produire des
monades de plus en plus synthétiques .,Plus l’union a été réalisée …plus
l’être est….parfait et conscient ..L’Union ne transforme ,n’additionne pas
seulement ,elle produit..Créer n’est pas un petite affaire pour le Tout
–Puissant…..C’est une aventure ,un risque ,une bataille où Il s’engage tout
entier(144) » L’incarnation compte parmi les corollaires de l’union
créatrice, car elle n’est qu’une sur-création. Dans Mon Univers (1924), on trouve,
sur ce mystère un bon passage : « Le premier acte de l’Incarnation,— la
première apparition de la Croix-est marquée par l’immersion de
l’Unité divine dans les ultimes profondeurs du Multiple. Rien ne peut
entrer dans l’Univers que ce qui en se fondant d’abord dans la Matière pour
en renaître ensuite... La petitesse du Christ dans son berceau, et les
petitesses bien plus grandes qui ont précédé son apparition parmi les
Hommes, ne sont pas seulement une leçon morale d’humilité. Elles sont
d’abord l’application d’une loi de naissance et consécutivement, le signe
d’une emprise définitive de Jésus sur le Monde. C’est parce que le Crist est «
inoculé » dans la Matière qu’il n’est pas séparable de la croissance de
l’Esprit-tellement incrusté dans le Monde visible qu’on ne saurait plus
l’en arracher qu’en ébranlant les fondements de l’Univers .De chaque
élément du Monde on peut se demander en bonne philosophie, s’il
n’étend s’il pas ses 294racines jusqu’aux dernières limites du Passé .A
combien plus forte raison convient-il de reconnaitre au Christ cette
mystérieuse préexistence ! »….(145)…. Quand le Christ apparut
entre les bras de Marie ,il venait de soulever le Monde…commença pour lui une
deuxième phase d’effort la seule que nous puissions un peu comprendre
….qui correspond à notre actuelle conscience….Ce qui est profondément ingénieux
,c’est cette idée que l’Incarnation-et donc le Christ –sont coéxistifs à
l’ évolution, c.-à-d. á l’ unification du multiple…pour cela il a fallu ,toute
la cosmogénèse, toute la biogenèse et toute l’anthropogenèse (146)..la
naissance de Jésus constitue, l’expérience nouvelle…de l’humain , …
puisque Jésus a été a la fois vrai Dieu et vrai homme.. « …L’union
créatrice …est une Union rédemptrice (147)..Dieu semble n’avoir pu
créer sans entrer en lutte contre le Mal.(148)…Pour T., la
Croix est plus évocatrice de laborieux progrès que de pénitence
expiatrice (150).. La puissance créatrice de cette mort nous échappe…Jésus
..entraîne plus haut les progrès de la marche universelle.(151) T. ,a senti
la détresse de l’atome perdu dans l’Univers …mais cette angoisse
est..antérieure(153) ….il n’y a qu’un seul mal la désunion qui avec la
multitude sont la nature unique du mal.(157)….Le problème du
mal est un des mystères les plus troublants de l’Univers
(158) Le grand péché du monde est en avant ..c’est le péché de
l’apostasie…le mal apparait si l’on peut dire par nécessité
statistique(160)….Le Mal ,effet secondaire ,sous- produit inévitable de
la marche d’un Univers en évolution(161)…le bonheur est à la fin de l’ effort
(162)… « . l’origine du Mal s’identifie avec
le mystère du monde et par là même indirectement avec le mystère même de
Dieu (163)’…..il n’y a qu’un moyen de vivre :…monter assez haut pour
que, par dessus du désordre superficiel des détails ….je découvre la
régularité significative de quelque grand destin humain .Emerger pour
voir clair.. » (164)… « la foi les intègre ( les liens
contractés irréparablement dans le passé) dans un ordre plus élevé
les force a servir au bien ..les transforme ..les absorbe… Ce qui est liqueur
mortel pour les autres ,le chrétien peut le dominer … de manière à en tirer un
surcroit de vie » (165) .. « Si le problème de la
prédestination me touche peu , c’est peut être parce que implicitement
j’admets que tout est récupéré finalement dans le processus unitif….le
triomphe du bien sur le mal n’implique pas que la descente dans le
mal n’aboutisse á la damnation »(167)…..on n’élève pas des montagnes
sans créer des abimes…plus le bien grandit et plus s’exalte le
mal,(168)..L ‘Apocalypse ….parle d’une apostasie partielle de l’
humanité (170)..Mais que c’est que …la formation du plérome ? …C’est
la Réplétion quantitative …où l’Un substantiel et le Multiple créé se
rejoignent sans confusion dans une totalité qui sans ajouter rien à
Dieu ..sera un triomphe et de généralisation de l’ être….la mystérieuse
synthèse du créé et de l’Incréé(172)… « Le Christ est sûr de s’
achever » Or l’homme est libre dans toutes ces manifestations de
l’effort humain .Donc le Christ n’est pas sûr de s’achever Christ. Dieu est un
être paradoxal :Dieu peut se passer du monde….(173)
« Dieu est entièrement self-suffisant ..et cependant l’Univers lui
apporte quelque chose de vitalement nécessaire :voilà les deux
conditions en apparence contradictoires ,auxquelles doit désormais
explicitement satisfaire (pour remplir sa double fonction : activer
notre volonté et plérômiser Dieu) ,l’être participé »(174)Pour T…le
panthéisme a une âme de vérité (178)..la conscience cosmique c’est le
besoin et la joie de l’union avec un Autre (183) « Le Panthéisme nous séduit
par ses perspectives d’union parfaite et universelle. Mais au fond il ne nous
donnerait, s’il était vrai, fusion et inconscience, puisque, au terme de
l’évolution qu’il croit découvrir, les éléments du Monde s’évanouissent dans le
Dieu qu’ils ne créent ou qui les absorbe » Teilhard présente la solution
chrétienne, d’ abord à la suite de ce texte, et ultérieurement tans son « Introduction à la vie chrétienne » (1944)
: « Seul en fait
le « panthéisme » d’amour ou panthéisme » chrétien (celui où chaque être se
trouve superpersonnalisé, supercentré, par union au Christ, le
super-Centre divin), — seul un tel panthéisme interprète exactement et
satisfait pleinement les aspirations religieuses humaines, dont le
rêve est finalement de se perdre consciemment dans l’unité. Seul il est
conforme à l’expérience qui, partout, nous montre que l’ union différencie . »(185)T.
,vise à réconcilier Dieu et le monde (186)..La formule Dieu tout en
tous »(..ίνα η ο Θεός εν πάσι.Α’Κορ.29)(188)…L’origine du Christ
cosmique chez T. est scripturaire et spécialement paulinienne(189)
CONCLUSION
….T. a compris …que l’ère des systèmes est close ,car
l’univers est inachevé (et trop…complexe)…..De plus ..comme croyant …certains…
points lui paraissaient acquis.au moins pour l’ essentiel par exemple ce qui
concerne l’union hypostatique. (289)…la notion de métaphysique de l’
union rend seule selon T. intelligible la Création et l’Incarnation
et que le problème du mal nourrit des liens étroits avec la
Rédemption….Dans « l’union créatrice » il dit : « expliquer
la figure du monde revient à expliquer la genèse de l’esprit »(293) ……Unité de Dieu et du Monde :
« Le Christ- Univers, tel que je le comprends, est une synthèse du
Christ et de l’Univers »« ... ne nous nous-acheminons nous pas
inévitablement vers une conception toute nouvelle de l’ être, où s’associeraient, dans une
fonction synthétique générale... les attributs jusqu’ici contradictoires... du
Monde et de Dieu ... le vaste phénomène de Christification me
découvrait la conjonction du Monde Dieu... » « Comme j’aime à dire, la synthèse
du « Dieu » (chrétien) de l’en-haut et du Dieu (marxiste) de
l’en-avant, voilà le seul Dieu que nous puissions désormais adorer « en
esprit et en vérité . » — «... L’Univers et le Christ chacun de son côté, s’achèvent en se conjuguant » Unité de l
transcendance et de l’ immanence : «En Lui(Omega) tout monte
vers un foyer d’ Imma(294) nence Mais de Lui aussi tout descend
comme d’un sommet de transcendance » —« ... quelque Centre ultime
(à la fois transcendant et immanent) de rassemblement psychique... . » «Une Foi nouvelle où se composent la Foi
ascensionnelle vers un Transcendant et la Foi propulsive vers un Immanent.... »
— « ... rien ne me paraît plus réalisable et fécond (et donc plus imminent)
qu’une synthèse entre l’En Haut et l’En Avant dans un Devenir de type «
christique », où l’accès à l’Hyper-personnel transcendant se découvrirait conditionné
par l’accession préalable de la conscience humaine à un point critique de
Réflexion collective... » — « ...nos vieilles catégories (oppositions)
sont en train de céder (sans confusion) en atmosphère de Cosmogénèse :
Esprit/Matière, Transcendance/Immanence, Phénomène/Être »…..(295)Unité du
sacré et du profane. « en vertu de la Création et plus encore
de l’incarnation ,rien n’est profane …pour qui distingue en chaque créature .la
parcelle d’être élu soumise á l’ attraction du Christ en voie de consommation »(296)
-
61-Ian Stewart «Οι Μυστικοί Αριθμοί» Τραυλός 2003 (What shape is a
snowflake –Magical numbers in Nature-2001 «Οι Μυστικοί Αριθμοί»
Οι χιονονιφάδες έχουν ένα αινιγματικό συνδυασμό
χαρακτηριστικών,…απλή εξαπλή συμμετρία…κάθε νιφάδα είναι διαφορετική από
την διπλανή της( δηλαδή κανονικότητα και άπειρη ποικιλία)….τι είδος είναι
αυτό το Σύμπαν πουτ συνδυάζει ευελιξία και προσαρμοστικότητα και αυστηρή
προσκόλληση σε μαθηματικούς νόμους;…αν κοιτάξουμε μια σταγόνα λασπόνερου …ανακαλύπτουμε
με το μικροσκόπιο ότι, κρύβει τόση ποικιλία όση ένα ολόκληρο δάσος
.(6).Η συμμετρία είναι θεμελιώδης έννοια, χαρακτηρίζει τα σχήματα αναφορικά όχι
με το πώς ή γιατί προκύπτουν αλλά μέσω του μορφώματος στο οποίο ανήκουν.Από
μόνη της είναι πολύ άκαμπτη για να εξηγήσει όλες τις κανονικότητες της
φύσεως.Ωστόσο μπορεί να συνδυαστεί με άλλες έννοιες όπως το χάος και η
πολυπλοκότητα ,παρέχοντας ένα ενοποιημένο πλαίσιο ερμηνείας γιια ένα
εκπληκτικό εύρος φυσικών κανονικοτήτων….Ορισμένες φορές
πράγματα που φαίνονται τυχαία διαθέτουν μια κρυμμένη τάξη και τα
μαθηματικά είναι το κρυμμένο εργαλείο που χρησιμοποιούμε για να την
ανακαλύψουμε,…τελικά από αυτά τα σχήματα της καθημερινότητας έχουμε πάρει τα
μαθηματικά μας.(7)…Η χιονονιφάδα μοιάζει με 6 πανομοιότητες φτέρες ενωμένες στη
ρίζα,…με σχεδόν τέλεια εξαπλή συμμετρία..μείγμα κανονικότητας και τυχαιότητας
και μια μόνο κατοπτρική συμμετρία52….κανένα αντικείμενο του Σύμπαντος δεν
μοιάζει με κανένα άλλο (ύστερα από μια … καλή παρατήρηση) αμφιβάλλω αν δυό
ηλεκτρόνια μοιάζουν…(9)..Οι νιφάδες αποτελούνται από πάγο, άρα το Σύμπαν θα
πρέπει να έχει σχέση με τον πάγο..που φτιάχνει πολλά σχήματα…το νερό είναι το
απλούστερο αλλά και το πιό αινιγματικό υγρό…σήμερα οι μόνες μορφές ζωής που
γνωρίζουμε βασίζονται στις παράξενες ιδιότητες του νερού..που είναι μια
παράξενη ουσία…Μόνο η αέρια μορφή του μοιάζει ξεκάθαρη(10)..οι παγοκρύσταλλοι
δεν κατανέμονται ομοιόμορφα πάνω σε μια ψυχρή επιφάνεια ,σχηματίζουν ένα
δάσος από..αιχμηρές φτέρες …υπάρχουν τουλάχιστον 16 μορφές πάγου.(11) Οι θέσεις
των αστεριών στον ουρανό φαίνεται αλλά δεν είναι τυχαία,φαίνεται να ακολουθούν
κυκλικά τόξα με κέντρο τον πολικό αστέρα..οι σπόροι του ροδιού
εμπεριέχουν ..χαρακτηριστικά της τρισδιάστατης γεωμετρίας των πυκνών
συστημάτων: στο ρόδι η εξέλιξη έχει λειτουργήσει έτσι ώστε να
συγκεντρώνονται όσο το δυνατόν περισσότεροι σπόροι σε ένα περιορισμένο
χώρο.(12)..το Σύμπαν διέπεται από πανέμορφες μαθηματικές αρχές.(13)Ένα από τα
πιο συνηθισμένα σχήματα που «φορούν» τα ζώα είναι τα « ριγέ»….και όπου τα σχήματα
δεν είναι εντελώς κανονικά, …οι κανονικότητες κυριαρχούν…οι κανονικές γραμμές
είναι συνηθισμένες στα τροπικά ψάρια και τα όστρακα(14)..Ο ανόργανος κόσμος
έχει κι’ αυτός τις δικές του ρίγες ( ..τα κύματα στην θάλασσα
παρουσιάζουν παράλληλες γραμμές,….αμμόλοφοι κλπ….Η φύση προτιμά τις
ρίγες….πρόκειται για σύμπτωση ή για κρυμμένη μαθηματική ενότητα;(15) Στην
έρημο γιατί δημιουργούνται σχήματα;..γιατί οι άνεμοι δεν ισιώνουν
την άμμο;..γιατί οι ζέβρες δεν είναι γκρίζες σε όλο τους το σώμα; (17)…γιατί οι
τίγρεις έχουν ρίγες ενώ οι λεοπαρδάλεις βούλες;…..Δεν εμφανίζεται οποιοδήποτε
σχήμα .Τα περισσότερα σχήματα προέρχονται από ένα περιορισμένο κατάλογο απλών
μορφών…ποιός καθορίζει το περιεχόμενο του καταλόγου; ..Κατά βάση το Σύμπαν
υπακούει σε απλούς κανόνες (18)..Κερήθρες δεν κατασκευάζουν μόνον οι
μέλισσες και οι σφήκες (ψάρια του γλυκού νερού..κέρματα στο
τραπέζι---)…το εξάγωνο και η αντίστοιχη κερήθρα παίζουν κύριο ρόλο
στην δημιουργία σχημάτων τόσο στην φυσική όσο και σην βιολογία..οι κερήθρες
είναι ο αποτεσματικώτερος τρόπος για να στριμώξουμε κύκλους στο
επίπεδο(19)..η μορφή των κρυστάλλων παρουσιάζει κανονικά μαθηματικά
σχήματα…κανονική γεωμετρία ,η οποία αντανακλά την κανονική ατομική δομή
τους.Αποτελούνται από πανομοιότυπες μονάδες σε επαναλαμβανόμενα σχήματα
κατά μήκος τριών χωρικών αξόνων (20) Το σχήμα της χιονονιφάδας έχει
παντού γωνίες 60 και 120 μοιρών…και οι κρύσταλλο ενός δεδομένου ορυκτού
…εμφανίζουν την ίδια χαρακτηριστική σειρά γωνιών …Ως προς την φύση των
δομικών λίθων των κρυστάλλων ,αποδείχτηκε ότι, επρόκειτο για σωματίδια
ύλης .(21)..Ενα από τα αγαπημένα σχήματα της ζωής-η …έλικα-βασίζεται σε
καμπύλες(22)..Τα σαλιγκάρια παρόμοια κέλυφη..ο λόγος πουκαθορίζει την
περιέλιξη είναι γενετικός , το εκπληκτικό είναι όμως ότι ,δεν βρίσκεται
στα γονίδια του σαλιγκαριού, αλλά εκείνα της μητέρα του.!!Υπάρχει ένα γονίδιο
που υπαγορεύει τον τρόπο,που θα περιελιχθούν τα κελύφη των παιδιών του
σαλιγκαριού και όχι του ίδιου:μια ξεχωριστή διεύθυνση περιέλιξης εισάγεται στο
έμβρυο όταν αυτό φθάσει στάδιο ανάπτυξης μόλις οκτώ κελυφών(22)Στο φυτικό
βασίλειο κυριαρχούν ορισμένα πολύ χαρακτηριστικά σχήματα. Τα λουλούδια
κοσμούνται από πανομοιότυπα πέταλα. Οι εξαιρέσεις -με πιο εντυπωσιακές τις
ορχιδέες –παρουσιάζουν συμμετρία του τύπου «αριστερά-δεξιά»….Οι νόμοι τής
χειρομορφίας είναι χαρακτηριστικοί στην ανάπτυξη των φυτών…Η αριθμολογία των
φυτών είναι γεμάτη αριθμούς Φιμπονάτσι(24)…ορισμένα ηλιοτρόπια έχουν 144
πέταλα. Υπάρχουν εξαιρέσεις ….Οι αριθμοί Φιμπονάτσι προκύπτουν επίσης
στις σπειροειδείς δομές που αναπτύσσουν τα φυτά για να ταχτοποιήσουν τους
σπόρους των …η ανάπτυξη του φυτού υπακούει σε απλούς αλλά
κρυμμένους μαθηματικούς νόμους που βρίσκονται στο κοινό σύνορο της
δυναμικής ,της γεωμετρίας και της αριθμητικής.(25)Ο γρίφος των
σχημάτων εκτείνεται πέρα από τον πλανήτη μας; Μερικά ουράνια σώματα
είναι στρογγυλά,..άλλα μικρότερα μοιάζουν με γιγαντιαίες πατάτες . (26)
..Τα ανθρώπινα βιώματα δεν παρουσιάζουν το ίδιο είδος κανονικότητας –κρυφής ή
φανερής,-με εκείνη που παρατηρούμε στον ουρανό. …οι αισθήσεις μας έχουν
εξελιχθεί με σκοπό τον εντοπισμό δομών και σχημάτων(28)….Υπάρχει ένας βαθμός
αλήθεια στην άποψη η «υποτιθέμενη» μαθηματική βάση τής φύσης είναι απλώς
αποκύημα τής ανθρώπινης φαντασίας… Η μαθηματική τάση του ανθρώπινου μυαλού είναι
η εξελικτική απόκριση σε αυθεντικές δομές τού ..Σύμπαντος. Οι μαθηματικοί δεν
δουλεύουν ποτέ σε ένα περιβάλλον που δεν έχει σχέση με τα μαθηματικά(29)…Οι
απλούστερες δομές που μπορούμε να αντιληφθούμε είναι οι αριθμητικές…Το Σύμπαν
ενίοτε δείχνει μια καθαρή απλή δομή :την τάξη. Αλλες φορές όλα μοιάζουν
μπερδεμένα και ακανόνιστα,: αταξία. Ομως η τάξη και η αταξία είναι ανθρώπινοι
τρόποι κατηγοριοποίησης του κόσμου που χαρακτηρίζονται με χαρακτηριστικά
των δικών μας αντιλήψεων .Οταν η φύση κατασκευάζει ένα σπειροειδή ή
ένα ακανόνιστο γαλαξία ,οι νόμοι που εμπλέκονται είναι οι ίδιοι.Αυτό πού έχει
αλλάξει είναι οι συνθήκες.(30)..Οι Πυθαγόρειοι ( που σημειωτέον
εισήγαν την έννοια της «απόδειξης» στα μαθηματικά) ανεκάλυψαν ότι αν
προσθέσουμε διαδοχικούς τριγωνικούς(1,4,9,16,25 ΄΄κλπ) αριθμούς ,προκύπτουν
τετραγωνικοί.:1+3=4.3+6=9,6+10 =16 κ.ο.κ.(31)Στα μαθηματικά συμμετρία
σημαίνει ότι ένα σώμα μένει το ίδιο αφού μεταασχηματισθεί(,ανακλαστεί
στραφεί, ολισθήσει)..Η αμφίπλευρη-αριστερά- δεξιά-συμμετρία,-όχι στο
εσωτερικό-είναι ο κανόνας στο ζωικό βασίλειο,…Τα απολιθώματα δείχνουν ότι ,η
συμμετρία αυτή,υπήρχε στον κόσμο από την κατώτερη προκάμβρια εποχή (. Καλύπτει ένα χρονικό διάστημα
τεσσάρων δισεκατομμυρίων ετών από τον σχηματισμό της Γης, περίπου 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια
πριν, ως την αρχή του Καμβρίου, 542 εκατομμύρια χρόνια πριν) .Υπάρχουν και άλλα είδη
συμμετρίας(32)….περιστρεφόμενη(αστερίας περιστρέφεται σε 5 διαφορετικές θέσεις
και σε κάθε μια μοιάζει ακριβώς όπως ήταν στην αρχική θέση ,έχει όμως και
αμφίπλευρη συμμετρία:φαντασθείτε μια ρ;αμμά που διατρέχει το μέσον
ενός βραχίονα χωρίζοντας τους υπόλοιπους βραχίονες σε δύο γειτονικά ζεύγη.Το
σχήμα στα αριστερά τής γραμμής,είναι ίδιο με εκείνο τής δεξιάς —το ίδιο
τα άνθη και η χιονονιφάδα) ..Ισως η αμφίπλευρη συμμετρία να ταυτίζεται με
την διαδικασία της ανάπτυξης,(:Εφόσον το αριστερό μισό των ζώων αναπτύσσεται
σύμφωνα με συγκεκριμένους κανόνες και το δεξί υπακούει στους ίδιους
νόμους ,τότε και τα δύο μισά πρέπει ).Ο αστερίας αλλάζει συμμετρία :αρχίζει με
αμφίπλευρη και καταλήγει σε πενταπλή.Το τμήμα που δεν υιοθετεί αυτή την
συμμετρία αναλώνεται ή απορρίπτεται και μόνο το πενταπλό συμμετρικό σχήμα
συνεχίζει την ανάπτυξή του.Η συμμετρία των έμβιων όντων κρατά κρυμμένο ένα
μεγάλο τμήμα του μυστηρίου της (33).. Πέρα από την συμμετρία υπάρχουν
στην φύση και άλλα είδη κανικότητας,,λιότερο όμως
προφανή.Λ.χ.μικράκομμάτια είναι μικροσκοπικές εκδοχές του συνόλου.
(Αυτοομοιότητα:Ένα φύλλο της φτέρης μοιάζει με ολόκληρη την φτέρη σε
μικρογραφία. Σε μια πραγματική φτέρη αυτή η ομοιότητα σταματά στις πολύ μικρές
κλίμακες . Σε ένα μαθηματικό μοντέλο η ομοιότητα συνεχίζεται επάπειρο
).(34)…Οι μαθηματικοί προσομοιάζουν τις μορφές της φύσεως
κατασκευάζοντας ιδανικές μορφές.-καθαρές και τυποποιημένες δομές των
λιγότερο κανονικών δομών…..εξιδανικεύουν την την κατά προσέγγιση αυτό-ομοιότητα
τής φύσεως σε ακριβής αυτό-ομοιότητα. Ένα μαθηματικό σχήμα είναι αυτό-όμοιο αν μπορεί
να συναρμολογηθεί από αρκετά μικρότερης κλίματος αντίγραφα του εαυτού του
,τέλεια σε κάθε λεπτομέρεια.(35)..Υπάρχουν όμως πέρα από τις αμετάβλητες
σταθερές και δυναμικές δομές ..που αλλάζουν με την πάροδο του
χρόνου (: δομές στην κίνηση των ζώων- στον νυκτερινό ουρανό ,καιρικές συνθήκες
κλπ(36)…η φύση λειτουργεί σε πολλά επίπεδα..Αυτό που μοιάζει ακατανόητο σε ένα
επίπεδο ενδεχομένως γίνεται προφανές σε κάποιο άλλο.( λ.χ.σε επίπεδο
διεργασιών…μια θύελλα όταν την παρατηρούμε από κοντά φαίνεται ..ακατανόητη..αν
από ψηλά αποκαλύπτεται ως κομψή σπείρα ..(37) Τα βήματα εμπίπτουν συν
γενικότερη κατηγορία των σχημάτων ζώνης, που συνίστανται από αντίγραφα κάποιου
σχήματος τοποθετημένα σε σε ίσα διαστήματα κατά μήκος μιάς γραμμής..Το πρότυπο
σχήμα μπορεί να είναι δισδιάστατο αλλά πρέπει να παραμένει κοντά στην γραμμή.
Με τούς όρους αυτούς μπορούμε να εξιδανικεύσουμε τα αποτυπώματα των βημάτων σε
ένα σχήμα ζώνης της μορφής ,όπως τα ίχνη(συνίστανται από αντίγραφα κάποιου
σχήματος τοποθετημένα σε ίσα διαστήματα κατά μήκος μιάς γραμμής) …Η φύση
χρησιμοποιεί τα σχήματα ζώνης εκεί που δεν το περιμέναμε-σαραντοποδαρούσα
(40),…Τα δυναμικά γεγονότα μπορεί να είναι τυχαία ή προδιαγεγραμμένα. Η ζωή μας
είναι γεμάτη από σχεδόν περιοδικούς κύκλους(κύματα της θάλασσας ,κύκλος εποχών
κλπ.)….αν οι νόμοι εμπλέκουν την τύχη κάτω από τις ίδιες συνθήκες
δεν μπορούμε να περιμένουμε την επανάληψη του κύκλου( 45) Υπάρχουν αναρίθμητοι
κύκλοι(46)…Στο εσωτερικό πολλών οργανισμών υπάρχει ένα βιολογικό ρολόι σε
συμφωνία με τονκυκλο ημέρας – ω’ύχτας ,που ρυθμίζεται σύμφωνα με την δομή του
φωτός και σκοταδιού.Η ζωή στη Γή χορεύει στον ηλιακό ρυθμό….οι ωκεανοί
υψώνονται και στην πλευρά που είναι πιο μακριά από την σελήνη…Πολλοί
ζωντανοί οργανισμοί υπάρχουν μόνον εξ αιτίας της ροής των παλιρροιών-στην
ενδοπαραλιακή ζώνη-που κάνει κύκλους από την υγρή στην στεγνή φάση σχεδόν
κάθε 12 ώρες.(47)…Η αμφίπλευρη συμμετρία έχει παλαιό παρεθόν και ήταν ένα
απαραίτητο χαρακτηριστικό στην ανάπτυξη των έμβιων όντων….(51)Οι
αμφίπλευρα συμμετρικές δομές έχουν μόνον μιά κατοπτρική συμμετρία(52) Η
χιονονιφάδα 6 περιστροφικές συμμετρίες και 60 και 6
κατοπτρικές(53)..Ο Einstein κατέστησε την συμμετρία θεμέλιο όλων βαθύτερων
νόμων της φύσεως.Η άποψή του ήταν ότρι η φύση λειτουργεί με τονίδιο
τρόπο σε όλα τα σημεία σε όλες τις χρονικής στιγμές,,,,Κατά την κβαντική
μηχανική τα σωματίδια δεν είναι ξεχωριστές οντότητες ,αλλά μέλη οικογενειών που
συσχετίζονται συμμετρικά. ,..Η ομοτιμία «ανακλά» το ηλεκτρικό φορτίο
–μετατρέπει το θετικό φορτίο σε αρνητικό και αντιστρόφως…Από τις 4 θεμελιώδεις
δυνάμεις της φύσης οι .η βαρυτική,η ηλεκτρομαγνητική και η ισχυρή είναι
συμμετρκές ως προς την κατοπτρική συμμετρία,,την χρονική ανάκλαση και την
ομοτιμία,όχι όμως και η ασθενής,πράγμα που 656έκανε τον Πάουλι να δηλώση. «Ο
θεός είναι ένας αδύναμος αριστερόχειρας. Αυτή η ανακάλυψη εγείρει
μια “τρελή” πιθανότητα: εφόσον υπάρχουν τέλεια λειτουργικοί άνθρωποι των
οποίων τα όργανα είναι κατοπτρικά είδωλα οργάνων, ενδέχεται να υπάρχει
ένα, άλλο, τέλεια λειτουργικό σύμπαν οι νόμοι του οποίου είναι κατοπτρικά
είδωλα των δικών μας -ένας από τους οποίους θα δηλώνει ότι ο Θεός είναι ένας
αδύναμος δεξιό- χειρας. Μήπως το σύμπαν μας ξεκίνησε με μία αρι- στερή-δεξιά
συμμετρία τη στιγμή της Μεγάλης 'Εκρηξης αλλά στην συνέχεια παρέκκλινεστη ν
σημερινή αριστερόστροφη κατάσταση; Μήπως ένα σύμπαν με δεξιά προτί μηση
αποκολλήθηκε από το δικό μας στις απαρχές του χρόνου;Πρόσφατες ανακαλύψεις
εισάγουν ακόμη ένα είδος ανάκλασης -την υπερσυμμετρία- στο οποίο θεωρείται ότι
οφείλονται οι νόμοι της φύσης. Κάθε γνωστό θεμελιώδες σωματίδιο θεωρείται ότι
διαθέτει τον υπερσυμμετρικό εταίρο του, γνωστό ως υπερσυμμετρικό σωματίδιο (ή
σ-σωματίδιο). Το ηλεκτρόνιο, π.χ., ζευγαρώνει με το σ-ηλεκτρόνιο, και το κουάρκ
με το σ-κουάρκ. Αραγε, μήπως υπάρχει ένα σύμπαν φάντασμα, γεμάτο σ-σωματίδια,
εταίρος του δικού μας, και σε αλληλεπίδραση μ’ αυτό;(55)΄.Το αριστερό μέρος του
εγκεφάλου, χρησιμοποιείται για τις λεπτομέρειες το δεξιό για την γενική
εικόνα ,όμως και τα δύο μοιράζονται εξίσου τις νοητικές λειτουργίες….H
λειτουργική ασυμμετρία του εγκεφάλου είναι πιο αξιοπρόσεκτη από την
ασυμμετρία της δομής του…κάθε [πλευρά του εγκεφάλου έχει διάφορα διάφορα
καθήκοντα. Ην διαφορά έγκειται στο χαρακτήρα των διεργασιών ..Το αριστερό
ημισφαίριο του εγκεφάλου ρυθμίζει την γλώσσα στο 90% των δεξιόχειρων
ανθρώπων και μόνον το 60% των αριστεροχείρων .Στο 30% περίπου των
αμφιδέξιων …Ισως ο εγκέφαλος είναι τέτοιος γιατι δεν υπάρχει χώρος για να είναι
συμμετρικός…Γενικώς τα δύο ημισφαίρια διαφέρουν ως προς τον τρόπο επεξεργασίας
των αισθήσεων (56)…ελάχιστα είναι τα μόρια που δεν έχουν αμφίπλευρη
συμμετρία.ακόμη κι΄αυτά παρουσιάζουν δύο διαφορετικές μορφές,όπου η μια
είναι κατοπτρικό είδωλο τής άλλης..Οι φυσικές και χημικές ιδιότητες είναι
ίδιες,οι οι βιοχημικές διαφορετικές.(58)Μέχρις εδώ, όλα καλά,όμως
δεν εξηγείται γιατί οι οργανισμοί διαφορετικών ειδών έχουν όλοι DNA με
την ίδια διάκριση αριστερά-δεξιά. Η εξήγηση μπορεί να είναι η εξέλιξη.
Όταν το DNA αναπαράγεται η διάκριση αριστερά-δεξιά μεταφέρεται και
στο αντίγραφο. Αν όλοι προερχόμαστε από μια απλή- μορφή ζωής –πολύ απλό
δεδομενο της παγκοσμιότητας των γενετικών μηχανισμών- έχουμε κληρονομήσει τη
διάκριση αριστερά –δεξιά του DNA αυτής της μορφής ζωής. Αν επρόκειτο
αντ’αυτής, για το κατοπτρικό είδωλό της,θα είχαμε όλοι αντίθετο DNA. Έτσι, η
διάκριση αριστερά-δεξιά στο DNA μπορεί να είναι μια παγιωμένη σύμπτωση.
Αυτή η θεωρία συνεπάγεται ότι αν συναντήσουμε μιά εξωγήινη φυλή της
οποίας η βιοχη- χημεία επίσης βασίζεται στο DNA, ίσως, τοDNA της
περιελίσσεται. με τρόπο αντίθετο από το δικό μας.
Εναλλακτικά . η διεύθυνση της περιέλιξης του DNA
και διάκριση αριστερά-δεξιά των πρωτεϊνών, των πρωτεινών ίσως έχει
προκύψει επειδή το σύμπαν μας είναι προκαταλειμμένο.- : Συγκεκριμένα, η
διάκριση αριστερά-δεξιά των βιο λογικών μορίων ενδεχομένως αποτελεί συνέπεια
τής ασυμμετρίας της ασθενούς πυρηνικής δυνάμεως. Στην φύση υπάρχουν τέσσερις
δυνάμεις και μόνον η συμπεριφορά της ασθενούς μεταβάλλεται όταν το
Σύμπαν. ανακλαστεί σε έναν καθρέφτη.
Μια συνέπελλια τής ασυμμετρίας αυτής είναι ότι, η
ενέργεια ενός μορίου και εκείνη του κατοπτρικού του ειδώλου είναι ακριβώς ίσες.
Μέχρι πρόσφατα θεωρούσαμε ότι, αυτό δεν ήταν σημαντικό επειδή η
διαφορά είναι αμελητέα (μόλις 10-17). Ωστόσο, πριν από δέκα χρόνια ο
φυσικός Ντιλίπ Κοντεπουντί έδειξε ότι, αν η φύση είναι προκατειλημμένη
υπέρ της εκδοχής χαμηλότερης ενέργειας ορισμένων βιολογικά
σημαντικων μορίων, τότε σε διάστημα μερικών εκατοντάδων χιλιάδων
ετών .ποσοστό 98% αυτών των μορίων θα ανήκει στην ποικιλία χαμηλότερης
ενέργειας.Η διαφορά ενισχύεται απότις παραγωγικές διεργασίες της
ζωής(59).-Περιστροφική συμμετρία : Οι κυματισμοί σε μια λιμνούλα παρουσιάζουν
κυκλική συμμετρία. Μια πιτσιλιά αρχίζει επίσης με κυκλική συμμετρία ,αλλά
σταδιακά η συμμετρία καταστρέφεται δίνοντας ένα σχήμα στέμματος με
μια σειρά από πίδακες που ισαπέχουν(60)Από μαθηματική άποψη ένα
αντικείμενο μπορείνα έχει μόνον περιστροφικές συμμετρίες.Στην ξηρά και τον
υποθαλάσσιο κόσμο η περιστροφική συμμετρία,συναντάται στα λουλούδια ,στις
θαλάσσιες ανεμώνες και τα κοράλλια ,στους αστερίες(64)..στην διάρκεια μιάς
δυνατής βροχής βλέπουμε δύο ουράνια τόξα,στο δεύτερο-που είναι πολύ
αμυδρό,σχηματίζεται από το φώςπου ανακλάται δυό φορές στο εσωβτερικό της
σταγόνας - τα χρώματα εμφανίζονται με αντίθετη σειρά απ’ό,τι στο
πρώτο.(67)Κατά τον Einsteιn οι νόμοι της φύσεως οφε’ίλουν παντο’ύ οι ίδιοι
ακόμη και αν παράγουν διαφορετικά αποτελέσματα σε διαφορετικά μέρη.(71)
Aπλά αίτια μπορούν συχνά να έχουν πολύπλοκα
αποτελέσματα και πολύπλοκα αίτια μπορεί συχνά , να έχουν απλά αποτελέσματα
αλλά…με ένα απίστευτα περίπλοκο τρόπο(147)…διακλάδωση έχουμε όταν η κατάσταση
ενός συστήματος,αλλάξει θεαματικά ως αποτέλεσμα μικρών εξωτερικών
μεταβολών…….. «το τελευταίο άχυρο σπάζει την ράχη τής καμήλας»(GAK: vulnerant
omnes ultima necat ?)….ο σχηματισμός χιονιού είναι μια δακλάδωση
στην κατάσταση ενός συστήματος μορίων –ο σχηματισμός χιονονιφάδας περιλαμβάνει
ένα σημαντικό είδος διακλάδωσης.Καθώς η θερμοκρασία του νερού,πέφτει κάτωαποτο
σημείο ψύξης (00 C) το υγρό μετατρέπεται σε στερεό.Μιά μικρή
μεταβολή στην θερμοκρασία προκαλεί μια μεγάλη ποιοτική διαφορά στην μοριακή
δομή και τις φυσικές ιδιότητες .Υπάρχει μιά ακόμη μεγάλη μετα(149)βολή αυτου
του είδους ο βρασμός….Μεγάλες μεταβολές στην φυσική κατάσταση της ύλης
…ονομάζονται μεταβολές φάσης .Πρόκειται για πολύπλοκες διακλαδώσεις διότι
περιλαμβάνουν την συνολική συμπεριφορά τεράστιου αριθμού ατόμων που
αποτελούν ολόκληρο το σώμα .Η κρυσταλλοποίηση είναι μια μεταβολή φάσης….Η
μαγνητοποίηση είναι ένα είδος μεταβολής φάσης.(150) ..Διαφορετικά
είδη συμμετρία των κρυστάλλων έχουν διαφορετικές ενέργειες.(151) .. συμμετρικά
αίτια προκαλο΄΄υν εξίσου συμμετρικά αποτελέσματα ,εκτός αν τα τελευταία είναι
ασταθή,οπότε η συμμετρία θα παραβιασθεί(153)..Οταν η συμμετρία παραβιασθεί
δεν πηγαίνει απαραιτήτήτωςκάππου.Η πολυπλοκότητα και η συνέχεια δεν
διατηρούνται ,..Στην πραγματικότητα η συμμετρία διατηρείται ,έστω και
δυσδιάκριτα..Συγκεκριμένες λύσεις παραβιάζουν την συμμετρία του αρχικού
συστήματος,όμως το΄’αθροισμαόλων των δυνατών λύσεων,πααμένει συμμετρικό…Το
σπάσιμο τής συμμετρίας είναι ένας παγκόσμιος μηχανισμός δημιουργίας σχημάτων.Η
υπόλοιπη συμμετρία διασκορπίζεται(155) Υπάρχει μια θεωρία κατά την οποία η
δημιουργία νέων ειδών είναι μια μορφή σπάσιμου της συμμετρίας (156)..Από
μαθηματική άποψη όλοι αυτοί οι μηχανισμοί (ομοπατρική δημιουργία
κλπ.)έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό (157) Το μαθηματικό κλειδί για
το φράκταλ είναι η αυτοομοιόττα (159)..Η δυναμική είναι το αποτέλεσμα ενός
κατ’επανάληψη επαναλαμβανομένου κανόνα(167) Η δημιουργία συσσωμάτων στο Συμπάν
δεν είναι συμβατή με τον δεύτερο νόμο.Γιατί η ύλη στο Σύμπαν δεν έχει
εξαπλωθεί ομοιόμορφα όπως απαιτεί ο δεύτερος νόμος;..Σήμερα η ομαλότητα
αμφισβητείται ..τάση να οργανώνεται σε συσσώματα..,,μερικοί-Γκέλερ-Χατσρα-πρότειναν
ότι ,η κατανομή της ύλης στο Σύμπαν είναι φράκταλ…Τα βαρυτικά συστήματα
λειτουργούν με αντίθετο τρόπο,..Οι μεγάληςς εμβέλειας ελκτικές δυνάμεις,
ευνοούν την συσσωμάτωση και διαταρράσουν την ομοιομορφία .Το Σύμπαν
βρίσκεται έξω από την δικαιοδοσία του δεύτερου νόμου(170) Χάος
είναι μια φαινομενική τυχαιότητα με καθαρά ντετερμινιστικό αίτιο
.Συμπεριφορά χωρίς κανόνες που διέπεται αποκλειστικά από κανόνες….που
εκμεταλλεύονται την μικροσκοπική τυχαιότητα στις αρχικές συνθήκες που την
μεγεθύνουν μέχρι που εμφανίζεται στην συμπεριφορά σε μεγάλες κλίμακες.
(174) Στο χάος η κίνηση διέπεται από νόμους που δεν φαίνονται(175) Η τυχαιότητα
των ζαριών προκύπτει από ότι, δεν γνωρίζουμε τις αρχικές συνθήκες..Ισως υπάρχει
ένας προκαθορισμένος τρόποςγια να προσγειθούν αλλά ούτε εμείς,ούτε
Σύμππα.ν ,ούτε τα ζάρια τον γνωρίζουν.,,Υπάρχει μια εξαίρεση.Οι φυσικοί
ισχυρίζονται ότι ,η ΚΜ.βασίζεται σε γνήσια τυχαιότητα,έτσι ώστε το Σύμπαν
στις μικρότερες κλίμακες λειτουργεί αποκλειστικά με πιθανότητες….Μερικοί
δεν συμφωνούν με την άποψη αυτή,λέγοντας ότι και ο κβαντικός κόσμος
διέπεται από ντετερμινιστικούς κανόνες «Νομίζω ότι,οι έννοιες «τυχαίος»
και « έυτακτος», έχουν νόημα μόνον σε σχέση με ένα ανθρώπινης κατασκευής
μαθηματικό μοντέλο –δεν είμαι βέβαιος αν αποδίδονται ούτε κάν στο πραγματικό
σύμπαν σαν να ήταν η απόλυτη διάκριση»… Σε μη χαοτικά συστήματα οι
γραμμές ροής κατευθύνονται –σε κάτι απλό-ένα απλόσμηείοκλπ.στα χαοτικά
συστήματα οι γραμμές ροής κατευθύνονται σε πιο πολύπλοκα σχήματα που
ονομάζονται ελκυστές.(176) που καθορίζουν τη μακροπρόθεσμη συμπεριφορά
του συστήματος (177) ..Αρχίζουμε τελικά να αναγνωρίζουμε ότι, το παγκόσμιο
οικοσύστημα αν είναι στοχέρι του δεν θα κατασταλάξει σε κάτι..Σίγουρα όχι
σε κάτι τόσο απλό όσο μια σταθερή κατάσταση.Αντί για ισορροπία
,υ(179)πάρχει μια διαρκής αλλαγή……το οικοσύστημα ταλαντεύεται πέρα
δώθε υπό τους ήχους ενός αόρατου –και μόνον αμυδρά
κατανοητού-τυμπάνου(180)…Οι εξισώσεις για τον καιρό έχουν χαοτικές λύσεις ..Το
χάος αναγκάζει τα μικρά λάθη στις αρχικές συνθήκες να μεγαλώσουν μέχρι να
καταπνίξου την πρόβλεψη..Οι προβλέψεις για τον καιρό..4-6
ημέρες,..Μπορούμε να κάνουμε το χάος να δουλέψει για μας λ.χ.όταν για τον καιρό
συμφωνούν 50. έναντι μιας.κ.ο.κ..(183)….Οι περισσότεροι πλανήτες ‘εχουν την
τάση να κινούνται μπρός πισω.(184)..Η Σελήνη σταθεροποιεί την γή που δεν
έχει διόλου σκαμπανεβάσματα…Το ηλιακό μας σύστημα είναι χαοτικό….Ο
πλανήτης μας είναι επιδεκτικός σε ουράνια ατυχήματα(185)..Η πυκνή ατμόσφαιρα
της Γής από προστατεύει από τους μετεωρίτες καθώς καίγονται στο εσωτερικό
της….δεν καίγονται όμως όλοι στην ατμόσφαιρα. (186)..ο Δίας εμποδίζει τους
κομήτες να πλησιάζουν τους εσωτερικούς πλανήτες του ηλιακού μας
συστήματος(188)..Οι περισσότεροι αστεροειδείς ξεκινούν από μια θέση
βαθιά στο εσωτερικό της τροχιάς του Δία οπότε μια σύγκρουση με την Γή
αποκλείεται(189) Ο Δίας εξακοντίζει αστεροειδείς προς την πλευρά μας.
Συμμετρία και χάος:Το χάος δεν είναι μόνο καταδίκη και καταστροφή. Είναι και
πολύπλοκες δομές που δημιουργούνται από απλούς κανόνες -ένα στοιχείο απαραίτητο
για να εξηγήσουμε τις χιονονιφάδες. Όμως λείπει η συμμετρία. Εξαρχής
στοιχηματίσαμε ότι ένα σημαντικό
μέρος για την εξήγηση της χιονονιφάδας πρέπει να είναι η συμμετρία. Πιθανώς δεν
θα αναρωτιόμασταν με ποιο σχήμα να αρχίσουμε αν η χιονονιφάδα δεν είχε
συμμετρία -αν ήταν ασύμμετρη θα ήταν ένας ακανόνιστος κόκκος πάγου.
Αυτό που ανακαλύψαμε, θεωρώντας αναρίθμητα
παραδείγματα συμμετρικών σχημάτων στη φύση, είναι ότι η αινιγματική
κανονικότητα αποτελεί ένδειξη για μια βαθύτερη και πιο εκτεταμένη συμμετρία,
εκείνη,του φυσικού νόμου. Ουσιαστικά οι νόμοι που δημιουργούν τις χιονονι φάδες
είναι πιο συμμετρικοί από την ίδια τη χιονονιφάδα.
Παρά την αρχή των Κιουρί, το σπάσιμο της
συμμετρίας πυροδοτεί έναν μηχανισμό όπου συμμετρικά αίτια έχουν λιγότερο
συμμετρικά αποτελέσματα και φαίνεται πιθανό η συμμετρία μιας νιφάδας να είναι
ό,τι απέμεινε από τη συμμετρία εκείνων των νόμων, από τη στιγμή που έσπασαν
αναγκασμένοι να ενσωματωθούν σε έναν κόκκο πάγου. Όλα αυτά εξηγούν τις κανονικές
πτυχές μιας χιονονιφάδας, αλλά δεν μας διαφωτίζουν σχετικά με τις
ακανόνιστες> Οι χιονονιφάδες είναι ελκυστικές επειδή συνδυάζουν συμμετρία
και μη κανονικότητα.
Επομένως, σε ένα σύμπαν που διέπεται από
νόμους, ποια είναι η προέλευση της μη κανονικότηταςι Ο φυσικός υποψήφιος είναι
το χάος.
Αυτό υποδηλώνει ότι μπορούμε να
εξηγήσουμε τις νιφάδες εφόσον καταφέρουμε να συνδυάσουμε τη
συμμετρία και το χάος σε μια ενιαία διεργασία. Ακούγεται σαν να
συνδυάζουμε την κιμωλία με το τυρί- έχουν βέβαια
διαφορές αλλάέχουν και κοινά σημεία. Για σκεφτείτε το –τόσο η κιμωλία όσο
και το τυρί είναι ζωικά προϊόντα, αλλά η πρώτη ί είναι το πετρωμένο υπόλειμμα
νεκρών ζώων ενώ το τυρί προέρχεται από ένα ολοζώντανο
πλάσμα.Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ο
Μάρτιν Κολουμπίτσκι συνειδητοποίησε ότι υπάρ> λος τρόπος συνδυασμού της
συμμετρίας με το χάος,σε ένα μεμονωμένο μαθηματικό σύστημα ένα δυναμικό
σύστημα είναι συμμετρικό,αν οι νόμοι που ενσωματώνει -οι κανόνες για τον
προσδιορισμό του μέλλοντος από το παρελθόν είναι συμμετρικοί, δηλαδή,
αίτια που σχετίζονται συμμετρικά παράγουν αποτελέσματα που συνδέονται
μέσω της ίδιας συμμετρίας.
Μπορούμε να μεταφράσουμε αυτή την συνταγή
σε μαθηματικές συνθήκες που βασίζονται στις εξισώσεις για το σύστημα ευτυχώς
οι κλασσικοί μαθηματικοί του 19ου αιώνα είχαν συμπεράνει τι
συνεπάγονται αυτές οι συνθήκες για τους τύπους που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε.
Έτσι, εύκολα μπορούμε να βρούμε αντιπροσωπευτικές εξισώσεις και
πειραματιστούμε μαζί τους.
Εξισώσεις χωρίς καμία ενδογενή συμμετρία
οδηγούν στην κανονική δυναμική ή στο χάος .Αποδεικνύεται ότι το ίδιο ισχύει και
για συμμετρικές εξισώσεις. Αν προσαρμόσουμε κατάλληλα Τους αριθμούς στις
εξισώσεις, μπορούμε να πάρουμε μια χαοτική δυναμική που υπακούει σε
συμμετρικούς κανόνες το συμμετρικό χάος. Τι κάνουν τέτοια συστήματα ;Η
απλούστερη απάντηση προκύπτει αν σκεφθούμε γεωμετρικά και παραστήσουμε
γραφικά τους ελκυστές τους.. Βλέπουμε ότι, οι ελκυστές είναι χαοτικοί (επειδή η
δυναμική είναι χαοτική) και συμμετρικοί(επειδή οι κανόνες είναι συμμετρικοί).(190)Στα
μαθηματικά συμμετρία και χάος συνυπάρχουν δημιουργώντας μορφους συμμετρικούς
ελκυστες. Η συνολική μορφή αντανακλά την συμμετρία ενώ η πολύπλοκη λεπτομέρεια
είναι ένδειξη χάους(191)Οι νόμοι της φυσικής είναι οι ίδιοι σ’ολόκληροτο Σύμπαν…διαφέρει
ο τρόπος έκφρασης.(192)..Λίγες οι ενδείξεις που έχουμε σχετικά με
το σχήμα του Σύμπαντος..οι γεωδαιτικές του Σύμπαντος ,που μας βοηθούν
σχετικά είναι οι διαδρομές κατάμ΄κος των οποίων ταξειδεύουν ο ακτίνες του
φωτός(194).Ενα επίπεδο παραμένει επίπεδο ακόμη και τυλιχθεί σ’ένα κύλινδρο.
(195)…Παρά την πολυπλοκότητα των όσων συμβαίνουν στο Σύμπαν υπάρχει μιά αφανής
τάση για νόμους και τάξη.(196) ..Δεν υπάρχουν πειραματικά στοιχεία για τις
υπερχορδές και θα είναι δύσκολο να βρεθούν διότι οι ενέργειες που εμπλέκονται
υπερβαίνουν κατά πολύ τις δυνατότητες των σημερινών διατάξεων…Οι βαθύτερες
συμμετρίες δεν περιγράφουν το Σύμπαν μας όπως είναι
τώρα…ενδεχομένως όπως ήταν λίγο μετά την Μεγάλη Εκρηξη….Αυτό οφείλεται
στο ότι ορισμένες από τις φαινομενικές συμμετρίες του σύμπαντός μας
συνήθως καταρρέουν –σπάνε…η ασθενής πυρηνική δύναμις παραβιάζει την κατοπτρκή
συμμετρία(197)Από μαθηματική άποψη οι νόμοι του πρωίμου σύμπαντος
ήταν απλούστεροι και πειό κομψοί από τους σημερινούς ,Δεν είναι
όμως σαφές αν το ιδανικό,τέλειο σύμπαν με την μία και μοναδική δύναμη υπήρξε
πραγματικά ή είναι μια μαθηματική,ιστορία που εξηγεί με γνήσιο
τρόπο συμμετρίες στο «περίπου» προσποιούμενο ότι, κάποτε αυτές ήταν
ακριβείς(`198)Το μόνο για το οποίο μπορούμε να είμαστε βέβαιοι είναι ότι,τις
πρώτες στιγμές μετά την Μεγάλη Εκρηξη ,το σύμπαν μας υπέστη ένα
διαφορετικό είδος σπασίματρος τής συμμετρίας, Η κατανομή της ύλης ήταν αρχικά
ομοιόμορφη αλλά γρήγορα εμφάνισε συγκεντρώσεις ύλης…η ανομοιομορφία
υπήρξε κρίσιμη για την ύπαρξή μας διότι τα συσσώματα ήσαν σπόροι που
οδήγησαν σε γαλαξίες ,αστέρες και πλανήτες…Ένα από τα μεγάλα αινίγματα της
κοσμολογίας είναι γιατί το σύμπαν είναι σήμερα τόσο επίπεδο..έχει
εντυπωσιακά μικρή καμπυλότητα.. Για την εξήγηση της ύπαρξης της επίπεδης
κατάστασης ,η επικρατέστερη θεωρία είναι ο πληθωρισμός….ξαφνική επιτάχυνση του
ρυθμού διαστολής του σύμπαντος..(199)
Περισσότερη ύλη σημαίνει μεγαλύτερη
καμπυλότητα και επιβράδυνση της διαστολής και το σύμπαν τελικά θα
καταρρεύσει…το σύμπαν μας περιέχει μόνον 10% -τής ύλης που χρειάζεται για
να το καταστήσει όσο επίπεδο είναι Με λιγότερη μάζα, το σύμπαν θα δια-
στέλλεται για πάντα. Επειδή το σύμπαν μας είναι σχεδόν επίπεδο, μοιάζει να
αμφιταλαντεύεται μεταξύ διαρκούς διαστολής και τελικής κατάρρευσης.
Μπορούμε να επιθεωρήσουμε την ποσότητα
ύλης στις περιοχές του σύμπαντος που παρατηρούν τα τηλεσκόπιά μας ώστε να
υπολογίσουμε τη συνολική ποσότητα ύλης στο σύμπαν. Αν αυτό που μπορούμε να
δούμε είναι ό,τι υπάρχει στην περιοχή που παρατηρούμε, τότε το σύμπαν περιέχει
μόνο 10%/ης ύλης που χρειάζεται για να το καταστήσει όσο επίπεδο είναι.
Προφανώς υπάρχει μεγάλη ασυμφωνία μεταξύ όσων παρατηρούμε και αυτών που
υποδεικνύουν οι θεωρίες μας.
Οι κοσμολόγοι έχουν εναποθέσει τις ελπίδες
τους στην υποτιθέμενη ύπαρξη του υπόλοιπου 90%, στη ψυχρή σκοτεινή ύλη -μια
εξωτική μορφή ύλης που δεν μπορεί να παρατηρηθεί με τα σημερινά όργανα και
ενδεχομένως, βρίσκεται παντού στο σύμπαν, αόρατη σε όλους, εκτός από τη
βαρύτητα. Οι επικριτές αυτής της ιδέας τη χαρακτηρίζουν “αποφυγή διατύπωσης
μιας σωστής θεωρίας”, ανάλογη με την πρόταση "ότι, στη Σελήνη κατοικούν
πλάσματα που... δεν μπορούμε να δούμε, να ακούσουμε, ούτε να αγγίξουμε. Ούτε
ένας μήνας δεν περνά χωρίς κάποια ανακοίνωση ότι ,«βρέθηκε η χαμένη μάζα» -σε αέρια
μεταξύ των αστέρων, σε κβαντικά σωματίδια με μηδενική μάζα, κ.ά. Καμία
ανακάλυψη δεν θεωρείται ακόμη οριστική και είναι πιθανό ότι, το
πρόβλημα δεν έγκειται στη χαμένη μάζα αλλά στις δικές μας θεωρίες.Υποθέτοντας
ότι, οι θεωρίες είναι σωστές και η χαμένη μάζα είναι κάπου εκεί
έξω, πιθανώς βρισκόμαστε στην πλευρά της κρίσιμης μάζας που τελικά θα
προκαλέσει την επιβράδυνση του διαστελλόμενου σύμπαντος, το σταμάτημα της
διαστολής και την κατάρρευση. Από τη Μεγάλη Έκρηξη θα κατευθυνθεί προς
μια μελλοντική Σύνθλιψη.
Αυτό θέτει προβλήματα για το δεύτερο νόμο
τής θερμοδυναμικής, ο οποίος γενικά ερμηνεύεται ως μια αναπότρεπτη αύξηση
της αταξίας.Ο τεχνικός όροςς είναι «εντροπία»- του σύμπαντος.Το πρόβλημα
είναι απλό: το σύμπαν αρχίζει ως ένα πολύ εύτακτο σύστημα, ένα απλό σημείο, και
αρχίζει να διαστέλλεται. Καθώς συμβαίνει αυτό, η εντροπία
αυξάνεται.Μέχρις εδώ καλά. Όμως, το σύμπαν θα να διαστέλλεται και θα αρχίσει να
συρρικνώνεται ενώ η εντροπία του θα πρέπει ακόμη να αυξάνεται.Τελικά θα
επιστρέφει στην αρχική του κατάσταση στο απλό σημείο, η εντροπία του θα
συνεχίσει να αυξάνεται, αλλά η τελική εντροπία θα πρέπει να είναι ίδια με την
αρχική, εφόσον η Μεγάλη Σύνθλιψη είναι στο ίδιο σημείο απ’ όπου ξεκίνησε η
Μεγάλη Εκρηξη.>
Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες προκειμένου
να επιλυθεί αυτό το ζήτημα και απ’ αυτές έχουν προκύψει πολλές εικασίες.
Η κατεύθυνση αύξηση της εντροπίας σχετίζεται με το βέλος του χρόνου .Ετσι
κάποιοι φυσικοί θεωρούν πως όταν η διαστολή σταματήσει, το ίδιο θα κάνει και ο
χρόνος και το σύμπαν θα αρχίσει να συστέλλεται, ο χρόνος θα αρχίσειι -αν
είναι η κατάλληλη λέξη- να πηγαίνει προς τα πίσω. Μια αύξηση της
εντροπίας που θα πηγαίνει προς τα πίσω είναι ακριβώς σαν μια ελάττωση
εντροπίας σε χρόνο που πηγαίνί μπρός. Έτσι η φαινομενική αντίφαση εξαφανίζεται.
Μια πιο αληθοφανής επίλυση του ζητήματος
βρίσκεται στη φύση του δεύτερου νόμου της θερμοδυναμικής και στην περιοχή
ισχύος του Αναπτύχθηκε από το έργο στις ατμομηχανές και το αδύνατο
του αεικίνητου με τη χρήση θερμικής ενέργειας στην περιοχή όπου
εμφανίστηκε αρχικά δίνει πολύ καλά αποτελέσματα. Ωστόσο, η αύξηση της εντροπίας
είναι κατάλληλη για συστήματα ‘όπως τα αέρια όπου όπου δρούνβ απωστικές δυνάμεις μικρής
εμβέλειας ενώ είναι ακατάλληλη για βαρυτικά όπου δρουν ελκτικές δυνάμεις
μεγάλης εμβέλειας.Εφ σον στο σύμπαν συνδυάζονται και τα δύο είδη δυνα-(200)
ναμης,τα εντροπικά μοντέλα θα είναι κατάλληλα
για ορισμένα μόνον ερωτήματα και το ίδιο ισχύει και για τα βαρυτικά
μοντέλα.Η αυξανόμενη τάση που προκαλείται από την βαρυτική συσσώρευση μάζας
αντισταθμίζει την ελαττούμενη τάξη ου προκαλείται από την θερμική διάχυση
,την οπία δεν εξισορροπο΄πυν υτα λογιστικά βιβλία της εντροπίας
(202) Ουσιαστικά, τα ζωντανά οφείλουν την ύπαρξή τους μορφοποιημένες
δομές από τις οποίες είναι φτιαγμένα: Αντίθετα με τη συνηθισμένη άβια
ύλη, η ζωή τιθασεύει τα σχήματα -εξασφαλίζει ότι, ταιριάζουν με
ιδιαίτερους τρόπους ώστε οι παράξενες και αυτόνομες διεργασίες που
στοιχειοθετούν τη ζωή να λειτουργούν αξιόπιστα. Η ζωή κάνει θαύματα
αναπαράγοντας τον εαυτό της, γίνεται πολύπλοκη, αυτο-οργανώνεται. Αυτές
οι διεργασίες δεν απαντώνται στην ανόργανη ύλη- αν τις
ανακαλύπταμε εκεί, θα συμπεραίναμε αυτόματα ότι, η ύλη που εξετάζουμε είναι
οργανική.
λλΩστόσο, πρόκειται ουσιαστικά για μια λαθεμένη
διάκριση. Δεν υπάρχει οργανική ύλη. Μια ζωντανή πάπια έχει
δημιουργηθεί από τα ίδια είδη ατόμων όπως και μια ψόφια πάπια, και όλες οι
πάπιες υπακούουν στους ίδιους νόμους που υπακούουν τα άτομα ενός πετρώματος,
ενός ωκεανού, ή του ενδέκατου δορυφόρου του Κρόνου. Η οργανική ύλη είναι
απλά ύλη οργανωμένη κατά ένα συγκεκριμένο τρόπο -είναι το σύστημα, όχι
οι συνιστώσες, που διαθέτει τις αξιοσημείωτες ιδιότητες αυτο-οργάνωσης. Παραδόξως,
η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα της ζωής έχουν προκύψει από την αδιαλλαξία
και την ακαμψία του φυσικού νόμου.
Εδώ η διαίσθηση δέχεται ένα συντριπτικό χτύπημα. Όπως
έχουμε δει, η πολυπλοκότητα και η απλότητα δεν μεταβαίνουν αμετάβλητες από τους
κανόνες στις συνέπειες. Για τη συμμετρία και τη συνέχεια ισχύει το ίδιο. Και
τώρα η ακαμψία και η αδιαλλαξία επίσης δεν μεταβαίνουν αμετάβλητες από(208)
τους κανόνες στις συνέπειες. Πράγματι, οτιδήποτε σ’ αυτή τη ζωή έχει νόημα, δεν
μεταβαίνει αμετάβλητο από τους κανόνες στις συνέπειες.
Εκτός, από τη δυναμική.
Οι συνέπειες ξεδιπλώνουν την εγγενή δυναμική τους
στους νόμους και -σημαντικότατο- στο πλαίσιο που λειτουργούν αυτοί οι νόμοι. Οι
νόμοι για ένα άτομο άνθρακα είναι οι ίδιοι είτε αυτό
βρίσκεται στο εσωτερικό μιας πάπιας είτε στο εσωτερικό του ενδέκατου δορυφόρου
του Κρόνου. Όμως ο ρόλος που παίζει και ο τρόπος που τον εκτελεί, είναι
δύο διαφορετικά πράγματα σε αυτές τις δύο περιπτώσεις.
Τι μας λένε όλα αυτά για τις χιονονιφάδες;
Αρχικά, ότι πρέπει να είναι κατανοητές. Αν θέλουμε να
ανακαλύψουμε το σχήμα του σύμπαντος, τότε πρέπει να γνωρίζουμε τα πάντα για μια
χιονονιφάδα.Αντίστροφα, μας λένε πως οποιαδήποτε εξήγηση κι αν δώσουμε για το
σχήμα της χιονονιφάδας, δεν πρόκειται να είναι η τελευταία λέξη. Το καλύτερο
που μπορούμε να κάνουμε είναι να διηγηθούμε πειστικές ιστορίες για νιφάδες.
Αρκετά καλές ώστε να έχουν νόημα, αρκετά καλές για να προτείνουμε ενδιαφέροντα
πειράματα, αρκετά καλές για να παραγ- γείλουμε χιονονιφάδες, στο εργαστήριο.
Πέρα από αυτά, οι άνθρωποι δεν πρέπει να αποβλέπουν σε τίποτε άλλο. Η Αλήθεια
(με κεφαλαίο Α) πρέπει να βρίσκεται για πάντα έξω από το βασίλειο της
κατανόησής μας (αν υπάρχει πράγματι κάτι όπως η Αλήθεια). Αυτό στο οποίο
μπορούμε να αποβλέπουμε είναι αλήθειες, με πεζό «α», επιστημονικές ιστορίες που
λειτουργούν στο δικό τους περιορισμένο βασίλειο, και λειτουργούν εκπληκτικά
καλά με δεδομένη την απλότητα των συστατικών τους.
Μήπως λιώνουν σε μετεωρολογικά καλούπια; Μήπως
αναπτύσσονται σύμφωνα με κάποια άγνωστη κοσμική συνταγή; Και πάλι όχι. Όχι
ακριβώς.
Αναδύεται η μορφή των χιονονιφάδων από τους νόμους της
φυσικής μέσω κάποιας διεργασίας υπερβολικά πολύπλοκης ώστε να συλλάβουμε όλες
τις λεπτομέρειές της; Ασφαλώς.
Μπορούμε να περιγράφουμε αυτή τη διεργασία σχηματικά
αλλά αρκετά καλά ώστε να αποκτήσουμε χρήσιμη διορατικότητα; Αναμφίβολα.
Είναι η διεργασία μια μεταβολή φάσης; Ναι.
Πρόκειται για διακλάδωση; Ναι.
Σπάει τη συμμετρία; Ναι.
Πρόκειται για χάος; Ναι.(209)
Είναι φράκταλ ; Ναι
Πρόκειται για πολύπλοκο σύστημα; Ναι.
Θα κατανοήσουμε πλήρως μια χιονονιφάδα;Όχι.(210)
Σχόλια