Η ΘΥΣΙΑ

 ΠΡΟ-ΠΡΟ ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟ ΣΥΝΕΧΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ

   Σχεδόν σε κάθε «εργασίỨμου,προτάσσω την ίδια εισαγωγή,γιατί   κατά την γνώμη μου, ταιριάζει(δυστυχώς) σε  όλες. Ετσι και στο πόνημά μου αυτό αισθάνομαι την ανάγκη να προτάξω και πάλι σχεδόν τα ίδια.

Ξέρω-το εννοώ- ότι,όσα γράφονται πιό κάτω,(και που  συνεχώς συμπληρώνω και διορθώνω) απέχουν όχι απλώς από το τέλειο, το πλήρες,(και το οριστικό τουλάχιστον για μένα)αλλά και από αυτό που θα ήθελα και εγώ.Εκτός άλλων,η κατανομή τής ύλης είναι ελαφρώς απαράδεκτη.Δεν έχω όμως  τον χρόνο(και την ικανότητα;) να συμπληρώσω,να διορθώσω,να ταξινομήσω ,να καταλήξω.Τα γράφω  λοιπόν έτσι ,με την προσδοκία,ότι, ίσως,αποτελέσουν εφαλτήριο,για κάποιον που θα θελήσει να  σταθεί πάνω στα στοιχεία,και στις σκέψεις που τα πλαισιώνουν ,να προχωρήσει,και να θέσει τα δικά του πλέον συμπεράσματα,  τις δικές του σκέψεις στην ομάδα,στην οποία κατά μεγάλο μέρος,οφείλω τη προσπάθεια μου αυτή.και τής οποίας,την αγάπη και επιείκεια  προεξοφλώ, και να ολοκληρώσει την προσπάθειά μου   ώστε αυτή  να πλησιάσει στο τέλειο,τόσο από πλευράς περιεχομένου-ουσίας όσο και από πλευράς  μορφής ,αλλά και προβληματισμού με όλες τις δυνατές προεκτάσεις.

   Τα  λίγα και ελλιπέστατα αυτά στοιχεία ,όπως τα έχω συλλέξει, έτσι,χύδην,αλλά συγκεντρωμένα , θάταν κρίμα να  μείνουν  αδιάβαστα, να πάν χαμένα. Όπως και κρίμα θάταν να πάν χαμένα και « ανεκμετάλλευτα» όσα ακούστηκαν στην ομάδα.Ολοι μας,πέρα από κάθε ματαιοδοξία  οφείλουμε,να δίνουμε « το κατά δύναμη»(Και ασφαλώς σε όλους τους τομείς). Χωρίς σκέψη ότι, θα θιγεί ο εαυτός  μας με την αποκάλυψη των πολλών ατελειών.

Ειδική αναφορά στις αντιφατικές απόψεις πού καταγράφονται:Κρίθηκε ότι, στοιχειώδης αμεροληψία και αντικειμενικότητα, επέβαλλε να εκτεθούν όλες (: για την ακρίβεια οι περισσότερες),με συντομία και  τα υπόλοιπα να αφεθούν στην  κρίση τού αναγνώστη. Και με την ευκαιρία: Ας μην ξεχνάμε πώς η σκέψη ,η στάση μας,εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό,από το ¨φορτίο(όχι με απαξιωτική κατ΄ανάγκη έννοια),με το οποίο ερχόμαστε στη ζωή,(περιβάλλον,παραδόσεις,ψυχοσωματική συγκρότηση  και τόσα άλλα) Αναρωτιέμαι: Υπάρχει άραγε κάτι απολύτως δικό μας;

Το θέμα επιλέχτηκε γιατί κρίθηκε ότι,βοηθά στην κατανόηση τής ανθρώπινης συμπεριφοράς   και  όλως εμμέσως και υπαινικτικώς  στην υπόδειξη τού ποία πρέπει να είναι αυτή , καθώς επίσης και  στην  αυτογνωσία , και τέλος στην θέση ενός βασικού ερωτήματος: Ποιά πρέπει να είναι η θέση  , αποστολή και ευθύνη  τού Ανθρώπου στη κοινωνία και ίσως…..γιατί όχι; και στο Σύμπαν.

                   H  ΘΥΣΙΑ-ΑΥΤΟΘΥΣΙΑ

Νοεμ.2014

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

    1.-R.K.Yerkes “ Le Sacrifice” Payot,1955

    2.-« Τυπικό» 18ο Α.Κ.Α.Σ.Τ.

    3.-Εγκλυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς-Μπριτάννικα»

    4.-Ernst Mayer « Τι είναι η εξέλιξη» Κάτοπτρο  2005. Πρώτη αμερικανική  Έκδοση  2001.-

           5.- Arthur Koestler «Ένα φάντασμα στη μηχανή» Χατζηνικολή 1977(The Ghost in the Machine-1967)

  6.-Amotz – Avishag Zahari “Η Αρχή της Μειονεξίας” Καστανιώτης 1998( The Handicap principle 1997)

  7.-Ε.Π.Παπανούτσος « Πρακτική φιλοσοφία « Δωδώνη 1973

  8.-Πλάτωνος « Συμπόσιον»

  9.-Ιάσων Ευαγγέλου « Ανθρωπιστική Ηθική» Σαββάλας 1996

  10.Alice Bailey "LesTravaux d 'Hercule' Association Luciw Trust:1990
`11.-Κ.Κριμπάς «Κοινωνιοβιολογία» Κάτοπτρο 2007.
  12.Alain "Préliminaires a  la Mythologie"Paul Hartmann 1951

-«Με Την Αυτοθυσία Κερδίζουμε Τον Εαυτό Μας, Το Εγώ Μας. Γιατί Μόνο Αυτό Που Δίνουμε Το Έχουμε.»

                                                C. JUNG

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ-ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ-ΓΕΝΙΚΑ

  Κατά μία άποψη, η ετυμολογική προσέγγιση τής λέξης,συνδέεται με την   προσφορά προς τους Θεούς.Κατά την άποψη αυτή, η ρίζα τής λέξεως θυσία,ΘΥ,σημαίνει καπνός,ΘΥΕΙΝ,σημαίνει παράγω καπνό,και ΘΕΟΙ, είναι εκείνοι που δέχονται τον καπνό,που δέχονται την προσφορά. Ανοίγει επομένως κατά την άποψη αυτή,την οποία ευνοεί η  ετυμολογία, η θυσία, ένα δίαυλο επικοινωνίας ανάμεσα στον Ανθρωπο και τους Θεούς,τους οποίους ο άνθρωπος ικετεύει ,εξευμενίζει,ή ευχαριστεί, ή με τους οποίους επιδιώκει την  επικοινωνία ή και την   Ενωση. (Η ένωση αυτή,η επικοινωνία ανθρώπου-Θεού, για μερικούς  επιτυγχάνεται  και με τον κοινό δείπνο, μιά συνεστίαση στην οποία συμμετέ χουν και οι Θεοί).

  Κατά την   Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα,  η λέξη θυσία  προέρχεται από το θύω,  από την ΙΕ ρίζα dheu « διασκορπίζω,στροβιλίζω» και συνδέεται με το λατ.suf-fio,  ¨ « υποκαίω θυμιώ» Υποστηρίζεται επίσης,σχέση και με το αρχ.ινδικό dhumam και το αρχ.σλαβικό,dymu ,όλα συνδεόμενα  με την έννοια- σημασία καπνός.Αρχικώς το θύω πρέπει να εσήμαινε καπνίζω.

Στα αγγλικά και γαλλικά,η αντίστοιχη λέξη είναι sacrifice. Στα λατινικά sacrificium.Προέρχεται ,όπως και αρκετές άλλες  λέξεις από την ίδια ρίζα sac που ήθελε να εκφράσει την σχέση μεταξύ ορισμένων απρόσιτων και αόρατων δυνάμεων τού Καλού και τού Κακού,από τις οποίες ο πρωτόγονος Ανθρωπος έννοιωθε περιστοιχιζόμενος,

Υπόψη ότι, το θύω έχει και άλλη έννοια,συνδεόμενο με πνοή ανέμου.

Ειδικότερα για την αυτοθυσία,στην καθημερινή γλώσσα ,η πιο ίσως διαδεδομένη άποψη,  την θέλει ,ως μια προσφορά  ανιδιοτελή, χωρίς,προσδοκώμενο  αντάλλαγμα .Σε κάθε άλλη περίπτωση που η προσφορά αυτή,συνδέεται τουλάχιστο συνειδητά ή όχι, έμμεσα ή άμεσα,μερικώς ή ολικώς, με αντιπαροχή(:ανταποδοτική προσφορά),δεν μπορεί,από την άποψη πάντα αυτή, να γίνει λόγος για αυτοθυσία. Στην αυτοθυσία ο θυσιαζόμενος  εμφανίζεται ενδιαφερόμενος μόνον για τον άλλο ή τους άλλους. H  αυτοθυσία δηλαδή εμφανίζεται ως μια ηθική ή υλική  απώλεια χάριν ενός ανώτερου και ευγενικού σκοπού.Ετσι η καθαρή αυτή εικόνα και θέση,θολώνεται στην περίπτωση που η εμφανιζόμενη ως αυτοθυσία πράξη,εξυπηρετεί τελικώς τον θυσιαζόμενο, ή και τον θυσιαζό μενο, τού οποίου  προεκτείνει και  θεραπεύει το εγώ ,  ή στην περίπτωση που βοηθά στην διατήρηση τού είδους, θέμα που στοιχειωδώς αντιμε τωπίζεται και σχετίζεται με όσα πιο κάτω γράφονται. 

 Η θυσία οδηγεί στον πόνο,συνδέεται με τον πόνο,και ο πόνος από μια πλευρά είναι κακό. Γιατί ο άνθρωπος  που έχει χρέος να συντηρεί τον εαυτό του ,είναι λογικό να μην θέλει να προξενεί πόνο στον  εαυτό του. Από την άποψη αυτή,δεν δικαιούται από πρώτη θεώρηση,να βλάψει τον εαυτό του,να προξενήσει κακό στον εαυτό του. Με την θυσία αναμφίβολα ο άνθρωπος, προξενεί κακό στον εαυτό του και  στις ακραίες περιπτώσεις, φαίνεται να στερεί από το Παγκόσμιο σχέδιο έναν εργάτη για την πραγμάτωση,τού σχεδίου αυτού.Ο μόνος συμβιβασμός και η μόνη (;) διαφυγή είναι ότι, με την αυτοθυσία, βοηθεί αποτελεσματικώτερα την πραγμάτωση τού Παγκόσμιου Σχεδίου,οπότε  ο πόνος αυτός, το κακό αυτό,είναι το τίμημα για την άνοδο,που μερικές φορές αναλαμβάνουν να  πληρώσουν λίγοι  χάριν τού συνόλου, και μερικές φορές,πόνο,και ¨ «κακό»¨   αναλαμβάνει ένας μόνον.Στο βιβλίο τής  Alice A.Bailey που αναφέρεται στην ,παρατιθέμενη στην αρχή, βιβλιογραφία, αναφέρεται ότι, ο θυσιαζόμενος ανακαλύπτει πώς  η ατομικότητα  πρέπει να θυσιασθεί για το καλό της ομάδας ,ότι με τον τρόπο αυτό,  ο θυσιαζόμενος απελευθερώνεται  από μια διαρκή σταύρωση  στο σταυρό  της ύλης και της μορφής,και ότι όλα αυτά μας τα διδάσκει ο Ηρακλής με τους άθλους του.

Η αυτοθυσία,η θυσία τού μεμωνομένου ατόμου όπως και η αυτοκτονία, συνιστούν βιολογικό παράδοξο καθώς βρίσκονται αντιμέτωπες και αντίθετες με το  ένστικτο τής αυτοσυντήρησης. Η εμφανιζόμενη ως κρατούσα  δαρβινική θεωρία τής εξέλιξης,δεν φαίνεται να συμβιβάζεται με την έννοια τής αυτοθυσίας, όπως και με τον αλτρουισμό ιδίως προς τους παρείσακτους , καθώς  έρχεται αντιμέτωπη με το ένστικτο τής επιβίωσης, τής αυτοσυντήρησης.Και για το θέμα αυτό γράφουμε πειό κάτω:

    Ο Alain αναφερόμενος στη θυσία των ζώων ,την βλέπει ως δείγμα υποταγής,τής φυσικής τάξης στην ανθρώπινη,ενώ ειδικώς ,με τα όσα ο Όμηρος περιγράφει ως  κανόνα προφύλαξης και και καθαριότητας.

Εχει γραφεί ότι ,το φαινόμενο τής θυσίας και αυτοθυσίας παρατηρείται και στις πρωτόγονες φυλές, σε όλα τα ζώα ,για άλλους και  στα φυτά.Μερικοί την επεκτείνουν και στην λεγόμενη άβια ύλη.Γιά όλα αυτά επίσης αναφερόμαστε πιο κάτω.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ

           Η θυσία  συνιστά μια από τις μεγαλύτερες μορφές θρησκευτικής εμπειρίας.Υπήρξε η υπέρτατη πράξη τής ανθρώπινης λατρείας προς την Θεότητα, μια πράξη που( θεωρήθηκε συχνά ότι)  εγκαθιστά μια σχέση ανάμεσα στον Ανθρωπο και την θεία τάξη. Οι δυό μεγάλες πολιτιστικές κοινότητες, των οποίων οι ιδέες σημάδεψαν βαθειά τον πολιτισμό μας,η ελληνική και η εβραική,εγνώριζαν την θυσία. Στην Αρχαία Ελλάδα, οι θυσίες  ήσαν βασικώς δύο τύπων, δηλαδή ιεροτελεστίες που απευθύνονταν στους Ολύμπιους Θεούς, και ιεροτελεστίες στις χθόνιες δυνάμεις. Στον βουδισμό δεν αναπτύχθηκαν λατρευτικές θυσίες,(εκεί όμως δίνεται έμφαση  στις ηθικές θυσίες που είναι πράξεις  αυτοπειθαρχίας). Στο Ισλάμ   που όπως και στις άλλες θειστικές θρησκείες μνημονεύουν με κάποιο επίσημο τρόπο την περίπτωση τού Αβραάμ, υπάρχουν επίσης αιματηρές θυσίες που αποσκοπούν στην εξιλέωση  και την αφιέρωση.

Η εξέλιξη  τού νοήματος τής θυσίας, ακολούθησε βήμα προς βήμα την έννοια  τής βασιλείας. Υπάρχει στο σημείο αυτό μιά αμφίδρομη σχέση. Βλέπουμε τον μισό -πολεμιστή, μισο-μάγο, που ήταν ο ιερέας-βασιλιάς των πρωτόγονων λαών  από  τον οποίο ξεκίνησε η έννοια τής κυριαρχίας, καθώς και την έννοια  τού ιερατείου. Παράλληλα το τελετουργικό τής μαγεί ας εξελίχτηκε προς δυό κατευθύνσεις. Από την μιά δημιούργησε τους πιό συμβολικούς και ιδεολογικούς   τελετουργικούς τύπους των σύγχρονων θρησκειών. Από την άλλη  επέτρεψε την δόμηση τής οικονομικής οργά νωσης τού Κράτους. Οπως χαρακτηριστικώς ειπώθηκε,ο  δρόμος που οδηγεί από τα ιερά των Αθηνών και των Δελφών στα υπουργεία Οικονο μικών και τις Κρατικές Τράπεζες δεν είναι πιό δύσκολο να τον ακολουθήσει κανείς από κείνο που οδηγεί από τον Αγιο Πέτρο τής Ρώμης στις θρησκευτικές χριστιανικές γιορτές. Θυσίες προς την Θεότητα χρησι μοποιήθηκαν για την συσσώρευση πλούτου. Για να δημιουργηθούν κοπάδια και να γεμίσουν οι αποθήκες τού βασιληά -μάγου. (Μια Θεότητα προυποθέτει πάντοτε ένα κάτοχο (detenteur) που είναι ο εκπρόσωπός του,ή έναν ιερέα και έναν όμιλο πιστών που την υπηρετούν.) Αργότερα,κατά μετατροπή θα λέγαμε, οι θυσίες,κατέστησαν εφικτή την ανέγερση ναών. Χάρις στον θησαυρό των ναών αυτών κατόρθωσε η Αθήνα, να  σχηματίσει τον στόλο της και μ΄αυτόν επίσης, κατεσκεύασε τα μακρά της τείχη.

Ειδικώτερα ως προς την εκκλησία σαν θεσμό, σημειώνεται ότι,  πηγή τού πλούτου της ήταν(και) η θυσία.

Στο σημείο αυτό  αξίζει να σημειώσει κανείς την εξυπνάδα τής Ρώμης.Αντί να λεηλατεί ναούς, φρόντιζε,με το να σέβεται τους θεούς των λαών που κατακτούσε, να  τους «μεταστεγάζει» θα λέγαμε, στην Ρώμη.

Ειδικότερα ως  προς  την προέλευση τής θυσίας διατυπώθηκαν αρκετές θεωρίες, που δεν  αναπτύσσονται στο βραχύτατο και ελλιπές αυτό σημείωμα και που   μερικές μόνον απ΄αυτές αναφέρονται σχεδόν διαγραμ ματικώς.

Ο Βρεταννός ανθρωπολόγος Edward Tylor  θέλει την θυσία αρχικά, σαν ένα δώρο προς τους θεούς(με στόχο την εύνοια τους ή την εξαφάνιση τής εχθρότητάς των) που αργότερα εξελίχθηκε σε δείγμα σεβασμού, απαλλαγμένο από την έννοια τής ανταπόδοσης, σεβασμού που έφθανε μέχρι την απάρνηση.(:δεν εξηγεί θυσιαστικές προσφορές,που καταναλώνονται ολοκληρωτικώς από τους λατρευτές)

Ο William Smith βλέπει την θυσία  ως προσπάθεια επικοινωνίας, μεταξύ  μελών τής ομάδας και μεταξύ αυτών και των θεών,επικοινωνία που επιτυγχάνεται   με ένα γεύμα(:δεν εξηγεί τις θυσίες ολοκαυτώματος)

Ο  James Frazer Βρεταννός ανθρωπολόγος και λαογράφος, τοποθετεί την αρχή σε  μαγικές πρακτικές που αποσκοπούσαν στο ξανάνοιωμα τού Θεού ,(λ.χ.σφάξιμο τού γέρου βασιληά-Θεού κλπ)

 Οι Ηenri Hubert  και Marcel Mauss,γάλλοι κοινωνιολόγοι, μελετώντας θυσίες Ινδών και εβραίων   θέλουν την θυσία ως μιά θρησκευτική   πράξη  που σκοπεί μέσα από την αφιέρωση ενός θύματος, να τροποποιήσει την κατάσταση τού προσώπου που την εκτελεί, ή ορισμένων αντικειμένων(: ή και προσώπων;) με τα οποία σχετίζεται, στην εγκαθίδρυση μιας σχέσεως, ανάμεσα στο ιερό και το μη ιερό, με την μεσολάβηση τού σφαγμένου θύματος.

Μια άλλη μελέτη τού Mauss διεύρυνε την έννοια τής θυσίας ως προσφοράς δώρου, άποψη που ανέπτυξε ο Ολλανδός ιστορικός τής θρησκείας  Gerardus Van der Leeuw.O   τελευταίος   εμφανίζει την θυσία ως ένα κράμα  των θεωριών περί προσφοράς  και επικοινωνίας που   περι κλείει όμως ένα μαγικό στοιχείο ,υποστηρίζοντας πώς η κεντρική δύναμη στη  πράξη τής θυσίας  δεν είναι ούτε ο θεός ούτε ο προσφέρων αλλά το ίδιο το προσφερόμενο.

           Οι Γερμανοί ανθρωπολόγοι υπογράμμισαν ιδιαίτερα την ιδέα τής ιστορίας τού πολιτισμού, όπου το σύνολο τής ιστορίας τού ανθρώπου θεω ρείται ως ένα σύστημα συνεχόμενων και συνδεόμενων φάσεων και στρωμάτων με ορισμένα πολιτιστικά φαινόμενα να εμφανίζονται σε συγκεκριμένα επίπεδα πολιτισμού. Ο Φρομπένιους (Leo Frobenious) διέκρινε τη δημιουργική ή εκφραστική φάση ενός πολιτισμού, όπου μια νέα ενόραση συγκεκριμενοποιείται, και τη φάση εφαρμογής, όπου η αρχική σημασία τής νέας ενόρασης παρακμάζει. Δουλεύοντας στα πλαίσια αυτά ο Γένσεν (Adolf Jensen) προσπάθησε να εξηγήσει γιατί οι άνθρωποι κατέφυγαν στην ακατανόητη πράξη τής σφαγής άλλων ανθρώπων ή ζώων καi στο φάγωμά τους για να δoξάσουν έναν ή πολλούς θεούς. Η αιματερή θυσία δεν συνδέεται με τους πολιτισμούς των κυνηγών –τροφοσυλλεκτών-αλλά με εκείνους των καλλιεργητών. Η καταγωγή της βρίσκεται στον τελετουργικό φόνο τών αρχαϊκών καλλιεργητικών  πολιτισμών, που με τη σειρά του βασίζεται στον  μύθο. Για τον Γένσεν όλοι οι πρώιμοι καλλιεργητές εγνώριζαν  την ιδέα ενός μυθικού παρελθόντος όπου στη γη δεν ζούσαν άνθρωποι αλλά Ντέμα (Dema: γενικός όρος για   προγονικά όντα σε φυλές τής Νέας Γουινέας), ανάμεσα τους προείχαν οι θεότητες Ντέμα.Το  κεντρικό στοιχείο τού μύθου είναι η σφαγή τής Θεότητας Ντέμα, ένα γεγονός που έδωσε αφετηρία στην   ιστορία τού ανθρώπου και έδωσε μορφή στην ανθρώπινη μοίρα. Οι Ντέμα έγιναν άνθρωποι  ( υποκείμενοι στη γέννηση και στον θάνατο) και η αυτοσυντήρηση τους εξαρτάται από την καταστροφή τής ζωής. Η θεότητα συνδέθηκε  κατά  κάποιο τρόπο με το βασίλειο τού θανάτου και από το σώμα τής σφαγιασμένης θεότητας προέκυψε η  καλλιέργεια φυτών, έτσι ώστε το φάγωμα των φυτών να είναι και φάγωμα τής θεότητας.Ο  τελετουργικός φόνος ζώων ή ανθρώπων  είναι λατρευτική επαναθέσπιοη τού μυθολογικού γεγονότος. Κυριολεκτικά η πράξη αυτή δεν είναι  θυσία, επειδή δεν υπάρχει προσφορά στον Θεό  αλλά είναι μάλλον ένας τρόπος να διατηρείται ζωντανή η ανάμνηση παν άρχαιων γεγονότων. Η  αιματηρή θυσία, όπως απαντάται  στους μεταγενέστερους  ανώτερους πολιτισμούς, αποτελεί  επιβίωση τού τελετουργικού φόνου σε μια παρακμασμένη μορφή.

           Ο S.Freud  παραπέμπει στο οιδιπόδειο σύμπλεγμα (που  όπως γράφει στο Totem und Tabu θεωρεί έμφυτο και παγκόσμιο).Βλέπει το παιδί να θέλει τον θάνατο τού πατέρα. Αναφερόμενος στο  προπατορικό αμάρτημα γράφει :( «Ο Μωυσής και ο Μονοθεισμός» ,σελ.114 επ.) «……..,πρόκειται για τη λύτρωση με τη θυσία μιάς ζωής ως εξιλέωση για έναν φόνο.Τον φόνο τού Θεού. Για τον φόνο αυτό,δεν βρίσκουμε (λέγει ο συγγραφέας), κανένα σχετικό υπαινιγμό στα κείμενα,αλλά  ένα έγκλημα που μόνο η θυσία μιάς ζωής θα μπορούσε να εξαγοράσει,δεν μπορεί να ήταν τίποτε άλλο παρά ένας φόνος.»  Στο Totem und Tabu  ο ίδιος προσθέτει ότι, στην πρωτόγονη ομάδα μολονότι οι γιοι σκότωναν πράγματι τον πατέρα, δεν είχαν ποτέ σεξουαλική σχέση με την μητέρα. Κατά τον ίδιο η τελετουργική σφαγή τού ζώου καθιερώθηκε για να επαναθεσπίσει την αρχέγονη  πράξη τής πατροκτονίας.Πάντοτε  κατά τον ίδιο, η  τελετουργική  θυσία δεν εξέφραζε μόνον την επιθυμία  για τον θάνατο τού πατέρα αλλά και την επιθυμία για την συμφιλίωση μαζύ του μέσω τού θύματος που ήταν το υποκατάστατο.

           Ο Raymond Firth βλέπει την θυσία  σαν μια συμβολική πράξη όπου προσφέρεται το εγώ, (πράξη)που όμως συχνά επηρεάζεται από οικονομικές εκτιμήσεις και προσεκτικό υπολογισμό.

           Ο 20ος αιώνας αναγνωρίζοντας την δυσκολία ή αδυναμία  αν- εύρεσης ενός ικανοποιητικού συστήματος στο οποίο θα εντάσσοντας όλες οι μορφές θυσίας, ασχολείται περισσότερο  με την μελέτη κοινωνιών που συνδέονται ιστορικώς.

            

O Πυθαγόρας,που σέβονταν την ζωή,προτιμούσε τους ηθικούς κανόνες από τις αιματηρές θρησκείες.(Lucien Gerardin “Le mystère des nombres: Dangles,1985 “σελ.10).    

ΘΥΣΙΑ ΚΑΙ ΑΛΤΡΟΥΙΣΜΟΣ

          

           Καθώς η σύνδεση τής αυτοθυσίας με τον αλτρουισμό είναι εμφανής οι πειό κάτω  σκέψεις και απόψεις έχουν ίσως την θέση τους.        

           Από τους μη ειδικούς, ο αλτρουισμός ορίζεται ως η απλή αφοσίωση και φροντίδα για την ευημερία των άλλων,ενώ από τους βιολόγους, ως η προσφορά βοήθειας με κόστος τού αρωγού.Τα στοιχεία αυτά δεν είναι  ασφαλώς ξένα με την έννοια τής θυσίας.

    Όπως έχει παρατηρηθεί(Ernst Mayer  ό.π. 303) ο αλτρουισμός (που είναι μια μορφή αυτοθυσίας)  είναι ασυμβίβαστος  με την έννοια τής φυσικής επιλογής, ιδίως όταν ο αλτρουισμός αυτός,αφορά τους «παρείσακτους».

Αναλυτικότερα.

Από το 1859 και μετά εγείρεται το θέμα πώς συμβιβάζεται η φυσική επιλογή, με τον αλτρουισμό,με την (αυτό)θυσία. Και τούτο γιατί στον αλτρουισμό( και την θυσία),ο ωφελών εμφανίζεται αντίθετα με την δαρβινική άποψη τής φυσικής επιλογής, να χάνει(δαπανά) ένα πλεονέκτημα προσαρμοστικότητας, ένα πλεονέκτημα για επιβίωση.  Προβλήθηκε  η απορία πώς μπορεί να εξελίσσονται οργανισμοί, πώς μπορεί να διευκολύνεται η επιβίωσή τους, όταν έχουν απώλειες, και βοηθώντας τούς άλλους, να  βλάπτουν την δική τους αναπαραγωγική ικανότητα  ή και την δική τους ύπαρξη. Καταβλήθηκε προσπάθεια, ιδίως με την εισαγωγή το 1970 τής  Κοινωβιολογίας(Wilson)  να ερμηνευθούν όλα αυτά με την σκέψη  ότι, η φυσική επιλογή αφορά ομάδες όχι μεμονωμένα άτομα, ή με το  ότι,(όταν ο αλτρουισμός αφορά συγγενείς) ότι, στοχεύει  στο γονίδιο, όχι στα άτομα(Hamilton,Smith,Price) και ότι, τελικώς ευνοείται ο πληθυσμός.

           O James G.Lennox (Εισαγωγή στη Φιλοσοφία κλπ.410 επ.)προσπαθεί να συμβιβάσει τα πράγματα,( τουλάχιστον ως προς τους συγγενείς)και να καταδείξει ότι, ο αλτρουισμός συμβιβάζεται με τη Δαρβινική θεωρία. Γράφει :« Τα υποδείγματα συγγενικής επιλογής, διά των οποίων μπόρεσε να προσεγγισθεί η λεγόμενη «αλτρουιστική» συμπεριφορά  πού φαίνεται να επιφέρει κάποιο ελαφρό μειονέκτημα σε αυτόν που την επιτελεί και πλεονεκτήματα σε άλλα μέλη τού είδους του, συνιστούν καλά παραδεί γματα εν προκειμένω. Θα μπορούσαμε να πούμε, ότι, μια τέτοια συμπεριφορά διαψεύδει τον νεοδαρβινισμό, δεδομένου ότι, η επιλογή θα έπρεπε να είχε εξαλείψει το ζώα που συμπεριφέρονται κατ' αυτόν τον τρόπο. Ωστόσο τα υποδείγματα συγγε­νικής επιλογής απέδειξαν ότι, τα γονίδια τής αλτρουιστικής συμπεριφοράς μπο­ρούν να διατηρηθούν απέναντι στην επιλογή, υπό την προϋπόθεση ότι, ο κίνδυνος που προέρχεται από την εν λόγω συμπεριφορά είναι μικρός και οι οργανι­σμοί που επωφελούνται από αυτήν είναι οι στενότεροι συγγενείς τού ζώου πού συμπεριφέρεται αλτρουι στικά. Κι αυτό γιατί έτσι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα αυτοί οι «συγγενείς» να διαθέτουν τα εν λόγω γονίδια. Η χρήση υποδειγμάτων τής γενετικής πληθυσμών απέδειξε, λοιπόν, ότι, το φαινόμενο είναι εξηγήσιμο στα πλαίσια τής δαρβινικής θεωρίας. Χρειάζεται, βεβαίως, να ελεγχθεί αυτή η λύση σε ένα ποικίλο φάσμα πληθυσμών. Αλλά και μόνο η απόδειξη ότι, μία εμ­φανής ανωμαλία μπορεί να λυθεί, συνιστά πολύτιμη συνεισφορά τής θεωρίας και καθιστά δυνατή την έρευνα προς την προτεινόμενη λύση…….. ………… Περιπτώσεις …………παρείχαν καθοριστική στήριξη σε ιδέες πού έκαναν την εμφάνιση τους ως επεξεργασίες θεωρητικών δυνατοτήτων βασισμέ­νων σε μαθηματικές τεχνικές τής γενετικής πληθυσμών. Τα υποδείγματα αυτά λοιπόν, έχουν να παίξουν σημαντικό ρόλο τόσο στα πλαίσια αιτιακών εξηγήσε­ων τής εξελικτικής βιολογίας, όσο και ως μέσα διερεύνησης των εξηγητικών δυνατοτήτων που ανοίγονται στο δαρβινισμό ως   εργαλεία»

    Υπάρχει όμως όπως προαναφέρεται, το  πρόβλημα τού αλτρουισμού ως προς τους παρείσακτους,(μη  συγγενείς, αγνώστους κλπ).Προβάλλεται  εδώ   το ερώτημα αν  στην συγκεκριμένη περίπτωση,τούτο οφείλεται σε μια γενετική προδιάθεση ή είναι αποτέλεσμα εκπαίδευσης ή  είναι απόρροια των πολιτισμικών ηγετών.Ο  διάσημος  δαρβινιστής, Ε.Mayer( ό.π.303) παραδέχεται ότι, μέχρι τουλάχιστον  το χρόνο συγγραφής του βιβλίου του(2001) δεν είχει  απαντηθεί το σχετικό ερώτημα. Μια συμβιβαστική εξήγηση θάταν να βλέπει κανείς  τον θυσιαζόμενο, τον αλτρουιστή,να έχει έντονη την συνείδηση μιάς ολότητας τής οποίας είναι μέλος και την οποία( πιστεύει ότι, με την θυσία) συντηρεί ή και σώζει,(φυσικώς ή ηθικώς) ,ή ότι  ενεργεί συμφώνως με κάποιες εντολές,με κάποιες ηθικές αρχές και αξίες,συμφώνως με μια αποστολή του.

 Υποστηρίζεται  ότι, αυτό που νικά το πανίσχυρο ένστικτο τής αυτοσυν τήρησης είναι ένα και μόνο,που αποδεικνύεται ενίοτε  πιό ισχυρό.Το ένστικτο τής επιβίωσης τού είδους. Το ένστικτο τής ολοκλήρωσης.Η σωτηρία τού συνόλου.

Θυσία  τής μονάδας, για χάρη τού συνόλου.

Στο « Συμπόσιο» τού Πλάτωνος, βρίσκουμε μια άλλη εξήγηση τής αυ τοθυσίας.Στο διάλογο τής Διοτίμας με τον Σωκράτη,η πρώτη ως δικαιολογία τής αυτοθυσίας  θέτει την υστεροφημία. Λέγει: « Μην έχεις καμία αμφιβολία Σωκράτη…χάριν τής αθανασίας τής αξίας των,  τής προσωπικής και χάριν υστεροφημίας  τοιαύτης μεγαλοδόξου οι πάντες τα πάντα ενεργούν….διότι προς την αθανασίαν  είναι ο έρως  των(¨  «…  ως δεινώς διάκεινται έρωτι τού ονομαστοί γενέσθαι  και κλέος εις τον αεί χρόνον  αθάνατον καταθέσθαι ….»)

          

           Το πρόβλημα  έχει αντιμετωπιστεί από διαφορετικές σκοπιές σε διάφορες περιόδους. Για τον Δαρβίνο, το βασικό ερώτημα ήταν τεχνητής φύσεως: Πώς  λ.χ.μπορεί μια βασίλισσα, που είναι τόσο διαφορετική από τις εργάτριες, να περάσει στους απογόνους της τα χαρακτηριστικά των εργατριών; Η σωματική κατασκευή και η συμπεριφορά τής εργάτριας είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες μιας βασίλισσας. Στην  περίπτωση των μυρμηγκιών και των τερμιτών, οι διάφοροι τύποι των εργατριών διαφέρουν όχι μόνο από τη βασίλισσα, αλλά και αναμεταξύ τους. Ο Δαρβίνος δεν είδε κανένα πρόβλημα στην ύπαρξη στείρων ατόμων, που βοηθούν την ομάδα. Έκανε απλώς την υπόθεση ότι, μια βασίλισσα τής οποίας οι θυγατέρες είναι καλύτερες εργάτριες έχει ένα πλεονέκτημα έναντι μιας άλλης βασίλισσας, τής οποίας οι θυγατέρες είναι  λιγότερο κατάλληλες για την αποστολή τους. Όμως οι εργάτριες των μελισσών, των σφηκών και μυρμηγκιών πολλών ειδών δεν είναι εγγενώς στείρες  στην πραγματικότητα, μερικές αναπαρά -γονται.Ετσι οι  ερευνητές τώρα θέτουν ένα άλλο ερώτημα ως κεντρικό ζήτημα στην εξέλιξη των κοινωνικών εντόμων: Γιατί οι εργάτριες, που  διατηρούν την δυνατότητα αναπαραγωγής, εργάζονται για την κυψέλη αντί να επικεντρώσουν τις προσπάθειες τους σε όποια ευκαιρία  έχουν να παραγαγάγουν δικούς τους απογόνους;

          Όπως γράφουν οι  Αμοτζ και Αβιάγκη Ζαχάβι,στην φυσική επιλογή, «επιτυχία» σημαίνει αναπαραγωγή.(:  Χαρακτηριστικό τού ζωντανού κατά τον Ζακόμπ  είναι η αναπαραγωγή). Από δεκάδες χιλιάδες σπορόφυτα στο έδαφος τού δάσους,  μια φουχτιά  μόνο επιβιώνουν και γίνονται δέντρα που παράγουν καρπούς. Από χιλιάδες αυγά ψαριών, λίγα αναπτύσσονται σε παραγωγικά ενήλικα. Τα περισσότερα άτομα πεθαίνουν πριν τους δοθεί η ευκαιρία να αναπαραχθούν. Αυτό το ελάχιστο ποσοστό επιβίωσης  δεν αντιτίθεται στην θεωρία τής φυσικής επιλογής μάλλον την προβάλλει σε όλη της την ισχύ: Αποτυχημένα σπόροφυτα που δεν  έφτασαν στην ωριμότητα, πεθαίνουν και εξαφανί -ζονται. Στις μέλισσες, μόνο ένα άτομο ανάμεσα στις δεκάδες χιλιάδες τής κυψέλης μπορεί να παραγάγει απογόνους. Το γεγονός αυτό από  μόνο του δεν θα ξένιζε. Όμως τα σπορόφυτα ή τα αυγά των ψαριών απλώς τυχαία εξαφανίζονται, ενώ οι θηλυκές εργάτριες -δηλαδή τα άτομα που τελικά θα είναι οι χαμένοι στον αναπαραγωγικό ανταγωνισμό- αντί να συγκεντρώσουν τις προσπάθειές τους, στην επιβίωση τους και στη δική τους αναπαραγωγή  καταβάλλουν προσπάθειες  να βοηθήσουν την βασίλισσα να αναπαραχθεί. Πώς είναι δυνατόν μια τέτοια συμπεριφορά να εξελίσσεται μέσω τής φυσικής επιλογής;

 Oι ίδιοι συγγραφείς (ο,π,σελ.200 επ,349 επ.)---,που κάνουν-ασφαλώς στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν ένα βιολογικό πάραδοξο λόγο για μια έμφυτη τάση δοσμένη από την φυσική επιλογή να δια κινδυνεύουμε για χάρη κάποιου άλλου,--- δίνουν μια άλλη εξήγηση στον αλτρουισμό,που θεωρεί κοινό σε οργανισμούς που ζούν ομαδικώς και κατεπέκταση και στους ανθρώπους,    με βάση μελέτες τους επί σειρά ετών στην συμπεριφορά κοινωνικών πουλιών, των μουρμουριστών. Αφού σημειώνουν και αυτοί ότι,ο αλτρουισμός δεν συμβιβάζεται ,τουλάχιστον ευθέως με την Δαρβινική θεωρία,και αρνούμενοι τον « ανταποδοτικό ΄-αμοιβαίο» αλτρουισμό, καθώς και τον αλτρουισμό τής επιλογής τού συγγενούς» υποστηρίζουν ότι, ο αλτρουιστής με την πράξη του επιδιώκει  το κύρος, που τον καθιερώνει στην ομάδα,γι΄αυτό εκείνο πού τον ενδιαφέ ρει,είναι όχι το αποτέλεσμα τής πράξης του,ή το όφελος τής ομάδας, αλλά η πράξη αυτή καθ’ εαυτή.Το κύρος αυτό,που προβάλλει την ικανότητα τού δότη, τον διευκολύνει να αποκτήσει,μέσα στην ομάδα,κάτι,για το οποίο διαφορετικώς, θα έπρεπε να καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια.

Ανεξάρτητα από την ορθότητα των συμπερασμάτων  αυτών,που φαίνεται να συμμερίζεται ικανός αριθμός επιστημόνων, παραμέ -νει μια απορία, για τις ακραίες μορφές αλτρουισμού ,εκείνες  που εγγίζουν την αυτοθυσία, εκείνες που  η αλτρουιστική πράξη, εξαφανίζει τον αλτρουιστή( που αποδέχεται τον κίνδυνο), και επομένως δεν μπορεί να γίνει λόγος για προσδοκώμενο όφελος. Εκτός βεβαίως ,αν ως λογική διαφυγή δεχθεί κάποιος,ότι ο σχετικός «προγραμματισμός» λειτουργεί  χωρίς συνειδητοποίηση ενός τρομερού κόστους ή (προκειμένου ιδίως για τον άνθρωπο) με την προσδοκία ενός μεταφυσικού οφέλους, από την υπηρέτηση και εκπλήρωση μιας αποστολής ,για την οποία η επιβίωση, έρχεται σε δεύτερη μοίρα.

Ένα άλλο παράδοξο ,που φαίνεται να έρχεται αντίθετο με τη φυσική επιλογή  επισημαίνει ο Barbault(ό.π.52) Η λέαινα,όταν θηλάζει εμφανίζει μια ανεξήγητη για την φυσική επιλογή νοοτροπία, και για να αντιγράψουμε τον διάσημο οικολόγο συγγραφέα ,εμφανίζει συμπεριφορά που εκπλήσσει τους ειδικούς που έχουν γαλουχηθεί με την άποψη τού Δαρβίνου. Δίνει το γάλα της στα μικρά λιονταράκια των φίλων της, όταν εκείνες απουσιάζουν, έτσι που όπως παρατηρεί ο συγγραφέας, αυτό μπορεί να λείψει από τα λιονταράκια τής ανεύθυνης μητέρας. Ο ίδιος όμως ο συγγραφέας δίνει μια εξήγηση, που αποκαθιστά τα πράγματα (και τον Δαρβίνο) : Οι λέαινες μιάς αγέλης, συγγενεύουν από γενετική άποψη, αφού όλες είναι αδελφές ή εξαδέλφες. Ετσι η βοήθεια προς τα μικρά των αδελ φών,  ισοδυναμεί με βοήθεια προς τα δικά της γονίδια, πέρα από την « υστερόβουλη» σκέψη, ότι, η λέαινα που θηλάζει τα μικρά των αδελφών της, θα δεί αύριο  τα δικά της μικρά να τρέφονται  από τις  αδελφές της.

·          Οι διερευνήσεις όμως , οι ενδιαφέρουσες περιπτώσεις  και οι απορίες,δεν σταματούν εδώ. Γίνεται δεκτό ότι, η φυσική επιλογή, ευνοεί  τους οργανισμούς εκείνους που αποδεικνύουν, επιδόσεις στην αναπαραγω -γή. Με ισοδύναμη διατύπωση,θα λέγαμε ότι, η φυσική επιλογή, ευνοεί τα γονίδια που φέρουν τα άτομα αυτά. Πώς λοιπόν συμβιβάζεται το « εγωιστικό» γονίδιο,(για να θυμηθούμε τον R.Dawkins,)  στις περιπτώσεις, που ο στόχος αυτός τής φυσικής επιλογής, φαίνεται  να εγκαταλείπεται από τον φορέα-άτομο, που εξυπηρετώντας μια συνεργατική συμπεριφορά, θυσιάζεται; Ερχεται στο νού μας την στιγμή αυτή,η περίπτωση των (και πάλι)μελισσών,των μυρμηγκιών.Οι « εργάτριες» (που θυσιάζουν τη δική τους αναπαραγωγή, οδηγούμενες σε μια αυτοκτονία)και οι « στρατιώτες» εγκαταλείπουν, την δική τους αναπαραγωγή, χάριν τού συνόλου. Διερω -τάται κανείς, πώς στους πληθυσμούς των μελισσών και των μυρμηγιών, διαδόθηκαν, δημιουργήθηκαν ,τα γονίδια εκείνα, που  ελέγχουν συνθήκες αναστολής των ωοθηκών που  δεν θα μπορούσαν  μεταδοθούν από άτομα που τα έφεραν, αφού τα τελευταία αυτά ήσαν στείρα; Πώς η έννοια τής συνεργασίας συνδυαζόμενη με την θυσία οδηγεί σε τέτοιες συμπεριφορές. Ο Barbault( ό.π.126) δίνει μια εξήγηση.Μας λέγει,ότι,το γονίδιο ή το DNA, εκτός από μια υλοποιημένη φυσική δομή, συνιστά και μια πληροφορία που αναπαράγεται σε πολλά αντίγραφα  ,μεταδιδόμενα από γενιά σε γενιά,  « και υπάρχουν  πολλές πιθανότητες να επανεμφανιστεί μεταξύ των συγγενών μας. Με άλλα λόγια η πληροφορία που περιλαμβάνει το DNA, των δικών μας χρωμοσωμάτων  , μπορεί να μεταδοθεί όχι μόνον μέσω τής δικής μας αναπαραγωγής, αλλά και μέσω  τής αναπαραγωγής των συγγενών μας »  Ο άγγλος γενετιστής, Haldane,θέλοντας να δώσει μια εξήγηση τού αλτρουισμού, διατυπώνει την άποψη ότι ,η συχνότητα των γονιδίων, πού φέρει το αλτρουιστικό άτομο,(που  θυσιάζεται για να σώσει τους απογόνους του, ή που εγκαταλείπει την αναπαραγωγή  για να ασχοληθεί με τα μικρά παιδιά συγγενούς του,) αποζημιώνεται περισσότερο, με την αύξηση τής συχνότητάς τους, μέσω αυτού ,ή των ατόμων  που επωφελούνται από την αλτρουιστική πράξη. Υπογραμμίζει βεβαίως ο ίδιος,ότι, το υποτιθέμενο γονίδιο, που προδιαθέτει προς τον αλτρουισμό, δεν μπορεί να διαδοθεί μέσα σ’ένα πληθυσμό, αν τα άτομα  δεν συγγενεύουν μεταξύ τους, αφού τότε δεν θα υπάρχει καμία πιθανότητα να το φέρουν. Επομένως κατά τον ίδιο,σε τελική ανάλυση, ο αλτρουισμός μπορεί να συνιστά επιλογή, που οδηγεί στην αύξηση των ατόμων που φέρουν το γονίδιο.

·                 

ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΘΥΣΙΑΣ ΣΤΟ ΖΩΙΚΟ ΚΑΙ ΦΥΤΙΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

Η ΕΞΟΛΟΘΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΡΣΕΝΙΚΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΡΩΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

ΑΥΤΟΘΥΣΙΑ ΣΤΗΝ «ΝΕΚΡΑ»ΥΛΗ ;

           Για  Φαινόμενα αυτοθυσίας -που πολύ μοιάζουν με αυτοκτονία- συναντάμε και στα ζώα,αλλά   για τα φαινόμενα αυτά  μάλλον  δεν δικαιούμαστε    να μιλήσουμε ότι, έχουν κάποιο ηθικό περιεχόμενο, όπως στον άνθρωπο.Το σωστότερο ίσως-- μεταχειριζόμαστε την λέξη ίσως γιατί δεν γνωρίζουμε εάν υπάρχει,μεταξύ άλλων, στις περιπτώσεις  που αναφέρουμε πιο κάτω,στους οργανισμούς αυτούς συνειδητότητα και αν ναι σε ποιό βαθμό----)είναι να ισχυρισθούμε ότι πειθαρχούν μόνο σε μια βιολογική αναγκαιότητα,( : ποια η έννοια της αναγκαιότητας στην περίπτωση αυτή,ποια η αφετηρία της;) ότι, δηλαδή πρόκειται  για συμπεριφορές που ευνοούν την επιβίωση των ζωντανών οργανισμών. Πρόκειται  για την υποχώρηση ή και εξαφάνιση τού ενστίκτου τής αυτοσυντήρησης μπρος στο ένστικτο τής αναπαραγωγής. Ετσι, λ.χ.παρατηρείται ότι, οι αισθήσεις των διαφόρων ζώων κατά την  περίοδο τού οργασμού τους οξύνονται και γίνονται πιο ευδιέγερτες.Με το παραμι κρότερο ερωτικό ερέθισμα παρασύρονται σε πράξεις τέτοιες που είναι κάποτε  μοιραίες για τη ζωή τους. Μπρος στην ικανοποίηση τού ερωτικού τους πάθους το  ζώο αψηφά τον κίνδυνο τού αφανισμού "του". Βλέπει "δηλαδή" κανείς πώς η φύση με το δόλωμα τής  σεξουαλικής ηδονής πετυχαίνει να θέσει το ατομικό ένστικτο τής αυτοσυντήρησης στην υπηρεσία ενός -θα λέγαμε- ομαδικού ένστικτου τής συντήρησης τού είδους, που είναι μια προβολή τού ατομικού ενστίκτου το χώρο τής διαιώνιας ύπαρξης των όντων.

Σε μερικές περιπτώσεις μετά το πέρας τής ερωτικής πράξης, το θηλυκό εξολοθρεύει το αρσενικό,σαν να το θεωρεί πλέον άχρηστο. Ακόμη και κατά την ερωτική  περίπτυξη, ένας μεγάλος αριθμός από θηλυκά καί αρσενικά, όπως π.χ. το ορθόπτερο έντομο Mantis Religiosa  (Μάντις η θεοσεβής ή αλογάκι τής Παναγίας) που προσφέρει συγχρόνως τον έρωτα και τον θάνατο. Κατά την διάρκεια τής συνουσίας,το θηλυκό αρχίζει και σιγοτρώει το αρσενικό, αρχίζοντας από το κεφάλι του, ώσπου στο τέλος έχει πια καταβροχθίσει το επάνω μέρος του  σώματος του. Δεν είναι λίγα τα θηλυκά που τρώνε τ' αρσενικά,μετά το τέλος  τής συνουσίας, όπως μερικά είδη από αράχνες, κουνούπια, ακρίδες,( Μαύρη ακρίδα) γρύλλους, κανθάρους (Carabus)μέλισσες, μυρμήγκια (Τερμίτες). Χαρακτηριστικό  είναι το είδος τής αράχνης που ονομάζεται Aranea apeira diadema(αράχνη η άπειρος ή στεμματοφόρος).Εδώ το θηλυκό είναι είκοσι φορές μεγαλύτερο από το αρσενικό , και  αμέσως μετά τη συνουσία το καταβροχθίζει. Το ίδιο συμβαίνει και με τη δηλητηριώδη αράχνη Tarantula(Ταραντέλλα).

Μερικοί υποστηρίζουν ότι,  η φυσική σκοπιμότητα τής εξουδετέρωσης των αρσενικών στηρίζεται στη μεγάλη αναλογία  με την οποία  γεννιούνται.

           Εκτός όμως και ανεξάρτητα από την περίπτωση τού ερωτικού πάθους υπάρχει και  η θυσία ενός  με το σκοπό να επιβιώσει μεγαλύτερος αριθμός ατόμων. Η επιστήμη τής ζωολογίας, έχει να παρουσιάσει ένα μεγάλο πλήθος από οργανισμούς στους οποίους εφαρμόζονται θεαματικά αυτοί οι «νόμοι»

 Ετσι σε  μερικά κατώτερα ζώα παρατηρείται το περίεργο φαινόμενο τής μητρικής αυτοθυσίας για χάρη νεογνών. Το έντομο Forticula(ωτοσκώληξ των δασών ή ψαλλίδα) πεθαίνει μόλις εκκολαφθούν τα μικρά του και προσφέρει το σώμα του σαν πρώτη τροφή σ΄αυτά. Επίσης ένα είδος αράχνης που επωάζει τ' αυγά μέσα στον κόλπο της μόλις εκκολαφθούν σε μικρά σκουληκάκια, τους προσφέρει το σώμα της για πρώτη φορά. Ο πελε κάνος  έχει γίνει το σύμβολο τής ανυστερόβουλης αγάπης και αυτοθυσίας και αναφέρονται περιπτώσεις που  κατασπαράζει με το ράμφος το στήθος του για  να χαρίσει το αίμα του και τα σπλάχνα του τροφή στους νεοσσούς του.

Δεν πρέπει ακόμη να μας διαφεύγει το  γεγονός τής μητρικής θυσίας για την προστασία των παιδιών της μπροστά  στον εχθρό, ούτε και τού αρχηγού μιας αγέλης για την προστασία τού κοπαδιού. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που τα ισχυρότερα ζώα τού κoπαδιού κυρίως τα  άγρια άλογα, όταν έρθει η ώρα τού ύπνου ή της άμυνας, σχηματίζουν έναν κύκλο γύρω  απ' τα πολύ νεότερα και τα πολύ γεροντότερα, τα οποία και βάζουν στη μέση τού κύκλου.

Η περίπτωση των  τρωκτικών τής Νορβηγίας,(lemmings) που όταν αυξηθεί ο πληθυσμός τους πάνω από ένα όριο εμφανίζουν το φαινόμενο μιας ομαδικής μετανάστευσης-αυτοκτονίας, που καταλήγει σε πνιγμό στη θάλασσα,είναι εντυπωσιακά δραματικός.Και εδώ ένα μεγάλο μέρος  φαίνεται να"θυσιάζεται" ώστε να διασωθεί ένα μεγαλύτερο τμήμα τού είδους.

Αξίζει τον κόπο να αφιερώσουμε περισσότερο χώρο στο φαινόμενο.

Κάθε τρία ή τέσσερα χρόνια τα λέμμιγκς φθάνουν σε απίστευτους αριθμούς και κατόπιν αυτοκτονούν.Για ένα χρόνο χάνονται σχεδόν εντελώς και μετά αρχίζουν ν' αυξάνονται για να επαναληφθεί το ίδιο ,2 ή 3 χρόνια αργότερα. Ετσι κάθε τρία χρόνια,τα ζωάκια αυτά αρχίζουν μιά απίστευτη πορεία. Αμέτρητα εκατομμύρια από αυτά ξεκινούν και διασχίζουν πεδιάδες βουνά, δάση και πόλεις για να εκπληρώσουν κάποια τραγική "μοίρα". Φθάνουν στο  Ατλαντικό ωκεανό και πέφτουν στην θάλασσα όπου και πνίγονται. Στα 1963,συνέβη στη Σουηδία μιά από τις μεγαλύτερες πορείες προς τον θάνατο .Παρατηρητές σε σταυροδρόμια μέτρησαν να περνούν κατά μέσο όρο 44 lemmings το λεπτό. Ταξείδευαν μεμονωμένα και όχι σε ομάδες. Αν κάποιο πέθαινε,τά άλλα ορμούσαν πίσω του και τού έτρωγαν τον εγκέφαλο. Αν συλλαμβάνονταν ζωντανά, πέθαιναν μέσα σε λίγες μέρες. Ενα αξιοσημείωτο στοιχείο: Από τα εκατοντάδες θηλυκά που εξέτασαν οι ερευνητές, κανένα δεν ήταν έγκυο!

Σ' ορισμένες περιπτώσεις  η καταστροφή-απάρνηση τής ατομικότητας φαίνεται να βοηθά την δημιουργία ενός πολυπλοκότερου οργανισμού.Και άν κανείς σκεφθεί ότι, ένα από  τα χαρακτηριστικά τής εξέλιξης  τής ζωής και γενικώτερα  τού Σύμπαντος είναι η δόμηση όλο και  πιό  σύνθετων και πιό πολύπλοκων συνδυασμών και συστημάτων, αντιλαμβάνεται εύκολα την σημασία τού πράγματος.Οτι, δηλαδή η Θυσία είναι παράγοντας δημιουργίας συνθετώτερων ενώσεων, σε συμπαντική κλίμακα. Ας θυμηθούμε την χημεία και την φυσική που μας  διδάσκουν ότι ,τα άτομα των υλικών σωμάτων ενώνονται για να σχηματίσουν μόρια και ότι, για το επιτύχουν ανταλλάσσουν ηλεκτρόνια. Αποδεσμεύουν δηλαδή ενέργεια,"θυσιάζουν" ένα μέρος από  το εαυτό τους  για να υπηρετήσουν  την δημιουργία ενός μεγαλύτερου , συνθετώτερου  συνόλου.Σ' άλλες πάλι περιπτώσεις " θυσιάζεται " το μέρος για την διατήρηση τού συνόλου,την διατήρηση τού είδους.

Παρατίθενται παραδείγματα.

Ο μυξομήκυτας  είναι μια αμοιβάδα  που αναπαράγεται με απλή διαίρεση. Ενα και μόνο κύτταρο πολλαπλασιάζεται και, με το χρόνο, οι απόγονοί του απλώνονται. Αυτός ο πολλαπλασιασμός όμως δεν μπορεί να συνεχιστεί επ' αόριστον. Σε κάποια στιγμή η τροφή στο άμεσο περιβάλλον θα καταναλωθεί και η αποικία των αμοιβάδων θ' αρχίσει ν' αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης. Σ' αυτό το  σημείο, όμως, συμβαίνει κάτι εντυπωσιακό: Οι μονοκύτταροι αυτοί οργανισμοί αρχίζουν να κινούνται προς το κέντρο. Αρχικά συγκεντρώνονται όλοι μαζί και ύστερα συνενώνονται για ν' αποτελέσουν έναν πολύπλοκο οργανισμό.

Οταν,  δηλαδή, το ζωτικό τους περιβάλλον μεταβάλλεται, ένας μεγάλος αριθμός από ανεξάρτητα κύτταρα συνενώνονται, "θυσιάζοντας" την ατομικότητά τους, για να σχηματίσουν ένα και μόνο οργανισμό που μοιάζει με γυμνοσάλιαγκα και όπου το κάθε κύτταρο έχει τώρα έναν ειδικό ρόλο να παίξει για την εξυπηρέτηση τού συνόλου. Αυτός ο "γυμνο σάλιαγκας" αρχίζει τώρα να κινείται στο χώμα τού δάσους ψάχνοντας για καινούρια περιοχή όπου θα υπάρχει τροφή.

Κάποια στιγμή σταματά και μεταμορφώνεται ξανά. Αυτή τη φορά σχηματίζει ένα λεπτό στέλεχος το οποίο υψώνεται προς τα πάνω και στην κορφή του αναπτύσσεται ένα καψύλιο. Από το καψύλιο αυτό ξεπετιέται ένα πλήθος από σπόρια τής αμοιβάδας τα οποία παρασύρονται κατά μήκος τού δάσους μέχρι να βρεθούν σε φρέσκια βλάστηση. Από κάθε σπόρο αναπτύσσεται μια νέα αμοιβάδα και με διαδοχικές διαιρέσεις σχηματίζεται μια καινούρια αποικία. Επομένως, η αμοιβάδα είναι σε θέση, ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται, να είναι είτε ανεξάρτητη, είτε ενωμένη με άλλες σ' έναν οργανισμό. Τα κύτταρα μπορούν είτε να υπάρχουν σαν ασυν τόνιστη μάζα ανεξάρτητων ατόμων, είτε να "κρυσταλλώνονται" σχηματίζοντας μια οντότητα μέσα στην οποία συνεργάζονται. Σαφώς, μέσα σε κάθε ανεξάρτητο κύτταρο εμπεριέχεται η δυνατότητα τής συλλογικότητας. Βλέπουμε ότι, η ύπαρξη τού συλλογικού βασίζεται στο ατομικό και ότι, η συντήρηση τού συνολικού εξαρτάται από την "θυσία "τού ατομικού.

.

    Θα  μπορούσε   να ισχυριστεί κάποιος πως δεν παρατηρούμε μονάχα στα ζώα τέτοιες αυτοθυσίες-αυτοκτονίες, αλλά κι ανάμεσα στα φυτά.

Στο διαδίκτυο τής 1-2-2013,είχε καταχωρηθεί η άποψη ότι,  εκτός από τον αλτρουισμό που έχει παρατηρηθεί στα ζώα(σκυλιά που φροντίζουν ορφανές γάτες κλπ) μια πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο τού Κολοράντο φαίνεται να αποδεικνύει, πως και ορισμένα φυτά εμφανίζουν αλτρουιστική συμπεριφορά.

            Είναι πολύ ενδιαφέρουσα  η αυτοκτονία τού  ερωτευμένου άνθους τής Vallisneria. Η Βαλλισνέρια είναι  ένα φυτό τής οικογένειας  των «υδροχαριδών» που φυτρώνει μέσα σε συλλογές νερού(δεξαμενές - τέλματα, κ.ά.) και μοιάζει με το νούφαρο. Οι ρίζες του βρίσκονται βαθειά μέσα στην λάσπη και στην επιφάνεια τού νερού απλώνει τα φύλλα του και τα θηλυκά του άνθη που έχουν μακρύ μίσχο. Τ' αρσενικά του άνθη ξεκινάν σχεδόν από τις ρίζες  αλλά ο μίσχος τους είναι πολύ κοντός και δεν μπορεί να φτάσει μέχρι την επιφάνεια  για να συναντήσει τα θηλυκά άνθη. Γι αυτό, με το σκοπό να γίνει γονιμοποίηση τα αρσενικά αυτά άνθη αυτοκτονούν: αποκόβονται δηλαδή απ το μίσχο τους κι΄ανεβαίνουν στην επιφάνεια, όπου, νεκρά πλέον, επιπλέουν και πετυχαίνουν την γονιμοποίηση (επικονίαση).

 Άλλο παράδειγμα από το φυτικό βασίλειο:Σε  περιόδους καύσωνα,τα φύλλα τής ορτανσίας που είναι  κοντά στο μπουμπούκι,σκύβουν επάνω του προστατευτικά και κλείνουν.Δέχονται αυτά τις καυτερές  ακτίνες τού ηλίου,καίγονται και "θυσιάζονται".Ετσι όμως με την θυσία αυτή,διατηρούν  το άνθος και εξασφαλίζουν την συντήρηση τού   είδους. Θυσία και Θάνατος τού μέρους για την επιβίωση και σωτηρία τού Ολου.

           

Ο D.Peat ασχολούμενος με την λεγόμενη νεκρή ύλη,γράφει για ορισμένες" θυσίες" που τείνουν στην δημιουργία νέας δομής και που αφορούν την ομαδική συμπεριφορά ενός μεγάλου αριθμού ηλεκτρονίων κατά την ροή αγωγιμότητας (ηλεκτρικό ρεύμα) μέσα σ' ένα μέταλλο. Καθώς το  πλήθος των ηλεκτρονίων κινείται μέσα στο μέταλλο, κάθε αντί σταση στη κίνηση τής ομάδας εξαφανίζεται και το μέταλλο γίνεται υπερ αγωγός.Ας υποθέσουμε τώρα ότι, ένα ηλεκτρόνιο που συμμετέχει στη ροή,πλησιάζει ένα εμπόδιο.Θα έπρεπε να κτυπήσει σ' αυτό να τιναχθεί προς τα πίσω και να συγκρουσθεί έτσι με άλλα ηλεκτρόνια δημιουργώντας έτσι μια διαταραχή στην συνολική ροή τού ρεύματος.Σ' ένα υπεραγωγό,όμως η συμπεριφορά κάθε ηλεκτρονίου υποτάσσεται στην ενεργό συμπεριφορά τού συνόλου.Αν και η αλληλεπίδραση ανάμεσα σε δυό ηλεκτρόνια είναι μικρή, η συνολική αλληλεπίδραση τού πλήθους των ηλεκτρονίων οδηγεί  κάθε ηλεκτρόνιο σε παράκαμψη των εμποδίων,χωρίς αποπροσανατολισμό από  την κοινή πορεία. Δηλαδή τα ηλεκτρόνια "θυσιάζουν" την ελευθερία τους,προκειμένου να συμμετάσχουν  σε μιά μεγαλύτερη κίνηση,να συμμετάσχουν και να συντηρήσουν ένα μεγαλύτερο στόχο και  τάξη,ν' αποτρέψουν μιά διαταραχή τής " τάξης αυτής"έτσι ώστε να προκύψει μιά νέα σταθερή δυναμική μέσα στη ροή.

EΙΔΙΚΟΤΕΡΑ Η ΑΝΘΡΩΠΟΘΥΣΙΑ

   

Εχει γραφεί ότι, το φαινόμενο τής ανθρωποθυσίας διεκδικεί μια οικουμενικότητα και  ότι, φαίνεται να οφείλεται (και) σε μια φλέβα παραίσθησης μέσα στις νοητικές δομές τού ανθρώπου (Κέσλερ,ό.π.179), ίσως, σε κάποιο μορφή ενδημικής παράνοιας ,εγγενούς στα κυκλώματα τού ανθρώπινου εγκεφάλου, σε μια περίεργη  και αρρωστημένη έννοια τής Θεότητας ,των απαιτήσεών της,και  τής σχέσης  με τον Ανθρωπο. (παράδειγμα από το βιβλίο τής Γένεσης η παράφρονη απόφαση τού Αβραάμ  να θυσιάσει το γυιό του για την αγάπη τού Ιεχωβά)Στόχος της είναι να εξευμενιστούν και να κολακευθούν οι Θεοί.Εχει γραφεί  ότι δεν υπάρχει μέρος τής Γης,όπου η θυσία να μην έχει παίξει πρωταρχικό ρόλο στην ζωή των ανθρώπων,ότι πίσω από τη θυσία των ανθρώπων υπάρχει πάντα η αρχή τής μεταβίβασης τής « ψυχικής ουσίας» ότι, η ανθρωποθυσία δεν είχε τίποτε το ατιμωτικό για το θύμα(: θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι το εξιδανίκευε,αφιερώνοντάς το στους Θεούς).

Υπολογίστηκε  πώς ο αριθμός των νέων ,των παρθένων και παιδιών,που θυσιάζονταν ετήσια σ΄ολόκληρη την αυτοκρατορία των Αζτέκων κυμαίνονταν ανάμεσα στις είκοσι και πενήντα χιλιάδες.          

 H ΑΝΘΡΩΠΟΘΥΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η ανθρωποθυσία στην Αρχαία Ελλάδα, παλαιότερα πρέπει να υπήρχε,(: Ιφιγένεια εν Αυλίδι)

Ως προς τους κλασσικούς χρόνους γράφει ο Πλούταρχος οπωσδήποτε σοβαρός συγγραφέας, στο κεφάλαιό του 13, για τον Θεμιστοκλή,όπου ο τελευταίος φέρεται να θυσιάζει, στον Διόνυσο, πριν από την ναυμαχία τής Σαλαμίνας, τρείς αιχμαλώτους, ωραίους Πέρσες αριστοκράτες, μετά από σχετική προτροπή τού μάντη Ευφραντίδη,που θεώρησε ότι, αυτό υπαγόρευε,η ερμηνεία μιάς θυσίας.  Την πληροφορία αυτή τού Πλουτάρχου αντιμετωπίζει με ερωτηματικά  ο Παπανούτσος, για αρκετούς λόγους. Γράφει: Ο «Πλούταρχος απέχει  χρονικά σε μεγάλο βαθμό, από την ναυμαχία τής Σαλαμίνας, ο Ηρόδοτος δεν αναφέρει τίποτε σχετικό, ούτε ο σαλαμινομάχος Αισχύλος» (Βλ.»Πρακτική φιλοσοφία» ό.π.σελ.57).       

           Τα οστά νεαρής γυναίκας, που βρέθηκαν στο Καστέλι Χανίων σε χώρο όπου κατά τη Μινωική εποχή διεξάγονταν θυσίες- (δίπλα της εντοπίστηκαν και πολλά οστά ζώων) είναι το εντυπωσιακό εύρημα των ανασκαφών στην περιοχή. Πρόκειται για ανθρωποθυσία; Ο ξεχωριστός τρόπος απόθεσης των οστών τής γυναίκας, όμοιος ακριβώς με εκείνον των σφάγιων των ζώων, παραπέμπει ευθέως σ΄αυτή την έσχατη πράξη θυσίας, η οποία φαίνεται ότι, είχε γίνει σε αυτό το σημείο, τελετουργικά, κάπου στον 14ο-13ο αι. π.Χ. Το εύρημα, παρ΄ ότι ανακοινώθηκε σχετικώς προσφάτως, στην πραγματικότητα ήρθε στο φως πριν από περίπου δύο χρόνια αλλά η ανασκαφέας κυρία Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη είχε προτιμήσει να μην το δημοσιοποιήσει. Ηδη όμως υπάρχει και ένα πρόσθετο αποδεικτικό στοιχείο τής ανθρωποθυσίας: η αποκάλυψη και τού βωμού. 
Οπως αναφέρεται από την κυρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη πρόκειται για «το τμήμα ορθογώνιας κατασκευής, τοιχογραφημένης εξωτερικά, το σχήμα και η θέση τής οποίας παραπέμπουν σε βωμό. Κατά μήκος τής μιας πλευράς της σε καμένο στρώμα βρέθηκαν πέντε τουλάχιστον ζεύγη κεράτων αιγάγρων καθώς και τέσσερα πήλινα αγγεία με χρονολόγηση στο α΄ μισό του 13ου αι. π.Χ., κάτι που δηλώνει τον ακριβή χρόνο τού εντυπωσιακού επεισοδίου που αποκαλύπτεται στη θέση αυτή και το οποίο σφραγίστηκε από μεγάλη πυρκαϊά». Είναι επιβεβαιωμένο άλλωστε ότι, αυτή η εγκατάσταση καταστράφηκε από μεγάλη πυρκαϊά. Οι ανασκαφές έγιναν από την ΚΕ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων δίπλα στα τείχη τής κλασικής πόλης Κυδωνίας, σε περιοχή όπου έχει εντοπισθεί το μινωικό ανακτορικό κέντρο των Χανίων. Εκεί αποκαλύφθηκε η περιοχή τής δυτικής εισόδου τού ανακτόρου όπως ήταν διαμορφωμένη στα Μυκηναϊκά χρόνια με έναν πολύ και μεγάλο εξωτερικό αύλειο χώρο. Σε αυτή την «αυλή» γίνονταν οι θυσίες,  αιματηρές και αναίμακτες, ακολουθώντας συγκεκριμένο τελετουργικό, όπως υποδηλώνουν οι καμένοι καρποί και τα πολυάριθμα άκαυτα οστά ζώων (αιγοπροβάτων και αιγάγρων κυρίως, ενός χοίρου, δύο βοοειδών, προς το παρόν). Εκεί ακριβώς και τα οστά τής γυναίκας! Στην ίδια αυλή εντοπίστηκε και τμήμα πήλινης πινακίδας με γραφή Γραμμική Β΄, όπου αναφέρεται ανδρικό όνομα. Ακόμη, ένα τμήμα πήλινης πινακίδας σε Γραμμική Α΄ με κατάλογο προϊόντων και ένας πήλινος ενεπίγραφος δίσκος, που χρονολογούνται από τον 17ο-15ο αι. π.Χ. 

«Το εύρημα στο Καστέλι επιβεβαιώνει- για μία ακόμη φορά ασφαλώς - την ανθρωποθυσία στα Ανεμόσπηλια, στο μικρό ιερό κορυφής του όρους Γιούχτα,που ανέσκαψα το 1979» λέει ο καθηγητής  Γιάννης  Σακελλάρακης. «Μόνο που εκείνο χρονολογήθηκε αρκετούς αιώνες πριν, τον 17ο αι. π.Χ. συγκεκριμένα, ενώ το θύμα βρέθηκε ακριβώς επάνω στον βωμό όπου το είχε τοποθετήσει ο ιερέας,με το μαχαίρι μάλιστα ακόμη επάνω του. Οι σεισμοί που κατέστρεφαν την Κρήτη εκείνη την εποχή είχαν οδηγήσει ίσως τον ιερέα σε αυτή την ύστατη αλλά μάταιη πράξη, γιατί ακριβώς την ώρα τής θυσίας το κτίσμα γκρεμίστηκε, θάβοντας στα ερείπιά του θύτη και θύμα». 

           Η ιστορία δεν σταματά εδώ καθώς η εγχώρια επιστημονική κοινότητα υπό το κράτος ακραίου συντηρητισμού, στείρας αρχαιολατρίας και προγονοπληξίας δεν ήταν πρόθυμη τότε να αποδεχθεί το γεγονός ότι, οι αρχαίοι Ελληνες, έστω οι Μινωίτες, προέβαιναν σε τέτοιες βάρβαρες πράξεις, με συνέπεια ο ο καθηγητής να δεχθεί, σφοδρή επίθεση. Και αυτό παρ΄ ότι, οι ανακοινώσεις στο εξωτερικό διαδέχονταν η μία την άλλη χωρίς να υπάρξει καμία αμφισβήτηση από αρχαιολόγος και θρησκειολόγους για το προφανές του πράγματος. 

Ο Παρθενώνας έχει κρυμμένα ακόμα πολλά μυστικά(;).

Η ζωφόρος τού Παρθενώνα απεικονίζει τη θυσία τής κόρης τού Ερεχθέως και όχι την πομπή των Μεγάλων Παναθηναίων, υποστηρίζει μια νέα έρευνα.

Εδώ και 230 χρόνια, η παράσταση που κοσμεί την 160 μέτρων ζωφόρο τού Παρθενώνα, ενός κτίσματος με τη μεγαλύτερη επιρροή στην αρχιτεκτονική τού δυτικού κόσμου, φαινόταν αρκετά απλή. Όλοι δέχονταν ότι, απεικονίζει την πομπή των Μεγάλων Παναθηναίων που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν τής θεάς Αθηνάς, στην οποία άλλωστε είναι αφιερωμένος ο Παρθενώνας. Αλλά μια συγκλονιστική ανακάλυψη, σε συνδυασμό με τις μούμιες τής Αιγύπτου, μετά από μελέτες που έγιναν πάνω στη ζωφόρο τού Παρθενώνα, θέτει υπό αμφισβήτηση τις ιδέες που είχαμε έως τώρα γι’ αυτό το 2.500 ετών, αρχιτεκτονικό αριστούργημα.

Αυτό υποστηρίζει η αρχαιολόγος και καθηγήτρια τού Πανεπιστημίου τής Νέας Υόρκης, Τζόαν Κόνελυ στο βιβλίο της The Parthenon Enigma (εκδ. Knopf).

Όπως αναφέρει η Κόνελυ: «Τώρα συνειδητοποιούμε ότι, η ζωφόρος αφηγείται μια πολύ πιο τραγική ιστορία». Την θυσία τής κόρης τού Ερεχθέα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Στην αρχαία Αίγυπτο, όταν  οι Φαραώ «πέθαιναν» ξεκινούσαν το ταξίδι τους στον άλλο κόσμο μέσα σε μια χρυσή σαρκοφάγο. Οι κοινοί θνητοί,  μουμιοποιούνταν με φθηνότερα υλικά, όπως για παράδειγμα ανακυκλωμένο πάπυρο, στον οποίο προηγουμένως μπορεί να υπήρχαν διάφορα γραπτά, συμπεριλαμβανομένων μεταφρασμένων κειμένων από τα ελληνικά.

Στις αρχές τού 20ου αιώνα, ένας Έλληνας μελετητής, εξετάζοντας κομμάτια από πάπυρο σε μια από αυτές τις μούμιες, έκανε μια εκπληκτική ανακάλυψη: 250 σειρές από ένα χαμένο έργο τού Ευριπίδη, τον «Ερεχθέα».

«Τελικά οι μούμιες καταλήγουν να είναι η καλύτερη πηγή χαμένων Ελληνικών κειμένων», λέγει η Κόνελυ, η οποία σημειώνει ότι, η ανακάλυψη τής σαρκοφάγου που περιείχε το έργο είχε γίνει το 1901, αλλά η τεχνολογία για να αφαιρεθεί ο πάπυρος, χωρίς να καταστραφεί η μούμια, δεν υπήρχε μέχρι το 1960.

Το έργο αφηγείται την ιστορία τού Ερεχθέα, μυθικού βασιλιά τής Αθήνας, ο οποίος «όταν έγινε η πρώτη εισβολή και πολιορκία τής πόλης από τους βάρβαρους Θράκες, ζήτησε καθοδήγηση από το μαντείο των Δελφών και πήρε την απάντηση ότι, έπρεπε να θυσιάσει τη μικρότερη κόρη του» προκειμένου να κερδίσει τη μάχη.

Η Κόνελυ έμαθε για πρώτη φορά για το έργο αυτό, το οποίο ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να διαβαστεί γιατί ήταν σε αποσπασματικά ελληνικά και «οι λωρίδες από πάπυρο ήταν κομμένες σε σχήμα φτερών γερακιού», στη δεκαετία του 1990. Από τότε και με την πάροδο τού χρόνου, είχε μια αποκάλυψη.

«Συνειδητοποίησα ότι, ο Ευριπίδης μιλούσε γι’ αυτό που βλέπουμε στο μέσον τής ζωφόρου τού Παρθενώνα», λέει η Κόνελυ. «Απεικονίζει μια οικογένεια –την μητέρα, τον πατέρα και τις τρεις κόρες τους– η οποία ετοιμάζεται να θυσιάσει την μικρότερη κόρη. Απεικονίζει την θυσία μιας παρθένας».

(Από το σύνολο τής ζωφόρου σήμερα σώζονται 50 μέτρα, τα οποία εκτίθενται στο Μουσείο τής Ακρόπολης, 80 μέτρα βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο (Ελγίνεια Μάρμαρα), ένας λίθος στο Μουσείο τού Λούβρου και κάποια θραύσματα είναι διασκορπισμένα σε μουσεία στο Παλέρμο, στο Βατικανό, στη Χαϊδελβέργη, στη Βιέννη και στο Μόναχο).

 Η αυτοκτονία ως διαμαρτυρία
Παραθέτουμε μιά ( πολύ γνωστή) περίπτωση αυτοκτονίας ώς ένδειξη διαμαρτυρίας.

Ο Γιαν Πάλατς περιλούστηκε με βενζίνη και αυτοπυρπολήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 1969. Η Πράγα βρισκόταν στον 15ο μήνα της σοβιετικής κατοχής. Ηταν μια κίνηση απελπισίας που κανείς δεν περίμενε σ' αυτή τη «χώρα των αδυνάμων», την πατρίδα του «Καλού στρατιώτη Σβέικ» που ανάγει την ιδιωτεία σε μορφή αντίστασης. Η πονηριά του Σβέικ που τόσο ευφυώς παρίστανε τον ηλίθιο έγινε παγκόσμιο σύμβολο στα λογοτεχνικά χρονικά μόνο ¬ η πραγματικότητα, η καθημερινή ζωή ήταν εντελώς διαφορετική. Γιατί στην Τσεχοσλοβακία είχαν επέμβει τα σοβιετικά τανκς για να πνίξουν την Ανοιξη της Πράγας, την απεγνωσμένη προσπάθεια που έκανε ο υπαρκτός σοσιαλισμός να ζευγαρώσει με τη δημοκρατία.

Το απονενοημένο διάβημα του φοιτητή εκείνο το απόγευμα της Πέμπτης, πριν από 30 χρόνια, ήταν ακριβώς το αντίθετο του Σβέικ. Δεν ήταν κόλπο, δεν ήταν πονηριά, αλλά μια καθαρά ηρωική πράξη θυσίας. Σήμερα ο Γιαν Πάλατς είναι ο ήρωας που από καιρό έκλεψε τη φήμη του καλού στρατιώτη που είχε εμπνευσθεί ο Χάσεκ.

Ενας τραμβαγέρης υπήρξε αυτόπτης μάρτυς του τραγικού περιστατικού. Την προσοχή του τράβηξε ένας νεαρός μπροστά στη σκάλα του Εθνικού Μουσείου στην πλατεία Βεντσεσλάο. Παραξενεύτηκε που τον είδε να βρέχει τα ρούχα του με το περιεχόμενο ενός άσπρου τενεκεδένιου κουτιού. Ωσπου να πάρει είδηση την κίνηση που έκανε ανάβοντας τον αναπτήρα που κρατούσε στο χέρι του, ο νεαρός τυλίχθηκε στις φλόγες βγάζοντας ένα ουρλιαχτό πόνου. Οι περαστικοί έμειναν ξεροί, σαν να μαρμάρωσε το πλήθος στην πιο μεγάλη πλατεία της πόλης, την πλατεία όπου περιφέρονταν από το καλοκαίρι τα σοβιετικά τανκς. Χιλιάδες βλέμματα πάγωσαν πάνω στον ανθρώπινο δαυλό.

Ο πρώτος που κινήθηκε ήταν ο γενναίος τραμβαγέρης, που από την αρχή είχε προσέξει τις παράξενες κινήσεις του νεαρού. Εβγαλε το αμπέχονό του και το πέταξε πάνω στο παιδί για να πνίξει τις φλόγες. Τη στιγμή εκείνη άκουσε τη φωνή του: «Το γράμμα... Σώσε το γράμμα» ούρλιαζε ο τραγικός αυτόχειρας. Δεν μπόρεσε να καταλάβει τι του έλεγε. Χρειάστηκε να περάσουν μερικά δευτερόλεπτα για να συνειδητοποιήσει ότι ο Γιαν Πάλατς θυσιαζόταν «για να ξυπνήσει τη συνείδηση του λαού» που είχε περιπέσει σε μοιρολατρική απάθεια. Χρειαζόταν μια πράξη εντυπωσιακή για να ξαναγεννηθεί η ελπίδα. Ηταν μια πέτρα μέσα στο τέλμα αυτό το απονενοημένο διάβημα. Ο Γιαν Πάλατς δεν αυτοκτόνησε από κατάθλιψη. Είχε έναν σκοπό, η πράξη του ήταν επιθετική.

Ολόκληρη η Τσεχοσλοβακία, χώρα μικρή, είχε λυγίσει κάτω από το βάρος του σοβιετικού κολοσσού. Από τον Αύγουστο του 1968 πολλά πνευματικά τέκνα της την εγκατέλειψαν, ανάμεσα στους φυγάδες και ο Μίλαν Κούντερα. Κάθε αναχώρηση ήταν και μια πρόσθετη ήττα, μια παραδοχή της αναπόφευκτης μοίρας που οι ίδιοι οι Τσεχοσλοβάκοι δεν είχαν επιλέξει αλλά δεν μπορούσαν να κάνουν κι αλλιώς, έτσι που τους είχε αρπάξει από την αγκαλιά της Δύσης η πανίσχυρη Ρωσία αποξενώνοντάς τους από τις πολιτιστικές καταβολές τους.

Το γράμμα που φοβήθηκε ο Πάλατς μη τυχόν και χαθεί βρέθηκε μέσα στον σάκο με τα υπόλοιπα χαρτιά του, που τον είχε αφήσει παράμερα για να μην καεί μαζί του. Το διάβασαν στο νοσοκομείο Λεγκέροβα, 500 μέτρα μακριά από την πλατεία Βεντσεσλάο, όπου τον μετέφεραν για να τον σώσουν χωρίς τελικά να τα καταφέρουν. Ηταν γραμμένο σε φύλλο μαθητικού τετραδίου: «Επειδή οι λαοί μας βρίσκονται στα πρόθυρα της απελπισίας αποφασίσαμε να διαμαρτυρηθούμε για να ξυπνήσουμε τη λαϊκή συνείδηση. Η ομάδα μας αποτελείται από εθελοντές πρόθυμους να πυρποληθούν για τον κοινό σκοπό. Επειδή μου έτυχε να τραβήξω τον αριθμό 1, έγραψα εγώ την πρώτη επιστολή και έγινα ο πρώτος ανθρώπινος δαυλός. Απαιτούμε την κατάργηση της λογοκρισίας και την απαγόρευση της "Zpravy" (σ.σ.: η εφημερίδα των σοβιετικών δυνάμεων κατοχής). Αν δεν γίνουν δεκτά τα αιτήματά μας εντός πέντε ημερών, στις 21 Ιανουαρίου 1969, κι αν ο λαός μας δεν παράσχει επαρκή υποστήριξη στα αιτήματά μας με κήρυξη γενικής απεργίας, θα ανάψει ο δεύτερος δαυλός». Υπογραφή: «Ο δαυλός Νο. 1».

Το πρωί της Πέμπτης 16 Ιανουαρίου, προτού βγει στην πλατεία Βεντσεσλάο με το τενεκεδάκι της βενζίνης ο Γιαν είχε γράψει την επιστολή ξαπλωμένος στο κρεβάτι του στο διαμέρισμα που μοιραζόταν με πέντε συμφοιτητές του. Εκανε τέσσερα αντίγραφα. Πέθανε 73 ώρες αργότερα στο νοσοκομείο από βαριά εγκαύματα τρίτου βαθμού. Οι φίλοι του, οι καθηγητές του, οι γονείς του τον περιέγραψαν ως νέο επιμελή με αίσθηση του χιούμορ και αρκετή δόση ειρωνείας. Οι σοβιετικές αρχές και οι προσκείμενοι σε αυτές επεχείρησαν να τον παρουσιάσουν ως ψυχοπαθή και πιθανότατα τοξικομανή.

Την ημέρα της κηδείας 600 άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους παρά τα βαριά μαύρα σύννεφα που κάθε τόσο άνοιγαν τους κρουνούς του ουρανού. Αρκετοί αυτεξόριστοι επέστρεψαν από το εξωτερικό για να τιμήσουν τον νεκρό. Τυπικά πρωθυπουργός ήταν ακόμη ο Αλεξάντρ Ντούμπτσεκ (ο εμπνευστής της Ανοιξης), κρεβατωμένος την ημέρα εκείνη λόγω γρίπης, που αντικαταστάθηκε τον επόμενο Απρίλιο από τον «σκληρότερο» Γκούσταβ Χούζακ, ο οποίος ανέλαβε το δύσκολο έργο της «ομαλοποίησης». Εκείνες τις ώρες οι σοβιετικοί δυνάστες φάνηκαν διαλλακτικοί, δεν επενέβησαν στην τελετή. Η σορός εξετέθη επί δύο ημέρες σε λαϊκό προσκύνημα στο Πανεπιστήμιο Κάρλο, από όπου παρήλασε μέγα πλήθος ανθρώπων που έφθαναν από κάθε γωνιά της χώρας. Η νεκρώσιμη πομπή πέρασε ανενόχλητη από τους δρόμους της πόλης, κάτω από μαύρα κρέπια που σκέπαζαν τα παράθυρα όλων των σπιτιών.

Ηταν η 25η Ιανουαρίου. Τον επικήδειο εξεφώνησε μπροστά στο φέρετρο ο πρύτανης της Φιλοσοφικής Σχολής: «Η Τσεχοσλοβακία θα μπορεί να θεωρείται δημοκρατική χώρα μόνον όταν δεν θα χρειάζονται τέτοιου είδους θυσίες...». Στην πρόσοψη του αμφιθεάτρου είχε αναρτηθεί τεράστιο πανό με την περίφημη φράση του Μπρεχτ: «Δυστυχισμένος ο λαός που δεν έχει ήρωες, κι ακόμη πιο δυστυχισμένος αυτός που χρειάζεται ήρωες».


Το παράδειγμα του Γιαν Πάλατς το ακολούθησαν και άλλοι. Τουλάχιστον επτά αυτοπυρπολήθηκαν στην Τσεχοσλοβακία. Ηταν όμως τόσο αποτελεσματική η λογοκρισία που οι ειδήσεις πνίγηκαν εν τη γενέσει τους.

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΓΙΑΤΙ Η  ΑΥΤΟΘΥΣΙΑ;

           -«Με Την Αυτοθυσία Κερδίζουμε Τον Εαυτό Μας, Το Εγώ Μας. Γιατί Μόνο Αυτό Που Δίνουμε Το Έχουμε.»

                                      C. JUNG

« Τιμή σ΄εκείνους που μπορούν να παραιτηθούν από τη ζωή για ν΄αυξήσουν το ποσό της ευδαιμονίας της Ανθρωπότητας»

                                      J.S.Mill

     Αποτολμώνται ορισμένες σκέψεις-προτάσεις,

            Το εγώ από  τη φύση του-γιατί διαφορετικώς δεν θα μπορούσε να συντηρηθεί-συσσωρεύει τεράστια ποσά ενέργειας. Την ενέργεια αυτή έρχεται ν' απελευθερώσει η Θυσία για την επίτευξη ενός σκοπού που κείται ψηλότερα από  το Εγώ και  την συντήρησή του.Ο Ανθρωπος γράφει η Bailey,πρέπει να αντιληφθεί ότι,η ατομικότητά του, πρέπει να θυσιασθεί για το σύνολο. Πρόκειται για δράση σε ανώτερο επίπεδο. Από την συντήρηση τού Εγώ, περνάμε στην τροφοδοσία τού  συνόλου. Και όπως ακριβώς με την διάσπαση τού πυρήνα τού ατόμου έχουμε μια τρομερή έκλυση ενέργειας, έτσι και  με την διάσπαση τού Εγώ, απελευθερώνεται μια τεράστια δύναμη, που τροφοδοτεί και  συντηρεί  το σύνολο. Είναι ασφαλώς βασικό η  πράξη  αυτή να είναι συνειδητή και να προέρχεται από καλό φορέα.

Μήπως η  αυτοθυσία Τού Ιησού Χριστού συμβολίζει ή ακόμη περισσότερο,συνιστά περίπτωση που να δικαιολογεί την παραπάνω θέση; Μήπως το «τελείωμα » τού Ιησού ήταν απλώς μια έκρηξη  τεράστιας α γάπης, τεράστιας  αγαθοποιού ενέργειας με την οποία εμπλούτισε, επλημμύρισε την Ανθρωπότητα,το Σύμπαν;

Από το σύνολο στη Θεότητα,η απόσταση ίσως να μην είναι μεγάλη, ίσως να είναι μηδενική,είτε κανείς δέχεται ταύτιση Θεού-Σύμπαντος,είτε δέχεται εξωσυμπαντική Θεότητα Με την Θυσία η Ζωή(με τον δυναμισμό τής νεότητας) επιστρέφει στην αφετηρία της,στην Πηγή της,από την οποία προέρχεται και την ενισχύει. Ανακύπτει έτσι μια αμφίδρομη ροή  ενέργειας με τελικό αποτέλεσμα να ευνοείται ο θύων ή επί το ορθότερον το σύνολο, τού οποίου  ο θύων αποτελεί τμήμα. Ολα αυτά βεβαίως ξεφεύγουν και παραμερίζουν τις παραδοχές, που έχουν ισχυρά ιστορικά θεμέλια και που θέλουν την θυσία ως τρόπο εξευμενισμού των Θεικών δυνάμεων, ως δείγμα υποταγής προς αυτές,  και που  συνδέονται με ένα αίτημα για Θεική παρέμβαση, η οποία εξυπηρετεί ανθρώπινες υλικές  ανάγκες.Η αγάπη και η θυσία, ,παρά την λεκτική τους και εννοιολογική αυτοτέλεια και αυτονομία που φαίνεται να διεκδικούν, μπορούν άριστα να ληφθούν σαν έννοιες συγγενείς,ή τουλάχιστον σαν ενέργειες , σαν συμπεριφορές και σαν κατά στάσεις ψυχής που εξυπηρετούν και οι δύο τον ίδιο σκοπό. Είναι το τίμημα για την άνοδο, για την τελείωση, για την ένωση, αλλά και για την συντή ρηση και την ηθική εξέλιξη τού σύμπαντος. Οπως δεν παράγεται έργο χωρίς ενέργεια, όπως δεν συντηρείται οποιαδήποτε κατάσταση χωρίς δύναμη, έτσι και η συντήρηση και η εξέλιξη τού σύμπαντος ,χωρίς αγάπη και θυσία που προκαλεί μια  μεγάλη έκλυση , μια μεγάλη αποδέσμευση, ενεργείας, δεν είναι εφικτή. Στο λεξικό των συμβόλων  τού Juan-Eduardo Cirlot(Εκδόσεις  Κονιδάρη 1995) γράφεται πώς δεν υπάρχει δημιουργία χωρίς θυσία, και ότι, όλες οι  μορφές πόνου μπορούν να θεωρηθούν θυσία αν τις ψάξουμε και τις αποδεχθούμε ανεπιφύλακτα.

Καταλήγοντας θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι, η Θυσία στοχεύει στην δημιουργία μιάς ορθής σχέσεως και  συντήρησης τής θείας ,τής συμπαντικής τάξης.

 Η άποψη αυτή,γίνεται δεκτή από κείνους που δέχονται ότι στον Ανθρωπο έχει ταχθεί ως σκοπός η , εκπλήρωση ενός έργου στην ζωή.Από την άποψη αυτή,δεν δικαιούται από πρώτη θεώρηση,να βλάψει τον εαυτό του,να προξενήσει κακό στον εαυτό του παρά μόνον αν και όταν, βοηθεί  έτσι αποτελεσματικώτερα την πραγμάτωση τού Παγκόσμιου Σχεδίου..

Δεν αρέσει ασφαλώς η άποψη(και σε κάθε περίπτωση αδικεί),ότι  ο άνθρωπος, έβλεπε τη Θεότητα με άγρια ένστικτα, εχθρικά για τον άνθρωπο,(ένστικτα) που με την ανθρωποθυσία προσπαθούσε να ικανοποιήσει και εξευμενίσει και να σταματήσει έτσι μια εχθρική για τον άνθρωπο θεική συμπεριφορά.

H  ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ

H αυτοκτονία φαίνεται-τουλάχιστον από πρώτη θεώρηση,να έχει κοινά σημεία με την αυτοθυσία. Είναι κι΄αυτή αντίθετη με το ένστικτο τής αυτοσυντήρησης, και καταστρέφει-εκούσια- μια ζωή. Βέβαια αξίζει να διερευνηθεί,,εάν  σ’όλες τις περιπτώσεις  είναι προιόν καθαρώς ελεύθερης βούλησης και επίσης ποιά τα σχετικά κίνητρα και οι σχετικές αιτιολογίες και εξηγήσεις.

 

Το θέμα είναι μεγάλο για δύο το λιγότερο λόγους.

 Καταρχάς  εξαιτίας τού μεγάλου αριθμού αυτοκτονιών σε παγκόσμια κλίμακα: Από στοιχεία που έδωσε στην δημοσιότητα το 1967 η Παγκόσμιος Οργάνωση Υγείας  προκύπτει πώς έχουμε 700. 000 αυτοκτονίες τον χρόνο, αριθμός που σήμερα πρέπει να θεωρηθεί πολύ μεγαλύτερος

 Επειτα γιατί(τουλάχιστον για μερικούς) ο άνθρωπος είναι απόλυτη αξία.Κάθε άνθρωπος συνιστά μιάν ελπίδα Από μερικούς ,η ανθρωπότητα  ίσως βοηθηθεί να  βρεί τον βηματισμό της. Κάθε άνθρωπος βρίσκεται στην Γή για να υπηρετήσει ένα σχέδιο,να εκπληρώσει μιαν αποστολή.Δεν δικαιούται ούτε να εγκαταλείψει,ούτε να προδώσει.Δεν δικαιούται λοιπόν καταρχήν,να θέσει τέρμα στη ζωή του. Μερικοί βλέπουν εξαίρεση,σε περιπτώσεις που τούτο επιβάλλεται εξάλλων λόγων.

Ο  Ρώσος φιλόσοφος Kropotkin,συμπέρανε μετά από σειρά παρατηρήσεων πώς στα έμβια  όντα  παρατηρείται ένα φαινόμενο που έχει μια καθολικότητα και που συνιστά το πρωταρχικό ηθικό κύτταρο,η αλληλοβοήθεια, με την οποία εκτός άλλων η φύση,θεμελιώνει μια ηθική.

 (: Η βιολόγος Lynn Margulis , αναφέρει την συνεργασία, ως σημαντικό παράγοντα,για την εξέλιξη-περισσότερο από τη φυσική επιλογή- που είναι και  χαρακτηριστικό τής ζωής.Λέγει πώς η έννοια τού ατόμου,ως αδιαίρετης αυθύπαρκτης μονάδας, με μια ανεξάρτητή του ύπαρξη, δεν βρίσκεται πουθενά στη φύση, ή στην κοινωνία).

Επομένως ο άνθρωπος δεν είναι  απλώς και μόνον ένα πρόσωπο  με αυταξία. Από μια άποψη οφείλει την ύπαρξή του στην ομάδα, στο σύνολο στο οποίο ανήκει.(Το πόσο εύρος δίνει  στο σύνολο αυτό είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα,με μεγάλη ασφαλώς σημασία,θεωρητική και πρακτική μια που σχετίζεται με τον προσδιορισμό τής δέουσας συμπεριφοράς του).Αυτό οδηγεί στη σκέψη,ότι,οι πράξεις του,πρέπει να λαμβάνουν  υπόψη τους,και τον αντίκτυπο που οι ενέργειές του θα έχουν  στην ομάδα, στο σύνολο.Ο άνθρωπος ενεργεί κατά φύση,όταν,συνειδητοποιεί πώς είναι μέλος ενός συνόλου,πορεύεται σύμφωνα με την παραδοχή αυτή,και αισθάνεται την υποχρέωση να βοηθήσει στην συντήρηση και ευημερία τής ομάδας,τού συνόλου στο οποίο ανήκει.

           Από την θεώρηση αυτή η αυτοκαταστροφή με την αυτοκτονία,δεν είναι μόνον πλήγμα κατά του εαυτού του αλλά και κατά τού συνόλου και παράβαση ενός ηθικού κανόνα απέναντι στο σύνολο αυτό.Το σύνολο στερείται τής συνδρομής εργατών,πολλές φορές  ιδιαιτέρως χρησίμων.

           .

           Η ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ, ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ

Η συζήτηση στους παλαιούς φιλοσοφικούς κύκλους γινόταν για πρόσωπα που, παρότι υγιά τον νουν, με τη θέλησή τους θέτουν πρόωρο τέρμα στην βιολογική τους εξέλιξη, με τα ίδια τους τα χέρια φονεύουν τους εαυτούς τους.  Στην ελληνική αρχαιότητα υπήρχαν από τη μια οι υπέρμαχοι της αυτοκτονίας και από την άλλη εκείνοι που αντίθετα με τους προηγούμενους αποδοκίμαζαν ως αθέμιτη και ως υβριστική σε βάρος του θελήματος των θεών πράξη. Η κάθε μια από τις δύο πλευρές διέθετε την υπέρ αυτής ιδεολογία και θεολογική τεκμηρίωση.
Από τους παλαιούς φιλοσόφους υπερμαχούσαν της αυτοκτονίας οι λεγόμενοι Κυνικοί φιλόσοφοι, οι οποίοι ανοιχτά συνιστούσαν στον κόσμο δύο πράγματα να κάνουν: ή να αποκτήσουν νουν και σύνεση ή να βάλουν στο λαιμό τους βρόχο. Όπως μας παραδίδει ο Πλούταρχος, στα Ηθ.1039: «δει κτάσθαι νουν ή βρόχον» και προέτρεπαν εκείνους από τους ερωτευμένους που δεν μπόρεσαν να ικανοποιήσουν τον έρωτά τους, απέτυχαν δηλαδή να ζευγαρώσουν τα σώματα και τις καρδιές τους…να προσφύγουν στην αυτοκτονία. Να τι έλεγαν ακριβώς: «τον έρωτα παύει λιμός (=πείνα), ει δε μη, χρόνος. Εάν δε τούτοις μη δύνη, βρόχος (=θηλιά)». Το κείμενο αυτό έχει αποθησαυρισθεί στον Διογένη τον Λαέρτιο, 6,8. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως την αυτοκτονία επαινούσαν περισσότερο από κάθε άλλον οι Στωικοί, οι οποίο θεωρούσαν τη ζωή και το θάνατο αδιάφορα πράγματα και δίδασκαν πως ο καθένας μπορεί να καταλίπει το βίο του ευθύς ως νομίσει ότι η ζωή του γίνεται δύσκολη και αφόρητη! Είναι σαν να μας λέει: Μόλις δεις τα σκούρα, μόλις μαζευτούν λίγα συννεφάκια δυσκολιών μάζεψέ τα, πάρε ένα σκοινί και τράβα για το δέντρο ή πέσε από τον τέταρτο!. «Ευλόγως αξάγειν εαυτόν του βίου» (Διογ. Λαέρτιος, 7, 130). Ακούστε σοφές συμβουλές αυτοκτονίας που έδινε στους συγρόνους ο Στωικός φιλόσοφος, ο δάσκαλος του Νέρωνα,  Σενέκας: Ο σοφός είναι ελεύθερος να εξαγάγει τον εαυτό του από το βίο σε περίπτωση δυσμένειας της τύχης (Επιστ. 70). Ο Μάρκος Αυρήλιος, ο λεγόμενος φιλόσοφος βασιλιάς, αποφαίνεται ότι ο καθένας μπορεί εκούσια να εγκαταλείψει το βίο του όπως εγκαταλείπει το δωμάτιό του που είναι γεμάτο καπνό! (βιβλίο Ε΄29). Να πούμε εδώ, ότι δεν έχουμε σχετική πληροφορία για συγκεκριμένες αυτοκτονίες Στωικών, το πιο πιθανό είναι το κώνιον να διοχέτευαν οι καλοί μας φιλόσοφοι στους αφελείς, ενώ οι ίδιοι έπιναν τον «οινομέλιτα», το μίγμα δηλαδή άκρατου οίνου και θυμαρίσιου μελιού, αν πιστεύσουμε την πληροφορία  που μας παραδίδει ο Στοβαίος για τον Καρνεάδη! (Εκλογαί, 119,19). Πριν όμως περάσουμε τη γέφυρα και πάμε στους αρχαίους φιλοσόφους που καταδίκαζαν τελεσίδικα και χωρίς εξαιρέσεις την αυτοχειρία, να σταθούμε για λίγο στον μεγάλο μας ποιητή Ευριπίδη, ο οποίος ακολουθώντας τη <δόξαν> του Θέογνη «πάντων μεν μη φύναι επιχθονίοισιν άριστον» και «κράτιστον είναι μη φύναι βροτώ» (=καλύτερο θα ήταν να μην είχαμε γεννηθεί) αποφαίνεται ότι οφείλουμε να συγχωρούμε εκείνον που επειδή δεν άντεξε τις δυσκολίες της ζωής αυτοκτόνησε! (Εκάβη, 1107). Να καμαρώσουμε τώρα τον παλαιότερο Σοπενχάουερ της ελληνικής αρχαιότητας, με έναν φιλόσοφο και ποιητή, τον αρχηγό των  Ηδονιστών της λεγόμενης Κυρηναϊκής Σχολής του οποίου το όνομα ήταν Ηγεσίας. Είναι χαρακτηριστική η προσωνυμία του, «πεισιθάνατος»! Αυτός ο φιλόσοφος τι μας λέει; Ο κόσμος που ζούμε είναι γεμάτος κακά και συμφορές, η ευδαιμονία στον παρόντα κόσμο είναι ανέφικτη. Μέσα σε έναν τέτοιο κόσμο τι να την κάνεις τη ζωή; Είναι προτιμότερος ο θάνατος από τη ζωη. Αυτός ο άνθρωπος θεωρήθηκε τρομερά επικίνδυνος για την κοινωνία της Αλεξάνδρειας, επειδή έπειθε πολλούς να αυτοκτονήσουν. Αναγκάσθηκε ο Πτολεμαίος ο Λάγου να τον διώξει από την Αλεξάνδρεια, τόσο επικίνδυνος  ήταν!  (Πλούτ. Ηθ. 497). Σήμερα τέτοιοι Ηγεσίες έχουν μετενσωματωθεί και κινούνται στο Internet και δίνουν συνταγές στη νεολαία μας να προχωράει  με ουσίες και αλκοόλ σε ακίνδυνους και ανώδυνους θανάτους…
Αντίθετα, την αυτοκτονία αποδοκίμασαν ως αθέμιτο από τους παλαιούς φιλοσόφους οι Ορφικοί και οι Πυθαγόρειοι, σύμφωνα με τους οποίους η ψυχή τέθηκε στο σώμα μας από τους Θεούς σαν σε φυλακή και επομένως ο άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα να αντιταχθεί στο θέλημα των θεών και να λύει τον εαυτό του από αυτά τα δεσμά και να δραπετεύει. Τους Πυθαγορείους ακολουθώντας ο Πλάτων αποφαίνεται στον Φαίδ. 62Β: «μη θεμιτόν είναι εαυτόν βιάζεσθαι…» (=δεν είναι σωστό να ασκούμε βία πάνω στο σώμα μας). Ο Πλάτων ακολουθεί όπως ξέρουμε πιστά την κοινή πεποίθηση των αρχαίων ότι το σώμα είναι δεσμωτήριο της ψυχής, στο οποίο ο άνθρωπος εκτίει τιμωρίες λόγω των παραπτωμάτων της στην προηγούμενη ζωή, ο ίδιος υποστηρίζει πως το να φονεύει κάποιος τον εαυτό του είναι μάταια απόπειρα αποφυγής ποινής, την οποία αυτός ο άνθρωπος είναι άξιος και πρέπει να υποστεί. Ο Πλάτων αντιτάσσεται στη γνώμη άλλων φιλοσόφων, οι οποίοι νομίζουν πως ο θάνατος είναι απαλλαγή από όλα τα δεινά. Επειδή λέει ο Πλάτων η ψυχή είναι αθάνατη, ουδεμία υπάρχει γι’ αυτήν άλλη «αποφυγή κακών ουδέ σωτηρία πλην του «ως βελτίστην και φρονιμωτάτην  γενέσθαι» (Φαίδ. 107C). Προφανώς αδικεί τον εαυτό του και την ψυχή του εκείνος που βιάζει τον εαυτό του θέτοντας πριν την ώρα του τέρμα στο βίο του, γιατί απλούστατα δεν δίνει περιθώρια χρόνου να βελτιωθεί ηθικά και να καθαρθεί από τις αμαρτίες. Η αυτοκτονία αναγκάζει τη ψυχή να καταλίπει βίαια το σώμα πριν καθαριστεί πλήρως από την κακία και έτσι δεν θα γίνει ποτέ δεκτή στον «καθαρόν από κακών τόπον» (Θεαίτ. 117Α), όπου οι φιλόσοφοι ζουν χωρίς τα σώματά τους. Με την αυτοκτονία θα αναγκασθεί η ψυχή να μεταβεί σε άλλο σώμα, κι έτσι να διαιωνισθεί η ταλαιπωρία της. Θεωρώντας ο Πλάτων την αυτοκτονία ως ασέβεια προς τον Θεόν και έγκλημα κατά της πόλεως επιδικάζει βαρειές μεταθανάτιες ποινές εναντίον εκείνου, ο οποίος τον εαυτό του «τον πάντων οικειότατον και φίλτατον αποκτείνει». Ο δίκαιος, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, οφείλει να μη βιάζεται να βγει από τη ζωή, αλλά να υπομένει «εάν τε εν πενία γένηται, εάν τε εν νόσοις ή τινι άλλω των δοκούντων κακών ως ταύτα εις αγαθόν τι τελευτήσει ζώντι ή αποθανόντι» (Πολιτ. 613Β). Αυτά τα λόγια του Πλάτωνα μας φέρουν στο μυαλό μας τα λόγια του Αποστόλου Παύλου στην προς Ρωμαίους επιστολή (8:28): «τοις αγαπώσι τον Θεόν πάντα συνεργεί εις αγαθόν». Θα κλείσουμε την πραγματεία περί της αυτοκτονίας στους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους με τον φιλόσοφο Αριστοτέλη που αποδοκιμάζει και αυτός χωρίς περιστροφές την αυτοκτονία που την θεωρεί περισσότερο ως πράξη   δειλίας παρά ανδρεία λέγοντας: «το αποθνήσκειν φεύγοντα πενίαν ή έρωτα ή λυπηρόν ουκ ανδρείον, αλλά μάλλον δειλού. Μαλακία γαρ φεύγειν τα επίπονα (γιατί είναι έλλειψη ενργητικότητας  να αποφεύγει κάποιος τις δυσκολίες). Φαύλοι γαρ βροτών ου πονείν δυνάμενοι θανείν αιρούσιν» (=οι πιο ανόητοι από τους ανθρώπους μη μπορώντας να αντισταθούν στις δυσκολίες προτιμάνε να αυτοκτονήσουν) . Ο ίδιος Φιλόσοφος αποφαίνεται ότι ο  αυτόχειρας δεν καταστρέφει μόνο το σώμα του αλλά βλάπτει και αδικεί την πατρίδα, γιατί διασπά θα λέγαμε σήμερα τον κοινωνικό ιστό της. Γι’ αυτό  επαινεί τον νόμον του Αθηναϊκού Κράτους, ο οποίος κολάζει τους αυτοκτόνους με στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων. Τέλος, οι δύο κορυφαίοι Έλληνες Διανοούμενοι στο ζήτημα της αυτοκτονίας, παρόλο που είναι τόσο αρνητικοί και την καταδικάζουν, σε δύο μόνο περιπτώσεις φαίνεται πως υποχωρούν και θα μπορούσαν υπό όρους να δεχτούν τη λύση της αυτοκτονίας. Πρόκειται για την περίπτωση της έμπονης ασθένειας που δείχνει ανίατη. Ο θάνατος στη φάση αυτή δείχνει λύτρωση. Αλλά και σε μια άλλη περίπτωση: της αβάσταχτης δυστυχίας μιας ντροπής που καθιστά τη ζωή χωρίς αξία.

- Περισσότερα εν: http://www.eleftheriadis.edu.gr/arhtra-ekdoth/theologika/52-suicide.html#sthash.coMw1IKW.dpuf.
 

ΑΙΤΙΑ –ΚΙΝΗΤΡΑ-ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ.

«Διαγραμματικώς» οι λόγοι αυτοί είναι (όπως τις εκθέτει ο Ι.Ευαγγέλου).

Παρόλο που οι βαθύτεροι μηχανισμοί που οδηγούν στην αυτοκτονία δεν  έχουν πλήρως διερευνηθεί και διαφωτισθεί,  με αρκετή γενικότητα και επιφυλακτικότητα,έχουμε.

.α.Την φρουδική ψυχαναλυτική θεώρηση. Βλέπει στην αυτοκτονία την επικράτηση  στον ανθρώπινο ψυχισμό των « ενστίκτων τού θανάτου» που σπρώχνουν τον άνθρωπο  στην ανυπαρξία απ΄όπου(πιστεύει ότι) ξεκίνησε.

β-Τον νοσηρό αλτρουισμό.

           Βλέπει  πως ένα μεγάλο ποσοστό από αυτοκτονίες οφείλεται σε νοσηρό αλτρουισμό (αλτρουϊστικές αυτοκτονίες). Τέτοιου είδους αυτοκτονίες  είχαν πάρει παλαιοτέρα τη μορφή κοινωνικού εθίμου, ιδίως σε κοινωνίες με χαμηλό πολιτιστικό επίπεδο. Τις αυτοκτονίες αυτές τις βρίσκουμε και στην αρχαία ελληνική -και κυρίως ομηρική- εποχή. Η Άλκηστις προσφέρει την ζωή της για τον άνδρα της  τον Άδμητο. Η Λαοδάμεια, που ήταν η γυναίκα τού ομηρικού Πρωτεσίλαου, αυτοκτονεί όταν ο άντρας της σκοτώνεται σε μια μάχη  από τον Εκτορα.

Στη Ρώμη, την εποχή τού Τιβέριου, η Σεξτία δεν θέλει να ζήσει  αφού πέθανε ο  Αιμίλιος Σκάουρος και η Παυλίνα κόβει τις φλέβες της μαζί με το Σενέκα. Στις αρχαίες Ινδίες και, και στη Δ. Αφρική, η γυναίκα πέφτει στη φωτιά που καίγεται το πτώμα τού άντρα της Ο Ε.Durkheimι μάς πληροφορεί ότι, το  1817 στην επαρχία των Ινδιών Bengal έπεσαν στη φωτιά των νεκρών συζύγων τους 706 χήρες. Ο Ιάπωνας κάνει χαρακίρι για λόγους κοινωνικής τιμής ή από αφοσίωση προς τον κύριό του ή τον  βασιλιά του- που πέθανε. Το1945 ο Ιάπωνας στρατηγός Jakamoto που υπέγραψε την παράδοση τής Ιαπωνίας άνευ όρων στον στρατηγό_Μακ Αρθουρ ,αμέσως μετά έκανε "χαρακίρι.( Ηara-Kiri: τελετουργική αυτοσφαγή). Την πράξη του αυτή μιμηθήκαν 300 αξιωματκοί και πολλοί  οπλίτες, που αυτοσφαγιάζονταν επί τρεις μήνες. Οι πιλότοι των καμικάζι( Kami-Kazi : Θεικός άνεμος) αλλά και των υποβρυχίων Καμικάζι, στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο αυτοκτονούν από αφοσίωση προς την πατρίδα.- Οι ηλικιωμένοι Εσκιμώοι συχνά αποφασίζουν  και βάζουν τέρμα στη ζωή τους για να μην είναι βάρος στην οικογένειά τους. Στην αρχαιότητα, οι Κείοι και οι Γότθοι αυτοκτονούσαν μόλις έφθαναν στην γεροντική ηλικία για ν' απαλλαγούν απ' τα δεινά των γερατειών και ν απαλλάξουν  και τους άλλους από το βάρος τους. Στη νήσο Κέα υπήρχε νόμος που υποχρέωνε -τους γέρους ν αυτοκτονούν για να επαρκεί η τροφή —λόγω τού υπερπληθυσμού- στους επιζώντες, μάς αφηγείται ο Στράβων στα «Γεωγραφικά» ( βιβλ Χ κεφ. V). Κάτι παραπλήσιο γινότανε και στη Σύρο και την Κεφαλλονιά. Ακόμα και σήμερα στο παραθαλάσσιο χωριό τής Κεφαλλονιάς  Καραβάδος, δείχνουν τους μεγάλους βράχους Γερονίτσια (= γερόντων νίτσια= γερόντων κομμάτια) απ' όπου γκρέμιζαν τους γέρους στην εποχή τής γεροντοκτονίας.

           .γ.Σε αντίθεση με την προηγούμενη θεωρία μια άλλη αποδίδει μερικές αυτοκτονίες  σ ΄έναν εγωισμό, υπέρμετρο και παθολογικό,ο οποίος οδηγεί  τον αυτόχειρα, να βλέπει  μια μεγέθυνση τής προσωπικής του αξίας. Ο άνθρωπος  έχει την πεποίθηση πώς η κοινωνία καθιστά δύσκολη την   απόκτηση ή αναγνώριση τής αξίας του,ή θέτει σε κίνδυνο την  αξία του  αυτή. Ετσι με την αυτοκτονία νομίζει ότι, θα διατηρήσει αλώβητη την   προσωπική του αξία και ταυτόχρονα θα εκδηλώσει την περιφρόνησή του προς την κοινωνία, που θα τής στερήσει την προσωπικότητά του.

           .δ.-Η  κοινωνική θεωρία ή θεωρία τής « κοινωνικής αποδιοργάνωσης και παρακμής των αξιών» βλέπει τις αιτίες τής αυτοκτονίας  ως καθαρώς κοινωνικές. Το άτομο αυτοκτονεί καθώς  γι΄αυτό, η κοινωνική αποδι οργάνωση και παρακμή, πνίγει κάθε ιδανικό και κάθε φιλοδοξία του, πράγματα που τον οδηγούν στην αυτοκτονία. Το ευαίσθητο άτομο θέτοντας για τους λόγους αυτούς τέλος στη ζωή του, διαμαρτύρεται με τον τρόπο αυτό, ή ίσως και εκδικείται κατά μία έννοια  για τους θεσμούς, πολιτικούς, κοινωνικούς μέσα στους οποίους ζούσε  αρνούμενο συγχρόνως  το κατάντημά τής ζωής του  και την υποτίμηση των ανθρώπινων αξιών.(: αντιδραστική ή εκδικητική αυτοκτονία)

           Χαρακτηριστική περίπτωση που  εντάσσεται στην παραπάνω κατηγορία είναι και    τού Τσέχου         φοιτητή Γιάν Πάλατς,που αυτοπυρ πολήθηκε  στις 16 Ιανουαρίου 1969 στην Πράγα, σε μια ένδειξη τραγικής διαμαρτυρίας, κατά τής Σοβιετικής εισβολής στη Πατρίδα του(καθώς και συμπατριωτών του, που ακολούθησαν το παράδειγμά του και των οποίων τα ονόματα δεν έγιναν γνωστά  μετά από  επέμβαση τής κρατικής λογοκρισίας)

           Εδώ  κατά μία άποψη εντάσσεται και η περίπτωση  εκείνων που πιστεύουν ότι, με την αυτοκτονία και εκφράζουν μια άρνηση αποδοχής μιας κατάστασης, και μ ‘ αυτήν  θα μετενσαρκωθούν σε μια βελτιωμένη ύπαρξη ή ότι, έτσι θα σμίξουν  στην άλλη ζωή με αγαπημένα τους πρόσωπα που είχαν πεθάνει.

           ,ε.Η νοσηρή θρησκευτικότητα συνιστά την αιτία που οδηγεί μερικές φορές στην αυτοκτονία και ενίοτε σε ομαδικές αυτοκτονίες(: Ινδοί που πέφτουν στους κροκοδείλους τού Γάγγη κλπ.).

           .στ.Στην «χρόνια αυτοκτονία» λείπει το έντονο στοιχείο τής δραματικότητας. Εδώ ο χρονίως πάσχων ,δεν πειθαρχεί στις οδηγίες τού γιατρού, και τελικώς οδηγείται-ίσως ταχύτερα-στον θάνατο.

          .ζ- Μερικές αυτοκτονίες,οφείλονται στην ασυνείδητη ή συνειδητή,  έκθεση τού ατόμου  σε κινδύνους ,με στόχο, να δοκιμασθεί η τύχη του,να διαπιστωθεί  αν αυτή, είναι ευμενής ή δυσμενής. Υπάρχουν άνθρωποι που επιχειρούν να δοκιμάσουν  την μοίρα τους, προκαλώντας την, και ριψο κινδυνεύουντας  τη ζωή τους. Παίζουν τυχερό παιχνίδι την ύπαρξη τους για να διαπιστώσουν αν τους ευνοεί η τύχη. Μερικοί μάλιστα ψυχαναλυτές υποστηρίζουν πως απ' αυτήν  την τάση πηγάζει και το πάθος τής χαρτοπαιξίας, που είναι μια επιθετική – προκλητική συμπεριφορά τού ανθρώπου προς την τύχη του. Ψυχαναλυτικά η τάση αυτή  ξεκινάει από την παιδική ηλικία, τότε που το παιδί συχνά «δοκίμαζε» με επιμονή την αντίδραση των γονιών του όταν έκανε αταξίες και όταν ήταν ανυπάκουο. Ήθελε  να εξακριβώσει -και πολλές φορές το πετύχαινε- τη συναισθηματική αντίδραση των γονιών του  προκαλώντας και παίζοντας συγχρόνως μ' αυτούς. Κατ' άλλους, όλη αυτή η ιστορία ξεκινάει από τις πρώτες φοβισμένες απόπειρες που κάνει το παιδί(υποκείμενο)ι για ν' απαγκιστρωθεί απ' τη μητέρα (αντικείμενο) με κίνδυνο την ύπαρξή του. Σιγά - σιγά, και μέσα σ' ένα άγχος, κατακτάει τη βεβαιότητα και τον καθησυχασμό για την ασφάλεια τής ζωής του. Το παιχνίδι με τ' άλλα παιδιά, που το φέρνει όλο και πιο μακριά απ' τη μητέρα, στερεώνει το συναίσθημα τής ασφάλειας επαληθεύοντας κάθε φορά ότι, δεν κινδυνεύει. Ωστόσο, το πρωταρχικό υπαρξιακό άγχος- -και η πρωτο γενής αμφιθυμική σχέση παιδιού και μητέρας- ενυπάρχει στην ψυχή  και βρίσκει στον ενήλικα αργότερα, ορισμένες αφορμές για ν' αναπαραχθεί και κάτω από ορισμένες  συνθήκες για να εκδηλωθεί.      .

           η.-Το μεγαλύτερο μέρος απ' τις αυτοκτονίες οφείλεται σε ψυχικά νοσήματα που εξετάζει η  Ψυχιατρική. Τα νοσήματα αυτά προκαλούν διαταραχές στην συνείδηση. Και οι διάφορες νευρώσεις (υστερίες,  ιδεοληψίες, ψυχαναγκασμοί, φοβίες.διάφορες ψυχώσεις (γεροντικές, θρησκευτικές, τοξικές ψυχώσεις, κ.λπ.) η σχιζοφρένια, η παρανοϊκές καταστάσεις κ.ά. Στις τοξικές ψυχώσεις πρέπει να       υπογραμμισθεί ο αλκοολισμός,  τα ναρκωτικά, και γενικά τα διάφορα ευφραντικά δηλητήρια που επιδρούν τοξικά στο νευρικό σύστημα και μπορούν να οδηγήσουν  στην αυτοκτονία, τόσο στην περίοδο τής κατάχρησης όσο και στην περίοδο απότομης διακοπής τους. Ανάμεσα στις ψυχονευρωτικές καταστάσεις σημειώνεται επίσης η ιδεοληψία. Στην περίπτωση αυτή, μια έμμονη ιδέα επιβάλλεται στη συνείδηση (περιοδικά), εκτοπίζει τις άλλες ιδέες και περιορίζει τη θέληση, την κρίση και τον συνειρμό των ιδεών. Αυτόν το δυναστικό ρόλο μπορεί να τον παίξει οποιαδήποτε ιδέα, όσο παράλογη κι αν είναι.

Ο ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΠΝΟΣ ΣΤΟΝ ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟ.

Ο 18ος βαθμός στον λεγόμενο σκωτικό τύπο, όπως τουλάχιστον τον καταγράφουν σχετικά  βιβλία  είναι αφιερωμένος στον Ιησού. Και η λέξη αφιέρωση,-δεν σημαίνει απλώς μια νοητική προσέγγιση στην Διδασκαλία τού Ναζωραίου. Ακόμη και μιά πλήρης αποδοχή των διδασκαλιών Του δεν αρκεί. Απαιτείται μέθεξη,απαιτείται πορεία και  συμπεριφορά, όχι απλώς κατά Χριστόν αλλά εν Χριστώ ,σημαίνει ένωση. Και  όλα αυτά τα τονίζει στο έπακρον ο Δείπνος με την τελετουργία του

Η ένωση αυτή οδηγεί σε χαρακτηριστικές καταστάσεις.

Οδηγεί στην Αγάπη,με την οποία από μια σκοπιά ταυτίζεται, στην Αγάπη  που είναι βίωμα. Είμαι τμήμα  ενός όλου. Βλέπω τον διπλανό μου  όχι χωριστικά, καταργώ το εγώ και το σύ, τα βλέπω και τα ζω όλα ως μιά ενότητα και βοηθώ στη συντήρηση τής ενότητας αυτής που ανάγω, που βλέπω, ως συμπαντικό νόμο. Και προσέχω να μην  αυτοπαγιδεύομαι και να βλέπω ως αγάπη εκείνο που είναι προέκταση και υπεράσπιση τού εγώ (όπως η αγάπη προς τα παιδιά μας).Η  Αγάπη ,είναι ο μόνος τρόπος γνώσης τής Αλήθειας,δηλαδή Του Θεού ".Αγάπη ο Θεός και ο μη αγαπών,ούκ έγνω τον θεόν ,ότι ο θεός Αγάπη εστί."

Οδηγεί στη θυσία. Στην μύηση τού βαθμού αυτού ο Πρόεδρος, απευθυνόμενος στον μυούμενο, προβάλλει τον πελεκάνο ως σύμβολο τής ελεημοσύνης και τής αυτοθυσίας. Ανεξάρτητα όμως και πέρα από την σύνδεση αυτή ,η αναφορά τού βαθμού στον Ιησού, άγει από μόνη της στην έννοια τής θυσίας και τής με αυτή ταυτιζόμενης ή τουλάχιστο εξυπηρετούσας τον ίδιο στόχο, Αγάπης. Γιατί ο υπέρτατος συμβολισμός η υπέρτατη προσφορά τού Ιησού είναι ότι, δίδαξε με τη δική Του πράξη ,την θυσία και την αγάπη που περνάει μέσα απ' αυτή.

 Και είναι απαραίτητη  η αγάπη και η θυσία, όπως πιό πάνω σημειώθηκε. Επαναλαμβάνεται:Παρά την λεκτική τους και εννοιολογική αυτοτέλεια και αυτονομία που φαίνεται να διεκδικούν, μπορούν άριστα να ληφθούν σαν έννοιες συγγενείς, ή τουλάχιστον σαν ενέργειες και σαν συμπεριφορές και σαν καταστάσεις ψυχής που εξυπηρετούν και οι δύο τον ίδιο σκοπό. Είναι το τίμημα για την άνοδο, για την τελείωση, για την ένωση, αλλά και για την συντήρηση και την ηθική εξέλιξη τού σύμπαντος. Όπως ήδη τονίστηκε, δεν παράγεται έργο χωρίς ενέργεια, όπως δεν συντηρείται οποιαδήποτε κατάσταση χωρίς δύναμη, έτσι και η συντήρηση και η εξέλιξη του σύμπαντος ,χωρίς αγάπη και θυσία που προκαλεί μια  μεγάλη έκλυση,  μια μεγάλη αποδέσμευση ενεργείας, δεν είναι εφικτή.

Πέρα ασφαλώς από όλα αυτά, συμβολίζει επίσης  ο κοινός δείπνος, την ενότητα τής κοινωνικής; ομάδας, και γενικώτερα μιας οποιασδήποτε ομάδας. Τοποθετείται, στην παραδοχή τού πρωτόγονου Ανθρώπου ,ότι μαζύ με την ζωή εκείνου  που έτρωγε, τού μεταβιβάζονταν, όλες οι επιθυμητές ιδιότητες του, και ότι, το μοίρασμα των ιδιοτήτων αυτών στα μέλη της ομάδας,ενίσχυε τους δεσμούς των ,μελών της ,άποψη όχι ξένη και προς  τον 18ο (: Ούτω θέλομεν αγαπήσει αλλήλους περισσότερον και οι μεταξύ ημών δεσμοί θα γίνωσιν   στενώτεροι).

Ειδικότερα για τον συμβολισμό τού άρτου και τού οίνου.

Ο άρτος,μάς δίνει την ισχύ και την δύναμη για να επιτελέσουμε τον προορισμό μας επί της Γής. Περισσότερο ακόμη.Σύμβολο τής ουσιώδους τροφής για το σώμα τού Ανθρώπου,ο άρτος τής ζωής,συμβολίζει επίσης την πνευματική τροφή. Σ΄ένα άλλο επίπεδο,με αναφορά στο σίτο και τον στάχυ,  συμβολίζει το δώρο τής ζωής-άρα τον Μέγα Δωρητή-την Αθανασία και την υπόσχεση μιάς Ανάστασης.Ας μην ξεχνούμε ότι ο στάχυς υπήρξε το έμβλημα τού Οσιρι,ας μην ξεχνάμε την άμπελο τής Καινής Διαθήκης,ας μην ξεχνάμε την περικοπή τού κατά Ιωαννη" εάν ο κόκκος τού σίτου........εάν δε αποθάνει πολύν καρπόν φέρει"

Ο οίνος ,είναι σύμβολο τής διανοίας.

Κι εδώ μπορούμε να προχωρήσουμε.

Υφίσταται ένα  διαρκής δεσμός ανάμεσα στον οίνο και το αίμα.Αμπελος και οίνος κατέχουν μια ευρεία θέση στην Καινή Διαθήκη,αλλά και στην Παλαιά.Εχει τονισθεί από πολλούς που ασχολήθηκαν με την ερμηνεία τού  συμβολισμού από τεκτονική σκοπιά,ότι η λατρεία τού οίνου συνδεόμενη με την λατρεία τού αίματος,μας προσανατολίζει στον συμβολισμό  τής Θυσίας

Το τυπικό  ,γράφει ότι, ο Δείπνος αυτός έχει την αρχή του πιθανώς ,στην ανάμνηση τού  τελευταίου Δείπνου τού Ιησού με τους μαθητές του,που σε λίγο θα εκπλήρωναν την αποστολή τους.

Η λέξη πιθανώς,μπορεί  άριστα να παραλειφθεί.

Πως μπορούμε να τα επιτύχουμε όλα αυτά.;

Καταρχήν να δεχθούμε τις παραδοχές; αυτές.Επειτα ν' αρχίσουμε από τα μικρά, θυσιάζοντας μικροεγωισμούς, φιλαρχίες, γκρεμίζοντας τείχη που χωρίζουν, καταργώντας αυθεντίες , αντικαθιστώντας όλα αυτά με κατάδυση στο εσωτερικό μας είναι, εναρμονιζόμενοι με τον παγκόσμιο ρυθμό και εμβαπτιζόμενοι στην Μεγάλη κολυμβήθρα τής Αγάπης.

Και όντας ταπεινοί.

Ετσι θα βρούμε τους δόμους, τους  οδηγούς και τις λύσεις, για το Μεγάλο Εργο.

                                                         

Αγία Τριάδα-Βόλος έως…..24-1-2017

 Γ.Α.ΚΟΥΚΟΥΒΙΝΟΣ