ΓΥΡΩ  ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

ΚΑΙ ΤΟΝ ΦΑΙΔΩΝΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ



ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ.




 ΗΜΙ-(Α)-ΤΕΛΕΣ-ΥΠΟ ΣΥΝΕΧΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ

Την οικία ενός κτήνους  εδάνεισε ο Θεός στη Ψυχή ενός ανθρώπου

Και είπε ο άνθρωπος :¨  «Είμαι οφειλέτης σου;»
«Όχι» απάντησε ο Κύριος «ακόμη,αλλά να καταστήσεις την οικία όσο γίνεται πιο καθαρή.
Και θα σού  δανείσω μιά άλλη καλύτερη»
             Tennyson


       



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

          - Η Αγια Γραφή

            -Ι.Ευαγγέλου «Εγκέφαλος» Σαββάλα 1993,

            -Δ.Ιωαννίδη «ΙΛΙΣΟΣ 67-7-,101.

            -Ιδιος «Επιλογή ΙΛΙΣΟΣ   »1959-1961,.

            -Καραμαλίκη ΙΛΙΣΟΣ 101,278επ.

`           -Erwin Rohde “ Psyche’ Payot 1952

            -Θεοδωρίδη Χ.» Εισαγωγή στη Φιλοσοφία’»Κολλάρος 1955.

            -ΠΝΕΥΜΑ « Ramaharaka-Γιόγκα ,.

            -Jung “ Εισαγωγή στη Θιβετανική Βίβλο των Νεκρών» Πύρινος           Κόσμος,.

            -Πλάτωνος « Φαιδων»

            -Μπλαβάτσκυ “Το  κλειδί τής Θεοσοφίας

             -Νάσιουτζικ. “Το τραύμα του Αδάμ”

            - Δανέζης-Θεοδοσίου «Η Κοσμολογία τής Νόησης»

         


 Η ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

(,ερωτήματα και απορίες)

1.Το θέμα  της αθανασίας της ψυχής,εμφανίζει  πολλές(ίσως ανυπέρβλητες) εννοιολογικές  δυσκολίες.
 Τι είναι ψυχή;
 Ποιά η διάκρισή της από το πνεύμα,και από το νού.Και πως προσδιορίζεται καθένα απ’αυτά;.
 Ποιά η σχέση της με το σώμα;

 Ποια η έννοια του θανάτου;
 Τι εννοούμε αθανασία ,και ως προς ποιό τμήμα τής οντότητας που λέγεται άνθρωπος.
2.Η επιστήμη δεν δίνει απάντηση στο θέμα.
3.Αλλου είδους εμπειρίες,όπως οι παραθανάτιες δεν μπορούν  να διεκδικήσουν αναγκαστική αποδοχή και υποχρεωτική ερμηνεία για την ύπαρξη τής αθανασίας.Ασφαλώς και προβληματίζουν..
4. Η ύπαρξη τής αθανασίας είναι θέμα πίστεως;.Συνιστά αυτό την αποκαλούμενη γνώση;

5.Η αποδοχή της ιδίας της μετενσάρκωσης συνιστά (βασικώς και με μιά ιδιαίτερη έννοια) αποδοχή τής αθανασίας τής ψυχής
 
             Για τα θέματα αυτά έχει και η επιστήμη διατυπώσει απόψεις.
             Για όλα αυτά παραπέμπουμε  τον αναγνώστη στα  λήμματα τής ιστοσελίδας για την μετενσάρκωση τη ψυχή,την παραψυχολογία και το θάνατο(για το τελευταίο   στο: Ζωή-Νόηση -θάνατος).

Παρά τα προαναφερόμενα “εμπόδια” αποτολμούμε, να ασχοληθούμε με το θέμα,περιοριζόμενοι όμως, κυρίως στο να παραθέσουμε στοιχεία και απόψεις, και –εμμέσως-διατυπώνοντας απορίες και ερωτήματα.(ερωτήματα που παραπέμπουν στο γόνιμο ερώτημα¨Γιατί το Σύμπαν,γιατί η ζωή,γιατί ο άνθρωπος,ποιά η αποστολή του).


Τα ερωτήματα είναι πολλές φορές(σε ορισμένες περιπτώσεις πάντοτε) πιο γόνιμα από τις απαντήσεις.


Τα πρώτα εγκαινιάζουν μια πορεία οι δεύτερες,την καταργούν.


-----------------------------------------------------------------------------------------

Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΙΔΕΑΣ
        Σχετικά με την  προέλευση της άποψης ότι, η ψυχή είναι αθάνατη, ο Vine μας  λέγει ότι  η άποψη  αυτή προέρχεται από την Ελληνική φιλοσοφία, με κύριους πατέρες τον Σωκράτη και τον μαθητή του τον Πλάτωνα. Ο Πλάτων  αν και δεν ήταν ο πρώτος που μίλησε γι' αυτό το δόγμα, ήταν ωστόσο ο πιο επιφανής. Ο καθηγητής Werner Jaeger του Πανεπιστήμιου του Χάρβαρντ λέγει :“Η αθανασία της ψυχής ήταν ένα από τα θεμελιώδη πιστεύω της φιλοσοφικής θρησκείας του Πλατωνισμού, η οποία κατά μέρος υιοθετήθηκε από την Χριστιανική εκκλησία” (Werner Jaeger, “The Greek ideas of immortality”, Harvard Theological Review, Volume LII, July 1959, Number 3, emphasis added ).



Η άποψη αυτή δεν μένει χωρίς επιφυλάξεις.
   
         Η καθολική Εγκυκλοπαίδεια στο λήμμα «η πλατωνική σχολή» γράφει:
“Η μεγάλη πλειοψηφία των Χριστιανών φιλοσόφων μέχρι και τον Αυγουστίνο ήταν Πλατωνιστές”

`       Ο ιστορικός της εκκλησίας Philip Schaff λέγει:

     “Ο Πλάτων  δίνει  έμφαση και στο δόγμα των μελλοντικών αμοιβών και τιμωριών. Κατά τον θάνατο, μέσω ενός αναπόφευκτου νόμου καθώς επίσης και με απόφαση του Θεού, κάθε ψυχή πηγαίνει στο δικό της μέρος: οι κακοί κατρακυλάνε στον τόπο του κακού, ενώ οι καλοί φτάνουν το τέλειο καλό” (The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, article: Platonism and Christianity



ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ
-Ορισμένες ετυμολογικές προσεγγίσεις για το εννοιολογικό περιεχόμενο τής λέξεως Ψυχή με την οποία οι εβδομήκοντα απέδωσαν την εβραική λέξη “ νεφές” και για άλλες  λέξεις ίσως ενδιαφέρουν και ίσως βοηθήσουν..

Εχουμε λοιπόν:

Νεφές .ακκαδικής  προελεύσεως, από το ρ.ναπασσού,= αναπνέω φυσώ= ζωή.  «Νεφές: η ουσία της ζωής, η πράξη τής αναπνοής, η ανάσα…. Το πρόβλημα με την μετάφραση αυτή της λέξης σαν «ψυχή» είναι ότι ,δεν υπάρχει στην πραγματικότητα καμιά ισοδύναμη έννοια στην Εβραϊκή γλώσσα που να αντιστοιχεί στα όσα εννοούνται συνήθως με τον όρο ψυχή. Το Εβραϊκό σύστημα σκέψης δεν περιλαμβάνει τον συνδυασμό ή την αντίθεση του «σώματος» με την «ψυχή» που στην πραγματικότητα έχουν Ελληνική και Λατινική προέλευση» (Vine’s Complete Expository Dictionary of Old and New Testament Words, 1985, , ). Οι  τρίες ρίζες που συνθέτουν την λέξη αυτή,δίδουν τις έννοιες  η πρώτη τής εισπνοής, η δεύτερη της εξάπλωσης και διάχυσης μιάς κίνηση από μέσα προς τα έξω,και η Τρίτη  της Αρχής των πάντων,κατά τον  Λαγκάρντ.
Η άποψη παραπέμπει στη “ζωτική δύναμη¨(vis vitalis)

Ψυχή= από το ψύχω=φυσώ,-πνέω-αναπνέω(ετυμολ.Σταματάκου) Όπως παρατηρεί ο Παπανούτσος στα σχόλιά του  στον  Φαίδωνα  επικαλούμενος και τον Wilamovitz,  «με την λέξη ψυχή οι αρχαίοι Ελληνες  εννοούσαν συχνότατα την ζωή εν γένει» και ο Πλάτων « με το νόημα τούτο ευκολύνεται πολύ να θέσει την πρότασιν αυτήν ως προκείμενη του συλλογισμού του»(ότι δηλαδή σε οτιδήποτε έρχεται η ψυχή,φέρει πάντοτε μαζύ της την ζωη΄--«Ψυχή άρα ό τι αν αυτή κατάσχη αεί ήκει επ εκείνο φέρουσα ζωήν» ,

Πνεύμα=από το πνέω.

ΠΝΟΗ    Σανσκριτ.Devah=φωτεινή ενέργεια,ζωηφόρος,λαμπρότητα
  Λιθουαν. Dvasti,dvesti,dusti= πνέω αναπνέω.dvase=    πνοή,πνεύμα (Κορδάτος )
  Ιαπων.dhousa=ψυχή (Οι Ιάπωνες  δεν έχουν  λέξη για το Θεός.)
  Λεττονία dwesele=ζώσα ψυχή
  Λατινικά .deus

Animus= από το άνεμος.σανσκ,animi =αναπνέω anas= ανπνοή, γοτθ.ahma- πνεύμα.
Άημι=πνέω σφοδρώς--αω=πνέω=σανσκρ.vami(Σταματάκος)

Γιαχβέ=- Αρχικ Ελλην. Θεός-Γιαχβέ πιθανολογείται από το αραβικό ΧΑΒΑ= φυσώ ,καταρρίπτω.Αρχικώς ο Γιαχβέ, ήταν θεός τού αέρα-θύελλας (Νάσιουτζικ: ¨)

Θεός=  Κατά τον Αριστοτέλη ,από το Θέω=τρέχω. Κατά τον     Π.Καμπέρη σελ.139) από την ινδοευρωπαική ρίζα     DHUESUS-DHUOS=ψυχή-αναπνοή-άντασμα.

Κοινό υπόστρωμα  η έννοια τής κίνησης ,τής ζωής, τού ανέμου.

Οσο για το ΝΟΥΣ τουλάχιστον οι Σταματάκος και Μπαμπινιώτης, συμφωνούν ότι,  από πλευράς ετυμολογίας,δεν είναι τίποτε βέβαιο.Η Μπλαβάτσκυ (“Κλειδί της Θεοσοφίας” ) θέλει τον Αναξαγόρα να δημιουργεί τη λέξη νούς,από το αιγυπτιακό νούτ που σημαίνει το «Ένα ,μοναδικό Ένα»

Αλλά η  ετυμολογία ,όπως και τα κείμενα  δεν δίνουν  απάντηση στο βασικό,ερώτημα.Μόνον εξηγήσεις για την κατανόηση τής απόψεως για την αθανασία τής ψυχής.Εξηγήσεις που ασφαλώς δεν αρκούν για τον σκεπτόμενο άνθρωπο.Αποδίδουν απλώς σχετικές γνώμες( στηριζόμενες στη πίστη,στην αποκάλυψη ,ενδεχομένως σε αυθαίρετα νοητικά κατασκευάσματα  σε δοξάσματα των παληότερων και  θα μας θύμιζαν τον Ηράκλειτο( Τα “Ανθρώπων  δοξάσματα παίδων αθύρματα”) αλλά  και σημερινά, που πολλές φορές ενδύονται το ένδυμα επιστημονικής θεωρίας.

Ικανοποιούν  ίσως τον πιστό (που δέχεται το Θεόπνευστο κειμένων)αλλά όχι την λογική.


Δεν  υποστηρίζουμε τι είναι αρκετό στη περίπτωση αυτή.

----------------------------------------------------------------------------------
-Η ΒΙΒΛΟΣ

      Γεν.Α. 21: καὶ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὰ κήτη τὰ μεγάλα καὶ πᾶσαν ψυχὴν ζῴων              `ἑρπετῶν, ἃ ἐξήγαγε τὰ ὕδατα κατὰ γένη αὐτῶν, καὶ πᾶν πετεινὸν `πτερωτὸν κατὰ γένος………..24 Καὶ εἶπεν ὁ Θεός· ἐξαγαγέτω ἡ γῆ `ψυχὴν ζῶσαν κατὰ γένος, τετράποδα καὶ ἑρπετὰ καὶ θηρία τῆς γῆς `κατὰ γένος. καὶ ἐγένετο οὕτως……..30 καὶ πᾶσι τοῖς θηρίοις τῆς γῆς `καὶ πᾶσι τοῖς πετεινοῖς τοῦ οὐρανοῦ καὶ παντὶ ἑρπετῷ ἕρποντι ἐπὶ τῆς ``γῆς, ὃ ἔχει ἐν ἑαυτῷ ψυχὴν ζωῆς, καὶ πάντα χόρτον χλωρὸν εἰς `βρῶσιν. καὶ ἐγένετο οὕτως.

      Γεν.Β,7Α: καὶ ἔπλασεν ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς καὶ ἐνεφύσησεν εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς καὶ ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχὴν ζῶσαν

 
       Η Βίβλος παρουσιάζει τους νεκρούς σαν «κεκοιμημένους»,ωσάν  να βρίσκονται σε ύπνο χωρίς καμιά συνείδηση πλέον.


Παραθέτουμε:

»Και πολλοί των καθευδόντων εν γής  χώματι εξεγερθήσονται ούτοι εις ζωήν αιώνιον , ουτοι εις ονειδισμιόν ν και ασχύνην αιώνιον (”«Και πολλοί απ' αυτούς που κοιμούνται μέσα στο χώμα της γης, θα σηκωθούν, οι μεν σε αιώνια ζωή, οι δε σε ονειδισμό και αιώνια καταισχύνη.)
Δαν.12.2


-------------------------------------------------------------------------------------------
Τα Ευαγγέλια για τη Ψυχή.


Δειγματοληπτικώς.

.  Μη φοβηθήτε  από των αποκτεινόντων το σώμα,την δε ψυχήν μη δυναμένων  να αποκτείνωσι
Ματθ.ι,28

« θαρρούμεν δε και ευδοκούμεν   μάλλον εκδημήσαι  εκ του σώματος και ενδημήσαι προς τον Κύριον…»
Απ.Παύλου,Κοριν.ε-8

“. Ο τον λόγον μου ακούων  και πιστεύων τω πέμψαντι μου   έχει ζωήν αιώνιον, και εις κρίσιν ούκ έρχεται  αλλά μεταβέβηκεν  εκ του θανάτου εις την ζωήν.”΄
Ιωά. Ε 24-25


(τάσσονται προυποθέσεις: Η πίστη)
-------------------------------------------------------------------------------------------
Η θέση της   Χριστιανικής Εκκλησίας
               Οπως έχει υποστηριχθεί και όπως πιό πάνω αναφέρεται το δόγμα σύμφωνα με το οποίο οι ψυχές των νεκρών αποχωρίζονται από τον σώμα κατά τον θάνατο και συνεχίζουν να ζουν στον παράδεισο ή στην κόλαση, γιατί η ψυχή είναι – κατά το δόγμα αυτό – αθάνατη, δεν είναι κάτι που οι Χριστιανοί εφεύραν αλλά μια θεωρία που αναπτύχτηκε από τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα, που με τη σειρά τους είχαν μεγάλη επίδραση στους περισσότερους από τους Πατέρες της Εκκλησίας αρχίζοντας από τον Ιουστίνο τον Μάρτυρα και φτάνοντας μέχρι τον Αυγουστίνο. Αυτή η παγανιστική διδασκαλία, υιοθετήθηκε, μαζί με άλλες Ελληνικές φιλοσοφικές ιδέες και πρακτικές και μετονομάστηκε σε Χριστιανική. Το αποτέλεσμα: η αληθινή Χριστιανική ελπίδα της ανάστασης, «στην έσχατη σάλπιγγα. επειδή, θα σαλπίσει, και οι νεκροί θα αναστηθούν άφθαρτοι» (προς Κορινθίους “εν ατόμω  εν ριπή οφθαλμού εν τη εσχάτησάλπιγγι  σαλπίσει γαρ  και οι νεκροί εγερθήσονται άφθαρτοι”  Α 15:52) αντικαταστάθηκε(τουλάχιστον μερικώς) με τα πιστεύω του Πλάτωνα και των όσων τον ακολουθούν.

Μετά την εισαγωγή αυτή παραθέτουμε:


Η άποψη τής ορθοδοξίας

1.O Χρ.Γιανναράς γράφει  στο « Αλφαβητάρι της πίστης»:

«Μέσα απ΄όλα αυτά φωτίζεται ίσως και η πίστη της Εκκλησίας στην αθανασία τού Ανθρώπου  στην  « μετά θάνατο ζωή».Πολλές θρησκείες και φιλοσοφίες κηρύσσουν την αθανασία της ψυχής,αλλά η Εκκλησία διαφοροποιείται απ΄όλες αυτές,γιατί καταλαβαίνει την αθανασία, όχι ώς ανερμήνευτο είδος «επιβίωσης» μετά τον  θάνατο άλλα  ώς υπέρβαση  τού θανάτου  μέσα άπό τη σχέση με Τον Θεό. Θάνατος είναι γιά τήν  Εκκλησία ό χωρισμός από τον  Θεό, ή άρνηση της σχέσης μαζί Του, ή αναίρεση της ζωής, ώς αγάπης και ερωτικής κοινωνίας.Από μόνος του ο άνθρωπος με τις δικές του ύπαρκτικές δυνατότητες πού είναι κτιστές (δεν εμπεριέχουν ούτε την αιτία ούτε   και τό σκοπό τους), πώς είναι δυνατό να επιβιώνει αιώνια; "Οταν όλες οί ψυχοσωματικές λειτουργίες σβύνουν  μέ τήν τελευταία πνοή, ή κτιστή φύση τοΰ ανθρωπου έχει πια εξαντλήσει τις δικές της δυνατότητες για επιβίωση.
"Η πίστη της   Εκκλησίας στην αιωνιότητα του άνθρώπου δέν είναι ή πεποίθηση ότι υπάρχει οπωσδήποτε μελλοντική «κατάσταση» όπου επιβιώνει «κάτι» άπό τον άνθρωπο —ή «ψυχή» ή τό «πνεΰμα» του.Αλλά είναι η  βεβαιότητα  ότι  τήν υπόσταση της ύπαρξης μου δεν την εξασφαλίζει η φύση μου και οί ύπαρκτικές της δυνατότητες-τήν εξασφαλίζει και τή συνιστά ή σχέση μου με τον Θεό ή ερωτική Του  αγάπη  για μένα. Πίστη στην  αιωνιότητα είναι ή εμπιστοσύνη ότι αύτη ή αγάπη δεν θα σταματήσει, άλλα θα συνιστά πάντοτε τή ζωή μου, είτε λειτουργοϋν είτε δεν λειτουργούν οι ψυχοσωματικές μου ιδιότητες. Η πίστη στην αιώνια ζωή δεν είναι μιά ιδεολογική βεβαιότητα, δεν κατοχυρώνεται μέ επιχειρήματα. Είναι μια κίνηση εμπιστοσύνης, εναπόθεσης των ελπίδων και της δίψας μου  γιά ζωή στην αγάπη Του Θεοϋ. Αυτός πού μάς χαρίζει εδώ και τώρα τόσον πλοΰτο ζωής, παρά τις   τις δικές μας ψυχοσωματικές αντιστάσεις στην πραγματοίηση τής ζωής (τής όντως ζωής πού είναι άγαπητική αυθυπέρβαση και κοινωνία),  αυτός μας έχει υποσχεθεί με το πλήρωμα   της   ζωής,   τήν   άμεση   υιοθεσία,   την πρόσωπο- με- πρόσωπο σχέση μαζύ Του,όταν σβύσουν στο χώμα και οι έσχατες αντιστάσεις της ανταρσίας μας.Πώς θα ενεργείται αυτή η καινούργια σχέση μας; μαζύ του. Δεν το ξέρω.Μόνον εμπιστεύομαι.Αυτό που ξέρω από όση  αποκάλυψη   αλήθειας,μας χάρισε είναι ότι η σχέση θάναι παντα προσωπική ,ότι απέναντί του  θα είμαι εγώ όπως με ξέρει, και με αγαπάει,ο Θεός, θα είμαι με το όνομά μου και με τη δυνατότητά  του διαλόγου μαζύ Του,όπως ο Μωυσής και ο Ηλίας  στο όρος Θαβώρ.Τόσα αρκούν,ίσως και περισσεύουν.»

 2.- ο π.Ν.Λουδοβίκος   γράφει:
……Τι είναι όμως το πρόσωπο;… Που εδράζεται το πρόσωπο ή η ελευθερία μέσα στον άνθρωπο; Στην ψυχή του; Και τι είναι η ψυχή, όταν μάλιστα η ελληνική πατερική παράδοση έχει απορρίψει κάθε μεταφυσική έννοια της ψυχής, θεωρώντας την κατ' ουσίαν υλική;

 3.-Ο  δογματολόγος της Εκκλησίας Αγιος Ιωάννης Δαμασκηνός.... σε μετάφραση Νίκου Ματσούκα ( Εκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως. Αγ. Ιωάννου Δαμασκηνού, εκδ.Πουρνάρα 1992) λέγει:
 “Ο Θεός 'δημιουργεί τον άνθρωπο από ορατή και αόρατη φύση, με τα ίδια του τα χέρια κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση από τη γη αφού διέπλασε το σώμα και αφού του έδωσε λογική και νοερή ψυχή με τη δική του πνοή, αυτό που αποκαλούμε θεία εικόνα, γιατί το κατ εικόνα φανερώνει την νοερή και αυτεξούσια φύση, ενώ το καθ ομοίωση την κατά το δυνατό ομοίωση στην αρετή.,Το σώμα και η ψυχή πλάσθηκαν ταυτόχρονα.
" Απ' οτι φαίνεται ο Αγ. Ιωάννης Δαμασκηνός θεωρεί  ότι η ψυχή ειναι δισυπόστατη. Από το μέν σώμα που φτιάχνεται με υλικά της γης που επιστρέφουν από κεί που τα πήρε και από την πνοή του Θεού που είναι η ψυχή του. Κι επειδή η πνοή του Θεού προέρχεται από τον αθάνατο Θεό δεν μπορεί παρά κι αυτή να είναι αθάνατη.
"Ψυχή, λοιπόν, είναι ουσία ζώσα, απλή, ασώματη, αόρατη κατά τη φύση της στα σωματικά μάτια, λογική και νοερή, ασχημάτιστη ενώ χρησιμοποιεί ως όργανο το σώμα και παρέχει σε αυτό ζωή και αύξηση και αίσθηση και γέννηση, χωρίς να έχει αλλο νού στην περιοχή της, αλλά το δικό της ως το πιο καθαρό μέρος (γιατί όπως το μάτι στο σώμα έτσι ο νους στην ψυχή) αυτεξούσια, θελητική και ενεργητική, τρεπτή δηλαδή εθελότρεπτη γιατί είναι κτιστή, αφού όλα αυτά τα έχει πάρει κατά την φύση  από τη χάρη του δημιουργού της, από την οποία πήρε το είναι και το κατά τη φύση της έτσι είναι."

4.-Για τις δύο φύσεις του ανθρώπου γράφει και ο Αγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος "Οι φύσεις ειναι δύο, Θεός και άνθρωπος καθώς ψυχή και σώμα" και στο λόγο για το βάπτισμα λέγει: "Επειδή είμαστε διπλοί, από ψυχή και σώμα, και η μια φύση εινα ορατή  και η άλλη αόρατη διπλή ειναι η κάθαρση με νερό και πνεύμα"


Η καθολική Εκκλησία

Ο Πάπας Λέοντας ο 10ος είχε  εκδώσει εντολή σύμφωνα με την οποία: «Αποκηρύττουμε και καταδικάζουμε όλους εκείνους που υποστηρίζουν ότι η ψυχή δεν είναι αθάνατη».


Αλλες πηγές.

 Υποστηρίζεται ότι,  το δόγμα της αθανασίας της ψυχής είναι κάτι ξένο με τις Γραφές,ότι, είναι κάτι που άλλες πηγές επίσης πιστοποιούν.
           

Έτσι η Ιουδαϊκή Εγκυκλοπαίδεια λέει αναφορικά:

"Η πίστη ότι, η ψυχή συνεχίζει την ύπαρξη της μετά τον θάνατο του σώματος δεν διδάσκεται πουθενά στην Αγία Γραφή… Η πίστη στην αθανασία της ψυχής ήρθε στους Ιουδαίους από την επαφή τους με την Ελληνική σκέψη και κύρια μέσα από τις φιλοσοφίες του κύριου εκφραστή της, του Πλάτωνα, οποίος οδηγήθηκε σε αυτή μέσα από τα Ορφικά και Ελευσίνια μυστήρια και ένα παράξενο μίγμα Βαβυλωνιακών και Αιγυπτιακών απόψεων " (The Jewish Encyclopedia, article, "Immortality of the Soul", η έμφαση έχει προστεθεί).

 Η International Standard Bible Encyclopedia γράφει:

«Επηρεαζόμαστε πάντα, περισσότερο ή λιγότερο, από την Ελληνική, Πλατωνική ιδέα ότι το σώμα πεθαίνει αλλά η ψυχή μένει αθάνατη. Μια τέτοια ιδέα είναι εντελώς αντίθετη με την Εβραϊκή σκέψη και απουσιάζει παντελώς από την Παλαιά Διαθήκη» (1960, Vol. 2, p. 812, “Death”)


        Ο Ωριγένης ήταν σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα «ο πιο σημαντικός θεολόγος της πρώιμης Ελληνικής εκκλησίας». Γι’ αυτόν το Evangelical Dictionary of Theology αναφέρει:

“Οι θεωρίες και υποθέσεις σχετικά με την ψυχή στην μεταποστολική εκκλησία επηρεάστηκαν βαθύτατα από την Ελληνική φιλοσοφία. Αυτό φαίνεται στην αποδοχή από τον Ωριγένη του Πλατωνικού δόγματος σύμφωνα με το οποίο η ψυχή προϋπάρχει του σώματος σαν καθαρή σκέψη (νους)...” (1992, p. 1037, “Soul”)

Ο Ωριγένης ο ίδιος έγραψε:

“... Η ψυχή, έχοντας υπόσταση και ζωή από μόνη της, θα ανταμειφτεί μετά τη αναχώρηση της από τον κόσμο είτε με αιώνια ζωή και ευλογία… είτε με αιώνια φωτιά και τιμωρία ..” (Ante-Nicene Fathers, Vol. 4, 1995, p. 240)”

Η Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα παρουσιάζει τον Ιουστίνο τον Μάρτυρα σαν «τον πρώτο Χριστιανό που χρησιμοποίησε την Ελληνική φιλοσοφία στην υπηρεσία της Χριστιανικής πίστης”.

Όπως o ιστορικός της εκκλησίας Philip Schaff λέει στην εγκυκλοπαίδεια του:

“πολλοί από τους πρώτους Χριστιανούς …….. βρήκαν μια περίεργη έλξη στις διδασκαλίες του Πλάτωνα και τις χρησιμοποίησαν σαν όπλα για την άμυνα αλλά και την επέκταση του Χριστιανισμού, ή ακόμα και για να ρίξουν τις αλήθειες του Χριστιανισμού σε Πλατωνικό καλούπι. Τα δόγματα του Λόγου και της Τριάδας έλαβαν σάρκα και οστά από Έλληνες Πατέρες που αν δεν εκπαιδεύτηκαν σε σχολεία, ήταν σίγουρα πολύ επηρεασμένοι, άμεσα και έμμεσα από την Πλατωνική φιλοσοφία, ειδικά στην Ιουδαϊκή-Αλεξανδρινή μορφή της. Το ότι λάθη και οι αλλοιώσεις εισήλθαν στην εκκλησία από αυτή την πηγή είναι αδύνατο να το αρνηθεί κανείς … Ανάμεσα στους πιο γνωστούς Πατέρες που ήταν περισσότερο ή λιγότερο Πλατωνιστές, μπορούμε να ονομάσουμε: τον Ιουστίνο τον Μάρτυρα, τον Αθηναγόρα, τον Θεόφιλο, τον Ειρηναίο, τον Ιππόλυτο, τον Κλήμη της Αλεξάνδρειας, τον Ωριγένη, τον Ευσέβιο, τον Μεθόδιο, τον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο της Νυσσης και τον Αυγουστίνο.” (The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, article: Platonism and Christianity, ).

Ο Παύλος: μιλώντας στους Θεσσαλονικείς σχετικά με τους νεκρούς και την ελπίδα της ανάστασης, μίλησε για εκείνους που κοιμούνται. Σε κάθε ένα στίχο της προς Θεσσαλονικείς Α 4:13-16 αναφέρεται στους νεκρούς.:

Παραθέτουμε:


Προς Θεσσαλονικείς Α 4:13-16
«Δεν θέλω, μάλιστα, να αγνοείτε, αδελφοί, για όσους έχουν κοιμηθεί, για να μη λυπάστε, όπως και οι υπόλοιποι, που δεν έχουν ελπίδα. Επειδή, αν πιστεύουμε ότι ο Ιησούς πέθανε και αναστήθηκε, έτσι και ο Θεός, αυτούς που κοιμήθηκαν με πίστη στον Ιησού, θα τους φέρει μαζί του. Επειδή, σας λέμε τούτο διαμέσου του λόγου τού Κυρίου, ότι εμείς που ζούμε, όσοι απομένουμε στην παρουσία τού Κυρίου, δεν θα προλάβουμε αυτούς που κοιμήθηκαν. δεδομένου ότι, ο ίδιος ο Κύριος θα κατέβει από τον ουρανό με πρόσταγμα, με φωνή αρχαγγέλου, και με σάλπιγγα Θεού, κι αυτοί που πέθαναν εν Χριστώ θα αναστηθούν πρώτα.»

Η ελπίδα του Παύλου, έχει ένα και μόνο όνομα: ανάσταση.


Ο Ωριγένης κηρύσσει τη ψυχή,αλλά με την έννοια της προυπάρξεως, ιδέα που   απεδοκίμασε η Εκκλησία .Ετσι η   δεύτερη Οικουμενική Σύνοδο τής Κωνσταντινουπόλεως τού 533 μ.Χ. ήταν σαφής.(τοις ακολουθούσι την μυθώδη προύπαρξη των ψυχών και το ακόλουθον ταύτης τερατώδες δόγμα ανάθεμα έστω)

 Εχει υποστηριχθεί,ότι, η στάση αυτή τής Εκκλησίας, που ήθελε κυρίως να πληξει την άποψη της μετενσαρκωσης ίσως να οφείλεται στο,ότι κρίθηκε πως  η μετενσάρκωση είχε σχέση με νεοπαγανιστικές  θεωρίες ή το πιο πιθανό ότι, επηρεάστηκε από την ερμηνεία που(λέγουν ότι) έδινε ο Ωριγένης για την μετενσάρκωση.Πράγματι ο τελευταίος μιλούσε  για σώμα και ψυχή,σε αντίθεση με τον Απόστολο Παύλο που(σε ορισμένα αποσπάσματα φαίνεται ότι) διέκρινε σώμα-ψυχή και πνεύμα.Ετσι κατά την άποψη αυτή,κατα;δικαστική απόφαση τής εκκλησίας, ,είχε περισσότερο ως αποδέκτη τον Ωριγένη..  Παρόλο που είναι έξω από τον ουσιασιστικό  προβληματισμό μας, παρατηρείται (Reincarnation in Christianity, by the theosophist Geddes MacGregor 1978)ότι τα γραπτά κείμενα του Ωριγένη έχουν καταστραφεί.  Στο σημείο αυτό ο Papus – παρατηρεί, ότι, η Οικουμενική αυτή σύνοδος, στην ουσία,απέφυγε ν΄απορρίψει την μετενσάρκωση(ό.π. σελ.121) (:άλλο θέμα το ανάθεμα).
Φαίνεται ότι, στα χρόνια Τού Ιησού-αλλά και παλαιότερα- η μετενσάρκωση ήταν γνωστή,και αποδεκτή,και στον ίδιο και στους ανθρώπους τής εποχής Του.Η άποψη αυτή έχει ερείσματα στη Βίβλο.(πράγμα που το λιγότερο σημαίνει ότι ήταν γνωστή η θεωρία τής μετενσαρκώσεως ,αν μη  και αποδεκτή).Ετσι,Στο Ευαγγέλιο(Ματθ.ΙΣΤ,13-14,)διαβάζουμε.  «Ελθών δε ο Ιησούς ………ήρώτα τους μαθητάς αυτού,τινα με λέγουσι οι άνθρωποι είναι τον υιόν τού Ανθρώπου;οι δε είπον Ιωάννην τον βαπτιστήν,άλλοι δε Ηλίαν,έτεροι δε Ιερεμίαν ή ένα των προφητών»
Αν η ψυχή ενσαρκώνεται αλλεπάλληλα σε πλήθος σωμάτων και στο διάστημα μεταξύ κάθε ενσάρκωσης περιπλανιέται, χωρισμένη από το σώμα, σ’ έναν άλλο κόσμο ή και σε τούτο τον κόσμο, τότε «δεν υπάρχει τίποτε που να μην το έχει μάθει» (Μέν. 81c).



Η άποψη ενός προτεστάντη

Ο Oscar Cullmann  Χριστιανός θεολόγος που ακολουθέι τις απόψεις του Λουθήρου, αρνείται την πλατωνική άποψη αθανασίας της ψυχής:

Κατά το ν Α.Π. Κουμάντο. «Τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει από Βιβλικής απόψεως είναι κυριολεκτικώς ταυτόσημα με τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ από τα Πατερικής πλευράς και θέσεως». Γράφει:
Το θέμα είναι: αν η απόρριψη της πλατωνικής αθανασίας της ψυχής από τον Cullmann και τον Φλωρόφσκυ, αμφότεροι με διεθνή εμβέλεια, οδηγούν στην ίδια δογματική διδασκαλία σχετικά με την ψυχή και την ανάσταση, όπως διατείνεται ο αρχιμανδρίτης Α.Π. Κουμάντος, που μετέφρασε κείμενα τους στα Ελληνικά και τα οποία εκδίδονται από τον Άρτο Ζωής, ένα ίδρυμα όπου συμμετέχουν πολλοί σημαίνοντες ακαδημαϊκοί.
Οπως  γράφει η Εγκυκλοπαίδεια σε καμιά περίπτωση δεν ταυτίζεται η άποψη του Cullmann με την άποψη του Φλωρόφσκυ και εν γένει με την Πατερική άποψη.
Ο Cullmann θέτει τρία (τουλάχιστον) κεφαλαιώδη ζητήματα που θεωρεί ότι παρέβλεψαν πολλοί: (1) Πώς μπορούμε να μιλούμε για εγγενή αθανασία όταν η Γραφή τονίζει πως η αιώνια ζωή δίδεται μέσω της θυσίας του Χριστού;
 (2) Πώς μπορούμε να θεωρούμε ευλογία την έξοδο της ψυχής από το σώμα στον θάνατο όταν η Καινή Διαθήκη συνέχεια προβάλλει την ανάσταση ως την ελπίδα των χριστιανών, τον δε θάνατο τον αποκαλεί «εχθρό»;
 (3) Πώς μπορεί να σταθεί η ατομική ευλογία της άμεσης αμοιβής μετά θάνατον όταν η Καινή Διαθήκη μιλάει για συλλογική ευλογία και αμοιβή στα «έσχατα»;

Ο Cullmann αντιλαμβάνεται ότι, με αυτά τα τρία σημεία μπορούν να ξεχωρίσουν οι γνήσιες χριστιανικές από τις πλατωνικές θέσεις.
Ο πλατωνισμός αφενός υποτιμά το σώμα και αφετέρου επαγγέλλεται μια προσωπική σωτηρία που είναι ανεξάρτητη από το ρεύμα του χρόνου. Από την άλλη μεριά, ο  χριστιανισμός εκτιμά το σώμα και προσβλέπει σε μια συλλογική σωτηρία  ως εκ τούτου, η σωτηρία έχει συγκεκριμένη θέση μέσα στο ρεύμα του χρόνου, δηλαδή έχει ιστορικές διαστάσεις στην ύπαρξη της ανθρωπότητας, είναι η Heilsgeschichte, η λυτρωτική ιστορία.

Αυτά τα δεδομένα τα θέτει ως πλαίσιο, μέσα στο οποίο διαμορφώνει έναν ιδιόμορφο, ήπιο δυισμό με αθανασία υπό όρους (conditional immortality), που εφαρμόζεται μόνο στους πιστούς εν Χριστώ. Συγκεκριμένα ο Cullmann υποστηρίζει ότι η αθανασία είναι δωρεά του Αγίου Πνεύματος στους πιστούς και αυτή άρχισε να χορηγείται με βάση τη σταυρική θυσία και την ανάσταση του Χριστού. Ούτε κατά διάνοια ο άνθρωπος δεν είχε αφ’ εαυτού κάποιο μέρος αθάνατο. Η ψυχή «δεν ήταν κατά τρόπο θαυμαστό αθάνατη, αλλά μάλλον κατέστη αθάνατη μονάχα μέσω της Αναστάσεως του Ιησού Χριστού και μέσω της πίστεως εις Αυτόν» . Αμέσως από αυτό κατανοούμε η όποια αθανασία της ψυχής υπάρχει αφενός από την ανάσταση και μετά και αφετέρου μόνο για τους πιστούς, οι οποίοι λαμβάνουν τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος.
Το ότι ο θάνατος χωρίς την προϋπόθεση του Αγίου Πνεύματος σημαίνει εκμηδένιση με την κυριολεκτική έννοια φαίνεται από τα λεγόμενα του Cullmann για τον θάνατο του ίδιου του Χριστού. Σε αυτό το σημείο ο Cullmann, για να ενισχύσει το επιχείρημά του, περιγράφει τις τελευταίες ψύχραιμες στιγμές του Σωκράτη, όπως περιγράφονται στον Φαίδωνα, σε αντιδιαστολή με την αγωνία του Ιησού στον Κήπο της Γεθσημανή:  «Ο Ιησούς γνωρίζει ότι στην πραγματικότητα ο θάνατος σημαίνει ολοκληρωτικό αφανισμό, επειδή ακριβώς ο θάνατος είναι ο εχθρός του Θεού. Συνεπώς κραυγάζει στον Θεό Του» .  Και επίσης: «Προσπάθησα να αντιπαραθέσω τον θάνατο του Σωκράτους και τον θάνατο του Ιησού. Γιατί πιστεύω πως τίποτε άλλο δεν μπορεί να δείξει καλύτερα τη ριζική διαφορά ανάμεσα στο Ελληνικό δόγμα της αθανασίας της ψυχής και στο Χριστιανικό δόγμα της Αναστάσεως. […] Ο Ιησούς υπέστη τον θάνατο με όλη του την τρομακτικότητα, και όχι μονάχα στο σώμα Του, αλλά επίσης και στην ψυχή Του. […] Είναι αδύνατον να επιτύχει αυτήν τη νίκη απλώς και μόνο με το να συνεχίζει να ζει ως αθάνατη ψυχή, και τουτοιοτρόπως ουσιαστικά μη έχοντας πεθάνει. Μπορεί να νικήσει τον θάνατο μονάχα πεθαίνοντας πραγματικά, με το να υποτάξει τον εαυτό Του στη σφαίρα του θανάτου, του καταστροφέα της ζωής, στη σφαίρα της απόλυτης εκμηδενίσεως, στη σφαίρα της εγκαταλείψεως από τον Θεό. […] Όποιος θέλει να νικήσει τον θάνατο, πρέπει να πεθάνει. Είναι πραγματικά αναγκασμένος να παύσει να ζει. Όχι απλά να εξακολουθεί να ζει ως αθάνατη ψυχή, αλλά να πεθάνει και στο σώμα και στην ψυχή, να χάσει την ίδια τη ζωή, το πολυτιμότερο αγαθό με το οποίο ο Θεός μάς έχει προικίσει» . Βέβαια, αυτές οι δηλώσεις του φαίνονται να αντιφάσκουν με την αναφορά περί του Σεόλ της Παλαιάς Διαθήκης, στον οποίο υποστηρίζει ότι η ψυχή εκεί αποτελεί «μια σκιώδη και υποτυπώδη ύπαρξη χωρίς το σώμα» , αλλά δυστυχώς δεν εξηγεί τι εννοεί με αυτό και πως αυτό συνδυάζεται με τις προηγούμενες και τις επόμενες δηλώσεις του. Πάντως, αναφέρει ότι η Γέεννα είναι η έλλειψη προοπτικής ανάστασης . Επίσης: «Η ψυχή μπορεί να θανατωθεί, η ψυχή δεν είναι αθάνατη, πρέπει να υπάρξει η συνανάσταση και των δύο, γιατί από τη στιγμή της πτώσεως σύνολος ο άνθρωπος είναι φθαρτός» .
Στη συνέχεια ο Cullmann μιλάει για τη μέση κατάσταση των ψυχών των χριστιανών: Με την Ανάσταση του Χριστού  κατέστη δυνατή η χορήγηση του Αγίου Πνεύματος που κατ’ αρχάς καθιστά αθάνατη την ψυχή των πιστών, ώστε αυτή να πάει στον ουρανό μετά τον θάνατο του σώματος, ενώ στα «έσχατα», στη γενική ανάσταση, θα ολοκληρωθεί η αμοιβή και η σωτηρία, θα γίνει αθάνατο και το σώμα (πνευματικό όμως τότε) και αυτά θα συνενωθούν. Οι ψυχές των πιστών στην ενδιάμεση κατάσταση βρίσκονται σε κατάσταση «υπνώσεως» αλλά κοντά στον Θεό , χωρίς όμως ο Cullmann να μπορεί να εξηγήσει, όπως παραδέχεται, τι σημαίνει αυτό
Το δυνατό σημείο του Cullmann, ότι η Καινή Διαθήκη περιορίζει την αθανασία μόνο σε πιστούς εν Χριστώ, εμπεριέχει και την πιο βασική αδυναμία του, καθώς δεν ξεκαθαρίζει τι απογίνονται όσοι δεν έλαβαν Άγιο Πνεύμα. Εφόσον, κατά το σκεπτικό του, χωρίς το Άγιο Πνεύμα δεν υπάρχει αθανασία, όσοι δεν το λαμβάνουν (κάποια στιγμή) αφανίζονται. Μάλιστα αναφέρει σαφώς ότι οι πονηροί δεν θα αναστηθούν. Όμως, στα δισεκατομμύρια των ανθρώπων δεν υπάρχουν μόνο όσοι δέχτηκαν το Άγιο Πνεύμα και όσοι το απέρριψαν, αλλά οι περισσότεροι δεν είχαν καν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να επιλέξουν. Μήπως τελικά η Καινή Διαθήκη δεν μιλάει μόνο για αθανασία ή αφανισμό, αλλά και για μια τρίτη οδό;
Ένα άλλο πρόβλημα του Cullmann είναι το ότι, μόνος του οδηγείται στο αδιέξοδο να μην μπορεί να εξηγήσει, όπως παραδέχεται, τι συμβαίνει στη δήθεν μέση κατάσταση των ψυχών, πώς να συνδυάσει την ιδέα της αμοιβής με την ιδέα της «κοίμησης», έκφραση που συχνά χρησιμοποιεί η Καινή Διαθήκη για τους αποθανόντες.
 Τέλος, προβληματική είναι η θέση του Cullmann ότι, στα «έσχατα», όλη η κτίση θα απαλλαχτεί από την ύλη και θα γίνει πνευματική. Εκτός του ότι δεν παρουσιάζει βιβλικά ντοκουμέντα για μια τέτοια άποψη, πέφτει στην παγίδα που αγωνιά να αποφύγει, την πλατωνική υποτίμηση της ύλης .


Τι λέει ο Φλωρόφσκυ

Ο Φλωρόφσκυ θυμίζει αρκετά τον Cullmann όταν τονίζει τον ιστορικό χαρακτήρα της σωτηρίας ) και όταν λέγει ότι «σώμα χωρίς ψυχή είναι πτώμα, αλλά και ψυχή χωρίς σώμα είναι φάντασμα» . Ο Φλωρόφσκυ, σαν τον Cullmann, τονίζει την ανάγκη συνύπαρξης σώματος και ψυχής, ώστε να είναι ο άνθρωπος πλήρης. Αρνείται εμφατικά την πλατωνική ιδέα ότι η ψυχή πρέπει να ξεφύγει από το σώμα,
. Ποιες είναι, όμως, οι διαφορές με τη σκέψη του Cullmann;

Ενώ, ο Cullmann θεωρεί ότι η αθανασία της ψυχής είναι δωρεά που δόθηκε για πρώτη φορά την Πεντηκοστή στους πιστούς εν Χριστώ., ο Φλωρόφσκυ πουθενά δεν λέγει κάτι τέτοιο. Από τα λεγόμενά του το μόνο συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί είναι ότι θεωρεί την ψυχή «κατά χάριν αθάνατη» λόγω του τρόπου που αυτή δημιουργήθηκε στην αρχή της ιστορίας του ανθρώπου . Αν προσφέρει κάτι ο θάνατος και η ανάσταση του Χριστού, αυτό είναι η δυνατότητα αφθαρτοποίησης και του σώματος, άρα και του όλου ανθρώπου στην ανάσταση . Επίσης, ο Φλωρόφσκυ πουθενά δεν λέγει ότι η αθανασία χορηγείται μόνο στους πιστούς εν Χριστώ. Ο Φλωρόφσκυ θεωρεί ότι όλες οι ψυχές είναι κατά χάριν αθάνατες και ότι όλων τα σώματα θα αφθαρτοποιηθούν στην ανάσταση: «Η αθανασία θα δωρηθεί σε όλους, εφ’ όσον όλοι μπορούν να απολαύσουν τη Θεία πρόνοια»  Ως εκ τούτου, συμπληρώνει, οι άδικοι θα βασανίζονται για πάντα.Γγια τον Φλωρόφσκυ στον θάνατο ο Χριστός δεν αντιμετώπισε την «απόλυτη εκμηδένιση», αλλά η ψυχή Του νίκησε τον θάνατο κατά την κάθοδό της στον Άδη . Πρόκειται για τη γνωστή δοξασία της «Εις Άδου καθόδου».
 Έτσι λοιπόν, οι διαφορές στη σκέψη των δύο θεολόγων είναι ολοφάνερες.

Η απόρριψη της πλατωνικής αθανασίας της ψυχής από τον Φλωρόφσκυ είναι παιχνίδι λέξεων και όχι ουσίας.. Είτε αποκαλέσουμε την ψυχή φύσει αθάνατη είτε κατά χάριν, αυτό δεν αλλάζει τίποτα στην Ορθόδοξη εσχατολογική διδασκαλία: όλες οι ψυχές θεωρούνται αθάνατες ,
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ο Λουθηρανός ερευνητής Dr. T. A. Kantonen (The Christian Hope, 1594, p. 37), συνόψισε τα πιστεύω του Λούθηρου με αυτά τα λόγια:

"Ο Λούθηρος, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ανάσταση, προτίμησε να επικεντρωθεί στην Βιβλική μεταφορά του ύπνου. «Γιατί όπως κάποιος κοιμάται και απροσδόκητα, χωρίς να γνωρίζει τι συνέβη σε αυτόν, όταν σηκώνεται είναι πρωί, έτσι και εμείς θα αναστηθούμε ξαφνικά την εσχάτη ημέρα, χωρίς να γνωρίζουμε τίποτα για τον χρόνο που ήμασταν νεκροί. Θα κοιμηθούμε μέχρι που Εκείνος θα έρθει και θα χτυπήσει τον μικρό τάφο λέγοντας, «Μαρτίνε, σήκω! Τότε θα σηκωθώ και θα είμαι μαζί Του για πάντα"


-------------------------------------------------------------------------------------------

1.-Η ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ  ΨΥΧΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ
2.-ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΦΑΙΔΩΝ

Ο Πλάτων
Πληροφορίες για τη ζωή του Πλάτωνα αντλούμε κυρίως από αρχαίες βιογραφίες. Σημαντικότερες θεωρούνται εκείνες του Απουλήιου (De platone et eius dogmate, 2ος αι. μ.Χ.), του Διογένη Λαέρτιου (Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων)[8] και του Ολυμπιόδωρου (Βίος Πλάτωνος, 6ος αι. μ.Χ.). Όπως παραδίδεται από τη βιογραφική παράδοση, γεννήθηκε το 427 π.Χ. στην Αθήνα ή, κατά τον Διογένη, στην Αίγινα.] Kαταγόταν από εύπορη αριστοκρατική αθηναϊκή οικογένεια. Πατέρας του ήταν ο Αρίστων, από το γένος του βασιλιά Κόδρου, και μητέρα του η Περικτιόνη, η οποία ήταν αδερφή του Χαρμίδη, ενός από τους Τριάκοντα τυράννους, και ανιψιά του Κριτία, επίσης μέλος των Τριάκοντα, με καταγωγή από το γένος του νομοθέτη Σόλωνος. Αδέρφια του ήταν οι Αδείμαντος και Γλαύκων. Το πρώτο του όνομα ήταν Αριστοκλής, αλλά αργότερα ονομάστηκε Πλάτων επειδή είχε ευρύ στέρνο και πλατύ μέτωπο. Όταν ο πατέρας του πέθανε, η Περικτιόνη παντρεύτηκε το θείο της, Πυρίλαμπη, ο οποίος συνδεόταν φιλικά με τον Περικλή.[
 Ο Πλάτων γνώρισε τον Σωκράτη σε ηλικία 20 ετών και έμεινε κοντά του μέχρι τον θάνατο του μεγάλου δασκάλου (399 π.Χ.).

Μετά τη θανάτωση του Σωκράτη παρέμεινε στην Αθήνα για περίπου τρία χρόνια και κατόπιν κατέφυγε στα Μέγαρα, κοντά στον συμμαθητή του Ευκλείδη και άλλους σωκρατικούς. Ύστερα γύρισε στην Αθήνα, όπου για 10 χρόνια ασχολήθηκε με τη συγγραφή φιλοσοφικών έργων, τα οποία φέρουν τη σφραγίδα της σωκρατικής φιλοσοφίας. Στη συνέχεια εικάζεται πως ταξίδεψε στην Αίγυπτο και στην Κυρήνη, όπου σχετίστηκε με τον μαθηματικό Θεόδωρο, ωστόσο τα στοιχεία που διαθέτουμε για το ταξίδι αυτό θεωρούνται επισφαλή.. Αντιθέτως, βεβαιότητα υπάρχει για τα ταξίδια του στη Σικελία και στην Κάτω Ιταλία. Στον Τάραντα 387 π.Χ.γνώρισε τους πυθαγόρειους, από τη φιλοσοφική σκέψη των οποίων επηρεάστηκε αποφασιστικά. Στην αυλή του βασιλιά των Συρακουσών Διονυσίου του πρεσβύτερου γνώρισε τον βασιλικό γυναικάδελφο Δίωνα, με τον οποίον συνδέθηκε φιλικά. Η φιλία όμως αυτή προκάλεσε τις υποψίες του Διονυσίου για συνωμοσία, γι' αυτό έδιωξε τον Πλάτωνα από τη Σικελία. Στην Αίγινα οδηγήθηκε προς πώληση σε σκλαβοπάζαρο όπου ο Κυρηναίος φίλος του Αννίκερις εξαγόρασε την ελευθερία του

Επιστρέφοντας στην Αθήνα ίδρυσε τη φιλοσοφική σχολή του, την Ακαδημία (περ. 387 π.Χ.). Το 367 π.Χ ο Διονύσιος Β' ο νεότερος διαδέχτηκε τον Διονύσιο Α' στην εξουσία. Με προτροπή του Δίωνα, ο Διονύσιος προσκάλεσε τον Πλάτωνα ως σύμβουλό του και εκείνος αποδέχτηκε την πρόσκληση με την ελπίδα πως θα εφάρμοζε τα πολιτικά του ιδεώδη. Ταξίδεψε στις Συρακούσες το 366 π.Χ. ωστόσο σύντομα επήλθε ρήξη με τους άλλους συμβούλους του βασιλιά. Ο Δίων εξορίστηκε και ο Πλάτωνας παρέμεινε στην αυλή του Διονυσίου ως φιλοξενούμενος και αιχμάλωτος μέχρι το 365. Για τρίτη φορά ήρθε στην αυλή των Συρακουσών το 362 π.Χ., μετά τη συμφιλίωση του Δίωνα με τον Διονύσιο, ωστόσο νέες προστριβές μεταξύ τους οδήγησαν τον Πλάτωνα στην απόφαση να εγκαταλείψει τις Συρακούσες το 361. Επέστρεψε στην Αθήνα όπου μέχρι το θάνατό του ασχολήθηκε με τη διδασκαλία και με τη συγγραφή φιλοσοφικών έργων. Μέχρι τον 1ο αιώνα π.Χ, [Νεότερη περίοδος] υπό τη διεύθυνση του Αντίοχου του Ασκαλωνίτη η Ακαδημία αποτελούσε το κέντρο της πλατωνικής φιλοσοφίας. Στις αρχαίες βιογραφικές πηγές διακρίνονται ετερόκλητες κρίσεις για το χαρακτήρα του Πλάτωνα, καθώς σε ορισμένες παρουσιάζεται ως σοφός και θείος (θεϊκός) ενώ άλλες τον περιγράφουν ως υπερόπτη και ζηλόφθονο υπηρέτη των τυράννων, που σχεδίασε εσφαλμένα την εικόνα του Σωκράτη και των σοφιστών.

Έργο
«ἡ ἀνθρωπίνη σοφία ὀλίγου τινὸς ἀξία ἐστὶν καὶ οὐδενός» (Απολογία Σωκράτους 23a)

Το συγγραφικό έργο του Πλάτωνα είναι αρχικά μνήμη και φήμη, εξιδανικευτική, του βίου και του θανάτου και του ήθους του Σωκράτη, αλλά και ανάπτυξη, ευμέθοδη και πολύπτυχη της διδασκαλίας του, πιστή ως κάποιο βαθμό στο πνεύμα του. Τα έργα του Πλάτωνα  εκτός από την Απολογία και τις Επιστολές είναι γραμμένα σε μορφή διαλόγου. Ως κεντρικό πρόσωπο στους διαλόγους, εκτός από έναν, τους Νόμους, παρουσιάζεται ο Σωκράτης, ακόμη και όταν σε κάποιον διάλογο σαν να παραμερίζεται σε θέση ακροατή. Σε κανένα διάλογο δεν εμφανίζεται ο ίδιος ο Πλάτων. Οι συζητήσεις ονομάζονται με το όνομα ιστορικά υπαρκτών προσώπων και μόνο σε τρεις διαλόγους της τελευταίας περιόδου: στον Σοφιστή, στον Πολιτικό και στους Νόμους εμφανίζεται ως κύριος συζητητής δίχως μνεία ονόματος ο «Ελεάτης Ξένος» στον πρώτο, ο «Ξένος» στο δεύτερο, ο «Αθηναίος Ξένος» στον τρίτο. Στον Πλάτωνα αποδίδονται και 13 επιστολές, η γνησιότητα των οποίων γενικά αμφισβητείται, εκτός από την Ζ' Επιστολή όπου περιγράφει ο Πλάτωνας τη δραστηριότητά του στη Σικελία. Και στη συγγραφή ο φιλόσοφος μιμήθηκε τη διδασκαλία του Σωκράτη, ο οποίος δίδασκε διαλογικά. Οι διάλογοί του επιγράφονται συνήθως με το όνομα κάποιου από τα διαλεγόμενα πρόσωπα, π.χ. Τίμαιος, Γοργίας, Πρωταγόρας κ.λπ. Έξι μόνο διάλογοι, το Συμπόσιον, η Πολιτεία, ο Σοφιστής, ο Πολιτικός, οι Νόμοι και η Επινομίς τιτλοφορούνται από το περιεχόμενό τους. Στους παλαιότερους διαλόγους διατηρεί την εικόνα του πραγματικού Σωκράτη, ενώ στους νεότερους, όπως εικάζουν οι φιλόλογοι, κάτω από το πρόσωπο του δάσκαλου κρύβεται ο ίδιος ο μαθητής.

Στον Πλάτωνα αποδίδονται περί τα τριάντα επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας, πολλά από τα οποία αμφισβητούμενα.
- Επηρέασε Αριστοτέλη και τους περισσότερους φιλοσόφους που ανήκουν στη δυτική σκέψη.
Ο Πλάτων (427 π.Χ.–347 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος από την Αθήνα, ο πιο γνωστός μαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του Αριστοτέλη. Το έργο του με τη μορφή φιλοσοφικών διαλόγων έχει σωθεί ολόκληρο (του αποδίδονται ακόμα και μερικά νόθα έργα)• άσκησε τεράστια επιρροή στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και γενικότερα στη δυτική φιλοσοφική παράδοση μέχρι τις ημέρες μας. Κύριος οικοδόμος της φιλοσοφίας, οδηγητής είτε προάγγελος μεταγενεστέρων προβάσεών της, εμπνευστής άμεσα ή έμμεσα των σπουδαιότερων κοινωνικοπολιτικών οραματισμών. Ο Πλάτων, μεταξύ άλλων, έγραψε την Απολογία του Σωκράτους,] η οποία θεωρείται ως μια σχετικά ακριβής καταγραφή της απολογίας του Σωκράτη στη δίκη που τον καταδίκασε σε θάνατο, το Συμπόσιο όπου μιλά για τη φύση του έρωτα, τον «Πρωταγόρα» όπου μεταξύ άλλων θεμελιώνεται θεωρητικά η αρχή της «πρόληψης» που δεν λαμβάνει την ποινή ως απολύτως «ανταποδοτική» 324b, τον Παρμενίδη και τον Θεαίτητο, όπου θεμελιώνει την αντικειμενικότητα του λόγου και της ιδέας, ενώ σε δύο μακρούς διαλόγους, την Πολιτεία και τους Νόμους περιέγραψε την ιδανική πολιτεία.β΄[›]

To σύνολο του έργου του, συχνά τον κατατάσσει μεταξύ των κορυφαίων παγκοσμίων προσωπικοτήτων όλων των εποχών με τη μεγαλύτερη επιρροή, μαζί με τον δάσκαλο του, τον Σωκράτη, και τον μαθητή του, τον Αριστοτέλη.


Πλατωνικός διάλογος-Πλατωνική φιλοσοφία

Κάθε διάλογος είναι δοκίμιο της πλατωνικής τέχνης και της πλατωνικής διαλεκτικής, το ιδιαίτερο κλίμα της πλατωνικής ψυχής και φιλοσοφίας. Ο Σωκράτης που απουσιάζει από το τελευταίο έργο της πλατωνικής δημιουργίας, τους Νόμους, χειρίζεται μέσα στο διάλογο κυρίαρχα όλα τα είδη του λόγου γιατί στην πλατωνική φιλοσοφία προπορεύεται η θέαση και ακολουθεί η αφαίρεση. Ο έρως, η ελευθερία, η ανάγκη, ο θάνατος, η ψυχή και κρίση της, η δημιουργία του κόσμου και η ιδέα είναι τα θέματα του φιλοσοφικού πλατωνικού μύθου.

Η πλατωνική φιλοσοφία είναι δυϊστική, χωρίζοντας τον κόσμο σε μία υλική και μία ιδεατή σφαίρα ύπαρξης. Αυτό γίνεται με την εισαγωγή της θεωρίας των ιδεών, οι οποίες κατά τον Πλάτωνα είναι τα αιώνια αρχέτυπα των αισθητών, υλικών πραγμάτων, υπερβατικές φόρμες που γίνονται αντιληπτές μόνο με τη λογική και όχι με τις αισθήσεις. Τα αισθητά αντικείμενα τα θεωρεί κατώτερα, υλικά και φθαρτά είδωλα των ιδεών, οι οποίες τα μορφοποιούν. Έτσι π.χ. κάθε άλογο είναι υλικό στιγμιότυπο, ή αντανάκλαση, της άυλης ιδέας "άλογο", η οποία συγκεντρώνει τα αναλλοίωτα και κοινά χαρακτηριστικά όλων των αλόγων (αφηρημένες έννοιες όπως η δικαιοσύνη ή η ομορφιά έχουν επίσης τις δικές τους αρχετυπικές ιδέες). Ο Πλάτων λοιπόν αναγνωρίζει δύο διαφορετικούς κόσμους, τον αισθητό, ο οποίος διαρκώς μεταβάλλεται και βρίσκεται σε ασταμάτητη ροή, κατά τον Ηράκλειτο, και τον νοητό κόσμο, τον αναλλοίωτο, δηλαδή τις ιδέες, οι οποίες υπάρχουν σε τόπο επουράνιο. Αυτές είναι τα αρχέτυπα του ορατού κόσμου, τα αιώνια πρότυπα και υποδείγματα τα οποία συντηρούν τη μορφή των υποκείμενων υλικών σωμάτων. Πρόκειται δηλαδή για ένα δυϊστικό, ιεραρχικό μεταφυσικό σύστημα.
Ο Πλάτων ανέπτυξε συστηματικά τις διδασκαλίες του πυθαγορισμού, ευνοώντας όπως και ο Πυθαγόρας τα μαθηματικά, τα οποία έβλεπε ως "παράθυρο" στον κόσμο των ιδεών αφού ασχολούνται με άυλες και αναλλοίωτες έννοιες οι οποίες διαμορφώνουν τον κόσμο και ως μέσο προετοιμασίας για τη σωκρατική διαλεκτική. Κατηγορήθηκε ότι με τη θεωρία των ιδεών αποκάλυπτε "τα μυστικά των Μυστηρίων" στα οποία προφανώς ήταν μυημένος. Η γνωσιολογία του ήταν καθαρά ορθολογική, καθώς πίστευε ότι μόνο με τον νου μπορούν να προσεγγιστούν οι ιδέες και άρα η πραγματική, βαθύτερη φύση του κόσμου. Η εμπειρία των αισθήσεων για τον Πλάτωνα ήταν από αβέβαιη έως ψευδής, ενώ αντιθέτως η λογική διερεύνηση αποκάλυπτε έμφυτη γνώση, ενόραση των ανάλογων υπερβατικών ιδεών, η οποία προϋπήρχε με λανθάνουσα μορφή στον νου λόγω της θείας καταγωγής της ψυχής πριν την ενσάρκωση της. Αυτή η νοητική σύλληψη του λογικά αναγκαίου εκλαμβάνεται ως «ανάμνηση».[48][49] Υψηλότερη ιδέα θεωρούσε την ιδέα του Αγαθού (Ο,τι είναι ο ήλιος για τον αισθητό κόσμο τούτο είναι η ιδέα του αγαθού για το νοητό) από την οποία απέρρεαν όλες οι άλλες.
Στην ψυχή ο Πλάτωνας απέδειξε ότι δεν μπορεί να να παρομοιαστεί με την αρμονία απαντώντας στον συνδιαλεγόμενο Σιμμία [οὐ συγχωρῶ τῇ Σιμμίου ἀντιλήψει δοκεῖ γάρ μοι πᾶσι τούτοις πάνυ πολὺ διαφέρειν], αφού εναντιώνεται συχνά στα πάθη του σώματος και επίσης πως η ψυχή ως έννοια είναι ασυμβίβαστη με την έννοια του θανάτου και συνεπώς δεν εξαρτάται από το σώμα στο οποίο ενσαρκώνεται και υποστηρίζει, ότι τα σύνθετα μεταβάλλονται και διαλύονται, ενώ τα μη σύνθετα,[μονοειδὲς ὂν αὐτὸ καθ᾽ αὑτό, ὡσαύτως κατὰ ταὐτὰ ἔχει καὶ οὐδέποτε οὐδαμῇ οὐδαμῶς ἀλλοίωσιν οὐδεμίαν ἐνδέχεται] όπως η ψυχή, μένουν αναλλοίωτα και άφθαρτα. Με τη φράση που απευθύνει στο τέλος στον Κρίτωνα: «Μην αμελήσετε να εξοφλήσετε αυτό το χρέος»] να θυσιάσουν ένα κόκορα. Την υποχρέωση να θυσιάζουν κόκορα στον Ασκληπιό είχαν όσοι σώζονταν από μια αρρώστια και βρίσκονταν σε ανάρρωση. Για τον Σωκράτη, αρρώστια ήταν η επίγεια, γιατί η ψυχή του ήταν έγκλειστη στο σώμα. Ο θάνατος ήταν η ώρα της ανάρρωσης, επειδή απέδιδε στη ψυχή την ελευθερία και την αθανασία της [μετοίκηση ψυχής].
Η θεωρία του Πλάτωνος για τις ιδέες στην Πολιτεία: Ο Πλάτων μίλησε στην Πολιτεία για τον νοητό τόπο όπου υπάρχουν οι ιδέες (τα νοούμενα) και τον ορατό τόπο όπου υπάρχουν τα ορώμενα . Θεωρεί τον ήλιο έκγονον του αγαθού. Στη συνέχεια ορίζει την ιδέα του αγαθού ως υπερέχουσα όλων των ιδεών, δίνοντας έτσι μια ιεράρχηση των ιδεών, με ανώτερη όλων αυτήν του αγαθού: Η ιδέα του αγαθού είναι η αιτία της γνώσης και της αλήθειας. Όπως το φως και η όψη είναι ηλιοειδή αλλά όχι ο ήλιος, έτσι και η γνώση και η επιστήμη είναι αγαθοειδή αλλά όχι το ίδιο το αγαθό . Ακόμη αναφέρει ότι το αγαθό παρέχει σε όλα τα γιγνωσκόμενα (δηλαδή τις ιδέες) όχι μόνο τη δυνατότητα να γίνονται γνωστά, αλλά και την ίδια την ουσία και το είναι τους, καθώς το αγαθό είναι επέκεινα της ουσίας, υπερέχοντας αυτής κατά τη δύναμη]. Τέλος μιλά για την προσέγγιση των ιδεών μέσω της διαλεκτικής, αναφερόμενος σε δύο τμήματα του νοητού. Στο πρώτο τμήμα η ψυχή χρησιμοποιεί εικόνες και προχωρά στην αναζήτηση μέσω υποθέσεων, κατευθυνόμενη στο τέλος και όχι στην αρχή (στο αποτέλεσμα και όχι την αιτία). Στο δεύτερο τμήμα η ψυχή χωρίς εικόνες αλλά με τα είδη καθεαυτά οδηγείται στην ανυπόθετη αρχή . Στο πρώτο τμήμα αντιστοιχεί η νόησις, η επιστήμη του διαλέγεσθαι σχετικά με το όν και το νοητό, ενώ στο δεύτερο η διάνοια (η τέχνη των γεωμετρικών), κατώτερη από τη νόηση. Υπάρχουν ακόμη δύο τμήματα του νοητού, κατώτερα από τα προηγούμενα με αντίστοιχα παθήματα στην ψυχή, η πίστις και η εικασία

Τι  πίστευε ο Πλάτωνας σχετικά με την ψυχή;
 Ο Πλάτων  ήταν μαθητής του Σωκράτη. Το έργο του Πλάτωνα «Φαίδων» είναι ένας διάλογος που απεικονίζει τον θάνατο του Σωκράτη. Αυτός ο διάλογος υποτίθεται ότι έλαβε χώρα την τελευταία μέρα της ζωής του Σωκράτη, πριν αυτός  θανατωθεί πίνοντας το κώνειο. Όπως  γράφει η Wikipedia : «ένα από τα κύρια θέματα του Φαίδωνα είναι η ιδέα ότι η ψυχή είναι αθάνατη.» Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Φαίδων είναι ένα έργο που δείχνει τι ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας πίστευαν αναφορικά με το θέμα.
Παρατίθενται μερικά σχετικά  αποσπάσματα  (πηγή: http://classics.mit.edu/Plato/phaedo.html ):

`        «Η ψυχή φτιαγμένη σε απόλυτη συμφωνία με το θεϊκό, το αθάνατο, είναι αδύνατο να αλλάξει … φεύγοντας πηγαίνει στο καθαρό, στο αιώνιο στο αθάνατο, στο αναλλοίωτο, με το οποίο και είναι
εξοικειωμένη»

        «Η ψυχή της οποίας το απαράμιλλο χαρακτηριστικό είναι η ζωή δεν θα αποδεχτεί ποτέ το αντίθετο της ζωής, τον θάνατο. Έτσι η ψυχή παρουσιάζεται σαν αθάνατη, ανίκητη … Πιστεύουμε αλήθεια ότι υπάρχει θάνατος; Φυσικά. Και δεν είναι τίποτα άλλο από την χωρισμό της ψυχής από το σώμα. Και το να είναι κανείς νεκρός είναι ακριβώς το να είναι σ’ αυτή ακριβώς την κατάσταση του αποχωρισμού, όταν η ψυχή υπάρχει από μόνη της και ξεχωριστά από το σώμα, και το σώμα είναι μακριά από την ψυχή. Αυτό είναι θάνατος …. Ο θάνατος είναι λοιπόν απλά ο αποχωρισμός
της ψυχής από το σώμα »

 Παράθέτουμε:

Σωκράτης: “Χαρείτε και μην θρηνείτε με τον θάνατο μου… Όταν με κατεβάζεται στον τάφο μου, πείτε ότι θάβετε το σώμα μου μόνο και όχι την ψυχή μου”

Θα μπορούσε να λεχθεί ότι όλα τα παραπάνω αποτελούν μια άριστη περίληψη αυτών που σε γενικές γραμμές  δέχεται και ο μέσος Χριστιανός.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ο Σωκράτης
Ο Σωκράτης έζησε στην Αθήνα (το 470 π.Χ. ή 469 π.Χ. - 399 π.Χ.)
Ενδεικτικό της σημασίας του για την Αρχαία ελληνική φιλοσοφία είναι ότι όλοι οι Έλληνες φιλόσοφοι πριν από αυτόν ονομάστηκαν Προσωκρατικοί.

Ήταν γιος του Σωφρονίσκου και της Φαιναρέτης από το δήμο της Αλωπεκής.Παντρεύτηκε σε μεγάλη ηλικία την Ξανθίππη., O Πορφύριος μας πληροφορεί ότι ο Σωκράτης, όπως συνηθιζόταν στην αρχαία Αθήνα, ασχολήθηκε αρχικά με τη γλυπτική τέχνη, το επάγγελμα του πατέρα του, ο οποίος ήταν λιθοξόος, πριν το εγκαταλείψει «χάριν της παιδείας», όπως έγραψε αργότερα, ο Λουκιανός. Στα 17 του χρόνια γνώρισε το φιλόσοφο Αρχέλαο, που του μετέδωσε το πάθος για τη φιλοσοφία και τον έπεισε να αφιερωθεί σ' αυτήν. Μία πιο βαθιά ψυχολογική πλευρά του φανερώνει ο Πλάτωνας, που στην Απολογία του παρουσιάζει τον Σωκράτη να θεωρεί τη φιλοσοφική ενασχόληση ως θεία εντολή. Εδώ ο Σωκράτης μπορεί να χαρακτηριστεί ως Θεόπνευστος, καθώς αναφέρει το ισχυρό του ένστικτο, ως  μία εσωτερική παρόρμηση, να του υπαγορεύει ποιες πράξεις και ενασχολήσεις πρέπει να ακολουθήσει.Μάλιστα δήλωνε ότι, άκουγε μέσα του μία φωνή που τον εμπόδιζε να πράττει ό,τι δεν ήταν σωστό, την οποία φωνή ονόμαζε «δαιμόνιο»…………. σε αντίθεση με τους σοφιστές δεν έπαιρνε χρήματα από τους μαθητές του.Απέφευγε την εμπλοκή στην πολιτική ……. Μόνη εξαίρεση, όταν η πατρίδα τον καλούσε. ………… έλαβε μέρος σε τρεις εκστρατείες στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, στην πολιορκία της Ποτίδαιας, στο Δήλιο της Βοιωτίας το 424π.Χ. («ήμουν μαζί του στην υποχώρηση», λέει ο Λάχης στον ομώνυμο πλατωνικό διάλογο,«και αν όλοι ήταν σαν τον Σωκράτη, η πόλη μας ποτέ δε θα πάθαινε εκείνη τη συμφορά.») Το 422 π. Χ. στη μάχη της Αμφίπολης έσωσε τη ζωή του Αλκιβιάδη και έδειξε απίστευτη αντοχή στις κακουχίες, όπως περιγράφει ο ίδιος ο Αλκιβιάδης στο πλατωνικό Συμπόσιο. Το 406 π.Χ., στη δίκη των 10 Αθηναίων στρατηγών όταν συνέπεσε η «φυλή» στην οποία ανήκε να έχει την πρυτανεία, αρνήθηκε να υποκύψει στην απαίτηση να φέρει σε ψηφοφορία στην Εκκλησία του Δήμου μία παράνομη πρόταση - να δικαστούν ομαδικά και όχι ο καθένας ξεχωριστά, όπως όριζε ο νόμος οι στρατηγοί που είχαν κατηγορηθεί ότι δεν περισυνέλεξαν τους ναυαγούς κατά τη ναυμαχία στις Αργινούσες, κάτι απαράδεκτο νομικά στην αθηναϊκή δημοκρατία.  Το 404 π.Χ. με την ίδια τόλμη εναντιώθηκε στους Τριάκοντα τυράννους, όταν αρνήθηκε να συλλάβει έναν δημοκρατικό πολίτη, τον Λέοντα τον Σαλαμίνιο.

Ελεγε  ὁ δὲ ἀνεξέταστος βίος οὐ βιωτὸς ἀνθρώπῳ¨(Η ζωή που δεν εξετάζεται δεν αρμόζει σε άνθρωπο)


Ο Θάνατος του Σωκρατη
-«Τάδε ἐγράψατο καὶ ἀντωμόσατο Μέλητος Μελήτου Πιτθεύς Σωκράτη Σωφρονίσκου Ἀλωπεκῆθεν: ἀδικεῖ Σωκράτης, οὓς μὲν ἡ πόλις νομίζει θεοὺς οὐ νομίζων, ἕτερα δὲ δαιμόνια καινά εἰσηγούμενος• ἀδικεῖ δὲ καὶ τοὺς νέους διαφθείρων. Τίμημα θάνατος.»
Η μήνυση  κατά του Σωκράτη, έγινε απο τον ποιητή Μέλητο, καθώς και από το γνωστό πολιτικό και βυρσοδέψη Άνυτο και τον ρήτορα Λύκωνα. Το 399 π.Χ. ο φιλόσοφος βρέθηκε αντιμέτωπος με το Δικαστήριο της Ηλιαίας. Εκεί, διατυπώθηκαν εναντίον του κατηγορίες για ασέβεια προς τους θεούς και για διαφθορά των νέων. Ο φιλόσοφος καταδικάστηκε, με βάση την κατηγορία, σε θάνατο. Ως σκοπιμότητα της κατηγορίας θεωρήθηκε η διδασκαλία του, η οποία επιδρούσε στους νέους, και με τον φιλελευθερισμό που τον διέκρινε, θεωρήθηκε ανατρεπτικός. Ουσιαστικό κίνητρο, όμως, υπήρξε η αντιζηλία του με σημαντικούς άνδρες της εποχής. Ενώ ένας από τους βασικούς λόγους για κατηγορία του, στην πραγματικότητα ήταν ότι ένας από τους μαθητές του, και μάλιστα από τους πιο σημαντικούς, είχε πάρει μέρος στην εξουσία των τυράννων. Θα μπορούσε να πει κανείς πως η απόφαση του Δικαστηρίου ήταν νοθευμένη.
Στη διάρκεια της δίκης ο Σωκράτης έδειξε θάρρος, ενώ η αναγγελία της ποινής δεν κατάφερε να τον βγάλει από τη θεϊκή του αταραξία. Μετά την καταδίκη του παρέμεινε στο δεσμωτήριο 30 μέρες, γιατί ο νόμος απαγόρευε την εκτέλεση της θανατικής ποινής πριν από την επιστροφή του ιερού πλοίου από τις γιορτές της Δήλου. Από τον διάλογο του Πλάτωνα Κρίτων φαίνεται ότι ο Σωκράτης θα μπορούσε να σωθεί, αν ήθελε, αφού οι μαθητές του είχαν τη δυνατότητα να τον βοηθήσουν να αποδράσει. Ο Σωκράτης αρνήθηκε στηριζόμενος τις φιλοσοφικές απόψεις του και, ως νομοταγής πολίτης και αληθινός φιλόσοφος, περίμενε το θάνατο ειρηνικά και γαλήνια, και ήπιε το κώνειο, όπως πρόσταζε ο νόμος..


(Το Μάιο του 2012, πραγματοποιήθηκε εκ νέου η δίκη του Σωκράτη από Συμβούλους του Αρείου Πάγου και γνωστούς δικηγόρους και δικαστές, χρησιμοποιώντας τους νόμους της εποχής εκείνης, και ως αποτέλεσμα ο Σωκράτης αθωώθηκε για τις κατηγορίες τις οποίες έφερε).


Η φιλοσοφία του Σωκράτη.

Ο Σωκράτης, όπως και ο Πυθαγόρας, δεν άφησε κανένα σύγγραμμα. Γι' αυτό είναι πολύ δύσκολο να καθοριστεί ακριβώς το περιεχόμενο της φιλοσοφίας του και, πρακτικώς, ό,τι γνωρίζουμε για τον Σωκράτη προήλθε κυρίως από όσα έγραψαν οι μαθητές του σχετικά με αυτόν, καθώς και ορισμένους συγγραφείς που επικεντρώθηκαν στη μελέτη της προσωπικότητάς του. Κατά τον Σωκράτη ο Θεός δεν φιλοσοφεί, γιατί κατέχει τη σοφία, φιλοσοφεί όμως ο άνθρωπος, που η ύπαρξή του είναι πεπερασμένη.Στην εποχή του Σωκράτη έχουμε με τους Σοφιστές τη στροφή της φιλοσοφίας προς τον άνθρωπο και τη χρήσιμη αρετή, ενώ προηγουμένως το κύριο θέμα της φιλοσοφίας των προσωκρατικών ήταν η φύση. Βέβαια, οι Σοφιστές, ως μη φιλόσοφοι, δεν διείσδυσαν εις βάθος στη μελέτη της πραγματικής ουσίας του ανθρώπου, κάτι που ξεκίνησε με τον Σωκράτη, ο οποίος πρώτος θεώρησε την ψυχή ως την πραγματική ουσία του ανθρώπου και την αρετή ως αυτό που επιτρέπει την πλήρωση της ανθρώπινης φύσης μέσα από την αναζήτηση και βελτίωση της ψυχής. Ο Αριστοτέλης αναγνωρίζει αυτή τη στροφή του πνεύματος με τη φράση «ἐπὶ Σωκράτους δὲ [...], τὸ ζητεῖν τὰ περὶ φύσεως ἔληξε, περὶ δὲ τὴν χρήσιμον ἀρετὴν καἰ πολιτικὴν ἀπόκλιναν οἱ φιλοσοφοῦντες» (Περὶ ζῴων μορίων, 642 a 28 κ.εξ.)

Η Σωκρατική (μαιευτική) μέθοδος

        Η μαιευτική ήταν η μέθοδος, η οποία, σε συνδυασμό με τη χρήση της ειρωνείας, αποτελούσε χαρακτηριστικό της σωκρατικής διδασκαλίας. Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, ο Σωκράτης κατά τις συζητήσεις του, προσποιούμενος την πλήρη άγνοια για το θέμα που συζητούσε κάθε φορά, προσπαθούσε μέσα από ερωτήσεις να εκμαιεύσει την αλήθεια από τον συνομιλητή του.
Ουσιαστικά ο Σωκράτης επωμιζόταν το ρόλο της συνείδησης και μέσα από αυτή τη διαδικασία ερωταπαντήσεων δημιουργούσε ένα πνεύμα διαλόγου στη συζήτηση. Ο συνομιλητής λοιπόν απαντώντας σ' αυτές τις ερωτήσεις έφτανε σε ένα συμπέρασμα -στην αλήθεια για τον Σωκράτη- από μόνος του. Η μέθοδος ονομάστηκε μαιευτική διότι όπως η μαία (επάγγελμα που έκανε και η Φαιναρέτη, μητέρα του Σωκράτη) φέρνει στον κόσμο το νεογνό έτσι και ο Σωκράτης ή ο εκάστοτε συνομιλητής που παίρνει το ρόλο της συνείδησης εξάγει από τον συνομιλητή του την αλήθεια.



Η Διαλεκτική

Διαλεκτική, κατ' αρχήν σημαίνει 'διάλογος'. Πρόκειται, λοιπόν, για μία μορφή διαλόγου η οποία χρησιμοποιήθηκε από τον Σωκράτη και κατά την οποία, ο φιλόσοφος προσπαθούσε να οδηγήσει τον συνομιλητή του στην ανακάλυψη της βαθύτερης αλήθειας των πραγμάτων, αυτής που μένει ανεξάρτητη από περιστάσεις και συνθήκες. Στη συγκεκριμένη μέθοδο, ο Σωκράτης άφηνε τον συνομιλητή του να εκφράσει ελεύθερα την άποψή του σχετικά με το θέμα που συζητούσαν, θεωρώντας αρχικά, αυτή την άποψη ως ολοκληρωμένη και θεμελιωμένη. Στη συνέχεια, μέσα από τη διαδικασία ερωταπαντήσεων, δείχνει μέσω απλοϊκών παραδειγμάτων τις ακραίες συνέπειες των απόψεων αυτών, αποδεικνύοντας έτσι τη σαθρότητα των επιχειρημάτων τους. Οδηγεί, λοιπόν, τον συνομιλητή του, στην ανακάλυψη νέων συμπερασμάτων και νέων προσεγγίσεων της αλήθειας.

-------------------------------------------------------------------------------------------

.ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΦΑΙΔΩΝ

Ο εσχατολογικός μύθος

Κι΄ αφού αυτά τα πράγματα είναι όπως είπαμε, όταν οι πεθαμένοι φθάσουν στον τόπο, όπου φέρνει τον καθένα ο δαίμονάς του, πρώτα-πρώτα θα κρισολογηθούν και όσοι έζησαν καλά και όσια και όσοι όχι. Και εκείνοι που θα βρεθούν πως έζησαν στη μέση των δύο άλλων, αφού πορευθούν προς τον Αχέροντα, ανεβαίνουν στα οχήματα, που στέκουν εκεί έτοιμα γι΄αυτούς και φθάνουν με αυτά στη λίμνη. Η Αχερουσιάς λίμνη είναι για τους μεσαίους. Εκεί δίπλα δέχονται αυτοί την τιιμωρία και ο Κωκυτός και ο Πυριφλεγέθων για τους εγκληματίες, που το κακό τους θεραπεύεται κι ο Τάρταρος για τους ανίατους. Κι΄εκεί κατοικούν και γίνονται καθαροί και αφού ξεχρεώσουν τα αδικήματα, που τυχόν είχαν κάμει, απολυτρώνονται και για τα καλά τους έργα πάλιν αμείβονται κατά την αξία του ο καθένας. Εκείνοι  όμως που θα βρεθούν αγιάτρευτοι, γιατί τα αμαρτήματά τους είναι μεγάλα ή γιατί έχουν διαπράξει ιεροσυλίες πολλές και μεγάλες ή φόνους πολλούς άδικους και παράνομους, αυτούς η ανάλογη μοίρα τους ρίχνει στον Τάρταρο, οπούθε ποτέ πια δεν βγαίνουν έξω. Εκείνοι όμως που θα βρεθούν, πως έζησαν αρκετά όσια, αυτοί είναι δα που ελευθερώνονται απ΄ αυτούς εδώ τους τόπους και είναι σαν να ξεφυλακώνονται και φθάνουν επάνω στην καθαρή κατοικία και εγκατασταίνονται επάνω στα ύψη της γης. Απ΄ αυτούς πάλιν εκείνοι που με τη φιλοσοφία έγιναν αρκετά καθαροί ζούνε παντάπασι χωρίς σώματα σ΄ όλον τον άλλον καιρό και έρχονται σε κατοικίες ακόμα πιο όμορφες απ΄αυτές που ούτε εύκολο είναι να τις περιγράψει κανείς ούτε ο χρόνος είναι τώρα αρκετός.

Όλη αυτή η πολύπτυχη υπόγεια τοπογραφία δεν εξυπηρετεί εδώ κανένα επιστημονικό σκοπό. Είναι πλούσια επινόηση της φαντασίας και θέλει να δώσει υλική όψη στην εσχατολογία της άδικης ψυχής.

Το ευφρόσυνο κρασί
«“ὦ Σώκρατες”, ἔφη, (η φωνή στο επαναλαμβανόμενο όνειρο του Σωκράτη) “μουσικὴν ποίει καὶ ἐργάζου”» [60e].
Κι ο Κρίτων, αφού τόν άκουσε, έκανε νόημα στον υπηρέτη του που στεκόταν εκεί κοντά. Κι ο υπηρέτης βγήκε έξω κι αφού αργοπόρησε αρκετά, ήρθε φέρνοντας μαζί του αυτόν που ήταν να δώσει το δηλητήριο, φέρνοντας το τριμμένο μες σε κρασοπότηρο κι όταν είδε ο Σωκράτης τον άνθρωπο είπε: «Πάει καλά, καλέ μου άνθρωπε, μια κι εσύ ξέρεις απ΄ αυτά, τι πρέπει να κάνω;»
- «Τίποτε άλλο, είπε εκείνος, παρά φού το πιεις, να κάνεις βόλτες, ώσπου να νιώσεις βαριά τα σκέλη σου έπειτα να ξαπλώσεις κι έτσι αυτό θα κάνει τη δουλειά του». Και την ίδια στιγή πρόσφερε το ποτήρι στον Σωκράτη...
Κι αυτός το πήρε, Εχεκράτη, χωρίς καθόλου να τρομάζει και χωρίς ν΄αλλοιωθεί ούτε το χρώμα ούτε η έκφραση του προσώπου του, αλλά, όπως συνήθιζε, ρίχνοντας μια λοξή ματιά, σαν τον ταύρο, στον υπηρέτη, είπε: «Τι λες γι΄αυτό το ποτό, κάνει να χύσω λίγο απ΄αυτό για σπονδή σε κάποιο θεό ή όχι». Κι εκείνος αποκρίθηκε: «Σωκράτη, τόσο μόνο τρίβουμε, όσο είναι η κανονική δόση»
- Κατάλαβα, είπε αυτός• «αλλά, πιστεύω και επιτρέπεται και επιβάλλεται να κάνουμε ευχή στο θεό. η μετοίκηση από δω προς τον άλλο κόσμο να φέρει ευτυχία• αυτό εύχομαι λοιπόν εγώ κι έτσι ας γίνει».      
---------------------------------------------------------
(Ειδικότερα και αναλυτικότερα) Ο Πλάτων και η αθανασία τής ψυχής στον Φαίδωνα.

Το πλαίσιo:
Σωκράτης (470-399) Φαίδων περίπου 385.(προηγήθηκε  ίσως κατά τι, το Συμπόσιο)
Τα πρόσωπα   Σωκράτης,Εχεκράτης, Φαίδων,Κέβης,Σιμμίας,Κρίτων, ο υπηρέτης των ένδεκα. Ενας ακόμη μη κατονομαζόμενος.Ξανθίππη; (βουβό)
-------------------------------------------------------------------------------------------
Τα επιχειρήματα για  την Αθανασία της  ψυχής στον Φαίδωνα
Σχηματικώς-διαγραμματικώς-συνοπτικώς,με μια ανεπίτρεπτη αλλά εξανάγκης βραχύτητα ,(γιατί το επιβάλλει εκτός άλλων και ο σκοπός σημειώματος, όπως πιο κάτω θα λεχθεί) τα επιχειρήματα υπέρ της αανασίας της ψυχής,κατά τον Σωκράτη,είναι:

  Α-1.Το επιχείρημα των εναντίων.(70c-72e – 77επ.)

Καθώς υπάρχει αντίθεση μεταξύ ζωής και θανάτου,πρέπει να έχουμε δύο γενέσεις .Τον θάνατο και την αναζωή.Αλλά η πρώτη,ο θάνατος  οπωσδήποτε υπάρχει.Εάν δεν υπήρχε και  η δεύτερη, θα πρόκειται για την μοναδική εξαίρεση στον γενικά στην συνείδησή μας  νόμο των αντιθέτων.Επί πλέον αν δεν υπήρχε αναβίωση ο θάνατος θα είχε σκεπάσει τον κόσμο και ζωή δεν θα υπήρχε .Επομένως  ουδαμόθεν άλλοθεν γίνονται οι ζώντες ή εκ των τεθνεώτων(76δ--76)



2.-Το επιχείρημα τής  αναμνήσεως(72ε-77α--- 83 επ).

Σ’ αυτόν επικαλείται την θεωρία τής αναμνήσεως,που την θέλει  ως επιχείρημα για την αθανασία της ψυχής( δικό μου σελ.85-στ73a )Η θεωρία αυτή απαντά στο ερώτημα από πού κατέχουμε τη γνώση των άφθαρτων όντων, που δεν γίνονται ποτέ αντικείμενο τής αισθητηριακής εμπειρίας. Κάθε αναγκαία και γενικής ισχύος γνώση, κάθε γνώση δηλαδή που ο Καντ ονομάζει a priori γνώση, την αποκτά η ψυχή με το να θυμάται ό,τι αντίκρισε πριν από την είσοδό της στο σώμα.
Το επιχείρημα αυτό φέρεται να το προβάλλει ο Κέβης. Αφού ταυτίζεται η μάθηση με την ανάμνηση,τούτο  προυποθέτει ότι,  οι τωρινές αναμνήσεις προυποθέτουν προγενέστερη μάθηση,πράγμα που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ,κάπου προυπήρχαν οι ψυχές μας,όταν αποκτήσαμε τις γνώσεις που επαναφέρομε  στην παρούσα ζωή.
 Αλλά καθώς με το επιχείρημά του φέρεται να αποδεικνύει(λέγω φέρεται γιατί μπορεί να υπάρχει και άλλη εξήγηση) μόνο την προΰπαρξη της, εμφανίζεται ο Σιμμίας(77β) να προβάλλει δικαιολογημένη αντίρρηση. Ότι, δηλαδή η ψυχή μπορεί κάλλιστα να είναι προϋπάρχουσα, αλλά όταν χωρίζεται από το σώμα μπορεί να εξαφανίζεται και έτσι να παύει υπάρχουσα. Για να αντικρούσει την ένσταση αυτή,ο Πλάτων συνδέει την απόδειξη τής αναμνήσεως  με το επιχείρημα, των  εναντίων,δηλαδήή ότι , όλα γεννιούνται από το αντίθετό τους και άρα το ζωντανό γίνεται από το νεκρό και το νεκρό γίνεται από το ζωντανό. Λέγει ο Σω.   « κάθε τι πού έχει ζωή γίνεται από το  αποθαμένο .Διότι καθώς  υπάρχει  ψυχή και προηγου -μένως,έπειτα δε  έρχεται στη  ζωή  από τον θάνατο και γίνεται,πρέπει πάλι κατά την θεωρία των αντιθέτων  να επανέλθει εκ του θανάτου στη ζωή.»

Η θεωρία της αναμνήσεως επιτυγχάνει άρα δύο πράγματα: (1) Απαντά στο ερώτημα από πού κατέχουμε τη γνώση των άφθαρτων όντων, που δεν γίνονται ποτέ αντικείμενο της αισθητηριακής εμπειρίας. Κάθε αναγκαία και γενικής ισχύος γνώση, κάθε γνώση δηλαδή που ο Καντ ονομάζει a priori γνώση, την αποκτά η ψυχή με το να θυμάται ό,τι αντίκρισε πριν από την είσοδό της στο σώμα. Η προΰπαρξη της ψυχής είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένη με το είναι των ιδεών. Το ότι υπάρχουν αμετάβλητα όντα προκύπτει κατ’ ανάγκην από το γεγονός ότι κατέχουμε αναγκαίες και γενικής ισχύος γνώσεις. Αλλά απ’ αυτό προκύπτει πάλι ότι η ψυχή είναι προϋπάρχουσα (πρβ. επίσης Φαίδρος 249b6: μετεμψύχωση• η ψυχή μπορεί να δει την αλήθειαν).

Ανακεφαλαιωτικώς:
Η θεωρία της αναμνήσεως παρουσιάζεται στον Φαίδωνα επειδή θα αποτελέσει επιχείρημα για την αθανασία της ψυχής (73a). Εν τούτοις αποδεικνύει μόνο την προΰπαρξη της ψυχής. Γι’ αυτό είναι προσωρινά δικαιολογημένη η αντίρρηση (Σιμμίας, Φαίδ. 77b) ότι η ψυχή μπορεί κάλλιστα να είναι προϋπάρχουσα, αλλά όταν χωρίζεται από το σώμα μπορεί να εξαφανίζεται και έτσι να βρίσκει το τέλος της. Για να ανασκευάσει την αντίρρηση αυτή, ο Πλάτων συνδέει την απόδειξη της αναμνήσεως με το προηγούμενο επιχείρημα, ότι δηλαδή όλα γεννιούνται από το αντίθετό τους και άρα το ζωντανό γίνεται από το νεκρό και το νεκρό γίνεται από το ζωντανό. Το επιχείρημα της αναμνήσεως δείχνει ότι η ψυχή έχει ύπαρξη προτού εισέλθει στο σώμα, ότι άρα το ζωντανό γίνεται από το «νεκρό». Συνδεδεμένη με τη θεωρία της ανακύκλησης στη φύση, η ύπαρξη της ψυχής εξασφαλίζεται κάθε φορά για το χρονικό διάστημα που είναι χωρισμένη από το σώμα. Στην προΰπαρξη της ψυχής έχει προστεθεί η κατοπινή της ύπαρξη. Μοιάζει άρα να υφίσταται η απόδειξη της αθανασίας της ψυχής.


3.-Η  Ψυχή είναι αιώνια επειδή ομοιάζει και συγγενεύει με τα όντως όντα.(78β-80ε-  )

Το επιχείρημα αυτό,στηρίζεται στην  ιδεαλιστική διάκριση τού Πλάτωνα, σε «πράγματα» και «όντως όντα»Η διάκριση αυτή,υφίσταται και μέσα στον άνθρωπο,που αποτελείται από σώμα και ψυχή.Είναι ολοφάνερο, ότι, εκείνο που ομοιάζει και συγγενεύει με τα όντως όντα,είναι η ψυχή,ενώ το σώμα ομοιάζει και συγγενεύει με τα πράγματα.Τα όντως όντα  είναι ασύνθετα και δεν συλλαμβάνονται με τις αισθήσεις.Και εφόσον και το σώμα ακόμη δεν διαλύεται αμέσως με τον θάνατο, δεν είναι δυνατόν η ψυχή που συγγενεύει με την απόλυτη πραγματικότητα και με το θείον να μην είναι αιωνία και αθάνατη (  τούτων ούτως εχόντων αρ ουχί σώματι ταχύ διαλύεσθαι προσήκει ,ψυχή τε δε αύ το παράπαν αδιαλύτω είναι ή εγγύς τούτου;(80σε-80).


 4.- Αλλά ο Κέβης και ο Σιμμίας  δεν είχαν πεισθεί από τα όσα ο Σωκράτης είχε πεί.Υπεστήριξαν ότι,η αρχή τής αρμονίας,επιβάλλει να δεχθούμε,ότι είναι αδύνατο να προυπήρχε η ψυχή τού σώματος γιατί τούτο έρχεται σε αντίθεση με την αρχή αυτή(διατήρηση ιματίου από υφάντην και μετά τον θάναντό του ιματίου).Αλλά ο Σωκράτης μ΄έναν έξυπνο ελιγμό,αφετηριάζεται από τη θέση ότι, η αρχή τής αρμονίας είναι αντίθετη με την αρχή τής αναμνήσεως, και καλεί τον Σιμμία να εκλέξει ποια από τις δύο αρχές δέχεται.Ο Σιμμίας συνεπής προς όσα είχε δεχθεί προηγουμένως τάσσεται υπέρ τής αρχής τής αναμνήσως.Αλλά ο Σωκράτης δεν αρκείται στη νίκη αυτή. Θέλει να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τη θέση του προς αντίκρουση τής θεωρίας τής αρμονίας. Ετσι  υποστηρίζει  πρώτον  ότι, ενώ η αρμονία  ,εξαρτάται από τα στοιχεία  από τα οποία συνίσταται,  αντιθέτως η ψυχή ηγεμονεύει τού σώματος(πράγμα ναι μεν αναγκάζεται ν΄αποδειχθεί ο Σιμμίας  για ν΄αποφύγει επί πλέον αντιφάσεις,- είχε δεχθεί την θεωρία της αναμνήσεως και επομένως δεν θα μπορούσε να δεχθεί την αντίθετη προς αυτή θεωρία  τής αρμονίας-αλλά που δεν διεκδικεί αποδεικτική αξία.Κάποιος άλλος δεν θα δέχονταν ανεπιφυλάκτως ότι η  ψυχή ηγείται του σώματος) .Δεύτερον ότι,  στην αρμονία μπορούμε να διακρίνουμε διαβαθμίσεις, ενώ κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει με την ψυχή.Στη συνέχεια αντικρούοντας τον Κέβητα, επικαλείται την θεωρία των ιδεών που κατ΄αυτόν είναι οι τελικές αιτίες τού είναι και τού γίγνεσθαι  καταλήγοντας στο συμπέρασμα,που γι΄αυτόν αποδεικνύει την αθανασία τής ψυχής,ότι δεδομένου ότι σε ο,τιδήποτε που έρχεται η ψυχή,φέρει  αυτή μαζύ της τη ζωή,δηλαδή μέσα στη ψυχή, υπάρχει η Ιδέα τής ζωής ,δεν είναι δυνατόν η Ιδέα αυτή,να δεχθεί ποτέ το αντίθετο τής ζωής,δηλαδή το θάνατο.Με ισοδύναμη διατύπωση:Η ψυχή έρχεται κομίζουσα σε οτιδήποτε έρχεται  την ζωή,δηλαδή  χαρακτηριστικό τής ψυχής,κατηγόρημα τής ψυχής είναι η ζωή.Δεν νοείται ψυχή χωρίς την ενυπάρχουσα σ΄αυτή,Ιδέα τής ζωής,Ιδέα που την εξαναγκάζει να μην δεχθεί τίποτε το αντίθετο με τη ζωή.Και αντίθετο τής ζωής είναι ο θάνατος. Επομένως ως συμπέρασμα και λογικό επακόλουθο έχουμε ότι, οι ψυχές είναι αθάνατες και  καταλήγουν στον Αδη,όπου τις αναμένουν οι κρίσεις και κυρώσεις107δ-115α—δικό μου 187). Αλλά  το τελευταίο, καθώς και το θέμα τής μετενσάρκωσης ή μετεμψύχωσης  κείνται έξω από το στενό πλαίσιο που θέσαμε για  την αποψινή μας συγκέντρωση, σε σναφορά με τον Φαίδωνα.


Κριτική των επιχειρημάτων

Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει ο Σωκράτης είναι ίσως σωστό,ο συλλογισμός  όμως πάσχει.Εκτός άλλων πολλάκις εκκινεί από αυθαίρετες και μη αποδεικνυόμενες ,αφετηρίες.Σε άλλες περιπτώσεις περιπίπτει στο λογικό σφάλμα τής λήψεως του ζητουμένου,  ταυτίζοντας και αποδεχόμενος το ζητούμενο και αποδεικτέον ως αποδειχθέν. O  Wilamovitz αναφερόμενος στο επιχείρημα  των εναντίων  λέγει  « ότι το συμπέραμα αυτού τού κατ άναλογίαν συλλογισμού,(που ως γνωστόν είναι λογικώς ασθενέστατος) είναι το πολύ ότι η δύναμις της ζωής, που με τον θάνατο ελευθερώνεται μέσα από ένα συνδυασμό στοιχείων ,παρουσιάζεται πάλι μέσα σε άλλον συνδυασμό.Με τούτο όμως δεν αποδεικνύεται και η επιβίωση μιάς προσωπικής αμέριστης ψυχής.Οταν ο Πλάτων λέγει: εκ των τεθνεώτων  άρα τα ζώντα  και οι ζώντες , προσθέτει εις το συμπέρασμα  ως αποδεδειχθείσα  την αποδεικτέα θέση.»

Ένα άλλο στοιχείο που δημιουργεί σύγχυση:Ο Σωκράτης εμαφανίζεται  ότι, χρησιμοποιεί την καθαρά λογική.Αλλά την λογική αυτή ταυτίζει με ενέργεια της ψυχής.{¨  65 γ  62 «λογίζεται δε γε που τότε κάλλιστα ,όταν αυτή τούτων ουδέν παραλυπή»… -και  χωρις αμφιβολία  τότε ακριβώς συλλογίζεται άριστα (η ψυχή) όταν δεν ενολείται διόλου  από πουθενά }


Ταυτίζεται  έτσι η ψυχή με τη νόηση;--

 Μερικά λάθη στους συλλογισμούς του Σωκράτη,εντοπίστηκαν σε γενικές γραμμές.Το βασικό  όμως λάθος  συνίσταται ,στο ότι προσπαθεί με τη λογική να προσεγγίσει θέματα,που κείνται σαφώς  έξω από την  εμβέλεια τής νοήσεως. Εκτός άλλων δυσκολιών δεν  μπορούμε να ορίσουμε το αντικείμενο τής έρευνας μας Λ.χ.Τι  είναι ψυχή. Ποιά  η διαφορά της από  το πνεύμα,(για κείνους που τη δέχονται) Ποιά η διαφορά της από το νού; Πού εδράζονται όλα αυτά;Τι είναι η ζωή, ποιά η διαφορά,( αν υπάρχει) από τον άβιο κόσμο; Και οι δυσκολίες αυτές χρωματίζονται εντονώτερα, από   το περίφημο βάρος αποδείξεως,έτσι που  χαμένος εμφανίζεται εκείνος που υποστηρίζει την άποψη.(και δεν μπορεί να την αποδείξει)

Ο ίδιος ο Σωκράτης σε άλλο διάλογο τού Πλάτωνα ,τον Μένωνα,φαίνεται να μην μπορεί να λάβει θέση,στο θέμα  τής αθανασίας τής ψυχής. ( ρήση του΄Αντισθένη,ότι «αρχή σοφίας (ή παιδείας;)η των ονομάτων επίσκεψις.») Λέγει στον Μένωνα ότι πώς μπορούμε να μιλήσουμε για την αθανασία της ψυχής, όταν δεν γνωρίζουμε τί είναι η  ψυχή;.…….. ενώ και  η συναφής με την άποψη αυτή θέση του για την αισιόδοξη προοπτική  και βεβαιότητα,με την οποία αντιμετωπίζει τον θάνατο διαφέρει από την άποψη που  καταχωρείται   λ.χ.στην Απολογία ,(« αλλά γαρ ήδη ώρα απιέναι,εμοί μεν αποθανουμένω υμίν δε βιωσομένους οπότεροι δε ημών έρχονται ,επί άμεινον πράγμα,άδηλον παντί πλην ή τω Θεώ»)

Σε  προβλήματα όπως το εξεταζόμενο,τη θέση τους  έχουν η πίστη,οι βιωματικές καταστάσεις και ίσως ορισμένες άλλες καταστάσεις και φαινόμενα, από τα οποία  δειγματοληπτικώς αναφέρονται ένα ή δύο.

Επίσης.Στην Απολογία του Ξενοφώντα, φέρεται να δηλώνει ότι η ηλικία του είναι τέτοια,ώστε να είναι προτιμώτερος ο θάνατος,και ότι αυτόν τον θεωρεί ως ευμένεια των θεών.Φαίνεται δηλαδή να θεωρεί ευτυχία μια καταδίκη του στο θάνατο.
Παραθέτουμε απόσπασμα από το έργο του Ξενοφώντα στίχοι 1-9
Ξενοφώντος Απολογία Σωκράτους 1-9

 Σωκράτους δὲ ἄξιόν μοι δοκεῖ εἶναι μεμνῆσθαι καὶ ὡς
ἐπειδὴ ἐκλήθη εἰς τὴν δίκην ἐβουλεύσατο περί τε τῆς
ἀπολογίας καὶ τῆς τελευτῆς τοῦ βίου. γεγράφασι μὲν οὖν
περὶ τούτου καὶ ἄλλοι καὶ πάντες ἔτυχον τῆς μεγαληγορίας
αὐτοῦ• ᾧ καὶ δῆλον ὅτι τῷ ὄντι οὕτως ἐρρήθη ὑπὸ Σωκρά-
τους. ἀλλ’ ὅτι ἤδη ἑαυτῷ ἡγεῖτο αἱρετώτερον εἶναι τοῦ βίου
θάνατον, τοῦτο οὐ διεσαφήνισαν• ὥστε ἀφρονεστέρα αὐτοῦ
φαίνεται εἶναι ἡ μεγαληγορία.  Ἑρμογένης μέντοι ὁ Ἱππο-
νίκου ἑταῖρός τε ἦν αὐτῷ καὶ ἐξήγγειλε περὶ αὐτοῦ τοιαῦτα
ὥστε πρέπουσαν φαίνεσθαι τὴν μεγαληγορίαν αὐτοῦ τῇ
διανοίᾳ. ἐκεῖνος γὰρ ἔφη ὁρῶν αὐτὸν περὶ πάντων μᾶλλον
διαλεγόμενον ἢ περὶ τῆς δίκης εἰπεῖν•  Οὐκ ἐχρῆν μέντοι
σκοπεῖν, ὦ Σώκρατες, καὶ ὅ τι ἀπολογήσῃ; τὸν δὲ τὸ μὲν
πρῶτον ἀποκρίνασθαι• Οὐ γὰρ δοκῶ σοι ἀπολογεῖσθαι
μελετῶν διαβεβιωκέναι; ἐπεὶ δ’ αὐτὸν ἐρέσθαι• Πῶς; Ὅτι
οὐδὲν ἄδικον διαγεγένημαι ποιῶν• ἥνπερ νομίζω μελέτην εἶναι
καλλίστην ἀπολογίας.  ἐπεὶ δὲ αὐτὸν πάλιν λέγειν• Οὐχ ὁρᾷς
τὰ Ἀθηναίων δικαστήρια ὡς πολλάκις μὲν οὐδὲν ἀδικοῦντας
λόγῳ παραχθέντες ἀπέκτειναν, πολλάκις δὲ ἀδικοῦντας ἢ ἐκ
τοῦ λόγου οἰκτίσαντες ἢ ἐπιχαρίτως εἰπόντας ἀπέλυσαν;
Ἀλλὰ ναὶ μὰ Δία, φάναι αὐτόν, καὶ δὶς ἤδη ἐπιχειρήσαντός
μου σκοπεῖν περὶ τῆς ἀπολογίας ἐναντιοῦταί μοι τὸ δαιμόνιον.
 ὡς δὲ αὐτὸν εἰπεῖν• Θαυμαστὰ λέγεις, τὸν δ’ αὖ ἀποκρί-
νασθαι• Ἦ θαυμαστὸν νομίζεις εἰ καὶ τῷ θεῷ δοκεῖ ἐμὲ
βέλτιον εἶναι ἤδη τελευτᾶν; οὐκ οἶσθα ὅτι μέχρι μὲν τοῦδε
οὐδενὶ ἀνθρώπων ὑφείμην <ἂν> βέλτιον ἐμοῦ βεβιωκέναι;
ὅπερ γὰρ ἥδιστόν ἐστιν, ᾔδειν ὁσίως μοι καὶ δικαίως ἅπαντα
τὸν βίον βεβιωμένον• ὥστε ἰσχυρῶς ἀγάμενος ἐμαυτὸν ταὐτὰ
ηὕρισκον καὶ τοὺς ἐμοὶ συγγιγνομένους γιγνώσκοντας περὶ
ἐμοῦ.  νῦν δὲ εἰ ἔτι προβήσεται ἡ ἡλικία, οἶδ’ ὅτι ἀνάγκη
ἔσται τὰ τοῦ γήρως ἐπιτελεῖσθαι καὶ ὁρᾶν τε χεῖρον καὶ
ἀκούειν ἧττον καὶ δυσμαθέστερον εἶναι καὶ ὧν ἔμαθον
ἐπιλησμονέστερον. ἂν δὲ αἰσθάνωμαι χείρων γιγνόμενος
καὶ καταμέμφωμαι ἐμαυτόν, πῶς ἄν, εἰπεῖν, ἐγὼ ἔτι ἂν
ἡδέως βιοτεύοιμι;  ἴσως δέ τοι, φάναι αὐτόν, καὶ ὁ θεὸς δι’
εὐμένειαν προξενεῖ μοι οὐ μόνον τὸ ἐν καιρῷ τῆς ἡλικίας
καταλῦσαι τὸν βίον, ἀλλὰ καὶ τὸ ᾗ ῥᾷστα. ἂν γὰρ νῦν
κατακριθῇ μου, δῆλον ὅτι ἐξέσται μοι τῇ τελευτῇ χρῆσθαι
ἣ ῥᾴστη μὲν ὑπὸ τῶν τούτου ἐπιμεληθέντων κέκριται, ἀπρα-
γμονεστάτη δὲ τοῖς φίλοις, πλεῖστον δὲ πόθον ἐμποιοῦσα τῶν
τελευτώντων. ὅταν γὰρ ἄσχημον μὲν μηδὲν μηδὲ δυσχερὲς
ἐν ταῖς γνώμαις τῶν παρόντων καταλείπηταί <τις,> ὑγιὲς δὲ
τὸ σῶμα ἔχων καὶ τὴν ψυχὴν δυναμένην φιλοφρονεῖσθαι
ἀπομαραίνηται, πῶς οὐκ ἀνάγκη τοῦτον ποθεινὸν εἶναι;
 ὀρθῶς δὲ οἱ θεοὶ τότε μου ἠναντιοῦντο, φάναι αὐτόν, τῇ
τοῦ λόγου ἐπισκέψει ὅτε ἐδόκει ἡμῖν ζητητέα εἶναι ἐκ παντὸς
τρόπου τὰ ἀποφευκτικά. εἰ γὰρ τοῦτο διεπραξάμην, δῆλον
ὅτι ἡτοιμασάμην ἂν ἀντὶ τοῦ ἤδη λῆξαι τοῦ βίου ἢ νόσοις
ἀλγυνόμενος τελευτῆσαι ἢ γήρᾳ, εἰς ὃ πάντα τὰ χαλεπὰ
συρρεῖ καὶ μάλα ἔρημα τῶν εὐφροσυνῶν. [9] μὰ Δί’, εἰπεῖν
αὐτόν, ὦ Ἑρμόγενες, ἐγὼ ταῦτα οὐδὲ προθυμήσομαι, ἀλλ’
ὅσων νομίζω τετυχηκέναι καλῶν καὶ παρὰ θεῶν καὶ παρ’
ἀνθρώπων, καὶ ἣν ἐγὼ δόξαν ἔχω περὶ ἐμαυτοῦ, ταύτην
ἀναφαίνων εἰ βαρυνῶ τοὺς δικαστάς, αἱρήσομαι τελευτᾶν
μᾶλλον ἢ ἀνελευθέρως τὸ ζῆν ἔτι προσαιτῶν κερδᾶναι τὸν
πολὺ χείρω βίον ἀντὶ θανάτου.

  Ααξίζει να μνημονεύθεί η  στάση πού αποφάσισε να τηρήσει ο Σωκράτης, όταν παραπέμφθηκε σε δίκη, τόσο σχετικά με την απολογία όσο και με το θάνατο του. Και άλλοι βέβαια έχουν γράψει για το ζήτημα αυτό και όλοι έχουν αποδώσει τη μεγαληγορία του• πράγμα που φανερώνει ότι όντως έτσι μίλησε ο Σωκράτης. Aλλά ότι θεωρούσε προτιμότερο το θάνατο από τη ζωή του, αυτό δεν το διευκρίνισαν, με αποτέλεσμα η μεγαληγορία του να φαίνεται κάπως αστόχαστη. Ο Ερμογένης όμως του Ίππονίκου, ένας από τους φίλους του, μας έχει δώσει γι' αυτόν σχετικές πληροφορίες, ώστε ή μεγαληγορία του να φαίνεται σύμφωνη με τη σκέψη του. Καθώς τον έβλεπε, λέει, να μιλάει για τα πάντα έκτος από τη δίκη του,του είπε
, «Σωκράτηδεν έπρεπε άραγε να σκεφτείς και τι θα πεις στην απολογία σου;»
 Κι εκείνος αποκρίθηκε πρώτα «Δεν νομίζεις λοιπόν ότι έχω περάσει όλη τη ζωή μου μελετώντας την απολογία μου;»
 Κι όταν ο Ερμογένης τον ρώτησε «Πώς αυτό;»
«Επειδή», απάντησε, «στη ζωή μου όλη δεν έχω κάμει κανένα άδικο• κι αυτό νομίζω ότι είναι η καλύτερη μελέτη απολογίας». Και προσέθεσει «Δεν βλέπεις ότι τα αθηναϊκά δικαστήρια πολλές φορές έχουν θανατώσει αθώους, παραπλανημένα από τα λόγια τους, ενώ πολλές φορές έχουν απαλλάξει ενόχους είτε επειδή τα λόγια τους τους κίνησαν τον οίκτο είτε επειδή τους γοήτευσαν;» Και συνέχοισε«Και βέβαια το βλέπω και δυο φορές ήδη επιχείρησα να σκεφτώ την απολογία μου, αλλά το δαιμόνιο μου εναντιώνεται»
. Κι ότανο Ερμογένης  είπε «παράξενα είναι τα λόγια σου», ο Σωκράτης αποκρίθηκε «νομίζεις τάχα παράξενο που και ο θεός ακόμα θεωρεί ότι είναι προτιμότερο να πεθάνω τώρα; Δεν ξέρεις ότι ως σήμερα δεν έχω παραχωρήσει σε κανέναν το προνόμιο να έχει ζήσει καλύτερα από μένα; Και το πιο ευχάριστο, ήξερα ότι έχω ζήσει ολόκληρη τη ζωή μου με ευσέβεια και δικαιοσύνη  καμάρωνα λοιπόν τον εαυτό μου και έβρισκα ότι και οι σύντροφοι μου είχαν την ίδια γνώμη για μένα. Άλλα τώρα, αν προχωρήσω ακόμα σε ηλικία, ξέρω ότι κατ' ανάγκην θα υποστώ τα επακόλουθα των γηρατειών και θα βλέπω χειρότερα και θα ακούω λιγότερο και δυσκολότερα θα μαθαίνω και ευκολότερα θα ξεχνώ όσα έμαθα. Και αν αισθάνομαι ότι γίνομαι χειρότερος και ελεεινολογώ συνεχώς τον εαυτό μου, συνέχισε ο Σωκράτης, πως θα μπορώ πια να χαίρομαι τη ζωή μου; Ίσως μάλιστα, πρόσθεσε, ο θεός από ευμένεια φροντίζει να πεθάνω όχι μόνο στην κατάλληλη ηλικία, άλλα και με τον ευκολότερο δυνατό τρόπο. Γιατί αν τώρα καταδικαστώ, είναι φανερό ότι θα μου δοθεί ή δυνατότητα να λάβω το θάνατο που όχι μόνο έχει κριθεί από όσους έχουν ασχοληθεί με το θέμα ευκολότερος άλλα και στοιχίζει στους φίλους λιγότερες φροντίδες και μεγαλύτερο πόνο για το χαμό αυτών πού πεθαίνουν. Διότι, όταν κανείς δεν αφήνει τίποτε άσχημο ούτε δυσάρεστο στις σκέψεις των συντρόφων του και φεύγει από τη ζωή με το σώμα υγιές και την ψυχή γεμάτη φιλικά αισθήματα, πώς γίνεται να μην είναι οδυνηρή η στέρηση του; Σωστά λοιπόν, συνέχισε ο Σωκράτης, εναντιώνονταν οι θεοί στην προετοιμασία της απολογίας μου, τότε που πίστευα ότι έπρεπε να αναζητήσω με κάθε τρόπο τα μέσα για να αποφύγω την καταδίκη. Διότι αν το κατόρθωνα, είναι φανερό ότι θα ετοιμαζόμουν, αντί να τελειώσω τώρα αμέσως τη ζωή μου, να πεθάνω βασανιζόμενος ή από αρρώστιες ή από γηρατειά, πού είναι γεμάτα από όλα τα δυσάρεστα και δεν έχουν καμιά χαρά. Μα τον Δία, Ερμογένη, είπε, ποτέ δεν θα ευχόμουν στον εαυτό μου κάτι τέτοιο, αλλά όσα καλά πιστεύω πως μου χαρίστηκαν και από τους θεούς και από τους ανθρώπους καθώς και τη γνώμη που εγώ έχω για τον εαυτό μου, αυτά θα φανερώσω• κι αν με τον τρόπο αυτόν θα δυσαρεστήσω τους δικαστές, θα προτιμήσω μάλλον να πεθάνω παρά, ζητιανεύοντας δουλικά τη συνέχιση της ζωής, να κερδίσω, αντί για το θάνατο, μια ζωή πολύ χειρότερη του».
(Η άποψη του Σωκράτη,:  είναι  ότι είναι καλόν ότι  με το  θάνατο απελευθερώνεται η ψυχή από το σώμα, και ότι η ψυχή είναι αθάνατη,)

Η μεγάλη συνεισφορά του Σωκράτη

Αλλά όλα τα παραπάνω,( λογικά σφάλματα,αντιφάσεις κλπ.)… δεν μειώνουν την σημασία και  την προσφορά τού Σωκράτη και του Πλάτωνα.Καταρχάς ο Σωκράτης αν δεν εγκαινίασε μόνος του- υπήρχαν και οι σοφιστές- οπωσδήποτε εδραίωσε τη στροφή  της ανθρώπινης νόησης από τη φύση στον άνθρωπο.-πρόβλημς μρ φερεγγυότητα νόμων νοήσεως κλπ.΄ Ο Αριστοτέλης αναγνωρίζει αυτή τη στροφή του πνεύματος με τη φράση «ἐπὶ Σωκράτους δὲ [...], τὸ ζητεῖν τὰ περὶ φύσεως ἔληξε, περὶ δὲ τὴν χρήσιμον ἀρετὴν καἰ πολιτικὴν ἀπόκλιναν οἱ φιλοσοφοῦντες» (Περὶ ζῴων μορίων, 642 a 28 κ.εξ.)

.Αλλά δεν είναι μόνον αυτά.

-Καθιέρωσε  τη λογική ως τρόπο ανεύρεσης της αλήθειας(και αυτό βεβαίως ασχέτως της ορθότητας πάντοτε των συλλογισμών του)και ασχολήθηκε με τον Ανθρωπο

-Αναφέρθηκε στο έμφυτο ορισμένων  γνώσεων στον άνθρωπο





 Αναλυτικώτερα
  1.-Έχει ειδικότερα γραφεί  για τον Σωκράτη πως «κατέβασε τη φιλοσοφία από τα άστρα στη γη», διότι χάρη στη δική του προσωπικότητα οι φιλόσοφοι έπαψαν να ασχολούνται με τα φυσικά φαινόμενα και άρχισαν να ασχολούνται με τον ίδιο τον άνθρωπο και την κοινωνία του. Στην πραγματικότητα, πολλοί φιλόσοφοι πριν το Σωκράτη ασχολήθηκαν με τα πολιτικά προβλήματα, ενώ ο Δημόκριτος ασχολήθηκε και με ζητήματα ηθικής. Ωστόσο, ο Σωκράτης ήταν εκείνος που πραγματικά έστρεψε το φιλοσοφικό στοχασμό σε αυτά τα θέματα. Ο λόγος που τα σωκρατικά ενδιαφέροντα σημάδεψαν κατά τέτοιο τρόπο την ιστορία της φιλοσοφίας πρέπει να αναζητηθεί στον σωκρατικό τρόπο σκέψης, στο γεγονός δηλαδή πως ο Σωκράτης, δεν ενδιαφερόταν για τον ορθό τρόπο ζωής και δράσης είτε σε προσωπικό είτε σε κοινωνικό επίπεδο. Και αντίθετα από τους σοφιστές δεν ενδιαφέρθηκε γι αυτά για χρησιμοθηρικούς σκοπούς. Θέλησε λοιπόν να δημιουργήσει ένα στέρεο έδαφος πάνω στο οποίο θα μπορούσαν ύστερα να θεμελιωθούν οριστικά και αμετάκλητα οι έννοιες του καλού, της αρετής και της σοφίας. Όπως οι πρώτοι φιλόσοφοι λοιπόν αναζητούσαν την πρώτη αρχή της δημιουργίας, έτσι και ο Σωκράτης αναζήτησε την αρχή κάθε ηθικής έννοιας, που δεν επηρεάζεται από ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες αλλά ούτε από τη δυνατότητα της αντίληψης του κάθε ανθρώπου. Αναζήτησε δηλαδή το απόλυτο και απέρριψε το σχετικό, μελέτησε την ηθική ουσία και απέρριψε τα ηθικά φαινόμενα.

Ο Ανθρωπος   έχει έμφυτες γνωσεις.
2.-Ο Σωκράτης υπήρξε –ίσως- ο πρώτος που υπεστήριξε ότι ο άνθρωπος φέρει με την γεννησή του ορισμένες γνώσεις, άποψη που βρίσκουμε αργότερα,σε πολλούς.Παράδειγμα ο διάσημος γλωσσολόγος Νοαμ Τσόμσκυ με την άποψη του για Οικομενική γραμματική. .Ο Chomsky , επιφανής υποστηρικτής,τής θεωρίας τής ασυνέχειας, βλέπει την γλώσσα κυρίως ως έμφυτη  ανθρώπινη ιδιότητα βλέπει ενδιάθετο στο άνθρωπο τον γνωσσικό τομέα,ως τμήμα της βιολογικής καταγωγής τού είδους μας,( με την έννοια ότι δεν έχουμε την ειδική προδιάθεση  να κατακτήσουμε την γνώση των βιολογικών μας γονέων  αλλά να κατακτήσουμε  οποιανδήποτε ανθρώπινη γλώσσα  μάς παρουσιάζεται κατά την παιδική μας ηλικία)βλέπει την γνωσιακή κατάκτηση Ως την μετάβαση του νού κατά την γέννηση ,την αρχική γνωσιακή κατάσταση   στην σταθερή κατάσταση που ανταποκρίνετι στη γνώση της μ,ητρική γλώσσας  ενός φυσικού ομιλητή,και όχι, ως την tabula rasa των  εμπειριστικών  προτύπων ,αλλά ως ένα δομικώς πλούσιο σύστημα.  .Δέχεται συγκεκριμένως ότι η ανθρώπινη ικανόπτητα να παράγει και να κατανοεί ασύλληπτο για τον ανθρώπινο νού,αριθμό προτάσεων είναι έμφυτη,,μη συνειδητή,όπως συμβαίνει και με άλλες βιολογικές και γνωστικές ιδιότητες ,συνδέοντας για πρώτη φορά, τη γλώσσα με την ψυχολογία και τη βιολογία.Αντιθέτως οι  «  λειτουργικές» θεωρίες( functionalist theories) την βλέπουν ως σύστημα  κυρίως πολιτιστικό,που κτήθηκε μέσω κοινωνικής αλληλεπιδράσεως. Ο Chomsky προτείνει την άποψη,ότι, κάποια τυχαία,μετάλλαξη,συνέβη ίσως μετά από βομβαρδισμό κοσμικών ακτίνων,που αναδιοργάνωσε τον εγκέφαλο εμφυτεύοντας το όργανο τής γλώσσας, σε ένα κατά τα άλλα πρωτόγονο εγκέφαλο.Σ΄εκείνο         υς που δεν δέχονται την άποψη αυτή,ο Chomsky, απαντά,ότι,η θεωρία του μπορεί,να ευρίσκεται πλησιέστερα προς την πραγματικότητα,απ΄ό,τι άλλα παραμύθια, τα οποία μιλούν για εξελικτικές διαδικασίες,που περιλαμβάνουν  τη γλώσσα.("it may be closer to reality than many other fairy tales that are told about evolutionary processes, including language.")
 Κοντά στη θέση αυτή,βρίσκεται ο Jared Diamond .Δέχεται(ό.π.145) ως πιθανότερη εξήγηση, για το γεγονός των ομοιοτήτων που  παρουσιάζουν γλώσσες που αναπτύχθηκαν διαφορετικώς η μια από την άλλη,ότι οι άνθρωποι διαθέτουν  ένα κοινό γενετικό πρόγραμμα για την εκμάθηση  της γλώσσας κατά την παιδική ηλκικία,ότι υπάρχουν  στον άνθρωπο,γλωσσικές δομές γενετικώς προγραμματισμένες.
          Στο « ο Μωυσής και ο Μονοθεισμός»(ό.π.110) ο Freud,γράφει πώς ο συμβολισμός τής γλώσσας «φαίνεται βέβαια ως έμφυτος….και είναι ο ίδιος για όλους τους λαούς»  )
-

========================================


--Επιστήμονες σχετικά με την μεταθανάτια ζωή-ανάσταση.

 .1.- Βιβλίο  σχετικό με το θέμα είναι και αυτό που έγραψε ο   R.Moody, Life after life Στην εισαγωγή του διευκρινίζειι ότι, δεν θέλει με τα όσα παραθέτει ν΄αποδείξει ότι, υπάρχει ζωή  μετά το  θάνατο, ούτε ότι πιστεύει πώς μια απόδειξη γι΄αυτό είναι για την ώρα δυνατή.Περιορίζεται στο να παραθέσει αφηγήσεις ασθενών του,που έζησαν παραθανάτιες εμπειρίες(near death experienceς NDE)  και που είχαν κριθεί κλινικώς νεκροί, και εμφανίζουν  κοινά σημεία στις αφηγήσεις αυτές. Ετσι πολλοί μιλούν για ένα τούνελ στο άκρο του οποίου υπάρχει φώς,για πρόσωπα που συνήντησαν,για μια μεγάλη ευδαιμονία που έζησαν,για την απαλλαγή,όταν επέστρεψαν  από τον φόβο τού θανάτου,για την αίσθηση ότι, έβλεπαν από μακρυά το σώμα τους(που υποδηλώνει ίσως έξοδο στο αστρικό).Η  Elisabeth  Kubler-Ross,που  προλογίζει το βιβλίο,το θεωρεί,ως απόδειξη τού ότι ,ο θνήσκων ασθενής,εξακολουθεί να έχει συνείδηση τού περιβάλλοντός  του,και ότι, υπάρχει  ζωή μετά θάνατο.Όλα  αυτά βεβαίως δεν αποδεικνύουν την μετενσάρκωση,το ολιγώτερο όμως υπαινίσσονται,ότι, με τον θάνατο δεν τελειώνουν τα πάντα. Με  μεταγένεστερο βιβλίο του,ο R.Moody το  «The Last Laugh»,δημιούργησε σύγχυση σε μερικούς θαυμαστές του,ως προς τις προσωπικές του απόψεις  για τα φαινόμενα NDE .Και τούτο,γιατί(κρίθηκε ότι) στο δεύτερο αυτό βιβλίο του, γράφει,ότι τα όσα αναφέρει στο πρώτο του βιβλίο,δεν είναι γι΄αυτόν επαρκής απόδειξη για ζωή μετά τον θάνατο. Ο συγγραφέας  ενοχλήθηκε γιατί το έργο  του χρησιμοποιήθηκε από θρησκευτικούς φονταμεταλίστες, και γκουρού,για ενίσχυση των θέσεών τους.
Οι  πεποιθήσεις τού Moody  ως προς την NDE μπορούν να συνοψιστούν,στα παρακάτω,που έχουν ληφθεί,από μια συνέντευξη  του στον Jeffrey Mishlove
Παραθέτουμε:
«-Δεν με πειράζει να πώ,ότι μετά από συνομιλές με χίλια περίπου άτομα,που είχαν τις εμπειρίες αυτές έχω μεγάλη πεποίθηση,ότι υπάρχει κάτι μετά θάνατο.Πράγματι,πρέπει εντίμως να ομολογήσω,ότι δεν έχω καμία  απολύτως,αμφιβολία, ως προς το ότι,οι ασθενείς μου,είχαν μια ματιά στο υπερπέραν».

2.-Ο Robert Lanza ειδικός στην αναγεννητική ιατρική και επιστημονικός σύμβουλος τής Advanced Cell Technology Company,λέγει ότι, μπορεί να αποδείξει την ύπαρξη τής ψυχής.Πριν γίνει γνωστός για την εκτεταμένη έρευνά του στην οποία ασχολήθηκε με βλαστικά κύτταρα, ήταν επίσης γνωστός για πολλά επιτυχημένα πειράματα σχετικά με την κλωνοποίηση απειλούμενων ζωικών ειδών. Όχι πολύ καιρό πριν, ο επιστήμονας ενεπλάκη με τη φυσική, την κβαντομηχανική και αστροφυσική.(Ο Lanza αναφερόμενος στο Σύμπαν υποστηρίζει ότι, η δομή   οι νόμοι, οι δυνάμεις, και οι σταθερές του σύμπαντος φαίνεται να τελειοποιούν τη ζωή.)
 Ισχυρίζεται, επίσης, ότι ο χώρος και ο χρόνος δεν είναι αντικείμενα ή πράγματα, αλλά εργαλεία προς κατανόηση. Λέγει επίσης ότι κουβαλάμε το χώρο και το χρόνο μαζί μας όπως οι χελώνες, που σημαίνει ότι όταν το κέλυφος ξεκολλήσει (χώρος και χρόνος), θα εξακολουθούν να υπάρχουν.
``

3.-Η περίπτωση  τού Eben Alexander είναι ενδιαφέρουσα.Ο καθηγητής Eben Alexander είναι ο συγγραφέας του  βιβλίου  best seller «Απόδειξη Παραδείσου», ("Proof of Heaven"). Νευροχειρουργός τού Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, και ένας από τους εγκυρότερους πρώην σκεπτικιστές για την ζωή μετά τον θάνατο , ξύπνησε από κώμα 7 ημερών  μετά από βαριά βακτηριακή μηνιγγίτιδα,και μίλησε λέγοντας ότι... πήγε και ήρθε!.Σε μιά πολύκροτη εκπομπή τού ABC  που έσπασε σε θεαματικότητα κάθε ρεκόρ, περιέγραψε το Ταξίδι από το οποίο-πάντοτε κατά τα λεγόμενά του- επέστρεψε, λέγοντας ότι ,ήρθε από μακριά.Στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, στα «κεντρικά» τής Βοστόνης, με τους πιο έγκυρους τού κόσμου νευροχειρούργους και νευροψυχίατρους, μια ομάδα θεραπόντων,και  οι νοσοκόμες εξέταζαν το σώμα του ανοίγοντας τα βλέφαρα  του και φωτίζοντας τα μάτια του με τoν πιο εκτυφλωτικό φακό. Αλλ΄κανένας δεν ήταν εκεί(«Βut nobody was there¨»), ανέφεραν διαρκώς κάθε μέρα επί μία εβδομάδα στο επίσημο ιστορικό.Και ο ίδιος όμως  καθηγητής, από την ώρα που ξύπνησε, όπως και στην συνέντευξή του στο ABC, δηλώνει «Δεν Ήταν Εκεί».Το Ταξίδι που πήγε στον Παράδεισο, επιμένει ότι, ήταν αληθινό. Στο βιβλίο αυτό ισχυρίζεται πώς   απέδειξε, όταν επανήλθε στις αισθήσεις του - και τον πραγματικό χρόνο αυτής τής ζωής -, ότι, ο εγκέφαλος του δεν είχε καμία δυνατότητα ούτε να σκεφτεί, ούτε να ονειρευτεί, ούτε να θυμηθεί ή να σχηματίσει πλάνα και εικόνες, όπως αυτά που έφερε μαζί του γυρνώντας απ το κώμα!Υποστηρίζει τώρα, ότι, υπάρχουμε πέρα από το σώμα μας και γνωρίζουμε πέρα απ τον εγκέφαλο μας. Προτρέπει την σύγχρονη Επιστήμη να αλλάξει άποψη για την αντίληψή μας, και περιγράφει τον παράδεισο...«Δεν είχα γλώσσα, ούτε καμιά από τις γήινες αναμνήσεις μου. Δεν είχα αίσθηση τού σώματος μου καθόλου, αλλά βρέθηκα σε μια κατάφυτη κοιλάδα από μια άλλη διάσταση, αλλά υπερ - πραγματική. Από έναν κόσμο, πλουσίως υπερπραγματικό,( rich ultra-real world,) όπως λέει, μιάς Ασύλληπτα Σοφής Σύλληψης...».Συνεχίζει λέγοντας,ότι, ως καθηγητής νευροχειρουργικής τού πιο έγκυρου στο κόσμο Κέντρου Γνώσης τής Ιατρικής, τού Χάρβαρντ, που λόγω ειδικότητας είναι ο καθ'ύλην αρμόδιος να γνωρίζει τις λειτουργίες, τα όρια και τους μηχανισμούς κάθε νευρώνα τού ανθρώπινου εγκεφάλου, έχει ήδη αποδείξει με το παράδειγμα του, σε επιστημονικούς όρους ότι, η Εμπειρία και  η Ανάμνηση, με τις Εικόνες Ζωντανές αφότου ξύπνησε από το κώμα, είναι απολύτως αδύνατον να συνέβησαν σε ανθρώπινο εγκέφαλο με τόσο μολυσματική βακτηριακή μηνιγγίτιδα η οποία είχε εξαφανίσει, από τον δικό του εγκέφαλο, κάθε επίπεδο γλυκόζης!.Ο Δρ. Αλεξάντερ εξήγησε στην εκπομπή τού ABC το «περιστατικό τού εαυτού του», λέγοντας ότι, τα εγκεφαλογραφήματα έδειχναν απολύτως νεκρές τις περιοχές τού εγκεφάλου που προσδίδουν συνείδηση, σκέψη, μνήμη και κατανόηση: «..Γνωρίζω ότι, πολλοί θα το αποδώσουν σε παραίσθηση, αλλά εγώ επιστημονικά αποδεικνύω ότι, δεν ήταν ούτε όνειρο ούτε παραίσθηση, ούτε μυθοπλασίες, και προσωπικά γνωρίζω ότι Έχει συμβεί, αλλά Έξω από το Μυαλό μου».«...Οι παραισθήσεις, στις οποίες αποδίδαμε ως σκεπτικιστές την εξήγηση από τις περιγραφές ασθενών με Επιθανάτιες Εμπειρίες, απαιτούν την λειτουργία κάποιου ελάχιστου, βασικού αν μη τι άλλο, συγχρονισμού στο φλοιό του εγκεφάλου. Στη δική μου περίπτωση, τα επίπεδα τής γλυκόζης που με μια βακτηριακή μηνιγγίτιδα πέφτουν από 100 στο 80 – 60, και με μια επιθετική μηνιγγιτίδα φτάνουν στο 20, σε μένα είχαν φτάσει στο 1. Κανένας ασθενής δε θα θυμόταν τίποτα σ΄ αυτά τα επίπεδα, ούτε ο εγκέφαλος θα ήταν ικανός να τα παράξει».Στο πιο επιστημονικό Ταξίδι στο Παράδεισο που άκουσαν οι άνθρωποι ποτέ, ο δρ Αλεξάντερ περιγράφει: «Ήμουν μια κουκίδα Επίγνωσης χωρίς να κουβαλάω καμία από τις γήινες εμπειρίες μου, ούτε το σώμα μου. Στην αρχή, (πριν φτάσω στον Παράδεισο) βρέθηκα σε ένα κατασκότεινο περιβάλλον με κάποιου τύπου 'καλωδίωση'. Σαν να θυμάμαι ρίζες, και διακλαδώσεις, και εκεί νομίζω ότι, έμεινα για πολύ καιρό, θα έλεγα, για χρόνια».«... Ελευθερώθηκα από εκείνο το πανέμορφο σπειροειδές λευκό φως που εξέπεμπε μια απίστευτα συγκλονιστική μελωδία που με εισήγαγε στη Φωτεινή Κοιλάδα...»Σαν σκηνή από παιδικό παραμύθι ο Dr.Alexander θυμάται μια νεαρή γυναίκα να εμφανίζεται διάσπαρτα στον Χωροχρόνο (.. "να τσουλάει μπροστά του στον Χώρο και τον Χρόνο"..!) και χωρίς λόγια να του μιλά: «Με κοίταζε, και χωρίς καμία λέξη καταλάβαινα αμέσως ό,τι μού έλεγε, έπαιρνα το μήνυμα μόνο από το κοίταγμά της: ".. Είσαι αγάπη, είσαι εκλεκτός, δεν έχεις τίποτα να φοβάσαι..."Κι όμως ναι, ο τόσο αυστηρός ακαδημαϊκά καθηγητής τού Χάρβαρντ, θυμάται, και περιγράφει επιστημονικά στην μαρτυρία τής δικής του Επιθανάτιας Εμπειρίας, τη νεαρή γυναίκα να ίπταται πάνω σ ένα φτερό πεταλούδας!Ενδιαφέρον έχει η περιγραφή του Αλεξάντερ για τον Θεό.Τον αντιλήφθηκε μέσα από μια σφαίρα κρυστάλλινου φωτός«Ο Θεός....», λέει χαρακτηριστικά, «...ήταν μια απέραντη παρουσία αγάπης, ήταν το όλον τής αιωνιότητας και τής υπαρκτής συνείδησης. Αλλά ήταν αυτή η σφαίρα κρυστάλλινου φωτός ο απαραίτητος μετασχηματιστής, σαν ένας μεταφραστής που ήταν απαραίτητος για να υπάρξει το Άπλετο Φως του Θείου και Απίστευτου...»
Στα εξονυχιστικά τεστ αντιληπτότητας, μνήμης και κάθε άλλης εγκεφαλικής λειτουργίας που περίμεναν τον Δόκτορα όταν γύρισε από... το κώμα, - για τα γήινα -, τού έδειξαν, αμέσως μόλις ξύπνησε στην ΜΕΘ (και αυτό χαρακτηρίζεται επιστημονικά απρόβλεπτο, ή και θαύμα, γιατί δεν υπήρχαν πιθανότητες ο εγκέφαλός του να επανέλθει), και μια σειρά από φωτογραφίες γνωστών και άγνωστων στην ζωή του μέχρι πριν από το ατύχημα. Αναγνώρισε την βιολογική του αδελφή, - που ποτέ όσο ζούσε πριν στο νοσοκομείο δεν είχε συναντήσει γιατί ήταν υιοθετημένος -, στο πρόσωπο τής νεράιδας του απ τον Χωροχρόνο.Τώρα, με πλήρως αποκατεστημένη την λειτουτουργία τού εγκέφαλου του, - τόσο θεαματικά που σκίζουν πτυχία στο Χάρβαρντ !-, o Alexander προκαλεί, από το THINK - TANK τής Γνώσης για τον Άνθρωπο όπου βρίσκεται, την Επιστήμη, να αλλάξει κι αυτή με τη σειρά της, μυαλά!
«Είναι πια ξεκάθαρο για την Σύγχρονη Γνώση ότι, πρέπει να αναποδογυρίσουμε το πλάνο και να το δούμε από την άλλη πλευρά,» λέγει. «...Η συνειδητότητα υπάρχει σε μια πολύ πιο πλούσια μορφή , ελεύθερη και ανεξάρτητη από τον εγκέφαλο, γιατί πηγάζει από την συνείδηση των ψυχών μας οι οποίες είναι αιώνιες, και το γεγονός ότι, η Επίγνωση, η Συνείδηση, η Ψυχή, το Πνεύμα μας, δεν εξαρτώνται από την ύπαρξη τού εγκεφάλου στο φυσικό σύμπαν.Στην πραγματικότητα η συνειδητότητα απελευθερώνεται σε πολύ πιο πλούσια επίγνωση όταν είμαστε Εκτός...»

 Στην αφήγηση αυτή ασκήθηκε κριτική που εστιάζεται στα παρακάτω ,κατά τη γνώμη μου κρίσιμα,σημεία
-Τα περί συναντήσεως του γιατρού,με μια όμορφη κοπέλλααφαιρούν σοβαρότητα.
-Αμφισβητείται,ως αντιεπιστημονική, η άποψη ότι παρ’α την πλήρη  πάυση λειτουργίας τού εγκεφάλο,οι αναμνήσεις διατηρήθηκαν.. Όταν ο  δρ.Αλεξάντερ,ρωτήθηκε σχετικώς,απάντησε,ότι πιστεύει πώς,ο νούς μπορεί να υφίσταται ανεξάρτητα από τον εγκέφαλο,χωρίς να  είναι σε θέση να προσδιορίσει ΄πού.
- όπως απέδειξε ο  διάσημος νευρολόγοςOliver Sacks σ΄΄ένα βιβίο που εξέδωσε
το 2012, (Hallucinations (Knopf)) υπάρχουν πολλοί παράγοντες, που μπορούν να προκαλέσουν τέτοιες φανταστικές ψευδαισθήσεις.Ως παράδειγμα αναφέρονται σχετικά πειράματα,που διεξήγαηγε ο ελβετός νευολόγος Olaf Blanke
 Ειδικότερα η μηνιγγίτιδα μοπορεί να δημιουρ΄γη΄σει παρόμοιες κατάστάσει
( Στο Παράτημα παρατίθεται ολόκληρο το σχετικό κείμενμο)


4.- Ο F.Tippler , καθηγητής σε Πανεπιστήμιο τής Νέας Ορλεάνης,έχει ανάμεσα σ΄άλλα συγγράψει ένα βιβλίο με τον τίτλο «η Φυσική τής  Αθανασίας.»(« The physics of Immortality¨») Σ αυτό, δέχεται ,ότι, κάτω από ορισμένες προυποθέσες,όλα τα ζωντανά όντα  θα αναστηθούν. Κατά την άποψή του, την στιγμή που το Σύμπαν θα βυθισθεί, και  θα καταρρέει στον εαυτό του,στα τελευταία λεπτά τού χρόνου, που ο συγγραφέας  αποκαλεί το σημείο ωμέγα, η ανωμαλία χωρόχρονος,θα δημιουργήσει,μια δυναμική  υπολογισμού……με κατάληξη ότι,  όλα τα πνεύματα και τα σώματα θ΄αναστηθούν.  Αναφερόμενος στον Θερμικό θάνατο του Σύμπαντος λέγει ,(.o.π.σελ.66 ,71,επ.) ότι, στην πραγματικότητα δεν ακολουθεί τον δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής,δεδομένου ότι, ισχύει μόνον αν: 1) η παγκόσμια  θερμοκρασία είναι πολύ μακρυά από το μηδέν και 2)αν η διαθέσιμη ενέργεια είναι πεπερασμένη και ότι, καμία από τις δύο αυτές προυποθέσεις δεν είναι αληθής.Ετσι κατά τον ίδιο,ο θερμικός θάνατος δεν είναι αναπόφευκτος δεδομένου ότι η πηγή τής ελεύθερης ενέργειας   τείνει προς το άπειρο («The Heat death does  really follow from the second law of Thermodynamics.The heat Death occurs only if 1) the universal temperature is bounded below away from zero, and 2) if the available energy is finite…..neither of these assumptions is true.……..the Heat death is not inevitable……………. .The source of free energy diverges to infinity,)
Την άποψη του για ανάσταση  την στηρίζει όχι σε θεολογικές  ή μεταφυσικές παραδοχές,αλλά στην φυσική.Στην πρώτη σελίδα τού βιβλίου του διαβάζουμε την ακόλουθη αφιέρωση.¨ «Σ’αυτούς……που πέθαναν με την ελπίδα μιάς παγκόσμιας ανάστασης και των οποίων η ελπίδα ,όπως θα αποδείξω στο βιβλίο μου,θα εκπληρωθεί  όταν θα πλησιάζει το τέλος του χρόνου»“ .(To…………….who died in the hope of the Universal Resurrection,and whose hope,as I shall show in this book,will be fulfilled near the end of Time”)  
 .Ο συγγραφέας ,θεωρεί ότι, συνιστά απλή σύμπτωση η αναλογία και ομοιότητα που υπάρχει ανάμεσα στην θεωρία του και την έννοια τής μετενσάρκωσης.

Η θεωρία του υπονοεί ότι ο θάνατος τής συνείδησης απλά δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνο μια σκέψη, επειδή οι άνθρωποι ταυτίζονται με το σώμα τους.
Πιστεύει ότι, το σώμα πρόκειται να χαθεί, αργά ή γρήγορα, όταν σκέφτεται η συνείδησή τους ότι θα εξαφανιστεί,ότι καθώς το σώμα παράγει συνείδηση,  η συνείδηση δεν πεθαίνει όταν πεθαίνει το σώμα.,ότι, το σώμα λαμβάνει συνείδηση με τον ίδιο τρόπο που ένα κουτί με καλώδια λαμβάνει δορυφορικά σήματα,και επομένως  η συνείδηση δεν τελειώνει στο θάνατο του φυσικού οχήματος,ότι,στην πραγματικότητα, υπάρχει συνείδηση έξω από τους περιορισμούς του χρόνου και του χώρου και ότι,είναι δυνατόν  να βρίσκεται οπουδήποτε: στο ανθρώπινο σώμα και έξω από αυτό.
=================================

Ο  ΘΑΝΑΤΟΣ
 -Οι Δανέζης-Θεοδοσίου («Η Κοσμολογία τής Νόησης» Δίαυλος 2003  σελ.212 επ.) γράφουν «Το τελικό βέβαια ερώτημα είναι: «τί είναι ο θάνατος: μπορούμε να διακρίνουμε δύο ακραία είδη θανάτων, αν συναρτήσουμε τον υλικό θάνατο με την αισθητή εξαφάνιση τής ύλης.
       Στην πρώτη περίπτωση, αν η ενεργειακή πυκνότητα μιας υλικής υπόστασης μικρύνει υπερβολικά, αν δηλαδή η καμπυλότητα τού χώρου που καταλαμβάνει η υλική αυτή ύπαρξη τείνει στο μηδέν, τότε θα ξαναγίνει απλός μη καμπυλωμένος χώρος .Η ύλη θα έχει φθαρεί, θα έχει πεθάνει, θα βρίσκεται δηλαδή εκτός εποπτείας των ανθρώπινων αισθήσεων. Προκειμένου η ύλη να  ξαναπάρει αισθητή υπόσταση θα πρέπει κάποιο αίτιο να την ξανακαμπυλώσει, να τής δώσει δηλαδή και πάλι κάποια μετρούμενη ενεργειακή υπόσταση.
        Στη δεύτερη περίπτωση, αν η ενεργειακή πυκνότητα μεγαλώνει συνεχώς, σημαίνει ότι, ο χώρος γύρω της καμπύλώνεται μέχρι το σημείο που θα ξεπεράσει κάποια όρια και θα γινει αόρατη από τις ανθρώπινες αισθήσεις. Αυτό θα συμβεί εφόσον η  περιοχή αυτή θα έχει μετουσιωθεί σε μια καθαρή τετραδιάστατη κατάσταση, που θα βρίσκεται εκτός των δυνατοτήτων τής ανθρώπινης βιολογίας. Βεβαίως, εκτός των δύο προηγουμένων. ακραίων περιπτώσεων υλικού θανάτου υπάρχουν και ενδιάμεσες περιπτώσεις, όπου η ενεργειακή πυκνότητα μεταβάλλεται συνεχώς μέχρι ενός ορίου, μέχρι εκεί δηλαδή που διάφορα γεγονότα, οδηγούν στη διαδικασία τής  φθοράς της…………..θάνατος  σημαίνει το πέρασμα από το μη υπάρχον αλλά αισθητό, στο μη αισθητό αλλά υπάρχον.Είναι μια αλλαγή κατάστασης και όχι η κατάργηση τής ίδιας κατάστασης…..Μέσα στο κόσμο των ανθρώπινων ψευδαισθήσεων, αυτό που θεωρούμε ως γέννηση ,εξέλιξη ή θάνατο,δεν είναι παρά μια διαδικασία εμφάνισης,εξέλιξης και φθοράς τής ύλης» =============================================-
   2.-Πέρα απ΄αυτό:.  Ο υδροβιολόγος,Γουώλτερ Στάρκ έλεγε-πριν από πολλά χρόνια,--και δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν η υπόθεσή του  επιβεβαιώθηκε—ότι, ήθελε να ερευνήσει την πιθανότητα ότι, τα ψάρια τού καθαρού αλμυρού νερού,δεν φαίνεται να πεθαίνουν ποτέ από φυσικά αίτια  και ότι, στην πραγματικόπτητα ίσως είναι είναι αθάνατα.

3,Αντιγράφω από το διαδίκτυο:
Σχεδόν όλα τα ζώα που επιβιώνουν τους εξωτερικούς κινδύνους για τη βιολογική τους λειτουργία τελικά πεθαίνουν από το γήρας. Η μόνη γνωστή εξαίρεση είναι η μέδουσα nutricula Turritopsis, η οποία πιστεύεται ότι, είναι αθάνατη, καθώς είναι σε θέση να επιστρέψει από ένα προχωρημένο στάδιο της ζωής της σε ένα πιο πρόωρο



ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

1α.Η αθανασία τής ψυχής δεν αποδεικνύται επιστημονικώς.Εχουν προταθεί ψυχολογικές ερμηνείες,όπως ο φόβος του θανάτου,το αίσθημα μιάς μοναξιάς συνδυζόμενο με μιά έννοια αιωνιότας όπως το Σύμπαν  κλπ.
  β.Για την αθανασία τής ψυχής δεν υπάρχει ομοφωνία ακόμη και στο δογματικό -θεολογικό επίπεδο.(Υπάρχουν διαφορετικές  προσεγγίσεις).

2.Η φύση, όπως τη βλέπουμε ,και της οποίας τμήμα είναι ο άνθρωπος,δεν ευνοεί τήν έννοια  της επιβίωσης.(Γίνεται επίκληση εξαιρέσεων μη γενικώς αποδεκτών),Ο θάνατος είναι χαρακτηριστικό τού ζωντανού και παρά την έλλειψη σχετικής πειστικής και καθιερωθείσας ερμηνείας για τον μηχανισμό του θανάτου.



Μπορεί να αντιπαρατηρηθεί ότι ο άνθρωπος υπερβαίνει τη φύση.



3.ΑΝ η αθανασία της ψυχής υφίσταται προβάλλει η σκέψη,μήπως  η επιβίωση αυτή συνιστά συνέχιση τής ζωής  σε άλλο,μη φυσικό επίπεδο.Στο πνευματικό,

4.Ο άνθρωπος πρέπει να πορεύεται,σύμφωνα μ΄ αυτό που νομίζει ορθό,και σύμφωνα με την αποστολή που νομίζει ότι έχει στη γή,προσπαθώντας να βρεί και να υπηρετήσει τον λόγο υπάρξεώς του.Το μετά θάνατο δεν πρέπει να τον αποσχολεί.Η τουλάχιστον να τον απασχολεί  για ένα μόνον λόγο.

Οτι, δεν πρέπει να σπαταλήσει άσκοπα  τη ζωή του.

Πρέπει να αξιοποιεί  κάθε στιγμή.("Μιά αστραπή είναι η ζωή,μα προλαβαίνουμε,"είπε ο Καζαντζάκης)
             


                        Γ.Α.ΚΟΥΚΟΥΒΙΝΟΣ






















----